MIĘSNE TECHOLOGIE 4/2018 (ZIMA)

ROBOTYKA I AUTOMATYKANOWOŚĆ Dodaje także, że: „opracowaliśmy produkt, który jest naszym zda- Model JHSniem naprawdę fantastyczny. Obecnie szukamy firmy, która wprowadzi robota na rynek. Projekt został zainicjowany przez duński przemysł hodowli trzody chlewnej, którego obecnie głównym celem jest popra- wa wydajności i warunków środowiska pracy. Dlatego też rozwiązanie spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem i chęcią wprowadzenia rozwiązania na rynek”. n PNEUMATYCZNA SKÓROWACZKABezpośredni kontakt w j. angielskim: RĘCZNA Kim Blichfeldt Kirkeby, mail: [email protected] Szybki i łatwy sposób naBjarne Sigtryggsson, mail: [email protected] Algorytmy systemu analizy obrazowej wybierają optymalne, będące do usunięcie skóry i słoninydyspozycji miejsce na dany produkt, a robot chwyta go i przenosi w od- powiednie miejsce na taśmie. może pełnić właściwie swoją rolę zarówno w dużych jak i małych zakła- JARVIS JEST JUŻ w Polsce dach mięsnych. Wynika to z wyjątkowej prostoty instalacji i przezbra- jania robota. Kim Blichfeldt Kirkeby Bjarne Sigtryggsson Konstruktor podkreśla, że Meat Mover został opracowywany w ścisłej Kontakt w języku polskim: współpracy z przemysłem, dzięki czemu rozwiązanie zostało rzetelnie Janusz Sytek – Danish Meat Research Institute przetestowane na liniach testowych zakładów Danish Crown w Danii. [email protected]; tel. kom. +48 501 678 135 „Stosuje się go w miejscach, w których pracownicy są bardzo nara- żeni na urazy, więc wszyscy przyjmą Meat Mover’a z zadowoleniem, wiedząc, że sprawdza się w najtrudniejszych miejscach pracy” – mówi K.B. Kirkeby, przewidując jednocześnie wiele pracy i funkcji dla nowego robota. REKLAMA NMoadelrJzHSę-35d0 zia drobiarskie firmy Jarvis 5 mm Model JHS-330 3 mm Model JHS-315 1.5 mm JARVIS oferuje bezpłatny serwis i szkolenia Przy zakupie nowych urządzeń JARVIS w rozliczeniu przyjmujemy stary sprzęt naszej i innych rm. Światowy lider w dziedzinie Sprzętu do przetwórstwa mięsa Jarvis Polska Limited Sp. z o.o. Dodatkowe informacje o sprzęcie na naszej stronie internetowej! Stara Dąbrowa 39 76-231 Damnica Polska tel.: 48 59 725 62 67 mobile: 48 696-625 474 e-mail: [email protected] www.jarvisp5o1lska.pl

ROBOTYKA I AUTOMATYKA dr inż. Henryk Kołakowski Rozwój robotyzacji w przemyśle mięsnym Przemysł mięsny stanowi największą część sektora przemysłu spożywczego w Polsce. Dzięki zastosowaniu odpowiednich komponentów, na każdym etapie produkcji maszyn, znacząco zmniejsza się ryzyko przerwania ciągłości pracy linii produkcyjnej, a wyposażone w nowoczesne maszyny zakłady produkcyjne nie odbiegają od światowych standardów. Jakość i efektywność maszyn w dużym stopniu jest związana ze stosowaniem przez producentów nowoczesnych rozwiązań w zakresie sterowania. Na etapie projektowania, a później pro- dukcji, uwzględnienie środowiska pracy maszyn jest niezwykle istotne. W branży mięsnej, gdzie obróbce, a następnie przetworzeniu poddawane są duże ilości mięsa, liczy się bezawaryjność urządzeń, funkcjonalność oraz łatwa obsługa. Wobecnej sytuacji rynkowej opakowania odgrywają coraz większą techniczne i ekonomiczne. Folie z tworzyw sztucznych znalazły najszersze rolę, co jest zauważalne nie tylko przez producentów, ale i przez zastosowanie w pakowaniu mięsa i jego przetworów, ze względu na swoje konsumentów. Opakowanie wraz z zapakowanym produktem cechy barierowe, ograniczające wpływ otaczającego środowiska na pro- stanowi często tzw. produkt zintegrowany, wynika to z faktu, że większość dukt, właściwości wytrzymałościowe (odporność na rozciąganie, przebicie produktów nie może występować na rynku bez opakowania. Jakość opa- itp.), optyczne oraz zgrzewalność. W zależności od rodzaju produktu jest kowań, a tym samym jakość pakowanych produktów w znacznym stopniu wykorzystywana barierowość dla pary wodnej, tlenu, aromatów, promie- zależy od stosowanych maszyn pakujących. Rozwiązania konstrukcyjne niowania UV. Proces laminacji lub współwytłaczania umożliwia poprawie- i jakość maszyn pakujących determinują warunki systemów pakowania nie dowolnych właściwości, np. zwiększenie barierowości czy sztywności produktów w zależności od rodzaju produktu. Pakowanie produktów materiału opakowaniowego. W przypadku pakowania świeżego mięsa, mięsnych jest podstawowym zabiegiem służącym zachowaniu ich jako- gdzie przede wszystkim ma znaczenie zwiększona wymiana tlenu i pary ści i zmniejszeniu strat wartości odżywczej. Pozwala też zmniejszyć ilość wodnej z otoczeniem, wykorzystywane są rozciągliwe folie polietylenowe dodatków do żywności, ułatwia utrzymanie właściwej postaci produktu, (mieszanina PE-LD i PE-LLD). Innym rozwiązaniem są sita molekularne jego kształtu i struktury, zapobiega utracie zapachu, przedłuża okres przy- wpływające także na przepuszczalność tlenu i dwutlenku węgla. Są one datności do spożycia oraz utrzymuje właściwą wilgotność. Opakowanie wbudowane w strukturę polimeru, z którego wytłaczana jest folia. Roż- zapobiega przedostawaniu się zanieczyszczeń mikrobiologicznych i bio- nego rodzaju laminaty, dwu- i trójwarstwowe, używane są do pakowania chemicznych do produktu. Wszystko to może być spełnione, jeśli sam produktów o przedłużonej trwałości, wymagających niekiedy specjalnego proces pakowania nie jest przyczyną ewentualnych zagrożeń. sposobu pakowania, np. próżniowego lub w atmosferze modyfikowanej Trudno mówić o opakowaniu idealnym, wybór opakowania jest bo- (MAP). wiem swego rodzaju kompromisem między wymaganiami narzuconymi Rynek konsumenta i silna konkurencja wśród producentów opakowań metodą utrwalania czy pakowania a aspektami ekonomicznymi, przede i produktów spożywczych jest motorem rozwojowym dla wciąż nowych wszystkim ceną. Dlatego dla każdej grupy produktów mięsnych celowy rodzajów materiałów opakowaniowych i konstrukcji opakowań. Jest jest dobór opakowania, które stanowi wypadkową uwzględniającą aspekty to najbardziej widoczne w opakowaniach przeznaczonych do pakowa- nia produktów spożywczych, dla których wymagania są wciąż rosnące i szczególnie restrykcyjne. Chodzi przede wszystkim o to, aby zapakowany produkt był bezpieczny, zachowywał swoją jakość przez możliwie jak naj- dłuższy okres, a także był dobrze uwidoczniony pod względem handlowym i był przy tym łatwo dostępny oraz chroniony w warunkach domowych. Zachodzące zmiany w produkcji opakowań należy rozpatrywać w dwóch podstawowych kierunkach: rozwoju materiałów opakowaniowych oraz technik i systemów pakowania. Systemy pakowania produktów mięsnych można podzielić na: 1.Systemy, w których opakowanie jest wykonane podczas procesu pako- wania. 2.Systemy, w których opakowanie wykonane jest poza procesem pakowa- nia. Wybór systemu pakowania uzależniony jest od wielu czynników, m.in.: od postaci fizycznej produktów przeznaczonych do pakowania oraz ich właściwości; warunków i czasu przechowywania pakowanych produktów mięsnych, a także właściwości przewidywanych do zastosowania materia- łów opakowaniowych lub opakowań. 52

ROBOTYKA I AUTOMATYKA Wytwarzaniem maszyn pakujących dla przetwórstwa mięsa, zajmuje obiekty są spójnie ukształtowane i łatwe do uchwycenia, natomiast w prze- się kilka dużych i średniej wielkości firm krajowych oraz zagranicznych. myśle spożywczym, szczególnie w przemyśle mięsnym, produkty znacząco Wszystkie te firmy podążają za ciągłym unowocześnianiem maszyn pakują- różnią się nie tylko kształtem i wymiarami lecz również są miękkie (na cych, by sprostać oczekiwaniom producentów i oczywiście konsumentów, przykład świeże mięso). Chwytak musi być bardziej uniwersalny i elastycz- którzy chcą opakowania, dzięki którym będą mogli swobodnie i bezpiecz- ny. Stosowane są różne rozwiązania, na przykład chwytak składający się nie wykorzystywać, przetwarzać, przechowywać żywność. Każda nowość, z dwóch płaskich palców owiniętych cienką błoną, której drugi koniec po- rozwiązanie oraz odmienność daje szansę relatywnie bogatego wyboru, łączony jest ze sprężynującą szpulą – umożliwia to obsługę szerokiej gamy ponieważ firmy niekiedy ten sam produkt przedstawiają zupełnie z innym produktów różniących się wymiarami, kształtem, powierzchnią. Trudnym rozwiązaniem. Skład mieszaniny gazów, zamknięcia ergonomiczne dla pro- problemem jest również chwytanie zamrożonych artykułów spożywczych, ducentów i konsumentów pozwalają na zdecydowanie się na konkretny pro- gdyż warstwa szronu na powierzchni znacząco zmienia warunki uchwyce- dukt, lub przyzwyczajenie. Oczywiście ma to odzwierciedlenie w konstrukcji nia. Zrobotyzowane chwytanie powinno również wyeliminować wzajemne maszyn do pakowania, każda zmiana wprowadza kolejne elementy w samej zanieczyszczenie produktów, dla których obowiązuje ścisła higiena. Wielu konstrukcji, gdzie wymaga to zarówno miejsca i ergonomicznego rozwiąza- producentów mrożonek uznaje za celowe wprowadzenie robotyzacji pako- nia, dostępu przy ustawianiu pakowarek w zakładach produkcyjnych. wania ze względu na pracę w warunkach wychłodzenia i różnorodnej pro- dukcji. Roboty instaluje się na linii pakowania toreb z produktami o różnej Proces pakowania oraz związane z nim operacje dozowania, sortowa- masie oraz wymiarach do pudełek i układania pudełek na palety. nia, buforowania, paletyzowania, transportu i magazynowania, występu- ją niemal w każdej gałęzi przemysłu. Najbardziej charakterystycznym jest Standardowym zastosowaniem robotów w przemyśle spożywczym jest przemysł spożywczy, gdzie występuje wielka różnorodność wytwarzanych pakowanie, zarówno bezpośrednio do opakowań (tacki, pojemniki) jak produktów. Operacje pakowania jednostkowego odbywają się najczęściej i opakowanych produktów do kartonów oraz układanie kartonów na pale- na stanowiskach zautomatyzowanych, dostosowanych do określonego wy- tach. Paletyzacja służy do grupowania wyprodukowanych elementów tego robu. Zwykle opakowanie w całości lub częściowo jest wykonywane poza samego typu, wymiarów, wagi itd. w większe ilości do pojemników karto- systemem pakowania, lecz w wielu przypadkach możliwe jest wytwarzanie nowych, plastikowych, a nawet w kontenery. Taki system pakowania pro- opakowania w procesie produkcyjnym — uzyskuje się w ten sposób opty- duktów w coraz większe pojemniki w znacznym stopniu ułatwia zarówno malne dostosowanie do wyrobu, zmniejszenie kosztów produkcji, zwięk- składowanie, ładowanie jak i transportowanie, a później z kolei wyładunek. szenie wydajności i zwiększenie elastyczności produkcji. Rozwój techniki Robotyzacja pakowania dotyczy najczęściej stanowisk paletyzujących, na robotyzacyjnej stwarza coraz większe możliwości wykorzystania robotów których pojemniki (kartony) układane są na paletach warstwami, zwykle w przemyśle spożywczym. Preferencje robotów do ich stosowania w prze- rozdzielanymi płytami. Niektórzy producenci robotów przemysłowych ofe- myśle spożywczym polegają między innymi na: rują roboty specjalnie zaprojektowane do paletyzacji/depaletyzacji, wyposa- - dużej prędkości działania, umożliwiającej ciągłą współpracę z szybkimi żone między innymi w skanery kodów paskowych identyfikujące produkty oraz systemy wizyjne o różnorodnych możliwościach (np. rozpoznawania liniami produkcyjnymi; zorientowania pakowanych produktów lub zapełnienia palety). - możliwości realizacji chwytania grupowego, na przykład jednoczesnego Podsumowanie uchwycenia kilkunastu butelek i załadowania ich do skrzynki; - łatwości rozwiązania problemów pakowania i paletyzacji; Większość współcześnie oferowanych robotów przemysłowych można - współpracy robota z systemami wizyjnymi, umożliwiającymi na przykład zastosować w procesach pakowania. Jednak wiele procesów pakowania stawia specyficzne wymagania, np.: duże szybkości działania, możliwości śledzenie i odpowiednie uchwycenie obiektów przemieszczających się na synchronizacji z przenośnikami taśmowymi, zachowanie właściwej czysto- taśmie produkcyjnej; ści, zapewnienie odpowiedniej dokładności pozycjonowania oraz udźwigu - wielozadaniowej obsłudze stanowiska i łatwości przeprogramowania re- i zasięgu, czasem zapewnienie odporności na niską temperaturę (praca alizowanych zadań; w chłodni). Zastosowanie robotów w procesach pakowania umożliwia pełne - możliwości pracy robota w niskiej temperaturze, na przykład w chłod- wykorzystanie ich elastyczności przy każdej zmianie procesu, polegającej niach. np. na użyciu nowego opakowania o innym kształcie i/lub wymiarach, a tak- W przemyśle spożywczym występują jednak problemy nie spotykane że na pakowaniu różnych produktów do jednego pojemnika. W porównaniu w dotychczas robotyzowanych gałęziach przemysłu. W szczególności wy- z automatami pakującymi, ściśle przystosowanymi do wykonywania kon- mienić należy: kretnych operacji, wydajność robotów jest mniejsza. W zależności od za- - specyficzne właściwości chwytanego obiektu (różne kształty, wymiary, stosowania roboty są wyposażane w różnego typu chwytaki, do chwytania delikatne struktury, materiały kruche lub miękkie itp.); pojedynczych lub jednocześnie wielu produktów - najczęściej nie są to roz- - higieniczne warunki pracy; wiązania handlowe, lecz projektowane specjalnie dla danego produktu. n - wymagania dla robota (np. wodoszczelny, wytrzymały na mycie). W masowej produkcji artykułów spożywczych najczęściej stosowane są 53 wyspecjalizowane urządzenia automatyczne, jednak znacząco ograniczają one elastyczność produkcji. Natomiast wymagania rynku wymuszają do- starczanie różnorodnych produktów i produkowanie krótkich serii. Zasto- sowanie w takich przypadkach robotów nie wymaga kosztownych zmian konstrukcyjnych automatów, lecz jedynie zmiany oprogramowania i ewen- tualnie urządzenia chwytającego. Korzyści płynące z robotyzacji przemysłu spożywczego polegają na poprawie jakości, zachowaniu higienicznych wa- runków, powtarzalności procesu i redukcji kosztów pracy. Istotnym warunkiem stosowania robotów w przemyśle spożywczym jest zachowanie wysokiego standardu higieny, eliminacja zanieczyszczeń i za- grożeń bakteryjnych. Wszyscy znaczący producenci robotów oferują spe- cjalne wykonania, tzw. „cleanroom robots” – wszystkie roboty mają napęd elektryczny, specjalne pokrycia powierzchniowe elementów konstrukcyj- nych, czasem niektóre elementy są wykonane ze stali nierdzewnej, niekiedy stosuje się specjalne pokrowce. W przemyśle maszynowym i elektronicznym

