ชีวิต จิต มนุษย์ ภาวนา

” ะอา า ์ วีวั ์ า ุว ฺโ ๕๑ ” แ ้ว่าใ ะ ีส า ่ีไ ้ ัว ก็ ิ แ ่ไ ่ว่า ะ �า อะไ ไ ้ั แี ะไ ่ ี ้ั อ่ ห า้ แ ะ ั ห ั ใ ะ ไู้ ห้ กา ่ีใ ั ู้กา ก ะ �า ้ั ห ขอ เ าก็แส ว่าใ อี า� า ใ กา รู้ เ ่ือใ า� ห ้า ี่ใ กา อู้ ู่ า ใ ใ ึ ไมใ่ ่ ต เ าะ ตท�ำหนำ้ ท่ีคด สว่ ใ ทำ� หน้ำที่รู้ มโน เ ็ าษา า ี ่ีใ ้เ ี ก ธรรม ำตท่ีรู้ อั เ ็ า ใ มโน �าห ้า ่ีใ กา รับรู้ กา ู้ขอ โ เ ็ กา ู้ ๆ เ ็ กา ู้ ่ี ้ั ั่ ใ อู้ ู่ อ เว า แ แ้ ่ เว าห ั โ ก็ ั �ากา ู้ ไ ่ไ ้ห ั ไ ว้ เ ่ อ ่ี ห ั ส ิ วั เ า ะไ ่ ั อู้ ะไ เ แ ่ โ ะ า� ห ้า ี่ รู้ อ ู่ อ เ อื่ ่ื ข้ึ า ู้ ่ี า� ห า้ ่ี อกเ าวา่ เ อื่ คื ้ี ห ั ส ิ ี ั ” กค็ อื วั โ เี้ อ ห อื เ อ่ื เ า อ ห ั ั เ อ่ื ่า ๆ า า อ ื่ ข้ึ ู้ ค่ี อ อกว่า เ า อ ห ั แ ว้ ั ” ก็คือ ัว โ ้ีเอ แ ใ้ ข ะ ี่เ า า� า ั้ วั โ ก็ �าห ้า ่ีใ กา ู้อ ู่ อ เว า แ ่ ัว โ ้ี ไ ่ าก ั แ ะ ษุ เ์ ากไ็ ค่ อ่ ส ใ โ เ า่ ไ ตวั รู้ ขอ โ ึ เ ็ ส า แ อ ู่ แ ่ ะเ ิ เ ัวเอ ั เ ื่อ เขา้ ึ ควา เ ็ อรหนั ต์ า้ ควา เ ็ อ หั ์ ั ไ เ่ กิ ขึ้ มโนก็ ั อ้ กู ก ิ ว้ อา� า ขอ ิ มโน ึ ไมใ่ ่ ต

”๕๒ วี ิ ิ ษุ ์ าว า แ ่คว ะเ ็ ใ เ าะคือ า ิ ่ี รู้ เห ือ กั ว ำณ เ ็ าษา า ี า ากค�าวา่ วิ (แ ้ ) + อั า ( ้)ู = ว ำณ แ วา่ รู้แ ้ คำ� วำ่ รแู้ ้ ไมใ่ ว่ ำ่ รไู้ ปหมดทกุ อยำ่ แตเ่ ปน็ เพีย กำรรู้แ ้ า ส่ิ ี่ าสั ัส า ตำ หู มูก ล้น กำย ใ เ ่า ้ั ค ไ เ าคุ้ เค กั ค�าว่าวิ า ี เ าะค�าว่า ว ำณ ใ ควา ห า ขอ ค ไ คือ ัว วิ า ขอ ค า ่ีออก าก ่า ่ึ ควา เข้าใ แ ี้ ะ �าใหเ้ าสั ส กั คา� ว่า ว ำณ ใ ควา ห า ขอ ะ ุ เ า้ ี่ ะอ ค์ แส ไว้ ึ �าใหเ้ กิ ควา เห็ ี่ ิ า แ ะอา �าให้เข้าใ ัว ธรรมะ แ ไขว้เขว ึ่ ะ ุ เ า้ ไ อ้ ิ า คา� วา่ ว ำณ ไวใ้ มหาตณั หา สั ขยสตู ร วา่ วิ า ไ ่ใ ่ส า ่ี ู ไ ้ ไ ่ใ ่ส า ่ีเสว อา ์ไ ้ ไ ่ใ ่ส า ่ีเสว วิ ากขอ ก ั้ ห า ้ั สว่ ี ้ั ส่ว ัว่ ใ ี่ ่ไี เกิ ไ ”้

” ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว ฺโ ๕๓ เ าะ ะ ้ั วิ า ึ ไ ่ใ ่ ู ่า ขอ ู้ า อ่ี อก าก า่ ไ าก ให้ คู้ เห็ ใ ี่ า่ ๆ า ค่ี ไ เข้าใ ู้ ี่เข้าใ เ ่ือ ขอ วิ า ั ี่ว่า ี้ ะ ุ เ ้า อกวา่ เ ็ ิ า ิ ิ (เ ็ ู้ คี วา เห็ ิ ) ่ี ้า แ ึ ข า ว่า ิ กั้ ค ิ า เ ีเ ี ว ควา ห า ขอ ค�าว่า ว ำณ ี่ ูก ้อ ี่ ะ ุ เ ้า แส ไว้ก็คือ ว ำณอำศัยปั ัย ประ มุ กนั เกดขนึ้ ควำมเกดขน้ึ แห่ ว ำณอนั เวน้ ำก ปั ัยมได้มี” ู ่า ๆ ก็คือวิ า ะเกิ ข้ึ าแ อ ๆ ไ ไ่ ้ ะ อ้ อาศั เห ุ ั ั วั อื่ เกิ ขึ้ วิ า ึ เกิ า้ เห ุ ั ั ั วิ า ก็ ั ไ ว้ เ ่ วิ า อาศั ตำ ี่ อ เห็ ู ั้ ห า เกิ ข้ึ ก็ ึ ควา ั ว่า ว ำณทำ ตำ (ควา ู้แ ้ า า) วิ า อาศั หู ี่ไ ้ ิ เสี ั้ ห า เกิ ขึ้ ก็ ึ ควา ั วา่ ว ำณทำ หู (ควา ูแ้ ้ า ห)ู

๕๔ วี ิ ิ ษุ ์ าว า วิ า อาศั มกู ่ี ก ิ่ เกิ ข้ึ ก็ ึ ควา ั วา่ ว ำณทำ มกู (ควา แู้ ้ า กู ) วิ า อาศั ลน้ ี่ ้ิ สเกิ ขึ้ ก็ ึ ควา ั ว่า ว ำณทำ ลน้ (ควา แู้ ้ า ้ิ ) วิ า อาศั กำย ี่ ั สั ัสเกิ ข้ึ ก็ ึ ควา ั วา่ ว ำณทำ กำย (ควา ูแ้ ้ า กา ) วิ า อาศั ใ ี่ ั อา เ์ กิ ขึ้ ก็ ึ ควา ั ว่า ว ำณทำ ใ (ควา ู้แ ้ า ใ ) เ ี เส ือ ไ อาศั ไ ้ ิ ข้ึ ก็ ึ ควา ั ว่า ไ ื ไ อาศั ห ้า ิ ข้ึ ก็ ึ ควา ั ว่าไ ห ้า ไ อาศั แก ิ ข้ึ ก็ ึ ควา ั ว่าไ แก ไ อาศั เ ื้อใ ๆ เกิ ข้ึ ก็ ึ ควา ั ว่าไ เ ้ือ ั้ ๆ วิ า เกิ ขึ้ ใ ใี่ ก็ ั ไ ใ ่ี ั้ แ ว้ วิ า กเ็ กิ - ั อ ู่ อ เว า ว ำณ ึ ไมใ่ ร่ ปู รำ่ ตวั ตนขอ คนตำย ดั ท่ีคนไทยเรำเข้ำใ ่ีคือควา ห า ขอ วิ า ่ี ูก ้อ า้ ใค ไ ่เห็ า เ ้อื ควา ี้ ะ ุ เ ้า อก

ะอา า ์ วีวั ์ า ุว โฺ ๕๕ ” ” วา่ เ ็ กา ก า่ ว คู่ �าสอ ขอ ะอ ค์ ะ ะส า ใิ ่ ” ุ เ ็ อั าก เ ็ ไ เ อื่ โ ษ าก แ ว้ ต กั ว ำณ เ ็ อั เ ี วกั ห อื เ า่ ” า ว่ี ิ ิ ั ิ เ ็ ส า คิ วิ า เ ็ ส า ู้ า สิ่ เี่ ห็ ู้ า สิ่ ีไ่ ้ ิ ู้ า สิ่ ่ไี ก้ ่ิ ู้ า ส่ิ ่ี ิ้ ส ู้ า กา สั สั ู้ า อา ์ขอ ใ ต ึ ไมใ่ ่ว ำณ โ ะกา ั้ ว เ อ่ื ตไมใ่ ใ่ ตไมใ่ ม่ โน ตไมใ่ ว่ ำณ แ ้ว ิ คืออะไ ” ิ คอื ควา คิ อา้ ว! แ ว้ ่วี า่ ิ คือ า ุ วี ิ ะ่ ะ ิขั กั ห อื ” ไ ่ขั เ าะ ิ คือ า ุ ีวิ ้ีแห ะ ิ ึ คิ ไ ้ ส าวะ ี่สา า คิ ไ ้ แ้ี ห ะ ิ ึ เ ็ เห อื ี วี ิ ึ เรยี ก ตทมี่ คี วำมคดวำ่ ธำตุ วี ต า ุ ิ า ุ า�้ า ไุ า ุ ไ ่ ีควา คิ ึ ไ ่ ี ีวิ

”๕๖ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ” า เค้า ู แห่ า ุขอ าษา คา� ว่า ต า าก นตะธำตุ า ิ ี่คิ เ าะ ะ ั้ แ ้วควำมคด ก็คอ ต ตกค็ อควำมคด แ ว้ ใ ะ่ า ากไห ” ใ เ ็ า ิ รู้ ่แี อ ู่ใ ิ เห อื โ ใ ่ี ี้ ะขอวิ ิ ั วา่ ใ กบั มโนเปน็ ตวั เดยี วกนั ใ ( โ ) เ ็ ส า ี่ อ ไ ่เห็ ้าเ า อ ไ ี่ใ เ า ะเห็ แ ่ ควา คิ ใ ึ ูก ก ิ ไว้ ้ว ควา คิ เ าะ ะ ั้ เ ื่อก ่าว ึ ิ ก็เ ่ากั ก ่าว ึ ใ ้ว ิ กั ใ ึ ูก เ ี กเ ็ ขอ คกู่ ั เ ่ือ ิ เ ็ ส า ี่คิ แ ้ว ิ เกิ ข้ึ าไ ้ อ ่า ไ ” ิ เกิ ข้ึ ากกา ุ แ ่ ขอ เ ตสก (ส า ุ แ ่ ิ ) ู เ ิ ้ั ิ ไ ่ อี ใู่ ห ัก า ิ ีแ ่ เห ่า เ ตสก รูป มโน (ใ ) นพพำน (ห ักอ ิ อกว่า ี ิ เ สิก ู ิ า ) ๔ อ ่า ค้ี อื สิ่ ี่ อี ู่

ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว โฺ ๕๗ ้ั เ ิ ใ ห ัก า ิ ่า ก็ไ ่ ุ่ เก่ี วกั ใ กา ค าว ั้ เ ตสกได้ปรุ แต่ ตขึ้นมำ เ ็ ควา ่อ ใส า าขอ เ สิก แ ้วก็ส า ากกั (เกิ - ั ) แ ่เ ็ เ าะ โ (ใ ) ไ ่ า ไ ่ ู้ ัก า ิ า ควา เ ็ ิ ว่า ตอั ี่ ่อ ใส ้ีไม่เท่ีย (อน ั ) แปรปรวน ไม่ค ท่ี (ทุกขั ) ต้อ สลำยตัว (อนัตตำ) โ (ใ ) ึ เขา้ ไ ึ ิ ิ ี่ ูก ุ แ ่ ข้ึ าใ ค าวแ ก ้ั ีส า อ่ ใส ั ะ �า สั ่ี ะ ุ เ า้ สั ว่า ตดั้ เดมน้นั ผ่อ ใส โ (ใ ) ึ เกิ ควา ึ อใ ใ ิ แ ่ ิ กไ็ ่ ้ั ่ั ให้ ึ เกิ ควา อ่ ใสแ ว้ กส็ า ไ โ (ใ ) ไ ่อ ากให้ ิ ส า ึ ส ้า เห ุ ั ั ่า ๆ เ ่อื ใหค้ วา ่อ ใสขอ ิ ค อ ู่ ้ว กา อาศั เ สิกเ ็ ู้ ุ แ ่ ิ ึ กู เ สกิ ุ แ ่ า ึ ั โ้ี ี โ เ ็ แู้ อ ู่ แ ่ ิ ะเ ่ กว่า โ เ าะ ิ ีส า ห า กว่า เ ี เห ือ กั คน ่ีไ ้ ั แ ่ ้ั ากเห ่า หา ใหเ้ ็ ู้ กค อ เ่ี ็ ให แ่ ห่ เข โ ให้ า วา่ กษัตรย์ กษั ิ ์ ะ กแ ่ ่า กา เค ื่อ ศ

๕๘ ีวิ ิ ุษ ์ าว า ี่ า ะ ุ เ ิ แ ก ากค ั่วไ กษั ิ ์ ี่ �า ห า้ ่ี ั สิ ค โี อ ึ ี อ่ื เ ี ก ากเห า่ หา เ ิ่ ข้ึ อกี วา่ พระรำ ำ คา� วา่ ะ า าเกิ ากกา า� า ขอ เู้ ็ กษั ิ ์ ี่ �ากา ั สิ ค ีโ อ พระรำ ำ กั กษตั รย์ ึ คี ุ กั ษ ะ แ่ี ก า่ กั ั ก ่าวใ ขา้ ้ แ อ่ าศั กั เกิ ขึ้ เ าะ า้ กษั ิ ์ ไ ่ ั สิ ค ีโ อ ก็ไ ่สา า เ ็ ะ า าไ ้ เ ็ ไ ้เ ี แ ่กษั ิ ์เ ่า ั้ เ ื่อก ่าว ึ กษั ิ ์ ึ เ ่ากั ก ่าว ึ ะ า า ้ว แ ่กษั ิ ์กั ะ า า ไ ใ่ อ่ า่ เ ี วกั คน ึ เ ็ ้ั กษั ิ แ์ ะ ะ า าไ ้ ้ว ะกา ะ ้ี ิ ก็เ ่ กั ไ ้ ูก ุ แ ่ า ากเ สิก (เห อื กษั ิ ์ ี่ กู แ ่ ั้ ากเห า่ หา ) ต ะ ั้ อ ไู่ ก้ ็ ว้ อาศั มโนเ ็ คู้ อ ค อ ห ือ ึ ือเอา ิ ึ ีอ ู่แ ะ �าเ ิ ไ ไ ้ แ ่ �าเ ิ ไ ว้ กา เกิ - ั กั ษ ะกา า� า ขอ ิ กค็ อื คิ แ ่ ิ ไ ใ่ ค่ วา คิ เ ี แคอ่ าศั กั เกิ ขึ้ เ ่า ้ั ะ ั้ เ ่ือก ่าว ึ ิ ก็เ ่ากั ก ่าว ึ ควา คิ ้ว ควา คิ ึ ูกเ ี กว่า ต มโน ึ เ ็ ไ ้

ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว โฺ ๕๙ ้ั ิ แ ะควา คิ ้ว เห ุ ี้ อ า่ อา่ า ึ ุ แ้ี ว้ ไ ่ วู้ า่ ะ กั ห อื เ า่ อ า่ เ ิ่ โ ิ า อา่ อ่ ไ อ า่ า้ ๆ แ ะใ เ ็ ๆ มโน า าก มนะธำตุ คือ ธรรม ำตรู้ า� ห ้า ี่ เ ็ อำยตนะ เ ่ือเ ่ือ ่อกั า ์ให้เกิ กา ู้ ใ า ใ า ค ั้ ะ ุ เ ้า สั เ ี กว่า โ า ุ มโนธำตุ ( า แุ ห่ กา )ู้ เ ็ า ุ อู้ ั สิ ุ ์ิ ไ ่ ี กเิ ส ไ ่ ี ิ ไ ่ ี กุ ข์ กเ็ าะ โ ไ ่ ี กุ ข์ ี่แห ะ โ ึ ไ ส่ ใ ในพระนพพำน แ ะเ ็ เ าะ โ ไ ไ่ ้ ีควำมรู้ (วิ า) อ ่า ูก ้อ ใ เ สิก โ ึ ห ไ า ส า กา ุ แ ่ ขอ เ สิก เ ื่อ โ ิ อ ู่กั ิ โ ึ กู เ สกิ ุ แ ่ ไ ว้ ิ กั โ ึ เส อื เ ็ สิ่ เ ี วกั มโน ึ แ ้ ะ ีส า รู้ แ ก่ ไ็ ่ไ ้ ู้เ ่ือ าวขอ ควำมเปลย่ี นแปล ไมเ่ ทย่ี (อน ั ) ควำมแปรปรวน ไมค่ ท ่ี (ทกุ ขั ) ควำมไมใ่ ต่ วั ตน บั คบั บั ำไมไ่ ด้

๖๐ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ” ” (อนัตตำ) โ ึ ิ อ ู่กั ิ าอ ่า าว า ึ ” ุกวั ี้ เ าะ ะ ั้ ู้ อี่ าก ู้เ ือ่ ขอ ต ให้ ่ิ ๆ ขึ้ ไ ึ า� เ ็ อ้ เ ี เู้ ือ่ ขอ เ ตสก ว้ ” า� ไ ึ อ้ เ ี เู้ อ่ื ขอ เ สกิ อกี เ า่ แคเ่ อื่ ขอ ิ ก็ ว ว หัว (ศี ษะ) าก อแ ้ว” โ อ ่าเ ่ิ เ ิ ไ ่ี ้า ขา า แ ้ว ้ือ า แก้ ว หัว ากิ ึ ะอ่า ห ั สือเ ่ ้ี อ่ ไ ไ ้ ะ่ ขอไ ้โ อ ิ า ใหห้ า ว หวั ้ว เ ิ (สา ุ)” ่า ่ีก�า ั ว หัวอ ู่ อ ี้ รู้ไหมว่ำ ท�ำไม ึ ปวดหวั กเ็ าะ ีหัว ่ะสิ” ิ! แ ว้ เ าะอะไ ะ่ ” ก็เ าะ เ ตสก ีแ่ ห ะ

ะอา า ์ ววี ั ์ า วุ ฺโ ๖๑” ” แ ว้ หัว กั เ ตสก ั เกี่ วอะไ กั ว้ ” ” ” อากา ี่ ปวด ้ี ั เ ็ ทกุ ขเวทนำ ( กุ -ขะ-เว- ะ- า) ่ึ ัว กุ ขเว า ้ีเ ็ เ สิก ิ ห ่ึ ่ี อี ใู่ า่ กา อาศั า่ กา เกิ ขึ้ เ อื่ ุ แ ่ ิ ให้ อ ใ แ ะ ไ ่อใ ุ แ ่ อ า่ ไ ะ่ ” อ คิ ู เว าอากา ว หัว (ศี ษะ) เกิ ขึ้ เ า อ ห ือไ ่ ไ ่ อ ใ แ ๆ่ ” กา ี่เ าไ ่ อ ใ ี่แห ะ ิ เ า ูก ุ แ ่ แ ้ว ส าวะ ่ี ุ แ ่ ี่แห ะ ั คือ เ ตสก าก ั้ เ าก็ ะ ทกุ ข์ เ าะกา ว หัว อา้ ว! ค เ าไ ่ อ อากา ว หวั ก็ กู อ้ แ ว้ ่ี ีค ( ้า) ไี่ ห อ ว หัว”

”๖๒ วี ิ ิ ุษ ์ าว า ” ึ แ ้คุ ะไ ่ อ อากา ว หัว แ ้วอากา ว หัว ะหา ไ เ าะควา ไ ่ อ ขอ คุ ห อื เ ่า ่ะ ไ .่ .. ห ือ ่า ีวิ แี กไ้ ขอากา ว หัวไ ้” ไ ่ ี! ้าไ ่ ีแ ้วเขี า (กว ะสา ) �าไ ั้ าก า ข า ”ี้ โ อ า่ เ ่ิ โว วา ึ แ ้ ะไ ่ ว่ แก้ไขอากา ว หวั ขอ คุ ไ ้ แ ่ เ่ี ขี ขึ้ า เ้ี อื่ แกไ้ ข ต ขอ คุ ไ ใ่ ห้ ทุกข์ กั กา ว หวั ไ ้ ่ีเ า ั้ ห า เ ็ กุ ขก์ ั อากา ว หวั กเ็ าะเ า ั้ ห า ไ ่ ู้ กั วั เ สกิ แี่ ห ะ อะไ ก็ า ่ี ุ แ ่ ิ ให้ อ ใ ไ ่ อ ใ ห ือเ ๆ ไ ้ อั ั้ เ ็ เ สิก ควา ว ือว่าเ ็ เ สิก (เค ่ือ ุ แ ่ ิ ) อ ่า ห ึ่ ใ าเ สิก ้ั ห า ้าเ า ไ ่ อ อากา ว หวั เ าก็ ะ หี วั อกี าก า ให้ ว แ ว้ ว อกี ใ ห ้า า ิ เ าก็ ะ กุ ขเ์ าะหัวอีก

” ะอา า ์ ววี ั ์ า วุ โฺ ๖๓ ค เ า ว หัวไ ้ แ ่เ าไ ่ �าเ ็ ้อ ุกข์เ าะ กา ว หัว วิ ีแก้ไขก็คือ เวลำอำกำรปวดหัวเกดขึ้น อย่ำกระท�ำควำมไม่ อบใ ในอำกำรปวด ให้ตั้ สต ดูควำมปวดไปเร่อยๆ โ ไ ่ อ้ า� อะไ ใ อากา ว (แ ่ไ ่ไ ้ห้า กา ักษา) เห็ กา ั ขอ ควา ว เม่อควำมปวดหำยไปก็อย่ำกระท�ำควำม อบใ ใ อากา ี่หา ว เ ่ือ ีควา ว เกิ ขึ้ าให ่ ก็ให้ ้ั ใ อู กี ู กุ ค ั้ ค่ี วา ว เกิ ขึ้ แ ะเ อื่ ควา ว ั ไ ก็ให้เห็ กา ั ไ ขอ ควา ว เ ื่อ ั อีก ก็ให้ ูอีก แ ะ ูไ เ ่ือ ๆ เห็ กา ั อีก ุกค ั้ ขอ้ สา� คั ใ ข ะ ่ี กู า เกิ - ั ขอ ควา ว ้ี ต้อ ระวั ควำม อบใ -ไม่ อบใ ไว้ ้ว เ าะควา อ ใ ห ือไ ่ อ ใ ะ า� ใหเ้ าขา ส ิ เ อ่ื ขา ส ิ เ า ก็ ะ ุกข์เ าะควา ว เ าะ ะ ั้ ัว ่ี ะส ้า ส ิ ใหก้ ั เ ากค็ อื กา เู ว า เ่ี กิ - ั ั ่ี ะ ุ เ า้ สั ไว้ใ สมำธสูตร (เ ่ ี่ ๓๕ ห า้ ๑๕๖) ก็ส า ิ าว า เี่ ิ ให้ าก ก ะ า� ให้ ากแ ว้ อ่ เ ็ ไ เ ื่อส สิ ั ั ะเ ็ ไ

