สนทนาธรรม กับ อ.วศิน อินทสระ เล่ม 5

150 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ ผมอ่านแล้วไม่เขา้ ใจครบั   คำ� ถามท่ี ๑๒๙๗ การกระทำ� ทไ่ี มม่ เี จตนาเรยี กวา่  “กริ ยิ า” คอื ไมเ่ ปน็ ทง้ั บญุ และบาป  ถา้ เราไมไ่ ดม้ เี จตนากไ็ มเ่ กดิ วบิ ากกรรม แตก่ ม็ ผี ลแหง่ การกระทำ� นน้ั เปน็   วิบากของบุคคลหรือสิ่งต่างๆ  เหล่านั้น  เช่นเราเดินบนสนามหญ้าตอน  กลางคืน  เหยียบมดตายโดยท่ีเราไม่รู้อย่างน้ีไม่ถือว่าบาป  เพราะไม่มี  เจตนาแต่การท่มี ดถูกเหยียบกเ็ ปน็ ผลวิบากของมด แต่เราต้องทำ� อะไร  ลงไปด้วยสติ  ท�ำไปด้วยความถูกต้อง  แต่ผมได้ฟังพวกเรียนอภิธรรม  บอกวา่  ตอ้ งท�ำทกุ การกระทำ� ใหเ้ ปน็ มหากศุ ล แตผ่ มวา่ การกระท�ำของ  เรามนั กเ็ ปน็ กศุ ลบา้ ง อกศุ ลบา้ ง ไมเ่ ปน็ กศุ ลบา้ ง อกศุ ลบา้ ง แลว้ เราจะ  ต้ังจิตใจอย่างไรในการกระท�ำครับ  ผมจับจุดไม่ได้  หรือว่าต้องเรียน  ธรรมะไปตามสติปัญญากอ่ นครบั  อภธิ รรมผมร้สู ึกว่ายากครบั     ตอบ การกระทำ� ทไี่ มม่ เี จตนา ทา่ นเรยี กวา่  กตตั ตากรรม แปลวา่  สกั แต ่ ว่าท�ำ  กรรมน้ีให้ผลน้อยท่ีสุด  จะไม่ให้ผลเมื่อกรรมอื่นยังให้ผลอยู่  เม่ือ  ว่างจากการให้ผลของกรรมอื่น  กรรมนี้จึงจะให้ผลท้ังฝ่ายดีและฝ่าย  ไมด่  ี ตวั อยา่ งเรอื่ งเหยยี บมดทคี่ ณุ ยกมานน้ั  คณุ อาจไดร้ บั ผลในลกั ษณะ  เดยี วกนั  คอื  คนอนื่ ทำ� ใหค้ ณุ เดอื ดรอ้ นโดยทเ่ี ขาไมเ่ จตนา เชน่  เอากอ้ น  หินปาสัตวแ์ ต่ไปถูกคุณ เป็นต้น

สนทนาธรรมกบั 151 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที ่ ๑๒๙๘ สวัสดีครับ มีบุคคลนอกศาสนากล่าวว่า คัมภีร์อภิธรรม เป็นส่ิงท ่ี สร้างมาใหม่  เพ่ิมเติมเข้ามาใหม่  ไม่อยู่ในรูปพระพุทธวจน  ที่พวกเขา  กลา่ วมาถูกต้องหรือเปลา่ ครับ ตอบ คมั ภรี อ์ ภธิ รรมเปน็ คำ� อธบิ ายพระสตู รอยา่ งละเอยี ด ละเอยี ดมากๆ  บางท่านเห็นว่าเกินจ�ำเป็น  บางท่านกล่าวว่า  คัมภีร์อภิธรรมแต่งเม่ือ  พ.ศ. ๑๗๐๐ โดยพระอนรุ ทุ ธาจารยช์ าวลงั กา ผมไมแ่ นใ่ จในสง่ิ เหลา่ น ี้ จึงไม่สามารถพดู อะไรได้มาก ค�ำถามที ่ ๑๒๙๙ ผมได้มีโอกาสไปงานศพ  ส่วนใหญ่เจ้าภาพจะเขียนพิธีการไว้ว่า  พระสวดพระอภธิ รรมในเวลา... แต่พอไปฟงั สวด (เขา้ ใจวา่ พระสวดให้  คนเป็นฟัง  ไม่ใช่สวดให้คนตายฟัง)  พระกลับเทศน์ภาษาไทยสอน  เลยเข้าใจง่ายดี  อย่างน้ีไม่ถือว่าผิดหลักพิธีกรรมใช่ไหมครับ  ท่านสวด  พระสตู รแปลได้หรอื เปลา่ ครบั  ขอบคณุ ครับ ตอบ ดคี รบั  เทศนแ์ ทนสวดไดป้ ระโยชนม์ ากกวา่  เพราะผไู้ ปรว่ มในงาน  เข้าใจและน�ำไปปฏบิ ัตไิ ด้ สวดพระสูตรแปลก็ดเี หมอื นกัน

152 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท ี่ ๑๓๐๐ สวสั ดคี รบั อาจารย ์ ไดอ้ า่ นหนงั สอื  สง่ิ ทคี่ วรทำ� ความเขา้ ใจกนั ใหม่ เพ่ือความถูกต้อง  ที่อาจารย์กล่าวว่า  พระพุทธเจ้าให้จีวรแก่พระสารี-  บุตร  กับ  พระสารีบุตรให้จีวรแก่พระพุทธเจ้าใครจะได้บุญมากกว่ากัน  แล้วอาจารย์ตอบว่าพระพุทธเจ้าได้บุญมากกว่า  ตอนแรกผมไม่เข้าใจ  คิดว่าถ้าเนื้อนาของเราดีแล้ว  ถ้าเราเป็นผู้ให้เราก็ได้มากกว่าแน่ๆ  แต่  พอมาคดิ ด ู หลกั ไตรสกิ ขานเี้ ปน็ หลกั การพฒั นาเพอื่ ละเสยี สละสงิ่ ทงี่ า่ ย  ไปหาความยาก  จุดมุ่งหมายของการให้ทานคือลดความโลภลง  คือ  ประมาณว่าถ้าศีลธรรมและคุณธรรมในตัวเราสูงขึ้น  น้ันก็คือเป็นคน  มีบุญในตัวอยู่แล้วเพราะลดกิเลส  ลดอวิชชาลงได้บ้าง  อย่างน้ีถ้าเรา  พัฒนาจนเป็นพระอริยะเสียเองก็เป็นบุญย่ิง  คือไม่ต้องเวียนมาเกิด  อีกแล้ว เปน็ อย่างน้หี รือเปล่าครบั ตอบ เป็นอย่างท่ีคุณว่ามา  ถูกต้องแล้ว  เรื่องการถวายจีวรระหว่าง  พระพุทธเจ้ากับพระสารีบุตรนั้น  เป็นตัวอย่างท่ีกล่าวไว้ในอรรถกถา  ทกั ขิณาวิภังคสตู ร มชั ฌมิ นกิ าย ค�ำถามท่ี ๑๓๐๑ อยากเรยี นถามเรอ่ื งตอนเชา้ ทถ่ี วายขา้ วพระพทุ ธ ไมไ่ ดจ้ ดุ ธปู ไหว ้ อยากทราบว่ามีความจ�ำเป็นไหมคะ  เนื่องจากต้องออกจากบ้านมา  ท�ำงาน ไมส่ ะดวก แตม่ คี วามรู้สึกไม่สบายใจ

สนทนาธรรมกบั 153 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ ไม่ต้องจุดธูปก็ได้  เดี๋ยวนี้เขาก�ำลังรณรงค์เร่ืองไม่ควรจุดธูปบูชา  พระอยู่  เพราะควันธูปเป็นพิษแก่ร่างกาย  ถ้าคุณอยากจะจุดอยู่ก็ให ้ ดบั เสยี ในกระถางธปู  โดยวิธีปักหัวลงเปน็ การปอ้ งกันอคั คีภยั ด้วย ค�ำถามท ่ี ๑๓๐๒ สวัสดีค่ะ  เราเกิดมาเพื่ออะไรคะ  แล้วการเรียนรู้พุทธศาสนา  ม ี ผรู้ ทู้ า่ นสอนวา่  “การจะเรยี นใหถ้ กู ตวั ศาสนาแทๆ้  ตอ้ งเรยี นรไู้ ปท ่ี ตา หู จมกู  ลนิ้  กาย ใจ” เรยี นแลว้ จะรวู้ า่ ชวี ติ เกดิ มาทำ� ไมหรอื คะ ขอบคณุ คะ่ ตอบ คนเราเกิดมาเพื่อพัฒนาตนให้ถึงข้ันสมบูรณ์ที่สุด  จนไม่มีความ  ช่ัวหลงเหลืออยู่เลย  มีแต่ความดีล้วนๆ  คือส้ินกิเลสเป็นพระอรหันต์  น่ันเอง  ตา  หู  จมูก  ล้ิน  กาย  ใจนั้น  ท่านเรียกว่า  อายตนะภายในบ้าง  เรียกว่าอินทรีย์บ้าง  ท่านสอนให้ส�ำรวมระวัง  เมื่อตาได้เห็นรูป  เป็นต้น  ท่านว่าเม่ือส�ำรวมระวังได้แล้ว  เป็นไปเพ่ือความส้ินกิเลส  ความข้อน้ี  พระพทุ ธเจา้ ตรัสไวใ้ นอปัณณกปฏิปทา แปลวา่  ทางปฏบิ ตั ทิ ี่ไมผ่ ดิ

154 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท ่ี ๑๓๐๓ สวัสดีครับอาจารย์  “อัสสัทธะ”  ผู้ไม่ต้องมีศรัทธาในที่น้ีหมายถึง  ใคร แล้วศรัทธาไมจ่ ำ� เป็นหรอื ครบั  เหน็ ใครๆ กบ็ อกวา่ ตอ้ งมีศรทั ธา ตอบ เปน็ คณุ บทหนง่ึ ของพระอรหนั ต ์ พระพทุ ธเจา้ ตรสั เรอ่ื งนเ้ี พราะทรง  ปรารภพระสารบี ตุ รซงึ่ เปน็ ผไู้ มเ่ ชอ่ื งา่ ย คนทวั่ ไปควรจะตอ้ งมศี รทั ธาและ  มีปัญญาก�ำกับเพ่ือไม่ให้ศรัทธางมงาย  แต่พระอรหันต์ท่านมีปัญญา  บริบูรณ์จงึ ไม่ต้องมีศรัทธาก็ได้ คอื  ปญั ญาเขา้ ไปแทนทศ่ี รัทธาทัง้ หมด คำ� ถามท่ ี ๑๓๐๔ ผู้บรรลุนิพพานแล้วย่อมเป็นผู้ไม่มีความหวัง  “นิราสา”  ความ  แตกต่างของผู้ไม่ต้องมีความหวังระหว่างพระอริยะกับกัลยาณปุถุชน  และปุถชุ นธรรมดาแตกตา่ งกันอยา่ งไรครบั ตอบ การไม่หวังของพระอรหันต์เพราะท่านส้ินกิเลสแล้ว  ไม่ต้องหวัง  สงิ่ ใดอกี  แตก่ ารไมห่ วงั ของปถุ ชุ น (ในบางคราวและบางเรอื่ ง) เพยี งแต่  คดิ วา่ ไมน่ า่ จะหวงั  ถงึ หวงั กไ็ มไ่ ด ้ อยา่ หวงั เสยี ดกี วา่  เพอ่ื ไมต่ อ้ งผดิ หวงั

สนทนาธรรมกับ 155 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท่ี ๑๓๐๕ สวัสดีครับ  ตถาคตท้ังหลายจะอุบัติหรือไม่ก็ตาม  ธาตุน้ันก็ยังคง  มีอยู่เป็นธรรมฐิติ  แสดงว่าพระพุทธเจ้าไม่ทรงเป็นผู้บัญญัติในธรรม  ทง้ั หลาย แตธ่ รรมนน้ั มอี ย ู่ แตท่ รงนำ� มาเปดิ เผย เปน็ อยา่ งนนั้ หรอื เปลา่   ครบั ตอบ ถูกต้องแล้ว  เป็นข้อความท่ีตรัสไว้ใน  ธรรมนิยามสูตร  อังคุตตร- นกิ าย คำ� ถามที่ ๑๓๐๖ จากค�ำตอบของอาจารย์ในข้อท่ี  ๑๒๙๗  ที่อาจารย์บอกว่าถึงแม ้ เราจะท�ำกรรมท่ีไม่มีเจตนา  แต่เราก็จะถูกวิบากท่ีเกิดจากความไม่ม ี เจตนาเหมือนกัน  ฟังดูแล้วสังเวชนะครับ  ดูมัวๆ  เพราะเราไม่ทราบว่า  เราได้ท�ำกรรมอะไรมาบ้าง  ถึงจะดูมัวๆ  ไม่ทราบแต่ก็พอจะท�ำใจและ  ยอมรบั  เพราะทกุ สง่ิ ทเ่ี กดิ ลว้ นเกดิ มาแตเ่ หต ุ ไมม่ อี ะไรเกดิ ขน้ึ มาลอยๆ  วิธีเดียวท่ีเราจะไม่ต้องมารับผลของกรรมดีกรรมช่ัว  คือ  การปฏิบัติจน  ไดร้ บั ผลเปน็ นพิ พาน กจ็ ะไมต่ อ้ งเกดิ อกี  ผลของกรรมนนั้ กจ็ ะเปน็ โมฆะ  ไป  ถ้ามนุษย์เข้าใจและยอมรับก็จะมีความโปร่งโล่งในสิ่งที่ตนได้รับ  ก็จะไม่มัวตีโพยตีพาย  โทษแต่ส่ิงรอบตัว  มุ่งแต่พัฒนาจิตใจ  สังคมก็  จะดกี ว่านีน้ ะครบั  ขอบคณุ ครบั   ตอบ คณุ แสดงความคดิ เหน็ มาดีแล้ว ขออนุโมทนาด้วย 