ROBOTYKA I AUTOMATYKA mgr inż. Marek Petz Przybliżenie możliwości zastosowań robotów w przemyśle spożywczym Robotyzacja w przemyśle spożywczym jest w Polsce na początkowym etapie rozwoju. Olbrzymia większość potencjalnych stanowisk w tym przemyśle to zrobotyzowane przenoszenie, pakowanie, paletyzacja i depa- letyzacja. Istniejące (a również i przyszłe) stanowiska można podzielić na dwie zasadnicze grupy: artykuły spożywcze w opakowaniach i artykuły spożywcze bez opakowań (bezpośredni kontakt z żywnością). Te drugie wymagają specjalnych rozwiązań dla urządzeń peryferyjnych (chwytaki, transportery) jak i oczywi- ście specjalnych wersji robotów dopuszczonych do kontaktu z żywnością. Stosowane rozwiązania techniczne muszą spełniać wymagania dyrektyw HACCP. Proponowane wersje urządzeń (w szczególności robotów) speł- niają te wymagania, ale zawsze przy projektowaniu urządzeń peryferyjnych (chwytaki, transportery, paletyza- tory) należy przeprowadzić analizę tych dyrektyw. Roboty dla produktów bez opakowań kg, z najcięższym M-2000 o udźwigu do 2300 kg lub roboty paletyza- cyjne 4 – 5-osiowe o udźwigu od 50 do 700 kg. Częstym procesem w tej dziedzinie jest zbieranie przypadkowo ułożonych produktów z transportera i wkładanie ich w odpowiednie miejsca. Oczywi- Bardzo szybkie roboty ABB przenoszą i pakują np. plasterki wędlin, ście do takich celów musi być zastosowany system wizyjny współpracujący surowe porcje mięsa itp. Jak większość robotów stosowanych w takich z robotem, przekazujący informację o położeniu pobieranego produktu na przypadkach, może być on myty strumieniem wody, tak jak inne urzą- ruchomym transporterze oraz system nadążania robota za transporterem. dzenia do kontaktu z żywnością. Producenci robotów oferują dla swoich rozwiązań specjalizowane systemy wizyjne (iRVision Fanuc, Integrated Vision ABB, Vision Tech KUKA). Mimo stosowania na takich liniach szybkich robotów, czasami ich szybkość może nie być wystarczająca do obsługi linii. Buduje się wów- czas wzdłuż jednej linii kilka gniazd zrobotyzowanych, gdzie poszcze- gólne roboty odpowiadają za pobieranie określonych elementów. W bardzo wielu zrobotyzowanych procesach ważnym wymaganiem jest krótki czas cyklu. W przemyśle spożywczym właściwie jest to wy- maganie dominujące. Istnieją wersje robotów uniwersalnych, które mogą pracować także w chłodniach. KUKA proponuje do takich celów roboty KR120, KR180, KR240 PA (5-osiowe) w wersji Arctic do temperatury -300C bez żad- nych dodatkowych podgrzewań, osłon itp. Należy zwrócić uwagę, że nie są to inne roboty, a tylko wersje sprawdzonych robotów paletyzacyjnych. Do wielu procesów przenoszenia i paletyzacji mogą być stosowane uniwersalne roboty Fanuc: 6-osiowe serii M o udźwigu od 12 do 700 Robot KR Quantec PA wersja Arctic. 54

ROBOTYKA I AUTOMATYKA Robot Fanuc typu Delta M3A przenosi kawałki sera. Szybkie roboty Fanuc typu Delta serii M1, M2 i M3 o udźwigu od 1 do 12 kg i maksymalnym zasięgu do 1350 mm służą do współ- pracy z transporterami pojedynczych produktów, gdzie bardzo waż- ny jest jak najkrótszy czas przenoszenia. Roboty współpracujące Od kilku lat rozwija się linia robotów współpracujących (cobotów). Cecha szczególną tych robotów jest możliwość ich pracy w bezpo- średnim kontakcie z człowiekiem, bez wygrodzeń, kurtyn świetlnych itp. Są to zwykle roboty o małym i średnim udźwigu, wyjątkiem jest tu robot Fanuc CR35, o udźwigu aż 35 kg, inne coboty Fanuc mają udźwig od 4 do 15 kg. Firma Universal Robots produkuje roboty o udźwigu 3, 5 i 10 kg. Firma KUKA produkuje dwa typy robotów LBR iiwa o udźwigu 7 i 14 kg, firma ABB robota dwuramiennego YuMi o udźwigu do 0,5 kg, a niedługo ma wejść na rynek jednoramienny robot YuMi. Obecnie coboty są stosowane najczęściej na liniach montażu, gdzie robot podaje i wkłada do montowanego zespołu cięższy ele- ment, a człowiek uzupełnia montaż lżejszymi elementami i kontrolą wzrokową. Coboty o mniejszym udźwigu są stosowane do samo- dzielnego montażu lżejszych elementów. Jest chyba tylko kwestią krótkiego czasu zastosowanie cobotów w przemyśle spożywczym, gdzie np. przy pakowaniu różnych zesta- wów pakietów, cobot wkłada cięższe elementy, a człowiek dodaje lżejsze bądź trudne do uchwycenia przez cobot. Przykłady zastosowań robotów, w tym także w Polsce można zna- leźć na stronach internetowych omawianych producentów robotów: ABB, KUKA, Fanuc, Universal Robots. Autor dziękuje przedstawicielom firm ABB, KUKA, Fanuc za zgodę na wykorzystanie materiałów informacyjnych. n 55

ROBOTYKA I AUTOMATYKA Roboty Stäubli w przemyśle spożywczym Od wielu lat roboty Stäubli cieszą się dużym zainteresowaniem producentów żywności na całym świecie. Duży wybór robotów, takich jak TP80 Fast Picker, Scara czy roboty sześcioosiowe razem z zaawansowaną kinematyką Stäubli, zapewniają uniwersalność zastosowań tych urządzeń w przemyśle spożywczym. W cza- sach, gdy automatyzacja procesów produkcji żywności była postrzegana jako rynek niszowy, firma Stäubli koncentrowała się już na projektowaniu robotów mających nie tylko usprawnić samą produkcję, lecz również zwiększyć jej powtarzalność. Obecnie czynniki techniczne, standardy higieny czy uwarunkowania handlowe mają kluczowe znaczenie. Podejście kompleksowe cieszą się wersje robotów z opcją HE, które są przystosowane do pra- cy w środowisku o wysokiej wilgotności, a jednocześnie są w stanie Stäubli może pochwalić się najszerszą ofertą robotów wykorzysty- unosić ciężary do 150 kg. Roboty Stäubli wyróżnia – spośród innych wanych w branży spożywczej. Zapewniają one idealne rozwiązania dostępnych na rynku – konstrukcja, dopuszczająca ich zastosowanie dla różnych wymagań, począwszy od najprostszych systemów do pa- w bezpośrednim kontakcie z wodą. Oprócz tego wykorzystuje się je kowania bezpośredniego i pośredniego, przez urządzenia o wysokiej również do pracy w warunkach wymagających zachowania rygory- wydajności aż po urządzenia pracujące z niezabezpieczoną żywno- stycznych zasad higieny. Kolejnym atutem robotów HE jest możli- ścią przy jednoczesnym zachowaniu zasad higieny. Roboty Stäubli wość zastosowania automatycznego systemu czyszczenia z wykorzy- mają szeroki zakres zastosowań dla różnych artykułów spożywczych: staniem agresywnych środków myjących, który dostosowuje się do pieczywa, makaronów, ciast, mięs, ryb, nabiału, żywności mrożonej, rytmu procesu produkcji. owoców czy warzyw. Wykorzystuje się je w różnych procesach pro- dukcyjnych: napełniania, dozowania, krojenia, przeładowywania, ety- Jego intensywność z pewnością skróciłaby żywotność i bezawaryj- kietowania, sortowania, pakowania oraz układania na paletach. ność konwencjonalnych robotów, roboty HE działają zaś dalej bez żadnych zarzutów. Ponadto niezwykle istotną zaletą robotów Stäubli jest fakt, że w ich przekładniach wykorzystany jest olej certyfikowany przez NSF (Natio- Sortowanie i pakowanie nal Sanitation Foundation). Certyfikat H1 oznacza, że przypadkowy kontakt z żywnością jest dopuszczalny. Wysoko wydajne roboty zostały zaprojektowane m.in. do sortowa- nia i pakowania produktów w przemyśle spożywczym. Technologia cleanroom (czystych pomieszczeń) Urządzenie TP80 Fast Picker osiąga tempo selekcjonowania ponad Coraz częściej można spotkać się z potrzebą wytwarzania i przetwa- 200 sztuk na minutę, co otworzyło możliwości do opracowywania rzania żywności w warunkach aseptycznych, zgodnie ze standardami nowych koncepcji i strategii przy przeładowywaniu, sortowaniu oraz ISO (klasy od 5 do 8). W takich warunkach można z dużą pewno- pakowaniu żywności. Robot Fast Picker został zaprojektowany w taki ścią wykluczyć wszelką obecność bakterii czy pleśni. Dlatego nawet sposób, aby zapewnić maksymalną precyzję oraz zagwarantować po- standardowe wersje robotów Stäubli spełniają warunki pomieszczeń wtarzalność. Zasięg ruchu wynosi do 1,6 metra. Osiąga również nie- czystych. Szczególnym zainteresowaniem w przemyśle spożywczym zwykły stopień powtarzalności na poziomie ±0,05 milimetra. Wysoka 56

ROBOTYKA I AUTOMATYKA precyzja działania jest cechą stałą robotów Stäubli nawet po tysiącach przetwarzaniu świeżego mięsa. Dlatego też są one codziennie dezynfe- godzin pracy. kowane wodą z dodatkiem odpowiedniego środka czyszczącego. W dalszej części przedstawiamy przykładowe zastosowanie robotów Stäubli RX160 (wersja HE) został zaprojektowany w taki sposób, że Stäubli na konkretnych przypadkach firm z branży spożywczej. nawet intensywne czyszczenie, niezbędne w przemyśle spożywczym, nie wpływa na jego wydajność oraz trwałość. Konwencjonalne roboty Nowe możliwości w przetwórstwie mięsnym nie byłyby w stanie temu sprostać. Duży zakład przetwórstwa mięsa z Japonii chciał zwiększyć szyb- Ponadto urządzenia wykorzystywane do przetwarzania wieprzowiny kość porcjowania mięsa. Aby to osiągnąć, konieczne było wdrożenie muszą dodatkowo spełniać rygorystyczne wymagania stawiane robo- systemów, które pozwolą na wykrywanie kości w porcjach mięsa oraz tom pod względem wydajności, precyzji oraz elastyczności. W godzi- wyliczą precyzyjną linię cięcia. W produkcji związanej z obróbką mięsa nę urządzenie powinno obrobić nie mniej niż 500 porcji mięsa. Za- kluczowe znaczenie mają m.in.: higiena, szybkość produkcji, dokład- rekomendowano zastosowanie dwóch urządzeń Stäubli RX 160 HE, ność całego procesu. Zastosowanie pionierskiego systemu HAMDAS-R, które muszą być wykorzystywane do maksimum w warunkach, które sterującego procesem automatycznego oddzielania kości, było dosko- panują w zakładzie przetwórstwa mięsa. Elastyczność takiego tandemu nałym krokiem. W systemie tym zintegrowane są roboty Stäubli TX160 jest niezbędna, aby móc sprostać kryterium wydajności. Aby móc to HE. Specyfikacja produkowanych robotów Stäubli jest dostosowana do wszystko zapewnić, japońscy specjaliści zdecydowali się na zastoso- potrzeb zakładów mięsnych. Chodzi także o to, aby urządzenia te speł- wanie nowych technologii. System inspekcji rentgenowskich umożliwia niały wszelkie rygorystyczne standardy higieny, które są wymagane przy wykrywanie kości w porcjach mięsa oraz wylicza precyzyjną linię cięcia dla robotów. Takie rozwiązanie wydaje się być idealne, jednak podczas przetwarzania mięsa mogą wystąpić błędy. Stawy w mięsie wieprzowym są narażone na przemieszczanie się podczas transportu na przenośnikach. Aby móc zapobiec takim sytu- acjom, robot musi być zaopatrzony w nóż przytwierdzony do przegubu, aby w trakcie cięcia móc precyzyjnie unikać kontaktu z kośćmi. Robot RX160 zdał ten test bezbłędnie, otwierając tym samym nowe możliwo- ści dla przetwórstwa mięsnego w zakresie wydajności i efektywności. Roboty idealnie wykonują powtarzalne czynności, a rozwój różnego rodzaju sensorów oraz wzrost mocy obliczeniowej procesorów pozwala na coraz szersze wykorzystanie ich w środowisku tak wymagającym, jakim jest przemysł spożywczy. n Stäubli Łódź Sp. z o.o. Łagiewniki Nowe, ul. Okólna 80/82, 95-002 Smardzew tel. 42-636 85 04, e-mail: [email protected], www.staubli.pl 57

Funkcjonalne i niezawodne rozwiązania w zakresie pakowania produktów. Skorzystaj z nowoczesnej Olympus Półautomatyczne technologii pakowania SKIN. Polaris maszyny pakujące Zapewnij atrakcyjną prezentację do pakowania swoich produktów. produktów Wydłuż termin przydatności w technologii do spożycia względem pakowania MAP lub SKIN. w MAP nawet dwukrotnie. W pełni automatyczne urządzenia do pakowania produktów w technologii MAP lub SKIN. Perseus OFICJALNY DYSTRYBUTOR W POLSCE WEINDICH Sp. J. Centrum Przemysłu Mięsnego, Convenience Food i Gastronomii ul. Adamieckiego 8, 41-503 Chorzów, tel. +48 32 746 91 00, fax +48 32 746 91 44 e-mail: [email protected] www.weindich.pl

• MINEBEA INTEC - wagi przemysłowe i detektory • SEALED AIR - rola opakowania w segmencie premium gotowych posiłków • WEBOMATIC - pakowanie ma znaczenie • MAPMAX COMPACT - detektor firmy Witt PAKOWANIE TECHNOLOGIE Nr 4/2018 ZIMA ISSN 2300-5904 Nowatorskie technologie pakowania produktów mięsnych 2018 04 ZIMA





