MIĘSNE TECHNOLOGIE 3/2018 (JESIEŃ)

TECHNOLOGIE PRODUKCJINOWOŚĆSą to wędliny w osłonce, przygotowane z rozdrobnionych, peklowanych Podsumowanielub solonych surowców drobiowych, innych surowców mięsnych, su-rowców skrobiowych, z dodatkiem lub bez dodatku krwi, wędzone lubniewędzone. W tej grupie wędlin znajdują się kaszanka i pasztetowaModel JHSdrobiowa. Z mięsa drobiowego sporządza się także wyroby garmażeryj- Ze względu na wartości odżywcze produktów drobiowych oraz kon- kurencyjność cenową należy oczekiwać w najbliższych latach zwiększe- nia wielkości ich produkcji i spożycia. Mięso poszczególnych gatunków drobiu, mające swoiste cechy smakowe i zapachowe, daje możli-ne, czyli produkty poddane obróbce termicznej, nadające się do bezpo- wość opracowania zestawów podkreślających ich specyfikę gatunko-średniego spożycia. Przygotowuje się je z mięsa nierozdrobnionego lub wą. Na świecie produkty drobiowe skutecznie konkurują z wyrobamiPNEUMATYCZNA SKÓROWACZKA RĘCZNAoraz z podrobów drobiowych. Wyróżnia się w tej grupie:rozdrobnionego, gotowanego, duszonego, pieczonego lub smażonego z mięsa wołowego i wieprzowego. Pozytywnym zjawiskiem notowanym w tendencji rozwojowej produkcji drobiarskiej jest automatyczny wzrost– drób pieczony, opiekany, smażony, parzony – w całości lub porcjowany; struktury asortymentowej produkcji, umożliwiającej konsumentowi bar-– drób faszerowany; Szybki i łatwy sposób nadzo szeroką gamę wyboru produktu, według wymagań i własnej oceny– kotlety panierowane; walorów smakowitości. n– pieczenie drobiowe;– drób w galarecie, galarety, galantyny drobiowe;– klopsy;usunięcie skóry i słoniny– pasztety.Popularną metodą przetwarzania, a jednocześnie utrwalania mięsadrobiowego jest wędzenie. Pod wpływem dymu wędzarniczego mięso JARVIS JEST JUŻ w Polscenabiera specyficznego smaku i zapachu oraz zabarwienia oraz uzyskujeprzydatność do bezpośredniego spożycia. Ponadto dym wędzarniczy za-wiera składniki niszczące drobnoustroje, co zapobiega psuciu się mięsa.Wśród wędzonych wyrobów z drobiu są uda, podudzia i piersi kurczakaoraz udźce i piersi indyka, a także polędwica, bekon i schab wędzonyz indyka. Z drobiu można przygotowywać konserwy. Konserwy drobiowezawierają ponadto 50% surowca drobiowego. W tej grupie wyróżniamykonserwy obiadowe (klopsiki w sosie, kurczak w sosie, gulasz, papry-karz), zupy (kurczak w rosole, flaczki drobiowe), konserwy kanapkowe(szynka delikatesowa, mielonka drobiowa, kaszanka drobiowa) oraz pa-sty i pasztety (pasztet podlaski, pasztet francuski, pasta kanapkowa).REKLAMANMoadelrJzHSę-35d0 zia drobiarskie firmy Jarvis5 mm Model JHS-330 3 mm Model JHS-315 1.5 mmJARVIS oferuje bezpłatny serwis i szkoleniaPrzy zakupie nowych urządzeń JARVIS w rozliczeniu przyjmujemy stary sprzęt naszej i innych rm. Światowy lider w dziedzinie Sprzętu do przetwórstwa mięsa Jarvis Polska Limited Sp. z o.o.Dodatkowe informacje o sprzęcie na naszej stronie internetowej! Stara Dąbrowa 39 76-231 Damnica Polska tel.: 48 59 725 62 67 mobile: 48 696-625 474 e-mail: [email protected] www.jarvisp5o1lska.pl

TECHNOLOGIE PRODUKCJIEfektywne wykrywanie obcychwtrąceń z tworzyw sztucznychw produktach mięsnychNiels Toftelund Madsen, Danish Meat Research Institute– Duński Instytut Badawczy MięsaUrządzenie DynaCQ służące do detekcji plastikowych wtrąceń w przemyśle spożywczym opracowane przezDMRI, otrzymało Złoty Medal DLG e.V na targach Interpack 2017 oraz nagrodę International FoodTec Awardna targach Anuga 2018.Najnowsze rozwiązanie służące do detekcji wtrąceń w produk- ich zlokalizowanie i usunięcie. Platforma DynaCQ cechuje się znacz- tach mięsnych zapewnia w pełni automatyczne wykrywanie ciał ną elastycznością, dając przy stosukowo niskich nakładach możliwość obcych zarówno w mięsie mielonym, drobnym i grubo mielo- specjalnych konfiguracji dostosowanych do nowych aplikacji i innychnych kawałkach mięsa, jak i innych produktach mięsnych, umożliwia- typów produktów. DMRI oferuje także możliwość oceny efektywnościjąc producentom żywności uniknięcie kosztów wycofania całych partii platformy przy ścisłej współpracy z klientem.produktów. Automatyczne procesy kontroli jakościowej Typowe, używane w przemyśle spożywczym fartuchy operatorów,rękawice i rękawy ochronne, wykonane są z materiałów o niskiej gę- Kolejną korzyścią zastosowania platformy analizującej obecność ciałstości, najczęściej z plastiku. Szerokie zastosowanie w przemyśle mają obcych w produktach spożywczych jest automatyzacja procesów kon-wszelkiego rodzaju plastikowe osłony produktów i opakowania. Nieste- troli jakości przy jednoczesnym zachowaniu pełnej dokumentacji (obra-ty, materiały tego typu czasami ulegają rozdarciu, ukruszeniu, a małe zów) analizowanego produktu.ich fragmenty mogą trafić do przerabianego surowca, mięsa, mięsa mie-lonego, farszu, wykrawków, kawałków lub do przetworzonych produk- W pełni automatyczna kontrola pomaga producentom żywności speł-tów, jak wędliny i inne. Nieskuteczne zlokalizowanie tego typu obcych, niać rosnące wymagania jakościowe w całej branży. Po stosunkowo ła-niepożądanych wtrąceń w zakładzie produkcyjnym, może w prostej linii twym zainstalowaniu DynaCQ na istniejących liniach transportowych,prowadzić do kosztownych wycofań przez odbiorców całych partii pro- nad przenośnikami, producenci żywności mogą wykrywać ciała obceduktów, gdyż powszechnie plastik uważany jest jako szkodliwy w wy- w mięsie mielonym w tacach, w pudełkach, a także w kawałkach mię-padku spożycia. Wszelkie materiały o niskiej gęstości, w tym plastik, nie sa, w stekach, w kościach i w przetworzonych produktach mięsnych.mogą być wykrywane przez detektory rentgenowskie oraz wykrywacze W ten sposób zapobiega się „przedostaniu” się zanieczyszczonych pro-metali. Standardowa inspekcja prowadzona przez specjalnie przeszko- duktów i w konsekwencji dostarczenia ich klientowi i konsumentowi.lonego operatora jest w praktyce bardzo zawodna, a zlokalizowanie Platforma ta umożliwia producentom podejmowanie szybkich działańbardzo małych fragmentów ciał obcych w rozdrobnionych produktach naprawczych, możliwie wcześnie w łańcuchu produkcyjnym, skutecz-poruszających się szybko, na taśmie, jest praktycznie niewykonalne. nie zmniejszając ryzyko wystąpienia znacznych strat spowodowanychUrządzenie DynaCQ opracowane przez Duński Instytut Badawczy Mięsa wycofaniem towarów oraz dotkliwego nadszarpnięcia wizerunku pro-(DMRI-Danish Meat Research Institute), nagrodzone Złotym Medalem ducenta. DynaCQ zapewnia bezproblemowe przechowywanie obrazówDLG e.V na Targach Interpack 2017 oraz nagrodą FoodTec Award na detekcji w dokumentacji produktu, ułatwiając w ten sposób sprawnąTargach ANUGA 2018, rozwiązuje ten problem. Dzięki zastosowaniu obsługę ewentualnych reklamacji. Zachęcamy do zapoznania się z przy-multispektralnej kamery oraz specjalnie zdefiniowanemu oświetleniu, kładami zastosowań DynaCQ pokazanymi w filmach: https://www.dti.DynaCQ wykrywa niepożądane komponenty i umożliwia obsłudze linii dk/specialists/plastic-detection-made-easy/3932552

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Tego typu detekcja ciał obcych służy nie tylko skutecznej kontroli Biznesowe spojrzenie na ewentualną instalację DynaCQ wyglądawejść i wyjść towarów dla producentów żywności, ale może być rów- bardzo pozytywnie. Z obecnych doświadczeń wynika, że w zakładachnież wykorzystywana przez dostawców surowców w procesach kontroli przetwarzających znaczne ilości mięsa, praktycznie codziennie możejakości produktu. przytrafić się przypadkowe wprowadzenie niewielkiego fragmentu pla- stiku do strumienia produkcji. Ważne by zauważyć, iż każdy przypadek Platforma DynaCQ zajmuje niewielką powierzchnię nad taśmą trans- wystąpienia plastiku w produkcie może potencjalnie doprowadzić firmęporterów i występuje w dwóch typowych rozmiarach, obejmujących do kosztownego wycofania partii produktu i redukcję sprzedaży. Ryzykoszerokości taśmy transportera do 75 cm. takie jest znaczne szczególnie z powodu negatywnego zainteresowania mediów tego typu tematami. Całkowity koszt tylko jednego wycofania Dotychczasowe instalacje w UE i USA dotyczą przetwórców żywności, partii spowodowanego obcym wtrąceniem w produkcie (na koszt takikoncentrując się na wykrywaniu ciał obcych w grubo rozdrobnionych, mogą się składać: wartość zwróconego produktu, uszczerbek na wize-świeżych, mrożonych i przetworzonych produktach mięsnych. Cały runku firmy, destrukcja brandu, utrata lub brak drożności kanału dys-system zaprojektowano w taki sposób by sprostać trudnym warunkom trybucji, utrata rynku, kontraktu, energia i czas poświęcony na obsługęeksploatacji urządzeń w zakładach przetwórczych żywności, pracują- reklamacji) może łatwo osiągnąć poziom porównywalny z kosztami in-cych przy typowych prędkościach przenośników oraz uwzględniających stalacji platformy DynaCQ. Stosowanie platformy DynaCQ w oczywistywymogi dotyczące czyszczenia i mycia urządzeń w branży. Platforma sposób radykalnie zmniejsza ryzyko wystąpienia zwrotu produktów zeDynaCQ została zgłoszona do ochrony patentowej. względu na obecność ciał obcych oraz może się przyczynić do wzmoc- nienia pozytywnego wizerunku firmy dbającej o satysfakcję zarówno DynaCQ wykrywa kolorowe, plastikowe obiekty o wymiarach rzędu partnerów biznesowych jak i samych konsumentów. Urządzenia Dy-1,5 x 1,5 mm, przy dużej prędkości linii, a w niektórych produktach naCQ mogą stanowić: poprzez stosowanie dobrych praktyk, podstawęnawet obiekty mniejsze, wskazując je do ręcznego lub automatycznego przewagi konkurencyjnej producenta, narzędzie istotnej redukcji kosz-usuwania. Interfejs użytkownika jest prosty w obsłudze i intuicyjny. tów reklamacji oraz w niektórych przypadkach prowadzić do redukcji kosztu zatrudnienia personelu. DynaCQ może być używany na kilka sposobów: jako prosta samo-dzielna jednostka detekcyjna zintegrowana z systemami MES lub jakojednostka kontrolująca sortowanie, zapewniająca dane wejściowe doautomatycznego odrzucania zanieczyszczonych produktów. Każda detekcja prowadząca do uniknięcia wycofania produktu przezklienta stanowi olbrzymią oszczędność kosztów. Co więcej, klienci,szczególnie ci detaliczni, oczekują od swoich dostawców wysokiej ja-kości kontroli produktów, mając świadomość współodpowiedzialnościza satysfakcję konsumentów. DynaCQ jest skuteczną platformą, mierzą-cą małe zanieczyszczenia i w przeciwieństwie do detekcji prowadzonejokiem człowieka, nigdy nie ulega znużeniu, dekoncentracji i zmęczeniu. Małe elementy materiałów o niskiej gęstości, niewykrywalne zapomocą urządzeń rentgenowskich lub detektorów metali, są niemalniemożliwe do wykrycia przez operatorów obserwujących nieustanny,szybki przepływ produktu, wystawiając całą branżę spożywczą na trud-na próbę.Surowe, świeże lub mrożone mięso Mocno rozdrobniony surowiec mięsny Fotografie: W pełni automatyczny detektor DMRI DynaCQ wykry- wający ciała obce pozwala producentom znacznie ograniczyć koszty reklamacji. nProdukty w pojemnikach. Mielone mięso w pojemnikach detalicznych Fotografie: W pełni automatyczny detektor DMRI DynaCQ wykrywa- Janusz Sytek – Danish Meat Research Institutejący ciała obce: w mięsie grubo i drobno zmielonym, w pojemnikach [email protected]; tel. kom. +48 501 678 135oraz w mięsie mielonym, konfekcjonowanym na tackach dla detalu. 53

TECHNOLOGIE PRODUKCJIdr inż. Piotr KulawikWeindichPrzemysłowe technologieogrzewania mikrofalowegoTechnologie ogrzewania mikrofalowego szturmują rynek przemysłowy. Od przemysłu chemicznego, poprzezspożywczy i farmakologiczny aż po przemysł wydobywczy i hutniczy – ogrzewanie mikrofalowe jest na ustachwszystkich. Czy jednak słusznie? Czy ogrzewanie mikrofalowe jest w stanie przynieść większe korzyści niżkonwencjonalna obróbka termiczna?Mikrofale – co to właściwie jest? żyć się zgodnie z nim, oscylując i ocierając się o siebie nawzajem i o inne cząsteczki, w efekcie zamieniając dostarczaną energię na Mikrofale są falami elektromagnetycznymi o paśmie częstotliwo- ciepło w wyniku tarcia.ści od 300 MHz do 300 GHz oraz długości fali od 1 mm do 1 m.Ogrzewanie tymi falami opiera się na przemianie energii zmiennego W konwencjonalnych metodach ogrzewania ciepło przekazywanepola elektromagnetycznego na ciepło przez tzw. efekt mikrofalowego jest przez czynnik grzejący, taki jak para wodna lub powietrze, odogrzewania dielektrycznego. Promieniowanie w zakresie mikrofalo- powierzchni w głąb produktu, co powoduje szybkie usunięcie wilgociwym powoduje jednorodne wyrównanie się cząsteczek dipolowych z powierzchni, ale powolne jej usuwanie z wnętrza materiału. W prze-(takich jak woda) oraz jonów w powstałym polu elektrycznym. Po- ciwieństwie do systemów konwencjonalnych, mikrofale penetrująnieważ pole to jest zmienne, zarówno dipole jak i jony próbują uło- produkt w całości, dzięki czemu ogrzewanie następuje natychmiast na całym przekroju produktu. Efekt ten nazywany jest ogrzewaniem54 wolumetrycznym. Pod wpływem mikrofal większość wilgoci zawartej w produkcie wyparowuje jeszcze zanim opuści produkt, tworząc ro- dzaj pompy wypychającej pozostałą wodę ku powierzchni produktu. Jedną z najważniejszych zalet ogrzewania mikrofalowego jest jego szybkość. Bardzo często można spotkać się z, w pełni poprawnym, stwierdzeniem, iż ogrzewanie mikrofalowe skraca procesy trwające dni lub godziny do minut i sekund. Przykładem może być produkcja aspiryny przez przemysł farmaceutyczny, gdzie poprzez zastosowanie suszarek mikrofalowych, proces ogrzewania został skrócony z ponad 2 godzin do 1 minuty! W praktyce przemysłowej najczęściej używane są systemy mikro- falowe operujące z częstotliwością 915 MHz (większość przemysło- wych) oraz 2450 MHz (domowe systemy mikrofalowe). Systemy mi- krofalowego ogrzewania składają się najczęściej z kilku elementów, z których najważniejszym jest transmiter. Wewnątrz transmitera znaj- duje się oscylator mikrofalowy zwany magnetronem, który odpowia- da za moc urządzenia. Moc pojedynczego magnetronu może sięgać aż do 100 kW. Oczywiście istnieje możliwość zamontowania kilku magnetronów powiększając dodatkowo moc całej maszyny. Oprócz transmitera, systemy ogrzewania mikrofalowego zawierają także komorę ogrzewania, falowód, którym mikrofale transportowane są z transmitera do komory oraz panelu sterowania.