156 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท่ ี ๑๓๐๗ ผู้ท่ีมีคุณสมบัติหรืออัธยาศัยอย่างไรครับถึงจะเรียกได้ว่าเป็น  ผถู้ งึ  “สทั ธานสุ าร ี และ ธมั มานสุ าร”ี  แลว้ คณุ สมบตั อิ ยา่ งนย้ี งั เปน็ ปถุ ชุ น  ชน้ั ดหี รอื ว่าก้าวเปน็ อริยชนแล้วครับ ขอบคุณครบั   ตอบ สัทธานุสารี  ผู้แล่นไปตามศรัทธา  หรือผู้แล่นตามไปด้วยศรัทธา  คือ  ท่านผู้ปฏิบัติเพ่ือบรรลุโสดาปัตติผลที่มีสัทธินทรีย์แก่กล้า  อบรม  อริยมรรค  โดยมีศรัทธาเป็นตัวน�ำ  ท่านผู้น้ีถ้าบรรลุผลแล้วกลายเป็น  สัทธาวมิ ุตติ ธมั มานสุ าร ี ผแู้ ลน่ ไปตามธรรม หรอื ผแู้ ลน่ ตามไปดว้ ยธรรม คอื   ท่านผู้ปฏิบัติเพ่ือบรรลุโสดาปัตติผลท่ีมีปัญญินทรีย์แก่กล้า  อบรม  อริยมรรคโดยมีปัญญาเป็นตัวน�ำ  ท่านผู้นี้ถ้าบรรลุผลแล้วกลายเป็น  ทิฏฐิปปัตตะ [ทฆี นกิ าย ปาฏกิ วรรค พระไตรปฎิ ก เลม่  ๑๑ ขอ้  ๘๐ หนา้  ๑๑๕  อ้างใน  พจนานุกรมพุทธศาสตร์  ฉบับประมวลธรรม  เรื่อง  “พระอริย  บคุ คล” ๗ โดยพระพรหมคณุ าภรณ ์ (ป.อ.ปยตุ โฺ ต)] คำ� ถามท ่ี ๑๓๐๘ ตถาคตโพธิศรัทธา  หมายถึง  เรามีศรัทธาในความกรุณาท่ีพระ-  พทุ ธเจา้ ตรสั รใู้ นความเปน็ ไปของธรรมชาตนิ นั้ ๆ แลว้ นำ� มาแสดงใหเ้ รา  ได้รู้ตามว่าธรรมน้ันมีอยู่อย่างธรรมดา  เกิดข้ึนแล้วก็ดับไป  แล้วเราก ็ สามารถท�ำตามท่านเพื่อเข้าใจสิ่งที่ธรรมดานี้ได้  แล้วได้รับผลนั้น 

สนทนาธรรมกับ 157 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตามท่าน  ตามก�ำลังของสติปัญญาของเรา  ถ้าอย่างน้ันเราจะตั้งจิต  ศรัทธาต่อท่านว่าเป็นมนุษย์คนหนึ่งซ่ึงพัฒนาตนจนสูงสุด  การเห็นว่า  พระพุทธเจ้าเป็นมนุษย์ธรรมดาแต่พัฒนาจิตจนสูงสุดแล้ว อย่างน้ีเป็น  การดถู กู ดแู คลนพระพทุ ธเจา้ หรอื เปลา่ ครบั  เหน็ ทา่ นทงั้ หลายอธบิ ายกนั   ว่า ทรงแจกแจงเปดิ เผยแตเ่ ร่อื งที่เปน็ ธรรมดาของธรรมชาติน้นั ๆ ตอบ ไม่เป็นการดูถูกพระพุทธเจ้า  แต่กลับเป็นการยกย่องว่า  ท่านเป็น  มนษุ ย์แตม่ ีพระคณุ สมบัติเหนือมนุษยธ์ รรมดา เปน็ อัจฉรยิ ะมนุษย์ ค�ำถามท่ ี ๑๓๐๙ อา่ นหนงั สอื ธรรมะรอบกองไฟของคณุ ขวญั แลว้ เจอวรรคตอนหนง่ึ   ทน่ี า่ สนใจ ในคำ� ทว่ี า่  เราตอ้ งตดั ตอนของความทกุ ขใ์ นกฎปฏจิ จสมปุ บาท  ว่าให้เราหยุดตรงผัสสะ  หรือถ้าเลยไปเป็นเวทนาก็ให้หยุดแค่เป็น  เวทนา  แล้วเราจะท�ำอย่างไรครับ  ผมเข้าใจว่าการหยุดแค่เป็นผัสสะ  เป็นการกระท�ำของพระอรหันต์  แล้วเวทนามันก็เหมือนกับสิ่งที่เย็บ  ผูกติดมาพร้อมกับอายตนะ  คือเป็นลักษณะของจิต  รบกวนอาจารย์  เมตตาอธิบายด้วยครับ ขอบพระคณุ ครับ ตอบ หมายความวา่  ใหด้ กั อยทู่ ผี่ สั สะ คอื  กำ� หนดรผู้ สั สะเมอ่ื ตากระทบ  รูปเป็นต้น  ไม่ให้เกิดความยินดีหรือยินร้ายอันเป็นเหตุให้บาปอกุศล  เกดิ ข้นึ  โดยใจความส�ำคญั ก็คือการส�ำรวมอนิ ทรีย์ ๖ นัน่ เอง

158 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที ่ ๑๓๑๐ สวสั ดคี รบั อาจารย ์ วนั นผ้ี มรบกวนถามอาจารยอ์ ยา่ งนค้ี รบั  บางที  เราสบั สนกบั ความดแี ละความไมด่ เี ราจะทำ� อยา่ งไรและบางทเี ราเหนอื่ ย  และท้อเหมือนไม่มีใครเลย  เราจะท�ำอย่างไรดี  ขอบคุณครับอาจารย ์ ขอให้คณุ ความดีรักษาและมีสุขภาพแขง็ แรงครับ ตอบ เร่ืองความดีความไม่ดีน้ีท่านให้หลักไว้ว่า  การกระท�ำ  ค�ำพูด  ความคิดอันใด  เป็นไปเพื่อการเบียดเบียนตนหรือผู้อ่ืน  ไม่มีประโยชน ์ ถือว่าเป็นความชั่ว  การกระท�ำ  ค�ำพูด  หรือความคิด  อันใดเป็นไปเพ่ือ  ไม่เบยี ดเบียนตน ไม่เบียดเบียนผู้อืน่ และมีประโยชน ์ ถอื วา่ เปน็ ความด ี ในการน้ีถือเอาประโยชน์เป็นจุดส�ำคัญ  ถ้ามีประโยชน์แม้ตนจะ  เดือดร้อนบ้าง  ผู้อื่นจะเดือดร้อนบ้างก็ควรท�ำ  เช่น  พ่อแม่เหน่ือยยาก  ล�ำบากเดือดร้อนเพราะการท�ำมาหากิน  เพ่ือสงเคราะห์ลูก  ลูกก ็ เดือดร้อนเพราะถูกบังคับให้ไปเรียนหนังสือหรือท�ำงานท่ีสุจริต  อย่างนี้  เปน็ ความด ี เรอื่ งท�ำนองนม้ี เี งอ่ื นไขมาก มีเรอ่ื งทจี่ ะตอ้ งอธบิ ายกนั มาก  แต่พูดมาเพียงเทา่ น้ีหวงั วา่ คุณพอเขา้ ใจไดแ้ ลว้ คำ� ถามท่ี ๑๓๑๑ สวัสดีค่ะอาจารย์  หากว่าหนูปฏิบัติธรรมมาได้ช่วงหนึ่งแล้วเกิด  รู้สึก  เกลียด  กลัว  รังเกียจ  ขยะแขยงความประพฤติในอดีต  และ  ส่ิงแวดล้อมท่ีเป็นไปในทางอกุศล  อย่างน้ีต้องปรับใจอย่างไรบ้างค่ะ  เพราะรมู้ าวา่ ถา้ ปฏบิ ตั ถิ กู ทางตอ้ งไมม่ คี วามชอบและชงั ในสภาวะรอบตวั  

สนทนาธรรมกับ 159 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ หนูเห็นวา่ มันเปน็ สงิ่ ท่ตี อ้ งผ่านไปใหไ้ ด้ดว้ ยความเขา้ ใจถกู ตอ้ ง รบกวน  เมตตาแนะน�ำดว้ ยคะ่  ขอบคณุ ค่ะ ตอบ อะไรทเ่ี ปน็ อดตี ลว่ งไปแลว้ กป็ ลอ่ ยใหล้ ว่ งไป พระพทุ ธเจา้ ทา่ นตรสั   สอนว่า  “อย่ากังวลถึงอดีตและอนาคต  อดีตล่วงไปแล้ว  อนาคตยังมา ไม่ถึง  จงท�ำจิตให้อยู่กับปัจจุบัน  เม่ือเป็นดังนี้  ความทุกข์จะเข้าถึง ได้ยาก” ค�ำถามท่ี ๑๓๑๒ พระโสดาบัน  ยังมีความหลงคุณธรรมในตนแล้วติดประมาทว่า  ฉันคงไม่ต้องท�ำความเพียรมาก  เพราะอย่างมากไม่เกิน  ๗  ชาติก็ต้อง  บรรลอุ ยดู่  ี ทา่ นสามารถมคี วามคดิ อยา่ งนไ้ี ดห้ รอื เปลา่ ครบั  มพี ระพทุ ธ-  พจนไ์ หนตรัสเตือนไว้บา้ งหรือเปล่าครบั ตอบ มีพระพุทธพจน์ตรัสเตือนไว้ว่า  “เม่ือยังไม่สิ้นอาสวะก็ไม่ควร นง่ิ นอนใจ” หมายความวา่  แมจ้ ะไดค้ ณุ ธรรมตา่ งๆ เชน่  ไดส้ มาธ ิ มวี ตั ร  ปฏิบัตดิ  ี เป็นตน้  แตอ่ าสวะยงั มีอยู่ เชน่  พระโสดาบัน แม้จนกระท่งั ถงึ   พระอนาคามีกไ็ ม่ควรน่งิ นอนใจ พึงขวนขวายเพอื่ สิ้นอาสวะ เพื่อความ  เป็นพระอรหันต์

160 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท่ ี ๑๓๑๓ ความหมายของอนัตตากินความกว้างกว่า  อนิจจัง  กับทุกขัง  ใช่ไหมครับ ตอบ จะว่าอย่างนั้นก็ได้  เพราะอนิจจัง  ทุกขัง  ไม่ครอบคลุมถึงพระ  นิพพาน  แต่อนัตตาครอบคลุมถึงพระนิพพานด้วย  มีพระพุทธพจน์ว่า  “สพฺเพ  ธมฺมา  อนตฺตา  ธรรมท้ังปวงเป็นอนัตตา”  หมายถึง  ท้ังสังขาร  และไมใ่ ชส่ งั ขาร (วสิ งั ขาร) อรรถกถาอธบิ ายวา่  คำ� วา่  ธรรมทง้ั ปวงเปน็   อนัตตานน้ั รวมเอาพระนพิ พานด้วย ค�ำถามท่ ี ๑๓๑๔ ปฏิบัติธรรมแล้วรู้สึกเบ่ือ  เบื่อส่ิงแวดล้อม  เบ่ือความคิดท่ีมันไหล  ลงตำ�่ ตลอด เบอื่ อย่างน้ีท�ำอยา่ งไรดคี ะ   ตอบ เบ่ือ  มี  ๒  แบบ  คือ  เบ่ือแบบวิภวตัณหา  อันนี้ท�ำให้อึดอัดขัดใจ  รำ� คาญ เบอ่ื แบบนพิ พทิ า อนั นท้ี ำ� ใหส้ งบ เมอ่ื ไดน้ พิ พทิ าแลว้ จะตามมา  ด้วยวิราคะ  ความคลายก�ำหนัด  วิมุตติ  วิสุทธิ  สันติ  และนิพพานก็จะ  ตามมาด้วย  นิพพิทาจึงเป็นเบื้องต้นของนิพพาน  ขอให้คุณสังเกตดูให ้ ดวี า่ คณุ เบือ่ แบบไหนกันแน่

สนทนาธรรมกับ 161 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที ่ ๑๓๑๕ ทราบมาว่า “สขุ เวทนาก็เปน็ ทกุ ข์” เป็นทุกข์อย่างไรครบั     ตอบ ทา่ นสอนใหพ้ จิ ารณาสขุ เวทนาโดยความเปน็ ทกุ ข ์ เพราะมนั พรอ้ ม  ทจี่ ะเปลย่ี นแปลงเปน็ ทกุ ข ์ หรอื แปรเปน็ ทกุ ข ์ ทง้ั นเี้ พอ่ื ไมใ่ หต้ ดิ สขุ เวทนา  ขอให้คุณสังเกตดู  เม่ือได้พบบุคคลอันเป็นท่ีพอใจก็เป็นสุข  พอเขา  จากไปก็เป็นทุกข์  เพราฉะน้ันจึงควรพิจารณาเวทนาต่างๆ  ทั้งสุข  ทุกข์  และไม่ทกุ ขไ์ ม่สุข วา่ มันไม่เทยี่ ง มีความแปรปรวนเปน็ ธรรมดา คำ� ถามท ่ี ๑๓๑๖ ศีล  ๕  เป็นศีลของพระโสดาบัน  แล้วศีล  ๘  เป็นศีลของพระอนา-  คามี ถกู ตอ้ งหรือเปลา่ ครบั ตอบ คดิ วา่  ไมถ่ กู ตอ้ งทงั้ หมด เพราะศลี  ๕ และศลี  ๘ ปถุ ชุ นกร็ กั ษาได ้ พระโสดาบันย่อมมีศีล  ๕  บางท่านอาจรักษาศีล  ๘  ด้วย  เคยพบใน  พระไตรปิฎกบางแห่งว่า  มีอุบาสกคนหนึ่งเป็นอนาคามี  เมื่อบริโภค  อาหารเยน็ แล้ว ก็ออกจากบา้ นไปท�ำธุระบางอย่าง