TECHNOLOGIE PAKOWANIA dr Ewa Mucha-Szajek prof. WSHiG mgr inż. Tomasz Borowy Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu Intelligent packaging, novum na rynku opakowań Opakowania inteligentne (intelligent packaging), nazywane też sprytnymi (smart packaging), to najnowsza generacja opakowań. Opakowania te mają monitorować lub dostarczać informacji o produkcie, jego jakości, bezpieczeństwie lub lokalizacji podczas transportu, magazynowania, sprzedaży detalicznej oraz podczas uży- cia. Termin opakowanie inteligentne jest często zamiennie, ale niepoprawnie, używany do określenia opa- kowań aktywnych. Opakowania inteligentne zawierają wewnętrzny lub zewnętrzny wskaźnik dostarczający wiadomości o historii opakowania. Przemysł spożywczy ze względu na swą dynamikę rozwoju w za- przez konsumenta. Bardzo istotna jest również znajomość procesów kresie tworzenia różnych produktów wykreował w ostatnich la- (mechanizmów) i czynników stymulujących przemiany fizyczne, che- tach zupełnie nowe potrzeby w zakresie produkcji opakowań. miczne, biochemiczne i biologiczne zachodzące w produkcie rybnym Powoduje i powodować powinien w najbliższym czasie zwiększony podczas przechowywania, powodujące ograniczenie jego przydatno- popyt na różnego rodzaju opakowania z tworzyw sztucznych. Są to ści do spożycia. Przy projektowaniu właściwego opakowania muszą opakowania wypierające często w coraz szerszym stopniu tradycyjne być brane pod uwagę również parametry procesu technologicznego opakowania z papieru, tektury, blachy czy szkła, których główną funk- podczas pakowania na linii produkcyjnej, np. temperatura lub ciśnie- cją jest chronić produkt, ułatwiać przemieszczanie, magazynowanie nie. Opakowanie musi także uwzględniać sposób i warunki, w jakich oraz oddziaływanie na percepcję konsumenta. Zwiększony popyt na produkt będzie transportowany do odbiorców. W tym przypadku cho- tego rodzaju opakowania jest uzasadniony ze względów nie tylko eko- dzi przede wszystkim o przewidywanie potencjalnych narażeń me- nomicznych, ale i funkcjonalnych. Wraz ze wzrostem zainteresowa- chanicznych, oddziałujących na opakowanie i zawarty w nim produkt nia producentów żywności nowymi rozwiązaniami w temacie two- rybny. rzenia nowych rozwiązań dla tworzyw sztucznych spowodowane jest większymi wymaganiami ze strony konsumentów, którzy oczekują od W ostatnich latach obserwuje się duże zainteresowanie nowymi opakowania szeregu funkcji. Producenci opakowań poszukują zatem koncepcjami rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych opakowań rozwiązań, które zapewnią lepsze właściwości materiałów opakowa- spożywczych. Najważniejszą funkcją tych opakowań jest ochrona niowych, takie jak: odpowiednia barierowość w stosunku do gazów, produktu przed zanieczyszczeniem mikrobiologicznym i chemicznym, ochrona przed promieniowaniem UV, wydłużenie okresu przechowy- bezpośrednim kontaktem z tlenem atmosferycznym, parą wodną wania, transparentność i w końcu ekologiczność. Kiedyś pakowano i światłem. Inteligentne pakowanie polega na monitorowaniu warun- prawie wszystko w papier, który nie był dobrym zabezpieczeniem ków, w jakich znajduje się zapakowana żywność w celu dostarczenia żywności podczas przechowywania. Dzisiaj znane są właściwości informacji o jej jakości podczas transportu i magazynowania. Takie tworzyw, które pozwalają na dostosowania konkretnego tworzywa opakowanie spełnia następujące inteligentne funkcje: wykrywanie, sztucznego do odpowiedniego produktu spożywczego, czy surowca zapisywanie, śledzenie, a przede wszystkim zastosowanie naukowej w zależności w jakiej formie ma być przechowywany, transportowany logiki w celu ułatwienia podejmowania decyzji dotyczących przedłuże- czy eksponowany w ladzie chłodniczej. Dobór odpowiedniego mate- nia trwałości produktu, poprawy jego jakości, dostarczenia informacji riału i formy opakowania dla konkretnego produktu spożywczego za- i ostrzeżenia przed możliwymi zagrożeniami. Inteligentne opakowania leży od wielu czynników. Najważniejsze wśród nich są czynniki zwią- nie oddziałują bezpośrednio na pakowaną żywność, czyli nie zostają zane bezpośrednio z właściwościami fizykochemicznymi pakowanego uwalniane składniki do opakowania, w którym znajduje się produkt produktu. Należą do nich np. skład chemiczny, stan fizyczny w jakim spożywczy, a jedynie dostarczają odpowiednio klientowi, sprzedawcy występuje produkt, jego tekstura, porowatość, a także czas przecho- czy producentowi informacji o stanie, w jakim znajduje się dany pro- wywania i warunki w jakich będzie przebywał do momentu spożycia dukt. Rozwinęły się one jako odpowiedź na preferencje konsumentów poszukujących produktów żywnościowych nieznacznie utrwalonych, 62



TECHNOLOGIE PAKOWANIA świeżych, smacznych, wygodnych i o wydłużonym okresie przydatno- Podczas przechowywania w odpowiednich (zalecanych przez pro- ści do spożycia (mięso, przetwory mięsne, ryby, pieczywo, owocowe ducenta produktu spożywczego) warunkach wskaźnik jest biały. i produkty mleczne). Ponadto zmiany w sprzedaży detalicznej, takie Wskaźnik tego rodzaju sygnalizuje moment przekroczenia przez jak np. globalizacja rynków i związana z tym dystrybucja towarów na produkt temperatury wyższej niż, jest to zalecane dla zachowania duże odległości, przyczyniły się do zmian w koncepcji opakowań, tj. przez niego odpowiedniej jakości. O przekroczeniu progu tempera- między innymi do wydłużenia czasu przydatności do spożycia, przy tury właściwej dla produktu świadczy czerwony lub niebieski kolor jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa i jakości zapakowanej wskaźnika. Wskaźniki pokazują także jak długo produkt znajdował żywności. Działanie opakowań inteligentnych związane jest z użyciem się poza wymaganym zakresem temperatury. Różnią się natomiast interaktywnych wskaźników, najczęściej barwnych, umożliwiających między sobą zakresem temperatury, w jakim produkty mogą być ocenę jakości produktu spożywczego (np. ryb, mięsa, wędlin, tortilli, przechowywane oraz czasem ich działania od momentu aktywacji. gotowych kanapek, owoców, warzyw i ich przetworów). Ostrzegając, • Etykieta Vitsab (Visual Indicator Tag System AB), której działanie opakowania te wskazują kiedy żywność jest przechowywana w nieod- opiera się na enzymatycznej hydrolizie tłuszczów, prowadzącej do powiedniej temperaturze lub gdy uległa zepsuciu. Wyróżnia się dwa zmiany barwy sygnalizatora. Aktywacja wskaźnika następuje przez rodzaje opakowań inteligentnych: jedne bazują na pomiarze warun- zniszczenie przegrody pomiędzy dwoma elementami, czyli pomię- ków na zewnątrz opakowania, a drugie mierzą bezpośrednio jakość dzy płynem zawierającym lipolityczny enzym (lipazy), a jego lipido- żywności, czyli warunki panujące wewnątrz opakowania. wym substratem i wskaźnikiem pH. Wraz ze zmianą pH dodany do systemu barwnik zmienia zabarwienie z zielonego na jaskrawożół- Na rynkach światowych znane są obecnie następujące rodzaje opa- tą czy też pomarańczowo-czerwoną. Jest wskaźnikiem dostarcza- kowań interaktywnych: jącym pełnej informacji o wszelkich zmianach i odstępstwach od - integratory czasu i temperatury (TTI); optymalnych warunków temperaturowych w całym cyklu dystrybu- - wskaźniki świeżości; cyjnym. - wskaźniki nieszczelności. Wskaźniki TTI są już obecnie stosowane w wielu krajach Europy do pakowania żywności wymagającej chłodzenia zarówno w transporcie, Temperatura jest jednym z najważniejszych czynników decydu- jak i w witrynach sklepowych. Samoprzylepne etykiety można spo- jących o pojawieniu się w produktach spożywczych niekorzystnych tkać m.in. na opakowaniach przetworów rybnych, mięsnych i mlecz- zmian fizykochemicznych i drobnoustrojów. W żywności przechowy- nych, ze świeżymi kanapkami oraz sałatkami. wanej w temperaturze wyższej aniżeli jest to zalecane zachodzi gwał- Wskaźniki jakości pozwalają na monitorowanie warunków, w ja- towne zwiększenie się flory bakteryjnej. Zwykle produkt ulega zepsu- kich dane opakowanie oraz zawarty w nim produkt znajdowały się ciu przed upływem terminu jego przydatności do spożycia. Wskaźniki podczas przechowywania, transportu, sprzedaży detalicznej i prze- integratora czasu i temperatury (TTI), stosowane są w celu nieustan- chowywania w domu konsumenta. Wskaźniki świeżości sygnalizują nego monitorowania aktualnej temperatury produktu oraz jego środo- zmiany jakości produktu np. bezpośrednio po zmianie składu atmos- wiska. Zasada działania TTI polega na nieodwracalnej zmianie jego fery wewnątrz opakowania. Idealny wskaźnik powinien wskazywać właściwości pod wpływem działania temperatury wyższej od warto- zarówno nieprawidłowości powstałe na etapie produkcji, jak i utratę ści zadanej lub w wyniku efektu cieplnego, skumulowanego w czasie „świeżości” opakowanych produktów w dalszych etapach dystrybu- przechowywania i transportu. Następstwem tej zmiany jest propor- cji i użytkowania. Głównym elementem wskaźnika jest substancja, cjonalny do jej natężenia efekt wizualny, wyrażający się najczęściej która w obecność metabolitów zmienia barwę np. w wyniku tworze- przebarwieniem pola etykiety. nia barwnych kompleksów lub zmienia swoje właściwości optyczne. Do identyfikacji zmian mogą być również wykorzystywane detektory Drugi typ TTI umożliwia monitorowanie wszelkich odstępstw od elektroniczne. Idea działania opiera się na reakcji substancji aktyw- optymalnej temperatury w całym okresie dystrybucyjnym, jednocze- nej z wydzielającymi się podczas starzenia opakowanych produktów śnie sumując ich natężenie i czas występowania. Sygnał integratora lotnymi metabolitami np. ditlenku węgla, aminu, amoniaku, siarko- pośrednio informuje o skróceniu bezpiecznego dla jakości okresu prze- wodoru. Lotne produkty rozkładu np. siarkowodoru mogą być wykry- chowywania. Wskaźniki czasu i temperatury, aby były skutecznym wane przez wskaźniki oparte na typowych reakcjach chemicznych, narzędziem służącym do monitorowania żywności, muszą spełniać natomiast do wykrywania produktów nielotnych wykorzystuje się re- określone wymagania między innymi takie jak: łatwość aktywacji, akcje enzymatyczne. Do pierwszej grupy należą np. indykatory oparte precyzja i dokładność pomiaru. Wskazania muszą być nieodwołalne, na reakcji mioglobiny z siarkowodorem. W wyniku reakcji zmienia odtwarzalne i zależne od zmian zachodzących w żywności, muszą też się zakres promieniowania absorbowanego przez mioglobinę, w wy- być czytelne i nie mogą wprowadzać w błąd użytkownika. Wskaźniki niku czego wskaźnik w obecności siarkowodoru zmienia zabarwienie czasu i temperatury, od momentu aktywacji, wizualizują historię cza- z brązowego na czerwone. Wskaźniki z mioglobiną jako substancją sowo-temperaturową produktu spożywczego poprzez zmianę barwy czynną zalecano do śledzenia zmian jakości mikrobiologicznej drobiu lub przemieszczenie się barwnika. Barwa wskaźnika ulega zmianie w opakowaniach z atmosferą modyfikowaną. Wskazano też na dobrą w momencie, gdy opakowanie osiągnie uprzednio założoną pojem- korelację pomiędzy informacjami uzyskanymi za pomocą wskaźników ność cieplną. a wynikami badań sensorycznych i mikrobiologicznych. Ciekawym pomysłem inteligentnego opakowania są konstrukcje sygnalizujące Obecnie na świecie najbardziej znane są trzy rodzaje integratorów: rozpoczynające się w opakowaniu procesy gnilne. Obecnie na etapie • Life LineTM, w których zachodzi chemiczna polimeryzacja powodu- badań są czujniki, które zmianą barwy informowałyby o pojawieniu się nawet bardzo niewielkich ilości amin powstających w wyniku roz- jąca zmianę wyglądu okrągłego okna na etykiecie (tzw. bawolego kładu białka. Opracowywane są także indykatory, reagujące na poja- oka), wskutek postępującego od centrum ciemnienia. Wskaźnik ten wienie się w produkcie choćby śladowych ilości toksyn wytwarzanych jest popularnym wskaźnikiem sprawdzającym świeżość produktów. przez mikroorganizmy. Innym przykładem specyficznych indykatorów Składa się z polimeru znajdującego się wewnątrz koła otoczone- wzrostu bakteryjnego, użytecznych w opakowaniach inteligentnych, go pierścieniem wzorcowym. Ciemniejsza barwa polimeru w czę- są systemy indukujące i wykrywające wybrane enzymy zewnątrzko- ści centralnej informuje konsumenta, że produkt nie nadaje się do mórkowe. n spożycia bez względu na datę ważności, która jest umieszczona na opakowaniu. • 3M Monitor Mark, który sygnalizuje zmianę za pomocą barwnego pierścienia (lub paska) przesuwającego się na białym tle. Jest to efekt fizycznej dyfuzji roztworu o zmienionej chemicznie barwie. 64



TECHNOLOGIE PAKOWANIA dr inż. Grzegorz Olejniczak Nowatorskie technologie pakowania produktów mięsnych Konsekwencją dążeń do wprowadzenia coraz bardziej funkcjonalnych opakowań, dostosowanych do nowych technik i technologii produkcji jest opracowywanie wielu systemów pakowania towarów. Pod pojęciem syste- mu pakowania należy rozumieć uporządkowany, wzajemnie powiązany ze sobą i otoczeniem układ elemen- tów, wyodrębniony dla potrzeb właściwego zapakowania produktu mięsnego. Każdy system pakowania ma swoją często zastrzeżoną nazwę i jest określony przez warunki techniczne, rozwiązania kon- zgrzewanie), natomiast pozostałe typy maszyn mogą także pracować strukcyjne maszyn pakujących oraz stosowanie określonych w systemach poziomego pakowania h.f.f.s. (poziome formowanie to- rebek z taśmy w postać rękawa połączone z napełnianiem i zamyka- materiałów opakowaniowych i opakowań. Wybór systemu pakowania niem przez zgrzewanie). Wykorzystanie powyższych maszyn związane uzależniony jest od wielu różnych czynników, wśród których podstawo- jest z pakowaniem produktów zarówno stałych, jak i mazistych oraz we znaczenie mają: płynnych. Pakowanie może odbywać się również do uprzednio przy- - postać fizyczna i właściwości produktów przewidywanych do pako- gotowanego opakowania, np. w postaci uformowanego wykroju tektu- wania; rowego, do którego wkłada się określoną porcję produktu, a następnie - warunki i okres przechowywania pakowanych produktów; zamyka całość. W niektórych przypadkach formowana jest tylko część - właściwości przewidywanych do zastosowania materiałów opakowa- opakowania, np. kształtki z tworzyw sztucznych, podkładki tekturowe, niowych lub opakowań, np.: laminaty z tworzyw sztucznych; a proces pakowania właściwego wykonuje sama maszyna. - specjalne wymagania stawiane opakowaniom, np.: zabezpieczenie Do najczęściej stosowanych technik, w których opakowanie jest wy- produktu przed procesami zachodzącymi w atmosferze tlenu, zacho- konane poza systemem, należą np.: wanie warunków aseptycznych przy pakowaniu produktu, umożli- 1.Kliklok – jest najstarszym systemem pakowania w pudełka składane wienie przeprowadzenia obróbki termicznej w opakowaniu i inne. z tektury litej uszlachetnionej. Pudełka te wykonane są z tektury litej Systemy pakowania produktów żywnościowych można podzielić na: jednostronnie (od wewnątrz) lub dwustronnie powlekanej polietyle- - systemy, w których opakowanie jest wykonane w samym procesie nem, które można podzielić na następujące grupy: pakowania, stanowiąc bezpośrednią, końcową fazę technologicznego - z wycięciami i zaczepami, denko formowane jest tu mechanicznie; wytwarzania produktu; - bez wycięć i zaczepów, formowane metodą zgrzewania; - systemy, w których opakowanie w całości lub częściowo wykonane - konstrukcji pośredniej, zaopatrzone w zaczepy i wycięcia oraz za- jest poza procesem pakowania. kładki do uszczelniania narożników. Wspólną cechą systemów z jednoczesnym formowaniem i napełnia- Od sposobu zamykania zależy szczelność opakowania. Najbardziej niem jest to, że cały proces pakowania produktu stanowi zamkniętą szczelne są pudełka formowane metodą zgrzewania, natomiast formo- całość jako końcowa faza technologii wytwarzania danego produktu. wane za pomocą zaczepów i wycięć są mniej szczelne. Opakowania W maszynach formujących i napełniających taśma materiału opako- kliklok stosowane są głównie do pakowania produktów mrożonych waniowego formowana jest w rękaw, który jest napełniany i zgrzewany np.: filetów i kostek rybnych. poprzecznie w regularnych odstępach albo składana podwójnie wzdłuż 2.Hermeted – w tym systemie opakowania formuje się z wykrojów długości i zgrzewana poprzecznie w regularnych odstępach, w wyniku tektury litej polakierowanej od strony zewnętrznej. Wewnątrz sto- czego uzyskuje się wstęgę połączonych ze sobą otwartych torebek pła- suje się wkładkę w postaci torebki z papieru pergaminowego lami- skich, które są następnie napełniane i zamykane. Większość maszyn nowanego PE lub PVC z folią aluminiową. Mogą być one zamykane do jednoczesnego formowania i napełniania opakowań można sklasy- przez sklejenie, zgrzewanie lub za pomocą specjalnych zaczepów. fikować jako maszyny typu: transwrap, flowpack oraz maszyny do jed- W przemyśle mięsnym tego typu opakowania nie są wykorzystywa- noczesnego wyrobu i napełniania torebek płaskich z czterema połącze- ne. Jedynie przemysł owocowo – warzywny stosuje je do pakowania niami bocznymi. Maszyny typu transwrap pracują tylko w systemach wielu mrożonek i koncentratów. pionowego pakowania v.f.f.s. (pionowe formowanie opakowań z ta- 3.Expresso – to opakowania w kształcie prostopadłościanu z podwój- śmy w postać rękawa połączone z napełnianiem i zamykaniem przez nym zamknięciem u góry i u dołu (folia zgrzana z obrzeżem pudełka 66