GENERALNY WEINDICH Sp. J.DYSTRYBUTOR Centrum Przemysłu Mięsnego, Convenience Food i Gastronomii ul. Adamieckiego 8, 41-503 Chorzów W POLSCE tel. +48 32 746 91 00, fax +48 32 746 91 44 e-mail: [email protected] www.weindich.pl

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Istnieją dwa główne typy urządzeń do ogrzewania mikrofalowego: ko- Ogrzewanie produktów spożywczych, zwłaszcza rozmrażanie mięsa,morowe oraz tunelowe. Najprostszym przykładem pieca mikrofalowego jest bardziej efektywne w systemach mikrofalowych o częstotliwościkomorowego jest zwykła kuchenka mikrofalowa – produkt, który ma zo- 915 MHz, gdyż posiadają one około trzykrotnie większe zdolności pe-stać poddany ogrzewaniu umieszczany jest w komorze, gdzie następuje netracyjne niż mikrofale o częstotliwości 2450 MHz, a co za tym idzie,jego podgrzanie. Produkt jest następnie wyciągany z komory i możemy są zdolne szybciej i sprawniej ogrzać nasz produkt. Jest to fakt częstowłożyć następną partię. Systemy tunelowe działają natomiast na zasa- zapominany przez osoby, które przed zakupem urządzenia przemy-dzie przepływowej. Produkt umieszczany jest na taśmie transportowej, słowego, wykonują we własnym zakresie testy na domowych małychktóra przesuwa produkt przez tunel, wewnątrz którego doprowadzane mikrofalówkach 2450 MHz.jest promieniowanie mikrofalowe. Oczywiście w urządzeniach tunelo-wych istotne jest równomierne rozprowadzenie mikrofal, dlatego też Systemy ogrzewania mikrofalowego mają także swoje wady. Głównąprzy pomocy falowodów doprowadzane są one do kilku miejsc tunelu, i najważniejszą z nich jest częsty problem z niejednorodnym ogrzaniemco pozwala na ciągłe ogrzewanie produktu. Urządzenia tunelowe cechu- produktów, co skutkuje powstawaniem tzw. „zimnych obszarów”.ją się najczęściej znacznie wyższą wydajnością. Jest to spowodowane niejednomiernym rozłożeniem geometrycznym produktu oraz niejednorodnymi właściwościami dielektrycznymi jego Obecnie coraz większą popularność zdobywają także tzw. systemy składowych. Inaczej mówiąc jeden fragment produktu może być bar-hybrydowe, polegające na połączeniu obróbki systemów ogrzewania dziej podatny na zmienne pole elektromagnetyczne, a drugi mniej.mikrofalowego z ogrzewaniem konwencjonalnym. Dodatkowo rozprowadzenie mikrofal w komorze ogrzewania również nie zawsze jest równomierne. Skutkować to będzie zmniejszonymSystemy mikrofalowe w przemyśle spożywczym wydzielaniem ciepła w jednych obszarach produktu, a zwiększonym w innych i powstawaniem wysokich różnic pomiędzy poszczególnymi Przemysł spożywczy jest jedną z głównych branż, w których zastoso- obszarami. Różnice te mogą być wysokie, zależnie od mocy urządze-wanie znalazło ogrzewanie mikrofalowe. Dużym zainteresowaniem cie- nia, czasu trwania obróbki oraz rodzaju obrabianego produktu. Naszy się zwłaszcza rozmrażanie produktów spożywczych, w tym przede przykład badania przeprowadzone na całej tuszce kurczaków ogrze-wszystkim mięsa. Konwencjonalne rozmrażanie bloków mięsa, może wanych w mikrofalówce 2450 MHz w 500W przez 5 minut, wykazałyczasem trwać nie tyle godziny, co dni i skutkować dużą różnicą tem- iż podczas gdy skrzydełka oraz nóżka kurczaka osiągnęły temperaturęperatur wewnątrz, i na zewnątrz samego produktu. Skutkuje to oczy- 80-90oC, to pierś osiągnęła temperaturę zaledwie 29oC. Stanowi towiście obniżoną jakością, zarówno mikrobiologiczną jak i sensoryczną, poważne ryzyko mikrobiologiczne dla konsumenta, gdyż temperaturarozmrażanego mięsa oraz dużym wyciekiem soków. To z kolei zwiększa 29oC nie tylko nie zabija patogennych bakterii, ale nawet stanowi dlazarówno straty (krótsza trwałość i pogorszona barwa), jak i koszty pro- nich idealne warunki do wzrostu.dukcji, spowodowane większą ilością ścieków, których usuwanie dar-mowe przecież nie jest. Podczas rozmrażania mikrofalowego proces ten Należy jednak podkreślić, że większość badań tego typu, przeprowa-ulega znacznemu przyspieszeniu. Czas i wydajność rozmrażania zależne dzana była na domowych 2450 MHz mikrofalówkach. W momenciesą od wymiarów produktu i mocy systemu mikrofalowego, jednak naj- gdy mikrofale dostaną się do wnętrza komory grzejącej, odbijają sięlepsze efekty osiąga się wówczas, gdy mięso zamrożone jest w blokach one od ścian komory, tworząc specyficzny trójwymiarowy wzór mikro-o jednorodnych wymiarach. fal. Domowe mikrofalówki są projektowane w taki sposób, aby dało się w nich podgrzać praktycznie każdy rodzaj żywności, co jednak zmusza Oprócz rozmrażania, systemy ogrzewania mikrofalowego znajdują tak- często do kompromisów i w rezultacie powstaje omawiany wcześniejże zastosowanie podczas obróbki termicznej, takiej jak pieczenie. Piece przypadek „zimnych miejsc”. Przemysłowe urządzenia mikrofalowe,mikrofalowe częstokrotnie znajdowały zastosowanie przy wypiekaniu są najczęściej projektowane z myślą o konkretnym produkcie – np.chleba. Przez szybkie podniesienie temperatury, pieczenie mikrofalowe mięsie, dzięki czemu komora zaprojektowana jest w taki sposób, abypozwalało na szybką dezaktywację enzymów wewnątrz ciasta, co zapo- wzór odbijających się fal mikrofalowych ogrzewał produkt w sposóbbiegało rozpadowi skrobi. Często stosuje się pieczenie mikrofalowe połą- jednorodny. Aby dodatkowo zredukować ryzyko „zimnych miejsc”czone z pieczeniem konwekcyjnym lub powierzchniowym naświetlaniem w produkcie niejednorodnym, stosuje się często mieszałki mikrofalo-podczerwienią. Dzięki takiemu połączeniu redukuje się czas pieczenia, we (w dużych systemach przemysłowych) czy talerz obrotowy, znanyale przy zachowaniu chrupiącej skórki na zewnątrz chleba. z kuchenek domowych. Wstępne podpiekanie systemami mikrofalowymi cieszy się także wzra- Podsumowaniestającą popularnością. Metoda ta w szczególności używana jest do pod-piekania bekonu. Podczas grillowania, bekon traci duże ilości tłuszczu, Systemy ogrzewania mikrofalowego znalazły także szerokie zastoso-co powoduje utratę masy oraz skurczenie produktu końcowego. Dzię- wanie w innych dziedzinach przemysłu. Jednym z najważniejszych od-ki zastosowaniu systemów mikrofalowych, skracających czas obróbki, biorców jest sektor chemiczny oraz farmakologiczny, gdzie ogrzewaniewady te są minimalizowane. mikrofalowe służy do katalizowania rozmaitych reakcji chemicznych. Wymienione sposoby wykorzystania energii mikrofalowej w przemyśle Kolejnym bardzo ważnym zastosowaniem energii mikrofalowej jest to tylko część, z coraz liczniejszej i bardziej rozległej grupy zastosowań.suszenie produktów spożywczych. Dosuszanie chipsów ziemniaczanych Jeżeli zastanawiasz się, czy wybrać technologię ogrzewania mikrofalo-było jedną z pierwszych aplikacji tego typu systemów w przemyśle spo- wego do Twojego przedsiębiorstwa musisz pamiętać, iż technologia mi-żywczym. Obecnie suszenie stosuje się także do takich produktów jak krofalowa bardzo mocno rozwinęła się w ciągu ostatnich 15 lat i wady,makrony, ziemniaki czy koncentraty owocowe. Proces suszenia najczę- które jeszcze kilka lat temu skutecznie blokowały przydatność tychściej przeprowadzany jest w urządzeniach hybrydowych stosujących urządzeń w większości sektorów przemysłu, zostały już przezwyciężonejeden z dwóch głównych systemów: ogrzewanie wstępne oraz susze- (a jeżeli nie, to nastąpi to najprawdopodobniej w ciągu kilku bądź kilku-nie końcowe. Pierwszy z tych systemów polega na wstępnym ogrza- nastu najbliższych lat). Problemy z powtarzalnością, bezpieczeństwemniu mikrofalami, w celu sprowadzenia wilgoci wewnątrz produktu ku czy niejednorodnym ogrzewaniem, zostały prawie całkowicie rozwiąza-powierzchni. Dokończenie procesu następuje w systemie konwencjo- ne. Pamiętajmy także, że przemysłowe systemy ogrzewania mikrofa-nalnym, który bardzo szybko usuwa wilgoć zebraną blisko powierzchni lowego to zupełnie inne urządzenia, niż nasze domowe mikrofalówki,produktu. Podczas suszenia końcowego proces zostaje odwrócony. Pro- stojące na blacie w kuchni, służące przeciętnemu Kowalskiemu do od-dukt jest suszony przy pomocy suszenia konwencjonalnego, a suszenie grzania talerza zupy. nmikrofalowe załączane jest pod sam koniec procesu, w celu usunięciapozostałości wody w głębi produktu.56

Światowy lider w produkcji aparatów ubojowychCASH® Special XL GENERALNY Ergonomiczne narzędzie do ogłuszaniaDYSTRYBUTOR przystosowane do pracy z ciężkimi zwierzętami W POLSCE • Sprawdzona ergonomiczna konstrukcja • Antybakteryjny uchwyt • Ulepszona konstrukcja zapewniająca dłuższą żywotność • Automatyczny powrót bolca • Szybkie ładowanie • Solidna konstrukcja • Wysoka wydajność i niezawodne działanie • Dostępny w kalibrze .25” • Może być używany z szeroką gamą kaset dla różnych rozmiarów zwierząt • Niskie koszty utrzymania • Testowany zgodnie z C.I.P. • Zgodny z przepisami europejskimi EC 1099/2009 • Dostarczany z narzędziami do czyszczenia i instrukcjami konserwacji WEINDICH Sp. J. Centrum Przemysłu Mięsnego, Convenience Food i Gastronomii ul. Adamieckiego 8, 41-503 Chorzów tel. +48 32 746 91 00, fax +48 32 746 91 44 e-mail: [email protected] www.weindich.pl

CHŁODNICTWO I MAGAZYNOWANIEdr Ewa Mucha-Szajek prof. WSHiGmgr inż. Tomasz BorowyWyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w PoznaniuNowoczesne systemymagazynowania- ogniwa w łańcuchu logistycznymNowoczesne chłodnictwo i zamrażalnictwo wymaga przestrzegania ciągłości tzw. łańcucha chłodniczego, coma na celu pełne wykorzystanie pozytywnego wpływu niskiej temperatury na jakość żywności. W praktyceoznacza to utrzymywanie niskiej temperatury, optymalnej dla produktu i adekwatnej dla zastosowanej metodyutrwalenia – od momentu wychłodzenia lub zamrożenia do chwili wykorzystania jej przez konsumenta lubprzekazania surowca albo półproduktu do kolejnego etapu przetwórczego.Wytwarzanie żywności wiąże się z koniecznością transpor- tu i składowania ładunków szybko rotujących, powszechnie mycia i dezynfekcji, a także higieny osobistej pracowników. Pomiesz- nazywanych FMCG (Fast Moving Consumer Goods). Rozwój czenia magazynowe powinny być usytuowane w takim miejscu zakładu, aby można było w sposób łatwy, szybki i niekolidujący z ogólnymi dro-cywilizacji spowodował, że obecnie podczas przemieszczania artyku- gami transportowymi przemieścić wyroby z pomieszczeń produkcyjnych.łów spożywczych i surowców związanych z ich przetwórstwem mamy Powinny one znajdować się w jak najbliższym sąsiedztwie pomieszczeńdo czynienia z mechanizacją prac oraz wykorzystaniem do składowa- produkcyjnych, aby skrócić drogę transportowania produktów. Na ogól-nia odpowiednich budowli i urządzeń magazynowych umożliwiających nym planie zakładu pomieszczenia magazynowe służące do składowaniazachowanie prawidłowych warunków przechowywania. Warunki prze- i magazynowania powinny być umiejscowione na „końcu”, ze względuchowywania poszczególnych surowców i towarów oraz ich własna, cha- na zasadę niekrzyżowania się dróg czystych z brudnymi. Przykładoworakterystyczna flora bakteryjna, w głównej mierze decydują o rodzaju przemysł mięsny, drobiarski i rybny wymaga dla wszystkich produktówmagazynu, jego oświetleniu, wyposażeniu w meble oraz urządzenia gotowych odpowiednio niskich lub obniżonych temperatur magazyno-chłodnicze i wentylacyjne. Wśród pomieszczeń przeznaczonych do ma- wania. Za maksymalną temperaturę długookresowego przechowywaniagazynowania wyróżnia się grupę magazynów nieżywnościowych oraz produktów mrożonych uważa się aktualnie temperaturę -18°C. Przyżywnościowych (niechłodzone i chłodzone). uwzględnieniu wszystkich czynników technologicznych i technicznych,Podczas magazynowania i transportu muszą być zachowane dwa obniżenie temperatur eksploatacyjnych z -18 do -28°C daje możliwośćpodstawowe czynniki: parametry techniczne warunków przechowywa- względnego przedłużenia dopuszczalnych czasów przechowywania.nia oraz wymagania dotyczące warunków higieniczno-sanitarnych przy W nowoczesnych obiektach chłodniczych powszechnie stosuje się tem-jednoczesnym zapewnieniu, że produkty żywnościowe będą dostarczone peratury -30°C a nawet niższe.konsumentowi przed upływem daty minimalnej ich trwałości. Składo- Do grupy podstawowych urządzeń magazynowych zaliczają się szafywanie ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa zdrowotnego produ- chłodnicze i mroźne, o różnych pojemnościach, konstrukcyjnych rozwią-kowanych wyrobów ze względu na konieczność zapewnienia stosow- zaniach komór, zakresach temperatur dobranych do rodzaju przecho-nych warunków przechowywania. W łańcuchu chłodniczym mrożonej wywanej żywności, o dużej wydajności i trwałości. Agregat chłodniczyżywności, od producenta do konsumenta, funkcjonują różnego rodzaju w tych urządzeniach najczęściej zblokowany jest na przegrodzie sufi-obiekty nazywane chłodniami, służące do chłodzenia, zamrażania oraz towej lub podłogowej. Temperatura panująca w komorze wskazywanaprzechowywania szybko psujących się artykułów spożywczych. Należy jest na elektronicznym wyświetlaczu. Komory chłodnicze i mroźniczenie tylko pamiętać o samej strukturze pomieszczeń i ich wymaganiach wymagają instalacji chłodniczej z uwagi na zasilanie agregatami ze-technicznych, ale także o aspektach związanych z warunkami klima- wnętrznymi. Składowanie ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwatycznymi. Zapewnienie wymaganego poziomu jakości produktów mro- zdrowotnego produkowanych wyrobów ze względu na konieczność za-żonych w procesie magazynowania odnosi się do posiadania wdrożone- pewnienia stosownych warunków przechowywania. W łańcuchu chłod-go systemu HACCP i spełnienia podstawowych zasad Dobrej Praktyki niczym mrożonego mięsa, od producenta do konsumenta, funkcjonująHigienicznej, tj.: utrzymania dobrego stanu technicznego magazynu, różnego rodzaju obiekty nazywane chłodniami, służące do chłodzenia,maszyn, urządzeń, opakowań, zabezpieczenia zakładu przed owada- zamrażania oraz przechowywania szybko psujących się artykułów. Na-mi i gryzoniami, zapewnienia odpowiednich technicznych warunków leży nie tylko pamiętać o samej strukturze pomieszczeń i ich wyma-przechowywania produktów, właściwego prowadzenia gospodarki wod- ganiach technicznych, ale także o aspektach związanych z warunkamino-ściekowej, zapewnienia właściwej wentylacji oraz oświetlenia we klimatycznymi. Za obniżaniem temperatury magazynowania przemawiawszystkich pomieszczeniach magazynowych, przestrzegania procedur również światowa tendencja do systematycznego zwiększania budowa-58