”๖๔ วี ิ ิ ุษ ์ าว า ิกษุใ ะ วิ ั ้ี เว าเกิ ขึ้ ก็ ู้ เวทนำ ตั้ อยกู่ ร็ ู้ เวทนำดบั ไปกร็ ู้ ี้ ส า ิ าว า เ่ี ิ ก ะ �า ให้ ากแ ้วเ ็ ไ เ ือ่ ส สิ ั ั ะ” ห ือ ้า ้อ กา ก ะ �าอาสวะให้ส้ิ (สิ้ กิเ ส) ก็ อ้ า� า ุ ์ (คา� ่ี ะ ุ เ า้ สั ) ี่ สั ไวว้ า่ ก็ส า ิ าว า ี่เ ิ ก ะ �าให้ ากแ ้ว ่อ เ ็ ไ เ ื่อ ความส้ินอาสวะ เ ็ ไ ิกษุใ ะ วิ ั ี้ ิ า า ูเ ือ ๆ ่ึ ควา เกิ แ ะควา เส่อื ใ อุ า า ขั ์ ๕ วา่ รปู เ ็ อ ่า ้ี ควา เกด ข้ึ แห่ ู เ ็ อ า่ ี้ ควา ดับ ไ แห่ ู เ ็ อ า่ ี้ เวทนำ เ ็ อ ่า ้ี ควา เกด ขึ้ แห่ เว า เ ็ อ า่ ้ี ควา ดบั ไ แห่ เว าเ ็ อ ่า ี้

ะอา า ์ วีวั ์ า ุว โฺ ๖๕ สั ำ เ ็ อ ่า ี้ ควา เกด ขึ้ แห่ สั า เ ็ อ า่ ้ี ควา ดับ ไ แห่ สั าเ ็ อ า่ ้ี สั ขำร เ ็ อ ่า ้ี ควา เกด ขึ้ แห่ สั ขา เ ็ อ ่า ้ี ควา ดับ ไ แห่ สั ขา เ ็ อ ่า ้ี ว ำณ เ ็ อ า่ ้ี ควา เกด ข้ึ แห่ วิ า เ ็ อ ่า ี้ ควา ดบั ไ แห่ วิ า เ ็ อ า่ ้ี ้ีเ ็ ส า ิ าว า ่เี ิ ก ะ า� ให้ ากแ ้ว ่อ เ ็ ไ เ ่อื ควา ส้ิ อาสวะ” ว้ กา ิ ั เิ ี เ า่ ี้ กส็ า า ดบั ทกุ ข์ ไ แ้ ว้

๖๖ ีวิ ิ ุษ ์ าว า กำรดู ต กู อ่ กิ ษุ ั้ ห า กิ ษุ ิ า าเห็ ิ ใ ิ อ ู่ อ ่า ไ เ า่ ิกษุใ วิ ั ี้ ิ ี าคะก็ ู้ ั ว่า ิ ี าคะ ห ือ ิ าศ าก าคะก็ ู้ ั ว่า ิ าศ าก าคะ ิ ีโ สะก็ ู้ ั ว่า ิ ีโ สะ ห ือ ิ าศ าก โ สะก็ ู้ ั วา่ ิ าศ ากโ สะ ิ ีโ หะก็ ู้ ั ว่า ิ ีโ หะ ห ือ ิ าศ าก โ หะก็ ู้ ั วา่ ิ าศ ากโ หะ ิ ห หู่ก็ ู้ ั ว่า ิ ห หู่ ห ือ ิ ุ้ ่า ก็ ู้ ั ว่า ิ ุ้ ่า ิ เ ็ หัคค ะ ( ิ เ ็ า ) ก็ ู้ ั ว่า ิ เ ็ หคั ค ะ ิ ไ เ่ ็ หคั ค ะ ( ิ ไ เ่ ็ า ) ก็ ู้ ั วา่ ิ ไ ่เ ็ หัคค ะ

ะอา า ์ วีวั ์ า ุว โฺ ๖๗ ิ ี อ่ื ่ิ กว่าก็ ู้ ั ว่า ิ ี อื่ ่ิ กว่า ห อื ิ ไ ่ ี อื่ ิ่ กวา่ ก็ ู้ ั วา่ ิ ไ ่ ี อ่ื ิ่ กวา่ ิ ้ั ั่ ก็ ู้ ั ว่า ิ ้ั ั่ ห ือ ิ ไ ่ ้ั ั่ ก็ ู้ ั วา่ ิ ไ ่ ้ั ่ั ิ ห ุ ้ ก็ ู้ ั วา่ ิ ห ุ ้ ห อื ิ ั ไ ห่ ุ ้ ก็ ู้ ั ว่า ิ ั ไ ห่ ุ ้ ้ว เห ุ ั า า ้ี ิกษุ ่อ ิ า าเห็ ิ ใ ิ า ใ ้า ิ า าเห็ ิ ใ ิ า อก ้า ิ า าเห็ ิ ใ ิ ้ั า ใ ั้ า อก ้า ิ า าเห็ คือควา เกิ ขึ้ ใ ิ ้า ิ า าเห็ คือควา เส่ือ ใ ิ ้า ิ า า เห็ คือ ้ั ควา เกิ ขึ้ ั้ ควา เสือ่ ใ ิ า้ อ ่ึ ส ขิ อ เ อ ั้ ่ั อ วู่ า่ ตมีอยู่ ก็เ ี สกั ว่า ร้ ู เ ี สักว่า อำศัยระลกึ เ า่ ้ั เ อเ ็ อู้ ั ตณั หำ แ ะ ท ไ อ่ าศั อ ู่แ ว้ แ ะไ ่ อื ั่ อะไ ใ โ ก

”๖๘ ีวิ ิ ุษ ์ าว า กู อ่ กิ ษุ ั้ ห า อ า่ แี้ กิ ษุ อื่ วา่ ิ า า เห็ ิ ใ ิ อ ู่ คนเรำปวดหวั (ศีรษะ) ได้ แต่เรำไม่ �ำเปน็ ต้อ ทกุ ข์เพรำะกำรปวดหวั วธีแกไ้ ขก็คอ เวลำอำกำรปวดหัวเกดขน้ึ อยำ่ กระท�ำควำมไม่ อบใ ในอำกำรปวด ให้ต้ั สตดูควำมปวดไปเรอ่ ยๆ โดยไมต่ ้อ ทำ� อะไร นเหน็ กำรดบั ” ขอ ควำมปวด เมอ่ ควำมปวดหำยไป ก็อย่ำกระทำ� ควำม อบใ ในอำกำร ทีห่ ำยปวด ...กแ็ ค่นั้นเอ …

ะอา า ์ ววี ั ์ า วุ โฺ ๖๙ มนุษยส์ มบตั ควำมเป็นมนุษย์ ไ ้ าเ าะคุ า ควา ี ไ ้ าเ าะกา ิ ั ิ ไ ้ าเ าะ ุ กศุ ไ ใ่ ไ่ ้ า เ าะส่ิ ่ไี ่ ี ไ ใ่ ่ไ ้ าเ าะส่ิ ีไ่ ่ใ ก่ ศุ า ิ ขอ กา เ ็ ุษ ์ ือว่าเ ็ า ิ ี่ ีกว่าเห ่าสั ว์ ้ั ห า า ใ วั ส สา กา เวี ว่า า เกิ ะ ุ เ ้า สั วา่ ภพ ำตกำรเปน็ มนษุ ย์ เ ็ ส ั ิ อั ห ึ่ เ่ี ี กวา่ มนษุ ยส์ มบตั ่ึ ะอ ค์ส เส ิ แ ะ ก อ่ ษุ ส์ ั ิ ว้ี า่ เ ็ ส ั ิ ี่ ี เี่ ศิ เ าะคุ คา่ ควา เ ็ ษุ ไ์ ใ่ ไ่ ้ าแ า่ ๆ อ้ ุ แ ะ อ้ อ ใ กา �าคุ า ควา ี ้า ีสิ่ ใ าขั ขวา ่อกา า� คุ า ควา ี ก็ ้อ า่ ส่ิ ั้ ไ ให้ไ ้ สิ ิ์ ขอ ควา เ ็ ุษ ์เ ็ สิ่ ี่ วกเ า ้อ ส ้า ขึ้ าเอ ไ ่ ีใค ส ้า ให้เ าไ ้ แ ะเ ื่อเ าเ ็ ุษ ์แ ้วก็ ะ ไ ้ ั ส ั ิ ี่ วั เอ ส า้ ขึ้ าคอื สมบตั แห่ ควำมเปน็ มนษุ ย์

๗๐ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ุษ ์ส ั ิ ้ีแ ก ่า กั ไ า า ะ า ส่ิ ี่ ัวเอ ส ้า ส่ั ส ไว้ เ าะ ะ ้ั แ ้ว ุษ ์คว ิ ี ใ ส ั ิแห่ ควำมเป็นมนุษย์ ขอ เอ ให้เห็ ว่า ควา เ ็ ุษ ์ ้ั เ ็ ส ั ิ ่ีไ ้ า าก ่ีสุ ไ ่คว �า า คุ คา่ ขอ ส ั ิ ี้ให้เสี ไ ห อื า� ให้ส้ิ ไ ้ว กา เห ี ห า ก ขี่ ี ค้ั เห ี า�่ เอ ให้ ไ ว้ อา� า ขอ กิเ ส ้ว อ�า า ขอ อกศุ ก ห ือ ว้ อา� า ขอ า เ อ่ื เ า วู้ า่ สิ่ ไห เ ็ ส่ิ ี่ เี ากค็ ว ขว ขวา ิ ั ิ ส่ิ ไห ไ ่ ีเ าก็คว ลด ละ เลก วำ ใ สิ่ ั้ ั ้ั ึ ะ กึ เส อวา่ มนษุ ย์ เ ็ ส ั ิ ี่ วกเ า ไ ้ าโ าก เ าะควา ไ ้ าโ าก ่ีแห ะ ะ ุ เ ้า ึ ส เส ิ ว่า ุษ ์ ี้ ะเส ิ เ ็ ุษ ์ ไ ้เ าะคุ า ควา ี ี่แ ่ ะค ไ ้ �าไว้ ั่ เอ เ ่ือ คุ า ควา ี สี่ ั่ ส ไว้ เี ี อ เ า ึ ไ ้ าเ ็ ษุ ์ ี่ ีส ั ิอั ะเส ิ ้ั กา แ ะใ อ ่า ไ ่ขา ก ก อ่

ะอา า ์ ววี ั ์ า วุ ฺโ ๗๑ กา ะสั่ ส คุ า ควา ี สา า เกิ เ ็ ุษ ์ไ ้ ้ั เ า ้อ ู้ว่าสิ่ ใ ีส่ิ ใ ไ ่ ี โ อาศั ค�าส่ั สอ าก ่า ผู้รู้ ห ือ ู้ ่ีไ ้ ู้แ ้ว ู้ ู้ ั้ ก็คือ พระพุทธเ ้ำ ึ่ อ ะ ะเว า าว า ่ี ่า า ี ะ ุ เ า้ า สั ู้ ั ไ ่ ว้ ห า แส ห า า้ ห า โก ิ ะอ คแ์ ว้ กุ ะอ คก์ ็ าสอ เ อื่ คุ า ควา ี สอ ใหส้ า้ สิ่ ี่ กู คี่ ว ให้ กู อ้ แกค่ วา เ ็ ษุ ์ เ า ึ ไ ค่ ว ะเ ิ ควา เ ็ ษุ ์ ว้ วั ขอ เ า เอ คอื ไ ่ า� ้า วั ขอ วั เอ ้ว า ว้ อกศุ ก แ ่ใ ควา เ ็ ิ เ ่ือไ ้ ั ค�าสั่ สอ ค�าแ ะ �า าก ะ ุ เ ้าแ ้ว ก็ ั ี ุษ ์ า ค ห ไ ก ะ �า า ก อ ู่ อั ้ั เ ็ เ าะวา่ ส ิ ั าใ กา ั ั คา� ส่ั สอ ขอ ะ ุ เ า้ ไ แ่ ่ แ ้ ไ ่เขา้ ใ ึ ไ เ่ กิ ควา เ อื่ ไ ่ ศี ั า ไ ไ่ เ้ อื่ ใส ึ ไ ไ่ ้ า� คา� ส่ั สอ / คา� แ ะ า� ไ ิ ั ิ คอื ไ ่ อ ั เอาคา� แ ะ า� าก า่ ู้ ู้ ไ ิ ั ิให้ ูก ้อ ษุ ์ ไ่ี ไ่ เ้ อาคา� แ ะ า� ี่ ะ ุ เ า้ ห อื า่ ู้ ไู้ แ้ ะ า� ไ ิ ั อิ า่ กู อ้ ษุ ์ ู้ ั้ ก็ ะ า� า้ วั ขอ เขาเอ เ าะ ะ ุ เ า้ สั วา่ ใู้ ะเ ิ สิ ิ