NEO WYŻSZA TECHNOLOGIA PAKOWANIA PRÓŻNIOWEGO NEO to nowoczesne urządzenie wyznaczające nowe standardy pakowaczek stołowych. Powstało z myślą o klientach, którzy cenią sobie jakość i perfekcje. Elegancki design oraz nowa konstrukcja z zaokrąglonymi krawędziami wraz z higienicznym kształtem komory i pokrywy spełnią oczekiwania najbardziej wymagających użytkowników. Urządzenie można programować zdalnie za pomocą smartfona, korzystając ze specjalnej aplikacji mobilnej, oraz poprzez dotykowy panel sterowania. ATMOZ LEGENDARNA JAKOŚĆ W NOWEJ CENIE Henkelman to największy producent pakowarek przemysłowych, który co roku oddaje do użytku ponad 10 tys. urządzeń. Linia ATMOZ została zaprojektowana, aby optymalizować proces pakowania próżniowego w zakładach przetwórstwa spożywczego. Charakterystyczną cechą tej linii maszyn jest ulepszona konstrukcja zarówno płyty roboczej, jak i pokrywy, zwiększająca ich higieniczność i wytrzymałość. Oferuje najlepsze cechy pakowarek Henkelman w przystępnej cenie. OFICJALNY DYSTRYBUTOR W POLSCE ™ WEINDICH Sp. J. www.weindich.pl Centrum Przemysłu Mięsnego, Convenience Food i Gastronomii ul. Adamieckiego 8, 41-503 Chorzów, tel. +48 32 746 91 00, fax +48 32 746 91 44 e-mail: [email protected]

TECHNOLOGIE PAKOWANIA oraz z wiekiem pudełka). Opakowania takie pozwalają na długo- Rysunek 1. Podział specyficznych systemów pakowania mięsa trwałe przechowywanie produktów, ochronę wyrobów przed utratą i przetworów mięsnych i przejmowaniem zapachów z zewnątrz. Produkuje się je z materia- łów wielowarstwowych na bazie tektury litej. Tekturę można dowol- Pakowanie mięsa „ciepłego” (mięsa bez poubojowego wychładza- nie barwić, zadrukowywać oraz lakierować. W przemyśle spożyw- nia) w systemie „Pi – Vac”, w przeciwieństwie do konwencjonalnych czym wykorzystywane są do pakowania wielu przetworów mięsnych metod pakowania świeżego mięsa, nie wymaga stosowania próżni i rybnych oraz wyrobów garmażeryjnych. bądź gazów ochronnych. Polega na zastosowaniu bardzo elastycznej 4.Stalox – w tym systemie linia pakująca składa się z trzech zasad- folii o niewielkiej przepuszczalności tlenu. Dzięki wysokiej zdolności niczych elementów, tj. maszyny formującej pudełka, taśmowego kurczenia się foliowego rękawa podczas procesu obkurczania, powie- podajnika i części zamykającej napełnione opakowania. Pudełka trze wypierane jest niemal w całości, a porcji nadawany jest kształt formowane są z tektury litej obustronnie powlekanej tworzywami zbliżony do cylindrycznego. W systemie tym materiałem opakowanio- termoplastycznymi (PE, PP) z płaskich wykrojów. Opakowania tego wym jest rękaw z elastycznej folii wykonanej z tworzywa sztucznego typu do tej pory nie znalazły jeszcze zastosowania w branży mięsnej. z warstwą barierową w stosunku do tlenu i pary wodnej. Styroflex Na szeroką skalę stosowane są do pakowania mrożonek warzyw- jest jednym z nowych tworzyw sztucznych z rodziny polistyrolów. Ze nych. względu na optymalną przezroczystość, ciągliwość i zdolność powrotu 5.Glolok – opakowanie w tym systemie z tektury litej niepowlekanej do stanu pierwotnego wykorzystano tzw. (memory effect) „efekt pa- lub powlekanej PE, formuje się przez zczepienie klapek bocznych mięci”. Tworzywo to nadaje się do produkcji folii koekstruzyjnych prze- z czołową ścianką pudełka. Pudełko takie ma dobre parametry wy- znaczonych do pakowania mięsa świeżego. Jako warstwy koekstruzyj- trzymałościowe, lecz nie jest zbyt szczelne. Stosuje się do pakowa- ne zalecane są tu kopolimery octanu etylenu i winylu (EVA) (Rys. 2). nia mięsa, ryb i przetworów rybnych. 6.Blister pack – to opakowanie składające się najczęściej z przezro- Rysunek 2. Koekstruzyjna folia „Styroflex” czystej kształtki ze sztywnej folii z tworzywa sztucznego, połączonej z podkładką w sposób trwały lub umożliwiający ponowne otwieranie i zamykanie. Ten system pakowania znalazł zastosowanie w prze- myśle garmażeryjnym do pakowania wielu wyrobów mięsno – wa- rzywnych. 7.Skin pack – w przypadku tego systemu opakowanie wytwarzane jest ze sztywnej folii dolnej i elastycznej folii górnej. Dolna tacka formo- wana jest stosownie do wymogów stawianych przez produkt, który jest na nią kładziony. Napełnione tacki podchodzą pod sekcję próżni i tutaj łagodnie usuwany jest tlen, a folię górną nakłada się wokół produktu jak „drugą skórkę”. Folia dopasowuje się do konturu pro- duktu i kompletnie łączy z folią dolną. Tlen resztkowy wyciskany jest dzięki temu z opakowania. Rozróżnia się spawanie całopowierzch- niowe, a przy innych systemach skin pack zamykanie brzegowe. Zaletami tego systemu pakowania są: - ograniczenie wycieku soku; - brak tlenu resztkowego; - brak deformacji produktu; - znakomita prezentacja wyrobu. Taki system pakowania ukierunkowany jest z reguły na specjal- nie wysokowartościowe zastosowania, na przykład produkty krojone w plastry, ale też stosowanie niszowe, jak na przykład pakowanie wędzonek surowych – szynki wędzone i suszone, kiełbas surowych – metka, salami, kiełbas parzonych – szynka piwna. Pakowanie tego typu stosuje się zawsze wtedy, gdy chce się doprowadzić do bardziej skutecznego oddziaływania produktu na klienta. Zaprezentowane zasadnicze rodzaje systemów pakowania stano- wią podstawę funkcjonowania specyficznych systemów pakowania, będących wynikiem rozwoju nowych technologii w zakresie procesu pakowania oraz poszukiwania coraz doskonalszych materiałów opako- waniowych i opakowań. O tym, jaki system pakowania znajdzie zasto- sowanie, decyduje klient, przy czym kryterium decydującym są koszty, prezentacja, ogólna paleta i różnorodność produktów oraz gama oferty marketingowej. W przemyśle mięsnym zastosowanie mają przede wszystkim syste- my wykorzystujące metody nietermiczne. Spośród nich głównie: - pakowanie w mieszaninie gazów (pakowanie próżniowe, MAP, CAP); - pakowanie w systemie Pi – Vac; - pakowanie żywności wygodnej; - opakowania aktywne i inteligentne. Ogólną klasyfikację specyficznych systemów pakowania produktów spożywczych przedstawia rysunek 1. 68

Sp. z o.o. ZAPAKUJEMY TWOJE WYROBY ETYKIETY ƒ OPAKOWANIA WOMAT Sp. z o.o. ul. Elsnera 55a tel. kom.: +48 731 991 999 43-190 Mikołów [email protected]

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Wiele korzyści wypływa ze stosowania folii koekstruzyjnych ze sty- tlen z wnętrza opakowania. Stwierdzone okresy trwałości odpowiadają rofleksu: co najmniej tym jakie uzyskuje się w dobrym opakowaniu próżniowym. - dobra zgrzewalność folii na gorąco umożliwia szczelne zapakowanie Ponadto system pakowania „Pi – Vac” w porównaniu do konwencjo- nalnych systemów pakowania próżniowego daje wiele korzyści, m.in.: żywności; - minimalizację wycieku soku mięsnego dzięki wysokiej zdolności - bardzo wysoka wytrzymałość na przebicie umożliwia wysokie bez- wiązania wody przez tak zapakowane mięso; pieczeństwo pakowania także ostrych części kości; - długą trwałość mięsa „ciepłego” dzięki mniejszej początkowej licz- - wysoka przezroczystość i połysk; - „efekt pamięci” redukuje pojawianie się miejsc nacisku bądź im za- bie drobnoustrojów; - zachowanie w mięsie większej ilości substancji aromatycznych; pobiega; - lepszą barwę mięsa utrzymującą się przez cały czas przechowywa- - wysoka rozciągliwość folii umożliwia pakowanie różnych formatów nia; szalek; - bardziej kruchą teksturę; - w porównaniu ze zwykłymi foliami, folia styrofleksowa wykazuje do - oszczędność energii koniecznej do wychładzania tusz i minimaliza- 40% mniejszy ciężar właściwy i dzięki temu odpowiednio wyższą cję ubytków ich masy. wydajność; Dzięki zastosowaniu systemu Pi – Vac do pakowania mięsa „cie- - niska temperatura zgrzewania (rzędu 95 – 110ºC). płego” można już na wstępie uniknąć denaturacji powierzchni mięsa, Miękka konsystencja i kleista powierzchnia mięsa „ciepłego” nie- ponieważ materiał, jako trwale elastyczny, powraca samoczynnie do zwykle utrudnia pakowanie w systemie „Pi – Vac”. Problem ten został stanu poprzedniego otaczając produkt. Dzięki temu nie jest konieczne w pełni rozwiązany przez nową metodę pakowania polegającą na tym, oddziaływanie termiczne. że do rury pakowarki doprowadzany jest od tyłu trwale elastyczny rę- kaw foliowy nawinięty na rolkę. Na przednim otworze rury pakowarki Podsumowanie foliowy rękaw otwierany jest przez hak chwytaka. Następnie w ręka- wie wytwarzane jest podciśnienie, porcja mięsa zatrzymywana zostaje Według prognoz ekspertów system pakowania mięsa „ciepłego” ja- przed otworem. Wskutek podciśnienia mięso, mimo swej kleistej po- kim jest „Pi – Vac”, stanowi przyszłość opakowalnictwa żywności. Jak wierzchni, wsysane jest do rękawa rozciągając go i formując cylin- zostało to już stwierdzone naukowo, trwałość produktów mięsnych pa- drycznie. Następnie gdy pakowane mięso osiągnie właściwą pozycję, kowanych w tym systemie w porównaniu z produktami pakowanymi pakowarka automatycznie wyłącza pompę wytwarzającą podciśnienie. tradycyjnymi metodami może ulec wydłużeniu nawet dwu- lub trzy- Dzięki temu materiał opakowaniowy samoczynnie powraca do uprzed- krotnie. Zapewnia jednocześnie zachowanie wysokiej jakości produktu niego kształtu i mocno otacza pakowane mięso. Otwarte jeszcze końce mięsnego, pod warunkiem, że zawartość tlenu resztkowego w ciągu rękawa zamykane są na oddzielnej przystawce zamykającej. Poprawę całego okresu przechowywania produktu w opakowaniu będzie mniej- trwałości mięsa uzyskuje się przez to, że podczas całego okresu prze- sza niż 0,5%. Powszechna jest również opinia, że pakowanie mięsa chowywania trwale elastyczne opakowanie mocno przylega ze wszyst- „ciepłego” w systemie „Pi – Vac” w połączeniu z opakowaniami aktyw- kich stron produktu i równomiernie na niego naciska. Porcja mięsa nymi i inteligentnymi mogą w przyszłości wywrzeć znaczący wpływ na wskutek wywołanego ciśnienia jest w stanie zaabsorbować resztkowy rozwój przemysłu mięsnego. n 70

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Waga dynamiczna DWM HPX Waga dynamiczna DWM HPX, oparta na module magnetoelektrycznym o hermetycznej budowie IP69K, służy do pomiarów masy z dokładnością do 0,5g w najcięższych warunkach przemysłowych. Urządzenie jest dedykowane dla przemysłu spożywczego – do pracy w halach produkcyjnych zakładów mięsnych i rybnych. Zastosowane rozwiązania i materiały konstrukcyjne spełniają restrykcyjne standardy higieny wymagane przy produkcji żywności. DWM HPX jest w pełni zgodny z HACCP. Zastosowany 12” wyświetlacz z panelem dotykowym zapewnia łatwy dostęp do najważniejszych funkcji oraz czytelne wyświetlanie najważniejszych informacji w trakcie pracy. Waga DWM HPX posiada własną bazę danych opartą o system SQL. W bazie tej przechowywana jest lista towarów, operatorów oraz raporty z wykonanych pomiarów. Komputerowy system E2R umożliwia synchronizowanie lokalnych baz danych w wagach z bazą centralną i tym samy daje możliwość podglądu i zarządzania danymi z poziomu komputera administratora sytemu wagowego. tel.: +48 48 386 60 00, www.radwag.pl Najwyższej jakości wagi przemysłowe, detektory metali i detektory rentgenowskie Minebea Intec Poland Sp. z o.o. ul. Wrzesińska 70 | 62-025 Kostrzyn | tel: 61-656 02 98 | fax 61-656 02 99 e-mail: [email protected] | www.minebea-intec.com 71