CHŁODNICTWO I MAGAZYNOWANIEnych chłodni. Komory chłodnicze są dużych gabarytów, co umożliwia transportowanych jest przez różne ogniwa w łańcuchu logistycznym, tj.:załadowanie różnych grup towarów. Niższe temperatury magazynowania chłodnie, hurtownie czy specjalnie przystosowane magazyny, za pomocąobok korzyści, pociągają jednak za sobą jednoczesny wzrost kosztów pojazdów przeznaczonych do tego celu. Konieczność utrzymania stałychinwestycyjnych i kosztów utrzymania. Podczas projektowania chłodni warunków termicznych w produkcji oraz obrocie mięsa i jego produktówistotne jest również, aby pomieszczenia te posiadały zmywalne, nietok- powoduje, że transport chłodniczy spełnia szczególnie ważną rolę w łań-syczne i gładkie ściany, posadzki oraz sufity. Dodatkowo powinny być cuchu chłodniczym. Tym bardziej, że wielokrotnie występuje jako jegowykonane z materiałów w jasnych kolorach, z wymaganymi atestami ogniwo. Zatem sprawne i skuteczne działanie transportu chłodniczegodla branży spożywczej. W magazynach musi znajdować się także odpo- zapewnia utrzymanie właściwego poziomu jakości surowców i wyrobówwiednie światło, które nie spowoduje zmiany barwy produktu. Natężenie gotowych w czasie drogi od producenta do konsumenta. W zakresieoświetlenia w pomieszczeniach do składowania i magazynowania musi transportu żywności aktualnie obowiązują dwa przepisy: Ustawa o trans-spełniać wymagania prawne określone przepisami europejskimi. Warun- porcie drogowym (Dz. U. 2001, nr 125, poz.1371) oraz Umowa ATPki techniczne przechowywania w przestrzeni magazynowej dotyczą za- dotycząca międzynarodowego przewozu szybko psujących się artykułówpewnienia odpowiedniej temperatury, wilgotności względnej oraz obiegu żywnościowych (Dz. U. 1984, nr 49, poz. 254) . Wzrastający popyti wymiany powietrza (mikroklimatu przestrzeni magazynowej), a także na mięso niemrożone o minimalnym stopniu przetworzenia, zmuszaodpowiedniego czasu przechowywania dostosowanych do wymagań producentów do ciągłego doskonalenia metod chłodniczego przechowy-składowanych produktów. Wszelkie procesy w zakładach spożywczych wania oraz odpowiedniego transportowania. Obecnie transport samo-powinny odbywać się pod ścisłą kontrolą, z zachowaniem wymaganych chodowy stanowi około 90% transportu lądowego. W celu zapewnieniaparametrów temperatury i czasu. Systemy kontrolne czasowo-tempe- właściwych warunków przewozu żywności w obrocie handlowym środkiraturowe powinny uwzględniać: rodzaj żywności, przewidywany okres transportu chłodniczego i kontenery chłodnicze muszą spełniać wymogitrwałości, rodzaj opakowania oraz przeznaczenie produktu. W czasie Umowy ATP (Accord, Transport, Perishables). Określają one minimalneprzechowywania produktów mrożonych należy dokładnie określić gra- parametry techniczne, gwarantujące bezpieczny i długotrwały przewóznice tolerancji czasu i temperatury uwzględniające ich zróżnicowanie żywności. Zgodnie z ustaleniami międzynarodowymi do transportu służąw trakcie przebiegu cyklu zamrażania, a także częstotliwości pomiarów, 4 rodzaje pojazdów:rodzaje urządzeń pomiarowych oraz sposób zapisu i ewidencjonowania – izotermiczne zwykłe, bez urządzeń chłodzących (oznaczone literą I,przebiegu temperatury podczas magazynowania. Monitorowanie warun-ków temperaturowo-wilgotnościowych w magazynach jest niezbędne, tzw. izotermy);a same pomiary powinny być wykonywane codziennie, z określoną czę- – izotermiczne chłodzone niemechanicznie (oznaczone literą R, tzw. lo-stotliwością z zastosowaniem systemów komputerowych. Duże znacze-nie podczas magazynowania żywności ma również odpowiednie oznako- downie);wanie, gdyż pozwala to na utrzymanie rotacji magazynowej oraz kontroli – izotermiczne chłodzone mechanicznie za pomocą agregatów chłodni-stanów magazynowych. Pomaga to również w planowaniu produkcji,minimalizuje straty związane ze skróceniem daty przydatności produktu czych (oznaczone literą F, tzw. chłodnie);do spożycia, a także ułatwia pracę przy bardzo różnorodnym asortymen- – izotermiczne-ogrzewane (oznaczone literą C).cie. Kolejnym aspektem jest ustawianie produktów zgodnie z datamiprzydatności do spożycia lub przyjęcia do magazynu. Należy wówczas Pomimo zachowania odpowiednich warunków higieny na etapie pro-stosować zasadę FIFO, czyli „pierwsze weszło - pierwsze wyszło”, która dukcji, do zanieczyszczenia żywności może dojść w wyniku nieodpo-jest ściśle przestrzegana w chłodniach zakładowych. W chłodniach skła- wiednio zorganizowanego transportu. Dlatego należy przestrzegać okre-dowych może się odbywać schładzanie, zamrażanie oraz składowanie ślonych wymagań dotyczących higieny transportu żywności. Zgodniezamrożonego surowca do przetworzenia lub na eksport, a także inne z Codex Alimentarius, podczas transportu artykuły żywnościowe musząprocesy produkcyjne. Skład takiego obiektu to przede wszystkim komo- być odpowiednio zabezpieczone. Rodzaj pojemników transportowychry składowe wyposażone w izolację zimnochronną oraz odpowiednie winien być odpowiednio dobrany, w zależności od rodzaju żywności orazurządzenia chłodnicze, maszynownia, pomieszczenie przetwórczo-pro- środka transportu. Pojemniki i urządzenia transportowe powinny być za-dukcyjne i pomocnicze. Często chłodnia oznacza również obiekt niesa- projektowane i wykonane w taki sposób, aby:modzielny, ściśle związany z określonym zakładem produkcyjnym, np. – nie zanieczyszczały żywności lub opakowań;przetwórstwa mięsnego. Nowoczesne zakłady branży spożywczej rzadko – umożliwiały dokładne czyszczenie i dezynfekcję;łączą kilka funkcji jednocześnie. Mimo to przemysł dąży do optymalizacji – pozwalały na oddzielenie od siebie, w czasie transportu, różnych ro-produkcji, poprzez dobór odpowiedniej instalacji i zabudowy chłodni-czej, towaru oraz częstotliwości otwierania komory chłodniczej w cyklu dzajów żywności oraz artykułów nieżywnościowych;pracy. Elementem decydującym o jakości zdrowotnej żywności mrożonej – zapewniały efektywną ochronę przed zanieczyszczeniami, w tymw procesie magazynowania są wymagania higieniczno-sanitarne. Na wy-magania te składają się warunki techniczne, budowlane i organizacyjne, przed kurzem i spalinami;jakie musi spełnić budynek magazynowy oraz jego elementy, instalacje, – pozwalały na utrzymanie odpowiedniej temperatury, wilgotności i in-wyposażenie, proces magazynowy i personel. Magazyny z punktu widze-nia logistyki stają się coraz bardziej pożądanymi obiektami infrastruk- nych warunków niezbędnych do zapewnienia ochrony żywności przedtury. Planując zagospodarowanie magazynu należy zapoznać się z róż- szkodliwym rozwojem mikroorganizmów oraz obniżeniem jej jakości;nymi systemami składowania jakie oferowane są na rynku. Szczególnie – pozwalały na kontrolę temperatury, wilgotności oraz innych czynni-jest to ważne w przypadku wysokich kosztów eksploatacyjnych chłod- ków.ni lub mroźni. W nowoczesnym systemie magazynowania istotne jest Urządzenia i pojemniki do transportu żywności należy utrzymywaćrównież uzyskanie ekonomicznej powierzchni magazynowej mrożonych w odpowiednich warunkach, w dobrym stanie technicznym i w czy-produktów, które może być zrealizowane poprzez instalowanie systemu stości. Pojazdy chłodnie są grupą specjalistycznych środków przewozuregałów paletowych ruchomych z pełną mechanizacją i automatyzacją przystosowaną do utrzymywania wymaganej temperatury produktów.przeładunków zamiast klasycznych regałów stacjonarnych. Wiele pro- Często zdarza się, że moce chłodnicze pojazdów są zbyt małe aby pro-duktów zanim zostanie dostarczonych do miejsc sprzedaży (sklepów), dukty mogły być w nich schładzane lub zamrażane. Dlatego najważniej- szą zasadą jest dobre wychłodzenie towaru przed jego załadowaniem do60 środka transportu, który wcześniej powinien być również wychłodzony. Wentylatory wymuszające obieg powietrza włącza termostat, który jed- nocześnie steruje pracą agregatu chłodniczego. Pojazdy te wykorzysty- wane są do dalekich transportów żywności głównie głęboko mrożonej. Cechą charakterystyczną pojazdów izotermicznych zwykłych jest izo- lowana przestrzeń załadowcza (termoizolujące ściany, drzwi, podłoga

CHŁODNICTWO I MAGAZYNOWANIEi dach). Zadaniem izolacji jest ograniczenie wymiany ciepła z otocze- (utlenianie, jełczenie). Ich efektem są narastające zmiany właściwo-niem, a więc zmniejszenie temperatury wnętrza pojazdu. Izotermiczny ści sensorycznych, przydatności użytkowej i walorów żywieniowych.środek transportu może posiadać izolację normalną lub wzmocnioną. Charakter zachodzących zmian jakościowych w pełni uzależniony jestLodownie natomiast są to pojazdy izolowane, w których utrzymuje się od surowca i zastosowanej technologii przetwarzania i utrwalania.temperaturę poniżej -18°C, a wnętrze jest chłodzone za pomocą lodu Zamrażanie jest powszechnie stosowaną metodą prowadzącą do za-wodnego, mieszanin oziębiających, lodu suchego, roztworu eutektyczne- chowania wysokiej jakości oraz trwałości łatwo psującego się mięsa.go, ciekłego gazu itp. Wykorzystywane jest ciepło topnienia, sublimacji Przy starannym przestrzeganiu zasad dobrej praktyki produkcyjnejlub parowania. W samochodach tych wyposażenie wewnętrzne jest pro- i higienicznej zamrażane surowce i produkty na ogół dobrze zacho-ste i tanie, jednakże masa materiałów chłodzących wpływa na znaczne wują swoją jakość i są bezpieczne pod względem mikrobiologicznym.zmniejszenie się wielkości przewożonego ładunku. Najnowocześniejszą Wśród uwarunkowań, które wpływają na jakość mrożonego mięsa naj-obecnie formą transportu chłodniczego jest transport kontenerowy, który ważniejszymi są: dobry surowiec, odpowiednie parametry zamrażaniapomaga obniżyć cenę transportu żywności i jednocześnie jest jednym (w tym przede wszystkim szybkość zamrażania), przechowywaniaz bardziej dochodowych rodzajów działalności spedytorów. Jest on naj- i rozmrażania. Oznacza to, że jakość mrożonego mięsa zależy zarównobardziej bezpieczny dla jakości przewożonych produktów. Kontenery od pierwotnych zmian poprzedzających zamrażanie, jak i zmian wtór-można traktować jako pewien rodzaj trwałego opakowania. Mogą one nych, występujących w poszczególnych etapach obróbki zamrażalni-być izotermiczne, wówczas na dalszych trasach są dochładzane suchym czej i przechowalniczej. Istotny wpływ na struktury tkankowe (stopieńlodem. Transport wielu różnych surowców w niskich temperaturach wy- zniszczenia natywnej struktury białek) mięsa ma szybkość zamrażania.maga montowania w kontenerach urządzeń chłodniczych. Zmiany strukturalne polegają na mechanicznych uszkodzeniach cią- głości membran komórkowych lub nieodwracalnej utracie ich specy- Wybór najkorzystniejszej technologii wydłużenia okresu przydatno- ficznych właściwości pod wpływem formujących się kryształów lodu.ści do spożycia produktów zależy od wielu czynników, wśród których Następuje wówczas wymrażanie wody, co oznacza zatężenie płynówwymienić należy: rodzaj produktu, zmiany jakościowe zachodzące fizjologicznych kontaktujących się z białkami. W stężonych roztworachpodczas przetwarzania i przechowywania, rodzaj opakowania, sposób soli miozyna i inne białka mięsa ulegają nieodwracalnym zmianomprzygotowania do konsumpcji, koszty. Mięso należy do grupy artykułów o charakterze koagulacyjno-denaturacyjnym. Stąd szybkie przeprowa-żywnościowych charakteryzujących się nietrwałością, tzn. jest podatne dzenie procesu przez zakres wysokich stężeń soli w soku mięśniowym,na naturalne, ciągłe i z reguły nieodwracalne przemiany fizyczne, che- w którym miozyna ulega koagulacji, a przejście do stanu optymalnegomiczne, biochemiczne i mikrobiologiczne. Łatwość psucia się mięsa wymrożenia wody wolnej będącej rozpuszczalnikiem elektrolitów, za-wynika przede wszystkim z dużej zawartości wody, która wraz z biał- pewnia lepszą zdolność rehydracji białek. Dlatego szybkie mrożeniekami i węglowodanami stanowi doskonałą pożywkę dla drożdży oraz sprzyja lepszej jakości produktów mięsnych po ich rozmrożeniu. nz zawartości tłuszczu, który ulega procesom przyśpieszającym psucieREKLAMA 61

TECHNOLOGIE PRODUKCJI RĘCZNE SKÓROWACZKI PNEUMATYCZNE B&D MODELE: S-1008, S-1009 i S-1011• NAJBARDZIEJ WYDAJNE SKÓROWACZKI NA RYNKU • DARMOWA PREZENTACJA • NISKIE KOSZTY UTRZYMANIA • BEZPŁATNY SERWIS • PROMOCYJNA CENA • W KOMPLECIE 300 SZTUK OSTRZYS-1011 S-1009 S-1008szer. cięcia 95 mm szer. cięcia 70 mm szer cięcia 50 mm waży tylko 889g Wszystkie modele dostępne z ust. głębokości cięcia 1,6 mm , 3,2 mm i 4,7 mm S-1008 – najmniejsza głowica tnąca dostępna na rynku. Waży tylko 889 g Trzy wydajne, niesamowicie wszechstronne urządzenia– najlepszy wybór do ręcznego skórowania wołów, wieprzy, drobiu, bawołów i ryb. Trzy wydajne, niesamowicie wszechstronne urządzenia – najlep- ryb i usuwania skóry z piersi kurczaka, a także przycinania łopatkiszy wybór do ręcznego skórowania wołów, wieprzy, drobiu, bawołów indyczej i odbłaniania indyków.i ryb. Dzięki stosowaniu ręcznych skórowaczek polepszany jest ogólny Wszechstronność - to słowo - klucz wspólne dla tych trzech urzą- wygląd produktu - zapewniają one gładkie cięcie na równą głębokość.dzeń. Idealnie nadają się one do usuwania szczeciny tuczników, plamnaskórnych, wykrawania pasów, zrazowej górnej, udźca, ćwierćtuszy Dzięki swojej ciągle ulepszanej konstrukcji urządzenia wyraźnietylnej, polędwicy wieprzowej z kością i bez kości, żeberek bydlęcych, zwiększają wydajność i przerób tusz. Niezliczone setki zakładów mię-golonki oraz do obróbki podgardla i łba. Będą także odpowiednie do snych i drobiowych odkryły już wyjątkowe zalety płynące z instalacjiusuwania skóry i tłuszczu z szynki surowej i peklowanej, skórowania tego rewolucyjnego narzędzia pneumatycznego na swoich liniach. tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.plREKLAMAOGŁUSZACZE PROCHOWE JARVIS TYP C oraz Potrzymały certyfikat CE wydany przez niezależny instytut Firma Jarvis Products Corporation z przyjemnością informuje, że Stosując pistolety JARVIS użytkownik zapewnia humanitarny, szyb-uzyskała certyfikat CE dla nowo wprowadzanego na rynek europejski ki, skuteczny oraz wydajny process uboju zwierząt. Niezawodność orazOGŁUSZACZA PROCHOWEGO typu C (cylindryczny) i P (pistoletowy). precyzja urządzeń przyczyniają się do zapewnienia wysokich standar-Ogłuszacze prochowe JARVIS PAS typ “P” oraz “C” są jedynymi urzą- dów dobrostanu zwierząt.dzeniami na rynku posiadającymi certyfikat CE wydany przez niezależnyinstytut PTB Niemcy Do obu typów ogłuszaczy oferujemy również ładunki prochowe w ka- librach .22 oraz .25, w zależności od zastosowania mogą one być róż- Ogłuszacze prochowe typu PAS C oraz P dostępne są w dwóch kali- nej mocy (grein).brach .22 oraz .25. Urządzenia zaprojektowane są w ten sposób, by za-pewnić operatorowi komfort pracy, bezpieczeństwo oraz łatwą obsługę. Urządzenia firmy JARVIS są sprzedawane i serwisowane na całymOgłuszacze charakteryzują się niskimi kosztami utrzymania oraz zapew- świecie za pośrednictwem 18 oddziałów oraz przez organizację dystry-niają skuteczne ogłuszanie byków, krów, tuczników, macior, owiec czy butorów Jarvis J26 Exclusive Distributors. Aby uzyskać więcej informa-innych zwierząt o dowolnej wadze, jednocześnie zapewniając właściwe cji na temat nowych ogłuszaczy firmy Jarvis, prosimy o kontakt:usunięcie pręta oszałamiającego z czaszki zwierząt. Jarvis Polska: Tel: 48 59 725 62 67, Mobile: 48 696-625 474 e-mail: [email protected], www.jarvispolska.pl260217 EC-Certyfikaty wydane przez niezależny Instytut PTB Braunschweig / D

TECHNOLOGIE PRODUKCJIFirma Grote prezentujezautomatyzowane linie produkcyjnedo pizzy, kanapek, wrapóworaz najwyższej jakości plastrowniceGrote Company, producent zautomatyzowanych linii do produkcji kanapek trójkątnych, bagietek, pannini, wrapów, a także zauto- matyzowanych linii do nakładania na pizzę czy zapiekanki ta-kich dodatków jak: sosy, warzywa, sery i plastry wędlin, zaprezentujeswój sprzęt na dwóch stoiskach na targach IBA w dniach 15-21 wrze-śnia w Monachium w Niemczech. Na linii do pizzy marki Grote prowadzone będą demonstracyjne pracez produktem np.: nakładanie sosu, nakładanie sera, a także plastrowa-nie pepperoni bezpośrednio na pizzę.Stoisko firmy Grote znajduje się w hali B6, stoisko 535. Nasze urządzenia do nakładania produktów na pizzę oferują więk- Grubość plastrów można łatwo regulować w zakresie od 0,5 – 12,5szą wydajność oraz łatwość użycia, przy jednoczesnej poprawie jakości mm. Wydajność krajalnicy waha się od 60 – 90 plastrów na minutę nadzięki dokładnemu nakładaniu produktu i jego porcjowaniu - mówi CEO pojedynczy pas wyrobu.Bob Grote. Krajalnica Grote Model 613-VS spełnia wszystkie standardy obowią- Na przeciwko stoiska z pizzą, na stanowisku nr 432 zostanie poka- zujące w Unii Europejskiej.zana zautomatyzowana linia do produkcji kanapek. Linia taka składasię z układacza chleba z systemem smarowania masłem, przenośnika Jeśli są Państwo zainteresowani naszą maszyną, z przyjemno-z systemem czyszczenia, odkażania oraz suszenia on-line bezpośrednio ścią odwiedzimy Państwa zakład w celu przedstawienia szczegóło-podczas pracy przenośnika, depozytora porcji majonezu oraz ultraso- wych informacji. Prosimy o kontakt poprzez naszą stronę internetowąnicznej krajalnicy do przecinania kanapek (trójkąty lub prostokąty). www.grotecompany.com n Firma Grote istnieje na rynku już ponad 45 lat, a ponadto poza linia- 63mi produkcyjnymi jesteśmy także czołowym producentem urządzeń doprecyzyjnego krojenia, dozowania i nakładania. Nasza fabryka mieścisię w stanie Ohio w USA, a stąd nasze urządzenia rozsyłane są doklientów na całym świecie. Jednym z naszych czołowych i najbardziej popularnych urządzeń jestwielofunkcyjna Krajalnica Model 613-VS. Funkcjonowanie, obsługa oraz mycie maszyny są bardzo łatwei proste. Produkt do krojenia ładuje się w sposób ciągły do pojemni-ków wyrobu bez konieczności przerywania pracy krajalnicy. Taśmowyprzenośnik wykonany z nierdzewnej stali wychwytuje od spodu plastrykrojonego produktu układając je jedne na drugich w tzw. słupki lub nazakładki – tzw. „dachówki”.