162 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท ่ี ๑๓๑๗ ๙๓ ศพ นอรเ์ วย ์ หลกั ธรรมใดบา้ งทจ่ี ะแกป้ ญั หา หรอื ถา้ เปน็ ไปได ้ หลักธรรมใดที่จะธ�ำรงสังคมให้สงบสุข  และป้องกันมิให้เกิดโศกนาฏ-  กรรมทีน่ อรเ์ วย?์ ตอบ ถา้ มศี ีล ๕ ธรรม ๕ เรียกว่าเบญจศีล เบญจธรรม โศกนาฏกรรม  แบบนก้ี ็ไม่เกดิ ขนึ้   คำ� ถามท ่ี ๑๓๑๘ อยากทราบวา่ กอ่ นนงั่ วปิ สั สนา ควรสวดมนตใ์ ดบา้ ง ขอค�ำแนะนำ� ตอบ สวดบทไหนกไ็ ด้ครบั  เชน่  พุทธคุณ ธรรมคณุ  สงั ฆคุณ เป็นตน้   คำ� ถามที่ ๑๓๑๙ “ทางสายกลาง” ใครๆ กช็ อบบอกผมวา่ ผมสดุ โตง่  (ถอื ศลี  ๘) ผม  เลยขอ้ งใจครบั อาจารย ์ ทางสายกลางกค็ อื  อรยิ มรรคมอี งค ์ ๘ คอื ไมไ่ ป  ทางสว่ นสดุ ทง้ั สองทง้ั ทางดา้ นสขุ  และทำ� ตนใหเ้ ปน็ ทกุ ขโ์ ดยการทรมาน  รา่ งกาย เลยมีคำ� ถามครบั   ๑.  สมมติว่าผมกินส�ำรวมเพื่อเป็นการฝึกตนแบบพระ  เพื่อไม่ให้  หลงใหลในรปู รสชาตขิ องอาหาร อยา่ งนเี้ ปน็ การปฏบิ ตั ทิ ส่ี ดุ โตง่ หรอื เปลา่   ครับ

สนทนาธรรมกับ 163 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ๒.  ถ้าใครสะดวกจะท�ำอะไรในธุดงควัตรก็สามารถท�ำได้  ถ้ามัน  เปน็ การทำ� เพอ่ื ทรมานกเิ ลสในตวั เอง เปน็ สง่ิ เฉพาะตน แลว้ แตจ่ รติ ใคร  ถา้ ท�ำแลว้ มนั ลดทุกข์ไดก้ ถ็ ือวา่ ไมส่ ุดโต่งใชไ่ หมครับ ๓. เพอื่ นๆ ของผมเปน็ กลมุ่ ทานเจ แลว้ ผมไมไ่ ดท้ านตามกลมุ่ เขา  เขาบอกว่าถ้าทานเจแล้วจติ จะสงบเร็วเป็นสมาธิ (ผมเคยลองทานแลว้   เป็นเดือน  ก็รู้สึกว่าจะเหมือนเดิมกับตอนทานเนื้อสัตว์)  เขาอ้างว่า  พระพทุ ธเจา้ กบั พระอรหนั ตท์ งั้ หลายกไ็ มท่ านเนอ้ื สตั ว ์ ถกู ตอ้ งหรอื เปลา่   ครับ  รบกวนอธิบายให้กระจ่าง  ให้เกล้ียงหมดกังวลกันไปเลยครับ  ขอบคุณมากครับอาจารย์   ตอบ ความดที กุ อยา่ งเปน็ ทางสายกลาง ไมเ่ พยี งแตม่ รรคมอี งค ์ ๘ อะไร  ท่ีพระพุทธเจ้าตรัสสอนว่าดีก็ท�ำไปเถอะ  อะไรท่ีทรงห้ามว่าชั่วก็อย่าท�ำ  นน่ั แหละทางสายกลาง ความตระหนเี่ ปน็ สว่ นสดุ ขา้ งหนง่ึ  ความฟมุ่ เฟอื ย  เป็นส่วนสุดอีกขา้ งหน่งึ  ความมัธยสั ถแ์ ละประหยัดเป็นทางสายกลาง ๑. ดีแลว้  เป็นทางขจัดกิเลสในเร่ืองการกิน ๒.  ถูกต้องแล้ว  ธุดงควัตร  แปลว่า  วัตรที่เป็นองค์คุณของการ กำ� จดั กเิ ลส เชน่  พระถอื ใชผ้ า้  ๓ ผนื  เปน็ ธดุ งคข์ อ้ หนง่ึ  เราเปน็ ฆราวาส กใ็ ชเ้ ส้ือผา้ ใหน้ ้อยลง กเ็ ป็นธุดงค์ของเรา เปน็ ต้น ๓. ไมถ่ กู ตอ้ ง พระพทุ ธเจา้ และพระสงฆใ์ นพทุ ธศาสนาฉนั อาหาร  ตามมีตามได้  ตามที่มีผู้ถวาย  ไม่ท�ำตนให้เป็นคนเลี้ยงยาก  ส�ำหรับ  เน้ือสัตว์น้ัน  มีเงื่อนไขอยู่ว่า  ไม่ได้เห็น  ไม่ได้ยิน  ไม่ได้ฟัง  ไม่สงสัยว่า  เขาฆ่ามาเพื่อตน  พระก็ฉันได้  แต่ถ้าอยู่ในเงื่อนไข  ๓  ข้อนี้  คือ  ได้เห็น  ได้ยิน ไดฟ้ ัง หรอื สงสยั ว่าเขาฆา่ มาเพ่ือตนกห็ ้ามฉัน

164 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท่ี ๑๓๒๐ ค�ำว่า ใหท้ �ำภาวนา ภาวนาบ่อยๆ หมายถึงอย่างไรคะ ตอบ ภาวนา หมายถงึ  การอบรมกาย อบรมศลี  อบรมจติ  อบรมปญั ญา  เรียกว่า  กายภาวนา  ศีลภาวนา  จิตภาวนา  ปัญญาภาวนา  โดยล�ำดับ  โดยทวั่ ไปมงุ่ เอาสมถภาวนาและวปิ สั สนาภาวนาเปน็ หลกั  สมถภาวนา หมายถงึ  วธิ ที ำ� จติ ใหส้ งบ วปิ สั สนาภาวนา หมายถงึ  ทำ� ปญั ญาใหเ้ จรญิ   รุง่ เรอื ง ค�ำถามท ่ี ๑๓๒๑ เวลาท�ำบุญ  เช่น  ใส่บาตร  เข้าโครงการปฏิบัติธรรม  ส่วนใหญ ่ หนูไม่ได้กล่าวอธิษฐานขอสิ่งใด  เพราะหนูคิดว่าถ้าเราขอ  ก็แสดงว่า  เราหวัง  มันเป็นกิเลส  ถ้าเราท�ำในส่ิงที่ดี  มันเป็นการบันทึกความดี  ในตัวมันเอง  แต่เพ่ือนหนูบอกว่าควรจะอธิษฐาน  เป็นเร่ืองของบารมี  สบิ ทศั  เขาบอกวา่ เขาอธษิ ฐานใหง้ านเขาผา่ น พอเขากลบั มาจากปฏบิ ตั  ิ ธรรมแลว้ เสนองาน หวั หนา้ อนมุ ตั ผิ า่ นงานดว้ ยดไี มม่ ปี ญั หา เขาแนะนำ�   หนูว่าหนูเป็นคนโกรธง่าย  ให้อธิษฐานว่าขอให้หนูโกรธให้น้อยลง  อย่างไรเป็นความเขา้ ใจท่ีถูกต้องคะ ตอบ อธษิ ฐาน ภาษาชาวบา้ น หมายถงึ  ขอใหเ้ ปน็ อยา่ งนนั้ ใหไ้ ดอ้ ยา่ งนี ้ แต่ภาษาทางธรรม  หมายถึง  การตั้งจิตอย่างมั่นคงต่อทิศทางของชีวิต 

สนทนาธรรมกับ 165 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ อยา่ งในบารม ี ๑๐ ของพระพทุ ธเจา้  มอี ธษิ ฐานอยดู่ ว้ ยขอ้ หนง่ึ  หมายถงึ   วา่  ทา่ นตงั้ จติ แนว่ แนต่ อ่ พระโพธญิ าณ คอื  ใหไ้ ดต้ รสั รเู้ ปน็ พระพทุ ธเจา้   ในอนาคต  ส�ำหรับคนทั่วไปเม่ือท�ำบุญท�ำทานแล้ว  แม้จะไม่อธิษฐาน  กจ็ ะไดผ้ ลตามเหตทุ ท่ี ำ�  เชน่  เราปลกู มะมว่ ง ไดต้ น้ มะมว่ ง ไดผ้ ลมะมว่ ง  ได้ร่มเงาของมะม่วง นี่เป็นผลโดยตรงตามเหตุ แต่ถ้าเราเอาผลมะม่วง  ไปขายไดส้ ตางคม์ า จะเอาไปซอ้ื อะไรกไ็ ดต้ ามตอ้ งการ อนั นเ้ี หมอื นการ  ท�ำบุญแล้วอธิษฐาน คำ� ถามที่ ๑๓๒๒ การเลอื กไปทำ� บญุ  ไปปฏบิ ตั ธิ รรม หรอื ไปจติ อาสาพฒั นาวดั  ควร  เลือกไปวดั ทพ่ี ระปฏิบตั ิดีปฏบิ ัตชิ อบมากกวา่ ไปวัดที่พระไมค่ อ่ ยปฏบิ ัต ิ ถูกต้องไหมคะ  แต่ถ้าเราพึงพอใจ  ศรัทธาในวัด  ในพระสงฆ์ท่ีท่าน  ปฏิบัติดี  เทศน์ดี  เราก็ไปแต่วัดน้ัน  เป็นการยึดติดหรือเปล่าคะ  ขอให ้ อาจารยก์ รณุ าใหค้ ำ� อธิบายให้หนูเกิดปัญญาดว้ ยคะ่  ขอบพระคุณค่ะ ตอบ เคยมีพระราชาพระองค์หน่ึงพระนามว่า  พระเจ้าปเสนทิโกศล  เขา้ ไปทลู ถามพระพทุ ธเจา้ วา่  “ควรท�ำบญุ ใหท้ านในทใี่ ด” พระพทุ ธเจา้   ตรสั ตอบวา่  “ควรใหใ้ นทท่ี เี่ ลอ่ื มใส” พระราชาทลู ถามตอ่ ไปวา่  “ใหท้ าน  ในท่ีใดจึงจะมีผลมาก”  พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า  “ถ้าต้องการผลมากก็  ต้องให้ในบุคคลมีศีลมีธรรม  ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ”  คิดว่าเร่ืองน้ีพอเป็น  ตัวอยา่ งในการคลายขอ้ สงสัยของคุณ

166 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท่ ี ๑๓๒๓ มีความสงสัยว่าวิญญาณในขันธ์  ๕  รู้ในการปฏิบัติวิปัสสนาและ  ที่โบราณว่าวิญญาณออกจากร่าง  เป็นวิญญาณเดียวกันไหมคะ  ถ้าไม่ใช่  ท้ังสามน้ีต่างกันอย่างไร  ดิฉันเคยอ่านการเวียนว่ายตายเกิด  อภิณหปัจจเวกขณ์  ที่อาจารย์เขียน  ได้รับความรู้และชอบในภาษาท่ ี สละสลวยไพเราะคะ่  ขออวยพรอาจารยใ์ หม้ คี วามสขุ กายสขุ ใจ อายมุ น่ั   ขวญั ยืนและสมความปรารถนาในสิ่งท่มี ่งุ หวังอยคู่ ่ะ ตอบ ขออนโุ มทนาท่ีคณุ พอใจในอภิณหปัจจเวกขณ ์ (ธรรมดาชีวติ เปน็   เช่นน้ันเอง)  หลักกรรมและการเวียนว่ายตายเกิด  เร่ืองวิญญาณท ่ี คุณถามมานั้น  วิญญาณในขันธ์  ๕  หมายถึง  ความรู้อารมณ์  มีรูป  เป็นต้น  ทางอายตนะภายในมีตาเป็นต้น  กล่าวคือ  ตาได้เห็นรูปเกิด  ความรขู้ น้ึ  เปน็ จกั ขวุ ญิ ญาณ เรอ่ื ยไปจนถงึ มโนวญิ ญาณ ส�ำหรบั ความร้ ู ในการปฏบิ ตั วิ ปิ สั สนานนั้ เปน็ ปญั ญา จดั เขา้ ในสงั ขารขนั ธ ์ มบี อ่ ยทที่ า่ น  ใชค้ ำ� วา่  “จติ ” แทนคำ� วา่  “วญิ ญาณ” คอื มคี วามหมายเทา่ กนั  สว่ นทวี่ า่   วิญญาณออกจากร่างเมื่อคนตายน้ัน  หมายถึง  จุติจิตและปฏิสนธิจิต  คือเคล่ือนจากภพเก่าไปสู่ภพใหม่ ค�ำถามท่ี ๑๓๒๔ พระพทุ ธเจา้ ทา่ นทรงสอนเรอื่ งทกุ ข ์ และเรอื่ งดบั ทกุ ขเ์ ทา่ นนั้  แลว้   ถา้ เกิดเรายงั ไม่รู้ตวั วา่ เปน็ ทกุ ข ์ แลว้ เราจะเรียนเรอื่ งทกุ ข์ไปทำ� ไมครับ

สนทนาธรรมกบั 167 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ พระพุทธเจ้าท่านสอนหลายเรื่อง  แต่มุ่งสู่ความดับทุกข์เพราะ  มนุษย์มีทุกข์มาก  มีความเดือดร้อนมาก  จึงตรัสไว้โดยปริยายหนึ่งว่า  ทง้ั ในกาลกอ่ นและบดั น ้ี ทรงสอนเรอื่ งความทกุ ขแ์ ละการดบั ทกุ ข ์ เพราะ  เป็นส่ิงจ�ำเป็นแก่มนุษย์มาก  เหมือนกิจกรรมของโรงพยาบาลท้ังหมด  มงุ่ สกู่ ารบำ� บดั โรคของคนปว่ ย แตบ่ างคนมโี รคแตไ่ มร่ วู้ า่ ม ี เพราะไมไ่ ด ้ ไปให้หมอตรวจ คำ� ถามท ี่ ๑๓๒๕ การทเี่ ราเรยี นรเู้ รอ่ื ง ธาต ุ ขนั ธ ์ อายตนะ  เพอื่ ใหร้ กู้ ระบวนการของ  ธรรมชาตวิ า่ มนั เปน็ ไปเอง แลว้ มนั แตกตา่ งกบั คนทรี่ กู้ บั ไมร่ อู้ ยา่ งไรครบั ตอบ คนไม่รปู้ ฏบิ ัตชิ อบก็มี คนรปู้ ฏิบัตผิ ดิ ก็มี คนไม่รปู้ ฏบิ ัตผิ ดิ ก็ม ี คน  ทัง้ ร้ทู ้งั ปฏบิ ัติชอบก็มี ในบคุ คล ๔ จ�ำพวกนี้ จำ� พวกท ่ี ๔ นับวา่ ดีทีส่ ดุ คำ� ถามท ่ี ๑๓๒๖ การรสู้ กึ ถงึ ลมหายใจตอนเรานงั่ สมาธ ิ เราจะกำ� หนดวา่ มนั เปน็ รปู หรอื นามครบั  ถือวา่ เป็นอะไรในขนั ธ ์ ๕ ตอบ การกำ� หนดลมหายใจ อานาปานสต ิ เปน็ ขอ้ หนงึ่ ในกายานปุ สั สนา 

