สนทนาธรรม กับ อ.วศิน อินทสระ เล่ม 4

สนทนาธรรมกับ 151 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ท�ำไดแ้ น่นอน และช่วยเขาไดด้ ว้ ย บางทไี ปของาน เพื่อจะช่วยเขา เขา  กไ็ มแ่ บง่  กลบั เอาไปใหน้ อ้ งอกี คนซง่ึ เปน็ คนทสี่ นทิ กบั เขาท�ำ แตน่ อ้ งคน  น้ันก็งานเยอะอยู่แล้ว  และก็ไม่คุยกับเรา  ตอนน้ีก็พยายามใจเย็น  ใจด ี สเู้ สอื  เพราะบอกจรงิ ๆ วา่ กลวั นอ้ งคนทไ่ี มส่ อนงานอยมู่ าก ทำ� งานแลว้   ก็ไม่ค่อยมีความสุข  กลัว  และแหยงค่ะ  หนูควรท�ำอย่างไรดีคะ  ช่วยไข  ปัญหาเครยี ดน้ีดว้ ยคะ่  กราบขอบพระคณุ เปน็ อย่างสงู คะ่ ตอบ ทำ� โงเ่ สยี กแ็ ลว้ กนั  สบายใจดดี ว้ ย รมู้ ากกเ็ หนอ่ื ยมาก ทำ� ใหม้ มี านะ  มากดว้ ย ไมร่ เู้ สยี บา้ งกด็  ี ไมม่ ใี ครรเู้ รอื่ งไปหมดทกุ อยา่ ง อยา่ ไปสนใจเลย  ทำ� เทา่ ทเี่ ราร ู้ รใู้ นสงิ่ ทเี่ ราจำ� เปน็ ตอ้ งทำ�  ชา่ งเขาเถอะ คณุ อยใู่ หส้ บายๆ ค�ำถามท ่ี ๗๒๙ บทสวดมนตม์ งคลสตู รเปน็ พทุ ธพจนไ์ หมคะ ตา่ งจากมงั คลตั ถทปี นี  อยา่ งไรคะ ตอบ มงคลสูตรเป็นพระพุทธพจน์  ส่วนมังคลัตถทีปนีน้ัน  แปลว่า  อธบิ ายเนอ้ื ความในมงคล พระสริ มิ งั คลาจารยเ์ ปน็ พระชาวเชยี งใหมแ่ ตง่ ไว้ประมาณ  ๕๐๐  ปีมาแล้ว  เวลานี้พระสงฆ์ใช้เรียนอยู่ในชั้นเปรียญ  ธรรม  ๔  (ป.ธ.๔)  แต่งได้ดีมาก  ถ้ามีเวลาควรซื้อมาไว้อ่าน  มีขายที่  มูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัยหน้าวัดบวรนิเวศฯ  ถนนพระสุเมรุ  ผมก็  เขียนไว้ชุดหน่ึงชื่อ  “สาระส�ำคัญแห่งมงคล  ๓๘”  เอามังคลัตถทีปนีมา  ย่ออีกทหี น่งึ  เสียดายวา่ เวลานไ้ี มม่ ีจำ� หนา่ ยแลว้  ยงั ไมไ่ ดพ้ มิ พใ์ หม่

152 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามที่ ๗๓๐ คำ� วา่  เอกายนมรรค หมายความวา่ อะไรไดบ้ า้ งคะ ทาง ๔ สายที ่ ทา่ นพระอานนทก์ ลา่ ววา่ เปน็ ทางสกู่ ารบรรลธุ รรม กบั สตปิ ฏั ฐาน ๔ อนั   เป็นเอกายนมรรค มคี วามสอดคลอ้ งกัน หรอื เปน็ เรือ่ งเดียวกนั ไหมคะ ตอบ เอกายนมรรค แปลได้หลายอย่าง แปลว่าเป็นทางสายหน่ึงเพื่อ  น�ำไปสู่นิพพานก็ได้ ถ้ามีหนังสือลองดูอรรถกถามหาสติปัฏฐานสูตร ม ี คำ� อธบิ ายไวม้ ากเหลอื ทจ่ี ะนำ� มากลา่ วในทน่ี ไ้ี ด ้ แนะนำ� ใหไ้ ปคน้ ควา้ ตอ่   ทาง  ๔  สายท่ีพระอานนท์กล่าว  เข้าใจว่าคุณหมายถึง  ยุคนัทธะ  เช่น  ว่าเจริญวิปัสสนามีสมถะน�ำหน้าก็มี  เจริญสมถะมีวิปัสสนาน�ำหน้าก็มี  เจรญิ สมถะและวปิ สั สนาสลับกันไปก็ม ี ประการท่ ี ๔ ก็ธมั มุทธจั จะ ค�ำถามท่ ี ๗๓๑ ญาณท่ีเป็นวิปัสสนูปกิเลสกับธัมมุทธัจจะ  คือสิ่งเดียวกันไหมคะ  เราจะรู้ได้อย่างไรคะว่า ความรู้ที่เกิดขึ้นกบั เราเป็นวปิ ัสสนาญาณจริงๆ  ไม่ใช่ความฟงุ้ ไปในธรรม ตอบ ธัมมุทธัจจะท่านหมายถึงวิปัสสนูปกิเลส  ๑๐  ไม่เป็นญาณที่จัด  เข้าในวปิ ัสสนาญาณ แต่ก็เกดิ ข้ึนในระหว่างวิปัสสนาญาณข้อท่ี ๑ ใน  วิปัสสนาญาณ  ๙  คือ  อุทยัพพยญาณ  ถ้าพูดถึงวิสุทธิ  ๗  ก็เกิดขึ้นใน  มคั คามคั คญาณทสั สนวสิ ทุ ธ ิ คอื  ความหมดจดแหง่ การรเู้ หน็ วา่ ใชท่ าง  หรอื ไม่ใช่ทาง

สนทนาธรรมกับ 153 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท่ี ๗๓๒ กราบเรียนท่านอาจารย์ค่ะ ท�ำอย่างไรจึงจะมีมานะในการปฏิบัติ  ธรรมคะ ทผี่ า่ นมาจะเปน็ พกั ๆ เนอื ยๆ บางครง้ั  ไมท่ ราบวา่ มขี อ้ แนะน�ำ  อย่างไรบ้างคะ ตอบ ควรจะใชค้ ำ� วา่ มคี วามเพยี รแทนคำ� วา่ มมี านะ เพราะมานะมคี วาม  หมายไมด่ ใี นการทำ�  คอื หมายถงึ ความทะนงตน เปรยี บเทยี บตนกบั ผอู้ น่ื   ว่าสูงกว่าเขาบ้าง  เสมอเขาบ้าง  ต�่ำกว่าเขาบ้าง  เพราะฉะน้ันควรใช้ค�ำ  วา่ ความเพยี รในการปฏบิ ตั ธิ รรม ขอใหร้ ะลกึ อยเู่ สมอวา่ อยอู่ ยา่ งมคี วาม  เพียรแม้วันเดียวก็ดีกว่าผู้อยู่อย่างเกียจคร้าน  ๑๐๐  ปี  การปฏิบัติดี  ปฏิบัติชอบเป็นความหมายท่ีแท้จริงของการปฏิบัติธรรม  ไม่ว่าเราจะ  ปฏบิ ตั ดิ เี รอ่ื งอะไรกเ็ ปน็ การปฏบิ ตั ธิ รรมทง้ั นนั้  ทำ� ความดเี สมอตน้ เสมอ  ปลายเปน็ การปฏิบตั ิธรรมที่ดี ค�ำถามท ่ี ๗๓๓ เคยได้ทราบว่าเม่ือเจ้าชายสิทธัตถะประสูติ  ได้เปล่งอาสภิวาจา  วา่  “เราเปน็ ผเู้ ลศิ แหง่ โลก เราเปน็ ผปู้ ระเสรฐิ สดุ แหง่ โลก...” ไมท่ ราบวา่   เร่ืองการเปล่งอาสภิวาจาน้ี  มาจากพระบาลี  คัมภีร์  หรือต�ำนานคะ  และนอกจากตอนที่ประสูติแล้ว  พระพุทธองค์ทรงเปล่งอาสภิวาจาอีก  หรอื ไม่คะ

154 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ตอบ มาจากคัมภีร์พระไตรปิฎก  หลังจากประสูติใหม่ๆ  แล้ว  เม่ือได ้ ตรัสรู้แล้วก็ยังตรัสค�ำท�ำนองนี้บ่อยๆ  เช่น  ไม่มีใครยิ่งกว่าพระองค์ใน  เรื่องศีล สมาธิ ปญั ญาเปน็ ต้น ค�ำถามที่ ๗๓๔ พระพุทธองค์ทรงข่มอาพาธด้วยวิธีใดคะ  เช่นเมื่อทรงได้รับทุกข-  เวทนาหนกั ก่อนปรินิพพาน ตอบ ด้วยวิธีความอดทน  ไม่เดือดร้อนพระทัย  คืออาพาธครอบง�ำ  พระทยั พระองคไ์ มไ่ ด้ ครอบง�ำได้แตเ่ พยี งร่างกายเท่านน้ั คำ� ถามท่ี ๗๓๕ คำ� วา่  “ธรรมกาย” ในพระบาล ี ปรากฏในทใ่ี ดบา้ ง และหมายความ  วา่ อะไรคะ ตอบ ธรรมกายในพระบาลี  หมายถึง  พระกายธรรมของพระพุทธเจ้า  ปรากฎในคมั ภรี ท์ ฆี นกิ าย ตอนนผี้ มก�ำลงั ปว่ ยไมส่ ะดวกในการตดิ ตาม  ค้นหา ขออภัยดว้ ยท่ีไม่อาจใหร้ ายละเอียดได้

สนทนาธรรมกับ 155 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท่ ี ๗๓๖ ท�ำอย่างไรเราจึงจะรู้โลก  แต่ไม่ติดโลกได้คะ  ได้ทราบว่าท่าน  อาจารย ์ ไมส่ บาย หนขู ออาราธนาคณุ พระรตั นตรยั และบญุ กศุ ลทง้ั หมด  ที่ท่านอาจารย์  (และหนูด้วย)  ได้บ�ำเพ็ญมา  รวมทั้งปัญญาและความ  สงบสขุ ทที่ า่ นอาจารยไ์ ดท้ �ำใหบ้ งั เกดิ ขนึ้ แกล่ กู ศษิ ย ์ และบคุ คลทกุ คนที ่ ไดป้ ระโยชนจ์ ากงานเผยแผพ่ ระสทั ธรรมของทา่ นอาจารยโ์ ปรดคมุ้ ครอง  ทา่ นอาจารย์ใหป้ ระสบสนั ตสิ ุขอย่เู สมอแม้จะตอ้ งทนต่อขันธมารท่ีคอย  เบียดเบยี นดว้ ยนะคะ ดว้ ยความเคารพอย่างสงู ยง่ิ ตอบ ตอ้ งพจิ ารณาบอ่ ยๆ ถงึ โทษของโลกจนถงึ มคี วามรสู้ กึ วา่  ไมม่ อี ะไร  น่ายินดีในโลกทั้งปวง  (สัพพะโลเก  อนภิรตสัญญา)  มันเป็นอย่างนั้น  จริงๆ  คือพิจารณาดูโดยถ่องแท้แล้ว  ไม่มีอะไรน่ายินดีในโลกทั้งปวง  เพราะมนั เจอื ไปดว้ ยทกุ ขท์ งั้ นน้ั  เหน็ อยา่ งนแี้ ลว้ จะไมต่ ดิ โลก ขอบคณุ ท ่ี อวยพรมา แตส่ งั ขารมนั กเ็ ปน็ ไปตามธรรมดาของสงั ขาร มนั เปน็ เชน่ นน้ั   เอง เรามคี วามแก ่ ความเจบ็ ไข ้ และความตายเปน็ ธรรมดา ไมอ่ าจลว่ ง  พ้นไปได้

156 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามท ่ี ๗๓๗ วันนี้หนูยังไม่มีค�ำถามที่จะถามอาจารย์  เพียงแต่ได้เคยอ่าน  หนังสือ  และฟังสาระธรรมจากอาจารย์  จากรายการวิทยุบ้าง  จึงส่ง ความระลึกถึงด้วยความเคารพมา  ขอให้อาจารย์สุขภาพแข็งแรง  อยู ่ เปน็ ทีพ่ ึ่งให้แก่ผู้ท่ียงั ขวนขวายความรู้อยา่ งพวกหนู ต่อไปนานๆ นะคะ  ว่าจะไม่ถามแต่ก็อดไม่ได้  อยากเป็นคนดี  แต่ว่ามันยากจริงๆ  ค่ะ  บาง  ครัง้ ก็ทอ้ และเศรา้ จรงิ ๆ ตอบ ตงั้ ใจวา่ จะเปน็ คนดแี ละทำ� ไปตามทต่ี ง้ั ใจนนั้  เรากจ็ ะเปน็ คนด ี ได ้ แคไ่ หนก็เอาแคน่ ัน้  เห็นใจจรงิ ๆ คำ� ถามท ี่ ๗๓๘ ขา้ พเจา้ จะตดิ ภาพและการกระท�ำของเพอื่ นรว่ มงานโดยทเี่ ราเหน็   ตวั ตนทแี่ ทจ้ รงิ วา่ เขาสอพลอ ไมจ่ รงิ ใจ สรา้ งภาพ เหยยี บคนอนื่ เอาผล  งานมาเปน็ ของตน เวลาตอ้ งประชมุ  รว่ มงานหรอื น�ำเสนองานตอ่ หวั หนา้   ดว้ ยกนั  ทำ� ใหเ้ รารสู้ กึ ขยะแขยง และไมช่ อบทห่ี วั หนา้ หรอื คนอน่ื ไปหลง  เชอื่  ซง่ึ ขา้ พเจา้ ไมอ่ ยากจะตดิ ในอารมณแ์ บบน ี้ แตก่ แ็ กไ้ มไ่ ด ้ เวลาเจอ  หน้ากันเดินสวนกัน  ข้ึนลิฟต์ด้วยกัน  ก็จะเกิดความรู้สึกเห็นตัวตนของ  เขาทันท ี จะมีวธิ ีแก้ไขอยา่ งไรคะ