”๗๒ ีวิ ิ ษุ ์ าว า ขอ ควา เ ็ ษุ ์ ี่ วั เอ ส า้ า ว้ วั เอ ู้ ้ั อ่ ไ ้ ั อั ไ ่ า่ อใ เ ่ ะ ีวิ ากควา เ ็ ษุ ์ ไ แ ว้ ้อ ไ เ ็ เ ี ศี า อสุ กา สั วเ์ ั า ห อื ห กั ห าสาหัสกว่า ้ั กค็ ือ ้อ ก กไ เ เ าะ ะ ้ั ศำสนำ ึ เ ็ ส่ิ ่ี ่ อกแ ะแส ึ เ ่ือ าวขอ คุ า ควา ี ุ กุศ คุ แ ะโ ษ ให้ ษุ ไ์ ศ้ กึ ษาแ ะ ิ ั ไิ อ้ า่ กู อ้ ะ ุ อ ค์ สั วา่ สั วโ์ ก ั้ ห า เ ็ เ อ่ื ว่ แก่ ว่ เ ็ ว่ า า ว้ กั แ ใ่ เ อ่ื ว่ แก่ ว่ เ ็ ว่ า ้ั ษุ ์ เ ็ ู้ ี่ ี ่สี ุ ” เ ว าห อื ห ึ แ ้ ะเ ็ ี่ า่ า าขอ ห ู่ ุษ ์ก็ า แ ่ ะ ุ เ ้าก็ไ ่ไ ้ส เส ิ ให้ ุษ ์ ไ อ ู่ใ ควา เ ็ เ ห ือควา เ ็ ห ะอ ค์ ไ ส่ เส ิ แ ั้ แ ก่ ็ ี ษุ ์ า า� วก ไี่ ้ ั อ่ ห า้ ะ ุ เ า้ โ ะอ ค์ ส เส ิ วา่ สว ค์ ี ห โ ก ี ั้ ้ี เ าะวา่ ุษ ์ ี่ ่ั ั ใ ค าวข ะ ั้ ไ ่ ีอุ ิสั ขอ ควา เ ็ ะอ หั ์ ห ือไ ่ ีอุ ิสั ี่ ะก ะ �า ค ิ า ให้แ ่ แ ้ เกิ ขึ้ ใ หัวใ

ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว โฺ ๗๓ ะ ุ เ า้ ึ แส เ อื่ าวขอ สว คก์ ั ห เ อื่ ่ี ะ เ ็ เค ื่อ เ า ุกขใ์ ห้ ษุ ์ก ุ่ ั้ หาก ษุ ไ์ ่ วู้ า่ สว ค์ อี า่ ไ ห อื ห โ ก ี อ า่ ไ ษุ ก์ ็ ะไ แ่ สว หาวิ กี า ี่ ะ า� ให้ เอ ไ ้ ไ เสว สขุ สว คห์ อื ้ั ห ึ่ อ า่ อ้ หาก า� ไ ้ ก็ให้ไ ไ ้ใ ั้ เ ห ือ ้ั ห ห ืออ ่า สู สุ ก็คือ ุึ ะิ า แ ่ ้า หา ใ ค าว ้ั ไ ่ ีอั าศั ้อ ่ี ะ ุ ะอ ค์ก็ ะแ ะ �าให้ ิ ีใ สว ค์ คืออาศั ควา เ ็ เ อ ู่ สว ค์ เ ่ือห อา ุ า ห ุ ใ ควา เ ็ เ ก็ ะไ ่ ก ่�าไ กว่าควา เ ็ ุษ ์ เ าะคุ ่ี ี ั้ ั อเ ี ให้เ ็ ุษ ์ไ ้ แ ะ ี สิ ์ิ ี่ ะไ เ้ ็ ษุ ์เ าะอ�า า ุ กศุ แ ่ ้าเ ื่อใ ก็ า ี่เห ่าเ เห ่า ห ห วา ะ ห อื วา่ ห อา ุ เกิ ควา เสอื่ อ ขอ กศุ ลกรรม ( ุ ) เมอ่ อกศุ ลกรรม ่ีเ ี กวา่ บำป ีอา� า ุ แ ากกว่า เห ่าเ เห ่า ห ่ีไ ่ ีคุ คุ า

”๗๔ ีวิ ิ ษุ ์ าว า ควา ีเ ็ ่ีก็ไ ่ ีสิ ิ์ ่ี ะไ ้เกิ าเ ็ ุษ ์ เ าะ ไ ่ ีเค ื่อ อ ั ให้ไ ้สิ ์ิควา เ ็ ุษ ์ เ ห ือ ห เห ่า ้ั ก็ ือว่าโ ค ้า คือ ะ ้อ ไ เ ็ ไ เกิ ใ า ิ ่ี ่�ากว่า ุษ ์ ึ่ ส่ิ เห ่า ั้ ะ ุ เ ้า ไ ่ า าให้ ู้ ี่ ั ือ ุ ศาส า ้อ ะส ห ือ ไ ้ ั อั ไ ่ า่ ึ อใ เ ่ ั้ ะอ ค์ ึ สอ ให้ วกเ า ั้ ห า ิ ั ิเ ื่อไ ให้ ึ ะ ิ า พระนพพำน ไ ใ่ ส่ า แี่ เ ว า ไ ใ่ ส่ า ี่ แ ห แ ว้ กไ็ ใ่ ส่ า ่ี ี่ คุ ค ะคา คะเ ไวใ้ ใ เ าไว้ใ ใ คา หวั ไว้ใ ใ คิ ไ ่ อ ไว้ใ ใ ะ ิ า ไ ใ่ ส่ า เ่ี าคิ ไว้ ้ั ใ ไว้ ห อื คา ห า ไว้ กา ่ีเ าคา ห า ะ ิ า ว่าเ ็ แ ั้ แ ี้ เ ่ อ้ ี กั ษ ะสู สุ กวา่ เ ห อื ห ห อื ี กั ษ ะ ใ ก็ า ักษ ะ ั้ ห า ้ั ว ี่เ า ้ั ไว้ใ ใ ... ิ ั้ ั้ แ ว้ ิ า ี กั ษ ะอ ่า ไ กั ”

ะอา า ์ วีวั ์ า วุ โฺ ๗๕ ักษ ะขอ ะ ิ า ะ าก แก่ใ ขอ ู้ ิ ั ิ ี่ ุ ึ ิ า เอ โ ไ ่ ้อ ส สั อ้าว... ิ า ี ิ �าไ ึ ไ ่สา า เอาเ ่ือ าวขอ ะ ิ า าแส ่อห ู่ ุษ ์ไ ้ ่ะ ้า ี ิ �าไ ึ ไ ่สา า อก ักษ ะไ ้ ะ ุ เ ้า แส กั ษ ะควา เ ็ อ แู่ เ แ ห ไวห้ เ ว า ้ั าว ึ ส์ ีควา เ ็ อ ู่อ ่า ไ แ ่ กา แ ไห ีควา เ ็ ิ อ์ ู่เ ่ ไ ะอ ค์ แส ไว้ห ใ �า าไ ้แส า ะเอี เก่ี วกั เ ว า ั้ า า ั้ สุ ิ ้ั ิ า ี แ ะ ั้ ิ ิ วสวสั ีว่า เค อ่ื อ า่ ไ แ ่ กา แ ไห คี วา เ ็ อ เู่ ่ ใ ควา เ ็ ิ ์ ควา ี ศ า าศัก ิ์ สว ค์ เ ็ แ ไห ว ึ า ะเอี เกี่ วกั ห แ ่ ะ ้ั ะ ุ เ ้าแส ไว้ห ส่ว ิ า ไ ่ไ ้แส ไว้ว่า ี กั ษ ะเ ็ แ ใ แ ก่ ็ไ ก้ ่าวไวว้ ่า ิ า ไ ่ ี ิ ไ ่ ี า�้ ไ ่ ไี ไ ่ ี ไ ่ อี ากาศ า ุ ไ ่ วี ิ า า ุ ไ ่ ี ว าว ไ ่ ี ว ั ์ ไ ่ ี ว อา ิ ์ ไ ่ ีสั ว์ ไ ่ ี ้ ไ ้ ไ ่ ี เู ขา ไ ่ อี ะไ เ ...

”๗๖ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ะอ ค์แส ไว้อ ่า ้ี ู้ ี่ไ ่เข้าใ เ ื่อ าวขอ ิ า ก็ ะเขา้ ใ วา่ โอ๊ ิ า ไ ่ อี ะไ เ ไ ่ า่ อ ู่ ไ ่ ่าไ ไ ่ ีก�า ั ใ ะไ ไ ่ ู้ว่า ิ า เ ็ อ ่า ไ ไ ่ อี ะไ สักอ า่ ... ขอ อกว่า นพพำนน้นั ไ ไ่ ้ อี ู่ใ กุ ส สิ่ ใ โ ก ้ี แ ่ อี ใู่ ใ ขอ ู้ ิ ั ิ ่ี บรรลุ ึ แ ว้ เ า่ ้ั ะ ุ เ า้ สั วา่ กา ี่ ษุ ์ ะเห็ ะ ิ า ไ ้ มนษุ ยต์ อ้ ลมตำด”ู า้ ไ ่ ื าก็ ะไ เ่ ห็ แี่ ส วา่ ษุ ์ ตำบอด ใ ห่ อื ไ ่ ิ ๆ แ ้ว ุษ ไ์ ่ไ ้ า อ ค ี่ า อ ก็ า อ ้ว ก กา ี่เขา า อ ้ว ก ้ั ไ ่ ื่อว่า า อ ส่ว ู้ ี่ ี า อ เห็ แส สว่า ไ ้ ่ือว่า ตำดี ใ ่ห ือไ ่ อั ้ีไ ่เ ็ ู้ ื่อว่า า ี ค�าว่า บอด ใ ่ี ้ี ะ ุ เ า้ ห า เอา ตำภำยใน ่ี อ ไ เ่ ห็ สั ธรรม โ ี่ ะ ุ เ ้า ก ่าวไว้ว่า มีดว ตำ เห็นธรรม ะอ ค์ ึ แส ะเ ่ือเ ิ สิ่ ก ิ ่ี �าให้เ า ื อ �าให้เ า อ เห็ สภำพธรรม า ควา เ ็ ิ า� ใหเ้ ห็ วา่ ควา ื อ ก ิ ิ ใ

” ะอา า ์ วีวั ์ า ุว ฺโ ๗๗ ขอ เ าอ า่ ไ ะ ุ อ ค์ สั วา่ ศาส าขอ เ า าค ีไว้สา� ห ั ู้ ี ตำ คอื ตำภำยใน ไ ่ใ ่ าแ า อก ขอ เ า า ่ีเ าเข้าใ ะ ิ า ีไว้ส�าห ั ู้ ี า ก า่ วโ ส ุ วา่ ผใู้ ดไมม่ ตี ำ ผนู้ นั้ มอ ไมเ่ หน็ พระนพพำน เ ื่อไ ่ ี ตำ ะเอาเ ื่อ ะ ิ า าแส อ ่า ไ ห ือ ะ ก ิ า าให้ ู ่อห ้าก็ไ ่สา า อ เห็ ไ ้ เ าะควา ื ควา อ เ าะควา ่ี กู ก ิ ไว้ เ าะควา ่ี กู ห่อหุ้ ไว้ ว้ อา� า า อ ่า ึ า� ใหเ้ าไ ่ คู้ วา ิ อา� า อั ้ั ะ ุ เ า้ เ ี กวา่ สั โย น์ ห อื กเลส ส่ิ ี่ กู ก ิ ห อื กู หุ้ หอ่ โ สั โ ห์ อื กเิ ส คอื อะไ กั ะ่ ึ �าใหไ้ ่สา า เห็ ะ ิ า ไ ”้ สิ่ ี่ กู ก ิ ห อื กู หุ้ หอ่ คอื ควำมเหน็ (ท ) เ อ่ื ควำมเหน็ ขอ เ า ูก ิ ั �าให้ไ ่สา า เห็ ส า า ควา เ ็ ิ กา เี่ าไ ไ่ เ้ ห็ ส า า ควา เ ็ ิ ั่ แห ะคอื กู ิ ั อ ู่