168 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ สติปัฏฐาน  เป็นท้ังรูปและนาม  เข้าใจว่าเป็นทั้งหมดในขันธ์  ๕  เพราะ  ขันธ์  ๕  ย่อลงเป็นรูป  ๑  เป็นนาม  ๔  นามก็คือ  เวทนา  สัญญา  สังขาร  และวญิ ญาณ คำ� ถามท ่ี ๑๓๒๗ ท�ำไมพระนิพพานจึงไม่ใช่ตัว  หรือไม่อาจเป็นตัวให้แก่ผู้กล่าวน้ัน  ได ้ แม้ว่าพระนพิ พานเป็นสิ่งทมี่ อี ยู่จรงิ  เช่นน้นั หรอื ? ตอบ พระนิพพานท่านจัดเป็นอนัตตา  ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง  เป็นสภาพท่ ี รู้ได้ด้วยจิตและปัญญา  ซึ่งก็เป็นอนัตตาเหมือนกัน  ดังพระพุทธพจน ์ ท่ีว่า สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา ธรรมทั้งปวงท้ังที่เป็นสังขารและมิใช่สังขาร  เปน็ อนัตตา ด้วยประการฉะนี้แล คำ� ถามท ่ี ๑๓๒๘ จากค�ำตอบข้อ  ๑๓๒๔  ท่ีอาจารย์ได้แสดงไว้ว่าโรงพยาบาลของ  พระพทุ ธเจา้  ผปู้ ว่ ยทม่ี ารบั การรกั ษาสว่ นมากแลว้ รวู้ า่ ตวั เองปว่ ย (ทกุ ข)์   แล้วหมอบางท่านก็ป่วย บางท่านก็กำ� ลังรักษาโรคอยู่ บางท่านก็ไม่ได ้ รักษา  แต่ก็สามารถแนะน�ำรักษาโรคให้ผู้ป่วยได้ถูกต้องหรือเปล่าครับ  ที่ผมสงสัยเพราะมีบางท่านบอกว่า  ตัวหมอยังป่วยเป็นโรคยังรักษา  ตัวเองไม่หายแล้วจะรักษาผู้อ่ืนได้อย่างไร ผมว่าไม่ถูกต้องทั้งหมดจาก  ทพี่ วกทา่ นได้พดู มา อาจารยช์ ่วยอธบิ ายด้วยครบั

สนทนาธรรมกบั 169 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ หมอก็เป็นโรคได้ตามท่ีคุณว่ามา  และก็ตายได้เหมือนคนอ่ืนๆ  เพราะแก่  เจ็บ  ตาย  เป็นเร่ืองธรรมดาของมนุษย์ที่เกิดมาแล้วทุกคน  พระพุทธเจ้ายังปรินิพพาน  พระอัครสาวกและพระอรหันต์อื่นๆ  ก็  นิพพานเหมือนกันหมด  หมอรักษาโรคเบาหวานเป็นเบาหวานเสียเอง  ก็มี  หมอรักษาโรคมะเร็งเป็นมะเร็งเสียเองก็มี  รักษาได้บ้างรักษาไม่ได ้ บ้าง เป็นไปตามเหตปุ ัจจัยและเป็นไปตามกรรม ค�ำถามท ่ี ๑๓๒๙ เวลานง่ั สมาธทิ ่ีบา้ น เราจะกำ� หนดยบุ หนอ พองหนอ แต่ระหว่าง  วันในเวลาท�ำงานเราก�ำหนดพุทโธ  มีข้อสงสัยว่าการก�ำหนดจิตใน  ระหว่างยุบหนอ  พองหนอ  กับพุทโธ  แตกต่างกันอย่างไร  และควร  กำ� หนดอยา่ งใด ตอบ กำ� หนดอยา่ งไรกไ็ ดต้ ามโอกาสตามสะดวก ทา่ นใหอ้ ารมณก์ รรม-  ฐานไว้มากอย่าง  ก็เพ่ือให้เราได้เลือกท�ำตามความเหมาะสมในโอกาส  ตา่ งๆ และในสถานทต่ี า่ งๆ เหมอื นทา่ นสอนใหเ้ รากนิ อาหารหลายอยา่ ง  ซ�ำ้ กนั บ้างไม่ซ�ำ้ กันบ้าง

170 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท ่ี ๑๓๓๐ อาจารยค์ ะ พระพทุ ธเจา้ ตรสั ไวว้ า่  ผปู้ ระกอบดว้ ยศรทั ธา ศลี  สตุ ะ  จาคะ และปญั ญา จะสามารถอธษิ ฐานและเลอื กทเี่ กดิ ไดน้ น้ั  คณุ ธรรม  ดงั กลา่ วตอ้ งท�ำมากแค่ไหนคะจงึ จะสมั ฤทธ์ผิ ล ขอบพระคณุ ค่ะ ตอบ ต้องท�ำให้มากพอ  ให้มีก�ำลังพอที่จะอธิษฐานให้เป็นไปตามท่ี  ตอ้ งการได ้ เหมอื นคณุ ไปซอื้ ของ ถา้ เปน็ ของราคาแพงคณุ กต็ อ้ งมกี �ำลงั   เงนิ มากพอทจ่ี ะซอื้ ได ้ เชน่  ถา้ ตอ้ งการสนิ้ อาสวะ กต็ อ้ งมปี ญั ญาบรบิ รู ณ ์ มากพอทจี่ ะประหารกิเลสท้ังหมดได ้ ดังนี้เป็นต้น ค�ำถามท ี่ ๑๓๓๑ พระอรหันต์เม่ือท่านบรรลุแล้ว  ท่านเข้าถึงความวิโมกข์แล้ว  พวกท่านเหล่านั้นตัดขาดกับสังคม  คือเห็นว่าสังคมมันวุ่นวายเลยไม่มี  ความสัมพันธ์กับชาวบ้าน  ญาติโยม  เสวยแต่วิมุตติสุข  ด่ืมด่�ำสมาธิ  นิโรธสมาบัติอย่างเดียว อย่างน้ีพระพุทธเจ้าท่านตำ� หนิหรือเปล่าครับ  แลว้ มตี วั อยา่ งพระอรหนั ตท์ ป่ี ลกี วเิ วก หา่ งสงั คมอยา่ งนม้ี หี รอื เปลา่ ครบั   ตอบ พระพทุ ธเจา้ ทา่ นอนญุ าตใหท้ ำ� ไดต้ ามอธั ยาศยั  ไมท่ รงตำ� หน ิ ผทู้ ม่ี  ี อธั ยาศยั ในการอยปู่ า่ ไมเ่ กยี่ วขอ้ งกบั ใครกอ็ ยไู่ ป ทา่ นทมี่ อี ธั ยาศยั ในการ  ช่วยเหลือชุมชนก็ท�ำไป  พระองค์เองทรงมีพระอัธยาศัยเพ่ือประโยชน์  แก่ชาวโลก กท็ รงทำ� ประโยชน์เกอ้ื กลู แกช่ าวโลกตลอดพระชนมช์ พี

สนทนาธรรมกบั 171 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามที ่ ๑๓๓๒ ในหนังสือเล่มหนึ่งได้อธิบายเอาไว้ว่า  ปฏิจจสมุปบาท  อธิบาย  เก่ียวกับมนุษย์เร่ืองการเกิดแห่งทุกข์  แต่ถ้าเป็นกฎอิทัปปัจจยตาจะ  กว้างกวา่  อธบิ ายไดท้ ั้งส่งิ มีชีวติ กบั ไม่มชี ีวติ ก็ได้ ถูกตอ้ งหรือเปลา่ ครับ ตอบ เท่าที่ผมทราบ  ค�ำว่า  “ปฏิจจสมุปบาท”  “อิทัปปัจจยตา”  และ  “ปัจจยาการ”  ๓  ค�ำน้ีเป็นไวพจน์กัน  คือ  ใช้แทนกันได้  มีความหมาย  อยา่ งเดียวกนั ค�ำถามท ี่ ๑๓๓๓ สภาวะธรรมคอื อะไรครบั  ทำ� ไมจะตอ้ งรจู้ กั และเขา้ ใจมนั ดว้ ยครบั ตอบ สภาวะธรรม แปลวา่  สงิ่ ทเี่ ปน็ เชน่ นน้ั เอง บางทที า่ นใชค้ ำ� วา่  ตถตา  คือ  ธรรมดาของสิ่งท้ังหลายเป็นอย่างท่ีมันเป็นตามเหตุปัจจัย  เป็น  อนัตตา  ไม่เป็นไปตามบังคับบัญชาของใคร  ตาได้เห็นรูป  หูได้ฟังเสียง  เปน็ ตน้  พอใจบา้ งไมพ่ อใจบา้ ง เกดิ ขน้ึ แลว้ กด็ บั ไป นแ่ี หละคอื สภาวะธรรม  ทที่ า่ นสอนใหเ้ รารกู้ เ็ พอ่ื ใหร้ คู้ วามจรงิ ของสงิ่ ตา่ งๆ วา่  มนั เปน็ เชน่ นนั้ เอง  เพือ่ จะได้ไม่ยึดมัน่ ถอื ม่ันใหม้ ากเกนิ ไป

172 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท่ ี ๑๓๓๔ ท่านพุทธทาสบอกว่า  นิพพานเป็นอายตนะอย่างหนึ่งเพราะว่า  จิตสามารถรไู้ ด ้ ถูกตอ้ งหรือไม่ ตอบ มพี ระพทุ ธภาษติ ใน ปาฏลคิ ามวิ รรค หรอื  ปาฏลคิ ามยิ วรรค พระ ไตรปฎิ ก เลม่  ๒๕ ขอ้  ๑๕๘ คมั ภรี อ์ ทุ าน ไดต้ รสั ไวเ้ กย่ี วกบั นพิ พานวา่   “อายตนะนน้ั มอี ยแู่ ตไ่ มใ่ ชด่ นิ  นำ้�  ไฟ ลม ไมใ่ ชโ่ ลกน ี้ ไมใ่ ชโ่ ลกอน่ื  ไมใ่ ช่ ฌานระดับใดระดับหนึ่ง  ไม่มีการมา  ไม่มีการไป  ไม่มีการจุติ  ไม่มีการ อบุ ตั  ิ ไม่มอี ารมณ ์ เป็นท่สี ดุ แหง่ ทกุ ข์” ในทนี่  ี้ ทรงอธบิ ายนพิ พานในแงข่ องการปฏเิ สธวา่  ไมใ่ ชน่ น่ั  ไมใ่ ชน่ ่ี  แต่ก็นิพพานนั้นมีอยู่  หมายความว่า  สิ่งนั้นมีอยู่  แต่ในที่น้ีทรงใช้ค�ำว่า  “อายตนะ”  แทนค�ำว่า  “นิพพาน”  ในที่บางแห่งใช้ค�ำว่า  “วิญญาณ”  แทนค�ำว่า  “นิพพาน”  ก็มี  เช่นค�ำว่า  “วิญญาณํ  อนิทสฺสนํ  อนนฺต ํ สพพฺ โต ปภ”ํ  แปลวา่  “นพิ พาน (วญิ ญาณ)ํ  แสดงใหด้ ไู มไ่ ด ้ ไมม่ ที ส่ี น้ิ สดุ   มีรัศมีโดยรอบ”  อรรถกถาแห่งพระสูตรน้ีอธิบายว่า  วิญญาณ  ในที่น ี้ หมายถึง  นิพพาน  ส่วนค�ำว่า  สพฺพโต  ปภํ  น้ัน  อรรถกถาอธิบายว่า  สพฺพโต  ปปํ  แปลว่า  มีทางลงโดยรอบ  เปรียบเหมือนสระใหญ่  หรือ  มหาสมุทร มที างลงโดยรอบคือลงทางไหนกไ็ ด้

สนทนาธรรมกับ 173 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที ่ ๑๓๓๕ เวลาที่มีการพิพากษ์พระว่าท่านท�ำตัวไม่ดี  ลูกศิษย์หรือว่า  ตัวอาจารย์เองก็จะมาบอกว่า  บาปบ้างละ  หรือไม่ก็จะบอกว่า  ตัวคน  วิจารณ์เองแค่ศีล  ๕  ก็ยังท�ำไม่ได้  แต่เท่าที่ผมดูพวกท่านเหล่านั้น  ส่วนใหญ่แล้ว  ท้ังพระทั้งโยมถือศีล  ๕  ยังไม่ครบท้ังคู่  แล้วนับประสา  อะไรจะถือศีล  ๒๒๗  ข้อท่ีเป็นวินัยในทางขัดเกลากิเลส  คือถ้าอะไรท ่ี มนั เปน็ ความจริงถ้ามาบอกกลา่ วกันแลว้  ผมถือวา่ เปน็ ประโยชนท์ ั้งนนั้   ถา้ เขาพดู ความจรงิ  เรากไ็ ดป้ ระโยชน ์ ไดแ้ กไ้ ขตวั  แตถ่ า้ ไมจ่ รงิ กช็ แ้ี จงไป  พระพุทธเจ้าฝากศาสนาไว้กับพุทธบริษัท  ๔  ไม่ใช่หรือครับ  ถ้าเรายัง  ยกศาสนาไว้ให้กับพระอย่างเดียว  แล้วชาวบ้านจะได้ประโยชน์อะไร  ชาวบ้านก็ควรจะได้หลักศาสนาอะไรมาน�ำชีวิตบ้าง  ไม่ใช่หวังแต่พึ่ง  ตวั บคุ คล พง่ึ พระไปตลอด ไมท่ �ำตวั เองใหเ้ ปน็ ทพ่ี ง่ึ กนั ซะบา้ ง สงั คมเรา  นา่ จะตอ้ งพงึ่ พากนั โดยมศี าสนาเปน็ แกนมพี ระเถระทดี่ เี ปน็ ผนู้ �ำนะครบั   อาจารยม์ คี วามเหน็ อยา่ งไรกบั คณะสงฆใ์ นตอนน ี้ ทหี่ มอบราบคาบกบั   ปจั จยั ทีญ่ าติโยมพากันถวายจนตดิ ตงั กนั ทั้งสองฝ่ายแล้วครบั ตอบ เหน็ ดว้ ยกบั คณุ ในเรอื่ งการวจิ ารณพ์ ระสงฆ ์ ส�ำหรบั เรอ่ื งปจั จยั นนั้   เห็นว่าควรบ�ำรุงแต่พอดีพองาม  เพื่อการขัดเกลาไม่ใช่เพื่อการฟุ้งเฟ้อ  ฟมุ่ เฟือย ความเห็นของคณุ ดีแลว้ ครับ