สนทนาธรรมกับ 157 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ตอบ คุณไม่ชอบเขา  แต่ความทุกข์เป็นของคุณ  เร่ืองอะไรท่ีคุณจะเอา  ความไม่ดีของเขามาเป็นความทุกข์ของคุณ ผมรู้ว่าพูดได้ง่ายแต่ท�ำได้  ยาก แต่จ�ำเป็นต้องท�ำเพื่อความสุขของคุณเอง เขาท�ำไม่ดีความไม่ดีก็  ตกเป็นของเขา  คุณควรจะคิดว่าเป็นโชคดีของเราหนอที่เราไม่เป็นคน  เชน่ นน้ั  เปน็ ตวั อยา่ งทางไมด่ ใี หค้ ณุ เหน็ อยทู่ กุ วนั  นสิ ยั คนเปน็ สงิ่ ทแี่ กไ้ ด ้ ยากนอกจากเจา้ ตวั จะแก้เองเมอ่ื เห็นวา่ ไมด่ ี ค�ำถามท ี่ ๗๓๙ ขอความเมตตาทราบถงึ เรอ่ื ง  ๑. คณุ สมบตั ขิ อง โสดาปตั ตมิ รรค  ๒. หากบุคคลท่ีปฏิบัติธรรมโดยการเจริญสติในชีวิตประจำ� วัน จนเกิด ตัวผู้รู้  และมีความรู้ความเข้าใจในหลักการปฏิบัติ  และเคยเห็นภาวะ  เกิดดับๆ  ท่ีไม่รู้ว่าจะเรียกว่าอะไรได้แล้ว  จะสามารถเรียกบุคคลนั้นว่า  โสดาปตั ตมิ รรคไดห้ รือไมค่ ะ่ ตอบ ถ้าเป็นชื่อของบุคคลท่านเรียกว่าเป็นพระโสดาบัน ถ้าเป็นชื่อของ  มรรคผลท่านเรียกว่าโสดาปัตติมรรค  โสดาปัตติผล  มีส่วนที่ต้องละ  ๓  อยา่ ง คอื  สกั กายทฏิ ฐิ ความเหน็ วา่ กายนเ้ี ปน็ ของตน, วจิ ิกจิ ฉา ความ  สงสยั ในคณุ พระรตั นตรยั และในทางสนู่ พิ พาน, ความเชอ่ื ถอื ทง่ี มงายขดั   กับหลักกรรม  มีส่วนที่ต้องบ�ำเพ็ญให้บริบูรณ์  ๔  ประการ  คือ  มีความ  เลอ่ื มใสอยา่ งไมค่ ลอนแคลนในคณุ ของพระพทุ ธเจา้  คณุ ของพระธรรม  และในคุณของพระสงฆ์  มีศีล  ๕  บริสุทธ์ิ  อันน้ีเป็นส่วนท่ีต้องบ�ำเพ็ญ  ใหม้ ใี นตน

158 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามท่ ี ๗๔๐ กราบเรียนท่านอาจารย์ค่ะ  หนูอยากได้ค�ำแนะน�ำส�ำหรับการ  ปฏิบัติธรรมในชีวิตประจ�ำวันน่ะค่ะ  เพราะการท�ำงานท�ำให้จิตฟุ้งซ่าน  วนุ่ วาย จนเผลอบอ่ ยและนาน จนลืมดจู ิต/กายไปนะ่ คะ่ ตอบ คณุ ตอ้ งขยายขอบเขตของการปฏบิ ตั ธิ รรมใหก้ วา้ งออกไป ไมเ่ พยี ง  แตด่ กู ายดจู ติ เทา่ นน้ั  การปฏบิ ตั ธิ รรมหมายถงึ  การกระท�ำ การพดู  และ  การคิดท่ีถูกต้องท้ังหมด  การท�ำหน้าที่อันชอบธรรมให้ถูกต้องสมบูรณ์  ลว้ นแตเ่ ปน็ การปฏบิ ตั ธิ รรมในชวี ติ ประจ�ำวนั ทง้ั นนั้  การทค่ี ณุ ท�ำงานใน  หนา้ ทใี่ หถ้ กู ตอ้ งใหช้ อบธรรมกเ็ ปน็ การปฏบิ ตั ธิ รรม ทา่ นใชค้ �ำวา่  “ปฏบิ ตั ิ ธรรมใหส้ มควรแกธ่ รรม” นนั่ คอื ปฏบิ ตั ธิ รรมใหเ้ หมาะสมตามฐานะของ  ตน  ถ้าขยายขอบเขตของค�ำว่าการปฏิบัติธรรมให้กว้างออกเช่นน้ี  คุณ  กป็ ฏบิ ัตธิ รรมอยทู่ กุ อิริยาบถ ไม่เดือดรอ้ นใจวา่ ไมไ่ ดป้ ฏบิ ัตธิ รรม ค�ำถามที ่ ๗๔๑ กราบเรยี นทา่ นอาจารยว์ ศนิ  ขอความเมตตาถามดงั นคี้ ะ่  เปน็ ไปได ้ หรอื ไมค่ ะวา่ คนทเ่ี ปน็ โสดาปตั ตมิ รรคอาจจะประมาณอกี  ๑-๒ ป ี ถงึ จะ  ไดโ้ สดาปตั ตผิ ล (ไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งเกดิ ขน้ึ ในขณะจติ เดยี ว) กราบขอบพระคณุ   มากค่ะ

สนทนาธรรมกบั 159 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ตอบ เป็นไปไม่ได้  คนท่ีได้โสดาปัตติมรรคแล้วอีกขณะจิตเดียวก็จะได ้ โสดาปัตติผลต่อเน่ืองกัน  ไม่ต้องรอเป็นเดือนเป็นปี  ไม่มีใครค้างอยู่ท ่ี โสดาปตั ตมิ รรคเลย คำ� ถามที่ ๗๔๒ ตอนนี้อาจารย์วศิน  มีรายการวิทยุ  ที่ช่องไหนบ้างหรือเปล่าครับ  จะได้ตดิ ตามฟังครับ ตอบ ท่ีมีประจ�ำก็มีท่ี  ร.ด.  คือวิทยุกรมการรักษาดินแดน  คลื่นเอเอ็ม  ๗๔๗  วันเสาร์เช้าเวลา  ๐๘.๐๐-๐๙.๐๐  น.  ไม่ใช่รายการสด  เอาเทป  หรือซีดีเก่ามาเปิด นอกจากนี้มีสถานีวิทยุอื่นๆ บ้าง แล้วแต่ผู้จัดจะนำ�   ซีดีไปเปดิ หรือเอาหนงั สอื ไปอา่ น ไม่แนน่ อน ค�ำถามท่ ี ๗๔๓ หนูก�ำลังเรียนรู้กาย  เรียนรู้ใจค่ะ  หนูเห็นทุกข์ในขันธ์  ๕  ถึงแม้ว่า  หนูจะเหน่ือยกับพฤติกรรมของจิต  หนูก็จะหัดรู้  หัดดู  ต่อไปค่ะ  ขอบ  พระคณุ คะ่

160 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ตอบ ขออนุโมทนาด้วย  มนุษย์เราล�ำบากกับเรื่องรูปขันธ์ตั้งแต่เช้าจน  เขา้ นอน ตนื่ ขนึ้ มาวนั ใหมก่ เ็ ดอื ดรอ้ นอกี  วนเวยี นอยอู่ ยา่ งนน้ั ไมร่ จู้ กั จบ  สนิ้ จนกวา่ จะตายนา่ เบอื่ จรงิ ๆ คณุ ดกู ายดจู ติ แลว้ กค็ วรจะดเู วทนาและ  ธรรมด้วยเพ่อื จะไดค้ รบสติปัฏฐาน ๔ ชีวิตนี้ไม่มีอะไรนอกจากความทุกข์ยาก  สมดังภาษิตของวชิรา  ภกิ ษณุ ที ว่ี า่  “ทกุ ขเ์ ทา่ นน้ั เกดิ ขนึ้  ทกุ ขเ์ ทา่ นนั้ ตง้ั อย ู่ ทกุ ขเ์ ทา่ นนั้ ดบั ไป นอกจากทกุ ขไ์ มม่ อี ะไรเกดิ  นอกจากทกุ ขไ์ มม่ อี ะไรดบั ” พวกเราเดนิ อย่ ู บนเสน้ ทางของความทกุ ข ์ มคี วามสขุ บา้ งกเ็ พยี งเลก็ นอ้ ย เทยี บกนั ไมไ่ ด้  กับความทุกข์กองมหึมา พิจารณาทุกข์บ่อยๆ เป็นทุกขานุปัสสนา เมื่อ  เห็นทุกข์ชัดเจนแล้วก็จะได้เห็นอนิจจังด้วย  เห็นอนัตตาด้วย  เพราะมัน  พว่ งกนั อย ู่ เหน็ ไตรลกั ษณบ์ อ่ ยๆ ดว้ ยวปิ สั สนาปญั ญาเปน็ ทางหลดุ รอด  จากความทุกข์ความดนิ้ รนต่างๆ มีของแถมให้หน่อยหน่ึงดังนี้ “เมื่อใดอายุ ไออุ่น วิญญาณ ละ รา่ งกายนไ้ี ป กายนก้ี จ็ ะถกู ทอดทงิ้ ใหน้ อนอย ู่ สาระในกายนไ้ี มม่ ”ี  ใน  ชวี ติ หนงึ่ มนษุ ยต์ อ้ งล�ำบากยากเขญ็ เปน็ นกั หนาเพราะกายน ้ี เพราะมนั   เจบ็ ปว่ ยทรดุ โทรมตอ้ งการการบ�ำรงุ แกไ้ ขอยตู่ ลอดเวลา ยง่ิ แกย่ ง่ิ ล�ำบาก  ควรพิจารณาบ่อยๆ  เพื่อความไม่ยึดมั่นถือม่ัน  ขอจบเท่านี้ก่อนวันหลัง  เขียนมาเล่าสกู่ ันฟังอกี นะ ผมจะได้รำ� พนั ตอบไปอยา่ งเชน่ วันนี้

สนทนาธรรมกบั 161 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามที่ ๗๔๔ ขออ�ำนาจคุณพระรัตนตรัย  อ�ำนวยพรให้ท่านอาจารย์เจริญด้วย  ธรรม  ๔  ประการ  คือ  อายุ  วรรณะ  สุขะ  พละ  ตลอดกาลนานจนกว่า  จะเข้าถงึ พระนพิ พานค่ะ ตอบ ขอบคุณมากทใ่ี หพ้ รปใี หม่มา ขอใหค้ ณุ ได้รับพรนเี้ ชน่ เดียวกนั คำ� ถามท่ี ๗๔๕ ขอเรยี นถามทา่ นอาจารยเ์ กยี่ วกบั การรอู้ รยิ สจั  รอบ ๓ อาการ ๑๒  ในแนวทางของการปฏิบัติ  ผู้ท่ีเข้าถึงธรรมะระดับพระโสดาบัน  จะต้อง  ผา่ นการรอู้ รยิ สัจ รอบเดียว หรือท้งั สามรอบคะ (สจั จญาณ กจิ จญาณ  และกตญาณ) หนทู ราบวา่ ทา่ นอาจารยไ์ มค่ อ่ ยสบาย หากยงั ไมส่ ะดวก  ที่จะตอบค�ำถามก็ไม่เป็นไรนะคะ  หนูขอให้ท่านหายป่วยในเร็ววันน้ ี นะคะ ขอกราบระลึกถงึ ดว้ ยความเคารพรกั ค่ะ ตอบ รอบ ๓ อาการ ๑๒ คอื  สจั จญาณ กจิ จญาณ กตญาณในอรยิ สจั   ๔ ญาณ ๓ เป็นไปในอรยิ สจั  ๔ จงึ เปน็  ๑๒ ขอใหด้ ูขอ้ ความตอ่ ไปน้ี สำ� หรบั ทกุ ข ์ สจั จญาณ คอื ยอมรบั วา่ ความทกุ ขแ์ หง่ ชวี ติ มอี ยจู่ รงิ   ชวี ติ คลกุ เคลา้ ไปดว้ ยความทกุ ขจ์ รงิ  กจิ จญาณ คอื รวู้ า่ ความทกุ ขเ์ ปน็ สงิ่   ควรก�ำหนดรู้  คือควรก�ำหนดให้รู้  (ปริญเญยยธรรม)  กตญาณ  คือรู้ว่า  ไดก้ �ำหนดรู้แล้ว

162 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ สำ� หรบั สมทุ ยั สจั จญาณ คอื ยอมรบั วา่ สมทุ ยั คอื ตณั หาเปน็ เหตใุ ห้  เกดิ ทกุ ขจ์ รงิ กจิ จญาณ คอื รวู้ า่ สมทุ ยั คอื ตณั หาเปน็ สง่ิ ควรละ (ปหาตพั พ-  ธรรม) กตญาณ คอื รู้วา่ ไดล้ ะแล้ว สำ� หรบั นโิ รธ สจั จญาณ คอื ยอมรบั วา่ นโิ รธคอื ความดบั ทกุ ขม์ อี ย่ ู จรงิ  โดยผา่ นทางการดบั ตณั หา กจิ จญาณ คอื รวู้ า่ นโิ รธควรทำ� ใหแ้ จง้ ขนึ้   ในใจ (สัจฉิกาตพั พธรรม) กตญาณ คอื รู้วา่ ไดท้ �ำใหแ้ จ้งแล้ว สำ� หรบั มรรค สจั จญาณ คอื ยอมรบั วา่ มรรคมอี งค ์ ๘ เปน็ ทางไปส่ ู ความดบั ทกุ ขไ์ ดจ้ รงิ  กจิ จญาณ คอื รวู้ า่ มรรคเปน็ สง่ิ ทค่ี วรอบรมบำ� เพญ็   ใหเ้ กดิ ม ี (ภาเวตพั พธรรม) กตญาณ คอื รวู้ า่ ไดเ้ จรญิ อบรมใหเ้ ตม็ ทแ่ี ลว้ ผู้รู้อริยสัจ  ๔  ที่เรียกว่ารู้จริง  รู้แล้ว  พ้นทุกข์ได้  ต้องรู้ประกอบ  ดว้ ยญาณ ๓ อาการ ๑๒ น ี้ ทค่ี นสามญั รนู้ น้ั เปน็ ความจำ�  ไมใ่ ชค่ วามร ู้ ท่แี ทจ้ ริงยงั ปฏบิ ตั ิตามทีร่ ไู้ มไ่ ด้ คำ� ถามท่ี ๗๔๖ กราบสวัสดีปีใหม่อาจารย์ค่ะ  หนูเคยเป็นลูกศิษย์อาจารย์สมัย  ศกึ ษาอยทู่ ค่ี ณะปรชั ญาและศาสนา ม.เกษตร (๒๑ ปมี าแลว้ ) จ�ำไดว้ า่   อาจารย์จะเป็นอาจารย์พิเศษสอนศาสนาพุทธ  และเกือบทุกครั้งท่ ี อาจารย์มาสอน  จะมีกะหรี่ปั๊บไส้ไก่มาฝากนิสิตด้วย  ซึ่งเป็นความ  ประทับใจในความเอ้ืออารีจากท่าน  หนูถือว่าโชคดีท่ีได้มีโอกาสเรียน  คณะนี้  ซ่ึงสามารถน�ำมาฝึกฝน  เรียนรู้ในชีวิตประจ�ำวัน  และหนูก็เป็น  แฟนหนังสือของอาจารย์หลายเล่มด้วยนะคะ  ที่ชอบมากจะเป็น  ทางแห่งความดี  หนูมีเล่มที่  ๔  แล้ว  อาจารย์คะ  การจะท�ำกุศลเพ่ือ  ละตัวตน  มันก็ยากเหมือนกันนะคะ  บ่อยครั้งที่หนูมีความไม่สบายใจ 