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Firma Kentmaster została założona w 1946 roku w U.S.A. Jest wiodącym producentem najwyższej jakości narzędzi dla przemysłu mięsnego nacałym świecie. Urządzenia firmy Kentmaster wykorzystywane są każdego dnia w większości nowoczesnych ubojni i zakładach przetwórstwa mięsawieprzowego, wołowego oraz jagnięcego. W ofercie mogą Państwo znaleźć miedzy innymi piły, gilotyny, nożyce zaprojektowane tak, by osiągnąćjak najwyższą wydajność. Ponadto Kentmaster oferuje linie zautomatyzowanych aparatur do produkcji podrobów oraz niestandardowe, produko-wane na zamówienie stoły do obróbki mięsa. Proponowane przez Kentmaster linie urządzeń przodują w przemyśle dzięki swojej innowacyjności, której nie znajdą Państwo nigdzie in-dziej. Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej o firmie Kentmaster, zapraszamy na naszą stronę internetową www.kentmaster.com.pl lubwww.master-solec.pl Celem naszego personelu jest zapewnianie/dostarczanie najwyższej jakości produktów i usług dla przemysłu mięsnego.Nożyce hydraulicznedo cięcia głów wieprzowychmodel HC-IVSolidne, szybkie i sprawne urządzenie.Czas cyklu cięcia 1,5 sekundy.Dane techniczne:- sterowanie pneumatyczno-hydrauliczne lub elektryczno-hydrauliczne- max. rozwarcie nożyc 230 mm- waga 20,00 kg tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.plGilotyna do cięcia rogów model HCC-IIWydajna potężna gilotyna, szybko i precyzyjnie ścina najtrudniejsze rogi.Dane techniczne: - rozwartość ostrzy 127 mm x 178 mm- napęd: hydrauliczny - ciśnienie powietrza: 90 psi (6 bar)- szybkość cięcia: 3 sekundy - wydajność: 450 sztuk bydła na godzinę.- waga: 32 kg tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.pl Nóż pneumatyczny do skórowania model TURBO-III Idealnie nadaje się do skórowania bydła, trzody, owiec i jagniąt. Nóż wyposażony jest w nowy ergonomiczny uchwyt obniżający wibracje o 25 %. Jest lżejszy, szybszy i posiada większą moc w stosunku do podobnych urządzeń w branży. Niskie koszty utrzymania, łatwy do czyszczenia i konserwacji. Cienka głowica, w pełni odwracalna piła, co dwukrotnie wydłuża żywotność. Nóż jest doskonale wyważony. Teraz waży zaledwie 1,24 kg. Ostrza dostępne w rozmiarach: 90 mm, 100 mm, 110 mm Model A: 90 PSI (6 barów) Model B: 60 PSI (4 bary) tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.plPiła pneumatyczna do rozcinania mostka wołowego model ABB-IIBardzo szybka, mocna i lekka maszyna do efektywnego cięcia mostka wołowego. W urządzeniuzastosowano system przeciwwagi dla ograniczenia drgań oraz hałasu. Łatwa w obsłudze i ma-newrowaniu, daje duży komfort pracy operatora. Spełnia krajowe i międzynarodowe wymaganiadotyczące warunków sanitarnych i bezpieczeństwa.Dane techniczne: - moc silnika: 2 HP (1500 W)- napęd: pneumatyczny - zużycie powietrza: 42 CFM (1,2 m3)- waga: 19,5 kg (43 funtów) - ciśnienie powietrza: 100 psi (7 bar)- długość ostrza: 12” (305 mm)tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.pl64

TECHNOLOGIE PRODUKCJIPiła pneumatyczna do cięciamięsa i kości model SC-650Szybka, wszechstronna piła wielofunkcyjna, przeznaczona do różnych operacji cięcia wołowiny oraz wieprzowi-ny. Piła jest lekka i szybka z wysokim momentem obrotowym. Zatrzymuje się natychmiast, gdy spust zostaniezwolniony. Zawiera regulowany ogranicznik głębokości cięcia do 51 mm. Urządzenie wykonane w całości ze stalikwasoodpornej.Dane techniczne: - moc silnika: 672 W- napęd: pneumatyczny - zużycie powietrza: 0,85 m3- waga: 3,0 kg - ciśnienie powietrza: 6 bar- średnica tarczy: 165 mm- prędkość ostrza: 1950 RPM tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.pl Piła taśmowa do bydła model BM-V-SB Piła Bandmaster V-SB przeznaczona jest do dzielenia dużych zwierząt, wielkości byka czy bizona. Wewnętrz- ny układ sanitarny chłodnej wody zapewnia pracę bez pyłu i resztek. Urządzenie znakomicie wyważone, możliwość pełnej kontroli przez operatora. Wszystkie piły z serii Bandmaster tną z dużą prędkością i precyzją. Jedna taśma może przeciąć od 500 do 1000 sztuk trzody i bydła. Prowadnice i powierzchnie kół z węglików spiekanych zapewniają długą żywotność ostrza i wysoką jakość cięcia. Piły Bandmaster przystosowane są do szybkiej wymiany taśm tnących. Wszystkie konieczne czynności konserwacyjne są proste i może ich doko- nywać personel zakładowy. Istotną cechą urządzenia jest jego łatwa obsługa i maksymalne bezpieczeństwo. Dane techniczne: - wydajność dla dowolnej wydajności - napęd elektryczny 42 V, 380 V - waga 91 kg - moc silnika 2300 W opcjonalnie 3730 W - długość 1500 mm - szerokość cięcia 530 mm - głębokość cięcia 380 mm - długość brzeszczotu 3320 mm tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.pl Piła pneumatyczna rozbiorowa model 77 Mocne i lekkie urządzenie, łatwe w manewrowaniu przy operacji cięcia wieprzowiny oraz wołowi- ny. Moc silnika 2 HP i głębokość cięcia 110 mm pozwala na wszechstronne użycie. Dane techniczne: - prędkość ostrza: 1200 RPM - napęd: pneumatyczny - moc silnika: 2 HP (1500 W) - waga: 10 kg - zużycie powietrza: 1,2 m3 - średnica tarczy: 200, 230, - ciśnienie powietrza: 100 psi (7 bar) 255, 280, 305 mm tel.: 52 387 21 10, www.master-solec.plPiła do ćwiartowania model Zip-SawElektryczna, szybka piła brzeszczotowa. Idealna do ćwiartowania woło-winy, cięcia mostka oraz ogólnego zastosowania. Urządzenie jest lekkie,ciche o małej wibracji.Dane techniczne: 200 mm, 400 mm- napęd elektryczny 230 V - waga 7,95 kg- moc 1500 W- długość brzeszczotutel.: 52 387 21 10, www.master-solec.pl 65

TECHNOLOGIE PRODUKCJI WAGI ETYKIETUJĄCE SERII D-955Wagi DIBAL serii D-955 to urządzenia najnowszej generacji wyposażone w ko-lorowe ekrany dotykowe, zintegrowany na płycie głównej interfejs Ethernet orazbardzo wydajny mechanizm drukujący. To w połączeniu z nowoczesnym wzor-nictwem, funkcjonalnością oraz prostotą programowania i obsługi sprawia, że sąto idealne wagi dla placówek handlowych średniej i dużej wielkości. Urządzeniaspełniają wszystkie wymogi przepisów dotyczących znakowania produktów spo-żywczych. tel.: +48 18 444 00 20, www.novitus.pl LP-3000 Połączenie drukarki DIBAL LP-3000 z platformą ważącą jest to rozwiązanie przeznaczone do etykietowania produktów: na zapleczach sklepów, w zakładach produkcyjnych, w ubojniach oraz rzeźniach. Zaletami tego rozwiązania są: możliwość zaprogramowania 8000 kodów towarów, podświetlany ciekłokrystaliczny wyświetlacz graficzny oraz 3-calowy lub 4-calowy mechanizm drukujący pozwalający na pracę z etykietami o wymiarach od 30x30 mm do 102x300 mm. Urządzenie spełnia wszystkie wymogi przepisów dotyczących znakowania produktów spożyw- czych. Jest ono dostępne także w wersji mobilnej umożliwiającej jego łatwe przenoszenie na terenie zakładu produkcyjnego. tel.: +48 18 444 00 20, www.novitus.pl GW-4000Klasyfikator produktów DIBAL GW-4000 to urządzenie, które sortuje w trybieruchomym produkty, których masa zawiera się w obrębie przyjętych przedzia-łów. Produkty z każdego zaprogramowanego przedziału są składowane automa-tycznie w oddzielnych depozytach. Rozwiązanie to jest wykorzystywane przedewszystkim w różnego rodzaju zakładach produkcyjnych oraz magazynach. tel.: +48 18 444 00 20, www.novitus.pl MS-4000 DIBAL MS-4000 to najnowszej generacji automatyczny system ważąco-ety- kietujący zorientowany na ważenie i etykietowanie produktów, w trybie ru- chomym i automatycznym, ze zmienną masą każdego opakowania. Rozwią- zanie to jest dedykowane przede wszystkim dla różnego rodzaju zakładów produkcyjnych. Urządzenie wyposażone jest w dwa mechanizmy drukujące: góra i dół, konsolę z wyświetlaczem graficznym lub ekranem dotykowym oraz nierdzewną obudowę. Może naklejać etykiety przy pomocy systemu air- jet (bezdotykowo) lub mechanicznie. Spełnia wszystkie wymogi przepisów dotyczących znakowania produktów spożywczych. tel.: +48 18 444 00 20, www.novitus.pl METRON 07CIWykrywacze metali serii METRON 07CI odgrywają kluczowąrolę w  procesie kontroli bezpieczeństwa produktów spożyw-czych. Umożliwiają wykrywanie różnej wielkości cząstek metaliw produktach spożywczych świeżych oraz mrożonych zarównotych nieopakowanych jak i  już znajdujących się w  opakowa-niach. Dla zapewnienia optymalnej czułości niezbędny jest wy-bór urządzenia specjalnie zaprojektowanego pod kontem specy-fiki danego produktu. tel.: +48 18 444 00 20, www.novitus.pl66

SKLEP MIĘSNY 67

TECHNOLOGIE PRODUKCJIWyższa czułośćwykrywaniaNowa technologia kontroliSystem kontroli rentgenowskiej X34 to nowe rozwiązanie jednotorowe przeznaczone do wykrywania ciał ob-cych w produktach pakowanych. Zapewnia automatyczną konfigurację produktów w połączeniu z inteligent-nym oprogramowaniem ograniczającym przestoje produkcyjne, obniżającym koszty produkcji i zwiększającymczułość wykrywania.Automatyczna konfiguracja produktów 5-letnia gwarancja na generator zwiększa wydajność pracy Zaawansowane oprogramowanie automatycznie konfiguruje noweprodukty, eliminuje konieczność dokonywania ręcznych korekt oraz za- Wszystkie generatory rentgenowskie objęte są 5-letnią gwarancjąpewnia większą czułość i bezpieczeństwo produktów. W efekcie można w przypadku zakupu standardowej lub kompleksowej umowy serwiso-ograniczyć szkolenia operatorów, a linia produkcyjna pracuje dłużej bez wej z systemem rentgenowskim, co zapewnia niezbędną ochronę naj-przestojów. cenniejszej części detektora rentgenowskiego. www.mt.com/xray-warrantyWiększa czułość wykrywania Innowacyjne oprogramowanie 100-watowy generator optymalnej mocy automatycznie dostosowujemoc promieniowania rentgenowskiego i maksymalizuje kontrast obrazu Udoskonalone oprogramowanie zapewnia niezawodne wykrywanieodpowiednio do kontrolowanego produktu. Po połączeniu z detektorem zanieczyszczeń, a jednocześnie przeprowadza kontrole jakości produk-0,4 mm system X34 może wykrywać także mniejsze zanieczyszczenia. tów oraz integralności i prezentacji opakowań. Niski współczynnik błędnych odrzutów Oprogramowanie do kontroli rentgenowskiej ContamPlus jeszcze bar- dziej zwiększa czułość wykrywania, znacząco obniżając odsetek błęd- nych odrzutów i w efekcie marnotrawstwo produktów. W ten sposób rośnie wydajność całego procesu i znika konieczność dodawania kolej- nych linii produkcyjnych. Odkryj nowy system X34 Więcej informacji znajduje się na stronie: www.mt.com/xray-x3468

REDAKCJA CZASOPISMA ZAPRASZA DO ODWIEDZENIA NASZEGO STOISKANA TARGACH POLAGRA-TECH 2018 W DNIACH 30.09-4.10.2018 HALA 5, SEKTOR D, STOISKO 89A 69

TECHNOLOGIE PRODUKCJITesto 105/205 – profesjonalne mierniki dopomiaru temperatury i pH w sektorze spożywczymWprzemyśle spożywczym o jakości i trwałości produktu finalnego Pomiar pH decyduje szereg czynników pojawiających się w trakcie całego cyklu prowadzącego od jego produkcji, przetwarzania, trans- Kolejnym istotnym elementem kompleksowej kontroli jakości żywno-portu, przechowywania, aż po zakup przez konsumenta. Podstawowym ści (np. mięsa) jest pomiar pH. Wartość tego parametru jest jednymsposobem kontroli tych parametrów jest dobór właściwych narzędzi po- ze wskaźników jakości surowca mięsnego. Zależy od niego szereg wła-miarowych, które dostarczą informacji o rzeczywistych wartościach kry- ściwości, jak np. smak, barwa, wodochłonność, kruchość i trwałość.tycznych, mających bezpośredni wpływ na produkt. W związku z tym takie procesy jak m.in. rozbiór mięsa, dojrzewanie wędlin (np. kiełbas, salami), a także kontrola przyjmowanego surowcaTemperatura mięsnego (np. z ubojni do zakładu mięsnego) wymagają wiarygodnego i łatwego do wykonania pomiaru pH. Temperatura to jeden z najważniejszych czynników mających wpływna jakość i trwałość produktów spożywczych we wszystkich fazach jego pHmetr testo 205wytwarzania i dystrybucji. Jej niewłaściwa wartość odpowiada za prze-bieg procesów skutkujących psuciem produktów i pogorszeniem ich ja- Pehametr testo 205 został zaprojektowany specjalnie dla przemysłukości. Dlatego też tak istotną sprawą jest dobór właściwego przyrządu spożywczego. Jego ergonomiczny kształt i czytelny, podświetlany wy-pomiarowego do konkretnej aplikacji. świetlacz powoduje, że testo 205 znajduje zastosowanie przy produkcji, sprawdzaniu produktów wprowadzanych do magazynu, jak i przy doko-Termometr testo 105 nywaniu powtarzających się serii pomiarów. Unikalnym rozwiązaniem jest fakt, że sonda pH posiada zintegrowany czujnik temperatury, który Uniwersalny miernik temperatury z możliwością zastosowania trzech automatycznie kompensuje jej wartość wpływającą na dokładność po-wymiennych sond pomiarowych. Jego ergonomiczny kształt i podświe- miaru pH. Dzięki temu użytkownik ma gwarancję wykonania precyzyj-tlany wyświetlacz sprawia, że testo 105 jest idealnym termometrem ma- nych i bezbłędnych pomiarów. njącym zastosowanie w produkcji, przyjęciu towarów na magazyn czy pod-czas dokonywania częstych powtarzających się pomiarów kontrolnych. Testo Sp. z o.o.Gotowy naHACCP ?Testo - profesjonalneprzyrządy pomiarowedla przemysłu mięsnego• termometry z sondami penetracyjnymi i do mrożonek•pehametry do mięsa•rejestratory do kontroli temperatury podczas produkcji, transportu i magazynowania• pirometry do szybkich pomiarów podczas kontroli jakości dostaw www.testo.com.pl 70

TECHNOLOGIE PRODUKCJIPasteryzacja Wszystkie rodzaje opakowań Sterylizacjawww.tps-engineering.eu +48 663 055 993Najwyższa jakość w technologiiPARA+POWIETRZE Poza standardowymi statycznymi autoklawami, Lagarde dostarcza także autklawy obrotowe, do sterylizacji produktów typu ragout, dzięki czemu produkty naszych odbiorców osiągają najwyższą jakość. Dla po- czątkujących producentów lub producentów dań w puszkach możemy zaoferować alternatywny system natrysku wodą, rozwiązanie bardziej tradycyjne ale dostępne w bardzo konkurencyjnej cenie. To jeszcze nie wszystko. TPS (Thermal Process Systems) jest partne- rem Lagarde w Polsce. Dostarczamy nie tylko urządzenia ale wspoma- gamy na całym etapie przygotowania projektu, technologii i szkolimy w zakresie optymalengo użytkowania urządzenia. Serwis jest dostępny w Polsce, zawsze zorientowany na potrzeby klientów. n inż. Rik Valk (Dyrektor grupy TPS) Autoklawy Lagarde to synonim urządzeń najwyższej jakości w prze-myśle spożywczym. Znalazły one zastosowanie w zakładach mięsnychna całym świecie. Ich największą zaletą jest możliwość zastosowaniatechnologii para+powietrze w procesie długiego gotowania szynki, że-berek, kiełbas czy kawałków mięsa. Proces ten, ze względu na jegodługość, wymaga wysokiej homogeniczności i stabilności temperatur.Nawet w niskich temperaturach możemy kontrolować proces z dużąprecyzją. Autoklawy Lagarde znaleźć można także w pozostałych procesachprzetwórstwa mięsnego. Dzięki temu możemy korzystać z szerokiegowyboru opakowań takich jak słoje, puszki, pouche i wiele opakowańelastycznych. Podczas obróbki w autoklawie Lagarde tacki nie uszka-dzają się, pasztet jest gotowany równomiernie, jest możliwe szybkieprzestawianie się na inne typy opakowań. 71

ZUSTIGŁY DO NASTRZYKIWAREK MIĘSA,DROBIU i RYB IRGEKŁOMYENZDUUJSEMTY Kupując u nas możesz pozwolić sobie na zakup dwóch kompletów w jakości i cenie jednego oryginału. ul: Kolejowa 22A • 68-100 ŻAGAŃ • tel: 604-46-92-62 • e-mail: [email protected] • www.igly-zust.pl

• NOWICKI - Nowoczesna technologia nastrzyku • ZUST - Igły do mięsa, drobiu i ryb • HENNEKEN - Nastrzykiwarka HPI 450 w ofercie firmy WEINDICH NASTRZYKIWANIE TECHNOLOGIE Postęp techniczny urządzeń do nastrzykiwania mięsa a jakość produktuNr 3/2018 JESIEŃ ISSN 2300-5904 2 0 1 8 E 0 3 J SI EŃ