174 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท่ ี ๑๓๓๖ “รู้สักแต่ว่ารู้”  มาจากพระพุทธพจน์เป็นภาษาบาลีว่าอย่างไรคะ  กราบขอบพระคุณท่านอาจารยเ์ ป็นอย่างสูงค่ะ ตอบ พระพทุ ธพจนใ์ นภาษาบาลมี อี ย ู่ ๒ ค�ำคอื ๑.  มุเต  มุตมตฺตํ  หมายความว่า  รู้ทางจมูก  ล้ิน  กาย  เป็นฆาน-  วญิ ญาณ ชิวหาวญิ ญาณ กายวิญญาณ ๒.  วิญฺาเต  วิญฺาตมตฺตํ  หมายความว่า  รู้ทางใจ  เป็นมโน-  วิญญาณ เป็นพระพุทธพจน์ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่ท่านพาหิยะ  ทารุจิริยะ  ในคัมภีร์อุทาน  พระไตรปิฎก  เล่ม  ๒๕  ข้อ  ๔๙  ส่วน  ๒  ข้อแรกนั้นว่า  เหน็ สกั แตว่ า่ เหน็  ฟงั สกั แตว่ า่ ฟงั  บาลวี า่  ทฏิ เฺ  ทฏิ ฺ มตตฺ  ํ สเุ ต สตุ มตตฺ ํ ค�ำถามท ่ี ๑๓๓๗ คติของพระโพธิสัตว์ทางฝ่ายมหายานบอกว่า  “จะไม่ตรัสรู้ไป นิพพานจนกว่าจะไม่มีสัตว์ใดตกอบาย”  ผมเห็นว่าคติอย่างน้ีเป็น  ประโยชน์ต่อสังคมมาก  แต่อย่างน้ีท่านก็คงไม่นิพพานสักทีแน่  เพราะ  มันเป็นไปไม่ได้แน่ เพราะยังมีสัตว์เกิดตลอด แล้วคติพระโพธิสัตว์ทาง  ฝ่ายเถรวาทเป็นอย่างไร  แล้วอาจารย์มีความคิดอย่างไรกับคติพระ  โพธิสัตวข์ องฝา่ ยมหายานครบั

สนทนาธรรมกับ 175 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ คตขิ องพระโพธสิ ตั วฝ์ า่ ยมหายาน ผมเหน็ ดว้ ยกบั คณุ  สว่ นคตขิ อง  พระโพธสิ ตั วฝ์ า่ ยเถรวาทนนั้ ถอื วา่  ชว่ ยตวั เองใหบ้ รรลสุ มั โพธญิ าณกอ่ น  แลว้ จึงชว่ ยสัตว์ท้งั หลายใหบ้ รรลดุ ว้ ย คำ� ถามที ่ ๑๓๓๘ พระโพธิสัตว์กับพระอรหันต์  ภูมิธรรมของใครสูงกว่ากัน  ใครมี  คณุ ธรรมมากกวา่ กันครบั ตอบ พระอรหนั ตม์ ภี มู ธิ รรมสงู สดุ เพราะสน้ิ กเิ ลสแลว้  สว่ นพระโพธสิ ตั ว์  ยงั มกี เิ ลสอยยู่ งั บำ� เพญ็ บารมอี ย ู่ ยงั เวยี นวา่ ยตายเกดิ ในภพภมู ติ า่ งๆ อย ู่ ตกไปในอบายภูมิเช่น เป็นสัตวเ์ ดรัจฉาน เปน็ ตน้  กม็ ี ค�ำถามท่ ี ๑๓๓๙ ตอนน่ังสมาธิเกิดมีความรู้สึกสงบ  เห็นความเกิดดับของจิต  แต ่ ไม่นาน  เป็นช่วงๆ  คล้ายตกจากที่สูง  แล้วรู้สึกด่ืมด�่ำเย็นวาบในใจ  มี  ความแจ่มแจ้ง รู้ไปหมด ไม่มีติดขัดในปัญหาที่ตนสงสัยอาการอย่างน ้ี เขาเรียกว่าวิปัสสนูปกิเลสหรือเปล่าคะ  ใจหนูมันรู้สึกว่าติดอกติดใจใน  ความรู้สึกอันน้ี  เราจะแก้ไขอย่างไรคะ  ต้องพิจารณาว่ามันก็ไม่เท่ียง  หรือเปล่า ขอบคุณค่ะ

176 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ เปน็ อยา่ งทคี่ ณุ วา่ มานน่ั แหละ ดแี ลว้  ถกู ตอ้ งแลว้  วปิ สั สนปู กเิ ลส  เป็นส่ิงท่ีต้องข้ามให้พ้นไป  แต่มีเสน่ห์ย่ัวยวนให้ติดใจ  ท่านจึงเรียกว่า  เป็นส่ิงเศร้าหมองของวิปัสสนา  เหมือนคุณเดินทางไกล  แต่ไปหลงชม  สวนดอกไมอ้ ยู ่ จึงไปไม่ถึงจุดหมายปลายทาง คำ� ถามที ่ ๑๓๔๐ จะหาหนังสือเร่ืองเพอื่ ความสุขใจได้ที่ไหน ตอบ ถามไปทสี่ �ำนักพิมพธ์ รรมดานะครบั  โทร. ๐๒-๘๘๘-๗๐๒๖ ค�ำถามท ี่ ๑๓๔๑ เพื่อนฝากเรียนถามท่านอาจารย์ว่า  เมื่อมั่นใจในตัวเองมากข้ึน  คดิ วา่ ตวั เองเกง่ แลว้  มปี ระสบการณแ์ ลว้  บางครงั้ ทำ� ใหด้ เู หมอื นเปน็ คน  แขง็ กระดา้ ง ควรจะปรบั ปรุงตัวเองอยา่ งไรดคี ะ ขอบพระคณุ คะ่ ตอบ ควรจะอ่อนน้อมถ่อมตนให้มาก  ภัยของคนเก่ง  คนเด่น  ก็คือ  ถูกหมั่นไส้  ถูกชิงชัง  คนเก่ง  คนเด่น  สามารถเอาชนะภัยในเร่ืองน้ีได้  ก็ด้วยความอ่อนน้อมถ่อมตน  คิดอยู่เสมอว่า  เรายังไม่ดีพอ  ยังมี  ข้อบกพรอ่ งอีกมากมายทจ่ี ะตอ้ งปรับปรงุ แก้ไข

สนทนาธรรมกบั 177 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที ่ ๑๓๔๒ สวัสดีค่ะ  ดิฉันขออนุญาตน�ำหนังสือดีๆ  จากห้องสมุดเรือนธรรม  ไปเผยแพร่ ในเฟสบคุ๊ นะคะ กราบขอบพระคุณมากๆ คะ่ ตอบ ขออนุโมทนาด้วย ทเ่ี อาหนงั สอื ดๆี  ไปเผยแพร่ คำ� ถามที ่ ๑๓๔๓ การทำ� บญุ  ตอ้ งทำ� แลว้ ไมเ่ บยี ดเบยี นตนเองและผอู้ นื่  สมมตหิ าก  เราแจ้งกับคนอ่ืนล่วงหน้าว่าจะขอท�ำบุญ  ๕๐๐  บาทซึ่งเราต้ังใจจะท�ำ  และมเี จตนาจะทำ�  แตพ่ อถงึ วนั ทจี่ ะทำ� แลว้ เงนิ เราไมพ่ อหรอื หากทำ� ครบ  ๕๐๐ บาทจะทำ� ให้เราเดอื ดร้อนในภายหลัง จึงขอท�ำเพยี ง ๓๐๐ บาท ๑. แบบนีจ้ ะเป็นการเสยี สจั จะหรอื ไมค่ รบั ๒. จะเกิดบาปหรอื กรรมอะไรหรอื ไม่ครับ ๓. เราควรจะทำ� ตามทเ่ี ราพดู ไวห้ รอื ไม ่ โดยไมส่ นใจวา่ จะเดอื ดรอ้ น  ภายหลงั ๔. มวี ธิ ปี ฏบิ ตั สิ ำ� หรบั กรณนี อ้ี ยา่ งไรบา้ งครบั  เพอื่ ใหเ้ กดิ บญุ สงู สดุ   และไมเ่ กดิ บาปครบั  ขอขอบคณุ ครบั ตอบ ทำ� เทา่ ทคี่ ณุ สามารถจะท�ำได ้ คำ� ตอบนคี้ รอบคลมุ คำ� ถามของคณุ ทัง้ หมดแลว้

178 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท ่ี ๑๓๔๔ ผมขอความช่วยเหลอื  เนื่องจากมคี วามผิดปกติทางกาย คอื ๑.  เกือบตลอดเวลาเมื่ออยู่ในภาวะสงบ  โดยเฉพาะขณะนอน  จะเกดิ ๑.๑  อาการปั่นป่วนในท้องลมดันขึ้นบนหายใจถี่สั้นๆ  เหน่ือย  เหมือนจะขาดใจ ๑.๒ หวั ใจเตน้ แรงจับความรสู้ กึ ไดช้ ดั เจน (ตบุ ๆๆๆ) ๑.๓ รสู้ กึ ตวั รอ้ นเพมิ่ ขนึ้ ๆ โดยเฉพาะทมี่ อื และเทา้  มคี วามรสู้ กึ   เหมือนร่างกายจะระเบิด ๑.๔ มีความรสู้ ึกตวั หนกั มาก ๒. จะเกดิ อาการทกุ วนั ตงั้ แตต่ สี องโดยประมาณ รา่ งกายออ่ นเพลยี   มากจากการไม่ได้นอน  จะเบาลงเม่ือได้เคล่ือนไหวท�ำงานประจ�ำวัน  ในตอนเชา้  และจะกลับมาเป็นอกี เมือ่ อยู่ในภาวะสงบ ๓. อาการทเี่ กิดขึน้ เปน็ มาประมาณหนึ่งปี ๔. ขอความช่วยเหลอื แนะน�ำ ดังนีค้ รบั ๔.๑  เป็นภาวะทางกายท่ีเกิดจากโรคหรือภาวะทางวิปัสสนา  กรรมฐาน ๔.๒ จะแก้ไขอยา่ งไร ๔.๓ จะตดั ออกจากวงจรโดยไมใ่ หเ้ กดิ อาการไดอ้ ยา่ งไร (หมาย-  เหตเุ มอื่ เชา้ ตสี าม (๒๘ ส.ค. ๕๔) อาการเปน็ มากเหมอื น  จะขาดใจตาย เข้าโรงพยาบาลฉุกเฉนิ  ตรวจไม่พบโรค) ขอขอบพระคุณที่ให้ค�ำแนะน�ำช่วยเหลือ  หากไม่รบกวนเกินไป  ตอบทาง e-mail ดว้ ยจะขอบพระคณุ ย่ิง

สนทนาธรรมกบั 179 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ คณุ ควรจะไปปรกึ ษาแพทย์หรือจิตแพทย์ดีกวา่ ปรึกษาผมแน่ๆ คำ� ถามท ่ี ๑๓๔๕ ความคิดว่าทางสายเอกเป็นเหมือนทางเดียวและเป็นทางบังคับ  ด้วย  ถ้าไม่เลือกไปก็ไม่ได้เพราะอยู่ต่อก็เลือกแต่สุขไม่ได้  ถ้าเอาสุขก็มี  ทุกข์แฝงมา  ก็ต้องเดินไปทางนี้แม้ว่าจะยังไม่รู้ว่าปลายทางมีลักษณะ  เป็นอย่างไร  เหนืออายตนะของเราจะรู้ได้  แต่เรามีแค่ทางน้ีทางเดียว  เปน็ ทางเอกจรงิ ๆ ความคดิ แบบนอ้ี ยขู่ า้ งมจิ ฉาหรอื เปน็ วจิ กิ จิ ฉาไหมคะ  ควรแกค้ วามคดิ ใหต้ รงอยา่ งไร ขอบพระคณุ คะ่  ขอใหอ้ าจารยเ์ ปย่ี มดว้ ย  พลงั กายพลงั ใจและสมปรารถนาในส่งิ ท่มี ่งุ หวังค่ะ ตอบ ทางสายเอกทพี่ ระพทุ ธเจา้ ทรงแสดงไวก้ ค็ อื  มรรคมอี งค ์ ๘ ถา้ จะ  พูดถึงสติปัฏฐานว่าเป็นทางสายเอก  ในมรรคมีองค์  ๘  ข้อสัมมาสติ  ก ็ ระบถุ งึ สตปิ ฏั ฐานอยูแ่ ลว้  เพราะฉะน้นั  ขอให้คุณด�ำเนินชวี ติ ตามมรรค  มีองค์  ๘  มีสัมมาทิฏฐิ  เป็นต้น  ซ่ึงพระพุทธเจ้าตรัสบอกไว้ว่าเป็นทาง  ดับทกุ ข ์ (ทกุ ขนิโรธคามินีปฏิปทา)