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Perfekcyjne wykończenie: rola opakowania w segmencie premium gotowych posiłków Kiedy szwajcarska firma Bina Bischofszell Food szykowała się do wprowadzenia na rynek nowego asorty- mentu ultra świeżych, zdrowych dań gotowych z segmentu premium, na pierwszy plan wysunęła się niezwy- kle ważna kwestia związana z opakowaniami. Patrick Giessler, Specjalista ds. Rozwoju Opakowań w Bina Bischo- Pod tym względem opakowanie jest niezwykle ważne, ponieważ po- fszell Food, ujmuje tę kwestię następująco: „Kluczowym wyzwaniem zwala podkreślić świeży wygląd produktów” – powiedział Patrick Gies- jest to, aby nie stosować obróbki cieplnej w celu wydłużenia okresu sler. przydatności. Ze względu na fakt, że danie jest ultra świeże, produkt nie może być poddany obróbce cieplnej na długo przed spożyciem. Jako firma dążymy do tego, aby tworzyć posiłki, które poprzez swoje wszystkie walory, jak również teksturę i wygląd, przypominają świeże dania przyrządzone samodzielnie w domu. Jest to nowe i innowacyjne podejście na szwajcarskim rynku, które spotkało się z bardzo pozy- tywnym przyjęciem przez konsumentów”. Po dokładnym rozważeniu i przeanalizowaniu celów klienta w ra- mach tego projektu, firma Sealed Air Food Care zdecydowała, że Cry- ovac BDF® będzie najbardziej odpowiednim opakowaniem. Ta folia termokurczliwa wydobywa świeżość i podkreśla zdrowy wygląd żyw- ności. Wysokie właściwości barierowe i hermetyczne uszczelnienie opako- wania Cryovac BDF gwarantują najwyższy poziom ochrony i zacho- wują świeżość posiłków na dłuższy czas. Od momentu podjęcia przez Bina decyzji o zastosowaniu w swojej działalności folii termokurczli- wej Cryovac BDF firmy Sealed Air, produkt był gotowy do umieszcze- nia na półkach sklepowych w zaledwie sześć tygodni. Zespół Sealed Air zapewnił wszelką niezbędną pomoc i sprzęt w rekordowo krótkim czasie. Norbert Berglas, Kierownik ds. Kluczowych Klientów w Szwajcarii w Sealed Air Food Care, wyjaśnił: „Wygoda jest integralną częścią rozwiązań opakowaniowych firmy Sealed Air, a Cryovac BDF pomaga zwiększać poziom zadowolenia konsumentów, oferując produkt naj- wyższej jakości. Kompleksowe wsparcie zespołu Sealed Air podczas całego projektu, począwszy od opracowania produktu, przez instalację, po szkolenia i stałą pomoc, pozwoliło firmie Bina osiągnąć ustanowione cele biz- nesowe”. „Innym ważnym czynnikiem zapewniającym sukces jest przygoto- wanie posiłków – najwyższej jakości starty ser, świeże pomidory i zioła – to właśnie odgrywa kluczową rolę przy podejmowaniu przez konsu- mentów decyzji o zakupie. 72

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Prezentacja produktów ma istotny wpływ na sprzedaż. Wyjątkowe Firma Bina oferuje gamę wysokiej jakości, zdrowych dań gotowych zalety folii Cryovac BDF, doskonała przezroczystość i przejrzystość za- pod marką Anna’s Best. Zastosowanie innowacyjnych i nieoczekiwa- pewniają maksymalną atrakcyjność produktów w punkcie sprzedaży. nych opakowań, takich jak drewniana tacka i zapewniająca lepszą prezentację produktu folia Cryovac BDF o doskonałej przezroczystości, „Projekt został również zrealizowany mając na uwadze zrównowa- pozwala na zdecydowane odróżnienie się od konkurencji oraz wzmoc- żony rozwój. Wybraliśmy drewniane tacki nie tylko dlatego, że dzięki nienie pozycji marki. n niej produkt wyróżnia się na półce sklepowej, ale także z tego względu, że opakowanie wykonane z materiałów odnawialnych pozwala nam Osoba kontaktowa: Maciej Gierszewski realizować naszą wizję. Dostarczamy świeże produkty, które potrzebu- Business Development Manager ją mniej energii, ponieważ nie przetwarzamy ich w procesie obróbki Central Europe cieplnej. Folia jest wystarczająco mocna, aby spełnić wszystkie ocze- Food Care kiwania związane z dystrybucją produktów. Wartością dodaną w po- Sealed Air Polska Sp. z o.o. równaniu z tradycyjnymi daniami gotowymi na tackach, jest to, że ul.Ożarowska 28A, Duchnice otrzymujemy świeży w dotyku, domowy produkt” - stwierdził Patrick 05-850 Ożarów Mazowiecki Giessler. tel. +48 227315901, kom. +48602505909 [email protected] Seria badań przeprowadzonych w Packforum®, centrum innowacji firmy Sealed Air znajdującym się w Paryżu, potwierdziła, że Cryovac Informacje o firmie Sealed Air BDF oferuje wyjątkowe właściwości techniczne i korzyści sprzedażo- we, których wymagała nowa linia produktów. Te pozytywne wyniki po- Sealed Air Corporation to przedsiębiorstwo oparte na wiedzy, zwoliły firmie Bina docenić właściwości folii termokurczliwej Cryovac które koncentruje się na rozwiązaniach z zakresu opakowań, po- BDF, jak również z powodzeniem zastosować to rozwiązanie w proce- magając klientom w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju sie produkcji. w obliczu największych aktualnych wyzwań społeczno-środowi- skowych. Nasza oferta produktów najbardziej rozpoznawalnych „Wybierając rozwiązania opakowaniowe dla naszych produktów, marek, w tym rozwiązania Cryovac® do pakowania żywności oraz największym priorytetem jest bezpieczeństwo produktu w całym pro- materiały wyściełające Bubble Wrap®, pozwala na bezpieczniej- cesie – od linii pakującej, przez logistykę i handel detaliczny, aż po sze dostawy żywności, zmniejszenie marnowania żywności oraz stół konsumenta. Wykorzystujemy najnowocześniejsze i innowacyjne ochronę wartościowych towarów transportowanych na całym materiały zatwierdzone do kontaktu z żywnością, które oferują maksy- świecie. W 2016 roku sprzedaż Sealed Air osiągnęła wartość 4,2 malną trwałość”, dodał Patrick Giessler. miliarda dolarów. Firma zatrudnia około 14000 pracowników i ob- sługuje klientów w 117 krajach. Więcej informacji można znaleźć Norbert Berglas, Kierownik ds. Kluczowych Klientów w Szwajcarii na stronie internetowej: www.SealedAir.com. n w Sealed Air Food Care, wyjaśnił: „Jako długoletni partner firmy Bina z przyjemnością wspieraliśmy ich w dostarczaniu tej innowacyjnej serii 73 gotowych posiłków z segmentu premium. Mając świadomość tego, jak ważnym elementem tego projektu jest opakowanie, firma Sealed Air zaproponowała, że Cryovac BDF będzie najlepszym rozwiązaniem”.

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Pakowanie ma znaczenie Rodzinna firma WEBOMATIC z Bochum (Niemcy), specjalizująca sią w pakowaniu próżniowym, zwiększa za- dowolenie klientów oraz wydłuża okres trwałości produktów, dzięki zastosowaniu indywidualnych rozwiązań w maszynach pakujących. Proces pakowania to umiejętność zachowania równowagi po- między kwestią czystości, wydajności produkcyjnej i łatwości obsługi. Gotowe opakowanie ma bezpośredni kontakt z kon- sumentem końcowym i dlatego powinno być bezpieczne oraz ekono- miczne, ale również powinno być ambasadorem marki. „To oraz indywidualne cechy towarów często komplikują decyzje inwestycyjne w zakresie kupna nowej maszyny pakującej” - mówi Nathalie Bonk, szefowa marketingu i przedstawicielka 3 pokolenia rodziny. „Dlatego też WEBOMATIC skupia się na wyszukanych rozwiąza- niach dla niewielkich firm oraz przemysłu, dzięki czemu może zaspo- koić indywidualne potrzeby klientów z zakresu pakowania”. Potrzeby te często są naświetlane w zadawanych pytaniach: co mogę pako- wać, jaki materiał opakowaniowy powinienem zastosować i jak to zrobić nie zapominając o aktywnej ochronie zasobów i zapewnieniu Dzięki praktycznemu usytuowaniu szablonu zapewnione jest łatwe niezawodnego funkcjonowania? i skuteczne ustawianie tacek dla każdego narzędzia. Nowa i wysoce higieniczna komorowa maszyna taśmowa CL-C 950 Polski rynek wykazuje wielki rozwój i wzrost wiedzy konsumentów: jest idealnym modelem podstawowym do automatycznego pakowania coraz bardziej intensywny tryb życia oraz szeroka paleta produktów w worki. Na indywidualne zamówienia dostępnych jest wiele opcji do wyboru sprawia, że polscy konsumenci faworyzują marki, które personalizacji. oferują wygodę i funkcjonalność, głównie opakowania lekkie, łatwe 74 w obsłudze, łatwe do rozpoznania na półce sklepowej, łatwe do prze- chowywania, łatwe do otwarcia. Wszystkie te potrzeby zaspokajają maszyny firmy WEBOMATIC: komorowe, termoformujące, tray sealery. W zależności od preferen- cji producenta, produkt można zaprezentować w torebkach, termo- formowanych lub gotowych tackach, WEBOMATIC oferuje odpowied- nie i niezawodne rozwiązania. Nowa komorowa maszyna taśmowa CL-C 950 to model klasy podstawowej zaprojektowany w wygodnym WEBOMATIC CleanDesign®. W wielu obszarach zastosowań CL-C 950 jest najlepszym rozwiązaniem dla pakowania w pełni automatycznego w worki. Poza atrakcyjną ceną modelu podstawowego, można go do- pasować do indywidualnych potrzeb dzięki różnym opcjom i możliwo- ściom konfiguracji. Łatwa obsługa oraz najwyższa wydajność zostały połączone w jednym urządzeniu: dzięki bezstopniowej pracy przeno- śnika taśmowego, jeden pracownik może załadować komorę z obu stron, zarówno od przodu jak i od tyłu urządzenia taśmowego – proces

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Nowy tray sealer TL 750 WEBOMATIC jest dostępny w wersji jedno- lub dwuliniowej. Inna specjalna cecha: pakowanie MAP lub SKIN za pomocą jednej matrycy. pakowania jest uproszczony, tak więc oszczędza koszty osobowe na- wózkowi do wymiany matryc gwarantowana jest bezpieczna, ergono- wet przy największym obciążeniu. miczna oraz szybka wymiana narzędzia. Jako pierwsza i jedyna maszy- na tej wielkości, TL 750 może tworzyć opakowania skin lub MAP przy W pełni automatyczny tray sealer TL 750, sprawdza się doskonale użyciu tego samego narzędzia, zwiększając możliwości jej stosowania w przemyśle mięsnym i rybnym. Jest nieoceniony w przypadku pakowa- oraz zmniejszając czas potrzebny na wymianę narzędzi. Dodatkowo nia na tackach w wypadku średnich oraz dużych mocy produkcyjnych. WEBOMATIC SCC („Single Cavity Control”) czyli Kontrola Pojedyn- Tutaj nacisk został położony na niezawodność procesu, efektywność czego Gniazda zapewnia szybszą pracę, konserwację oraz wymianę produkcji i bezpieczeństwo pakowania: dzięki praktycznemu pozycjono- narzędzia. Aż osiem pojedynczych gniazd wyposażonych w jednostki waniu szablonu wspomagającemu wymianę narzędzia oraz mobilnemu grzewcze oraz noże, może być kontrolowanych indywidualnie. Kon- trola poszczególnych gniazd gwarantuje dodatkowe bezpieczeństwo produkcji, tak że produkcja może być kontynuowana bez żadnych za- kłóceń. „Zadaniem opakowania jest w pełni zabezpieczyć produkt, wydłu- żyć termin przydatności do spożycia i skutecznie promować markę – I to jest to, do czego stworzone są maszyny WEBOMATIC” - twierdzi Bonk. n 8 powodów dla których warto kupować maszyny WEBOMATIC: 1. 60 lat doświadczenia na rynku maszyn pakujących próżniowo TL 750 2. firma rodzinna ukierunkowana na długoterminowe partnerskie relacje z klientami 3. producent wytrzymałych, niezawodnych i wysokiej jakości maszyn 4. indywidualne doradztwo dla indywidualnych potrzeb opakowaniowych 5. odpowiedzialna i wykwalifikowana obsługa posprzedażowa 6. od projektu do produkcji – wszystko w jednym Otwarta pokrywa: wnętrze tray sealera TL 750 jest łatwo dostępne 7. przedstawicielstwa handlowe i serwisowe w celu szybkiej wymiany matryc. na całym świecie 8. pakowanie to nasza pasja. 75

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Wymiana narzędzi „w locie”: Wymiana formatów bez „wymiany” Firma rodzinna z siedzibą w Bochum jest wiarygodnym producentem maszyn pakujących próżniowo od 1958 roku. Tym razem rozszerza swoją zróżnicowaną linię produktów dla przemysłu o swoją nową maszynę ML-C 7600. To niezwykle mocna maszyna do termoformowania, która przetwarza Jako następca uznanej już APS ML 7100, maszyna ML-C 7600 folie do 622 mm szerokości i skoku 1000 mm, która stawia na nieza- została zaprojektowana w WEBOMATIC CleaDesign® i stawia wodność procesu i oferuje szeroką gamę opcjonalnego specjalnego wy- na wysoką wydajność i maksymalną moc bez przestojów. Jedną z głównych zalet ML-C 7600 jest wymiana narzędzi „w locie”: na za- posażenia – może to być specjalny proces formowania, techniki cięcia mówienie mogą być zainstalowane równolegle dwa różne formaty (włą- oraz synchronizacja z innymi maszynami. czając odpowiednie formaty i etykieciarki) a włączenie „w locie” doko- Jako firma rodzinna WEBOMATIC mniej się opiera na tanich rozwią- nywane jest za pomocą inteligentnego sterownika PLC. Nie potrzeba zaniach a bardziej na trwałej jakości, dopasowanej do indywidualnych skomplikowanej wymiany narzędzia oraz folii w czasie produkcji – to potrzeb. Konstrukcja ramy wykonana z wysokiej jakości stali nierdzew- oszczędność czasu i zmniejszenie kosztów. nej zapewnia stabilność urządzenia. Maszyna termoformująca ML-C 7600 – najwyższa wydajność produkcyjna oraz jakość pierwszej klasy. Rozbudowa działu sprzedaży WEBOMATIC Maschinenfabrik GmbH informuje o nowym pracow- niku w polskim zespole sprzedaży maszyn pakujących próżniowo. WEBOMATIC Maschinenfabrik GmbH ma przyjemność poinformować o przyjęciu do swo- jego zespołu sprzedaży w Polsce, nowego członka, Pana Wojciecha Gaczyńskiego. Pan Wojciech Gaczyński ma 19-letnie doświadczenie w przemyśle i wnosi ze sobą szeroką wiedzę o maszynach pakujących próżniowo oraz ich zastosowaniu. Pan Wojciech Gaczyński dołączył do zespołu w Polsce, rozpoczynając pracę 15.10.2018 i jest do dyspozycji w wy- padku zapytań dotyczących maszyn pakujących WEBOMATIC. Wojciech Gaczyński [email protected] tel. kom. +48 664 839 720 76

Z okazji Świat Bożego Narodzenia oraz zbliżającego się Nowego Roku, pragniemy podziękować Państwu za dotychczasową współpracę oraz złożyć moc gorących życzeń zdrowia, szczęścia i wszelkiej pomyślności.