สนทนาธรรมกบั 163 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ และคาดหวังในความดีท่ีท�ำ  จึงรู้สึกว่าจิตใจตนเองยังหยาบมาก  ขอกราบขอคำ� แนะน�ำจากอาจารยด์ ้วยคะ่ ตอบ ดีใจมากท่ีได้พบกับศิษย์เก่า  ม.เกษตรทางเว็บไซต์นี้  สอนอยู่  ประมาณ ๑๐ ป ี ไมท่ ราบวา่ หนเู ปน็ นสิ ติ ประมาณ พ.ศ. เทา่ ไร เขา้ ใจวา่   เพิ่งถามเข้ามาเป็นครั้งแรก  ได้เคยอ่านมานานหรือยัง  ดีใจที่มีหนังสือ  ทางแห่งความดี  ซ่ึงเป็นหนังสือชุดใหญ่และมีประโยชน์ส�ำหรับผู้ท่ ี ตอ้ งการจะเรยี นรพู้ ระพทุ ธศาสนา การละตวั ตนเปน็ สง่ิ ไมง่ า่ ย ตอ้ งคอ่ ยๆ  ท�ำไป พิจารณาทุกวันๆ ว่า ส่ิงท้ังปวงไม่ควรยึดม่ันถือม่ัน เพราะไปยึด  ม่ันส่ิงใดเข้าแล้วจะไม่มีโทษย่อมไม่มี  ส่ิงทั้งปวงเป็นอนัตตาคือไม่ใช่  ตัวตนและไม่มีตัวตน  ความจริงมันเป็นอย่างน้ันอยู่แล้ว  แต่เพราะ  อุปาทานเข้าไปยึดมั่นจึงปรากฏเสมือนมีตัวตน  ท�ำความเข้าใจ  อย่างนี้ท�ำให้ละความยึดมั่น  ทิฐิมานะก็ลดลงด้วย  ขอให้เรานึกอยู่  เสมอว่า  ส่ิงนี้ท�ำได้ยากแต่ก็เป็นสิ่งท่ีท�ำได้  มีผู้ท�ำได้มามากแล้ว  ขอ  อวยพรใหป้ ระสบความสำ� เร็จในส่ิงท่ีประสงคโ์ ดยชอบธรรม

164 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามที ่ ๗๔๗ กราบสวัสดีท่านอาจารย์ค่ะ  ขออนุญาตเรียนถามว่าเวลาท�ำบุญ  แลว้ เราอธษิ ฐานขอเผอ่ื คนทเี่ รารกั  (ขอใหม้ คี วามสขุ และทำ� แตค่ วามด)ี   จะบังเกิดผลกับคนท่ีเราขอให้หรือเปล่า  และการอุทิศบุญให้คนท่ียังม ี ชวี ติ อยไู่ ดห้ รอื เปล่าคะ ตอบ ได้  ท�ำเถอะดีกว่าไม่ท�ำเลย  ไม่ได้เสียเวลาอะไรมากมาย  อย่าง  น้อยเราก็ได้บุญส่วนหน่ึงท่ีเรียกว่าปัตติทานมัย  แปลว่าบุญที่เกิดจาก  การใหส้ ่วนบุญแก่ผู้อนื่  สมมตวิ า่ ผอู้ ่ืนไมไ่ ดแ้ ตเ่ รากย็ ังได้ ค�ำถามท่ี ๗๔๘ ขอเรยี นถาม อ.วศนิ  ๓ ขอ้ ครบั   ๑. เอตทคั คะ แปลวา่  อะไรครบั   (ทรี่ อู้ ยไู่ มค่ อ่ ยแนใ่ จครบั )  ๒. พระภกิ ษทุ เ่ี ปน็  เอตทคั คะ มกี รี่ ปู ครบั   ๓.  อ.วศิน  ได้เขียนหนังสือเกี่ยวกับประวัติพระภิกษุเอตทัคคะ  ไว้บ้างหรือ  เปลา่ ครบั  หรอื รบกวนอาจารยช์ ว่ ยแนะน�ำหนงั สอื  ผมอยากซอื้ มาเกบ็ ไว ้ เป็นข้อมูลครับ ขอบพระคณุ อาจารย์มากครบั ตอบ เอตทคั คะ แปลวา่  เปน็ เลศิ ในทางนนั้ ๆ เชน่ พระสารบี ตุ รเปน็ เลศิ   ในทางปัญญา  เป็นต้น  ภิกษุที่เป็นเอตทัคคะมี  ๔๑  รูป  ภิกษุณี  ๑๓  อบุ าสก ๑๐ อบุ าสกิ า ๑๐ รวม ๗๔ ทา่ น ผมไดเ้ ขยี นไวบ้ า้ งแตไ่ มห่ มด  เช่นในหนังสือ  ผู้สละโลก,  ประวัติพระสาวก  ซ่ึงเขียนให้กรมวิชาการ 

สนทนาธรรมกับ 165 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ กระทรวงศึกษาธิการ  นานปีมาแล้ว  ผู้สละโลกยังมีจ�ำหน่ายอยู่  แต ่ ประวตั พิ ระสาวก เลม่  ๑ และเลม่  ๒ ไมม่ จี �ำหนา่ ยแลว้  ลองหาหนงั สอื   ช่ือ  อสีติมหาสาวก  ของอาจารย์บรรจบ  บรรณรุจิ  มาอ่านดู  เข้าใจว่า  จะมคี รบ ค�ำถามที่ ๗๔๙ อยากทราบเรื่องกฎแห่งกรรมนะคะ  ไม่ทราบว่ากรรมอันใดท�ำให ้ เราต้องท�ำงานหนักชนิดท่ีว่าดึกดื่นถึงตีหนึ่งตีสอง  หรือแม้กระท่ังเช้า  ท้ังๆ  ที่อาชีพของเราก็คือการเผยแพร่ความรู้ให้ประชาชน  เป็นอาชีพท ี่ สุจริต  และด�ำเนินรอยตามสัมมาอาชีวะทุกประการ  แต่ผลที่เราได้รับ  กลบั ท�ำให้เราเหนด็ เหน่ือยแทบสิ้นประดาตายอยูเ่ ปน็ ประจ�ำ เป็นไปได ้ ไหมวา่ เราเคยท�ำกรรมไมด่ เี อาไว ้ จงึ ตอ้ งมาทนทกุ ขน์ งั่ อดตาหลบั ขบั ตา  นอนตลอดเวลา  แถมยังต้องบีบเค้นหัวสมองให้ผลิตผลงานออกมาดีๆ  เพ่ือประโยชน์กับผู้อ่าน  เพ่ือให้เขามีความรู้  และสามารถดูแลสุขภาพ  ตวั เอง รวมทง้ั สามารถอพั เดทเทรนดค์ วามรใู้ หมๆ่  เสมอๆ ดฉิ นั แคส่ งสยั   ว่าในเมื่อเจตนาเราดี  เราต้ังใจแน่วแน่ที่จะเผยแพร่สิ่งที่เป็นประโยชน ์ แต่ท�ำไมผลลัพธ์ท่ีได้ถึงขดั แย้งกันเองแบบน้ีคะ ตอบ เข้าใจว่าเป็นกรรมที่คุณเข้าไปเดินบนเส้นทางสายนั้นซึ่งจะต้อง  เปน็ เชน่ นน้ั  ถา้ คณุ เลกิ เดนิ บนเสน้ ทางสายนน้ั  ความทกุ ขท์ บ่ี บี คนั้ คณุ อย่ ู กจ็ ะหมดไป มนั เปน็ เรอ่ื งของการเลอื กวถิ ชี วี ติ  ซงึ่ เมอื่ เขา้ เสน้ ทางสายนนั้   กจ็ ะต้องเป็นเช่นนั้นขอใหค้ ุณพิจารณาดูใหด้ ี

166 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามท่ี ๗๕๐ บคุ คลท่ีเป็นภาวติ ทัง้  ๔ หมายความวา่ อะไรคะ ตอบ บคุ คลผ้เู ป็นภาวติ  แปลว่า ได้อบรมแล้วได้เจริญแลว้  มีดังนี้คือ ๑. ภาวิตกาโย ผู้ได้อบรมกายแล้ว เช่น เกี่ยวกับการใช้ปัจจัย ๔  ถกู ตอ้ งตามจดุ มงุ่ หมาย ๒. ภาวติ สโี ล ผไู้ ดอ้ บรมศีลแลว้  คือ มีศลี ดี  ๓. ภาวติ จิตโต ผ้ไู ดอ้ บรมจติ แล้ว คอื  มจี ิตสงบ ๔.  ภาวิตปัญโญ  ผู้ได้อบรมปัญญาแล้ว  คือ  มีปัญญารู้เห็นสิ่ง  ต่างๆ ตามเป็นจริง ถา้ แปลงศพั ท์ใหเ้ ปน็ รูป นามศพั ท ์ กจ็ ะได้ดงั นี้ กายภาวนา สลี ภาวนา จติ ตภาวนา ปัญญาภาวนา ค�ำถามท ่ี ๗๕๑ ที่กล่าวว่า  สักกายทิฏฐิ  เป็น  “หัวหน้า”  ของความเห็นผิดทั้ง  ๖๒  ประการ หมายความวา่ อะไรคะ ความเหน็ ผดิ  ๖๒ ประการ คอื อะไรคะ ตอบ ทิฏฐิ  ๖๒  ปรากฏในพรหมชาลสูตร  ทีฆนิกาย  สีลขันธวรรค  ลอง  อ่านดูในท่ีน้ัน  ส่วนสักกายทิฏฐิจะเป็นหัวหน้าหรือไม่น้ัน  ยังไม่เคยพบ  ในพระพทุ ธพจน์

สนทนาธรรมกบั 167 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามที่ ๗๕๒ พุทธคุณ ๒ คอื อะไรคะ ตอบ นา่ จะใช้คำ� ว่า พระคณุ สมบัติ ๒ คือ ๑. อตั ตหิตสมบัติ พระคณุ สมบัติทีเ่ ปน็ ส่วนพระองค์ ๒. ปรหิตสมบตั  ิ พระคุณสมบัติทเี่ กอื้ กูลแกผ่ ้อู ื่น ค�ำถามที่ ๗๕๓ คำ� วา่  “อนปุ สั สนา” ในกายานปุ สั สนา เวทนานปุ สั สนา ฯลฯ แปล ว่าอะไรคะ  เคยได้ยินครูบาอาจารย์บางท่านแปลว่า  ตามรู้  บางท่าน  แปลวา่  รู้บอ่ ยๆ ซ้�ำๆ เนอื งๆ อยา่ งใดจงึ จะถกู  หรือถกู ทงั้ สองอย่างคะ ตอบ ตามพยัญชนะแปลว่า  “ตามดู  หรือตามเห็น”  ถือเอาความว่า  “พิจารณา” ก็ได้

168 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท่ี ๗๕๔ ขอความกรุณาท่านอาจารย์ยกพุทธพจน์ที่มีความหมายว่า  “ส่ิง สำ� คญั ทส่ี ดุ ทมี่ นษุ ยพ์ งึ กระทำ� คอื การถอดถอนความเหน็ ผดิ ทง้ั ปวง” เปน็   ภาษาบาลแี ละภาษาไทยดว้ ยได้ไหมคะ กราบขอบพระคณุ อย่างสงู คะ่ ตอบ ฟังดูเหมือนเป็นส�ำนวนท่านพุทธทาส  แต่ตอนน้ียังนึกค�ำบาลี  ไม่ออก ไมอ่ ยากจะตอบโดยการเดา คำ� ถามที่ ๗๕๕ กราบสวัสดีอาจารย์ค่ะ  เป็นปีติอย่างย่ิงท่ีได้รับข้อความตอบจาก  อาจารย์  (๗๔๖)  หนูได้พบห้องสนทนาธรรมโดยบังเอิญค่ะ  และเป็น  ทันทีที่หนูได้เริ่มสนทนาข้อสงสัยในข้อปฏิบัติของตัวเอง  หนูเป็นนิสิต  ปรชั ญา ม.เกษตร รนุ่ ท ่ี ๑๑ (ป ี ๒๕๓๑) ไมแ่ นใ่ จวา่ ไดพ้ บอาจารยต์ อน  เข้า  course  Ethics  เทอมต้นของปี  ๔  (๒๕๓๔)  รึเปล่า  หลังจากจบ  การศึกษาจากมหาวิทยาลัยแล้ว  ถึงได้พบหนังสือต่างๆ  ที่อาจารย์เป็น  ผู้เขียน  และหนูก็ได้เริ่มสะสมข้อเขียนบางส่วนของอาจารย์  เล่มแรก  ที่พบคือบนเส้นทางสีขาว  อ่านซ�้ำหลายคร้ัง  ต้ังแต่ยังสาวจนตอนน ี้ กระดาษเหลืองแล้วค่ะ  ได้ทราบว่าอาจารย์ป่วย  ขออาราธนาคุณพระ  ศรีรัตนตรัยและกุศลกรรมท่ีอาจารย์บ�ำเพ็ญมา  ขอให้โรคาพยาธิจง  บรรเทาไป ใหพ้ ละแหง่ ธรรมคมุ้ ครองอาจารยใ์ หม้ อี ายเุ ปน็ คณุ ปู การแก ่ ศิษยน์ านๆ นะคะ ดว้ ยความเคารพบชู ายิ่ง

สนทนาธรรมกบั 169 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ตอบ ได้ทราบข้อความตามท่ีหนูเล่าให้ฟังแล้ว  รู้สึกปลื้มใจท่ีหนูสนใจ  หนังสือธรรมะเพื่อชีวิต  เช่น  บนเส้นทางสีขาว  เป็นต้น  ตอนนี้หนังสือ  ของอาจารย์มีประมาณ  ๑๓๐  ช่ือเร่ือง  บางเร่ืองก็มีหลายเล่มและเป็น  เล่มใหญ่ๆ  เช่น  ทางแห่งความดี  เป็นต้น  เมื่อก่อนพิมพ์เป็น  ๕  เล่ม  เด๋ียวนี้สำ� นักพมิ พ์ธรรมดารวบพิมพ์เป็น ๔ เล่ม หนูควรมีไว้อ่านเพราะ  เป็นประโยชน์กับชีวิตและทำ� ใหเ้ ข้าใจพระพุทธศาสนาดียง่ิ ข้ึน เป็นการ  ขัดเกลาตนเองไปด้วย  ขอขอบใจที่อวยพรมาเรื่องสุขภาพ  แต่ก็คงจะ  ซอ่ มแซมไดไ้ มเ่ ทา่ ไร สงั ขารรา่ งกายช�ำรดุ ไปมากแลว้  เหมอื นเกวยี นเกา่   ครำ่� ครา่ ชำ� รดุ ทรุดโทรมเกือบจะเหลือซอ่ มแล้ว ค�ำถามที่ ๗๕๖ การลงทนุ ในตลาดหนุ้ หรอื ทองคำ�  เปน็ การเพม่ิ โลภะหรอื ไม ่ เพราะ  ต้องติดตามการขึ้นลงของราคา  ควรท�ำใจอย่างไรเพราะเป็นแม่บ้าน  จำ� เป็นต้องลงทนุ เพ่ือหารายได้ ตอบ ถา้ คดิ วา่ ไดม้ าโดยสจุ รติ กไ็ มเ่ ปน็ ไร เพราะโลภะระดบั หนงึ่ หมายถงึ   การโลภอยากได้ของผู้อ่ืนในทางทุจริต  ถ้าอยากได้ในทางสุจริตและไม่  มากเกินไปก็ไม่จัดว่าเป็นโลภะ  เป็นผู้ครองเรือนจ�ำเป็นต้องแสวงหา  ทรัพย์ไว้เกื้อกูลแก่ตนและคนในครอบครัว  รวมทั้งการท�ำสาธารณ-  ประโยชน์ด้วย พระพุทธเจ้าท่านส่งเสริมให้ผู้ครองเรือนตั้งตนได้ในทาง  ทรัพย์สิน เช่น รู้จักหาทรัพย์ รู้จักรักษาทรัพย์ รู้จักคบคนดี และรู้จักใช ้ ชีวิตให้สมควรแก่ทรัพย์ท่ีหาได้  คือไม่ฝืดเคืองเกินไปและไม่ฟุ่มเฟือย  เกินไป