180 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที่ ๑๓๔๖ เรยี นถามอาจารย ์ เรอ่ื งการเจรญิ วปิ สั สนา ทบ่ี อกใหแ้ คต่ ามดกู าย  กับใจ แค่รู้ว่า ณ ขณะนนั้ เป็นอย่างไร แล้วจะพ้นทกุ ข์ได้อยา่ งไรคะ   ตอบ ถ้าต้องการดับกิเลสและดับทุกข์  ต้องด�ำเนินตามมรรคมีองค์  ๘  ซึ่งมีการดูกาย ดูวาจา ดูจิต รวมอยู่ในน้ันแล้ว อีกอย่างหน่ึง ต้องหมั่น  พจิ ารณาไตรลกั ษณบ์ อ่ ยๆ คอื  “อนจิ จตา ทกุ ขตา อนตั ตตา” ไดป้ ระสบ  อารมณอ์ ะไรกท็ ำ� ไวใ้ นใจโดยแยบคายอยเู่ สมอวา่  มนั ไมเ่ ทยี่ ง เปน็ ทกุ ข ์ เปน็ อนตั ตา หัวใจของวปิ ัสสนาอย่ตู รงน้แี หละ ไม่ล�ำบาก ไมย่ ุ่งยากถ้า  เราทำ� เป็น ค�ำถามท่ ี ๑๓๔๗ กายคตาสติ กับ  อานาปานสติ แตกต่างกันอย่างไรครับ  แล้วม ี ผู้ที่บอกว่า  ถ้าเกิดเราท�ำอานาปานสติเพียงอย่างเดียว  ก็เท่ากับว่าเรา  ไดท้ ำ� กรรมฐานครบถว้ นทงั้  ๔๐ อยา่ ง ประมาณวา่ ทำ� เพยี งอานาปานสติ  กเ็ พยี งพอแลว้  ถูกตอ้ งหรือเปลา่ ครับ ขอบคณุ ครบั ตอบ ท่านให้อารมณ์กรรมฐานไว้หลายอย่าง  เพราะเพ่ือให้เลือกท�ำให ้ เหมาะกับจริตอัธยาศัยของแต่ละคน  ส�ำหรับคุณ  ลองพิจารณาดูว่า  ท�ำอารมณ์กรรมฐานข้อใดแล้วจิตสงบก็ให้ทำ� ข้อน้ันบ่อยๆ เปล่ียนเป็น  ท�ำข้ออ่ืนบ้างตามความเหมาะสม  ตามความจ�ำเป็น  เช่น  ท�ำท่าจะเกิด 

สนทนาธรรมกบั 181 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ โทสะ  ให้เจริญเมตตา  ท�ำท่าจะวุ่นวายกับเรื่องของคนอื่นมากเกินไป  ใหเ้ จรญิ อเุ บกขา พจิ ารณาใหเ้ หน็ วา่  สตั วท์ งั้ หลายมกี รรมเปน็ ของๆ ตน  ผู้ท�ำดีจักได้ดี  ท�ำชั่วจักได้ช่ัว  ขอให้ตระหนักอยู่เสมอว่า  ศาสนาน้ีม ี นิพพานเป็นจุดหมายสูงสุด  นิพพานนั้นเป็นเหมือนสระใหญ่  ซ่ึงมีทาง  ลงโดยรอบ ผ้ใู ดถนัดลงทางใดก็ให้ลงทางนนั้ ค�ำถามที่ ๑๓๔๘ เมอื่ เราปฏบิ ตั จิ นเกดิ วปิ สั สนาออ่ นๆ คอื เหน็ การเกดิ ดบั ของสภาวะ  บ้างเล็กน้อย  คือประมาณว่ามันมีสมาธิควบอยู่  แต่น้อย  ก�ำลังมัน  ไม่พอ  เหมือนเด็กหัดเดิน  ล้มแล้วก็ลุก  ต้องท�ำบ่อยๆ  คือดูไปเรื่อยๆ  อยา่ งนเี้ รยี กวา่  “ดรณุ วปิ สั สนา” หรอื เปลา่ ครบั  ใจมนั อยากใหว้ ปิ สั สนา  ตวั นอ้ี ยกู่ ับเราใหน้ านๆ อยา่ งนีจ้ ิตมกี เิ ลสหรอื เปลา่ ครับ ตอบ การไดว้ ปิ สั สนาออ่ นๆ ทเี่ รยี กวา่  “ดรณุ วปิ สั สนา” นนั้  ดกี วา่ ไมไ่ ด ้ อะไรเสียเลย  การปรารถนาให้วิปัสสนาอยู่นานๆ  จัดเป็นธรรมฉันทะ  เป็นของดี

182 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที่ ๑๓๔๙ กรรมฐาน ๔๐ มอี ยใู่ นพระสตู รไดบ้ รรยายเอาไวห้ รอื เปลา่ คะ เหน็   สว่ นใหญ่พระพทุ ธเจ้าตรัสแตอ่ านาปานสติเสียมากกวา่ ตอบ กระจัดกระจายกันอยู่  ไม่ได้มาอยู่ที่เดียวกัน  ท่านรวบรวมไว้ใน  วสิ ทุ ธมิ รรค อนั เปน็ ปกรณพ์ เิ ศษของพระพทุ ธโฆสาจารยภ์ กิ ษชุ าวอนิ เดยี คำ� ถามท่ ี ๑๓๕๐ เห็นว่าจะมี  “ธนาคารพระสงฆ์”  เพื่อให้ญาติโยมได้ท�ำบุญกัน  เขาว่าเพื่อประโยชน์ในการเผยแผ่พุทธศาสนา  ตามความเห็นของ  อาจารยว์ า่ ผลดมี ากกวา่ ผลเสยี หรอื เปลา่ ครบั  ผมวา่ มนั จะยงุ่ เสยี มากกวา่   ปัญหาตอนนีย้ งั แกไ้ ม่จบเลย ตอบ การมีธนาคารพุทธจะดีหรือไม่ดี  จะมีคุณหรือมีโทษอย่างไร  ก็  สดุ แลว้ แตก่ ารจดั การ คอื  ถา้ ม ี 3 M ทถี่ กู ตอ้ งเหมาะสมกเ็ ปน็ ประโยชน ์ ถา้ ไมถ่ กู ตอ้ งไมเ่ หมาะสมกเ็ ปน็ โทษ 3 M ทวี่ า่ นนั้ คอื  Men (คน) Money  (เงนิ ) Management (การจัดการ)

สนทนาธรรมกบั 183 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท่ี ๑๓๕๑ สวสั ดคี รบั  ผมมโี อกาสไดพ้ ดู คยุ กบั พระกรรมฐานมารปู หนง่ึ  ทา่ น  บอกวา่ ทา่ นเจรญิ สตติ ลอดเวลา แมก้ ระทง่ั ตอนนอนทา่ นกก็ ำ� หนดจติ วา่   จะต่ืนตอนไหนก็สามารถตื่นได้ตรงเวลา  มีสติรู้ทั่วพร้อมตลอดโดย  ไมต่ ้องมีเจตนา ทกุ วนั น้ีรอเวลาจิตมันสุกหลน่ จากต้นเท่านน้ั เอง สงสัย  ตรงนค้ี รบั  เมอื่ เราปฏบิ ตั จิ นเกดิ ญาณทศั นะแลว้  เรากเ็ อาญาณของเรา  ดสู ภาวะ (ไตรลักษณ)์  จนจติ มนั ยอมรับในความเปน็ อย่างนัน้ อย่างน้นั   ของจติ เขาเอง อยา่ งนน้ั หรอื ครบั  คอื เราบงั คบั ใหจ้ ติ หลดุ พน้ ไมไ่ ด ้ เจตนา  ไม่ได ้ หรอื อย่างไรครับ ตอบ เขาเรียกว่าตื่นอยู่ในความหลับ  ธรรมดาจิตท�ำงานอยู่ตลอดเวลา  แม้ในขณะหลับ  หลับแต่เพียงร่างกายแต่จิตมันตื่นอยู่  บางทีก็ฝัน  มี  พระพทุ ธพจนอ์ ยบู่ ทหนงึ่ วา่  “สำ� หรบั สาวกผตู้ นื่ อยเู่ สมอ ศกึ ษาทงั้ กลางวนั และกลางคืน  มีจิตน้อมไปในนิพพาน  อาสวะท้ังหลายย่อมถึงความ สน้ิ ไป” (ธรรมบท : โกธวรรค) การกำ� หนดจิตก่อนนอนให้ตื่นเวลาใดก็ได้นนั้  เป็นสิง่ ที่ทำ� ได้

184 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท่ี ๑๓๕๒ คนมีกเิ ลสทง้ั หมดตกนรก จรงิ หรอื ? ตอบ ไม่จริงเสมอไป  คนมีกิเลสไปสวรรค์ก็มี  แม้ผู้ถึงนิพพานแล้วใน  ระดบั ตน้  ๓ ระดบั  คอื  พระโสดาบนั  พระสกทาคาม ี พระอนาคาม ี กย็ งั   มกี ิเลสเหลอื อย ู่ พระอรหันตเ์ ท่าน้นั ท่ีไมม่ ีกเิ ลสเหลืออย่เู ลย ค�ำถามที่ ๑๓๕๓ พระพุทธพจน์ที่ว่า  ๑.  ปุถุชนย่อมจมอยู่ในกองทุกข์  สางยาก  เหมือนกองหยากเยื่อ  บัณฑิตย่อมรุ่งเรืองด้วยปัญญาเหมือนดอกบัว  ๒.  ทุกข์มีอยู่  แต่ผู้ทุกข์ไม่มี  และ  ๓.  ผู้เบ่ือหน่ายในทุกข์อย่างแท้จริง  จึงจะเข้าสู่หนทางแห่งพระนิพพาน  น้ันมีท่ีมาอย่างไร  เขียนเป็นภาษา  บาลีได้อย่างไร  กราบขออภัยหากเขียนข้อความข้างต้นไม่ถูกต้อง  นะคะ กราบขอบพระคณุ ทา่ นอาจารย์อยา่ งสงู ค่ะ ตอบ ขอ้  ๑. ปรากฏในคมั ภรี ธ์ รรมบท ขทุ ทกนกิ าย พระไตรปฎิ กเลม่ ท ่ี ๒๕ ภาษาบาลวี า่ ยถา สงกฺ ารธานสมฺ ึ อชุ ฺฌิตตฺ สมฺ ึ มหาปเถ ปทุมํ ตตฺถ ชาเยถ สุจคิ นธฺ ํ มโนรมํ เอว ํ สงกฺ ารภเู ตส ุ อนฺธภูเต ปถุ ชุ ฺชเน อตโิ รจต ิ ปญฺาย สมฺมาสมฺพุทฺธสาวโก

สนทนาธรรมกับ 185 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ แปลวา่  ดอกบวั แมเ้ กดิ ในกองหยากเยอื่ ทคี่ นทงิ้ ไวท้ ท่ี างใหญ ่ กย็ งั   ส่งกล่ินหอมเป็นท่ีรื่นรมย์ใจฉันใด  สาวกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า  ก็ฉันน้ัน  ย่อมรุ่งเรืองด้วยปัญญา  ท่ามกลางปุถุชนผู้มืดบอดเหมือน  กองหยากเย่ือ ข้อ  ๒  ปรากฏในคัมภีร์วิสุทธิมรรค  ต้องการแสดงสุญญตา  คือ  ความว่าง  ไม่มีบุคคลตัวตนเราเขา  คือว่า  ไม่มีใครทุกข์  ไม่มีใครตาย  ตอ้ งการละลายตวั ตนน่ันเอง ภาษาบาลีวา่  ทุกฺขเมว หิ น โกจิ ทกุ ฺขิโต ขอ้  ๓ นปี้ รากฏในตลิ กั ขณาทคิ าถา คอื แสดงไตรลกั ษณว์ า่  เมอ่ื ใด  บคุ คลเหน็ สงั ขารทงั้ หลายวา่ ไมเ่ ทย่ี ง เปน็ ทกุ ข ์ เหน็ ธรรมทงั้ หลายวา่ เปน็   อนัตตา เม่ือนั้นเขาย่อมเบ่ือหน่ายในทุกข์ นั่นคือทางแห่งความบริสุทธ์ิ  คอื ทางแห่งพระนิพพาน ภาษาบาลวี ่า สพเฺ พ สงฺขารา ทกุ ขฺ าต ิ ยทา ปญฺาย ปสสฺ ติ อถ นิพฺพนิ ฺทต ิ ทกุ เฺ ข เอส มคโฺ ค วิสุทธฺ ิยาต.ิ คำ� ถามท ่ี ๑๓๕๔ ผมได้ฟังนักวิชาการท่านหน่ึงได้พูดทางโทรทัศน์ไว้ว่า  “ท�ำดีง่าย  จะตาย  คุณไม่ท�ำความช่ัวนี่ก็คือท�ำความดีแล้ว”  “ยกตัวอย่างการท�ำ  ความดีของชาวพุทธ  เช่น  นั่งแผ่เมตตา  สมาธิในมุ้ง  ท�ำให้ยุงไม่กัด  ก ็ เป็นบุญแล้ว”  การที่นักวิชาการท่านนี้พูดมา  ถูกต้องกับการท�ำความดี  ในหลักทางพระพุทธศาสนาหรือไม่ครับ    แต่ความคิดของผมว่า  การ  ทำ� ความด ี (บญุ กศุ ล) ของพทุ ธศาสนาไมห่ ยดุ อยกู่ บั ทอี่ ยา่ งทท่ี า่ นไดพ้ ดู   ไว้  แต่เป็นการท�ำดีที่พัฒนาต่อจิตใจตน  แล้วแผ่กระจายไปบุคคลหรือ  สงั คมรอบขา้ งได ้ รบั ความเยน็ หรอื บรรเทาความทกุ ขบ์ า้ ง รบกวนอาจารย์  ชว่ ยอธิบายเรือ่ งการทำ� ความดแี บบถกู หลกั ดว้ ยครบั  ขอบคณุ ครับ

186 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ คุณลองดูศีล  ๕  ก็ได้  การรักษาศีล  ๕  ถือว่าเป็นการท�ำความดี  ศีล  ๕  น้ันท่านสอนให้เว้นความชั่ว  ๕  อย่าง  ถ้าให้ดีขึ้นไปกว่านั้นก็ให้  มธี รรม ๕ ดว้ ย กลา่ วคอื  เมตตา กรณุ า เสยี สละ ยนิ ดใี นคคู่ รองของตน  มีสัจจะ  มีสติ  ในพระโอวาทปาฏิโมกข์ก็มีว่า  ไม่ท�ำความช่ัวทั้งปวง  ท�ำ  ความดใี หถ้ งึ พรอ้ ม ทำ� จติ ของตนใหบ้ รสิ ทุ ธ ิ์ เปน็ คำ� สอนของพระพทุ ธเจา้   ทงั้ หลาย สรปุ ความว่า การไม่ทำ� ความชว่ั ก็เป็นความดีอยา่ งหนงึ่ ค�ำถามท ่ี ๑๓๕๕ คำ� วา่  “โลก” ทพี่ ระพทุ ธเจา้ ตรสั บอ่ ยๆ นนั้  ความหมายนนั้ คอื  ทกุ ข ์ หรือวา่  รูปกบั นาม เป็นค�ำๆ เดียวกันหรือเปลา่ ครบั ตอบ รูปกับนามก็เป็นทุกข์  ทุกข์แน่ๆ  เลย  ยังมีรูปมีนามอยู่ตราบใดก ็ ยังมีทุกข์อยู่ตราบน้ัน  ค�ำว่า  “โลก”  ท่ีหมายถึงทุกข์ก็มี  อย่างท่ีตรัสกับ  โรหิตัสสเทพบุตรว่า  “เราบัญญัติโลก  ความเกิดแห่งโลก  ความดับโลก  และข้อปฏิบัติให้ถึงความดับโลก”  น่ีคือทรงแสดงอริยสัจ  ๔  โดยใช้  ค�ำว่า “โลก” แทนค�ำวา่  “ทุกข์”