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Rodzina produktów BECKER U5 Becker zapewnia odpowiednie rozwiązanie dla każdej aplikacji: Od tradycyjnego pakowania próżniowego w urządzeniach stołowych i komoro- wych, do zaawansowanego dostarczania gazu procesowego przy pakowaniu tac z wykorzystaniem olejowych i bezolejowych pomp próżniowych. Becker oferuje szeroką gamę produktów, od urządzeń seryjnych po niestandardowe rozwiązania. U5 Szybki i skuteczny sposób pakowania mięsa, wędlin, serów, produktów mlecznych i ciast, w próżni lub atmosferze ochronnej. • Najkrótsze czasy odpompowania w odniesieniu do aktualnych standardów przemy- słowych • Mała moc zainstalowanych silników • Wysokowydajna separacja oleju w celu wydłużenia czasów między konserwacjami • Kompaktowe wymiary, mała powierzchnia, łatwa integracja z maszynami pakujący- mi • Idealne do delikatnych i świerzych produktów dzięki minimalnej emisji ciepła U5 O2-PACK Bezpieczny i prosty sposób pakowania czerwonego mięsa w atmosferze z O2. • Dożywotnie smarowanie, bez konieczności wymiany oleju • Kompaktowa konstrukcja, długość całkowita jak w serii U5 (brak dodatkowych ze- wnętrznych separatorów) • Nowa wysokowydajna 3-stopniowa separacja oleju przy minimalnej powierzchni • Plus te same zalety, co pozostałe modele serii U 5 U4 Sprawdzony w czasie i wytrzymały „koń pociągowy“ do ciągłych i płynnych procesów produkcji • Wytrzymała pompa próżniowa do pracy samodzielnej lub w systemach centralnych • Dobre czasy odpompowania w odniesieniu do przyjętych standardów • Kompaktowe wymiary w porównianiu ze standardami branżowymi • Zoptymalizowana sprawność energetyczna: idealna wydajność przy niskim zużyciu energii Booster/stanowisko pompowe Wersja kompaktowa jako część większego systemu • Wydajne rozwiązanie zarówno jako booster lub jako stanowisko pompowe • Znaczny wzrost prędkości odpompowania w porównaniu z pompami próżniowymi zintegrowanymi z maszynami pakującymi • Wiele możliwości konfguracji (kontrola częstotliwości, system czujników monitoru- jących, wyjścia sygnałowe do maszyn pakujących) • Booster ze zintegrowanym bypassem jako wsparcie dla procesów pakowania z krót- kimi czasami cyklów i wysoką niezawodnością działania • Montaż na ramie ze stali nierdzewnej zapewnia najwyższe standardy higeniczne Becker Polska Sp. z o.o. • +48 065 5114170 • [email protected] • www.becker-polska.com 78

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Centralny system próżniowy Poprawa wydajności systemu • Projektowanie, uruchomienie, obsługa i serwis z jednego źródła • Dopasowanie wartości próżni roboczej w oparciu o rzeczywiste wymagania proce- sowe • Optymalizacja bilansu energetycznego • Centralizacja układu w jednym miejscu zapobiega emisji ciepła na hali produkcyj- nej, obniżając koszty chłodzenia i redukując emisję hałasu • Pompy próżniowe z suchą kompresją jako alternatywa dla pomp olejowych • Średnia i wysoka próżnia przy jeszcze wydajniejszych czasach odpompowania i bardziej ekonomicznej pracy • Elektroniczna jednostka sterująca kompatybilna ze wszystkimi systemami pozwala na prostą adaptację, rozbudowę i integrację w oparciu o specyfkę wymagań klienta 10,752 Rozwiązania Becker pozwalają wytwarzać dziennie o 10,752 opakowań więcej. Ta wartość została oparta na typowych warunkach produkcji: maszyna pakująca może pracować z częstotliwością 10 cykli na minutę, co daje 60 minut na godzinę w trybie dwuzmianowym. W odniesieniu do typowego formatu wypełniania 4 x 2, w tej konfiguracji maszyna pakująca może wytworzyć 8 gotowych pakietów na cykl. 10 x 60 x 16 = 9.600 cyklów na dzień W pojedynczym zakładzie z 6 maszynami pakującyjmi dzienna produkcja wynosi 460,800 opakowań. Zastosowanie wysokowydajnych pomp próżniowych Becker w tych samych warunkach produkcji spowoduje wzrost prędkości odpompowania o 7%. Oznacza to wzrost prędkości produkcji o 2,33% na pojedyńczą maszynę. z Becker U5 = 471,552 opakowań na dzień 7 %= + 10,752 opakowań na dzień Krótszy czas odpompowani e w porównaniu do standardów branżowych Ciśnienie in mbar (a) p 1 mbar (a) 7 % t1 t2 t Becker U5 standardowa pompa próżniowa 79

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Tomasz Michalik, Weindich Nowe standardy jakościowe komorowych pakowarek próżniowych Rosnące zainteresowanie i oczekiwania klientów względem urządzeń pakujących oraz konkurencja, sprawia- ją, iż producenci nawet najprostszych urządzeń do pakowania próżniowego, prześcigają się w tworzeniu no- wych ulepszeń oferowanych przez siebie maszyn. Liderem w zakresie rozwiązań pakowarek komorowych jest firma Henkelman. Ten znany na całym świecie holenderski producent, specjalizujący się w tej wąskiej grupie produktów, może pochwalić się prawie 30-letnim doświadczeniem. Na przestrzeni tego czasu technologia pakowania próżniowego i rozwiązania ulegały ciągłym poprawom tak, aby urządzenie, które trafia do klienta odznaczało się niezawodnością oraz najwyższą jakością. Aktualnie Henkelman posiada przedstawicielstwo prawie w każdym kraju, sprzedając rocznie ponad 15 tysięcy urzą- dzeń. Zanim firma znalazła się na pozycji lidera w swoim segmencie urządzeń, musiała włożyć sporo pracy w rozwój pro- duktu i stosowanych w nim technologii. Seria POLAR, stanowiąca wizytówkę Henkelman’a w zakresie maszyn komorowych, została przedstawiona w 1994 roku. Pierwszymi modelami były dwukomo- rowe 2-50 oraz 2-85 (sprzedawane jeszcze wtedy pod innymi na- zwami). Aktualne nazewnictwo zostało wprowadzone w 2004 roku i utrzymało się do dnia dzisiejszego. Pakowarki takie jak POLAR, są obecnie najczęściej sprzedawanymi pakowarkami komorowymi do zakładów przemysłu spożywczego. Niezwykle istotnym elementem dwukomorowych urządzeń, które pracują na zakładach, jest konstrukcja pokrywy. W przypadku wie- logodzinnej pracy, operator musi siłą własnych mięśni przesunąć ją wiele razy na drugą stronę. Weźmy przykładową sytuację, w której maszyna użytkowana jest łącznie przez 5h w ciągu jednego dnia pracy. Przyjmując, że jeden cykl trwa 30 sekund, operator musi ją przesunąć 600 razy dziennie. Jeśli tę operację wykonuje kobieta lub osoba, która nie dysponuje dużą siłą fizyczną, to stanowi to bardzo duże obciążenie. Rozwiązaniem tego problemu są specjalne systemy sprężyn, dzięki którym przesuwanie pokrywy jest dużo ła- twiejsze. Rozwiązanie to zostało wprowadzone wiele lat temu w pa- kowarkach Henkelman. Aby jeszcze bardziej wyeliminować ten pro- blem, holenderski producent wprowadził opcję „easy swing”, która pozwala na uniesienie pokrywy do pozycji neutralnej po przyciśnię- 80

TECHNOLOGIE PAKOWANIA ciu przycisku znajdującego się na maszynie. Ten system prawie Urządzenia wolnostojące przeznaczone do przemysłu nie są jedynymi całkowicie eliminuje wysiłek włożony w przesuwanie komory, gdyż maszynami, którym uwagę poświęcają liczący się producenci. Segment pokrywa wprawiona w ruch jest łatwiejsza do zamknięcia. Jeszcze pakowarek stołowych przeznaczonych do sklepów, gastronomii, małych bardziej ergonomicznym rozwiązaniem jest tutaj opcja w pełni auto- zakładów, rozwija się równie dynamicznie. W przypadku Henkelman’a, matycznej pokrywy, która dostępna jest w urządzeniach 2-85 oraz w październiku 2017 roku wprowadzona została do oferty nowa seria urzą- 2-95. Dzięki temu systemowi, pokrywa po skończonym cyklu prze- dzeń o nazwie NEO. Maszyny wprowadzają do oferty urządzeń stołowych suwa się samoczynnie na drugą stronę. Można również obsługiwać wiele usprawnień i nowych rozwiązań, których na próżno szukać w pa- ten system za pomocą przełącznika nożnego, dzięki czemu mamy kowarkach konkurencji. Henkelman w swoich założeniach strategicznych pełną kontrolę nad momentem odwrócenia komory. chciał stworzyć urządzenie, które nie tylko przedłuża przydatność do spoży- cia produktu, utrzymuje świeżość i jakość, ale wykracza poza standardowe Producenci prześcigają się również w kwestii oferty różnych wy- zastosowanie tego typu maszyn. Z nową serią jest to możliwe. Przy zasto- miarów listew i wielkości komór. Lepiej dopasowane urządzenie sowaniu urządzenia chociażby w gastronomii, można używać pakowarki w tym względzie, umożliwi nam skrócenie cyklu (wypełnimy ko- m.in. do marynowania czy tenderyzowania. morę w większym stopniu), czy zwiększenie ilości pakowanych pro- duktów (poprzez optymalny dobór długości listew do stosowanych Nowy model pakowarek stał się idealną okazją do tego, aby zaimple- worków). Dlatego niezwykle istotne jest, aby można było dobrać mentować nowe rozwiązania, nad którymi pracował Henkelman. Oprócz urządzenie o odpowiednim rozmiarze komory i listew. Producenci zaawansowanego systemu kontroli, który pozwala na użytkowanie urzą- tacy, jak Henkelman, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klien- dzenia w niekonwencjonalny sposób, mamy szereg usprawnień. Między tów, mają różne kombinacje listew dla każdego modelu pakowarki innymi kompletnie nową konstrukcję zarówno obudowy, jak i komory, które (18 kombinacji w 8-miu modelach samej wersji POLAR i 36 kombi- są trwale ze sobą połączone. Dzięki temu NEO jest pierwszą pakowarką na nacji w modelach przemysłowych). Dodatkowo, sposób mocowania rynku, której obudowa i komora stanowią jeden element. W oparciu o nowe uszczelek warunkuje czynną długość listwy oraz lepsze wykorzysta- standardy jakości i higieny, obudowa zyskała nowy kształt, bardziej przyja- nie przestrzeni w komorze. Dzięki temu uzyskujemy krótszy czas zny dla użytkownika. Podobnie sprawa ma się z pokrywą dostosowaną do pakowania, gdyż w większym stopniu wypełniamy komorę. kształtu całego urządzenia oraz nowym systemem zawiasów, który zwięk- sza stabilność oraz idealnie wpisuje się w koncepcje „hygienic design”. W urządzeniach przemysłowych standardem jest już płaski stół roboczy, który ułatwia zachowanie urządzenia w czystości. Po usu- Pakowarki serii NEO można obsługiwać za pomocą ekranu dotykowego, nięciu listew dociskowych (listwy zgrzewające znajdują się w po- w którym tekst został całkowicie zastąpiony symbolami i ikonami. Ułatwia krywie) pozostaje nam płaska powierzchnia. Kolejnym istotnym to obsługę urządzenia i sprawia, że praca na nim jest bardzo intuicyjna. elementem jest klasa ochrony dla panelu sterowania. W przypadku Kolejną nowością jest możliwość programowania i edytowania ustawień maszyn Henkelman jest to IP65. Daje nam to większą gwarancję za pomocą telefonu komórkowego. Urządzenie mobilne łączy się poprzez niezawodności oraz pozwala łatwiej zachować urządzenie w czy- bluetooth z pakowarką. Dzięki temu możemy zaprogramować kilkanaście stości. Specjalne higieniczne wykonanie urządzeń tego typu staje programów w zaledwie kilka chwil. Taka sama operacja trwałaby o wie- się powoli standardem, a serie urządzeń takie jak POLAR stanowią le dłużej podczas ustawiania tych parametrów za pomocą standardowego w tym względzie wzór dla innych producentów. systemu sterowania na maszynie. Przy podłączeniu drukarki etykiet do pa- kowarki, urządzenie również wykorzystuje moduł komunikacji bluetooth, przez co nie ma potrzeby podłączania jej za pomocą kabla. Rozwój branży komorowych pakowarek próżniowych cały czas postępuje. Dzięki nowym technologiom klienci coraz częściej sięgają po te rozwiązania z uwagi na możliwość niekonwencjonalnego zastosowania tych urządzeń. Producenci tacy, jak Henkelman, pomimo ugruntowanej pozycji na rynku, cały czas wprowadzają nowości do oferty. To, co kiedyś stanowiło element prestiżowy, dzisiaj staje się standardem – 3-letnia gwarancja, niezawodne pompy próżniowe, klasa ochrony IP65 lub higieniczna konstrukcja, to tylko niektóre wymagania, które obecnie stanowią już absolutne minimum. Przy wyborze urządzeń pakujących warto się więc zastanowić, czy urządzenie które chcemy zakupić, odpowiada obecnym standardom w branży. Generalnym przedstawicielem firmy Henkelman na rynku polskim jest firma Weindich. n 81

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Półautomatyczna zgrzewarka do tacek OLYMPIA Olympia to półautomatyczny model przeznaczony do pakowania produktów spożyw- czych z próżnią, gazem lub bez MAP. Matryca zgrzewarki jest wykonywana pod dany kształt opakowania. Możliwości stworzenia formy dla opakowań o wysokości do 250 mm. Czynności mechaniczne i pneumatyczne są kontrolowane przez mikroprocesor, a dla różnych produktów można ustawić 10 zróżnicowanych programów. Elektryczny czujnik gwarantuję precyzję w sterowaniu próżnią i gazem. Stopień ochrony elektroniki IP 67 zapewnia sprawne i całkowicie bezpieczne mycie urządzenia. Model ten pozwala na zapakowanie ok. 360 tacek na godzinę. Zgrzewarka dostępna jest w trzech trybach pracy: zgrzewanie, próżnia lub gaz. tel. +48 18 442 21 21, www.solarm.pl WYPRZEDAŻ Automatyczna zgrzewarka do tacek ATHENA Athena to automatyczny model z niezależnym systemem rozwi- jania, obcinania oraz zwijania folii. Matryca zgrzewarki wykonywa- na jest pod określony kształt opakowania. Jednym z ważniejszych aspektów tego modelu jest możliwość wykorzystania matrycy z maszyn półautomatycznych Olympia. Średnia wydajności tego modelu to 600 tacek na godzinę. Podobnie jak w przypadku wszystkich innych maszyn ochrona elektroniki IP 67 umożliwia bezpieczne mycie. Athena dostępna jest w trzech różnych wer- sjach. Urządzenie może zgrzewać tacki, pakować je próżniowo lub w modyfikowanej atmosferze (MAP). tel. +48 18 442 21 21, www.solarm.pl ROKU 2018 Maszyna rolowa Rewolucyjne lampy termoformująca SHARK owadobójcze Brandenburg Seria modeli SHARK umożliwia tworzenie opakowania Wpół przezroczysta obudowa oraz system pułapek klejowych bezpośrednio przez urządzenie za pomocą dwóch rolek zapewnia ponad 120% większą skuteczność przyciągania insek- folii. Dolna folia może być miękka lub sztywna, a samo tów latających. Możliwość stosowania bezpośrednio na produkcji, zamknięcie produktu może odbywać się w różnych try- dzięki obudowie z ochroną IP45 oraz laminowanym świetlówkom. bach pracy: Vacuum Gas, Skin Effect, Easy Peel lub Incut. Lampy dostępne są w różnych wariantach. Ochrona elektryczna IP67 pozwala na mycie maszyny bez obawy o jej uszkodzenie. tel. +48 18 442 21 21, www.solarm.pl Najlepsze rozwiązanie dla automatyzacji procesu pako- wania. tel. +48 18 442 21 21, www.solarm.pl 82