TECHNOLOGIE NASTRZYKIWANIAdr inż. Krzysztof ZawiszaPostęp technicznyurządzeń do nastrzykiwaniamięsa a jakość produktuW ciągu ostatnich lat mamy do czynienia z postępem technicznym urządzeń do nastrzykiwania. Wprowadzo-no na rynek nastrzykiwarki wysokociśnieniowe igłowe lub bezigłowe z instalacjami do filtrowania i regeneracjisolanki, zintegrowane z urządzeniami załadowczymi oraz nastrzykiwarki wieloigłowe z funkcją jednoczesnegoskruszania mięsa za pomocą noży nacinających. W nowoczesnych nastrzykiwarkach wykorzystuje się równieżsterowanie mikroprocesorowe. Zastosowanie sterownika mikroprocesorowego umożliwia uzyskanie płynnejregulacji wszystkich parametrów wpływających na wielkość i jakość nastrzyku mięsa, czyli ciśnienia solanki,prędkości transportera surowca, prędkości ruchu głowic nastrzykujących w czasie (od 15 do 40 cyklów naminutę), ciągły pomiar temperatury solanki.Procesy technologiczne stosowane w przetwórstwie wpły- roztworów. W procesie peklowania mięsa wyróżnia się zasadnicze wają na modyfikację chemiczną, fizyczną i biologiczną trzy metody jego stosowania, określane jako: składników surowca mięsnego. Od tych procesów zależy – peklowanie suche;nie tylko przydatność produktów do spożycia, ale również cechy – peklowanie mokre;sensoryczne, wartość odżywcza oraz atrakcyjność handlowa. – peklowanie mieszane.Opracowanie najbardziej efektywnych metod utrwalania mięsabyło i jest pierwszoplanowym zadaniem przemysłu mięsnego. Szeroko technologicznie praktykowane w produkcji wędzonekUtrwalanie mięsa ma na celu utrzymanie przez dłuższy okres peklowanie mokre dzieli się natomiast na:jego cech sensorycznych, wartości odżywczej, bezpieczeństwa – peklowanie nastrzykowe;zdrowotnego, a w konsekwencji dobrych cech jakościowych – peklowanie zalewowe;produktów mięsnych. Dobrana odpowiednio metoda utrwalania – peklowanie kombinowane, które łączy peklowanie nastrzykoweżywności oraz zapewnione wymagania higieniczne podczas pro-dukcji, czy zastosowane właściwe opakowania możliwość uzyska- z zalewowym.nia bezpiecznego i tym samym jakościowo przygotowanego pro- Pomimo, że proces peklowania jest znany i stosowany od bar-duktu finalnego, do przechowywania przez dłuższy czas. Solenie dzo dawna, to ciągle stanowi przedmiot wielu badań, zmierzają-i peklowanie należą do szeroko stosowanych metod utrwalania cych do poszukiwania substancji mogących zastąpić azotyn lubżywności, w tym głównie mięsa i wyrobów mięsnych. Zabieg so- zminimalizować jego dodatek, jak również skrócenia czasu pro-lenia polega na wprowadzeniu do surowca mięsno-tłuszczowego cesu oraz poprawy cech organoleptycznych i fizykochemicznychchlorku sodu w celu nadania charakterystycznego smaku i zapa- wędlin.chu, a niekiedy przedłużenia jego trwałości. Peklowanie mięsa Proces peklowania jest bardzo złożonym procesem obejmującymstosuje się w produkcji około 80% przetworów mięsnych, nale- wiele wzajemnie powiązanych ze sobą relacji. Podstawowe funk-ży ono do najstarszych zabiegów technologicznych stosowanych cje peklowania, to przede wszystkim nadanie mięsu i przetworomw przetwórstwie mięsa. W procesie peklowania, poza chlorkiem z niego wyprodukowanym, charakterystycznej różowoczerwonejsodu, biorą udział dodatkowe środki peklujące w postaci azota- barwy oraz zabezpieczenie jej trwałości. Kolejną ważną funkcjąnów (azotany V) i azotynów (azotany III), które razem z solą mogą utrwalenia przez peklowanie jest uzyskanie odpowiednich cechbyć stosowane w postaci mieszanek peklujących lub ich wodnych smakowo-zapachowych. Są charakterystyczne dla wyrobów oraz utrwalane poprzez wykorzystanie właściwości bakteriostatycznych związków chemicznych użytych do peklowania. Z punktu widzenia74

Mieszalnik solanki HMV 1000 Mieszalnik pozwala na przygotowanie i przechowywanie jednorodnej i trwałej solanki, wykorzystywanej do nastrzykiwania wyrobów mięsnych. Urządzenie pracuje w systemie Venturi, co umożliwia szybkie i homogeniczne mieszanie produktu. Pojemność 1000 litrów, stal nierdzewna, łatwy w demontażu i konserwacji. Nastrzykiwarka HPI 450 Nastrzykiwarka wyposażona jest w 168 igieł o średnicy 3 mm, przeznaczonych do nastrzyku elementów mięsnych i drobiowych z kością oraz bez kości. Dzięki specjalnej konstrukcji oraz sterowaniu wszystkich parametrów nastrzyku pozwala osiągnąć wysoką powtarzalność jakości produkowanych wyrobów. Wysokość urządzenia dopasowana dla standardowego 200-litrowego wózka do farszu. Tenderyzator (Steaker) HT 520 Tenderyzator krążkowy jest urządzeniem przeznaczonym do nacinania powierzchni mięśni w celu zwiększenia powierzchni wchłaniania solanki oraz nacinania znajdujących się w mięśniu twardych tkanek łącznych i ścięgien. Tenderyzatory firmy Henneken mogą współpracować z różnymi nastrzykiwarkami. Masownica model B8 Masownicę można stosować do masowania bardzo intensywnego, jak również do obróbki delikatnych mięśni. Solidnie chłodzone podwójne ścianki umożliwiają, dzięki dużej powierzchni chłodzenia, nie tylko ograniczenie ciepła wytwarzanego poprzez tarcie,ale również skuteczne chłodzenie masowanego elementu w optymalnym zakresie temperatur. Pojemność urządzenia wynosi 5500 litrów. Stwórz całą linię produkcyjną! Idealnie dopasowane komponenty najwyższej jakości. GENERALNY WEINDICH Sp. J.DYSTRYBUTOR Centrum Przemysłu Mięsnego, Convenience Food i Gastronomii ul. Adamieckiego 8, 41-503 Chorzów W POLSCE tel. +48 32 746 91 00, fax +48 32 746 91 44 e-mail: [email protected] www.weindich.pl

TECHNOLOGIE NASTRZYKIWANIAprodukcji i przetwórstwa żywności nie należy zapomnieć o zwięk- rzania wachlarza asortymentów. Nastrzykiwanie oraz masowanieszeniu wydajności gotowego produktu. Zatem peklowanie wpływa są istotne zarówno przy produkcji wyrobów niskowydajnych, tra-uszlachetniająco, nadaje specyficzny smak, zapach i trwałą bar- dycyjnych, jak i wysokowydajnych, przemysłowych. Rozróżnia sięwę oraz ma działanie utrwalające. Podczas peklowania zachodzą dwa rodzaje nastrzyku, tj. nastrzyk doarteryjny oraz domięśniowy.zmiany spowodowane składnikami peklującymi. Surowiec poddany Jednak ze względu na marginalne stosowanie nastrzyku doarteryj-nastrzykowi pozostawia się do dalszych przemian biochemicznych nego, zostanie ono pominięte w poniższym tekście. Nastrzykiwaniebiałek, tłuszczów i innych związków, celem nadania odpowiednich prowadzi się na specjalnych urządzeniach nazywanych nastrzyki-walorów teksturotwórczych, smakowo-zapachowych oraz nadania warkami. Ich konstrukcja, gabaryty oraz wydajność zależne są ododpowiedniej barwy. Wynikiem działania tych składników są zmia- producenta oraz od wymagań zakładu przetwórczego. Podstawo-ny fizykochemiczne, tj. zwiększenie zawartości soli, zmiana zawar- wymi elementami każdej nastrzykiwarki są: układ obiegu solanki,tości wody, przyrost lub ubytek masy. Każdy ze składników działa iglice nastrzykowe oraz taśma przesuwna. W niektórych nastrzy-na mięso indywidualnie, sama sól zmienia naturalny barwnik mię- kiwarkach wykorzystywane są tenderyzatory, czyli elementy roz-sa na związek o szarym zabarwieniu, lecz w połączeniu z saletrą luźniające strukturę mięśni poprzez ich nacinanie lub gniecenie.uzyskuje się pożądaną żywoczerwoną barwę mięsa. Wchłanianie W zależności od trybu pracy, nastrzykiwarki dzielimy na:przez mięso solanki powoduje zmianę jego objętości, a także zmia- – przelotowe, o stałym trybie pracy;nę struktury mięsa wskutek pęcznienia. W wyniku działania solan- – pracujące w trybie przerywanym.ki następuje przejście z mięsa do roztworu wielu składników, tj.białko, związki mineralne, oraz wody, a także wchłanianie przez Proces nastrzykiwania mięsa jest etapem produkcji wyrobów,mięso substancji zawartych w solance. Włókna poprzeczne zostają w którym ważnym elementem jest odpowiednie przygotowanie su-zachowane, natomiast układają się ściśle obok siebie. Ilość soli, rowca. Nastrzykiwać można różne gatunki i elementy mięsa. Na-jaka może być wchłonięta przez mięso, zależy od zawartości w nim leży jednak pamiętać, że w zależności od elementu oraz gatunkuwody. W zależności od stanu mięsa przed peklowaniem, tempera- mięsa, zdolność przyjmowania solanki jest różna. Niską zdolnośćtury mięsa, temperatury solanki i powietrza w peklowni, czasu oraz do chłonięcia solanki wykazuje mięso białe, natomiast większązastosowanej techniki, zależy szybkość przenikania i pozostawie- mięso czerwone. Ważne jest również przykrawanie elementów mię-nia w mięsie soli. Niekiedy do solanek dodaje się cukier, którego snych. Element poddawany nastrzykowi może składać się z mięśni,działanie polega na złagodzeniu słoności peklowanych produktów błon oraz tłuszczu międzymięśniowego.mięsnych. Cukier działa również na azotyn w substancjach peklu-jących, chroni go przed utlenianiem, wpływając na lepsze zacho- Oferta rynku polskiego, jak i zagranicznego, charakteryzuje sięwanie prawidłowej barwy mięsa. Mięso peklowane posiada także szeroką gamą nowoczesnych nastrzykiwarek do mięsa posiadają-charakterystyczny aromat, który powstaje na skutek współdziała- cych wiele zalet konstrukcyjnych. Wybór nastrzykiwarki uzależnio-nia różnych składników mięsa z azotanem (III). Gorzki i ostry smak ny jest przede wszystkim od tego jaki surowiec ma być poddanymięsa jest wówczas, gdy saletra zostanie przedawkowana w solan- procesowi peklowania poprzez nastrzyk. Nową jakość nastrzykuce. Przedawkowanie saletry powoduje także ciemne zabarwienie umożliwiają specjalistyczne linie o innowacyjnych rozwiązaniachproduktu, łykowatość włókien oraz gąbczastą strukturę powierzch- pozwalających na użycie tłuszczu i mięsa niższych klas do przygoto-ni mięsa. Za jakość nastrzykiwania odpowiadają między innymi wania emulsji. Dzięki nowoczesnym urządzeniom do nastrzykiwa-techniczne i technologiczne warunki peklowania, tzn. nastrzyku nia można uzyskać wysokiej jakości produkty, które są nastrzykiwa-solanką peklującą, i procesu masowania tzw. uplastycznienia su- ne wspomnianą emulsją. Takie rozwiązania gwarantują otrzymanierowca. Mają one istotny i zasadniczy wpływ na kierunek zmian produktów o właściwościach technologicznych niemożliwych dozachodzących w mikrostrukturze mięsa, co przekłada się na jakość osiągnięcia konwencjonalną metodą nastrzyku. Zaletą nastrzykugotowego wyrobu oraz bezpieczeństwo produkcji. „mięsa mięsem” jest poprawienie właściwości sensorycznych (kru- chości i smaku) oraz wizualnych (wybarwienia mięśni, konsysten- Złożoność procesów nastrzykiwania i masowania jest niebywała, cji, wiązania wody) wyrobów gotowych. Konstrukcje urządzeń oraza ich znaczenie w przetwórstwie mięsa bardzo duże. Dzięki zasto- elementów mających bezpośredni kontakt z surowcem – igły – po-sowaniu tych dwóch procesów istnieje możliwość ciągłego posze- zwala na uzyskanie większej precyzji procesu i wydajności wyrobu oraz równomierne rozprowadzenie mieszaniny w tkance mięśnio-REKLAMA wej przy minimalnych śladach igieł na produktach ze skórą. Producent Artykułów Gumowych i Silikonowych Budowa nastrzykiwarek im jest prostsza i łatwa w demontażu, tym bardziej pozwala utrzymać urządzenie w idealnym stanie sa- „MS” s.c. Mariusz Cerski, Sławomir Cerski nitarno-higienicznym, co ma kluczowy wpływ na jakość i bezpie- czeństwo gotowego produktu. Zatem fundamentalne znaczenie dla Pieńki Królewskie 4, 86-302 Grudziądz 4 skutecznego zapobiegania zagrożeniom zdrowotnym żywności ma tel.: +48 56 461 83 46, tel. kom: +48 502 091 377 odpowiednio przeprowadzony proces mycia i dezynfekcji. System zamknięty mycia i dezynfekcji nastrzykiwarek gwarantuje przede fax: +48 56 621 77 09 wszystkim bezpieczeństwo zarówno samego korzystania przy ko- e-mail: [email protected], www.mscerski.com.pl lejnych produkcjach, jak i bezpieczeństwo zdrowotne żywności poddanej nastrzykowi. Wykorzystanie tego typu urządzeń w linii Specjalizujemy się w wyrobach z silikonu i gumy mikro produkcyjnych pozwala na osiągnięcie wysokiej powtarzalności spożywczej, olejoodpornej, technicznej, EPDM. jakości produkowanych wyrobów z optymalnym zachowaniem rygorów higieniczno-technologicznych. Różnorodność konstrukcjiIch typ przeznaczenia to między innymi: oraz forma podawania solanki determinuje rodzaj surowca jaki ma- uszczelki do każdego typu drzwi komór wędzarniczych, być poddany nastrzykowi. Współczesna technologia oraz badania- uszczelki do drzwi chłodni przesuwnych i rozwieranych, naukowe, konstruktorskie pozwalają na kolejne rozwiązania kiero-- koła gumowe do skórowaczek typu MAJA, VEBER, TOWNSEND wane do przetwórstwa spożywczego, gdzie proces peklowania jest i GRASSELLI znaczącym etapem produkcji, dzięki któremu uzyskuje się wysoką- uszczelki do masownic próżniowych, jakość produktu. n- uszczelki do nadziewarek, kutrów, mieszałek.Naszymi zaletami są: - realizacja zamówień według dostarczonych wzorów i rysunków,- niskie ceny,- szybki termin realizacji, - duży wybór profili.- wysoka jakość wyrobu,76

MASZYNY I URZĄDZENIA dla przetwórstwa spożywczego i higieny produkcjiAUTOMATYCZNA LINIADO PRODUKCJI WĘDZONEK• automatyzacja procesów• oszczędność czasu procesów• zmniejszenie strat solanki w trakcie transportu mięsa• poprawa jakości mikrobiologicznej i trwałości wyrobów• wzrost rentowności produkcjiwww.metalbud.comPodlas, ul. Tomaszowska 90 tel. 46 814 55 00 [email protected] Rawa Mazowiecka

TECHNOLOGIE NASTRZYKIWANIANowoczesnatechnologia nastrzykuOdpowiedni wybór surowców, wraz z zastosowaniem nowoczesnej technologii nastrzyku gwarantuje uzyska-nie optymalnych wydajności w produkcji peklowanych mięs, z zachowaniem wysokiej jakości produktów.Oferta firmy NOWICKI przedstawia najnowocześniejszą ge- Nastrzykiwarki przemysłowe serii SAS charakteryzują się specjalną nerację nastrzykiwarek do szerokiego stosowania w różnych konstrukcją głowic i igieł, pozwalającą na nastrzyk w dowolnym zakre- technologiach nastrzyku, również w technologii MM „mięso sie wszystkimi rodzajami solanek: zarówno zawierającymi rozpusz-w mięso”. Szerszy zakres rozbudowanych linii nastrzyku, to komplet- czalne w wodzie składniki, jak i o dużej lepkości, zawierające składnikine, w pełni zautomatyzowane linie produkcyjne, do przemysłowego tworzące zawiesiny jak skrobia, białko kolagenowe, błonniki.peklowania i uplastyczniania mięsa. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań w konstrukcji nastrzyki- W zależności od wymagań i potrzeb klienta oferta firmy NOWICKI warek gwarantuje najwyższą jakość i precyzję nastrzyku. Ponadtoobejmuje szeroką gamę nastrzykiwarek, począwszy od modelu MHM- nastrzykiwarki NOWICKI serii SAS zapewniają równomierny rozkład21 wyposażonego w dwadzieścia jeden igieł, przez MH 424 SAS i MH solanki w produkcie, optymalne dopasowanie receptur nastrzyku do516 SAS, aż po MH-2000 z ilością 2000 igieł. wymogów surowca i elastyczność w dostosowaniu maszyny do róż- nych warunków produkcji. Za pomocą łatwego w obsłudze sterowania Nastrzykiwarki z rodziny SAS są przeznaczone do realizacji najbar- poprzez panel dotykowy można dowolnie ustawić wszystkie parametrydziej skomplikowanych procesów nastrzyku tj.: procesu wpływające na produkt i zapisać je w recepturach nastrzyki-• mięso i elementy mięsa czerwonego z kością i bez kości; wania.• elementy drobiowe z kością i bez kości;• mięso kulinarne białe i czerwone; Optymalizację procesów nastrzyku gwarantuje system SAS (Serwo-• mięso wołowe nastrzykiwane tłuszczem; motorowy Automatyczny System napędów nastrzykiwarki), który za-• ryby i filety rybne. pewnia następujące korzyści:78 • wysoka powtarzalność operacji technologicznych; • małe odchylenie poziomu nastrzyku od 0,5 do 2%; • ograniczenie ilości wolnej solanki do 5%; • duża wydajność produkcyjna w kg/h; • nastrzyk warstwy surowca o różnej grubości bez wyciskania solanki; • możliwość zaprogramowania momentu nastrzyku, tj. określenie war- stwy surowca, która będzie nastrzyknięta; • nowatorski system wymiany głowicy igłowej w nastrzykiwarce (umożliwia szybką i sprawną wymianę igieł); • napęd transportera zsynchronizowany z napędem głowicy nastrzy- kującej umożliwia osiągnięcie wielu kombinacji siatek nakłuć, unie- możliwiających nakłucie igieł dwa razy w tym samym miejscu, co ma miejsce w przypadku nastrzykiwarek wielogłowicowych nie wy- posażonych w system SAS; • optymalne rozmieszczenie igieł dla lepszej dokładności nastrzyku, co pozwala osiągnąć wysoki poziom nastrzyku, przy stosunkowo niskim ciśnieniu solanki bez rozrywania struktury nastrzykiwanego mięśnia. Względy organizacyjne oraz ekonomiczne powodują, że producenci