170 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามท ่ี ๗๕๗ โดนคนรกั เกา่ ใสร่ า้ ย แตไ่ มเ่ คยตอบโตแ้ ละพยายามใหอ้ ภยั  แตว่ นั นี้  คำ� ใสร่ า้ ยของเขาสามารถทำ� ใหค้ นอน่ื ๆ เชอ่ื ได ้ และสง่ ผลรา้ ยตอ่ ตวั เรา  แลว้  รู้สกึ เหนอื่ ยครับ แต่กไ็ มร่ ูส้ กึ อยากยุ่งกับเขาอยู่ดี ตอบ กด็ แี ลว้  ผใู้ สร่ า้ ยยอ่ มไดร้ บั ผลรา้ ยเปน็ สงิ่ ตอบแทน ความชว่ั ไมท่ ำ�   เสียเลยดีกว่าเพราะมันตามแผดเผาภายหลังได้  ความดีท�ำไว้ดีกว่า  เพราะให้ผลเป็นสุข  ใครให้ร้ายคุณ  ผลร้ายย่อมยอกย้อนมาหาเขาเอง  ไม่วันใดก็วันหน่ึง ขอให้คุณยืนอยู่ในทางแห่งความดีเสมอไป  ขอ  อนุโมทนาด้วย ค�ำถามท ี่ ๗๕๘ พระพุทธองค์ตรัสว่า  โลกจะไม่ว่างจากพระอรหันต์ได้ด้วยเหตุใด  บา้ งคะ ตอบ พระพุทธพจน์น้ีตรัสแก่สุภัททปริพาชก  เมื่อจวนจะปรินิพพานว่า  “ถ้าพุทธบริษัทเป็นอยู่โดยชอบ  โลกก็จะไม่ว่างจากพระอรหันต์”  ค�ำว่า  “เป็นอยู่โดยชอบ”  น้ี  พระอรรถกถาจารย์อธิบายว่า  เป็นอยู่ตามอริย-  มรรคมอี งค ์ ๘ มีสัมมาทิฏฐิ เป็นตน้

สนทนาธรรมกับ 171 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท ่ี ๗๕๙ พระพทุ ธองคท์ รงอนญุ าตใหภ้ กิ ษสุ งฆไ์ มต่ อ้ งบณิ ฑบาตไดใ้ นกรณ ี ใดบ้างคะ ตอบ ในหลายกรณ ี เช่น  ๑. ป่วยหรืออาพาธ ๒. มอี าหารท่มี ีผู้น�ำมาถวายเพยี งพอแล้ว ๓.  เปิดโอกาสให้ภิกษุอื่นที่ล�ำบากด้วยอาหารบิณฑบาตได้รับ  อาหารมากขนึ้ ฯลฯ เพราะฉะนนั้ ภิกษจุ ะไมอ่ อกรับบณิ ฑบาตก็ได ้ ไมเ่ ปน็ ความผดิ ค�ำถามท ่ี ๗๖๐ ชาวพทุ ธทเ่ี ปน็ กลั ยาณปถุ ชุ น มไิ ดเ้ ปน็ พระอรยิ บคุ คล สมควรเรยี ก  ตนเองว่า เปน็ ผู้รู้ ผตู้ ่ืน ผู้เบกิ บาน ไดห้ รอื ไมค่ ะ ตอบ เรียกได้ในระดับหนึ่ง  เพราะเป็นผู้รู้  ผู้ตื่น  ผู้เบิกบาน  ตามฐานะ  ของกัลยาณปถุ ุชน

172 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามที ่ ๗๖๑ นอกจาก “ความเพยี ร” แลว้  พระพทุ ธองคต์ รสั วา่  บคุ คลลว่ งทกุ ข ์ ได้ดว้ ยเหตุใดอกี บา้ งไหมคะ ตอบ เหตุอ่ืนๆ  มีอีกเป็นอันมาก  เช่น  ความไม่ประมาท  ความอดทน  เป็นต้น  และคุณธรรมอื่นๆ  อีกมากที่มาช่วยกันรวมท้ังความเพียรด้วย  ศลี  สมาธิ ปญั ญากเ็ ป็นธรรมสำ� หรบั ลว่ งทุกขไ์ ด้ คำ� ถามท่ี ๗๖๒ เรียนถาม  อ.วศินครับ  ผมได้อ่านหนังสือมาครับว่า  พระอัญญา-  โกณฑญั ญะ เปน็ เอตทคั คะในทางรตั ตญั ญ ู หมายถงึ  ผรู้ รู้ าตรนี าน ผม  ไม่ค่อยเข้าใจครับ รบกวนอาจารยด์ ้วยครับ ตอบ รัตตัญญู  แปลตามตัวว่า  รู้ราตรีนาน  หมายความว่า  แก่พรรษา  กว่าผู้อ่ืน  คือ  บวชก่อนผู้อ่ืนทั้งหมด  พระอัญญาโกณฑัญญะเป็นศิษย์  ผู้เปน็ อริยสาวกรูปแรกในศาสนาน้ี

สนทนาธรรมกับ 173 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท่ี ๗๖๓ เหตใุ ดจงึ เรยี กการแสดงปฐมเทศนาวา่ เปน็ การหมนุ ธรรมจกั ร หาก  เปรียบพระธรรมท้ังหมดเป็นวงล้อ  (ธรรมจักร)  ธรรมใดคือ  แกนกลาง  ซ่ลี อ้  และวงล้อคะ ตอบ ทเี่ รยี กธรรมจกั รนน้ั พระพทุ ธเจา้ ทา่ นตรสั เรยี กเอง ไมใ่ ชใ่ ครตงั้ ขน้ึ   หมายถึง  ทรงแสดงอริยสัจ  ๔  ซึ่งเป็นธรรมส�ำคัญประการหน่ึงในพุทธ  ศาสนา  ในธัมมจักฯ  น้ันไม่ได้ตรัสบอกไว้ว่า  อะไรเป็นแกนกลาง  อะไร  เป็นซีล่ ้อ อะไรเปน็ วงลอ้  ผมจึงไมส่ ามารถพูดเองได้ คำ� ถามที่ ๗๖๔ เหตุใดจึงเรียกพระพุทธองค์ว่า  “พระผู้มีพระภาค”  คะ  พระภาค  แปลว่าอะไร ตอบ คำ� แปลมาจากค�ำวา่  “ภควา” แปลวา่  ผมู้ ภี าคหรอื โชค เนอื่ งจาก  น�ำมาใช้เป็นราชาศัพท์จึงเป็น  “พระผู้มีพระภาค”  ถ้าเป็นศัพท์สามัญ  กแ็ ปลวา่  ผมู้ ภี าค แปลวา่  ผมู้ โี ชค กไ็ ด ้ แปลวา่  ผมู้ สี ว่ น กไ็ ด ้ หมายถงึ   มีส่วนแห่งปัจจัย  ๔  ท่ีทายกจะพึงถวายแก่ทักขิไณยบุคคล  ค�ำนี้มีราย  ละเอียดมาก  ลองเปิดดูใน  สาระส�ำคัญแห่งวิสุทธิมรรค  ตอนที่ว่าด้วย  พระพุทธคุณ

174 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามที่ ๗๖๕ “ความมีราคาแพงของพระ” หมายถงึ อะไรคะ ตอบ หมายถงึ การทบ่ี คุ คลถวายปจั จยั  ๔ แมเ้ พยี งเลก็ นอ้ ยแกพ่ ระรปู นน้ั   แล้วมีผลมาก  มีอานิสงส์มาก  นี่แหละเรียกว่า  ความเป็นผู้มีราคาแพง  ของพระ  ใครคบเข้าก็มีความสุข  ได้ประโยชน์  น้ีเรียกว่า  ความเป็นผู้มี  สัมผัสนิ่มของพระ  การที่ท่านเป็นผู้มีศีลมีธรรมดี  เรียกว่าความเป็นผู้มี  สสี วยของพระ ซง่ึ ทา่ นเปรยี บดว้ ยผา้ กาส ี ซงึ่ มสี สี วยสมั ผสั นมิ่ และราคา  แพง ค�ำถามท ่ี ๗๖๖ คนเราควรมคี วามรเู้ ชน่ ใดจงึ จะเปน็ ทพี่ งึ่ ของตนเองไดอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ คะ ตอบ รู้เร่ืองทุกข์และการดับทุกข์ พระพุทธเจ้าเคยตรัสไว้ว่า  “ดูก่อน ภิกษุท้ังหลาย  ท้ังในกาลก่อนและบัดนี้  เราสอนเรื่องทุกข์และการดับ ทกุ ขเ์ ทา่ นน้ั ” แปลวา่  คำ� สอนตา่ งๆ ของพระองคม์ จี ดุ มงุ่ ไปทก่ี ารดบั ทกุ ข์  ซง่ึ มีประการตา่ งๆ

สนทนาธรรมกบั 175 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท ่ี ๗๖๗ เรามักรับรู้กันว่าเราเป็นผู้ก่อกรรมและรับกรรมที่เราก่อ  แม้พระ  โมคคัลลานะยังถูกโจรทุบตีจนตายถึงแม้ท่านจะเป็นพระอรหันต์แล้ว  กต็ าม เหตเุ พราะทา่ นยงั มกี รรมทตี่ อ้ งชดใชอ้ ย ู่ แลว้ ทา่ นองคลุ มิ าลทท่ี า่ น  ฆา่ คนมากมาย ท่านชดใชก้ รรมหรือเปลา่ หลังจากทา่ นได้บรรลอุ รหนั ต์ ตอบ  พระองคุลิมาลชดใช้กรรมเพียงเล็กน้อย  เช่น  ถูกปาด้วยก้อนดิน  กอ้ นหนิ  ทอ่ นไม ้ บาตรแตก ศรี ษะแตก แตพ่ ระมหาโมคคลั ลานะทำ� กบั   มารดาบดิ าจงึ โทษหนกั ถงึ กบั ถกู ฆา่  เกย่ี วกบั เรอ่ื งพระมหาโมคคลั ลานะ  น้ี หลักฐานบางแห่งว่าฆ่ามารดาบิดาถึงตาย บางแห่งว่าเพียงแต่ทุบตี  แลว้ นำ� กลับมาเลย้ี งดอู ย่างดี คำ� ถามท่ี ๗๖๘ ศีล  ๔  คืออะไรครับ  บางท่านกล่าวว่า  ศีล  ๔  สูงกว่า  ศีล  ๕  แล้ว  ทา่ นอาจารยม์ ีความเหน็ อยา่ งไรกบั คำ� กล่าวน้ีครับ ตอบ ศีล ๔ เรยี กเปน็ ศพั ท์ธรรมะวา่  “จาตปุ าริสุทธศิ ลี ” คือ ๑. อินทรียสังวร ส�ำรวมอินทรีย์ ๖ คือ ตา หู จมูก ล้ิน กาย ใจ  ไม่ให้บาปอกศุ ลเกดิ ขน้ึ ในเวลาเห็นรปู  ฟงั เสยี งเป็นตน้ ๒.  ปาติโมกขสังวร  ส�ำรวมในปาติโมกข์  ตามระดับช้ันของตนๆ  เช่น  ศีล  ๕  ส�ำหรับอุบาสกอุบาสิกาท่ัวไป  ศีล  ๘  ศีล  ๑๐  (ศีล  ๑๐  นี้

176 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ส�ำหรับสามเณร)  ศีล  ๒๒๗  ส�ำหรับภิกษุ  กุศลกรรมบถ  ๑๐  ส�ำหรับ  อบุ าสกอุบาสกิ าผถู้ ือศีลเคร่งครดั กวา่ ศลี  ๘ หมายเหตุ  ที่จริงปาฏิโมกขสังวรขึ้นก่อนเป็นข้อ  ๑  อินทรียสังวร  เป็นข้อ ๒  ๓.  อาชีวปาริสุทธิ  เล้ียงชีพบริสุทธิ์  คือ  เป็นผู้มีอาชีพบริสุทธ์ิไม่  ประกอบมจิ ฉาชีพ ๔. ปจั จยปจั จเวกขณะ พจิ ารณาเสยี กอ่ นแลว้ จงึ บรโิ ภคปจั จยั  ๔  คือ  อาหาร  เส้ือผ้า  ท่ีอยู่อาศัย  และยารักษาโรค  เป็นประโยชน์ท้ังแก ่ บรรพชิตและคฤหัสถ์  ส�ำหรับบรรพชิตท่านปรับอาบัติผู้ที่ไม่พิจารณา  เสยี กอ่ นแลว้ จงึ บรโิ ภคใชส้ อย ส�ำหรบั คฤหสั ถท์ �ำใหเ้ ปน็ ผรู้ จู้ กั ประมาณ  ในปจั จยั  ๔ ทราบอย่างนแ้ี ล้วคณุ จะเหน็ วา่ ศีล ๔ นีส้ งู กวา่ ศลี  ๕ เพียงไร คำ� ถามที ่ ๗๖๙ ศีลกรรมบถ ๑๐ กับศีล ๔ มีส่วนที่เหมือนกันหรือต่างกันอย่างไร  ครับ ศลี ชนิดไหนครบั ทีเ่ ปน็ ปัจจยั ใหถ้ ึงพระนิพพานเรว็ ๆ นะ่ ครบั ตอบ ศีล  ๔  ได้ตอบมาแล้ว  ส่วนศีลกรรมบถ  ๑๐  นั้นคือ  ทางกาย  ๓  คอื  เวน้ ปาณาตบิ าต เวน้ อทนิ นาทาน เวน้ กาเมสมุ จิ ฉาจาร ทางวาจา ๔  คือ  เว้นมุสาวาท  เว้นปิสุณาวาจา  (พูดส่อเสียด  คือยุยงให้คนแตกกัน)  เวน้ ผรสุ วาจา (พดู คำ� หยาบ) เวน้ สมั ผปั ปลาปา (พดู เพอ้ เจอ้ ) ทางใจ ๓  คือ  เว้นอภิชฌา  (โลภอยากได้ของผู้อื่นในทางทุจริต)  เว้นพยาบาท 

สนทนาธรรมกับ 177 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ (ปองร้ายผู้อื่น)  เว้นมิจฉาทิฏฐิ  (เว้นจากความเห็นผิด  เช่น  เห็นว่าท�ำดี  ไม่ไดด้  ี ท�ำชวั่ ไม่ไดช้ ั่ว เป็นตน้ )  เรอื่ งปจั จยั ทใี่ หถ้ งึ นพิ พานน ้ี แตล่ ะบคุ คลไมเ่ หมอื นกนั  บางคนถอื   ศีลกรรมบถ  ๑๐  ไปนิพพานได้เร็วกว่าผู้ถือศีล  ๔  บางคนถือศีล  ๔  ไป  นพิ พานไดเ้ รว็ กวา่  สดุ แลว้ แตป่ ญั ญาบารมแี ละอปุ นสิ ยั ปจั จยั ทไี่ ดส้ ะสม  ไว้ ค�ำถามที ่ ๗๗๐ ท่านอาจารย์ช่วยด้วยครับ  เพ่ือนผมถามแล้วผมตอบไม่ได้ครับ  เขาถามวา่  เหน็ ชอบ กบั  ดำ� รชิ อบ ตา่ งกนั อยา่ งไรครบั  ทา่ นอาจารยช์ ว่ ย  ยกตัวอย่างประกอบด้วยครบั  ขอบคุณครบั ตอบ เอาคำ� ตอบของพระพทุ ธเจา้ ดกี วา่  พระพทุ ธเจา้ ทา่ นตรสั ไวใ้ นมคั ค-  วภิ งั คสตู ร (สตู รทวี่ า่ ดว้ ยการแจกมรรค) วา่  “สมั มาทฏิ ฐ ิ คอื  ความเหน็   ชอบน้ันได้แก่ญาณในอริยสัจ  ๔  ส่วน  สัมมาสังกัปปะ  ความด�ำริชอบ  น้นั หมายถงึ ๑. ความด�ำริทจ่ี ะปลีกตนออกจากสิ่งยว่ั ยวน ๒. ด�ำริในการไมพ่ ยาบาท ๓. ดำ� รใิ นการไม่เบยี ดเบยี น” ท้งั สองอยา่ งตา่ งกันอย่างน้ีแล