สนทนาธรรมกับ 187 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท ่ี ๑๓๕๖ ถงึ แมต้ าเราจะลมื อย ู่ แตเ่ รามวั คดิ อยา่ งอน่ื  กเ็ ทา่ กบั วา่ ตายงั ไมเ่ กดิ   คือยังไม่เกิดผัสสะ (วิญญาณทางตายังไม่ทำ� งานกับตา) แต่วิญญาณ  ก็ไปเกิดท่ีมโนแทน  แล้วขันธ์  ๕  ก็ไม่จ�ำเป็นจะต้องเกิดเรียงกันตาม  ตวั หนงั สอื  เปน็ รปู  เวทนา สญั ญา สงั ขาร วญิ ญาณ ในทนี่ ท้ี ผี่ มอธบิ าย  มาคือเกิดวิญญาณก่อนก็ได้  อาจารย์ช่วยยกตัวอย่างตอนเรารู้สึกถึง  กระบวนการเกิดของขนั ธ์ ๕ มาใหฟ้ งั สักปรยิ ายหน่งึ ครบั  ขอบคณุ ครับ ตอบ จักขุวิญญาณ  เป็นต้น  ต้องมีมโนวิญญาณร่วมด้วยเสมอ  จึงจะ  สำ� เร็จประโยชนใ์ นการเห็นในการฟงั  เป็นตน้ ค�ำถามท่ี ๑๓๕๗ การเกดิ ขน้ึ ของญาณตอ้ งอาศยั เหตผุ ล ความคดิ  บา้ งหรอื เปลา่ ครบั   หรือวา่ อยู่เหนือเหตุผลไปแลว้ ตอบ ญาณกบั ปญั ญามขี อ้ ตา่ งกนั นดิ หนอ่ ย ญาณใชเ้ ฉพาะกจิ  ปญั ญา  ใชท้ ว่ั ไป เชน่  ปุพเพนิวาสานุสติญาณ ทพิ ยจกั ษญุ าณ เป็นตน้

188 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามท ่ี ๑๓๕๘ สวสั ดีคะ่  มีนอ้ งผ้หู ญงิ แถวบา้ นอย่คู นหนึง่  หนจู ะเหน็ แกใส่บาตร  ทกุ วนั ทกุ เชา้  จนมาชว่ งหลงั ๆ แกไมค่ อ่ ยไดใ้ ส ่ หนเู ลยถามวา่ ไมม่ เี วลาใส่  แล้วหรือ  น้องผู้หญิงตอบหนูมาด้วยท่าทีโกรธ  เธอตอบว่า  “ไม่ใส่แล้ว ตอนนี้หนูเป็นมะเร็ง  บุญไม่เห็นจะช่วยหนูเลย  พุทธศาสนาไม่เห็นจะ ชว่ ยหนเู ลย” รสู้ กึ สงั เวชคะ่  คอื ทราบเลยวา่ คนสว่ นใหญม่ องพทุ ธศาสนา  แบบผูว้ ิเศษดลบันดาล ไดแ้ ต่ลูบคล�ำหรือเข้าถึงตามสติปญั ญาของตน  เหตกุ ารณอ์ ยา่ งนห้ี นคู วรจะอธบิ ายเธออยา่ งไรดคี ะ รบกวนเมตตาตอบ  ดว้ ยคะ่  ขอบคุณคะ่ ตอบ อาจจะเป็นเพราะกรรมเก่าก็ได้ กรรมใหม่ท่ีทำ� ยังไม่ให้ผล ขนาด  ทำ� ความดที กุ วนั โชครา้ ยยงั เขา้ มาในชวี ติ ได ้ ถา้ เลกิ ท�ำความดจี ะโชครา้ ย  อกี สกั ปานใด เหมอื นเราไดย้ นิ คนพดู วา่  เขา้ วดั ทกุ วนั พระทำ� ไมจงึ ยงั โกรธ  ตอบวา่  ถ้าไม่เข้าวดั บา้ ง จะโกรธมากข้นึ อีกเท่าใด ค�ำถามท ี่ ๑๓๕๙ กราบเรียนอาจารย์ค่ะ  ขอเรียนถามว่า  รูปปรมัตถ์เป็นอย่างไร  รูปที่เราเห็นกันเป็นคน  เป็นสัตว์  เป็นนาย  ก  นาย  ข  เป็นรูปบัญญัติ  แล้วรูปปรมัตถ์เป็นอย่างไรคะ  ถ้าผิดช่วยท้วงติง  หรืออธิบายด้วยค่ะ  ขอยาวๆ คะ่  

สนทนาธรรมกบั 189 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ รูปปรมัตถ์คือ  ธาตุ  ๔  ดิน  น�้ำ  ไฟ  ลม  รวมอากาศธาตุด้วยก็เป็น  ธาตุ ๕ นี่แหละ เรยี กวา่  รปู ปรมัตถ์ ค�ำถามท่ี ๑๓๖๐ เวลาใส่บาตรพระ  ตอนก่อนใส่  จิตเราเป็นกุศลค่ะ  แต่พระท่าน  สวดภาษาอะไร  ฟังไม่เข้าใจ  รู้สึกจะไม่ใช่ภาษาไทยค่ะ  อย่างน้ีวันหลัง  เราไม่ใส่องค์นั้น  จะเป็นบาปไหมคะ  เวลาใส่บาตรพระควรเลือกหรือ  ท�ำใจอย่างไรดีคะ  เพราะไปใส่บาตรพระต่างจังหวัด  รู้สึกสบายใจดีค่ะ  แตพ่ ระในกรงุ เทพฯ เหมอื นเราตอ้ งเลอื กคะ่  บางครงั้ รสู้ กึ ไมใ่ ชแ่ ลว้  จรงิ ๆ  ควรท�ำอยา่ งไรดีคะ ตอบ ท�ำในท่ีท่ีเลื่อมใสศรัทธา  พระพุทธเจ้าเคยทรงตอบอย่างน้ีกับ  พระเจา้ ปเสนทโิ กศล แตถ่ า้ จะใหม้ ผี ลมากกต็ อ้ งทำ� ในผมู้ ศี ลี  พระพทุ ธ-  เจา้ ตรัสไวอ้ ย่างน้ี คุณเลือกเอากแ็ ล้วกัน  ค�ำถามท ี่ ๑๓๖๑ การเขา้ ถงึ ธรรมกบั การสอนธรรมนนั้  ไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งเทยี มกนั เสมอไป  เช่น  บางทีพระอรหันต์ผู้บรรลุถึงท่ีสุดแห่งทุกข์แล้ว  แต่อาจจะสอนให ้ ผอู้ นื่ เขา้ ใจไดไ้ มด่ เี ทา่ กบั ปถุ ชุ นผเู้ ปน็ พหสู ตู กไ็ ด ้ แลว้ แตค่ วามแตกฉาน  ของบุคคลเชน่ นน้ั หรือ?

190 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ บางทา่ นปฏบิ ตั ไิ ดด้ แี ตส่ อนไมไ่ ด ้ หรอื ไมถ่ นดั ในการสอน บางทา่ น  ปฏบิ ตั ไิ ดไ้ มด่ แี ตถ่ นดั ในการสอน บางทา่ นไดท้ ง้ั สองอยา่ ง บางทา่ นไมไ่ ด ้ ท้ังสองอย่าง พระอรหันตบ์ างรูปท่านไม่ชอบสอนใคร คำ� ถามท ี่ ๑๓๖๒ หลักปฏิจจสมุปบาทมีความสมั พันธ์กับขนั ธ์ ๕ อยา่ งไรคะ ตอบ ขันธ์  ๕  รวมเป็นนามและรูป  รูปก็คือรูป  เวทนา  สัญญา  สังขาร  วิญญาณ  เป็นนาม  ปฏิจจสมุปบาทกล่าวไว้ว่า  เพราะวิญญาณเป็น  ปัจจัย  นามรูปจึงมี  เพราะผัสสะเป็นปัจจัย  เวทนาจึงมี  จะเห็นได้ว่า  ขันธ ์ ๕ อยู่ในปฏิจจสมปุ บาท คำ� ถามที่ ๑๓๖๓ อยากเรียนถามท่านอาจารย์ว่า  เป็นความจริงหรือไม่คะ  ที่ว่า  พระพทุ ธเจา้ สอนวา่ ไมใ่ หฟ้ งั คำ� ของสาวก ไมว่ า่ จะกลา่ วไดไ้ พเราะเพยี งใด  ให้ฟังแต่ค�ำของพระองค์  (พระพุทธวจน)  เท่าน้ัน  เพราะสาวกมีโอกาส  พูดผิดได้  แต่พระองค์พูดไม่มีผิดพลาดเลย  ขอบพระคุณท่านอาจารย์  มากค่ะ

สนทนาธรรมกับ 191 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ ไม่เป็นความจริง  พระพุทธเจ้าตรัสว่า  “ผู้ใดก็ตามเม่ือพูดถูกต้อง ก็ควรฟังผู้น้ัน”  เช่น  พระสารีบุตร  พระมหากัสสป  พระอานนท์  เป็นต้น  ก็เป็นสาวกของพระพุทธเจ้า  แม้ศาสดาในศาสนาอ่ืน  ถ้าพูดถูกต้อง  ท่านกใ็ หฟ้ งั  ให้ปฏบิ ัติตาม  ค�ำถามท่ ี ๑๓๖๔ ถ้าเราฝึกฌาน  แบบเล่น  “ฌานกีฬา”  เพ่ือร่างกายแข็งแรง  ได้  หรือไม่ ตอบ ฌานกีฬา  แปลว่า  น่ังเล่นฌานอยู่  คือเข้าฌานน่ันเอง  เป็นกีฬา  อยา่ งหนงึ่ ของผไู้ ดฌ้ าน (ฌานกฬี  ํ กฬี นโฺ ต นสิ ที )ิ  ท�ำใหส้ ขุ ภาพจติ ด ี เมอื่   สุขภาพจติ ดกี ็ท�ำใหส้ ุขภาพกายดไี ปดว้ ย ค�ำถามที ่ ๑๓๖๕ กราบเรียนท่านอาจารย์วศินท่ีเคารพ  ดิฉันเป็นอีกผู้หน่ึงท่ีได้รับ  ประโยชนจ์ ากขอ้ เขยี นของทา่ น ความรสู้ กึ คลอนแคลน หอ่ เหยี่ ว จะกลบั   ต้ังมั่น  แช่มช่ืน  มีก�ำลังใจที่จะฝึกอบรมตนข้ึนมาใหม่ทุกคร้ังท่ีได้อ่าน  หนังสือของท่าน เนื่องด้วยในวันท่ี ๑๗ กันยายนที่จะถึงน้ีเป็นวันคล้าย  วันเกิดของท่าน  ดิฉันได้กระท�ำความดีคืองดบริโภคอาหารที่ประกอบ  จากเนื้อสัตว์  ตลอดถึงผลิตภัณฑ์จากเน้ือสัตว์ด้วย  (นม  เนย  ไข่)  โดย 

192 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ เริ่มต้ังแต่วันท่ี  ๑๔  กันยายน  ถึง  ๒๑  กันยายน  รวม  ๗  วัน  ดิฉันขอ  มอบความดีน้ีเป็นเคร่ืองบูชาคุณประโยชน์อันมากมายท่ีท่านได้แสดง  และมอบไว้ให้กับโลก  ขอขอบพระคุณอย่างย่ิงในความเมตตากรุณาท ี่ ท่านมีต่อเพ่ือนมนุษย์ค่ะ  ดิฉันจะต้ังใจประพฤติปฏิบัติตนให้มั่นคงใน  ธรรมและเปน็ ประโยชนแ์ กผ่ อู้ น่ื  เพอื่ เปน็ การสนองคณุ แกท่ า่ นตลอดไปคะ่   และขอคณุ พระศรรี ตั นตรยั ไดโ้ ปรดคมุ้ ครองทา่ นใหม้ สี ขุ ภาพแขง็ แรง อย่ ู ชว่ ยส่องทางสวา่ งใหแ้ ก่อนชุ นรุ่นหลงั ไปช่ัวนานค่ะ ตอบ ขอบคุณมากๆ  ที่นิยมชมชอบข้อเขียนของผม  และให้พรมา  รวมทงั้ ปฏบิ ตั อิ ทุ ศิ ความดใี หผ้ มดว้ ย รสู้ กึ ซาบซงึ้ ในนำ�้ ใจอนั งามของคณุ   ขอให้คณุ ไดร้ บั พรจากผมด้วย ค�ำถามท่ ี ๑๓๖๖ เรียนท่านอาจารย์วศินที่เคารพ  ถ้าความประมาทเลินเล่อของเรา  เป็นผลให้ผู้อื่นได้รับความล�ำบาก  เช่น  เราซ้ือปลามาแล้วต้ังใจว่าจะ  ลอยน�้ำไว้ครึ่งช่ัวโมง  แล้วจะมาเปิดปากถุงปล่อยลงในอ่าง  แล้วเราก ็ ท�ำอย่างอื่นลืมไป  จนปลาขาดออกซิเจนตาย  ทั้งๆ  ที่ก็รู้ๆ  อยู่ว่าเรา  มโี อกาสลมื และปลากจ็ ะลำ� บาก เชน่ นถ้ี อื เปน็ เจตนาหรอื ไมค่ ะ มชี าดก  ทำ� นองนีไ้ หมคะ ขอบพระคณุ ค่ะ