TECHNOLOGIE NASTRZYKIWANIAżywności dążą do jak największej automatyzacji procesu produkcji. do nastrzyku mięsa mięsem – linie ”MM”. Linia „MM” przeznaczonaOdpowiedzią na takie zainteresowanie są kompletne automatyczne jest do nastrzyku emulsją mięsną mięśni i elementów mięsnych. Sta-linie do nastrzyku i masowania firmy NOWICKI. Automatyczne, spe- nowi ona zintegrowany, w pełni zautomatyzowany system, począwszycjalistyczne linie peklownicze należą do najbardziej zaawansowanych od przygotowywania emulsji mięsnej, jej magazynowania, wprowa-i innowacyjnych rozwiązań w branży mięsnej. dzenia do mięśni oraz rozdrobnienia emulsji powrotnej i jej powrotu do układu nastrzyku. Linia mięsa-mięsem daje możliwości poprawy Do zalet stosowania automatycznych linii produkcyjnych należą jakości wyrobów produkowanych przy żądanym poziomie nastrzy-m.in.: ku, zwiększenie rentowności produkcji oraz podniesienie mięsności• skrócenie czasu załadunku i rozładunku nastrzykiwarek i masow- wyrobu gotowego, przy zachowaniu wysokich standardów jakościo- wych (wędzonki z mięsa wieprzowego i drobiowego, convenience nic; food). Ponadto umożliwia ona kreowanie nowych kierunków w tech-• poprawa jakości mikrobiologicznej i trwałości wyrobów; nologii przetwórstwa mięsa wołowego dotąd nieosiągalnych na dużą• zmniejszenie strat solanki w trakcie transportu mięsa; skalę jak np. wołowina z przerostami tłuszczu.• wzrost rentowności produkcji;• zastosowanie intuicyjnego touch-panela umożliwia kontrolę bieżą- Bardzo wysokie standardy wykonania maszyn, najwyższa jakość użytych materiałów i podzespołów, szczegółowa kontrola jakości i no- cych parametrów pracy urządzeń w linii; woczesna technologia produkcji nastrzykiwarek, pozwalają tworzyć• pełna kontrola nad ilością przetwarzanego surowca; rozwiązania spełniające oczekiwania techniczne i technologiczne• możliwość prostego demontażu każdego elementu linii w celu za- najbardziej wymagających klientów z branży przetwórstwa mięsa. Wszystko to sprawia, że firma NOWICKI wyznacza nowe standardy pewnienia łatwego mycia wszystkich maszyn i komponentów linii i kierunki rozwoju technologii nastrzyku i peklowania mięsa, nie tylko (także transportery, załadunki itp.); w kraju, ale coraz częściej na świecie, promując nowoczesne i kon-• zastosowanie specjalistycznych systemów chłodzenia dla nastrzyki- kurencyjne rozwiązania techniczne w technologii przetwórstwa spo- warek i masownic jako ważnego elementu powtarzalności, jakości żywczego. n i trwałości wyrobów. 79 Bardzo ciekawym rozwiązaniem z punktu widzenia producentażywności, ale również i konsumenta, który poszukuje wyrobów z jaknajmniejszą ilością dodatków funkcjonalnych, są przemysłowe linie



• WITT – Najlepszy analizator gazów • HENKELMAN – Pakowarki próżniowe • ROBOPLAST – Opakowania termoformowalne • ELEKTRONIKA – Narzędzia do maszyn pakujących • ULMA – Thermoforming - TFS 407 R PAKOWANIE TECHNOLOGIENr 3/2018 JESIEŃ ISSN 2300-5904 Jakość kontrolowana, innowacyjne systemy pakowania mięsa 2 0 1 8 E 0 3 J SI EŃ

TECHNOLOGIE PAKOWANIAdr inż. Andrzej WasilewskiJakość kontrolowana,innowacyjne systemypakowania mięsaPodobnie jak w innych dziedzinach technologii żywności, także w zakresie opakowań praktykuje się corazto nowsze rozwiązania, celem zapewnienia optymalnego bezpieczeństwa produktów mięsnych. Innowacyjneopakowanie jest kluczem do walki ze stratami żywności i odpadami. Współcześnie projektując opakowaniestosuje się skuteczniejsze warstwy barierowe, wkładki bakteriobójcze i wskaźniki świeżości. Wszystkie tezabiegi stosowane są w celu uzyskania większej trwałości wyrobów mięsnych. Przez unowocześnianie syste-mów pakowania i przedłużanie świeżości produktów próbuje się wpływać na mentalność konsumentów, takaby nie wyrzucali oni zbyt szybko jedzenia.Przemysł spożywczy przetwarzający żywność, w tym także prze- • artykuły, w których niepożądane zmiany materiału są związane mysł mięsny stale troszczy się o spowolnienie procesów en- z wymianą gazów z otoczeniem, zwłaszcza pod wpływem działania zymatycznych, fizycznych i biochemicznych, gdyż pozwala to tlenu. Głównie chodzi o produkty sterylizowane, zamrożone i suszo-zachować wysoką jakość mikrobiologiczną produktów, a nawet ją po- ne jak również takie, które zawierają w swoim składzie surowcowymprawić. Wysoka jakość żywności jest czynnikiem decydującym o zy- np. kwas askorbinowy, tłuszcze, barwniki i substancje smakowe.sku firmy, sukcesie rynkowym produktu oraz zwiększeniu jego wartości Pomiędzy dwiema przedstawionymi grupami znajdują się artykuły,odżywczej. Obecnie znane nowoczesne metody utrwalania żywności,takie jak np.: podczerwień, metoda wysokich ciśnień, promieniowanie w których w określonym stadium dostęp tlenu lub usunięcie niektó-jonizujące – muszą wybiegać o wiele bardziej w przód, niż byłoby to rych produktów gazowych procesów redukujących tlenki jest koniecz-wymagane z punktu widzenia ogólnie pojętego dążenia do zachowania ne. Jednak w kolejnych fazach wygodniej jest te procesy ograniczyćjakości produktów. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest konieczność cią- poprzez oddzielenie surowca/produktu od otaczającej atmosfery, jakgłego zachęcania konsumentów do zakupu różnego rodzaju produktów np. w mięsie. Pakowanie próżniowe daje szczególny rodzaj ochrony.mięsnych, przy jednoczesnym spełnieniu jego oczekiwań i wymagań Dla artykułów spożywczych oznacza to ochronę przed: rozwojem mi-wobec nich, m.in.: wrażenie sensorycznej świeżości produktu stanowi kroorganizmów, a tym samym zachowuje dłuższą trwałość i obniżanajlepszą zachętę do zakupu, preferowanie produktów „naturalnych” koszty działalności. Również ogranicza wysychanie, co pozytywniezawierających jak najmniej substancji konserwujących, opakowanie za- wpływa na zmiany zabarwienia zewnętrznej powierzchni produktu,chęcające do zakupu oraz zainteresowanie przedłużonym okresem przy- utlenianie powierzchniowych warstw gotowego produktu mięsnego,datności do spożycia. Artykuły spożywcze z punktu widzenia działania utratę smaku i zapachu. Ma również swój udział w atrakcyjnej i higie-tlenu, którego działanie chcemy w pierwszej kolejności wyeliminować nicznej prezentacji produktu w sklepie samoobsługowym, gdzie nara-z produktów żywnościowych poprzez pakowanie próżniowe i pakowanie żone są na dotyk, uszkodzenia mechaniczne, zanieczyszczenia wtórnew gazie ochronnym, możemy podzielić na dwie grupy: oraz na ubytki wagowe.• artykuły spożywcze, które dla zachowania optymalnej jakości muszą Pakowanie próżniowe polega na ewakuacji powietrza z opakowania, wymieniać gazy z otaczającą je atmosferą; które następnie jest szczelnie zamykane, zwykle przez zgrzewanie. Podstawowym warunkiem jest zastosowanie materiału opakowanio-82



TECHNOLOGIE PAKOWANIAwego o wystarczająco wysokiej barierowości w stosunku do gazów, w zależności od cech produktu jaki ma zostać zapakowany i jak maumożliwiającej utrzymanie próżni w okresie przydatności do spoży- się zachowywać w trakcie przechowywania.cia (nawet 5-krotnie) zabezpieczanego produktu. Usunięcie większo-ści powietrza z opakowania można uważać za modyfikację atmosfery Od wielu lat najbardziej klasycznymi materiałami stosowanymiwokół zapakowanego produktu. Jednakże termin „pakowanie w at- w postaci torebek do pakowania próżniowego są:mosferze modyfikowanej” odnosi się z reguły do systemu pakowania – laminat celofanu z polietylenem;produktów w mieszaninie gazowej. Omawiany system pakowania żyw- – laminat PET/PE;ności pozwala wydłużyć okres magazynowania chłodniczego nawet – folie PET i PA w postaci rękawów, w których ewakuacja powietrzapięciokrotnie w porównaniu ze standardowym pakowaniem. Na sku-tek eliminacji powietrza uniemożliwiony jest rozwój wszelkich bakterii, może być dokonywana przez obkurczenie termiczne na pakowanympleśni i drożdży. Ze względu na fakt, że większość mikroorganizmów produkcie;potrzebuje tlenu do rozwoju, w pakowaniu próżniowym jest to elimi- – laminaty PA/PE;nowane do minimum. Środowisko ubogie w tlen i bogate w dwutlenek Obecnie do próżniowego pakowania mięsa, przeznaczonego dowęgla przyczynia się do znaczącego ograniczenia wzrostu normalnych przechowywania, stosowane są przeważnie folie wielowarstwowe.organizmów powodujących psucie mięsa, co umożliwia wydłużenie Można tu wymienić wiele pożądanych właściwości poszczególnychdopuszczalnego okresu przydatności do spożycia oraz wpływa na za- folii, które mają spełniać odpowiednią funkcję. Zewnętrzna powłokachowanie odpowiednich cech sensorycznych. Pakowanie próżniowe przejmuje przede wszystkim zadania mechanicznej stabilności. War-jest szczególnie dobrym sposobem przechowywania w warunkach stwa środkowa pełni rolę warstwy zaporowej dla tlenu, a powłoka we-chłodniczych (temp. 2-4°C) żywności już poddanej obróbce termicz- wnętrzna gwarantuje wytrzymałość na rozerwanie i przebicia zgrzewunej, gdzie zostały zahamowane procesy enzymatyczne wpływające na i opakowania. W foliach łączonych używa się m. in. następującychszybsze przemiany w surowym produkcie oraz zachowanie atrakcyj- materiałów: polietylen (PE), poliester (PET), poliamid (PA), polipro-nego wyglądu, smaku i co najważniejsze wartości odżywczych. Na- pylen (PP), polichlorek winylidenu (PVDC), alkohol etylenowinylowytomiast sama jakość i trwałość pakowanych próżniowo produktów (EVOH), kopolimery akrylonitrylu.zależy głównie od tego, czy żywność nie została wcześniej tuż przedpakowaniem zanieczyszczona wtórnie, mikrobiologicznie, a następnie W tabeli 1. przedstawiony został przykładowy czas przechowywaniapodczas procesów technologicznych (rozdrobnienie, obróbka termicz- żywności pakowanej tradycyjnie i próżniowona, chłodzenie, itp.). Produkt Warunki Trwałość Trwałość Według danych literaturowych np. świeże mięso pakowane próżnio- przechowywania produktu produktuwo ma znacznie dłuższą przydatność do spożycia, niż przechowywa- w opakowaniu w opakowaniune w warunkach chłodniczych bez opakowania. Mięso tak pakowane tradycyjnym próżniowymma jednak stosunkowo niską jakość sensoryczną i mikrobiologiczną.Natomiast przetwory mięsne (kiełbasy, wędzonki), w których zasto- Wołowina lodówka 3 dni 8 dnisowano obróbkę termiczną (np. wędzenie) pakowane próżniowo za- Wieprzowina lodówka 2 dni 6 dnichowują trwałość znacznie dłużej niż przechowywane tradycyjnie lodówka 1-2 dni 7 dniw warunkach chłodniczych, gdzie narażone są na bezpośredni kontakt Dróbz otoczeniem (tlen, światło, zanieczyszczenia mechaniczne i mikro- Kiełbasy lodówka 1-2 dni 2 tygodniebiologiczne). O trwałości pakowanych próżniowo produktów żywno- świeżeściowych, zwłaszcza mięsnych decyduje też zastosowanie opakowa- Kiełbasy lodówka 7 dni 4 tygodnienia o odpowiedniej barierowości, czyli zdolności do przenikania gazów wędzonei pary wodnej. Jeśli zastosowane zostanie opakowanie o barierowości Ryby świeże lodówka 1-2 dni 7 dnigwarantującej odpowiednio niską wilgotność dochodzi do obsuszania Ryby świeże zamrażarka 3-6 miesięcy 1 rokproduktu, stanowiącego czynnik utrwalający. Gdy zaś przez opakowa-nie może przenikać woda - sprzyja to szybszemu pogorszeniu się jako- Z powyższych danych wynika, że pakowanie próżniowe wydłużaści opakowanego produktu. Dopasowanie odpowiednich parametrów, nawet kilkakrotnie okres przydatności do spożycia, co zostało wspo-przy takiej dostępności na rynku opakowań, jest aktualnie możliwe mniane już w artykule. Surowiec, wyrób czy potrawa, która cieszy się mniejszą popularnością dziś, może być bez obaw podana jutro.84 Jej próżniowe zapakowanie eliminuje ryzyko ingerencji czynników zewnętrznych, o których wspominano wcześniej. Pakowanie próż- niowe jest korzystne nie tylko z punktu widzenia kupującego, ale również wszystkich ogniw pośrednich, takich jak przewoźnicy, maga- zyny. Korzyści z tego systemu pakowania płyną nie tylko dla klienta, który może dłużej przechowywać dany wyrób mięsny, ale również dla producenta, hurtownika i sprzedawcy. Wyrób zapakowany próż- niowo może być sprzedawany w mniej restrykcyjnych warunkach jak świeże mięso, a przy tym zajmuje odpowiednio mniej miejsca na witrynach sklepowych. Dystrybucja jest o wiele łatwiejsza, ponie- waż niweluje się do minimum wszelkie zagrożenia mechanicznych uszkodzeń podczas dostarczania towaru do marketów. Są jednak ograniczenia co do tego rodzaju systemu pakowania, nie może być wykorzystywany do pakowania produktów kruchych, podatnych na zgniatanie. W przypadku najdrobniejszego nawet przebicia opakowa- nia próżniowego następuje natychmiastowe wypełnienie opakowania powietrzem, a produkt jest pozbawiony zabezpieczenia, co w dalszej kolejności wpływa na jego jakość. Pomimo wielu zalet, w okresie ostatnich kilku lat zakres stosowania pakowania próżniowego zaczy-

INNOWACYJNY SYSTEM DO INSPEKCJI MIĘSA I PRODUKTÓW PAKOWANYCHMultiscan to zaawansowane systemy detektorówrentgenowskich wykorzystujących promienie X-Raydo sortowania żywności. Urządzenia te od ponad 15 latz powodzeniem wykorzystywane są do sortowaniai detekcji w przemyśle spożywczym na całym świecie. MXV-PACK 4015–5025MXV-MEAT 6025W zależności od aplikacji, urządzenia Multiscan umożliwiają detekcję:y ciał obcych: wykrywanie metali, metali kolorowych w metalowych pojemnikach, stali nierdzewnej, szkła, kamieni, kości, PVC, teflonu i materiałów ceramicznych,y deformacji produktu,y poziomu wypełnienia opakowania oraz wagi (estymacja na podstawie gęstości),y nieprawidłowego wymieszania,y nieprawidłowego umiejscowienia produktu w opakowaniu,y akcesoriów, jakie powinny znaleźć się w opakowaniu,y zepsutych produktów,y zawartości tłuszczu w mięsie lub udziału chudego mięsa (estymacja),y produktów z metalowymi klipsami,y równoczesną analizę wielu produktów jednocześnie.Niezawodna kontrola = Bezpieczna żywnośćGENERALNY DYSTRYBUTOR W POLSCE WEINDICH Sp. J. Centrum Przemysłu Mięsnego, Convenience Food i Gastronomii ul. Adamieckiego 8, 41-503 Chorzów tel. +48 32 746 91 00, fax +48 32 746 91 44 e-mail: [email protected] www.weindich.pl

TECHNOLOGIE PAKOWANIATabela 2. Skład mieszaniny gazów przy pakowaniu systemem MAPRodzaj produktu Temperatura Okres trwałości Skład mieszaniny gazów [%] składowania [0C] [dni/tyg.] O2 CO2 N2 70 20 10mięso świeże wołowe lub wieprzowe 2-4 8 dni 20 30 50 porcje kurczaka surowego 3 5 dni - 40 60szynka gotowana, w tym w plaster- 4 14-21 dni kach - 30 70 4 21< dni wędzona kiełbasa 4 8 dni - 25-30 70-75 mięso gotowane 0-2 3-5 dni ryby świeże chude 0-2 3-5 dni 30 30 40 ryby świeże tłuste 0-3 ryby wędzone, gotowane 3-4 tyg. - 40 60 - 30 70na zmniejszać się na rzecz pakowania w modyfikowanej i kontrolo- nością CO2 w produkcie pakowanym. W zależności od zapakowa-wanej atmosferze. nego produktu, stosuje się go w ilości od kilku do kilkudziesięciu procent wszystkich gazów. W niektórych przypadkach stanowi on System pakowania w modyfikowanej atmosferze (MAP), polega na jedyny gaz wypełniający opakowanie. Ogólnie rzecz biorąc tlen, jestzastąpieniu powietrza w opakowaniu mieszaniną gazów o składzie od- niepożądanym składnikiem atmosfery ochronnej. W niektórych przy-powiednio dobranym, w zależności od rodzaju pakowanego produk- padkach jest on jednak stosowany jako składnik mieszaniny gazowej,tu. Jak również wymaga połączenia ze sobą trzech współzależnych aby zapobiegać zmianie koloru i utracie barwników w mięsie. Tlenod siebie czynników, tj.: odpowiedniego składu atmosfery ochronnej, pomaga również chronić produkty przed rozwojem mikroorganizmówodpowiedniego materiału opakowaniowego i odpowiedniego systemu beztlenowych, np. z rodzaju Clostridium, które posiadają zdolnośćpakowania. Podstawę systemów pakowania w atmosferze modyfiko- produkcji toksyn. Ryzyko rozwoju bakterii Clostridium w rybachwanej stanowią specyficzne właściwości poszczególnych gazów za- o krótkim okresie przydatności pakowanych w prawidłowej atmosfe-stosowanych w mieszaninie, które dobierane są w zależności od cha- rze modyfikowanej jest minimalne. Jeżeli temperatura utrzymywanarakterystyki produktów. Gazami powszechnie stosowanymi w MAP jest na poziomie poniżej +3°C, wzrost bakterii Clostridium możnasą: dwutlenek węgla, azot i tlen. Dwutlenek węgla jest podstawowym wyeliminować całkowicie. Skład mieszanin gazowych, stosowanychgazem, modyfikującym środowisko wewnątrz opakowania. Wykorzy- przy pakowaniu żywności systemem MAP oraz okresy trwałościstywany jako gaz ochronny, zwykle w stężeniach od 20 do 30%, w optymalnych warunkach przechowywania dla przykładowo zesta-jest neutralny smakowo i zapachowo oraz odznacza się silnymi wła- wionych produktów mięsnych przedstawiony został w tabeli 2.ściwościami inhibitującymi rozwój bakterii i pleśni. Obecność CO2szczególnie w przypadku pakowania żywności o większej zawartości Skład mieszaniny gazów może ulegać pewnym zmianom w trak-wody, wpływa na obniżenie wartości pH produktu w wyniku jego roz- cie przechowywania produktu wskutek przenikania przez ściankipuszczania i powstawania kwasu węglowego. W porównaniu z inny- opakowania i zamknięcia do, i z opakowania, bądź też na skutekmi gazami stosowanymi jako składniki mieszaniny CO2 odznacza się procesów zachodzących w samym produkcie, takich jak np. rozpusz-największą zdolnością przenikania przez materiały opakowaniowe. czanie CO2 w świeżym mięsie. Jednak z upływem czasu, wskutekDrugim istotnym gazem stosowanym w tym systemie pakowania jest oddychania opakowanego produktu i w wyniku wymiany składnikówazot. W systemie MAP stosowany jest przede wszystkim w celu wy- określonej mieszaniny gazów z atmosferą otoczenia, jej skład możeparcia tlenu z wnętrza opakowania. Wyeliminowanie tlenu ze składu się powoli zmieniać, a wewnątrz opakowania ustala się równowa-atmosfery panującej w opakowaniu zapobiega utlenianiu barwników, gowa atmosfera modyfikowana. Opakowanie stanowi kluczowy ele-substancji czynnych wchodzących w skład przypraw i kwasów tłusz- ment decydujący o skuteczności działania atmosfery zmodyfikowa-czowych. Spełnia funkcję obojętnego wypełnienia oraz zabezpiecza nej, mającej za zadanie chronić produkty poddane pakowaniu. Składprzed „zapadnięciem się” opakowania, powodowanym rozpuszczal- mieszaniny gazowej powinien być utrzymywany na stałym poziomie w ciągu całego planowanego okresu przechowalniczego. Warunek86 nieodzowny dla wykorzystania systemu MAP stanowi użycie materia- łów opakowaniowych o wysokiej barierowości w stosunku do gazów i pary wodnej. Przy pakowaniu w systemie MAP rozpowszechnione są zarówno giętkie, jak i sztywne materiały wielowarstwowe, które zapewniają wspomnianą barierowość w stosunku do gazów, dzięki obecności warstw PA oraz PET, charakteryzujących się względnie ni- ską przepuszczalnością gazów. Barierowość materiałów z udziałem folii PET oraz PA niejednokrotnie jest znacznie poprawiona w wyniku ich metalizacji. Najwyższą barierowość dla mieszanki gazowej za- stosowanej podczas pakowania zapewnia warstwa folii aluminiowej. Podobnie jak przy pakowaniu próżniowym, w systemie MAP istnieje możliwość wykorzystania gotowych torebek z laminatów, ale czę- ściej stosowany jest system termoformowania, napełniania, wprowa- dzania mieszaniny gazów oraz zamykania przez zgrzewanie. Część termoformowalna opakowań w systemie MAP może być wykonana zarówno z materiału giętkiego, jak i sztywnego. Sztywność, jak i pod- wyższoną wytrzymałość uzyskuje się nie tylko podczas stosowania materiałów o wyższej grubości, ale również w wyniku użycia polime-