178 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท ี่ ๗๗๑ อาจารย์ครับ  มีคนถามผมว่า  “วันน้ีคุณภาวนาหรือยัง”  อยู่บ่อยๆ  ผมไมก่ ลา้ ถามเขาวา่ ภาวนาคอื อะไร ทำ� เพอ่ื อะไรและทำ� ยงั ไงครบั  กลวั   เขาว่าโง่ครับ  แต่ท่านอาจารย์มีเมตตาเสมอ  ไม่ว่าผมแน่ๆ  เลยถาม  อาจารยด์ กี วา่ ครับ ขอบคณุ ครบั ตอบ ตามตำ� ราทา่ นกลา่ วถึง ภาวนา ๒ กม็  ี คอื    ๑. สมถภาวนา   ๒. วปิ สั สนาภาวนา  ภาวนา ๔ กม็  ี คอื ๑.  กายภาวนา  การอบรมกาย  ข้อนี้หมายถึงการใช้ปัจจัย  ๔  ให้  ตรงตามความมุ่งหมาย ไมฟ่ ุม่ เฟอื ย ไม่ฝดื เคือง ๒. สีลภาวนา การอบรมศลี   ๓. จติ ตภาวนา การอบรมจติ   ๔. ปญั ญาภาวนา การอบรมปัญญา ตามท่ีกล่าวมาน้ีคุณจะเห็นว่า  ภาวนาหมายถึงการอบรมตนให้  ดีขึ้นอยู่เสมอ  ถ้าใครถามว่า  วันนี้ภาวนาแล้วหรือยัง  ก็ตอบได้เลยว่า  ภาวนาแล้ว ก�ำลงั ภาวนาอยู่ และจะภาวนาต่อไป

สนทนาธรรมกับ 179 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท่ี ๗๗๒ อยากรักเพ่ือนคนหน่ึงแบบแฟนครับ  คิดจะแต่งงานด้วย  เพราะ  อยากมเี พ่อื นท่ีรับรเู้ รอื่ งส่วนตวั ที่จะปรึกษาได้ทุกเร่ืองจนแกต่ าย บางท ี ก็มีความคิดว่าถ้าแต่งงานแล้วสนิทกันดีมาก  ก็จะยิ่งทุกข์นับจากวันท ่ี พลัดพรากเพราะตาย  ไม่ว่าใครตายก่อนคนที่เหลือก็ต้องทุกข์  ความ  อยากแตง่ งานกบั ความกลวั พลดั พราก มนั ก�ำลงั ยอ้ื แยง่ แขง่ ขนั กนั ในใจ  ผมครบั  ท่านอาจารย์มคี ำ� แนะน�ำไหมครับ ตอบ คำ� ถามนตี้ อบยากมากเพราะมที ง้ั สว่ นดแี ละสว่ นไมด่ ปี นกนั อย ู่ จะ  ตอบยนื ยนั ไปขา้ งเดยี ว (เอกงั สพยากรณ)์  วา่ ควรหรอื ไมค่ วรกไ็ มไ่ ด ้ คง  ต้องตอบแยก  (วิภัชชพยากรณ์)  ให้เห็นท้ังส่วนดีและส่วนไม่ดีของการ  แต่งงาน  แล้วเราก็ท�ำใจให้ยอมรับท้ังสองส่วน  เหมือนกับอีกหลายๆ  อย่างท่ีเรามีอยู่ให้คุณแก่เราบ้างให้โทษแก่เราบ้าง  จะแถมสุภาษิตให ้ บทหนึง่  ทา่ นกล่าวไวว้ า่ อยูค่ นเดยี วเปน็ พรหม (ยถา พรฺ หมฺ มา ตถา เอโก) อยู่สองคนเปน็ เทวดา (ยถา เทโว ตถา ทเุ ว) อยสู่ ามคนเป็นชาวบา้ น (ยถา คาโม ตถา ตโย) เกินกว่านัน้ ก็โกลาหล (โกลาหล ํ ตทตุ ตฺ รึ)  ขอให้คุณคิดดีๆ  ก็แล้วกัน  ความพลัดพรากสูญเสียเป็นธรรมดา  อย่างหน่ึงของชีวิตที่พระพุทธเจ้าทรงสอนให้พิจารณาเนืองๆ  เรียกว่า  อภิณหปัจจเวกขณม์ อี ย ู่ ๕ ขอ้ ดว้ ยกันคุณไปคน้ ดเู อาเองนะ

180 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามที ่ ๗๗๓ อริยวฑั ฒิ คืออะไร เปน็ หลักธรรมสำ� หรับบุคคลจำ� พวกใดคะ ตอบ ค�ำน้ีพจนานุกรมฉบับประมวลธรรม  ของท่านเจ้าคุณพระพรหม  คุณาภรณ์  ป.อ.  ปยุตฺโต  ได้ให้ความหมายไว้ว่า  “ความเจริญอย่าง ประเสรฐิ , หลกั ความเจรญิ ของอารยชน” อกี นยั หนงึ่ หมายถงึ หลกั ธรรม  ท่ีท�ำให้เป็นอริยบุคคล  ได้แก่  ศรัทธา  ศีล  พาหุสัจจะ  (บางทีก็ใช้ค�ำว่า  สุตะ)  จาคะ  ปัญญา  เคยใช้หัวข้อธรรมนี้บรรยายในการอบรมอาจารย ์ ท่ีมหาวิทยาลัยบางแห่งในหัวข้อ  “การศึกษากับการพัฒนาสู่ความ  เป็นกัลยาณชนและอริยชน”  ประมาณ  ๒๐  ปี  มาแล้ว  (๒๐  เมษายน  ๒๕๓๑) ไดพ้ มิ พเ์ ปน็ เลม่ หนงั สอื แลว้  รวมอยใู่ นหนงั สอื ชอ่ื  ความเขา้ ใจ เกี่ยวกบั ชีวติ คำ� ถามท ี่ ๗๗๔ ไดท้ ราบวา่  รชั กาลท ี่ ๔ ทรงแตกฉานในภาษาบาลแี ละพระพทุ ธ-  ศาสนามาก  ขอท่านอาจารย์กรุณายกตัวอย่างค�ำพูด  หนังสือหรือ  ขอ้ เขยี นของพระองคท์ า่ นทแ่ี สดงพระอจั ฉรยิ ภาพในดา้ นนไี้ วบ้ า้ งไดไ้ หม  คะ กราบขอบพระคณุ ค่ะ

สนทนาธรรมกับ 181 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ตอบ มพี ระราชนพิ นธภ์ าษาบาลมี ากหลาย ขอยกตวั อยา่ งเปน็ บางเรอ่ื ง  ดังน้ี ๑.  สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ  เป็นไปชั่วคราว  ไม่ด�ำรงอยู่ได้  นาน เปน็ แลว้ กลบั ไมเ่ ปน็  มแี ลว้ กลบั ไมม่  ี สงิ่ ทเี่ กดิ แลว้ จะไมด่ บั จะหาได ้ ทไี่ หน เมอื่ เปน็ เชน่ น ี้ การวางเฉยในสงั ขารเหลา่ นน้ั เสยี ไดเ้ ปน็ การด ี อนง่ึ   การปฏิบัติเพ่ือดับสังขารเสียได้ก็ยิ่งดีมากขึ้น  ท้ังน้ีจะให้ส�ำเร็จได้ก็ด้วย  ความไมป่ ระมาทในกาลทกุ เมื่อแล ๒.  พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเป็นพระอรหันต์  ทรงบรรลุธรรมอัน  สงู สดุ  ทรงปลกุ หมสู่ งฆใ์ หต้ นื่ ขนึ้  รวมเปน็ พระรตั นตรยั  คำ� วา่  “พระพทุ ธ  พระธรรม  พระสงฆ์”  ต่างกันแต่โดยชื่อ  แต่โดยเนื้อความแล้วเป็นอัน  หน่ึงอันเดียวกัน  เพราะไม่อาจแยกจากกันได้  พระพุทธเจ้าได้ตรัสรู ้ พระธรรม พระสงฆไ์ ด้ทรงพระธรรมไว ้ ฯลฯ ท่กี ล่าวมานที้ รงแต่งเปน็ ค�ำฉันทภ์ าษาบาลที ัง้ น้นั ๓. เมอื่ จวนจะสวรรคตไดต้ รสั เปน็ ภาษาบาลเี พอื่ ใหข้ า้ ราชบรพิ าร  ช้ันผู้ใหญ่  ได้เห็นว่าพระองค์ทรงมีพระสติสัมปชัญญะสมบูรณ์  ภาษา  บาลีท่ีว่านั้นใจความแปลเป็นไทยว่า “ส่ิงใดที่บุคคลยึดม่ันแล้วจะไม่มี โทษ ไมม่ ีในโลกน้ี” (นตฺเถตํ โลกสมฺ ึ ย ํ อุปาทิยมานํ อนวชฺช ํ อสฺส)  ยกมาพอเปน็ ตวั อยา่ งเลก็ นอ้ ย อนงึ่  บทสวดมนตเ์ ชา้ สวดมนตเ์ ยน็   ทพ่ี วกเราสวดกนั อยทู่ กุ วนั น ้ี เปน็ บทพระราชนพิ นธข์ องพระบาทสมเดจ็   พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทั้งน้นั

182 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามท่ี ๗๗๕ นทิ เทส กบั  คัมภีรว์ ิภงั ค์ คืออะไรคะ ตอบ นทิ เทส แปลวา่ คำ� ขยาย อทุ เทส แปลวา่ หวั ขอ้  เชน่  ภกิ ษทุ ง้ั หลาย  สตปิ ฏั ฐาน ม ี ๔, นทิ เทส เชน่  สตปิ ฏั ฐาน ๔ คอื  กายานปุ สั สนา เวทนา-  นุปัสสนา  จิตตานุปัสสนา  และธัมมานุปัสสนา  แล้วขยายไปเรื่อยๆ  คมั ภรี ว์ ภิ งั ค ์ ทถี่ ามถงึ ในทน่ี  ี้ นา่ จะหมายถงึ  คมั ภรี ว์ ภิ งั ค ์ ในพระอภธิ รรม-  ปฎิ ก เปน็ พระไตรปิฎก เล่มที ่ ๓๕ ค�ำถามที่ ๗๗๖ เหตใุ ดพระพทุ ธองค์จึงทรงจดั  “สมั มาสติ” ไวใ้ นหมวดสมาธิ คะ ตอบ เพราะเหตุที่อยู่ใกล้เคียงกัน  คือ  เมื่อเจริญสติก็ได้สมาธิบ้างได ้ ปัญญาบ้าง  บางทีคนไทยบอกว่าไปท�ำสมาธิ  ก็คือไปเจริญสติ  สติกับ  สมาธใิ กล้เคยี งกันมาก สมั มาวายามะกจ็ ัดเขา้ ในสมาธหิ รือจติ ตสิกขา

สนทนาธรรมกบั 183 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามที่ ๗๗๗ อาจารยค์ ะ ขอเรยี นถามวา่ หากแมป่ ว่ ยเปน็ สมองเสอ่ื มไมส่ ามารถ  สวดมนต์ได้เอง  และถ้าหนูจะสวดมนต์อุทิศบุญให้แม่จะได้หรือไม่คะ  ถ้าได้หนูควรสวดบทอะไร และหลังจากสวดเสร็จหนูควรพูดอย่างไรคะ  บญุ จะได้ถึงคุณแม่หนู ตอบ แม่ของคุณยังโชคดีอยู่บ้างนะท่ีมีลูกสาวเป็นห่วงเป็นใย  คิดจะ  สวดมนต์แผ่ส่วนบุญให้ ท่านจะได้รับหรือไม่ก็ช่างเถอะ แต่คุณได้ทำ�   หนา้ ทที่ ด่ี แี ล้ว ผลดตี กอยูแ่ กค่ ณุ เอง ขออนุโมทนาดว้ ย ขอ้  ๗๗๘-๗๗๙ ไม่มีในเว็บ ค�ำถามท ่ี ๗๘๐ คณุ สมบตั ขิ อง “พระด”ี  ทคี่ วรกราบไหว ้ ตามทพี่ ระพทุ ธองคต์ รสั ไว้  คอื อะไรบ้างคะ ตอบ กร็ า่ ยไปตามสงั ฆคณุ  คอื  สปุ ฏปิ นั โน-เปน็ ผปู้ ฏบิ ตั ดิ  ี อชุ ปุ ฏปิ นั โน-  เปน็ ผปู้ ฏบิ ตั ติ รง ญายปฏปิ นั โน-เปน็ ผปู้ ฏบิ ตั เิ พอ่ื มรรคผลนพิ พาน สาม ี จิปฏิปันโน-เป็นผู้ปฏิบัติเหมาะสม  เมื่อปฏิบัติอย่างน้ีจึงควรได้รับการ  บูชา  (อาหุเนยโย)  สมควรเป็นผู้ได้รับการต้อนรับ  (ปาหุเนยโย)  เป็นผู ้ ควรได้รับของท�ำบุญ  (ทักขิเณยโย)  เป็นผู้สมควรได้รับการกราบไหว้  (อญั ชลีกรณโี ย)

184 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามที่ ๗๘๑ “คนทมี่ ชี วี ติ อยเู่ พอ่ื ร”ู้  กบั  “คนทร่ี เู้ พอื่ จะมชี วี ติ อย”ู่  มคี ณุ คา่ ตา่ งกนั   อย่างไรคะ ตอบ ประการแรก  เป็นผู้แสวงหาความรู้  ประการที่สอง  เป็นผู้รู้แล้ว  แสวงหาชีวิตที่ดีกว่า  แสวงหาความรู้  เม่ือได้ความรู้มาแล้วท�ำอย่างไร  ชีวิตจึงจะดีขึ้น เปรียบเหมือนว่า แสวงหาอาหาร เมื่อได้อาหารมาแล้ว  ควรจะกินอยา่ งไรจงึ จะไม่เปน็ โทษ คำ� ถามท ่ี ๗๘๒ นักปรัชญาท่ียิ่งใหญ่ท่ีสุดในโลก  ในความเห็นของท่านอาจารย ์ มีใครบ้างคะ ตอบ นกั ปรชั ญาผยู้ งิ่ ใหญม่ จี ำ� นวนมาก แตถ่ า้ ระบลุ งไปวา่ ยง่ิ ใหญท่ ส่ี ดุ   ในโลก  ตามความเห็นของผมก็คือพระพุทธเจ้า  ทรงเป็นท้ังนักศาสนา  และนกั ปรชั ญา ทรงปฏบิ ัตไิ ดต้ ามท่สี อน