TECHNOLOGIE PAKOWANIA WYPRZEDAŻ ROKU 2018 MEGA RABATY do -40 % Krajalnica FS-19 do mięsa świeżego i po obróbce termicznej Urządzenie tnie na paski o szeroko- ści 4, 6, 9, 12, 15, 18, 24, 27 i 36 mm w zależności od zastosowanego zestawu noży. Wydajność 1,5 tony na godzinę. Rozwiązanie idealne do cię- cia mięsa na kotlety, do dań garma- żeryjnych, steków, plastrów na Beef Jerky, shoarmy z kurczaka i wiele in- nych. Szybka wymiana ostrzy zapew- nia dużą funkcjonalność. tel. +48 18 442 21 21, www.solarm.pl 83





TECHNOLOGIE PAKOWANIA Krzysztof Czerwiński wiceprezes Nowa, kompaktowa wersja detektora nieszczelności Leak-Master Mapmax Inlinowa (ciągła) detekcja nieszczelności opakowań Specjalista MAP, spółka Witt-Gasetechnik właśnie wprowadziła na rynek nowy wariant wypróbowanego i sprawdzonego detektora Leak-Master Mapmax przeznaczonego do wykrywania nieszczelności opakowań. Jest to wyjątkowo kompaktowa wersja urządzenia. Minimalne wymogi przestrzenne w połączeniu z dużą prędkością testowania sprawiają, że ta „mała” wersja detektora Mapmax stanowi niezwykle atrakcyjny wybór. Przy wydajności aż do 14 cykli testowych na minutę, Mapmax Compact umożliwia automatyczne przetestowanie całego wolumenu produkcji na pojedynczej linii pakowania. Wymiary nowej, kompaktowej wersji detektora Mapmax Com- Jedynie 100% testowanie może zapewnić 100% bezpieczeństwo, pact to tylko 1,167 m długości. Jest on o prawie 70 cm krót- a dzięki nowemu detektorowi Mapmax Compact możemy zapewnić ten szy od swojego większego brata, co stanowi dużą zaletę, gdyż poziom bezpieczeństwa jeszcze większej liczbie producentów żywności. oszczędność przestrzeni może być kluczowa dla wielu zakładów produ- Spółka Witt umieściła szczegółowe informacje dotyczące wykrywania kujących żywność. Zmniejszone wymiary montażowe po raz pierwszy nieszczelności na swojej stronie internetowej pod adresem www.leak- umożliwiają dużej grupie użytkowników wykorzystanie inlinowego sys- master.de. temu detekcji nieszczelności. Jesteśmy świadomi problemu małej ilości przestrzeni w przypadku projektów naszych klientów. Problem braku Wprowadzając na rynek detektor nieszczelności Leak Master Map- przestrzeni pojawia się szczególnie często w przypadku już istniejących max Compact spółka Witt oferuje największą prędkość testową przy linii produkcyjnych. Nowy design i mniejsze wymiary pozostawiają najmniejszych wymiarach urządzenia testowego. n znacznie więcej wolnej przestrzeni, jednocześnie nie zmniejszając wy- dajności urządzenia, dzięki czemu oferuje ono atrakcyjny stosunek ceny do jakości. Detektor Leak-Master Mapmax umożliwia nieniszczące wykrywanie nawet najmniejszych nieszczelności, wykorzystując CO2 jako gaz zna- kujący, przez co płynnie integruje się z każdą linią pakowania. Próżnia w komorze testowej detektora Mapmax wytwarza różnicę ciśnień mię- dzy opakowaniem i komorą. Nawet najmniejsza nieszczelność opako- wania powoduje ucieczkę gazu, który zostaje wykryty przez ultraszybkie sensory o wysokiej czułości. W razie wykrycia nieszczelności połączone z detektorem systemy alarmowe rozładowujące lub zatrzymujące urzą- dzenie zostają aktywowane poprzez styk bezpotencjałowy. Dzięki swojej szybkości detektor Mapmax jest w stanie sprawdzić nieszczelności we wszelkich produktach na linii produkcyjnej w sposób bezdotykowy i nieniszczący. Oprócz pojedynczych opakowań można ba- dać również ochronne pojemniki transportowe i opakowania zbiorcze. Spółka Witt świadomie pracuje nad wykrywaniem wycieków dwutlenku węgla, gdyż jest to gaz obecny w większości opakowań z gazem obojęt- nym. Tym samym użycie kosztownego helu albo wodoru nie jest więc konieczne. Urządzenie jest obsługiwane intuicyjnie za pomocą ekranu dotykowego. Możliwe jest również zintegrowanie urządzenia w obrębie większego układu sterowania za pośrednictwem sieci Ethernet. 86



TECHNOLOGIE PAKOWANIA Narzędzia do maszyn pakujących Firma ELEKTRONIKA BŁASZCZYK istnieje od 2002 r. Działalność naszej firmy skupia się głównie na dostarczaniu części zamiennych i urządzeń dla przemysłu mięsnego, mleczarskiego i rybnego. W ciągu kilkunastu lat działalności wyspecjalizowaliśmy się w serwisowaniu maszyn pakujących. W odpowiedzi na rosnące wymagania klientów poszerzyliśmy swoją ofertę o usługi w zakresie: - Projektowania i wykonania kompletanych zestawów narzędzi dla maszyn typu TRAY-SEALER ULMA, MULTIVAC, GEA (CFS), REEPACK, SEALPAC - Projektowania i wykonania szczęk, rolek dla maszyn typu FLOW-PACK ILAPAK, ULMA, ISHIDA 88



TECHNOLOGIE PAKOWANIA 90

TECHNOLOGIE PAKOWANIA - Projektowania i wykonania narzędzi formujących i zgrzewających do folii twardej i miękkiej dla maszyn pakujących VARIOVAC, MULTIVAC, CFS (TIROMAT), WEBOMATIC i innych maszyn termoformujących. - Projektowania i wykonania zestawów narzędzi formujących i zgrzewających do nowych rodzajów opakowań dosto- sowanych do specyficznych kształtów i rozmiarów produktów. - Wykonania niestandardowego osprzętu do cięcia opakowań. W ramach oferowanych usług wykonujemy prowadnice, podpory, foremki, uszczelki, przegrody, okulary i płyty zgrzewające, sztance do twardej folii, system cięcia miękkiej folii. Dodatkowo oferujemy układ cięcia kształtowego. - Regeneracji narzędzi formujących i zgrzewających. Usługa obejmuje regenerację płyt teflonowych i okularów zgrzewających, regenerację dolnych i górnych części narzędzia formującego i zgrzewającego, a także wymianę czujników, grzałek, membran (poduszek), oraz regenerację przegród narzędzia formującego. Nasze usługi charakteryzuje fachowość, terminowość, konkurencyjna cena. ELEKTRONIKA BŁASZCZYK ul. Sikorskiego 161/5, 43-100 Tychy kontakt +48 606 909 904 Piotr Błaszczyk [email protected] www.elektronika-b.pl 91

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Thermo Scientific NextGuard X-ray System kontroli do produktów opakowanych System prześwietlania Thermo Scientifc™ NextGuard™ został opracowany do łatwej i taniej konwersji z syste- mu wykrywania metali na system rentgenowski. Idealnie nadaje się do wykrywania przedmiotów ostrych lub o dużej gęstości w różnorodnych produktach, a także wykrywania błędów takich jak przepełnienie lub niewy- starczające napełnienie, produkty w niewłaściwych opakowaniach, uszkodzone lub źle ukształtowane. System umożliwia uzyskanie zgodności z globalnymi wymaganiami HACCP oraz wymaganiami w zakresie bezpieczeń- stwa żywności w sprzedaży detalicznej. Innowacyjny system prześwietleń Dzięki naszemu programowi usług i rozwiązań w zakresie gwarancji rentgenowskich zapewnia 100% wykrywalności jakości produktów (Product Assurance Services & Solutions, PASS) mo- dla dowolnego produktu żemy dokładnie badać każdy produkt pod kątem zanieczyszczeń, dzięki czemu można uzyskać większą niezawodność produkcji! W większości systemów prześwietleń promienie RTG są emitowane z góry na dół w formie wąskiej wiązki w kierunku liniowego wykry- Cechy i zalety: wacza. Ułatwia to zastosowanie obrazu rentgenowskiego do kontroli • Niewielki rozmiar ułatwia montaż i użytkowanie. produktów, ale oznacza, że wysokie produkty muszą być węższe, aby • Unikalny nieliniowy detektor eliminuje „martwe punkty” w kontroli. mieściły się w wiązce. • Zdejmowany przenośnik ułatwia zmiany kierunku i konserwację. • Oprogramowanie oparte o popularny, intuicyjny interfejs użytkownika Projektując system NextGuard chcieliśmy uprościć to zadanie, zasto- sowaliśmy więc szeroką wiązkę promieniowania emitowaną z dołu do Thermo Scientifc™ VersaWeigh™. góry w kierunku detektora nieliniowego, co zapewnia dokładną kontrolę • Modułowa konstrukcja zapewniająca wysoką niezawodność, szybką każdego fragmentu produktu. diagnostykę i naprawę. Wszelkie różnice w sygnale rentgenowskim odbieranym przez łuko- • Wskaźniki okresu przydatności źródła promieniowania i detektora mini- waty detektor są automatycznie usuwane podczas kalibracji. malizujące kosztowne przestoje. Nie ma więc znaczenia, w którym miejscu produkt przejdzie przez • Wbudowana funkcja zdalnego monitorowania w celu szybkiej identyfi- wiązkę - system zapewnia najwyższą jakość detekcji! Ta architektura pozwala również ograniczyć całkowitą wysokość maszyny i zapewnić kacji problemów. optymalne chłodzenie, przedłużając tym samym okres użytkowania źró- • Możliwość modernizacji źródeł promieniowania i detektorów na miejscu. dła promieniowania. Opcje dostosowania systemów: • Kompletne systemy i mechanizmy wyrzutu do zastosowania w prze- nośniku za urządzeniem. • Detektory o wysokiej rozdzielczości i dodatkowe źródła promieniowa- nia RTG. • Oprogramowanie do weryfikacji produktów i szacowania masy. • Klimatyzator ze stali nierdzewnej do zastosowania w środowiskach mokrych. • Sygnał alarmowy; lekkie kurtyny, kółka i poręcze bez zawartości oło- wiu, pokryte teflonem. • Mierniki bezpieczeństwa radiologicznego. • Pełna zgodność z kodeksem praktyk Marks and Spencer. • Zestawy części zamiennych. • Konfiguracje dla produktów lekkich lub bez opakowań. Kontakt: SMIT-Przemysław Kowalewski Majdan 85E, ul. Klubowa 4, 05-462 Wiązowna tel. +48 73 44 53 000 www.smit-tech.eu Więcej informacji pod adresem www.thermoscientifc.com/PASS. n 92

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Nowe rozwiązania technologiczne w produkcji wrapów, krokietów oraz plastrowaniu świeżych warzyw i owoców – nowe produkty w 2018 roku - Grote Company W Grote Company nieustannie pracujemy nad udoskonalaniem oferowanych produktów oraz budujemy inno- wacyjne rozwiązania dla firm wykonawczych i produkcyjnych. Nasze rozwiązania przynoszą wymierne korzyści dla klientów, którzy wdrożyli je w swoich firmach. W roku 2018 wprowadziliśmy na rynek dwie nowoczesne maszyny tów oraz klientów, dla których dopiero zostały wprowadzone standardy przeznaczone dla przemysłu spożywczego: Krajalnice 613 Fresh Produ- i przepisy, które należy rozważyć i dostosować się do nich”, mówi Prezes ce oraz Liniowy Podgrzewacz do Tortill. Grote Company Bob Grote. „Krajalnica 613 Fresh Produce jest zapro- jektowana ponad bieżącymi wytycznymi FMSA, zapewniając zgodność przez cały okres eksploatacji maszyny”. Nowy Liniowy Podgrzewacz do Tortilli wykorzystuje ceramiczne ele- menty grzewcze i opcjonalny system mgiełkowy do kondycjonowania tortilli i płaskich naleśników, do napełniania i składania, co radykalnie zmniejsza pęknięcia, poprawia jakość gotowego produktu i zwiększa wydajność. „Ta maszyna jest optymalnym i nowatorskim rozwiązaniem dla prze- twórców, którzy chcą zwiększyć produkcję i wydajność swoich wrapów, burrito oraz krokietów. Nie tylko poprawia działanie, jego konfigurowal- na, modułowa konstrukcja pozwala na szybkie zmiany przepisów i cykle sanitarne”. Jeśli są Państwo zainteresowani naszymi maszynami, z przyjem- nością odwiedzimy Państwa zakład w celu przedstawienia szczegóło- wych informacji. Prosimy o kontakt poprzez naszą stronę internetową www.grotecompany.com n Nowa krajalnica 613 Fresh Produce jest specjalnym, uproszczonym modelem naszej Wielofunkcyjnej Krajalnicy 613-VS2. Masowo kroi wiele różnych owoców i wa- rzyw, a także oferuje szereg nowych charak- terystycznych cech, przeznaczonych spe- cjalnie dla cięcia świeżego produktu, w tym: proste sterowanie ręczne, przenośnik wyj- ściowy z płaskimi taśmami i nowe elementy napędowe ze stali nierdzewnej. Te nowe funkcje zostały zaprojektowane, aby wypełnić najnowsze przepisy sanitarne oraz spełnić wysokie standardy i normy dla tych procesorów, w tym FMSA. „Projektujemy urządzenia w oparciu o 10 zasad projektowania sanitarnego Amery- kańskiego Instytutu Mięsnego od 15 lat, co pozwala nam być innowacyjnym dostawcą maszyn do plastrowania świeżych produk- 93

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Łatwa droga do uzyskania zgodności dzięki zintegrowanym rozwiązaniom W branży, w której obowiązują surowe normy i przepisy, a konkurencja nie śpi, gra toczy się o wysoką stawkę. Urządzenia kontrolne stanowią sedno każdego należycie zaprojektowanego procesu produkcyjnego. Jednak naprawdę skuteczny program to coś więcej niż tylko urządzenie kontrolne. Kluczowymi elementami są po- prawna instalacja, odpowiednie przeszkolenie operatorów oraz sprawne zarządzanie danymi. Spełnienie wymagań przepisów Globalizacja sieci handlu spożywczego wymusiła stosowanie między- narodowych norm bezpieczeństwa żywności, takich jak normy określo- ne w ramach Światowej Inicjatywy Bezpieczeństwa Żywności (Global Food Safety Initiative; GFSI). Kodeksy postępowania sprzedawców de- talicznych, przepisy lokalne oraz stowarzyszenia handlowe dodatkowo komplikują życie producentom. Wieloletnie doświadczenie w tworzeniu rozwiązań dostosowanych do konkretnych zastosowań oraz ogólnoświatowa sieć serwisowa pozwala- ją zaspokoić potrzeby klientów dotyczące zgodności. Zachowanie zgodności z przepisami dotyczącymi masy Przestrzeganie globalnych przepisów dotyczących masy, takich jak nor- ma OIML R87 i powiązane z nią normy krajowe, ma ogromne znaczenie w każdym zakładzie. Oferowane przez nas dynamiczne wagi kontrolne z zaawansowanymi technicznie czujnikami wagowymi spełniają globalne normy i pozwalają zapewnić, że żywność przetwarzana i pakowana spełnia wymogi lokal- nych przepisów w dziedzinie ważenia. Oprogramowanie ułatwiające osiągnięcie zgodności W celu ułatwienia procedur zapewnienia jakości i wsparcia działów produkcji, w METTLER TOLEDO opracowano innowacyjne oprogramo- wanie do zarządzania danymi. ProdX to zautomatyzowane, niezawodne i kompleksowe rozwiązanie do prowadzenia ewidencji elektronicznej oraz monitorowania urządzeń. FreeWeigh.Net zapewnia centralną rejestrację i ocenę danych na po- trzeby zarządzania danymi dotyczącymi jakości. 94