PAKOWARKI PRÓŻNIOWEJakość i trwałość dla najbardziej wymagającychTITAAN 2-90 Podnieś jakość swoich produktów i zyskaj: - Przedłużenie ważności produktów. - Poprawienie wyglądu produktu. - Estetyczne opakowanie. - Możliwość gotowania Sous-vide. FALCON 80300 m3/hBOXER 42XL 100 m3/h21 m3/hopcje: ekran LCD / drukarka etykiet POLAR 2-85 300 m3/h 30 modeli w ofercie DT 60 3 lata gwarancji Niezawodne pompyObkurczarka termiczna Najwyższa wydajnośćwww.pakowarki-henkelman.pl • [email protected]• tel. +48 731 991 999

TECHNOLOGIE PAKOWANIArów o wysokiej sprężystości, takich jak PS, PP, HDPE, PVC. Rodzaje produktów oraz zawartych w nich mikroorganizmów i przepuszczal-materiałów wielowarstwowych możliwych do wykorzystania przy pa- nością opakowań. Wykorzystanie techniki opakowaniowej CAP przykowaniu różnych rodzajów produktów spożywczych w systemie MAP, większych pojemnikach i zbiornikach jest stosowane w niewielkimzostały zestawione w tabeli 3. stopniu ponieważ nie jest to funkcjonalne. Natomiast przy magazy- nowaniu czy transporcie, gdzie produkt jest narażony na bezpośredniTabela 3. Materiały opakowaniowe stosowane w modyfikowanej at- kontakt z tlenem i światłem CAP znalazła powszechne zastosowaniemosferze (MAP) i użyteczność w ograniczeniu tych czynników co korzystnie wpływa na dalsze postępowanie z towarem. Grupa Rodzaj produktu Rodzaj laminatu na warstwęproduktów Nowością wśród tradycyjnie stosowanych opakowań stało się opra- szynka surowa termoformowalną pokrywową cowanie specjalnych tacek służących do pakowania świeżego mięsaMięso i jego wędliny plaster- i przetworów mięsnych w kontrolowanej (CAP) lub modyfikowanej at- przetwory PS/E/VAL/PE PA/PE mosferze (MAP) (rysunek 1). kowane Ryby ryby wędzone PS/E/VAL/PE PA/PE Rysunek 1. Tacki do pakowania w kontrolowanej (CAP) i modyfikowa- Wyroby hamburgery nej (MAP) atmosferze kulinarne PVC/PE PET/PE pasztety PET/AL/PP PET/AL/PP PET/AL/PP PET/AL/PPPS – polistyrenAl – aluminiumE/VAL – kopolimer etylenu z alkoholem winylowymPA – poliamidPE – polietylenPET – poliester (politereftalan etylenowy)PP – polipropylenPVC – polichlorek winylu Pakowanie w atmosferze modyfikowanej (MAP), ma szczególne za- Tacki te wykonane są z wielowarstwowego spienionego polistyrenustosowanie do: zamykane hermetycznie przylegającą folią polietylenową (wolną od– pakowania w opakowania zbiorcze mięsa po 10 – 20 kg i więcej PVC), nieprzepuszczalną dla gazów, zbudowaną z kilku warstw. Po- wietrze pochodzące z otoczenia znajdujące się wewnątrz opakowania oraz opakowań indywidualnych, które dostarcza się do dużych skle- jest zastępowane przez atmosferę gazów o specjalnym składzie, dzięki pów/marketów i rozpakowuje krótko przed dzieleniem na porcje ku- temu wzrost drobnoustrojów, stanowiących naturalną barierę trwało- linarne; ści mięsa i przetworów mięsnych zostaje spowolniony. Pojawiające– pakowania w jednostkowe opakowania konsumenckie mięsa i prze- się zwykle w krótkim czasie symptomy zmian jakościowych produktu, tworów mięsnych i po obróbce termicznej (np. wędzeniu); jak zmiana barwy, intensywny rozwój drobnoustrojów oraz utlenia-– pakowania wędzonych filetów mięsnych, np.: drobiu, który w at- nie tłuszczu, zostają znacznie opóźnione. Opakowania tego rodzaju mosferze gazowej nie ulega oksydacyjnemu jełczeniu oraz zachowu- spowalniają procesy powodujące pogorszenie jakości świeżo zapako- je właściwą jakość; wanego mięsa, umożliwiają wydłużenie okresu dystrybucyjnego oraz– pakowania mięsa i przetworów mięsnych w całości lub porcji ku- przyczyniają się do poprawy wartości odżywczej, a tym samym do linarnych, otwieranych krótko przed ekspozycją w ladach chłodni- podniesienia poziomu jakości żywności. Również przetwory mięsne czych w punkcie sprzedaży. poddane wcześniej wszelkim zabiegom technologicznym zachowują Według prognoz ekspertów system pakowania żywności jakim jest swoje walory sensoryczne i mikrobiologiczne. Istnieje wiele korzyściatmosfera modyfikowana (MAP), stanowi przyszłość opakowalnictwa dla przemysłu mięsnego związanych z pakowaniem w kontrolowanejżywności. Jak zostało to już stwierdzone naukowo, trwałość produktów atmosferze, do których należą:żywnościowych pakowanych w atmosferze gazów ochronnych w po- – wzrost bezpieczeństwa zdrowotnego produktów mięsnych poprzezrównaniu z produktami pakowanymi tradycyjnymi metodami możeulec wydłużeniu nawet dwu- lub czterokrotnie. Zapewnia jednocze- ograniczenie rozwoju mikroorganizmów;śnie zachowanie wysokiej jakości mięsa i przetworów mięsnych, pod – zachowanie wartości żywieniowej poprzez zapobieganie utlenianiuwarunkiem, że zawartość tlenu resztkowego w ciągu całego okresuprzechowywania produktu w opakowaniu będzie mniejsza niż 0,5%. się tłuszczów;Powszechna jest również opinia, że pakowanie w modyfikowanej at- – zachowanie naturalnych cech produktu związanych lub utożsamia-mosferze w połączeniu z opakowaniami aktywnymi i inteligentnymimogą w przyszłości wywrzeć znaczący wpływ na rozwój przemysłu nych z jego świeżością (np. tlen zapobiega zmianie koloru);mięsnego. Wychodząc naprzeciw potrzebom samych konsumen- – znaczne przedłużenie okresu trwałości produktu (tabela 1).tów, zakładów mięsnych i branży detalicznej, światowi specjaliściw dziedzinie opakowalnictwa, opracowali nową technologię opako- Istotną rzeczą jest także to, że produkt zapakowany nie kurczy się,wań z kontrolowaną atmosferą, zwanych opakowaniami CAP (Control- zyskuje na atrakcyjności, ponieważ przechowywanie w temperaturzeled Atmosphere Packaging). Pakowanie w kontrolowanej atmosferze 0 ÷ 2°C zapobiega procesom starzenia. Jeśli opakowanie jest wystar-(CAP), oznacza taki sposób pakowania, w którym istnieje możliwość czająco szczelne, wówczas nie dochodzi do ubytku wilgoci, ani niekontrolowania i sterowania składem mieszaniny gazów zastępujących zachodzi proces parowania. Dlatego też waga produktu będzie odpo-powietrze, w czasie całego cyklu przechowywania produktu. W związ- wiadała wadze produktu sprzedawanego, co można również uznać zaku z tym stosowanie systemu CAP w odróżnieniu od MAP związane atut jako oszczędność finansową.jest ze stałą kontrolą ustalonego składu atmosfery i koniecznością ko-rygowania i wyrównywania zmian spowodowanych przez oddychanie88

TECHNOLOGIE PAKOWANIA Tabela 4. obrazuje niektóre typowe okresy przydatności do spożycia sokiej jakości i bezpieczeństwa mikrobiologicznego mięsa i przetworówproduktów spożywczych pakowanych próżniowo i przechowywanych mięsnych pakowanych w kontrolowanej i modyfikowanej atmosferzew warunkach chłodniczych, w porównaniu z normalnym przechowy- jest zapewnienie ciągłości utrzymania niskiej temperatury przechowy-waniem w chłodni. wania, w zakresie 0 ÷ 2ºC. Pozostałe czynniki, które zostaną zacho- wane pozwolą na bezpieczny zakup i konsumpcję produktów mięsnych ARTYKUŁ NORMALNY OKRES SZACOWANY OKRES przez potencjalnych konsumentów. Natomiast producenci będą mieli PRZECHOWYWANIA PRZECHOWYWANIA świadomość, że oferowany przez nich produkt zyska akceptację i będzie Świeża na rynku postrzegany jako wyrób delikatesowy. Dlatego tak istotnym jest wieprzowina W CHŁODNI W CHŁODNI przestrzeganie nie tylko wszelkich czynników podczas pakowania, aleŚwieża wołowina W KONTROLOWANEJ i podczas produkcji. Można powiedzieć, że odpowiednio dobrany sys-Świeża cielęcina 1-2 tygodnie tem pakowania i właściwy dobór opakowania decyduje w dużej mierze Świeży drób 1-2 tygodnie ATMOSFERZE, o jakości zapakowanej żywności, a to z kolei, nam jako konsumentom Mięsa wędzone 1-2 tygodnie W TEMPERATURZE OD pozwoli na zakup i konsumpcję bezpiecznych wyrobów mięsnych. n Świeża ryba Ryba wędzona 1-2 dni 0°C DO 2°C 2-4 tygodnie 2 tygodnie 1-2 dni 1-2 tygodnie 6 tygodni 6 tygodni 1 tydzień 6-12 tygodni 1 tydzień 6-12 tygodni Powyższe dopuszczalne okresy przydatności do spożycia mogą pod-legać znacznym wahaniom, jednak mimo wszystko efektywność pako-wania w kontrolowanej atmosferze (CAP), uzależniona jest od wieluczynników: początkowe zanieczyszczenie mikrobiologiczne surowca lubproduktu, rodzaju i właściwości pakowanego produktu, poziomu pH,składu atmosfery znajdującej się w opakowaniu, zastosowanego mate-riału opakowaniowego, temperatury przechowywania oraz higiena ca-łego procesu produkcji. Najistotniejszym warunkiem zapewnienia wy-REKLAMA 89

TECHNOLOGIE PAKOWANIAOpakowaniatermoformowalneFirma Roboplast, lider w produkcji termoformowanych opakowań z tworzyw sztucznych podbija rynek!Spółka, która dotychczas specjalizowała się głównie w branży cukierniczej, a jej kluczowym klientem jestpotentat słodyczy firma Ferrero, rozwija skrzydła i pozyskuje nowych partnerów biznesowych.Roboplast produkuje na szeroką skalę opakowania ekspozycyjne Załoga Roboplastu pracuje nad każdym projektem indywidualnie czy zabezpieczające produkty podczas transportu, ale i dostosowuje parametry do każdego zamówienia. Są to zdecydowanie główny asortyment stanowią opakowania przeznaczone do produkty szyte na miarę.bezpośredniego kontaktu z żywnością. Są to miedzy innymi owoce,produkty garmażeryjne, czy mięso. Z myślą o przemyśle mięsnym Wspomniana zaś wcześniej wieloletnia, owocna współpraca z FerreroRoboplast ma w swojej ofercie tace zawierające wkłady absorpcyjne. jest dowodem na to, że spółka nieustannie utrzymuje na wysokimPoziom absorpcji dobierany jest indywidualnie. Szeroki asortyment poziomie zarówno jakość, jak i relacje z partnerami w biznesie nadążająci duże możliwości konfigurowania opakowań zgodnego ze wskazaniami jednocześnie za zmieniającymi się trendami na rynku. nproduktu są wizytówką Roboplastu. Dziś producentom opakowań znane są właściwości tworzywpozwalających dostosować konkretne tworzywo sztuczne do danegoproduktu spożywczego, czy surowca, w zależności w jakiej formie mabyć transportowany lub przechowywany. Roboplast posiada ogromnedoświadczenie w tworzeniu oraz wykorzystaniu opakowań z tworzywsztucznych i dostosowywaniu swoich produktów do potrzeb klientów.Składa się na to szeroki asortyment i duże możliwości doboruparametrów: odporność na niskie i wysokie temperatury, barierowośćw stosunku do gazów czy pary wodnej, uwzględnianie grubości, wysokaprzezroczystość, dobre właściwości mechaniczne, czy też chłonięciesubstancji zapachowych przechowywanych produktów. Roboplast Sp. z o.o. ul. Samorządowa 12 26-600 Radom www.roboplast.com.pl90



TECHNOLOGIE PAKOWANIAdr inż. Aleksandra BerezowskaOpakowaniabiodegradowalne, czyli jakie?To nie są zwykłe, foliowe reklamówki, albo plastikowe butelki. Wykorzystane w nich związki chemiczne powykorzystaniu ulegają rozpadowi, a następnie recyklingowi organicznemu. Głównym źródłem surowców dlamateriałów biodegradowalnych są surowce roślinne, czyli wielocukry pochodzące ze skrobi kukurydzianej lubtrzciny cukrowej. Opakowania z tworzyw biodegradowalnych stanowią alternatywę dla tradycyjnych tworzywsztucznych stosowanych do produkcji opakowań, pozwalają uzyskać materiały opakowaniowe bardziej funk-cjonalne, innowacyjne. Stosowanie opakowań biodegradowalnych jest korzystne ze względu na aspekt eko-logiczny, jak i ekonomiczny. Istnieje bowiem możliwość utylizacji zużytych odpadów metodą kompostowania,dzięki czemu nie zagrażają one środowisku naturalnemu. Obecnie na rynku opakowaniowym wykorzystuje sięróżne polimery biodegradowalne.Na całym świecie, również w Polsce, wzrasta ilość odpadów z two- Na światowym rynku pojawia się coraz więcej nowych biopolimerów rzyw syntetycznych, w tym w znacznej mierze zużytych opako- stosowanych do opakowań biodegradowalnych, które można zaklasyfiko- wań, które ze względu na ich trwałość stanowią problem gospo- wać do jednej z dwóch następujących grup:darczy i zagrożenie dla środowiska naturalnego. W celu przeciwdziałania – polimery otrzymane z surowców odtwarzalnych;powstawaniu nadmiernej ilości odpadów od wielu lat prowadzone są ba- – polimery otrzymane z surowców petrochemicznych.dania nad nowymi materiałami ulegającymi biodegradacji. Opakowaniabiodegradowalne, wytwarzane na bazie polimerów biodegradowalnych, są Pod względem sposobu otrzymywania polimery biodegradowalne po-to materiały, których struktura chemiczna ulega znaczącym przemianom, dzielić można na cztery grupy. Pierwszą stanowią tworzywa otrzymywane przez bezpośrednią ekstrakcję z biomasy: polisacharydy (skrobia, celulo- zachodzącym w specy- za, chitozan); proteiny (pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego). Do dru- ficznych warunkach śro- giej grupy należą tworzywa syntetyzowane z monomerów pochodzących dowiskowych. Materiały z przyrody (polikwas mlekowy PLA z kwasu mlekowego otrzymanego te tracą jednocześnie przez fermentację skrobi). Kolejnym sposobem ich wytwarzania jest pro- swoje właściwości w wy- dukcja przez mikroorganizmy (polimery i kopolimery kwasu 3-hydroksy niku degradacji, zacho- masłowego PHB i 3-hydroksy walerianowego PHV, celuloza bakteryjna). dzącej z wykorzystaniem Ostatnią grupę tworzą tworzywa biodegradowalne syntetyzowane z su- naturalnie występujących rowców petrochemicznych (polialkohol winylowy PVA, polikwas glikolo- w przyrodzie mikroorga- wy PGA, polikaprolakton PCL, poliestry alifatyczno-aromatyczne). Sam nizmów - bakterii, grzy- proces biodegradacji jest zjawiskiem zachodzącym na drodze procesów bów czy alg. Końcowymi fotochemicznych, chemicznych lub biologicznych. Rozkład fotochemicz- produktami procesu bio- ny tworzyw sztucznych zachodzi dzięki wprowadzeniu do nich dodatków, degradacji są biomasa które pod wpływem promieniowania świetlnego w zakresie nadfioletu ini- (materia organiczna), cjują rozrywanie łańcuchów polimerów. Tworzywa takie, produkowane woda i gazy: dla warun- na skalę przemysłową, mają ograniczone zastosowanie z powodu braku ków tlenowych dwutle- odporności na światło słoneczne. Rozkład chemiczny tworzyw syntetycz- nek węgla, dla warunków nych zachodzi w przypadku dodania do nich substancji utleniających, beztlenowych metan. które w odpowiednich warunkach powodują rozpad łańcuchów polime-92