”๗๘ ีวิ ิ ุษ ์ าว า เห็ อ ่า ไ ึ ะไ ้ ่ือว่าเ ็ ู้ ู้เห็ ส า า ควา เ ็ ิ ” ใ ะ ั ุ ุ ้อ อ ั ัวเอ โ ุษ ีว่า ไ ่ สา า อ เห็ ส า า ควา เ ็ ิ ไ ้ เ ่ือ ุ ุ ไ ส่ า า อ เห็ ส า า ควา เ ็ ิ ไ ้ ก็แส ว่า ุ ุ ้ีเห็ ุกส่ิ ุกอ ่า คลำดเคล่อน อ ู่ อ คา� วา่ ค า เค อ่ื ห า ึ ค า เค อ่ื ากควา เ ็ ิ ห ือไ ่ า ควา เ ็ ิ เ ่ือห ู่ ุษ ์ไ ่ เห็ ส า า ควา เ ็ ิ ห อื เห็ ควา ิ ี่ ั ค า เค ื่อ ากควา เ ็ ิ อ ู่ อ เว าเ ่ ี้ ห ู่ ษุ ์ก็ อ้ ูก ควำมไมร่ ู้ (อวิ า) ิ ั หุ้ หอ่ ก ิ ไ ่ให้เข้าใ ใ ส า แ ะสั ไ ้ ะ ิ า ก็ ะไ แ่ ่ แ ้ แกใ่ ไ ่ าก แกใ่ ึ แ ้ ะ ุ เ า้ ะ เอา ิ า าไว้ ่อห ้า ่อ าก็ไ ส่ า า ั แู้ ะ อ เห็ ไ ้ ศำสนำ ไี วส้ า� ห ั ู้ ี า ไ ไ่ ้ ไี วส้ า� ห ั ไู้ ่ ี า

ะอา า ์ วีวั ์ า วุ ฺโ ๗๙ เ าะ ู้ ี า สา า ส า้ ะโ ใ์ หเ้ กิ ขึ้ แก่ วั เอ ไ ้ ห ู่ ุษ เ์ ื่อไ ่ ี า ่อ อ่ วี ิ วั เอ ให้ ว่ เ ไ า กา เว า โี่ ก เ้ี ขากา� ห ไว้ ๑๐๐ ี ๑๒๐ ี ห อื กวา่ ้ั ไ ใ สี่ ุ ก็ อ้ า แ ว้ อ่ วี ิ ใหเ้ ็ ไ า ก ะแสแห่ วั ส สา กา เวี ว่า า เกิ เ ็ เ ่ ้ี า าว า แ ว้ แ ะ ั ไ ่ วู้ า่ ะไ ห อื ไ สิ้ สุ กา เวี วา่ อ ู่ ใ่ี อ่ ไ า ุ า า า าก ่อ วี ิ ไ ... ะ ุ เ า้ อ เห็ ห ู่ ษุ ์ ว่ี เวี เวี วา่ า่� เ อ้ ห อื วา่ คั แค้ ใ ค า�่ ค ว แ ว้ ก็ ่ อ เว า ใ ข ะ ่ี �าเ ิ ีวิ อ ู่ใ โ ก ้ีว่า ทุกข์ ห ือไ ่ อ ใ ห ือคั แค้ ใ ะอ คเ์ ห็ แ ้ว ส สั เว ึ อ าก ให้ ุษ ์ ี าขึ้ า ู า่ ๆ ว่าอ ากให้ ษุ ์ เปิดตำ ข้ึ า กา ่ี ะเ ิ าห ือ ื าข้ึ าไ ้ ก็ ้อ ส ้า า ข้ึ าก่อ าอั ั้ เ ี กว่า ตำปั ำ ู เ ็ าษา า ีก็คือว่า ปั ำ ักขุ ักขุแ วา่ า ั าแ วา่ ควา อ ู้ เ อื่ เ า ี ั า กั ขุ า ึ่ ห า ึ ั าก็

”๘๐ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ะ อ เห็ ส า า ควา เ ็ ิ คือเห็ ว่า ส า ีอ ู่อ ่า ไ ั้ อ ู่แ ไห เ ็ แ ใ �าเ ิ ไ อ ่า ไ ่ึ ะ �าให้เ าเข้าใ ใ ส า อั ้ั ไ ้ ะ ิ า ก็ ะ าก ่อห ้า ่อ า าเ า ก็ ะ อ เห็ ิ า า ้ั เ ี กว่า า ั า กา ่ี ะ ส ้า าให้เกิ ขึ้ า ใ ิ ใ เ าไ ้ เ า ้อ ไ ้ ั คา� แ ะ า� าก ะ ุ เ า้ โ เ า ะ อ้ เขา้ ไ เ ี ู้ ึ ะสา า ไ ้ ั คา� แ ะ า� าก ะ ุ เ า้ ไ ้ กา เ ี ู้ ค�าสอ ขอ ะ ุ เ ้าก็ ้อ เ ี ู้ใ ค�าขอ ะ ุ เ ้า ากพระอรยสำวก เ าะอะไ ึ ้อ เ ี ู้ าก ะอ ิ สาวก” กเ็ าะ อ ี้ ู้ ่ี า� ห า้ เี่ ็ ะ ุ เ า้ ไ ่ แี ว้ คุ ค ู้ า� ห า้ เ่ี ็ ะ ุ เ า้ ใ โ ก ไ้ี ่ แี ว้ วั อั ะกอ ว้ ข เ ็ ั ห ั เ ื้อ เอ็ ก ะ ูก ห อื อากา ๓๒ อั ะกอ ว้ า ุ ๔ ่ี า� ห า้ ีเ่ ็ ะ ุ เ า้ ใ โ ก ไ้ี ่ แี ว้ เห อื แ ่ ธรรมะ กั ห แู่ ห่ พระอรยส ์ เี่ ี กวา่ สั ะ ห อื หมสู่ ์ ะอ ิ ส ์ ั้ ห า เห า่ ั้ ะเ ็ ่ี ่ึ แก่ ษุ ์ ค่ี อ แ ะ า� ใหเ้ า

” ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว โฺ ๘๑ ไ ้ ี าเ ่ือ ่ี ะเกิ ั า ักขุ ี่เ ี กว่า าคือ ั า อ เห็ ะ ิ า คอื ะ ิ า ะ ั เ ขึ้ าใ ใ อ ่า แ ่ แ ้ ่ึ ะ �าให้ ู้ ี่เห็ ะ ิ า ะห กั วา่ ควา เ ็ ษุ ์ ไี้ ค่ ว ี่ ะ าเกิ อ กู่ ั ั อกี สว ค์ ๖ ั้ ก็ไ ่คว ี่ ะ อ่ เ ี่ วไ ห ือไ ่คว ไ อ ู่ ไ เ ็ ไ เส ไ เสว ห อกี ๑๖ ้ั กไ็ ่ ่าไ เ าะเห ใุ เ า่ ” ะ ุ เ ้า ัสเ ็ าษา า ีว่า นพพำนั ปะระมั สุขั ( ิ ฺ า � � สขุ �) ิ า เ ็ สขุ อ า่ อ เ ่ี ใค เี่ ห็ ะ ิ า แ ว้ ะก า่ วเ ่ ้ี กุ ค ใ เ อ่ื ขอ ควา สขุ ิ า อ เ ่ี ส่ี ุ เ าะ ไ ่ ี กุ ข์ สขุ ั คอื ไ ่ ี ุกข์ ะอ ค์ ั ไ ้ สั อกี วา่ นพพำนั ปะระมั สุ ั ( ิ ฺ า � �สุ ฺ �) ใ าควา วา่ ้ั ห า ิ า ว่ำ อย่ำ ย่ เ ็ ควา ว่า ่ีเ ิศกว่า าควา ว่า ั้ ห า ้ั ว เห า่ ห ไ่ี ้ อากาสา ั า ะ คอื ควา ว่า แ อากาศ วิ า ั า ะ คือควา ว่า

๘๒ ีวิ ิ ุษ ์ าว า แ ีกา ั ู้ อากิ ั า ะ เ ็ ควา ว่า แ ไ ่ ีอะไ เ คือ ั ะเอี กว่าวิ า ( ั ู้) เ ว สั า า สั า ะ เ ็ ค ว า ว ่ า แ ีสั าก็ไ ่ใ ่ ไ ่ ีสั าก็ไ ่ใ ่ เห ่า ้ี ่ีเ ี กว่า อ ู า ๔ ควา วา่ แ ้ี ั ไ ่ อื วา่ อ เ ี่ ไ ่ อื วา่ ะเส ิ เ าะวา่ ควา วา่ ั้ ห า เห า่ ้ี ั เสอ่ื ไ ้ แ ่ ควา วา่ แ ิ า ั ะ ะ ั สุ ั คอื ควา วา่ ขอ ะ ิ า า้ เกิ ข้ึ ใ ิ ใ ขอ ใค แ ว้ ก็ ะไ ่ เี สอื่ ควา วา่ แ ไี้ ่ อ้ กั ว วา่ ะหา ไ ไห ไ ่ อ้ ะวั ักษา ควา วา่ ้ี ึ เ ็ ควา ว่ำ แ อย่ำ ย่ สุ ั -สุ ะ แ วา่ วำ่ เ ็ ควา วา่ อ า่ ่ิ ควา ว่า ใ า ั ะ อ้ ักษา ั ะ อ้ า� เ ็ ั ะ ้อ ก ะ �า ั ะ ้อ กั ว ห่ว ใ ใ ัวขอ า แ ่ ควา วา่ ขอ ะ ิ า ไ ่ กี ิ ใ ี่ ะ อ้ กั ษา ิ า ึ ะ ะ ั เ ี กวา่ อ เ ่ี ะคอื บรม แ วา่ สู สดุ ี ส่ี ุ เ าะ ะ ้ั กา ี่ ะ ี า อ เห็ ะ ิ า ไ ้ เ า ้อ ส ้า า ั้ ข้ึ า กา ส ้า ตำ ี่ ะให้เกิ ข้ึ า ใ ิ ใ ใ ขอ เ า �า อ้ ไ ้ ั ค�าแ ะ �าสั่ สอ ขอ ะ ุ เ ้า

” ะอา า ์ ววี ั ์ า วุ ฺโ ๘๓ แ ้วค�าส่ั สอ ขอ ะ ุ เ ้า ี ั้ าก า ะ เ อื กอั ไห ะ่ ” ะ ุ อ ค์ อกว่า เ ่ิ ้ ่ี คล�ำ หาก่อ ค �า ้ว เ ื่อ ขอ ร่ำ กำย เอาแ ่า ๆ เ ่า กา ขอ เ า ี่แห ะ เ ่ิ ี่เส้ เ ็ อ ่า ไ ข เ ็ เ ็ อ า่ ไ ั ห ั เ อ้ื เอ็ ก ะ ูก เ ่ือใ ก ะ กู ้า หัวใ ั ั ื ไ อ ไสใ้ ห ่ ไส้ อ้ อาหา ให ่ อาหา เกา่ (อุ า ะ) ค �า ไ สิ คา� วา่ คลำ� ห า ควา วา่ ใ ค้ วำมคด ควำมนกึ ไตรต่ รอ พ ำรณำหำเหตผุ ล ในร่ำ กำยขอ เรำ แ่ี ห ะ เ าอาศั อ ู่กั ข เ ็ ั ห ั เ ื้อ เอ็ ก ะ กู ... อาหา ให ่ อาหา เกา่ ค ้ั ห า ว่ั โ กกเ็ ่ กั อาศั อ ใู่ า่ กา ่ี ะกอ ว้ อากา ๓๒ ่ึ กู ะกอ า ้ว บุ ุ เ ็ ู้ กแ ่ ึ่ กา กแ ่ ขอ ุ ใ แ ่ ะค ก็ไ เ่ ห ือ กั ั้ ี้เ าะแ ่ ะค สั่ ส ุ าไ ่เห ือ กั ึ ไ ้ ั า ิควา เ ็ ุษ ์ ่ี ่า กั แ ่ ึ แ ้ ะ