สนทนาธรรมกับ 185 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามที ่ ๗๘๓ เราควรจะรักษา  และปฏิบัติธรรมข้อใดบ้าง  ท่ีจะอุปถัมภ์ให้เรา  สามารถปฏิบัตติ ามสัมมปั ปธานท้ัง ๔ ไดอ้ ยา่ งสมบรู ณ์คะ ตอบ หลักธรรมที่จะน�ำมาช่วยเพ่ือให้สัมมัปปธานท้ัง  ๔  สมบูรณ์  ม ี หลายอย่างเช่น  หิริ  โอตตัปปะ  ขันติ  โสรัจจะ  พรหมวิหาร  ๔  เป็นต้น  ท่ีจริงองค์ธรรมในโพธิปักขิยธรรมมีสติปัฏฐาน  ๔  เป็นต้น  ก็มาช่วย  สัมมัปปธาน  ๔  ได้ทั้งน้ัน  และสัมมัปปธานก็ไปช่วยอย่างอื่นด้วย  ช่วย  เหลือซ่ึงกนั และกนั คำ� ถามที่ ๗๘๔ ใครกว็ า่ นงั่ สมาธดิ  ี แตเ่ วลาชวนใหม้ าปฏบิ ตั ไิ มม่ ใี ครอยากมา ผม  สอนหนังสือเดก็  ม.๒ เวลาเขาทำ� ผดิ กอ่ นจะทำ� โทษเขา ผมถามวา่ จะตี  หรือนงั่ สมาธ ิ เขาเลือกตี ขอค�ำแนะนำ� หนอ่ ยครบั ตอบ คนที่รู้ว่าอะไรดแี ต่ไม่อยากท�ำ มีเยอะ ถา้ รูว้ า่ ดีแล้วอยากทำ�  ร้วู ่า  ชั่วแล้วไม่อยากท�ำ  คนก็คงดีกันไปหมดแล้ว  ความดีคนดีท�ำได้ง่าย  คนช่ัวท�ำได้ยาก  ความชั่วคนช่ัวท�ำได้ง่ายคนดีท�ำได้ยาก  บอกให้เท่าน้ ี แหละ ปลงเสยี เถอะ

186 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามท ่ี ๗๘๕ สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส  ทรงมี  คุณปู การตอ่ การศึกษาของพระสงฆไ์ ทยอยา่ งไรบ้างคะ ตอบ มมี ากจนพรรณนาไมไ่ หว ทงั้ ฝา่ ยพทุ ธจกั รและฝา่ ยอาณาจกั ร เมอ่ื   ก่อนน้รี ะบบการสอบบาลีไปสอบท่โี บสถพ์ ระแก้ว โดยผสู้ อบไปแปลให้  กรรมการสอบฟงั  ภายหลงั สมเด็จพระมหาสมณเจา้ ฯ ไดท้ รงเปล่ียนให ้ สอบโดยข้อเขียนแบบท่ีท�ำอยู่เวลานี้  สอบได้คร้ังละมากๆ  และไม่ต้อง  เสยี เวลามาก สอบไดท้ ว่ั ประเทศ ทรงแตง่ ตำ� ราภาษาบาลแี ละตำ� ราคมู่ อื   เรยี นนกั ธรรมไวเ้ ยอะใชม้ าจนปจั จบุ นั น ี้ นอกจากเปน็ นกั การศกึ ษาแลว้   พระองคย์ ังเป็นนกั ปกครองท่ีดเี ยยี่ ม  ฯลฯ ค�ำถามที ่ ๗๘๖ ขอทา่ นอาจารยโ์ ปรดแนะนำ� บทสวดมนตท์ ไี่ มย่ าวมากนกั  ทเ่ี หมาะ  ท่ีจะใช้สวด  เมื่อเราได้ไปสักการบูชาสถานที่ท่ีมีความส�ำคัญทางพระ  พุทธศาสนา  เช่น  สังเวชนียสถาน  หรือ  พระบรมธาตุ  เจดีย์ต่างๆ  ด้วย  เถิดค่ะ กราบขอบพระคุณเปน็ อยา่ งสงู คะ่ ตอบ พระพทุ ธคณุ  พระธรรมคณุ  พระสงั ฆคณุ นน่ั แหละดที ส่ี ดุ แลว้  สวด  ไดท้ กุ โอกาสทกุ สถานท่ี

สนทนาธรรมกบั 187 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามที่ ๗๘๗ อาวุธที่ส�ำคัญท่ีสุดในการต่อสู้กับความล�ำบากทุกข์ยากต่างๆ  ที่  รุมลอ้ มชีวติ ของเราคืออะไรคะ ตอบ ความเพยี ร ความอดทน ปญั ญา มสี ภุ าษติ ในชาดกอยบู่ ทหนง่ึ วา่   คนท่ีมีธรรม  ๓  อย่างย่อมข้ามพ้นอุปสรรคอันตรายเสียได้  คือ  ความ  กล้าหาญ  ความขยัน  และปัญญา  นอกจากน้ีก็มีธรรมอื่นๆ  อีก  ขอให ้ น�ำมาใช้ให้เหมาะกับเหตุการณ์โดยอาศัยปัญญาเป็นเคร่ืองพิจารณา  เรยี กวา่  วิจารณปัญญา ค�ำถามท ่ี ๗๘๘ อาจารยค์ รบั  ปพุ เพกตปญุ ญตาของเราและกรรมดที เ่ี ราท�ำในชาต ิ น้ี  จะรวมเรียกว่าเป็นมิตรภายในของเราได้ไหมครับ  กัลยาณมิตรจะ  หมายถึงท้ังมติ รภายในและมิตรภายนอกไดไ้ หมครับ ตอบ ไดค้ รับ

188 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามที่ ๗๘๙ ผมจินตนาการเก่ียวกับสภาพของโลกในสมัยพุทธันดร  คือพระ  พุทธศาสนาหมดไปจากโลก  และมีพระปัจเจกพุทธเจ้า  ก็คือไม่น่าอยู่  อยา่ งยง่ิ  ความเปน็ อยขู่ องมนษุ ยฝ์ ดื เคอื งมาก ผคู้ นคงใจรา้ ยกนั มากและ  เป็นส่วนใหญ่  แต่พอฟังเร่ืองอดีตชาติของพระมหากัปปินะที่ได้ถวาย  ภตั ตาหารแดพ่ ระปจั เจกพทุ ธเจา้ จำ� นวนมากแลว้ เปน็ สภาพทต่ี รงกนั ขา้ ม  โดยส้ินเชิง  ขอความกรุณาอาจารย์บรรยายสภาพท่ัวๆ  ไปในช่วง  พุทธันดรให้นกึ ภาพได้ถูกตอ้ งหนอ่ ยนะครบั  ขอบคณุ ครับ ตอบ เข้าใจว่า  ในสมัยพุทธันดรก็คงมีคนดีคนชั่วคล้ายสมัยพุทธกาล  และคล้ายสมยั ของเราในปัจจุบัน ค�ำถามท่ี ๗๙๐ ความดำ� ริกับสงั ขารสัมพนั ธ์กันหรือไม่อยา่ งไรครบั ตอบ ความดำ� รถิ ้าจัดเขา้ ในขันธ์ ๕ กเ็ ป็นสงั ขารในขนั ธ ์ ๕

สนทนาธรรมกับ 189 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามที่ ๗๙๑ ผมรสู้ กึ วา่ มธี รรมหลายอยา่ งทเ่ี ปน็ เหตเุ ปน็ ผลของกนั และกนั  เชน่   เมอื่ มฉี นั ทะทจ่ี ะทำ� ดอี ะไรกจ็ ะเกดิ วริ ยิ ะในการทำ� การนนั้  และเมอ่ื กำ� ลงั   วริ ยิ ะอตุ สาหะในการใดกจ็ ะเกดิ ฉนั ทะในการนนั้ มากขน้ึ  ผมรสู้ กึ อยา่ งน ้ี ถกู ไหมครบั  แตบ่ างคธู่ รรมผมกไ็ มแ่ นใ่ จวา่ จะเปน็ ไดห้ รอื ไมอ่ ยา่ งไร เชน่   โยนโิ สมนสกิ าร และปรโตโฆสะเปน็ เหตเุ กดิ ของสมั มาทฏิ ฐ ิ สมั มาทฏิ ฐิ  จะเปน็ เหตใุ หโ้ ยนโิ สมนสกิ ารเจรญิ ขนึ้ ไหมครบั  สมั มาทฏิ ฐเิ ปน็ กรรมด ี ก็  นา่ จะเปน็ เหตใุ หเ้ ราไดพ้ บกบั ปรโตโฆสะทดี่ ใี นอนาคตตอ่ ไปไดไ้ หมครบั ตอบ คณุ เข้าใจถกู ต้องแล้ว ค�ำถามท่ี ๗๙๒ อาจารยค์ รบั ทำ� อยา่ งไรถงึ จะมคี วามอดทนทงั้ สามแบบไดบ้ รบิ รู ณ์  ครับ ตอบ ๑. ธีติขันติ อดทนต่อความลำ� บากตรากตรำ�  ต้องมีฉันทะ วิริยะ  มาช่วยจึงจะท�ำได้สม�่ำเสมอและย่ังยืน  ถ้าได้จิตตะและวิมังสามาด้วย  กย็ งิ่ ดี แปลว่า เอาอทิ ธิบาท ๔ มาช่วยธตี ิขันติ ทำ� ใหส้ มบรู ณ์ข้นึ ๒.  อธิวาสนขันติ  อดทนต่อทุกขเวทนาอาพาธ  ต้องพิจารณาให้  เห็นความเปน็ ธรรมดาของสงั ขารคอื รา่ งกายนี้วา่  เรามีความเจ็บไข้เป็น  ธรรมดา  ไม่อาจล่วงพ้นความเจ็บไข้ไปได้  พิจารณาบ่อยๆ  ไม่ใช่เพียง 

190 สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ แต่เราคนเดียว  ทุกคนต้องประสบปัญหาน้ี  ท�ำให้สังเวชสลดใจ  เบื่อ  หนา่ ยทจี่ ะตอ้ งเวยี นวา่ ยตายเกดิ  ตอ้ งแกต่ อ้ งเจบ็ และตอ้ งตาย ทำ� ใหไ้ ด้  ธรรมะเยอะเหมือนกนั  ถา้ ไมม่ คี วามเจ็บปว่ ยคอยเตอื นไวบ้ า้ งมนุษย์คง  หลงใหลเพลดิ เพลนิ มวั เมายงิ่ กวา่ นีม้ ากทเี ดยี ว ๓. ตตี กิ ขาขนั ต ิ อดทนตอ่ ความยว่ั ยวนซง่ึ ทำ� ใหเ้ กดิ กเิ ลสตา่ งๆ มี  โลภ โกรธ หลง เปน็ ตน้  ถา้ ไมอ่ ดทนตอ่ สง่ิ นค้ี นจะทำ� บาปมากขนึ้  ความ  ทกุ ขใ์ นสงั คมกจ็ ะมมี ากขนึ้  ความดำ� รใิ นการทจี่ ะละทงิ้ เหยอื่ ของโลกคอื   กามคุณ  ๕  และโลกธรรม  ๘  ตามพระพุทธพจน์ที่ว่า  “ผู้มุ่งความสงบ  ควรละโลกามิสเสยี ” ตีตกิ ขาขันติกจ็ ะไดเ้ ปน็ ตบะอยา่ งยิ่ง ค�ำถามที่ ๗๙๓ ธมั มทุ เทส หมายความว่าอะไรคะ ตอบ ธัมมุทเทส  แปลว่า  หัวข้อธรรม  ในท่ีน้ีหมายถึงหัวข้อธรรม  ๔  ประการ ทีพ่ ระรัฐบาลแสดงแก่พระเจ้าโกรพั ยะ คือ  ๑. สตั วโ์ ลกอันชราน้อมน�ำเขา้ ไป ไมย่ ั่งยืน ๒. สตั ว์โลกไม่มผี ้ตู า้ นทาน ไม่มีผูเ้ ป็นใหญ่ ๓. สัตวโ์ ลกไมม่ ีสงิ่ เปน็ ของของตน จำ� ตอ้ งละทงิ้ ส่งิ ทงั้ ปวงไป ๔. สัตวโ์ ลกไมอ่ ่ิมไมเ่ บ่ือเปน็ ทาสของตัณหา

สนทนาธรรมกับ 191 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ค�ำถามท่ ี ๗๙๔ กราบสวัสดีท่านอาจารย์ค่ะ  หนูเป็นคนที่ไม่ค่อยชอบการปฏิบัต ิ ตามรปู แบบ เชน่  สวดมนตไ์ หวพ้ ระและนงั่ สมาธ ิ (นานๆ จะนงั่ สมาธสิ กั   คร้ัง)  แต่จะคอยตามรู้กายและใจตลอดทั้งวันตั้งแต่ตื่นนอนจนกระทั่ง  หลบั  แบบนเ้ี พยี งพอหรอื ไมค่ ะ สำ� หรบั เพอ่ื ความกา้ วหนา้ ในธรรมเพอื่ ถงึ   นพิ พาน ถอื วา่ ยอ่ หยอ่ นในความเพยี รหรอื ไมค่ ะ หนปู ฏบิ ตั สิ ตปิ ฏั ฐานใน  ชวี ติ ประจำ� วนั มาไดเ้ กอื บ ๒ ปแี ลว้  ชวี ติ ดขี น้ึ มาก ความทกุ ขใ์ นทางโลก  นอ้ ยลงไปมากๆ และเหน็ ความทกุ ขใ์ นอรยิ สจั  จนเบอื่ การเกดิ คะ่  หนจู ะ  เจริญสติในชีวิตประจ�ำวันอย่างเดียว  หรือควรท�ำอย่างอ่ืนเพ่ิมเติมไหม  คะ ขออาจารยช์ ว่ ยแนะนำ� ด้วยไดไ้ หมคะ ขอบพระคุณค่ะ ตอบ  ทท่ี ำ� อยนู่ นั้ ดแี ลว้  เปน็ สว่ นของภาวนา ควรเพมิ่ ทานและศลี เขา้ มา  ดว้ ยก็จะครบบริบูรณ์ คำ� ถามที่ ๗๙๕ กราบเรียนอาจารย์วศิน  อินทสระ  ดิฉันอยากขอค�ำแนะน�ำเร่ือง  การเจริญสต ิ ทส่ี ามารถใช้ในชีวติ ประจ�ำวนั ไดด้ ี ตอบ  จะท�ำสิ่งใด จะพูดสง่ิ ใด จะคดิ ส่งิ ใดก็ใหม้ ีสต ิ ไม่ตกอย่ใู นอำ� นาจ  ของโลภะ โทสะ โมหะ

192 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ คำ� ถามท่ี ๗๙๖ ที่กล่าวว่า  การประพฤติพรหมจรรย์  หมายถึง  การมีสัญญมะ  และทมะ  อยู่ตลอดเวลาน้ัน  ค�ำว่า  สัญญมะ  หมายความว่า  อะไรคะ  นอกจากธรรมทั้งสองแล้ว  ผู้ประพฤติพรหมจรรย์จะต้องมีธรรมข้อใด  เปน็ ประจำ� บา้ งคะ ตอบ  สญั ญมะ หมายความวา่  ความสำ� รวม ทมะ หมายถงึ  การฝกึ ตน  นอกจากน้ียังมีธรรมอีกมากมายที่จ�ำเป็นและต้องน�ำมาใช้ในการ  ประพฤติพรหมจรรย ์ เชน่  หิร ิ โอตตปั ปะ ขันต ิ โสรจั จะ เปน็ ตน้