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Jak rozwiązania do kontroli produktów mogą pomóc zapewnić zgodność z przepisami? METTLER TOLEDO ma najbogatszą na rynku ofertę systemów kontroli produktów. Inwestujemy w tworzenie elastycznych rozwiązań do kontroli produktów, aby mieć pewność, że linie produkcji żywności będą przysto- sowane do przyszłych potrzeb, wyprzedzając nowe wymagania w zakresie zgodności z przepisami. Oferowane rozwiązania umożliwiają łatwe przepro- gramowanie na potrzeby kontroli nowo opracowywanych produktów. Ma to na celu zapewnienie pakowanym produktom pełnej ochrony, obejmującej wykrywanie zanieczyszczeń, kontrole poziomu napełnienia, kontrole inte- gralności zamknięcia, precyzyjne ważenie i dokładne oznakowanie. Wagi kontrolne Wykrywanie metali Systemy łączone Kontrola rentgenowska Zapewnienie zgodności Higieniczna konstrukcja jest zgodna z wytycznymi European Hygienic Engineering and Design Group (EHEDG). Rozszerzenia systemu należy- tej staranności zapewniają zgodność z przepisami. Wsparcie techniczne na całym świecie. Innowacyjne oprogramowanie. Zachowanie zgodności z przepisami dotyczącymi masy. n Więcej informacji znajduje się na stronie: www.mt.com/packaged-pi 95



R • STAWIANY – Myjki, krajalnice, komory E rozmrażalnicze • Morpol wybiera technologie próżniową firmy Busch • FLExOPACK - folie i worki dla branży rybnej YBN TECHNOLOGIE Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przetwórstwa rybnego WWW.MIESNETECHNOLOGIE.PL Nr 4/2018 ZIMA ISSN 2300-5904 2018 04 ZIMA

RYBNE TECHNOLOGIE dr inż. Andrzej Wasilewski Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przetwórstwa rybnego Zapewnienie odpowiedniej higieny w zakładach przetwórstwa rybnego jest bardzo istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa gotowego wyrobu. Surowiec używany do produkcji jest nietrwały ze względu na dużą zawar- tość wody, obecność wolnych aminokwasów oraz aktywność enzymatyczną, a także różnorodność składników odżywczych (białek, tłuszczów, soli mineralnych i witamin). Na szybkie psucie się surowca ma również wpływ obecność mikroflory bakteryjnej bytującej na powierzchni oraz w przewodzie pokarmowym i skrzelach ryb niepatroszonych. Mikroflora zależy od jakości wody, w której żyła ryba. Strategia bezpieczeństwa żywnościowego to nie tylko wymogi współczesności, ale przede wszystkim wyzwanie przyszłości wy- w jakich produkt jest wytwarzany. Odpowiedni standard higieniczny po- magające wzrostu świadomości producentów i konsumentów. mieszczeń, maszyn i urządzeń zapewniają wprowadzone i utrzymywane procedury systemów GMP/GHP. Zostały one zweryfikowane z przepisami Konsumenci mają coraz większe i bardziej sprecyzowane wymagania aktów prawnych obowiązujących w Polsce i Unii Europejskiej. Systemy w odniesieniu do kupowanych ryb i przetworów rybnych. Dotyczą one te stanowią podstawę do stworzenia projektu Księgi HACCP. Specyfiką nie tylko estetycznego opakowania, cech organoleptycznych, wartości systemu HACCP jest to, że jest on indywidualny dla każdego zakładu odżywczej, ale przede wszystkim wysokiej jakości produktu, które są zajmującego się produkcją lub dystrybucją ryb i przetworów rybnych. To jednym z głównych atrybutów żywnościowych. Coraz większą wagę producent decyduje na jakich etapach produkcji lub dystrybucji mogą przywiązuje się do istotnego zagadnienia, jakim jest bezpieczeństwo wystąpić zagrożenia i jak można je skutecznie wyeliminować. zdrowotne. Ma ono na celu zaspokojenie potrzeb i oczekiwań konsu- Wszelka działalność produkcyjna w obszarze żywności zobowiązuje mentów bez narażania ich na jakiekolwiek zagrożenia dla zdrowia. Zo- zakłady przetwórstwa rybnego do spełniania podstawowych kryteriów bowiązuje to zakłady przetwórstwa rybnego do prowadzenia nie tylko w zakresie wymogów sanitarno-higienicznych i opracowania własnej Do- polityki bezpieczeństwa żywnościowego, ale także polityki bezpiecznej brej Praktyki Higienicznej, będącej fundamentem do dalszych wdrożeń żywności oraz zdobywanie zaufania społecznego. Istotnym czynnikiem, zasad systemu HACCP. Do najczęściej stosowanych metod zapewnienia od którego zależy jakość produkowanej żywności są warunki higieniczne jakości są stosowane systemy, o których wspomniano powyżej: • Dobra Praktyka Produkcyjna - GMP (Good Manufacturing Practice); • Dobra Praktyka Higieniczna - GHP (Good Hygienic Practice); • System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli - HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point System); • System Punktów Kontrolnych Zapewniających Jakość - QACP (Quality Assurance Control Points System); • Normy z serii ISO 9000; • Kompleksowe Zarządzanie Jakością - TQM (Total Quality Manage- ment). W każdej czynności, w każdym segmencie procesu technologicznego dostrzec można rodzaj zagrożenia, ich pochodzenie oraz konsekwen- cje niefrasobliwości. Utrzymanie higieny produkcji to dbałość przede wszystkim o: – powierzchnie technologiczne i konstrukcje; – ciągi wentylacyjne; – instalacje wody, energii i sprężonego powietrza; – układy smarowania i przeniesienia napędu; – stan techniczny instalacji i sprzętu do mycia i dezynfekcji; – higienę osobistą; 98



RYBNE TECHNOLOGIE – przestrzeganie procedur HACCP; ściwa ze względu na miejsce pracy danej osoby. Każdy pracownik musi – stan techniczny linii technologicznych. być poinstruowany o konieczności zgłaszania przełożonemu wszelkich stanów chorobowych. Pracodawca, odpowiedzialny za higienę produk- Zapewne udałoby się znaleźć jeszcze kilka punktów, ale niezależnie od cji w poszczególnych działach produkcyjnych, powinien sprawdzić stan ich treści, za każdym z nich stoi człowiek ze swoimi przyzwyczajeniami zdrowotny pracowników przed ich przystąpieniem do czynności związa- i sposobem myślenia. Odpowiednie standardy higieny i bezpieczeństwa nych na stanowisku pracy. Osoby chore lub z objawami wskazującymi wytwarzanej żywności są podstawą do prawidłowego funkcjonowania na stan chorobowy (np. katar, kaszel, gorączka, otwarte zranienia, rop- zakładu produkcyjnego. Higieniczna produkcja żywności wymaga zna- nie, czyraki, zadrapania, biegunka) stanowią potencjalne zagrożenie dla jomości m.in. zagadnień związanych z aspektami mikrobiologicznymi przetwarzanej żywności i nie mogą być dopuszczone do pracy. Powinno w procesach przetwarzania surowców roślinnych i zwierzęcych oraz być im wówczas przydzielane zadania, które nie narażą żywności na znaczenia procesów mycia i dezynfekcji. Jak wykazuje praktyka, mikro- zakażenia. Wykaz prac, przy wykonywaniu których zakażenie może być organizmy łatwo się rozprzestrzeniają oraz opanowują różne środowiska przeniesione na inne osoby oraz wykaz chorób uniemożliwiających wy- i miejsca adaptując się do często niekorzystnych warunków. Dlatego tak konywanie czynności przy produkcji i obrocie żywnością, a także rodza- ważna jest zarówno wiedza, jak i prawidłowe prowadzenie procesów je czynności, których nie wolno wykonywać osobom dotkniętym takimi mycia i dezynfekcji. chorobami, określają przepisy ustawy o chorobach zakaźnych i zakaże- niach (Dz. U. 2001 r. nr 126 poz. 1384). W zakładach przetwórstwa rybnego funkcjonują m.in. następujące in- strukcje dotyczące zachowania higieny: instrukcja mycia i dezynfekcji Tworząc stanowisko pracy i zatrudniając pracowników, pracodawca rąk, pomieszczeń, urządzeń chłodniczych, narzędzi mających kontakt musi pamiętać, że jego obowiązkiem jest zapewnienie prawidłowej orga- z żywnością, usuwania śmieci, odpadów i ścieków oraz instrukcja ogól- nizacji stanowiska pracy, sprawnych i bezpiecznych urządzeń oraz zapew- nej higieny personelu. Takie instrukcje powinny być łatwo dostępne dla nienie pracownikowi właściwych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych pracowników. Nie oznacza to jednak, że instrukcje napisane na każdą do przechowywania odzieży własnej (prywatnej) i roboczej (ochronnej). okoliczność i porozwieszane w całym zakładzie poprawią stan sanitarny. Odzież ochronna ma za zadanie ochronę żywności oraz kontaktujących Trafnie zauważono, że instrukcje porozwieszane na ścianach tak napraw- się z nią powierzchni przede wszystkim przed zagrożeniami pochodzą- dę nie są czytane, a ich obecność stwarza tylko kolejne zagrożenie, miej- cymi od człowieka. W skład odzieży ochronnej wchodzą zewnętrzne sca, w których wiszą, nie są po prostu myte. Pracownicy muszą zdawać okrycia ciała, głowy, maski ochronne na wąsy i brodę, rękawice oraz sobie sprawę, że stanowią najsłabsze ogniwo w cyklu produkcyjnym. obuwie. Każdy pracownik powinien mieć kilka kompletów takiej odzieży Nieodpowiednie obchodzenie się z żywnością oraz złe nawyki higienicz- na zmianę. Komplety zabrudzone powinny być wrzucane do zamykanych ne są przyczyną zanieczyszczeń żywności i stanowią zagrożenie dla kon- pojemników, zapobiegających przenoszeniu zanieczyszczeń, a następnie sumenta. Można tu wymienić zanieczyszczenia fizyczne, tj. ciała obce, wysyłane do specjalistycznych firm, które czyszczą je i dezynfekują. Czy- które przypadkowo w wyniku nieuwagi lub lekkomyślności pracowników ste komplety powinny być przechowywane w specjalnie wyznaczonych znalazły się w produkcie np. włosy, zęby, biżuteria, guziki, przedmioty do tego celu magazynach odzieży lub w oddzielnych szafkach, aby zapo- codziennego użytku (np. długopisy, telefony komórkowe), kurz, piasek, biec ich zanieczyszczeniu. W zależności od rodzaju wykonywanej pracy a także chemiczne, tj. środki higieny osobistej (dezodoranty, perfumy), oraz od reżimu higienicznego zakładu, wymiana stroju ochronnego może pozostałości środków myjących i dezynfekujących, alergeny. Trzecią, naj- odbywać się codziennie lub co pewien czas. Z odzieżą ochronną wiąże niebezpieczniejszą grupę stanowią zanieczyszczenia biologiczne: wirusy, się również zapobieganie zanieczyszczeniom krzyżowym między działami bakterie, grzyby, pierwotniaki, pasożyty jako organizmy saprofityczne zakładu. Zgodnie z zasadami produkcji bezpiecznej żywności, czynności oraz patogenne. Przestrzeganie procedur i zasad higieny obowiązujących technologiczne przebiegają w kierunku od surowca aż do wyrobu gotowe- w zakładzie produkcyjnym umożliwia ograniczenie przenikania tego typu go, ale pracownicy (lub odwiedzający) powinni poruszać się od stref „czy- zanieczyszczeń do wytwarzanej żywości. Należy również podkreślić, że stych” w kierunku stref „brudnych”. Aby zapobiegać niekontrolowanemu przyjęte zasady higieny obejmują wszystkich bez wyjątku, nawet kierow- przemieszczaniu się pracowników między strefami, można każdy dział nika (czy właściciela zakładu), który uczestniczył w ich sporządzaniu zaopatrzyć w odzież ochronną w innym kolorze. Z łatwością można wów- i wdrażaniu. Powinien on raczej stanowić przykład dla reszty personelu, czas zidentyfikować pracownika ubranego np. w zieloną odzież w strefie, choć pewnie nie zawsze tak jest. Z praktyki również wynika, że problem w której pozostali pracownicy ubrani są na czerwono. Istotne jest, aby stanowią służby techniczne. Elektrycy, hydraulicy, mechanicy i inni spra- w odzieży roboczej, uniformie roboczym nie wchodzić do toalety, gdzie wujący opiekę nad techniczną stroną procesu produkcji, w roboczych może nastąpić ekspozycja na zanieczyszczenia. W jej przedsionku po- strojach, swobodnie podążający przez halę produkcyjną do miejsca winny być zamontowane wieszaki, na których pracownicy pozostawiają awarii nie zdają sobie sprawy z konsekwencji, jakie niesie ich wizyta. odzież służbową (roboczą) i zakładają po dokładnym umyciu i zdezynfe- Takie postępowanie często jest tolerowane oraz co gorsze istnieje na nie kowaniu dłoni. Okrycie ciała stanowią fartuchy, bluzy oraz kombinezony. odgórne zezwolenie, a sporadyczne, nieodpowiedzialne nieprzestrzega- Rodzaj materiału, z którego są wykonane powinien być dostosowany do nie przyjętych zasad higieny przez pracowników zdecydowanie pogarsza warunków panujących na danym stanowisku pracy. Zalecane jest wyko- stan sanitarny zakładu. nanie ich z włókien syntetycznych, gdyż naturalne są dobrym siedliskiem dla drobnoustrojów. Istotne jest również, aby nie miały kieszeni zewnętrz- Przepisy i zalecenia zawarte w regulacjach prawnych stanowią wy- nych, guzików lub innych zapięć, które przypadkowo mogłyby dostać się tyczne odnoszące się do podstawowych wymagań higieniczno-sanitar- do żywności. Personel jest również zobowiązany do noszenia ochronnych nych przy produkcji i przetwórstwie ryb. Jednym z takich wymagań jest nakryć głowy (siatek, chust, czepków, czapek), aby włosy były w całości aktualny stan zdrowia personelu. Podstawowym wymaganiem stawia- zakryte, gdyż mogą się przyczynić do skażenia żywności. Należy unikać nym pracownikowi przez pracodawcę jest wykonanie badań lekarskich, czesania i układania włosów po założeniu ubrania ochronnego, natomiast w tym badania na nosicielstwo. Badanie to ma na celu ustalenie, czy wszelkie spinki i gumki powinny znaleźć się pod nakryciem głowy. Wło- w ustroju osoby badanej (potencjalnego pracownika) lub w jej wyda- sy stanowią zanieczyszczenia fizyczne i pośrednio biologiczne (obecność linach i wydzielinach znajdują się drobnoustroje schorzeń jelitowych. gronkowca). W podobny sposób należy osłaniać zarost (wąsy i broda) Chodzi głównie o wykrycie bakterii z rodzaju Salmonella i Shigiella. Ba- przez zakładanie na twarz siatek ochronnych. W przypadku żywności danie na nosicielstwo przeprowadza stacja sanitarno-epidemiologiczna wrażliwej na zanieczyszczenia mikrobiologiczne, personel mający z nią właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby podlegającej bada- bezpośredni kontakt musi zakładać maski ochronne. Nieodłączną czę- niu, ale jeśli jest ono wymagane ze względu na rodzaj wykonywanej pra- cy, może je także przeprowadzić stacja sanitarno-epidemiologiczna wła- 100