๘๔ ีวิ ิ ุษ ์ าว า แ ก า่ กั อ า่ ไ ก็ า ค ก็ ี ข เ ็ ั ห ั ฯ ฯ ห อื เี่ ี กวา่ อากา ๓๒ เ ่ เ ี วกั ไ ่ ใี ค เี กิ กวา่ ้ี ีแ ่ ข เ ็ ั ห ั เ ื้อ เอ็ ก ะ ูก เ ็ โ ก เ ็ แ ่ ิ เ อื่ า ไ ก็ า� ไ เ าไ ั่ ห า ึ เ า ข เ ็ ั ห ั เ ือ้ เอ็ ก ะ ูก ก า เ ็ ขเี้ ้า เ่ี ี กวา่ ใ ส้ ิ ั าเ ิ ตำ คอื ส า้ าขอ เ า เ ิ า ขอ เ าข้ึ า ู า ควา เ ็ ิ วู า่ า่ กา ี้ เี ี เ า่ ี้ สุ า้ า่ กา ก็ อ้ ก ั ก า ไ เ ็ ิ เ ็ า�้ เ ็ ไ เ ็ กา คิ ิ า า ี้ให้ ู้ใ ร่ำ กำยขอ เรำ ู้ อ ่า ้ี ่อ ๆ อ ั ว่า ่า กา เ ็ แค่เ ี ธำตุ เ า่ ้ั ไ ว่ า่ ใค ก็ า ี่เกิ ขึ้ าก็ าอาศั อากา ๓๒ อั ไ แ้ ก่ ข เ ็ ั ห ั ฯ ฯ ั้ สิ้ เ อ่ื เ ็ เ ่ ้ี กแ็ ส ว่าโ ก ุษ ์เ ็ ส า ัว่ ค าว คอื เ ็ สิ่ ่ี ั้ อ ู่ ไ ้ไ ่ า ูให้ ั ิ่ ข้ึ ไ อีก ค �าหาขึ้ ไ อีก า ิขอ ควา เ ็ เ เ ว า ั้ า ุ หา า กิ า ไ ่ ี ข เ ็ ั ห ั ฯ ฯ ีแ ่ นำมกำย า กา ั ก ่าวก็ ูก ุ แ ่ ขึ้ กู ส า้ ข้ึ า าก ุ อกี เห อื กั ค ไ่ี ่ ี

” ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว โฺ ๘๕ ุ กุศ เ ี อ ่ี ะไ เ ็ เ ว า ั้ า ุ ฯ ก็ห สิ ิ์ ่ี ะเ ็ เ ว า ้ั ี้ ใ ่ ั ข า ไห กไ็ เ ็ ไ ไ่ ้ เ าะ ไ ่ไ ้ส ้า เห ุ ั ั ให้ไ ้ไ เ ็ เ ว าใ แ ่ ะ ั้ อั ไ แ้ ก่ า ุ หา า กิ า าว ึ ส์ า า สุ ิ ิ า ี แ ะ ิ ิ วสวัส ี ั้ เ ็ เ ี แค่ ู้เสว ขอ ุ ่ี เอ ไ ้ก ะ �าไว้ เ ี เส ือ ุคค ไ ้ ุ แ ่ อาหา เ ื่อ ่ี ะให้ ัวเอ ไ ้เส เสว เ ื่อเส เสว แ ้ว อาหา กห็ ไ เ อ่ื อา ุ า ุ ขอ เ ว าห ไ ก็ ะ ห ุ ่ว ากควา เ ็ เ าสู่ควา เ ็ ุษ ์ ห ือ อา ะ ก า่� ไ กวา่ กา เ ็ ษุ ์ ห า ึ อา ะ ก ก ก็เ ็ ไ ้ เ ว า ก กก็ ไี ่ ้อ เห อื กั อก ากเ ว าแ ้ว เห ่า ห ะ ีก่ี ั้ ก็ า ่ั กเ็ ็ เ ี แค่ อ�ำนำ แห่ กำรเสวย ุ โ ะ เสว ุ ไ ้ า กวา่ เ ว า แ ะเ าะควา ไ่ี เ้ สว ุ ขอ เอ แ าว า ึ เกิ ี มำนะท เข้าใ วา่ เอ ย่ั ยน มนั่ ค ถำวร ไ ่เค อ่ื ไ ่ ุ ิ �าไ ึ เ ็ เ ่ ้ั ่ะ”

๘๖ วี ิ ิ ุษ ์ าว า ก็เ าะว่าอ ู่ ห โ กกะ ิ าค ั้ เ ี ว ก็เห็ ุษ ์ า แ ้วเกิ ไ ่ ู้กี่ค ้ั ่า ไ เ ็ แส เ ็ ้า ี า ไ ่ กู้ ศี่ เกิ ไ ่ กู้ ค่ี อ ูเ เ ว า เ ๋ี วเ ว า ้ั ้ั ก็ ุ แิ ว้ ( ุ ิ แ วา่ เค ื่อ ห ือวา่ ไ เกิ ) เ ๋ี วเ ว า ั้ ้ีก็ ุ ิ ้า วิ า ก็หา ไ เ ว า ั้ ั้ ุ หิ แ ว้ แ เ่ าไ ่ ุ สิ กั ี เ า ั่ ื คี่ อื ควา เห็ ิ ขอ ห า้ เ าไ กอ ูใ่ ส า ้ั เ า อ่ คี วา เห็ วา่ เรำนย้ี ่ั ยน แ ๆ่ อ า่ วา่ แ ่ ห เ ใ ควา เ ็ ษุ ์ ี่ าอา ุ ื าว ึ อ้ เี า่ ั้ เ า ั ีควา เขา้ ใ ว่า ะ ั อ ไู่ ้อีก า ไ ่ า า่ ห อก ่า ขอให้ วกเ าเข้าใ ว่า ีวิ ขอ ุษ ์ ้ีส้ั ัก ควา เ ็ ไ ก็สั้ แ ่เ าโ ค ีเ าะ ีศาส าอั เ ็ คา� ส่ั สอ ขอ ะ ุ เ า้ สว คไ์ ่ ศี าส า ะ ุ เ า้ ไ ่ไ ้ ้ั ศาส าไว้ สว ค์ ห โ กก็ไ ่ ีศาส า ะ ุ เ า้ ไ ่ ั้ ศาส าไว้ ห โ ก ศาส า ั้ ไวอ้ ู่ ใ โ ก ุษ ์เ ่า ั้ เ าะ ะ ้ั เ ว าห ือ ห ้าอ าก ิ ั ิ า ค�าสอ ขอ ศาส า �า ้อ า ิ ั ิใ โ ก ุษ ์ ้ี ้าอ าก ั เ ศ ์ ก็ า ั ใ โ ก ุษ ์ ี้ ึ ะ ีกา เ ศ ์ กา แส อ ู่ ้ั เ

ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว ฺโ ๘๗ ก็ า แ ก่ เ็ ็ กา สอ ให้ า� คุ า ควา ี ไ ไ่ ส้ อ กั ให้เ ็ ไ เ ื่อ ควำมหลุดพ้น สอ ให้เ ว า ั่ แห ะ ให้ �าคุ า ควา ี ส า า ศี กั ษาศี แ ่ก็ ักษา ไ ไ้ ่ เี ่า ุษ ห์ อก เกิ เ ็ ุษ ์ ือว่า ะเส ิ ี่สุ แ ะควา เ ็ ษุ ไ์ ้ าโ าก เ อ่ื ไ ้ าโ ากเ ากอ็ า่ อ่ ให้ สิ่ ่ไี ้ าโ าก ้ี า่ ไ เ า่ ๆ เ า อ้ ส ้า ตำ ส า้ ปั ำ ส า้ ควำมเหน็ ให้ กู ้อ าก ั้ ึ าเ ี ู้ า่ กา อ่ี กู่ ั เ า า า แส า คิ ิ า าไ ่ อ หาสา ะแก่ สา ขอ ่า กา ้ี ่ีสา า ะ ึ ือ เกาะ ึ่ า อาศั แ ะเ ็ ่ี ั อ ใ ใหแ้ กเ่ าไ ้ ใหเ้ ็ ใ ไ ้ ใหว้ า ใ ไ ้ ใหอ้ อุ่ ใ ไ ้ กา ิ า า ั้ ไ ่ อ้ ิ า า ึ สิ่ ี่อ ู่ อก ัว ให้คิ ิ า าเ าะสิ่ ่ีอ ู่ใ ่า กา ี้ อั ไ ้แก่ ข เ ็ ั ห ั เ ้ือ เอ็ ก ะ ูก... ่ีแห ะ ึ เ าไ ่ ากสิ่ เห ่า ้ีไ ส่ิ เห ่า ้ี ก็ อ้ ากเ าไ ใ สี่ ุ ห า ควา วา่ กุ อ า่ อ้ ึ ุ แ กส า เ ื่อส า แ ้วไ ่ ีสิ่ ใ ี่ ะสา า ึ ือ ห ือค อ ค อ ไ ้เ ่ึ ไ ่ไ ้สักอ ่า ไ ่ ีสิ่ ใ ี่ ะ เ ็ เค ่ือ อ ั เ าไ ้แ แ้ อ่ า่ เ ี ว

๘๘ ีวิ ิ ุษ ์ าว า เ าะ ะ ้ั ะ ุ เ ้า ึ สอ ให้ วกเ า แยกแยะ ่า กา ให้เห็ า ควา เ ็ ิ เ ่ือเ าเห็ า่ กา เ ็ วั เ ็ ั่ คอื เ า ี ควำมเหน็ ผด เ อ่ื เ า เห็ ิ เรำก็บอด เรำก็มด าก็ไ เ่ กิ ขึ้ แ ่หากเ า แ กแ ะ ่า กา ออกไ า ควา เ ็ ิ โ เห็ ว่า สว่ ใ เี่ ข้ แข็ สว่ ้ั เ ็ า ุ ิ สว่ ใ ี กั ษ ะเห ว สว่ ั้ เ ็ า ุ า�้ สว่ ใ ี กั ษ ะ อ้ สว่ ้ั เ ็ า ไุ สว่ ใ ี กั ษ ะ ั ไ าสว่ ั้ เ ็ กั ษ ะขอ า ุ เ อื่ เ าคิ แ กแ ะอ า่ อี้ ู่ อ่ ๆ ควา เห็ เี่ า เค คิ ว่า ่า กา เ ็ ัวเ ็ ก็ ะ ูกเ ิ เ ออก า ิ ใ ะไ ่ ูกห่อหุ้ อีกแ ้ว เ า ะเห็ เ ว่า ร่ำ กำย ร ๆ คออะไร โอ...! เ า าอ ่กู ั ขอ สู ขอ วา่ เ า่ ไ ่ ีแก่ สา ไ ่ ีสา ะ เ า าอ ู่กั ควา วา่ เ ่า ไ ้ ขอ ว่า เ ่า า ้ั แ ่วั เกิ แ ่เ าไ ่เค เห็ ควา ว่า เ ่า ี้เ เ าเห็ แ ่ควา เ ็ ัว อาศั อ ู่กั ควา เ ็ ัว ิ อ ่กู ั ควา เ ็ วั ะ ้ั ึ ูก ควา เ ็ ัว หุ้ หอ่ ก ิ ไว้ ห ้า ่ีขอ เ าคือ ะ อ้ คิ แ กแ ะกา อี้ อก าก วั อ้ คิ ให้ าก คิ อ า่ ส ่�าเส อ แ กแ ะอ ู่ อ เว า ควา เห็ อั ูก ้อ

ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว โฺ ๘๙ ใ เ ่ือ ขอ ่า กา ก็ ะเกิ ขึ้ เ ่ือ ีควา เห็ ูก ้อ ่ี ั เกิ ขึ้ าก็ ือ่ ว่าเ า มีตำแลว้ ร่ำ กำยนี่เอ คือศำสนำขอ พระพุทธเ ้ำ ี่ ะอ ค์ ส่ั สอ แ ะแ ะ า� สาวกให้ า� เ ิ า ว้ กา อ ใหเ้ ห็ า ควา เ ็ ิ าใ ขอ เ าก็ ะเกิ ขึ้ เ ี กว่า ตำปั ำ ั ่ี ะ ุ เ ้าแส ไว้ใ ักกั วั ะสู ว่า ักขุ อุ ะ า ิ า ั อุ ะ า ิ ั า อุ ะ า ิ วิ า อุ ะ า ิ อาโ โก อุ ะ า ิ กั ษุ คอื า ตำนี่เหน็ แลว้ เห็ ่า กา า ควา เ ็ ิ แ ่ อ้ เห็ ว้ อา� า อ ิ ค า ั อุ ะ า ิ ำณ คอื รตู้ ำมควำมเปน็ ร เ่ี กิ ขึ้ ั า อุ ะ า ิ ปั ำ คือ กำรรู้ ัดใ ่า กา ว่าไ ่ ีแก่ สา สา ะ อั ใ ่ีเ า ะ ่ึ าอาศั ไ ้ วิ า อุ ะ า ิ ว ำ คอ ควำมรู้ คือ ู้ว่า ่า กา ะกอ า ากอะไ อาโ โก อุ ะ า ิ อำโลโก คือ ควำมแ ่มแ ้ ก็ ะ ั เกิ ข้ึ แกใ่ ขอ เ า ีเ้ อ

”๙๐ ีวิ ิ ษุ ์ าว า เ ื่อ ีควา แ ่มแ ้ เกิ ข้ึ ใ ิ ใ วา่ า่ กา ะกอ ว้ า ุ ิ า ุ า้� า ไุ า ุ ะ ุ เ า้ ึ ให้ ะ ว ่า กา คือ ว ว ่า กา แ ว อ เ ว่า ี่แห ะคือ ัว ุกข์ ่า กา ้ีคือ ุกข์ ทุกข์เพรำะ ควำมแก ่ ทุกขเ์ พรำะควำมเ ็บ ทุกขเ์ พรำะควำมตำย ทกุ ขเ์ พรำะพลดั พรำก ทกุ ขเ์ พรำะควำมไมไ่ ดด้ ่ั ใ หวั ทุกข์เพรำะบั คับบั ำไม่ได้ ทุกข์เพรำะควำมเศร้ำ โศก ทกุ ข์เพรำะควำมพรี้พไรร�ำพัน ทกุ ขเ์ พรำะควำม คบั แคน้ ใ ทกุ ขเ์ พรำะควำมเ บ็ ปวด ทกุ ขเ์ พรำะควำม หว ทกุ ขเ์ พรำะควำมกระหำย ทกุ ขเ์ พรำะควำมลำ� บำก อ้ อ เห็ กุ ขอ์ า่ อ า้ ออ๋ ... เ า าอ กู่ ั วั กุ ข์ า� อ า่ ไ เ า ึ ะสา า ้ กุ ข์ไ ไ ”้ กา ค้ หา า กา เ ็ เ ี แคก่ า สรำ้ ตำ ขอ เ า ให้สา า อ เห็ กา า ควา เ ็ ิ เ ื่อเ ็ า า ให้ ิ เ ่ี ่อห ัก า ิ ่ีเ ็ ิ โ ไ ่ค า เค ื่อ เ าะ ะ ั้ ตำ ึ เ ็ า ขอ กา ู ุกส่ิ ุกอ ่า า ควา เ ็ ิ เ ื่อเ าเห็ า ควา เ ็ ิ ว่ากา ้ีเ ็ ิ เ ็ �้า เ ็ ไ เ ็

ะอา า ์ วีวั ์ า วุ ฺโ ๙๑ ิ เ าก็ ะเ ี่ ่อส า แ ะเ ี่ ่อ ควา เ ็ ิ อ ู่ อ เ ่ือ ้ั เว า ั้ ี่เ า อ เห็ ควา เ ็ ิ ห ือเ าส ้า า คอื ควำมเหน็ ตร ไว้ใ ิ ใ แ ว้ กใ็ ห้ อ่ ิ า า ใ ่ี ั ห ัวเ าอ ู่ โ ให้ ิ า าว่า ตใ ี้ ึ ่า กา ไวใ้ ห่ อื ไ ่ ใค เ ็ ู้ ึ กั แ ่ ึ แ ไห แ ะ ึ ไ ้ ิ ห อื ไ ่ ะ ุ เ ้า อกว่า ส่ว ะกอ ขอ ใ คือ เวทนำ สั ำ สั ขำร ว ำณ เวทนำ คอื สขุ - กุ ข-์ ไ ส่ ขุ ไ ่ กุ ข์ สขุ ไ เ่ ็ ั หา เ าะ ุษ ์ อ ส่ว ุกข์ ี่สิเ ็ ั หาเ าะ ุษ ์ ไ ่ อ กา ี่ ษุ ์ไ ่ อ ุกข์ ั่ แห ะ คือ ุษ ์ส ้า อุ า า คือกา ึ ่ั ือ ั่ ให้เกิ ขึ้ กั ัวเอ ไว้แ ้ว กา ่ี ุษ ์ไ ่ อ ว่า ่า กา ้ี �าไ ุกข์ ิ �าไ เ า ึ �า าก ัก ั่ คือ ุษ ์ส ้า ควา ึ ่ั ือ ั่ ไว้ ใ ใ แ ้ว ห า ควา ว่าเ า ิ ีใ สุข คืออ ากไ ้สุข าเ ็ ขอ เ า อ ากให้ ่า กา ้ีไ ่ ีควา แก่ ไ ่ ี ควา เ ็ ไ ่ คี วา า ไ ่ คี วา ุกข์ ไ ่ คี วา าก ไ ่ คี วา า� าก ไ ่ คี วา ไ ไ่ ้ ่ั ใ เ อื่ เ า ิ ใี สขุ

๙๒ ีวิ ิ ุษ ์ าว า เ ่อื ่ี ะให้ แี ่ควา ส า ใ ่า กา ก็แส วา่ เ า ิ ี ใ สิ่ ี่เ ็ ไ ไ ่ไ ้ ห ือ ิ ีใ า ะแ ะวิสั ่ีไ ่คว ะเ ็ ไ แส ว่าเ า ื า ิ ใ ขอ เ าก็ไ ่เ ่ี ไ ่ ่อควา เ ็ ิ เ า ึ ี ุกข์ เ าะ ะ ั้ กา ิ ีใ สุขก็เ ็ กา ส ้า ุกข์ ให้กั ัวเอ กา ไ ่ ้อ กา ุกข์ ห ืออ าก ะ ั ุกข์ ห อื ไ อ่ ากให้ กุ ขเ์ กิ ขึ้ อื เ ็ กา ึ เ ่ กั เ อ่ื ยดึ ส่ิ ใ ่อ เ ็ ทุกข์เ าะสิ่ ั้ หากเ า �า า อ�า า ขอ ควา สขุ ก็ ะเกิ ควา กุ ขข์ ึ้ ใ ใ เ า ึ ไ ส่ า า ้ าก ุกข์ไ ้ า ่ีส ้า ข้ึ าก็ไ ่สา า อ เห็ ิ า ไ ้ เ า ะ ูกอ�า า ขอ เว า คือสุข- ุกข์ ี้ ก ิ าไวเ้ ห อื เ ิ ั ั้ ให้ ิ า าเว า ้ั ๓ อ า่ อั ไ ้แก่ สขุ - ุกข์-ไ ส่ ุขไ ่ กุ ข์ ่ี ้ั อ ู่ า ใ กา ใ ใ ี้ว่าเ ็ สั ธรรม (ควา ิ ีเ่ ็ กุ ข์) ่ึ เ ็ สิ่ ่ีคว กา� ห ู้ ีวิ ขอ เ า ่ี ่า าเค เ อควา สุข ี่แ ้ ิ ห อื ไ ่ กา ใ ้ วี ิ เ่ี ็ ไ า ก ะแสแห่ โ ก ั้ ไ เ่ ค า� ควา สขุ อั แ ้ ิ าใหเ้ าเ เ อ่ื ไ เ่ ค ควา สขุ

ะอา า ์ ววี ั ์ า ุว ฺโ ๙๓ อั แ ้ ิ แ ว้ ะ วั ิ้ ะเ อ ะ า เ ิ เ ิ กั กา ใ ้ ีวิ เ ่ ั้ เ ื่ออะไ เ า ะ ึ ือ ึ่ าเว า อั ะกอ ้ว สุขเว าแ ะ ุกขเว าไ ้ห ือเ ่า ึ่ าสขุ เว าไ ไ้ ห ห อื ึ่ า กุ ขเว าไ ไ้ ห แี่ ้ ก็ ่ึ ไ ่ไ ้เ าะเว า ้ั สอ อ ่า ั้ ไ ่สา า ั้ ่ั ไ ้ อ เว า เ ี๋ วเกิ เ ี๋ ว ั เกิ - ั เ ่ ี้เ อ่ื ไ สั ำ คอื ควำม ำ� า� เ อื่ าวใ อ ี า� เ อ่ื าว ใ ั ุ ั สั า อื เ ็ กุ ข์ ่ี อี ใู่ ใ เ า เ ็ วั กุ ข์ แ ไห ให้ค้ ูใ ิ ใ ขอ เ าไ ้ กำร �ำเ ็ เ ื่อ ขอ ควา เห วไห คอื เ ็ เ อื่ ขอ อ ี ไี่ ่ ี ิ ใ ั ุ ั อ ี คือส่ิ ่ี ่ว ั ไ แ ้ว ค�าว่าสิ่ ี่ ่ว ั ไ แ ้ว ห า ควา ว่าส่ิ ้ั เกิ ข้ึ ิ ใ ค าวค ้ั ี่เ ็ อ ี ่ึ ไ ่สา า เกิ ขึ้ ใ ั ุ ั ้ีไ ้เ าะส่ิ ั้ ไ ้ ั ไ ห แ ้ว แ ่กา ี่ส่ิ ้ั าเกิ ขึ้ อีกค ้ั ห ึ่ า ใ ิ ใ ขอ เ าใ ข ะ ั ุ ั แ ะเ ากไ็ เขา้ ใ วา่ เ ็ สั ว์ เ ็ ุคค เ ็ เ า เ ็ เขา เ ็ ควา ิ ั่ แส ว่าเ า ิ ั ิ ิ ิ ใ เ าไ เ่ ี่ อ่ ควา เ ็ ิ อ ี กค็ อื อ ี ห ไ ั ไ ะไ ่ว ไ ไ ่ ี ิ ใ ั ุ ั เ าะ ะ ั้ เ่ี กิ ข้ึ ใ ิ ใ ใ เ า กี้ ค็ อื ควา เห วไห

๙๔ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ควา า� เ อื่ ใ อ ี ี่ ุ ขึ้ าใ ิ ใ เี้ ี กวา่ สั ำลว ึ่ สั า กี้ ไ็ ส่ า า เ ็ เค อื่ อ ั ิ ใ ขอ เ าไ ้ เ า ึ อื ห ือ ่ึ าสั า ี้ไ ไ่ ้เ ่ กั สั ขำร คือ ควำมคด ไ ่ใ ่สั ขา ู ี่ห า ึ ่า กา แ ่เ ็ สั ขา ี่ห า ึ ควา คิ ี่เ ี กว่า สั ขำรขันธ์ สั ขา ขั ์ ้ีก็เ ่ เ ี วกั ้อ ะวั ่ีสุ เ อ่ื ว้ กา ี่ ะ า� หี อื า� ว่ั ะ ิ ั ิ หี อื ิ ั ิ วั่ ั้ ี ุ เ ่ิ ้ า ากควา คิ ั่ เอ ะ ี ั าห ือ ไ ่ ี ั า ะ กู ห อื ะ ิ กเ็ ็ ไ เ าะควา คิ เ่ี อ ควำมคด ้เี าใ ้ า ั้ แ ่ ั เ ็ เ ก็ ึ กุ วั ี้ เ อ่ื ้อ ก ั ไ ูเ ่ือ าว ี่ ่า าเ า ะ อ เห็ เ ว่า โอ... เ าไ ่ ่าคิ แ เี้ ” ห อื า้ เ า �า า เี่ า คิ ไวอ้ า ะเกิ ควา เสี หา อ ่า ให ห่ ว ” ฯ ฯ กา คิ ึ เ ่ือ าว ่ีเกิ ข้ึ ใ อ ี เ ็ กา คิ ไ า ก ะแสโ ก า ก ะแสอา ์ า ควา อใ า ควา คุ้ เค ขอ วั เอ ไ เ่ ็ แก่ สา าศ ากแก่ สา กา อ กู่ ั ควา คิ อ เว าไ ว่ า่ เ อ่ื ั้ ะเ ็ เ ื่อ ี ห ือไ ่ก็ า ะเ ็ ส่ิ ี่ก่อกว ส ้า ควา วุ่ วา ””