สนทนาธรรมกับ 193 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ ประวตั ขิ อง อาจารยว์ ศนิ อินทสระ ชาติภมู ิ เกดิ ทหี่ มบู่ า้ นทา่ ศาลา อำ� เภอรตั ตภมู  ิ จงั หวดั สงขลา เมอื่ วนั ท ่ี ๑๗ กนั ยายน  พ.ศ. ๒๔๗๗ เมอ่ื จำ� ความได ้ พอ่ แมไ่ ดย้ า้ ยไปอยทู่ ห่ี มบู่ า้ นตากแดด ตำ� บลปากรอ  อ�ำเภอเมือง จังหวัดสงขลา การบรรพชาอปุ สมบท บวชเปน็ สามเณรเมอื่ อาย ุ ๑๓ ป ี ทวี่ ดั บปุ ผาราม เขตธนบรุ  ี กรงุ เทพฯ เมอื่   พ.ศ. ๒๔๙๐ และอปุ สมบทเปน็ ภกิ ษเุ มอ่ื  พ.ศ. ๒๔๙๗ ลาสกิ ขา (สกึ ) เมอ่ื  ๒๔  มกราคม ๒๕๐๗ การศกึ ษา • มัธยม ๘ (สมคั รสอบ) • นกั ธรรมเอก • เปรียญ ๗ (ป.ธ.๗) • ศาสนศาสตร์บณั ฑติ  (มหามกุฎราชวิทยาลยั ) • M.A. (Master Degree of Art - ทางปรชั ญา มหาวิทยาลยั บานารัส   อนิ เดีย) • ปรญิ ญาดษุ ฎบี ัณฑติ กิตติมศักดิ์ สาขาพทุ ธศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั   มหามกุฎราชวทิ ยาลยั

194 สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ หน้าท่ีการงาน สอนวิชาศลี ธรรม • ทโ่ี รงเรยี นราชนิ ี • ทีโ่ รงเรียนพณิชยการสลี ม (อาจารยผ์ ูป้ กครอง) • ทโ่ี รงเรยี นเตรยี มทหาร และเปน็ หวั หนา้ แผนกสารบรรณ มยี ศเปน็ รอ้ ยโท สอนวชิ าพทุ ธปรชั ญาเถรวาท-มหายาน ทมี่ หาวทิ ยาลยั รามคำ� แหง (ประมาณ  ๑๒ ปี ต้ังแต ่ พ.ศ. ๒๕๒๑ ถึง พ.ศ. ๒๕๓๓) สอนวิชาพุทธศาสนาในประเทศไทยและวิชาจริยศาสตร์ที่มหาวิทยาลัย  เกษตรศาสตรป์ ระมาณ ๑๐ ปี ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๓๓ ถงึ  พ.ศ. ๒๕๔๓ สอนที่มหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย  เก่ียวกับศาสนาและปรัชญา  ตงั้ แต่ พ.ศ. ๒๕๐๖ ถงึ พ.ศ. ๒๕๕๒ (เป็นระยะเวลา ๔๖ ปเี ต็ม) สอนพิเศษประชาชนทั่วไปเกี่ยวกับความรู้ทางพระพุทธศาสนาในวัน  อาทิตย์ท่ีมหาวิทยาลัยมหามกุฎฯ ต้ังแต่ พ.ศ. ๒๕๒๕ มาจนถึง พ.ศ. ๒๕๕๓  (เปน็ ระยะเวลา ๒๘ ปเี ตม็ ) บรรยายพเิ ศษในทีต่ า่ งๆ ตามทไี่ ดร้ บั เชิญ บรรยายธรรมทางวิทยุตั้งแต่  พ.ศ.  ๒๕๓๙  จนถึงปัจจุบัน  โดยออกเป็น  รายการสดบา้ ง ใช้เทปบา้ ง ปัจจุบนั ใช้เทป การประพันธ์ เขียนหนังสือประเภทต่างๆ  เช่น  นิยายอิงหลักธรรม  อธิบายหลักธรรม ฯลฯ ต้ังแต่ พ.ศ. ๒๕๐๖ มาจนถึงปัจจุบัน มีประมาณ ๑๕๐ ชื่อเร่ือง บางช่ือ  เร่ืองกม็ หี ลายเลม่ เชน่  ทางแห่งความดี เป็นตน้ ท�ำนิตยสาร เปน็ บรรณาธกิ ารนติ ยสารธรรมจกั ษ ุ ของมลู นธิ มิ หามกฎุ ราชวทิ ยาลยั  ตง้ั แต ่ ปี พ.ศ. ๒๕๒๙ ถึง พ.ศ. ๒๕๓๙ เป็นบรรณาธิการนิตยสารศุภมิตรของมูลนิธิส่งเสริมกิจการศาสนาและ

สนทนาธรรมกับ 195 อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล่ ม ๔ มนุษยธรรม  (กศม.)  ของวัดมกุฎกษัตริยาราม  ต้ังแต่ปี  พ.ศ.  ๒๕๓๔  ถึง  พ.ศ.  ๒๕๕๑ รางวัลพเิ ศษ ป ี พ.ศ. ๒๕๑๗ ได้รับโล่รางวัลชมเชยจากคณะกรรมการจัดงานสัปดาห์  หนงั สอื แหง่ ชาติ ประเภทสารคด ี จากหนงั สอื เรอื่ ง จรยิ า บถ และ ป ี พ.ศ. ๒๕๑๘ จากหนงั สอื เรอื่ ง จรยิ ศาสตร์ ป ี พ.ศ. ๒๕๒๕ ได้รับพระราชทาน เสมาธรรมจักร เป็นรางวัลในฐานะ  ผู้บ�ำเพ็ญคุณประโยชน์แก่พระพุทธศาสนาประเภท  วรรณกรรม เนอ่ื งในโอกาสสมโภชกรงุ รตั นโกสนิ ทร ์ ๒๐๐  ปี ป ี พ.ศ. ๒๕๓๓ ไดร้ บั เกยี รตบิ ตั รจากกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ในฐานะรางวลั   ชมเชย ประเภทสรา้ งสรรคด์ า้ นศาสนา จากบทความเรอ่ื ง  หลักกรรมกับการพ่ึงตนเอง ๒๒ เมษายน ๒๕๕๒ ไดร้ บั โลพ่ ทุ ธคณุ ปู การ กาญจนเกยี รตคิ ณุ และเกยี รตบิ ตั ร  ในฐานะผบู้ ำ� เพญ็ คณุ ประโยชนแ์ กพ่ ระพทุ ธศาสนา จาก  คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวฒั นธรรม ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๕๓ ไดร้ บั รางวลั ปชู นยี บคุ คลดา้ นภาษาไทย เนอื่ งในวนั ภาษา  ไทยแหง่ ชาต ิ ประจำ� ป ี พ.ศ. ๒๕๕๓ จากกระทรวงวฒั น-  ธรรม เรื่องพระอานนทพ์ ุทธอนชุ า เร่ือง พระอานนทพ์ ทุ ธอนุชา นอกจากจะไดร้ บั ความนยิ มอยา่ งแพรห่ ลาย  ในสงั คมไทยแลว้  สารานกุ รมวรรณกรรมโลกในศตวรรษท ่ี ๒๐ (Encyclopedia  of World Literature in 20th Century)  ได้น�ำเรื่องพระอานนท์พุทธอนุชา  ไปสดุดีไว้ในหนังสือดังกล่าวนั้น  เป็นท�ำนองว่าได้ชี้ทางออกให้แก่สังคมไทย  ที่สบั สนวุ่นวายอยดู่ ว้ ยปัญหานานัปการ

196 รายนามผรู้ ว่ มศรัทธาพมิ พ์ หนงั สอื สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อินทสระ เลม่ ๔ ลำ� ดบั ชอ่ื -สกลุ จ�ำนวนเงนิ ล�ำดับ ชอื่ -สกลุ จำ� นวนเงิน ๑ บ้านขนมนันทวัน ๖๐,๐๐๐ ๒๑ คุณไพฑูรย์ ศฤงฆารนันท์ ๓,๕๒๐ ๒ พญ.สกุ ัญญา โรจน์วริ ฬุ ห์ ๔๑,๐๖๐ ๒๒ คณุ ยงยุทธ พัฒนพงศ์พรชัย ๓,๒๐๐ ๓ นพ.เกียรติทวี ฐานะสวสั ดิ์ ๒๖,๒๕๐ ๒๓ คุณพิเชษฐ์ เจริญศิรวิ ฒั น์ ๓,๐๒๐ ๔ คณุ ศิริการย์ วบิ ลู ยศ์ ักด์ิ ๒๔,๖๔๐ ๒๔ พ.ต.อ.ดำ� รงค์ศกั ดิ์ สว่างงาม ๓,๐๐๐ ๕ คณุ สมสุข เศวตรตั นเสถยี ร ๒๑,๘๐๐ ๒๕ ครอบครัวอัศวแสงพิทักษ์ ๓,๐๐๐ ๖ รศ.ดร. ตรง วานิชนาม ๑๔,๐๐๐ ๒๖ คณุ มาลี กรี ติวิทยานันท์ ๒,๗๐๐ ๗ คณุ เกยี รติสกนธ์ ภมุ มารินทร์ ๑๒,๑๒๐ ๒๗ คณุ วลิสา ศิรมิ ั่น ๒,๕๔๕ ๘ คุณพันธ์ทิพย-์ คณุ สรุ พล ๑๐,๐๐๐ ๒๘ คณุ นฤมล ๒,๕๐๐ มหรรทศั นะพงศ์ และครอบครัว ๒๙ หลวงตา มหาสรุ นิ ทร์ ๒,๔๐๐ ๙ คณุ รงุ่ ระวี วฑิ ูรยป์ กรณ์ ๑๐,๐๐๐ ๓๐ คณุ สมศกั ด์ิ ปทั มวรกลุ ชัย ๒,๐๐๐ ๑๐ คณุ พามลิ า เขนะวัฒน์ ๙,๐๘๐ ๓๑ คุณยู่เกียง วภิ ามณีโรจน์ ๒,๐๐๐ และครอบครัว ๑๑ ร้านพระไตรปฎิ ก ๖,๐๐๐ ๓๒ ผดุงศกั ดิ์ เอื้ออารยมนตรี ๑๒ โรงพยาบาลสุรินทร์ ๖,๐๐๐ และครอบครัว ๒,๐๐๐ ๑๓ คุณวันดี นิติวิทยาเทพ ๕,๒๐๐ ๓๓ ผ้ไู มป่ ระสงค์ออกนาม ๒,๐๐๐ ๑๔ คณุ ศุภกฤต สำ� ราญชัยกร ๔,๑๐๐ ๓๔ คณุ กุลภัตร์ สังข์มงคล ๒,๐๐๐ ๑๕ คณุ พยอม พงษห์ ริ ัญ ๔,๐๐๐ ๓๕ คุณแดง, คณุ กนกนันท,์ ๒,๐๐๐ คุณนรรฐนนั ท์ ชวนสนทิ ๑๖ คุณสมหญิง ลีลาทรพั ย์เจริญ ๔,๐๐๐ ๓๖ คุณสภุ าพ ซาซาโละ ๒,๐๐๐ ๑๗ บ.ตะวันออกโพลเิ มอร์จ�ำกัด ๔,๐๐๐ ๓๗ คณุ วลัยทิพย์ ปติ จิ อมวงศ์ ๑๘ พ.ต.อ.สิงขร วิมลธ�ำรง ๓,๘๖๐ และกัลยาณมติ ร ๒,๐๐๐ และคณะ ๓๘ คณุ รังสิต-คุณอญั ชนา ๑๙ คณุ ดุษฎี ทวชี ัยยทุ ธ ๓,๘๓๐ อุดมผล ๒๐๐๐ ๒๐ คณุ ชาดา สุทธเ์ิ วชกลุ ๓,๗๐๐ ๓๙ คณุ ประทานพร ม่ิงมาศ ๒๐๐๐

197 ล�ำดับ ชื่อ-สกลุ จำ� นวนเงิน ลำ� ดบั ชอื่ -สกลุ จำ� นวนเงนิ ๔๐ คณุ สมุ ล บญุ ญะถาวรชยั ๑,๗๖๐ ๖๔ คุณเกษม ฉตั รดวี ิศุภชยั ๑,๐๐๐ ๔๑ คณุ โสภี แสนบุพรัตน์ ๑,๗๓๐ ๖๕ พลเอกสมหวัง ยญั ญะสทิ ธิ์ ๑,๐๐๐ ๔๒ คณุ เกียรตสิ กนธ์ ภุมมารินทร์ ๑,๗๐๐ ๖๖ คุณแอนนา ภมู อิ มร ๑,๐๐๐ ๔๓ คณุ ธนเดช ภูมโิ ภคาวัตน์ ๑,๖๖๐ ๖๗ คุณกมล ศิรภิ คั ๑,๐๐๐ ๔๔ คณุ สมุ นิ ตรา พุ่มสรอ้ ย ๑,๖๕๐ ๖๘ คณุ เสรีภาพ ชาธิพา ๑,๐๐๐ ๔๕ คณุ กรรณกิ าร์ ยัวน้อย ๑,๖๐๐ ๖๙ คณุ ปฐม สถาพรภิญโญ ๑,๐๐๐ ๔๖ คุณชัชวาล สไี สวพร ๑,๕๒๐ ๗๐ คุณศศิวมิ ล เหลืองสนั ติมิตร ๑,๐๐๐ ๔๗ ผู้ไม่ประสงค์ออกนาม ๒ ทา่ น ๑,๕๐๐ ๗๑ คณุ พิชยั สุภาพงษ์ ๑,๐๐๐ ๔๘ ผู้ไม่ประสงค์ออกนาม ๑,๓๔๐ ๗๒ คณุ อรณุ ี ภาวะจนิ ดา ๑,๐๐๐ ๔๙ บ.เวทสี จ�ำกดั ๑,๓๔๐ ๗๓ คณุ พิมพ์วิมล กติ ตบิ ุญทอง ๑,๐๐๐ ๕๐ คณุ วฑิ ูรย์ โยธาวงษ์ ๑,๓๐๐ ๗๔ คุณสมศรี พฤกษไ์ พบูลย์ ๙๘๐ ๕๑ คณุ ศรณั ยก์ ร ๑,๒๒๐ ๗๕ คณุ กฤษ ทรงธนศกั ด์ิ ๙๘๐ วิทยเลิศปญั ญา ๗๖ คณุ สรญั ญา พรหมจาด ๙๐๐ ๕๒ คุณจิตตมิ า วงศส์ ถติ พร ๑,๒๐๐ ๗๗ คณุ บษุ กร วรรธนะภูมิ ๘๖๐ ๕๓ คุณฉววี รรณ ภู่ทอง ๑,๒๐๐ ๗๘ คณุ ศภุ ลักษณ์ ๘๕๐ ๕๔ คณุ สมชาย สูงเด่น ๑,๐๘๐ ๗๙ คณุ ศศนิ าฎ แสงแก้ว ๘๕๐ ๕๕ นพ.ทรนง พิลาลัย ๑,๐๐๐ ๘๐ คุณวรพจน์ วงศ์พันธ์ ๘๑๐ ๕๖ คณุ อภิวฒั น์ มานิตยกลุ และครอบครวั ๑,๐๐๐ ๘๑ คุณอโยธัย งดงาม ๘๐๐ ๕๗ คุณวีรวรรณ ๑,๐๐๐ ๘๒ พระณรงค์ วรรมโฺ ม ๘๐๐ ๕๘ คุณชนิตรา สิทธิใส ๑,๐๐๐ ๘๓ คุณสุลัดดา ลลี าสธุ าโรจน์ ๗๕๐ ๕๙ คณุ กานดา บุญศริ ิ ๑,๐๐๐ ๘๔ คุณศิรินนั ท์ เผอื กโสภา ๗๔๐ ๖๐ คุณสมสว่ น พงศ์จนั ทร์เสถยี ร ๑,๐๐๐ ๘๕ ผู้ไมป่ ระสงคอ์ อกนาม ๗๓๐ ๖๑ คุณสมศิริ สวุ รรณทศ ๘๖ คณุ เสิม ธัญญาประสาท ๗๐๐ และครอบครวั ๑,๐๐๐ ๘๗ คณุ สาวรรณ บุญศรี ๖๘๐ ๖๒ คณุ จิระ ศลั ยพงษ์ ๑,๐๐๐ ๘๘ คุณไกรฤกษ์ เขอ่ื นแกว้ ๖๕๐ ๖๓ คณุ สุดา จันทศริ โิ ชติ ๑,๐๐๐ ๘๙ คุณบษุ กร วรรธนะภมู ิ ๖๓๐