FOLIE DO ŻYWNOŚCIDO ZASTOSOWAŃ SPECJALNYCH obróbka termiczna (gotowanie i pasteryzacja, piekarnik) – innowacyjne folie wysokobarierowe gwarantujące wytrzymałość w temperaturach do 200o C (z unikatowym systemem otwierania) mikrofala – doskonała wytrzymałość, połysk i łatwe podgrzewanie nakrywkowe folie z uniwersalnym zgrzewem do tacek PET, CPET, PP, ALU, PS z opcjami peel i AntyFog mięso z kością – podwyższona odporność na przebicie, zgrzewalność przez zanieczyszczenia i zapobieganie separacji osocza Shrink i Skin – „druga skóra” zapewniająca optymalny poziom obkurczu z doskonałą klarownością i zgrzewalnością z większością folii dolnych i tacekDO ZASTOSOWAŃ STANDARDOWYCH sztywne oraz miękkie górne oraz dolne transparentne, barwione, metalizowane oraz zadrukowanePLASTICS GROUP tel. (+48) 604 099 760 plapsltaisctsic.ps.lplul. Kolumba 40 e-mail: [email protected] Warszawa

TECHNOLOGIE PAKOWANIArów. Najbardziej obiecującym sposobem rozkładu tworzyw syntetycznych Okres fotodegradacji dzięki takim dodatkom może trwać od kilku dnijest ich biodegradacja w środowisku naturalnym. Do wyrobu tworzyw do kilku miesięcy. W produkcji materiałów opakowaniowych ulegającychulegających biodegradacji mogą być użyte substancje naturalne, głównie degradacji w środowisku naturalnym znaczącą pozycję zajmują polisa-pochodzenia roślinnego lub będące produktami działalności mikroorga- charydy pochodzenia roślinnego. Wśród nich najdłużej do tego celu sto-nizmów. Mechanizm degradacji polimeru w znacznej mierze jest uza- sowana jest celuloza i jej pochodne oraz skrobia. Największe zastoso-leżniony od środowiska, w jakim się on znajduje i od specjalnie wpro- wanie w opakowalnictwie znalazły takie biodegradowalne polimery jakwadzonych dodatków, wbudowanych w makrocząsteczkę, od których polietylen, polipropylen i polistyren, zawierające skrobię. Skrobia możerozpoczyna się proces rozkładu. być wyekstrahowana między innymi z ziemniaków, kukurydzy, ryżu, żyta, owsa, pszenicy, tapioki i grochu. Ze względu na ilość wprowadzonej W ostatnich latach dokonał się zdecydowany postęp w dziedzinie pro- skrobi rozróżnia się: tworzywa sztuczne modyfikowane skrobią (5 – 15%dukcji biodegradowalnych materiałów opakowaniowych i szybko wzra- wagowych skrobi), i tworzywa sztuczne na bazie skrobi (40 – 60% wa-sta rynek surowców do ich wytwarzania. Duże nadzieje pokładane są gowych skrobi).w zastosowaniu poliestrów hydroksykwasów pochodzenia mikrobiolo-gicznego, jako głównych surowców do wyrobu biodegradowalnych two- W opracowanych technologiach skrobia jako składnik tworzyw biode-rzyw syntetycznych, które mają zastosowanie przy produkcji pojemników gradowalnych występuje w postaci surowej oraz w formie ekstrudowanej,i tacek (rys. 1). związana z polimerem syntetycznym fizycznie lub chemicznie poprzez kopolimeryzację szczepionową. Proces ekstruzji jest jedną z metod for- Najważniejsze z nich to poliestry hydroksykwasów: masłowego i wa- mowania tworzyw syntetycznych. Ekstrudowanie skrobi prowadzi do de-lerianowego. Poprzez kopolimeryzację tych związków ze sobą udało się strukturyzacji skrobi i otrzymania jej w formie termoplastycznej, umożli-otrzymać substancję o cechach funkcjonalnych odpowiednich do użycia wiającej formowanie i mieszanie z innymi składnikami tworzywa. Skrobiajej w produkcji tworzyw, m. in. dzięki korzystnym właściwościom mecha- ekstrudowana różni się w znacznym stopniu właściwościami reologicz-nicznym. Polimery estrów kwasów hydroksymasłowego i hydroksywale- nymi i charakteryzuje się znacznie większą rozpuszczalnością w wodzierianowego ulegają w wysokim stopniu biodegradacji w glebie. Stwierdzo- od skrobi naturalnej. Zmiany zachodzące we właściwościach skrobi pod-no, że poliestry wiążą się (m.in. wiązaniami wodorowymi) z polimerami czas procesu ekstruzji zależą nie tylko od parametrów tego procesu, leczsyntetycznymi, a nie wchodzą w interakcję np. z dodawaną skrobią. Do- również od właściwości surowca czy zastosowania różnych dodatków.dawana do poliestrów skrobia pogarsza mechaniczne właściwości two- W celu poprawienia właściwości wyrobów ze skrobi stosowane są róż-rzywa, ale za to przyspiesza jego biodegradację. ne dodatki. Przykładowo dodatek tłuszczu obniża przepuszczalność pary wodnej, a sorbitolu przepuszczalność pary wodnej i tlenu przez folię ze skrobi termoplastycznej. Tworzywa syntetyczne zawierające skrobię sto- sowane są głównie do wyrobu folii, pojemników oraz do produkcji pianek służących do wypełniania pustych przestrzeni opakowań. Opakowania tego typu nie znalazły jeszcze zastosowania w branży mięsnej. Jedynie przemysł cukierniczy wykorzystuje je do pakowania gotowych wyrobów cukierniczych (rys.2).Rysunek 1. Biodegradowalny pojemnik do żywności Obecnie w Polsce i na świecie znane są tworzywa, które na drodze Rysunek 2. Biodegradowalne tackiprocesów fotochemicznych i chemicznych ulegają degradacji. Proces tenjednak zachodzi bardzo powoli w naturalnych warunkach środowisko- Wszyscy wiemy jak bardzo istotną rolę odgrywają opakowania spożyw-wych. Przyspieszenie degradacji klasycznych polimerów (PE, PP, PS), cze, stają się coraz doskonalsze. Mimo wszystko poszukiwanie nowychstosowanych do produkcji opakowań może odbywać się przez wprowa- alternatywnych rozwiązań, mających na celu zastąpienie materiałówdzenie do tworzywa dodatków mających zdolność absorpcji promienio- trudnodegradowalnych przez nowe, ulegające całkowitej lub częściowejwania słonecznego w zakresie długości fali 290 – 3.000 nm lub przez degradacji w warunkach środowiskowych jest wciąż tematem aktualnymmodyfikację tworzywa, np. przez wprowadzenie do łańcucha grup funk- i otwartym dla sfery naukowej. Materiały degradowalne w przyszłościcyjnych, takich jak grupa karbonylowa C=O, przyspieszających rozkład powinny znaleźć znaczącą rolę na rynku spożywczym, choć zapewne niefotochemiczny lub chemiczny (hydroliza, utlenianie). w takim zakresie jak ma to miejsce przy zastosowaniu tradycyjnych two- rzyw sztucznych. Liczne badania prowadzone w ośrodkach naukowych Wrażliwość polimerów na fotodegradację (fotoutlenianie pod wpływem skierowane są na poszukiwanie rozwiązania najbardziej proekologiczne-UV światła słonecznego w obecności tlenu) można uzyskać przez: go, w tym wypadku stworzenie opakowań biodegradowalnych z użyciem– dodatek substancji zawierających grupy karbonylowe, tworzące pod składników powszechnie występujących w środowisku, np. skrobi. Czas pokaże, czy opakowania biodegradowalne przyjmą się na stałe w prze- wpływem tlenu nadtlenki, które rozpadają się na wolne rodniki i reagu- myśle spożywczym, w tym również i mięsnym. n ją z matrycą polimerową;– dodatek katalizatorów, takich jak sole nienasyconych kwasów tłuszczo- wych (zawierających metale: Co, Fe, Mg, Zn, Ce);– dodatek tlenków metali (FeO, Fe2O3, ZnO, TiO2) lub nieorganicznych soli metali (FeCl3, CuCl2, CoCl2);– kopolimeryzację z tlenkiem węgla, np. kopolimer etylen/CO; zazwyczaj zawartość CO w tworzywie wynosi 1 - 2%, ale może być znacznie większa np.: 18%; szybkość i czas degradacji wzrasta ze wzrostem zawartości grup karbonylowych i ilości dostarczonego światła UV;– kopolimeryzację takich tworzyw, jak: PE, PS, PP z winyloketonami.94

Następna generacjaopakowań MAPRfresh® PET HB Najwyższa jakość materiału Rfresh® Elite pozwala obniżyć wagę do 25% w stosunku do standardowych tacek PET/PE dostępnych na rynku. Niższe koszty procesu pakowania – niska temperatura zgrzewu pozwala obniżyć koszt zużycia energii do 15%Wykonane z „superczystego” i bezpiecznego dla żywności rPET, który w pełni nadaje się do recyklingu. Zwiększenie wydajności linii pakujących - Rfresh® Elite poprzez krótszy czas zgrzewu pozwala zwiększyć wydajność linii do 10%. Najlepsza jakość zgrzewu – zwiększenie siły zgrzewu do 60% prowadzi do redukcji rozszczelnień. Udoskonalona kontrola wizualna przed i po zamknięciu - prosta identyfikacja wizualna integralności warstwy zgrzewającej przed i po zapakowaniu produktu. Bukowice 39, 56-120 Brzeg Dolny, Poland T: +48 71 319 1200 | E: [email protected] | W: kpfilms.com

TECHNOLOGIE PAKOWANIAMesser i CVC Fund VIInabywają od Linde aktywaw obu Amerykach Specjaliści od gazów przemysłowych Messer i CVC Capital Partners Fund VII („CVC”) zawarli 16 lipca 2018 r. porozumienie z Linde AG w sprawie przejęcia biznesu gazowego Linde w Ameryce Północnej i niektórych dzia- łań biznesowych w Ameryce Południowej.Zatrudniając około 5 100 pracowników, przejęte spółki z Ameryki Północnej i Południowej wygenerowały w 2017 roku przychody w wysokości 1,7 miliarda USD (1,4 miliarda EUR), a EBITDAwyniosła nieco ponad 360 milionów USD (305 milionów EUR). Cenazakupu w wysokości 3,3 mld USD (2,8 mld EUR) będzie podlegać ko-rektom w momencie zamknięcia. Transakcja jest uzależniona od zakoń-czenia planowanej fuzji dwóch spółek gazowych: Praxair i Linde orazzgody właściwych organów antymonopolowych. Spółka joint venture zawarta przez Messer i CVC Fund VII będzienosiła nazwę MG Industries i działała pod wspólną marką Messer. W ra-mach transakcji Messer, największy na świecie prywatnie zarządzanyspecjalista w zakresie gazów przemysłowych, wniesie swoje zachod-nioeuropejskie spółki operacyjne do MG Industries. Spółki te, działającew Hiszpanii, Portugalii, Szwajcarii, Francji, Beneluksie, Danii i Niem-czech zatrudniają 780 osób i wygenerowały w 2017 r. przychód w wy-sokości 334 milionów EUR. Natomiast zatrudniając 5 675 pracowników na całym świecie, Mes-ser osiągnął w 2017 roku przychody przekraczające 1,2 miliarda EUR. „Tworząc to strategiczne partnerstwo, wykorzystujemy wyjątkowąokazję, aby powrócić na rynki Ameryki Północnej i Południowej i staćsię globalnym graczem w sektorze gazów przemysłowych” - powiedziałStefan Messer, właściciel i dyrektor generalny Messer Group z siedzibąw Bad Soden, Niemcy. Podczas restrukturyzacji w 2004 r. Grupa Mes-ser sprzedała swoje spółki w Ameryce Północnej francuskiemu Air Liqu-ide S.A. „Dzięki naszemu doświadczeniu w branży i know-how w zakre-sie technik zastosowań, a także doświadczeniu operacyjnym i globalnejsieci zapewnionej przez CVC, będziemy nadal rozwijać nabyte spółkiwraz z wysoce doświadczonymi i zmotywowanymi pracownikami”. Alexander Dibelius, partner zarządzający i szef DACH w CVC dodał:„Jest to wyjątkowa okazja, aby stworzyć nowego, globalnego graczaw atrakcyjnym sektorze gazów przemysłowych. Cieszymy się, że mo-żemy współpracować z Messer i rodziną Messer, z którymi łączą naswieloletnie relacje i zaufanie. Ich kompetencje technologiczne i know-how dotyczące aplikacji będą w przyszłości także kluczowymi aspekta-mi dalszego rozwoju nabytych przedsiębiorstw.” n96

BRC IoP  Worki termokurczliwe barierowe 7-warstwoweISO 9001 do pakowania próżniowego  Rękawy foliowe i folie płaskie termokurczliwe wysoko-barierowe 7-warstwowe do pakowania w Systemie FLO  Laminaty o dowolnej kompozycji materiałów bazowych np. do gotowania, do mrożenia, czy też z efektami: \"otwórz-zamknij”, easy peel, matującymi, antifog do pakowania próżniowego lub w systemie MAP do maszyn pakujących każdego typu  Nadruk fleksograficzny międzywarstwowy i powierzchniowy jednostronny lub dwustronny zsynchronizowany do 10 kolorów  Certyfikaty ISO 9001:2008 oraz BRC IoP Technical Standard (Global Standard for Packaging and Packaging Materials)  High QualityJAKOŚĆ BEZ KOMPROMISU ®FILIA tel. 77 40 49 480 GROUP47-113 Staniszcze Małe fax. 77 40 49 487ul. Dworcowa 1 [email protected] www.mercurtrade.pl

TECHNOLOGIE PAKOWANIASpecjalistaw dziedzinie pakowaniaQuality, Reliability and Performance – Jakość, Niezawodność, Wydajność. Tak właśnie określane są maszyny typutraysealer włoskiego producenta Italian Pack, który od 1988 r. dostarcza swoim klientom rozwiązania na najwyż-szym światowym poziomie.Maszyny dopasowane do potrzeb Italian Pack może zaoferować i dostarczyć swoim klientom szerokągamę maszyn. Począwszy od prostych stołowych zgrzewarek, poprzezmodele wolnostojące do kompletnych, w pełni automatycznych liniiprodukcyjnych, które mogą zawierać różnego rodzaju wyposażenie do-datkowe takie jak:• Podajniki tacek i dozowniki• Stoły wibracyjne do równomiernego rozłożenia produktu w tackach• Kontrolery wagi• Znaczniki termotransferowe i etykieciarki• Mikroperforacja górnej folii• Zestawy liniujące produkt na wyjściu Zastosowania obejmują standardowe zamykanie tacek bez zmiany Jedno narzędzie, wiele możliwości – SKINatmosfery, pakowanie w modyfikowanej atmosferze, również w mie-szankach wysokotlenowych jak również pakowanie w technologii SKIN. Technologia pakowania SKIN staje się coraz bardziej popularna w pa-Ze względu na elastyczność i możliwość osiągania wysokich wydajności kowaniu zarówno świeżych, jak i mrożonych produktów spożywczychpakowania maszyny znajdują zastosowanie we wszystkich branżach na całym świecie.spożywczych – dania gotowe, drób, mięso, ryby i owoce morza, pie-karnictwo. Pakowanie SKIN to nie tylko atrakcyjny wygląd produktu, ale również szereg innych korzyści w tym co ważne wydłużenie trwałości zapakowa- W porównaniu do pakowania próżniowego technika MAP oferowana nego produktu – szczególne znaczenie dla mięsa czerwonego.przez Italian Pack jest bardziej „delikatna” dla produktu. Ewakuacja po-wietrza z opakowania nie jest tak gwałtowna co w konsekwencji może Zgodnie z filozofią „zorientowaną na klienta” Italian Pack zainwesto-wpływać na zachowanie większej ilości substancji zapachowych w pro- wał wiele czasu i wysiłków w opracowanie przyjaznej dla klienta tech-dukcie, jak również minimalizować osadzanie się składników tłuszczo- nologii, którą można by łatwo zastosować do procesów produkcyjnychwych na powierzchni produktu. również na małą skalę. Długa lista wyposażenia dodatkowego maszyn Italian Pack i moż- Szeroka gama wyjątkowo elastycznych maszyn umożliwia przejścieliwość pełnej automatyzacji produkcji umożliwiają znacznie wyższą z tradycyjnego procesu pakowania próżniowego / gazowego TOPSEALprzepustowość godzinową i stałą jakość produktów przy minimalnym na opakowanie SKIN w czasie krótszym niż 2 minuty.wykorzystaniu energii i personelu. Dodatkowymi atutami są: higienai ograniczenie źródeł błędów jakościowych. Zgrzewanie, próżnia i gaz, pakowanie SKIN. Maszyny Italian Pack umożliwiają to z wykorzystaniem jednego narzędzia.98

TECHNOLOGIE PAKOWANIAObrotowy stół OLYMPUS. Narzędzie zgrzewające OLYMPUSOLYMPUS Maksymalny wymiar tacki dla wersji maszyny OLYMPUS XL to aż– kompaktowy traysealer z obrotowym stołem 565 x 350mm (wysokość 120mm). To półautomatyczna maszyna do pakowania w próżni, MAP (próż- Przyjazny dla użytkownika ekran dotykowy umożliwia łatwe monitoro-nia + gaz) i metodą SKIN. Obrotowy talerz znacznie skraca czas cykli wanie parametrów pracy maszyny i przechowywanie do 99 programówi optymalizuje wydajność. pakowania. Możliwy jest załadunek i rozładunek formy, w chwili gdy maszyna Skonfigurujemy maszynę pod każde potrzeby.kończy cykl w drugiej komorze próżniowej. ItalianPack Olympus wyposażony jest w automatyczny przewijak folii,a specjalna aplikacja pozwala na pracę z folią z nadrukiem. Dostępny jest również automatyczny podnośnik tacek dla większychprędkości i łatwiejszego załadunku / rozładunku. Maszyna może spako-wać do 16 tacek w technologii MAP, 28 tacek tylko zgrzewanie lub 12tacek na minutę dla pakowania SKIN. Co ważne wymiana matryc przyzmianie wymiaru tacki zajmuje mniej niż 2 minuty.Despol sp. z o.o PARTNERul. Raszyńska 13, 05-500 Piaseczno W POLSCEtel. 22 380 44 88, fax 22 380 15 [email protected]; www.despol.pl 99