ะอา า ์ ววี ั ์ า วุ โฺ ๙๕ ุ่ เห ิ ให้แก่ ิ ใ ก า เ ็ ควา ุ้ ่า ควา ห ุ ห ิ ควา า� คา ใ เ ่อื คิ ึ เ อ่ื ่ีเกิ ข้ึ ใ อ ี ีสักเ ่ือ ห ่ึ ไห ี่เ า ะสา า ่ึ าไ ้ ึ ือไ ้ แ ะเ ็ ่ี อ ั ใ ขอ เ าไ ้ ไ ่ เี ั้ เี้ าะเ อ่ื าว ่า ๆ เห ่า ้ั ั ไ ห แ ้ว ไ ่ ีเห ืออีก ่อไ แ ้ว ใ ั ุั อก าก ั้ สั ขา ขั ห์ อื ควา คิ ี้ ะ ุ เ า้ ือว่าเ ็ ุกข์ หากเ า ึ ใ สั ขา ขั ์ห า ึ เ า ึ ใ ควา คิ แ ้ควา คิ ้ั ะ ูก ้อ เ ิศ ี่สุ ี ี่สุ ควา คิ ขอ ู้อ่ื ิ ห ือใ ้ไ ่ไ ้ก็ า แส ว่าเ า ึ อ ใู่ ุกข์ ึ ้อ ไ ้ ั กุ ข์ไ เ ็ า เ าะ ะ ้ั เ ่ือเ าสา า เห็ สั ขา ขั ์ า ควา เ ็ ิ ั ก ่าวข้า ้ เ า ะไ ่ ึ ควา คิ แ ะ ใ ส่ี ุ เ า ะสา า อ่ วา ควา คิ ไ ้ ว ำณขันธ์ คือควำมรู้สึก ควา ู้สึก ั้ ห า ั้ ว ี่เกิ ข้ึ ่ึ เ า ั ู้ า ใ กา แ ะใ ้ั ้ว เ ็ ไ า อากา ขอ กา ่ึ เ ี กวา่ ู ขั ์ เ ็ ไ า

๙๖ ีวิ ิ ษุ ์ าว า อากา ขอ เว าคอื กา เสว อา ์ ่ึ เ ี กวา่ เว าขั ์ เ ็ ไ า อากา ขอ สั าคือควา �า ่ึ เ ี กว่า สั าขั ์ แ ะเ ็ ไ า อากา ขอ สั ขา คอื ควา คิ ่ึ เ ี กว่าสั ขา ขั ์ ควา ู้สึก ะเ ่ี แ ไ า อากา ขอ ู เว า สั า สั ขา อ ู่ อ เว า เ ่ เ ่ือ ่า กา ี แข็ แ ก็ ู้สึก ี เ ื่อ เว า ่ีเ ็ ควา สุข (สุขเว า) ก็ ู้สึก ีใ อใ หาก ีสั า (กา า� ) เ อ่ื าว ี่ ๆี ก็ สู้ กึ อใ ส า ใ แ ะหากไ ่ ี ควา คิ ุ้ า่ ุ่ เห ิ ิ ใ อ โ ่ กเ็ กิ ควา อใ ู้สกึ ี แ ห่ าก ู ขั ์ กี า เ ่ี แ กู ก ะ ก ะ ั่ เกิ ควา เ ็ ว เ าก็ ะ สู้ กึ ไ ่ ี สู้ กึ ุ ุ า เ อ่ื เว า เ่ี ็ ควา กุ ข(์ กุ ขเว า) ก็ ะ สู้ กึ เ ็ กุ ข์ เ อื่ สั า (กา า� ) ไ า� เ อ่ื าว ไี่ ่ ใี อ ี เ าก็ ะ สู้ ึกไ ่ ี ไ ่ส า ใ เ ่ ไ า� คา� ู ขอ ค ่ี ่าเ า ห ือ �าห ้าค ี่ �าให้เ าโก ค ่ีเค ิ ใ กั ค ่ีเค คี วา แค้ ั ใ กั า ควา า� เ ่ ก้ี อ่ ใหเ้ กิ ควา สู้ กึ า า อา า อ เว กั ข้ึ ควา ู้สึก ้ั ห า ้ี เ ็ เห า่ กอขอ อกศุ ลบำป ั้ ว เ าะ ะ ั้ ึ เห็

” ะอา า ์ วีวั ์ า วุ ฺโ ๙๗ ไ ้ว่าควา ู้สึก ั้ เ ่ี แ ไ ้ อ เว า ึ เ ็ สิ่ ่เี ือ่ ไ ไ่ ้ กา �าเ ่ือ าว ่า ๆ ากกา �าห ้า ี่ขอ สั าขั ์ หากเ า คี วา ึ อื ใ ควา ้สู ึก ่เี กิ าก ควา า� ้ั ควา สู้ กึ ั ก า่ ว ะใหโ้ ษแกเ่ า ควา สู้ กึ ะโอ ไ ้อ ไ า ควา คิ า ค ้ั คิ อ ่า เ ิ เ ิ เ ิ า ค ้ั คิ อ า่ ุ้ า่ า ค ้ั คิ เ อ่ื ี่ ี า ค ั้ คิ เ ื่อ ไ ่ ี ฯ ฯ เ ่ือ ิ า า ึ ควา ู้สึก ี่เกิ าก ควา คิ ใ แ ่ ะวั แ ่ ะเ อื แ ่ ะ ี ี่ า่ า ่ี ี ั้ ควา อใ ีใ ิ ี เสี ใ ิ หวั เห า วา้ เหว่ ฯ ฯ ควา ู้สกึ ั้ ว ่ีเกิ ขึ้ า� ใหเ้ าไ ้ ู้ า ควา เ ็ ิ ห อื ไ ว่ า่ วิ า ขั ์ เ้ี ็ ส่ิ ไี่ ่ แี ก่ สา ไ แ้ ก่ สา าศ ากแก่ สา ะ ุ เ ้า เ ี วิ า ขั ์ว่า เห ือ ัก า าก ” า ขอ ัก า าก คือแส เ ื่อ ่า ๆ ี่ไ ่ า่ เ ็ ไ ไ ้ �าให้ค ้สู กึ เ ่อื �าใหค้ ู้สึกอัศ ์ า� ใหค้ อ้ เสี เ ิ ไ ู ัก า าก า� ใหค้ เกิ ควา ู้สึกอัศ ์ วิ า ขั ์ก็เ ่ กั �าให้ใ ขอ เ าห

”๙๘ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ” เ ็ ิ เ ็ ั ว่ากา ้ีเป็นเรำ กา ี้เ ็ ขอ ขอ เรำ ควา ู้สึก ั้ ห ี่เกิ ข้ึ ากเว าไ ่ว่า ะเ ็ ควา สขุ ห ือควา กุ ขก์ ็เ ็ ขอ เ า เ อื่ ึก ึ เ อื่ าว ่ีเกิ ใ อ ี ั้ เ ่ือ ีแ ะไ ่ ีก็ �าให้ ู้สึกว่าเ ็ เ ื่อ ขอ เ า ควา คิ ั้ ห กเ็ ็ ขอ เ า ควา สู้ กึ เ่ี กิ ขึ้ ้ั ห ก็เ ็ ขอ เ า วิ า ขั ์ �าห ้า ่ีให้เ ารู้สึก ะ ุ เ ้า ัสว่า กา ่ีเ า ีควา ู้สึกไ า อากา ขอ ู เว า สั า สั ขา แ ะวิ า า� ใหเ้ าไ ้ เส อา ์ขอ ควา ู้สึก ้ั ึ่ ส่ ให้เ า ึ ิ กั อา ์ ั ก า่ ว อ้าว ิ ไ อ้ ่า ไ ” ิ ไ ้ เ ่ือ ่า กา ให้ควา สุขเ าก็ ิ ควา สุข ่ีเกิ าก ่า กา ้ี แ ะหาก ่า กา ให้ควา ุกข์ เ า ก็ ิ ควา กุ ข์ขอ า่ กา เ ่ กั เ า ิ ควา กุ ขไ์ ้อ ่า ไ ”

ะอา า ์ วีวั ์ า ุว โฺ ๙๙ เ า ิ ใ ควา กุ ข์ขอ า่ กา โ ไ ่ วู้ า่ ิ ั่ เ ็ เ าะกา เห็ ิ แ ้ ิ แ ว้ เ า ิ ใ ควา กุ ขข์ อ ่า กา โ กา ่ีเ าไ ่อ ากให้ ่า กา ี้ ุกข์ ่ั เอ ักษ ะ ่ีไ ่อ ากให้ ่า กา ุกข์ ไ ่อ ากให้ ่า กา ี้ เ ็ ่ว ั่ คือ ิ ุกข์ใ ่า กา เ ี กว่า ิ อ ู่ใ า่ กา ิ อ ใู่ เว า ิ อ ใู่ สั า ิ อ ใู่ สั ขา แ ะ ิ อ ู่ใ วิ า ห า ึ ิ อ ู่ใ ควา ู้สึกขอ วิ า เอ ะ ุ เ า้ ึ แส ส า เ ็ ข้ั เ ็ อ ให้เ าไ ้ ิ า า ไ ้เห็ ไ ้ อ ั ว่า รูปั อน ั ู ่า กา ไ เ่ ่ี แ ว ไ ค่ ี่ ้ั ่ั ไ ไ่ ้ เวทนำ อน ำ เว ากไ็ เ่ ี่ แ ว ไ ค่ ี่ ้ั ั่ ไ ไ่ ้ สั ำ อน ำ สั า (กา �า) ก็ไ ่เ ี่ แ ว ไ ่ค ี่ ้ั ั่ ไ ่ไ ้ สั ขำรำ อน ำ สั ขา คือควา คิ ก็ไ ่เ ี่ แ ว ไ ค่ ี่ ้ั ั่ ไ ่ไ ้

๑๐๐ วี ิ ิ ษุ ์ าว า ว ำณั อน ั วิ า คือควา ู้สึกห ือ กา ั กู้ ็เ ็ ส่ิ ไ เ่ ่ี แ ว ไ ค่ ่ี ั้ ่ั ไ ไ่ ้ ี่ ะ ุ อ ค์ใหเ้ าคิ ไ ่ อ เ ็ �า ั ว่า ู เว า สั า สั ขา แ ะวิ า ไ เ่ ี่ แ ว ไ ค่ ี่ ้ั ่ั ไ ไ่ ้ กเ็ าะ... รปู ไ ่สา า ้ั ่ั ใหเ้ า ึ ไ ้ อ ีวิ เวทนำ คอื สขุ กุ ข์ ไ ่ กุ ขไ์ ส่ ขุ ้ั กไ็ ส่ า า ั้ ั่ ใหเ้ า ึ ไ ้ อ ีวิ สั ำ คือควา �าไ ่สา า ้ั ่ั ให้เ า ึ ไ ้ อ ีวิ สั ขำร คอื ควา คิ เี่ ็ กศุ แ ะอกศุ กไ็ ส่ า า ั้ ่ั ให้เ า ึ ไ ้ อ วี ิ ว ำณ คือควา ั ู้ ก็ไ ่สา า ้ั อ ู่โ อา ์อั เ ี วไ ้ เ ื่อ าก ้อ เ ี่ แ ไ า อากา า กา เว า สั า สั ขา เ ่ือ ู เว า