198 ลำ� ดบั ช่ือ-สกุล จ�ำนวนเงนิ ล�ำดบั ช่อื -สกุล จ�ำนวนเงนิ ๙๐ คุณวภิ า สนั ติเจรญิ กุล ๖๒๕ ๑๑๓ คุณวรนิ ทร นุ่มเออ ๕๐๐ ๙๑ คณุ กุพาชกา โรจน์สุวรรณ ๖๐๐ ๑๑๔ คณุ พุทธชาติ กัลยาศริ ิ ๕๐๐ ๙๒ คณุ สุมาลี อังสธุ รรม ๕๘๐ ๑๑๕ คณุ นนทกร สกั กะพลางกูร ๕๐๐ ๙๓ คุณวัลลภา ไพบูลยศ์ รนี ครา ๕๗๐ ๑๑๖ คณุ วาสนิ ี สกั กะพลางกูร ๕๐๐ ๙๔ คุณอบุ ลรัตน์ นครชยั ๕๖๐ ๑๑๗ ด.ญ.ปวีณ์กร สกั กะพลางกูร ๕๐๐ ๙๕ คุณสชุ าดา สมิทธินันท์ ๕๕๐ ๑๑๘ คณุ วรรณี เปรมรตั นาพร ๕๐๐ ๙๖ คณุ สันตชิ ยั ชวนสมสขุ ๕๑๐ ๑๑๙ คุณเสมิ ธญั ญาประสาท ๕๐๐ ๙๗ พระออ้ ย ๕๐๐ ๑๒๐ คุณเสริมศิริ ศรเี กต,ุ ๕๐๐ คณุ ชลธชิ า-ด.ญ.สุพญิ ชา ๙๘ คณุ เพียงภรณ์ ธนพพิ ฒั น์สจั จา ๕๐๐ เพ็งขจร และครอบครัว ๑๒๑ คณุ สเุ ทพ มานะสนุ ทร ๕๐๐ ๙๙ คณุ กติ ยาพร ใหญส่ วา่ ง ๕๐๐ ๑๒๒ คุณอจั ฉรา ลีวรกุลชัย ๔๗๐ ๑๐๐ คณุ อภิรมย์ ๕๐๐ ๑๒๓ ดร.นมิ ิตชยั -คุณจฑุ าทพิ ย์ ๔๖๐ ๑๐๑ คุณขนษิ ฐา คำ� ตาเพ็ชร ๕๐๐ สนิทพันธุ์ ๑๐๒ คณุ สมใจ สงิ หส์ า ๕๐๐ ๑๒๔ คุณพีรญา มาทวโี ชตกิ ลุ ๔๖๐ ๑๐๓ คุณพรรณี ภูมพิ านิช ๕๐๐ ๑๒๕ คุณล�ำยอง ภานมุ าสวัฒน์ ๔๔๐ ๑๐๔ คณุ กาญจนา ภมู พิ านิช ๕๐๐ ๑๒๖ คณุ สพุ ตั รา ตริ พานนั ท์ ๔๔๐ ๑๐๕ คณุ ผาสพร ธูปพลี ๕๐๐ ๑๒๗ คณุ ขวญั เมอื ง อิ่มทรพั ย์ ๔๒๐ ๑๐๖ คณุ วลั ลดา ๕๐๐ ๑๒๘ คุณสธุ ี สุธนรักษ์ ๔๒๐ ๑๐๗ คุณกจิ ดวงกมล ๕๐๐ ๑๒๙ คุณKin Ramen ๔๐๐ ๑๐๘ คุณวรรณรัตน์ จันพธิ กลุ ๕๐๐ ๑๓๐ คุณสุนยี -์ คุณปรยี าพนั ธ์ ๔๐๐ และด.ช.ปรณีย์ ทรพั ยม์ ี แสวงพานิช ๑๐๙ คุณสบื สวัสด์ิ วฒั นฐานะ ๕๐๐ ๑๓๑ คุณบรรจง นพทา ๔๐๐ ๑๑๐ คุณฐติ ิชญา อมะลษั เฐยี ร ๕๐๐ ๑๓๒ คณุ ศศินาฎ แสงแกว้ ๓๖๕ ๑๑๑ พ.ต.ท.เดชชาภากร ๕๐๐ ๑๓๓ คณุ สุขสันต์-คณุ สุจิตรา ๓๕๐ หริ ัญวัฒน์ พชรพันธ์ และครอบครัว ๑๑๒ คุณปญั จพล ๕๐๐ ๑๓๔ คุณวีรธรรม จรุสพรศรีวงศ์ ๓๕๐ เภตราพูนสนิ ไชย

199 ลำ� ดบั ชื่อ-สกลุ จ�ำนวนเงนิ ล�ำดบั ชอ่ื -สกลุ จำ� นวนเงนิ ๑๓๕ คุณอรุ ัตน์ คลังทอง ๓๔๐ ๑๖๐ คณุ สทิ ธชิ ยั -คุณประภาภรณ์ ๒๐๐ ปัญควิ จนาณ์ ๑๓๖ คุณอนุกุล ๓๓๐ ๑๖๑ คุณพัชนี วงศ์จารเุ ดช ๒๐๐ ๑๓๗ คุณสมสทิ ธิ์ สกลุ ลิ้มเจรญิ ๓๒๐ ๑๖๒ คุณพินทิพย์ ประมูลวงศ์ ๒๐๐ ๑๓๘ คณุ ศภุ เลศิ กจิ ขจรไพบูลย์ ๓๑๐ ๑๖๓ ผไู้ มป่ ระสงค์ออกนาม ๒๐๐ ๑๓๙ คุณอารียา พันธุส์ รุ ิยานนท์ ๓๐๐ ๑๖๔ คุณประภากรณ์ ๑๔๐ คณุ จงจิตตา ฟ้านชุ ๓๐๐ ปญั คิวจณาณ ๒๐๐ ๑๔๑ คุณรุจิรา วรรณพัทธ์ ๓๐๐ ๑๖๕ คุณวิเนต เลิศวีระศริ ิกลุ ๒๐๐ ๑๔๒ คณุ สุพัตรา จงึ ประดษิ ฐ์ภณั ฑ์ ๓๐๐ ๑๖๖ คุณธนวัฒน์ ประเสรฐิ สาร ๒๐๐ ๑๔๓ คุณปิยพัชร์ จนั นันทพิ ัฒน์ ๓๐๐ ๑๖๗ คณุ อนิ ทิรา ปญุ ญาวิวฒั น์ ๑๘๐ ๑๔๔ คุณหน่งึ ธิดาเดือน ๓๐๐ ๑๖๘ คุณบัญญัติ ศรสี ังขท์ อง ๑๗๐ ๑๔๕ คณุ อุกฤษณ์-คณุ เขษมศกั ดิ์ ๓๐๐ ๑๖๙ คณุ ธนู สวุ รรณ์ ๑๖๐ อายตวงษ์ ๑๗๐ คณุ เสรี ปงั วัฒนกลุ ๑๖๐ ๑๔๖ คณุ อลสิ า ตระกูลทอง ๓๐๐ ๑๗๑ คุณสปนั นา วรงคพ์ รกลุ ๑๔๗ อาจารยช์ าตรี สำ� ราญ ๒๘๐ และครอบครัว ๑๒๐ ๑๔๘ คณุ เสาวภา ธไนศวรรยางกรู ๒๘๐ ๑๗๒ คุณธัญญา ตติวรรณรัตน์ ๑๒๐ ๑๔๙ คุณวริ ตั น์ ทิพพานนทกลุ ๒๗๕ ๑๗๓ จ.ส.อ.อนุพันธ์ เสรมิ พงษ์ ๑๒๐ ๑๕๐ คณุ ชตุ พิ นั ธ์ พงศว์ นวัฒน์ ๒๗๐ ๑๗๔ คุณวชิ ยั ตนั ตนิ กิ ลุ ชัย ๑๑๐ ๑๕๑ คณุ วาทินี สธุ นรักษ์ ๒๗๐ ๑๗๕ คณุ รตั นา สนิ ธีรภาพ ๑๑๐ ๑๕๒ คณุ อษุ า สงา่ งาม ๒๖๐ ๑๗๖ คุณทำ� นอง ปังวฒั นกลุ ๑๑๐ ๑๕๓ คณุ วรรณา ศิริมานะพงษ์ ๒๖๐ ๑๗๗ คณุ ดิฐพร นานาศิลป์ ๑๑๐ ๑๕๔ คณุ สนทิ ไชยช่อฟา้ ๒๕๐ ๑๗๘ คณุ วชิ ยั ตันตินกิ ลุ ชยั ๑๑๐ ๑๕๕ คุณอภิวฒั น์ ฐิติอมรพนั ธุ์ ๒๔๐ ๑๗๙ คุณวัฒนา สงา่ งาม ๑๐๐ ๑๕๖ พระณรงค์ วรธมฺโม ๒๓๐ ๑๘๐ ด.ญ.เวธกา สุขแสนไกรศร ๑๐๐ ๑๕๗ คณุ สมจติ ร วงศส์ ูงยาง ๒๓๐ ๑๘๑ คณุ วรลกั ษณ์ รพ.สมุทรปราการ ๑๕๘ คณุ ศรีนวล ขยันวิจิตร ๒๒๐ ๑๐๐ ๑๕๙ คุณพิจยั อัครวฒุ ิ ๒๑๐ ๑๘๒ คณุ ศิวาพร ทองตน้ ๑๐๐

200 ลำ� ดบั ชื่อ-สกลุ จ�ำนวนเงนิ ล�ำดับ ช่ือ-สกลุ จ�ำนวนเงนิ ๑๘๓ คุณณฎั ญา เดชเจริญ ๑๐๐ ๒๐๙ คณุ ทองค�ำ จารุมโนกลุ ๔๐ ๑๘๔ คณุ พัชรา คณุ ประภา ๑๐๐ ๒๑๐ คณุ สทุ ธิมาศ สุขแกษม ๔๐ ๑๘๕ คณุ อำ� นาจ ปลอดโปรง่ ๑๐๐ ๒๑๑ คณุ สัญญษ หาญเรอื งเดช ๔๐ ๑๘๖ คุณวชิ ยั สม้ โอชา ๑๐๐ ๒๑๒ คณุ ศริ ิพร เนตรงามวงศ์ ๔๐ ๑๘๗ คณุ บณุ ยนุช ทับทมิ ๑๐๐ ๒๑๓ คุณอภัสรา เชือ้ ออ่ น ๓๐ ๑๘๘ คณุ ท้อ แหลมไพศาล ๑๐๐ ๒๑๔ คุณวยิ านี เปรมานุพันธ์ ๓๐ ๑๘๙ คณุ จนั ทรา ทองเคียน ๑๐๐ ๒๑๕ คุณบณุ ย์นภศั วงศ์วระรัตน์ ๓๐ ๑๙๐ คุณศนชิ า ดุษฎวี โิ รจน์ ๑๐๐ ๒๑๖ คณุ จนิ ตนา คงอยู่ศกั ดิ์ ๓๐ ๑๙๑ คณุ พวงทพิ ย์ ไตรตั้งวงศ์ ๑๐๐ ๒๑๗ คณุ ธนภทั ร ประกรแกว้ ๒๐ ๑๙๒ คุณพรรณนาธา- ๑๐๐ ๒๑๘ คุณจนิ ดา วัชรากร ๒๐ คุณศศนิ ันท์ วงศ์วานิช ๒๑๙ คุณจันทรท์ ิพย์ ทรงกัมพล ๒๐ ๑๙๓ ด.ญ.กฤตพร ป่ินอาสา ๑๐๐ ๒๒๐ คุณปิยะวฒั น์ โรจน์นครนิ ทร์ ๒๐ ๑๙๔ คุณสิทธชิ ยั ปัญควิ จณาน ๑๐๐ ๒๒๑ คณุ สรลั พร พุทธา ๒๐ ๑๙๕ คณุ อำ� นาจ สมบรู ณท์ รพั ย์ ๑๐๐ ๒๒๒ คุณประวฒุ ิ เวชรักษ์ ๒๐ ๑๙๖ คุณสวุ ทิ ย์ แซ่จิว ๑๐๐ ๒๒๓ พ.ต.อ.บญุ เสรมิ ศรชี มภู ๒๐ ๑๙๗ คุณสมใจ จันทรแ์ จม่ นภากาศ ๙๐ ๒๒๔ คณุ อัจฉรา แซ่ต้วั ๒๐ ๑๙๘ คุณกัญญา จนั ทร์กำ� เนิด ๘๐ ๒๒๕ คณุ ธนิษฐา กรรณสูต ๒๐ ๑๙๙ คุณสุวรรณา นิลสวุ รรณ ๘๐ ๒๒๖ คณุ ศริ พิ ร เนตรงามวงศ์ ๑๐ ๒๐๐ คุณชตุ ิมณฑน์ ฐิติกุล ๘๐ ๒๒๗ คณุ เตอื นใจ วงศเ์ ทยี น ๑๐ ๒๐๑ คณุ สันติ พรมบุตร ๖๐ ๒๒๘ คณุ เพม่ิ พงศ-์ ด.ช.เอกสหัส ๒๐๒ คุณสุพตั รา กลนิ่ ระคนธ์ ๖๐ ธนพพิ ัฒน์สัจจา ๑๐ ๒๐๓ คุณกาญจนาพร กรสุ วสั ด์ิ ๖๐ รวมศรัทธาทง้ั ส้นิ ๔๐๗,๙๑๐ บาท ๒๐๔ คณุ ธนา ศรีนเิ วศน์ ๕๐ ชมรมกัลยาณธรรมขอกราบอนโุ มทนา ในกศุ ลจติ ของทุกท่านมา ณ ที่น้ี ๒๐๕ คุณนฤมล สทิ ธิราษฎร์ ๕๐ ขอให้ทุกท่านเจรญิ ในธรรม ย่งิ ๆ ขนึ้ ไปเทอญ ๒๐๖ คุณชานยี า ธรรมสงั วาลย์ ๕๐ ๒๐๗ คุณวชิ ัย ตันตนิ ิกุลชัย ๕๐ ๒๐๘ ด.ต.ฐติ วิ ชั ร์ เกษศรรี ัตน์ ๕๐