สนทนาธรรมกบั 193 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ ไมม่ เี จตนา กรรมทที่ ำ� ดว้ ยไมเ่ จตนาทา่ นเรยี ก กตตั ตากรรม มผี ล  เพลาท่ีสุด  คือจะไม่ให้ผลจนกว่ากรรมที่ท�ำด้วยเจตนาให้ผลหมดแล้ว  ตามนยั พระพทุ ธพจนต์ รสั วา่  “เรากลา่ วเจตนาวา่ เปน็ ตวั กรรม” ถา้ ไมเ่ จตนา  ท่านว่าไม่เป็นกรรม  เช่น  เวลาเราเดินไปเหยียบสัตว์เล็กๆ  โดยไม่เห็น  ท่านวา่ ไม่เปน็ กรรม ถา้ เป็นกเ็ ปน็ กตตั ตากรรมอยา่ งทกี่ ลา่ วแล้ว คำ� ถามท่ี ๑๓๖๗ เรียนท่านอาจารย์ท่ีเคารพ  หนูลองจัดประเภทวาจาท่ีจะน�ำ  ความทุกข์มาให้ มีวาจาบางชนิดทห่ี นจู ัดประเภทไม่ได้ เช่น การพูดจา  ขม่ ขใู่ หเ้ พอ่ื นทำ� ธรุ ะบางอยา่ งให ้ การนำ� ปมดอ้ ยหรอื ความผดิ พลาดของ  เพื่อนมาล้อเลียน  ค�ำพูดบางชนิดน่าจะจัดเป็นค�ำพูดเพ้อเจ้อก็ได ้ สอ่ เสยี ดกไ็ ด ้ เชน่  การเรยี กเพอ่ื นวา่  “ไอห้ นา้ เขยี ด” ขอทราบหลกั เกณฑ ์ ในการพจิ ารณาคำ� พดู ตอ้ งห้ามท้ังสช่ี นดิ คะ่  ขอบพระคณุ ลว่ งหน้าค่ะ ตอบ ค�ำพูดต้องห้าม ๔ อยา่ งกค็ อื   ๑. พูดเท็จ  ๒. พดู สอ่ เสยี ด คือ ยยุ งใหค้ นแตกกัน  ๓. พูดค�ำหยาบ ๔. พดู เพอ้ เจ้อ คณุ ลองพจิ ารณาดวู า่ ค�ำพดู ทค่ี ณุ อา้ งถงึ นน้ั ควรจะจดั เขา้ ในขอ้ ใด

194 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ คำ� ถามที่ ๑๓๖๘ เรียนท่านอาจารย์ที่เคารพ ขออภัยนะคะ หนูขอเพ่ิมเติมคำ� ถาม  ดังน้ีค่ะ  การพูดจาคุยโตโอ้อวด  จัดเป็นค�ำพูดประเภทเพ้อเจ้อและ  ส่อเสียดด้วยใช่ไหมคะ  (คือไม่มีประโยชน์และท�ำให้คนอ่ืนเกลียด  ตัวผพู้ ูด) ขอบพระคุณคะ่ ตอบ ถ้าเจตนาท่ีจะให้คนเขาแตกกันก็เป็นส่อเสียด  ถ้าคุยโตโอ้อวด  กเ็ ปน็ สาไถยยะและเพอ้ เจอ้ ค�ำถามท ี่ ๑๓๖๙ ความสงัดจากกามอกุศลของผู้ท่ีบรรลุฌานโลกีย์  กับความสงัด  จากกามอกศุ ลของพระอนาคามี ต่างกนั อย่างไร ตอบ ของผบู้ รรลฌุ านโลกยี ย์ งั เสอ่ื มได ้ แตข่ องพระอนาคามจี ะไมเ่ สอื่ ม  คอื  มน่ั คง ค�ำถามที ่ ๑๓๗๐ เราจ�ำเป็นต้องท�ำสมาธิเพ่ือฆ่านิวรณ์ หรือเราทำ� จิตให้เป็นสมาธ ิ แลว้ นวิ รณ์กห็ ายไปเอง?

สนทนาธรรมกับ 195 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ตอบ ตอ้ งสมาธริ ะดบั ฌาน นวิ รณจ์ งึ จะถกู ละไป ทา่ นเรยี กวา่  ละองค ์ ๕  ประกอบด้วยองค์  ๕    ละองค์  ๕  ก็คือนิวรณ์  ๕  ประกอบด้วยองค์  ๕  กค็ อื  วิตก วิจาร ปตี ิ สขุ  เอกัคคตา คำ� ถามที่ ๑๓๗๑ อนุสัยกับสังโยชน์  อย่างไหนเป็นกิเลสที่ละเอียดกว่ากัน  ควรละ  อยา่ งใดกอ่ นครบั ตอบ มอี นสุ ยั หลายตวั ทเี่ ปน็ สงั โยชนด์ ว้ ย เชน่  กามราคะ ปฏฆิ ะ อวชิ ชา  เป็นต้น ขอใหค้ ณุ ดอู นสุ ยั  ๗ และสงั โยชน ์ ๑๐ เปรยี บเทียบกัน ค�ำถามท ี่ ๑๓๗๒ กฎไตรลักษณ์  และ  ปฏิจจสมุปบาท  ความจริงแล้ว  เป็นกฎ  ธรรมชาตทิ ง้ั คเู่ ชน่ นัน้ หรือ ตอบ ถกู ต้องแล้ว เปน็ กฎธรรมดา ป.ล. ผมปว่ ยไปเสยี หลายวนั จงึ ตอบค�ำถามชดุ นช้ี า้ ไปเปน็ สปั ดาห ์ จงึ แจง้ มาเพอื่ ทราบ

196 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ค�ำถามท่ ี ๑๓๗๓ พระโสดาบนั  ยงั สามารถพูดจาเพอ้ เจอ้ ไดอ้ ยู่หรอื เปล่าคะ ในเม่อื   พระโสดาบันท่านยังมีสติ  และปัญญายังไม่บริบูรณ์  คือประมาณว่า  ลืมตัว  ไม่โกหก  แต่พูดหยอกล้อ  เข้าใจว่าอาจเผลอแต่ไม่ครบองค์ของ  ศีลข้อมุสาฯ ตอบ เทา่ ทที่ ราบ พระอนาคามลี ะคำ� พดู เพอ้ เจอ้ ได ้ หมายความวา่  พระ  โสดาบันและพระสกทาคามียังละไม่ได้  ขอให้คุณลองถามท่านผู้อื่น  ดบู า้ ง ผมไมเ่ คยพบหลกั ฐานทแ่ี นน่ อน เพยี งแตไ่ ดย้ นิ ไดฟ้ งั มาวา่ อยา่ งนี้ คำ� ถามที ่ ๑๓๗๔ การศึกษาและเข้าใจในเร่ืองขันธ์  ๕  และกฎอิทัปปัจจยตา  จะให ้ คณุ คา่ ทางจรยิ ธรรมอยา่ งไรครบั  เหน็ พวกเรยี นอภธิ รรมเปน็ คนแขง็ ๆ คอื   ยอมรับแต่สภาวะ  แต่ไม่เข้าใจเรื่องทางโลกบ้าง  ผมว่าถ้าเรียนสภาวะ  ก็น่าจะเข้าใจว่าสภาวะของเรากับเขาน้ันก็เหมือนกัน  น่าจะมีความ  เหน็ อกเหน็ ใจกนั มากกวา่ นะครับ ตอบ ถึงจะเรียนธรรมะสูงหรือละเอียดปานใด  แต่ต้องไม่ท้ิงจริยธรรม  เบื้องต้น  เช่น  สัปปุริสธรรม  ๗  อันเป็นหลักธรรมที่ท�ำให้เป็นคนดีและ  มีสัมพันธภาพที่ดีต่อคนในสังคม  เราอยู่ในโลกต้องรู้จักสัจจะ  ๒  อย่าง  คือ  สมมติสัจจะ  ยอมรับความจริงตามที่โลกสมมติ  เพ่ือประพฤติ 

สนทนาธรรมกับ 197 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ จรยิ ธรรมใหส้ มบรู ณ ์ อกี ประการหนงึ่ คอื  ปรมตั ถสจั จะ ความจรงิ อยา่ ง  สูงสุด  ไม่มีสัตว์บุคคลตัวตนเราเขา  มีแต่ขันธ์  ธาตุ  อายตนะ  เป็นต้น  เพือ่ กา้ วขึน้ สู่โลกุตรธรรม คำ� ถามท่ี ๑๓๗๕ ผมเปน็ เกย ์ แตม่ ผี หู้ ญงิ มาชอบ และรกั  คบกนั มา ๔ ปแี ลว้  เขาด ี กับผมทุกอย่าง  ท�ำให้ชีวิตผมดีขึ้น  จากท่ีท�ำตัวไม่ดีมาตลอด  ผมบาป  มากไหม ทที่ ำ� ตวั วา่ รกั เขาและไมไ่ ดเ้ ปน็ เกย ์ ผมคดิ เสมอวา่ เปน็ เวรกรรม  ของเขาทมี่ าหลงรกั เกย ์ ทา่ นคดิ วา่ ผมควรทำ� อยา่ งไร ผมเหน็ แกต่ วั และ  เลวมากใช่ไหมครบั ตอบ คุณควรบอกเขาตามความเป็นจริง  ถ้าเขารับได้ก็โอเค  ถ้าเขารับ  ไม่ไดก้ ถ็ อยออกมา เพ่อื ไม่ยุ่งยากภายหลัง คำ� ถามท่ี ๑๓๗๖ กราบเรียนท่านอาจารย์วศินที่เคารพ  หนูเป็นคนชอบอ่านหนังสือ  ธรรมะมาก  และเร่ิมศึกษาพร้อมกับปฏิบัติธรรมมาประมาณ  ๓  ปีค่ะ  โดยหนังสือผลงานของอาจารย์เล่มแรกที่หนูอ่านแล้วเข้าใจ  ชัดเจน  จนเกิดความปีติอย่างมาก คือ หนังสือพระไตรปิฏก (ฉบับที่ทำ� ให้ง่าย  แล้ว)  ค่ะ  ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา  หนูได้ซื้อหนังสือของท่านอาจารย์มา  อ่านอีกหลายเล่ม  เพราะเคยอ่านหนังสือของครูบาอาจารย์บางท่าน 

198 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ แล้วไม่ค่อยเข้าใจ  (ปัญญาน้อย)  รวมทั้งหางานท่ีเป็น  CD  เพื่อ  เปดิ ฟงั เวลาขบั รถ ซงึ่ ไดป้ ระโยชนส์ ำ� หรบั ตวั เองและลกู ๆ ทไี่ ป-กลบั จาก  โรงเรยี นดว้ ยกนั  พระธรรมคำ� สอนทอี่ าจารยไ์ ดถ้ า่ ยทอดลกึ ซง้ึ  สละสลวย  เข้าใจได้โดยง่าย  ส�ำหรับผู้ท่ียังมืดบอด  ท�ำให้หนูระลึกถึงความเมตตา  ของอาจารย์เสมอมา หากกุศลผลบุญใดท่ีหนูเคยได้กระทำ� มา หนูขอ  น้อมบูชาคุณอาจารย์  ขอให้อาจารย์หายป่วยในเร็ววันนะคะ  ส่วน  หนูเองจะตั้งใจเดินตามทางแห่งความดีต่อไปค่ะ  ขออนุโมทนาบุญกับ  คุณขวัญ เพยี งหทัยด้วยคะ่ ตอบ ขอบคุณมากๆ  ที่เขียนให้ก�ำลังใจมา  ผมรู้สึกปลื้มใจเมื่อได้อ่าน  ขอ้ เขยี นของคณุ  ขอใหค้ ณุ มคี วามสขุ ความเจรญิ ยง่ิ ๆ ขน้ึ ไปทง้ั ทางโลก  และทางธรรม สำ� หรบั ตวั ผมเองพยายามประคบั ประคองขนั ธใ์ หพ้ อเปน็   ไปได้  เพ่ือจะได้ท�ำประโยชน์ทางพระพุทธศาสนาต่อไป  ขอขอบคุณท่ ี อวยพรมา ค�ำถามท ่ี ๑๓๗๗ มีหลักธรรมอะไรบ้างครับ  ที่ท�ำให้คนรักคู่ครองได้พบเจอกัน  ทกุ ชาติ ตอบ เทา่ ทไ่ี ดพ้ บมากม็ หี ลกั สมชวี ธรรม ซง่ึ ทรงแสดงไว ้ ๔ ขอ้ ดว้ ยกนั  คอื ๑. สมสัทธา มศี รัทธาเสมอกัน

สนทนาธรรมกับ 199 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๕ ๒. สมสลี า มศี ลี เสมอกนั ๓. สมจาคา มจี าคะเสมอกัน ๔. สมปญั ญา มปี ญั ญาเสมอกัน หลักธรรมน้ีทรงแสดงไว้ว่า  ท�ำให้อยู่เป็นสุขในปัจจุบัน  และถ้า  ปรารถนาจะพบกันอีกในชาตหิ น้า ก็จะได้สมประสงค์ คำ� ถามท่ ี ๑๓๗๘ ขา่ วกรณพี ระเกษมทท่ี า่ นเหยยี บฐานพระพทุ ธรปู  ตบหนา้ พระพทุ ธ  รปู  แลว้ ไหนจะกลา่ ววาจาไมส่ ภุ าพ เนอ่ื งจากมพี ระผใู้ หญเ่ ตอื นทา่ นวา่   ท่านอยากดังหรืออย่างไร  ส�ำหรับสาธุชนผู้ยังมีหลักไม่มั่นคง  คงจะ  ศรัทธาตกลงมาก  ท�ำไมพระเช่นนี้ถึงเป็นเจ้าอาวาสได้ครับ  แล้วทาง  คณะสงฆท์ า่ นไมม่ บี ทลงโทษอะไรเลยหรอื ครบั  ตกั เตอื นบา้ งกไ็ ด ้ ไดฟ้ งั   ขา่ วแลว้ ปลงครับ ตอบ เท่าที่อ่านค�ำถามของคุณและได้เห็นพฤติกรรมทางยูทูปก็เห็นว่า  พระเกษมทำ� สง่ิ ทไี่ มส่ มควร ถา้ ไมม่ ใี ครลงโทษ กฎแหง่ กรรมกจ็ ะลงโทษ  เอง