หนังสือเรียน วิชาศาสนาและหน้าที่พลเมือง ม.ต้น

หนงั สอื เรยี น รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง (สค21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน สาระการพฒั นาสงั คม หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบ ระดบั การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 หา มจำหนา ย หนังสือเรียนเลมน้ีจัดพิมพดวยงบประมาณแผนดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวิตสำหรับประชาชน ลิขสิทธิ์เปนของ สำนักงาน กศน. สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดับมัธยมศึกษาตอนตน เอกสารทางวชิ าการหมายเลข 38/2554

คำนำ สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ไดดำเนินการ จัดทำหนังสือเรียนชุดใหมน้ีขึ้นเพื่อสำหรับใชในการเรียนการสอนตามหลักสูตรการศึกษา นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ท่ีมีวัตถุประสงคในการพัฒนา ผเู รยี นใหม คี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม มสี ตปิ ญ ญา และศกั ยภาพในการประกอบอาชพี การศกึ ษา ตอ ในระดบั ทส่ี งู ขนึ้ และสามารถดำรงชวี ติ อยใู นครอบครวั ชมุ ชน สงั คมไดอ ยา งมคี วามสขุ โดย ผเู รยี นสามารถนำหนงั สอื เรยี นไปใชใ นการเรยี นการศกึ ษาดว ยตวั เอง ปฏบิ ตั กิ จิ กรรม รวมทงั้ แบบฝก หดั เพอ่ื ทดสอบความรู ความเขา ใจในสาระเนอ้ื หา และเมอื่ ศกึ ษาหนงั สอื เรยี นน้ี ดว ยการ นำความรไู ปแลกเปลยี่ นกบั เพอื่ นในชนั้ เรยี น ศกึ ษาจากภมู ปิ ญ ญาทอ งถนิ่ จากแหลง เรยี นทรี่ ู และจากสื่ออ่ืนๆ ในการดำเนินการจัดทำหนังสือเรียนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการ ศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ไดร บั ความรว มมอื ดว ยดจี ากผทู รงคณุ วฒุ แิ ละผทู เี่ กย่ี วขอ ง หลายทา น ซง่ึ ชว ยกนั คน ควา และเรยี บเรยี งเนอื้ หาสาระจากสอ่ื ตา งๆ เพอื่ ใหไ ดห นงั สอื เรยี นท่ี สอดคลองกับหลักสูตรและเปนประโยชนตอผูเรียนท่ีอยูนอกระบบโรงเรียนอยางแทจริง สำนกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั ขอขอบคณุ ทป่ี รกึ ษา คณะ ผเู รยี บเรยี ง ตลอดจนคณะผจู ดั ทำทกุ ทา นทใี่ หค วามรว มมอื ดว ยดไี ว ณ.โอกาสน้ี สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบการศึกษาตามอัธยาศัย หวังวาหนังสือเรียน ชุดนี้จะเปนประโยชนในการจัดการเรียนการสอนตามสมควร หากมีขอเสนอแนะประการใด สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอนอมรับไวดวยความ ขอบคณุ ยง่ิ สำนกั งาน กศน.

สารบญั หนา คำนำ คำแนะนำการใชหนังสือเรียน โครงสรา งรายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง สค 21002 ขอบขายเน้ือหา ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชีย 1 บทท่ี 1 บทท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณี และคา นยิ มของไทยและเอเชยี 69 บทที่ 3 บทท่ี 4 รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย 89 บทท่ี 5 พฒั นาการทางการเมอื งและการอยรู ว มกนั ในระบอบประชาธปิ ไตย 115 อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข สทิ ธิมนษุ ยชน 139 บรรณานกุ รม คณะผูจัดทำ

คำแนะนำในการใชห นงั สอื เรยี น หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาท่ีพลเมือง ระดับมัธยม ศกึ ษาตอนตน เปน หนงั สอื เรยี นทจ่ี ดั ทำขน้ึ สำหรบั ผเู รยี นทเี่ ปน นกั ศกึ ษานอกระบบใชป ระกอบ การศกึ ษารายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) จำนวน 2 หนว ยกติ 80 ชวั่ โมง ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาท่ีพลเมือง ผเู รยี นควรปฎบิ ตั ดิ งั น้ี 1) ศกึ ษาโครงสรา งรายวชิ าใหเ ขา ใจในหวั ขอ สาระสำคญั ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวงั และขอบขายเน้ือหา 2) ศกึ ษารายละเอยี ดเนอ้ื หาของแตล ะบทอยา งละเอยี ด และปฏบิ ตั กิ จิ กรรมทา ยเรอื่ ง เพอื่ เปน การสรปุ ความรู ความเขา ใจของเนอ้ื หาในตอนนนั้ ๆ อกี ครง้ั โดยผเู รยี น สามารถนำไปตรวจสอบ กบั ครู เพอื่ นๆ ทเี่ รยี นในรายวชิ าและระดบั เดยี วกนั ได 3) หนงั สอื เลม นมี้ ี 5 บท ดงั น้ี บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชีย บทที่ 2 วฒั นธรรม ประเพณี และคา นยิ มของไทยและเอเชยี บทท่ี 3 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย บทท่ี 4 พัฒนาการทางการเมืองและการอยูรวมกัน ในระบอบประชาธปิ ไตย อนั มพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ บทที่ 5 สิทธิมนุษยชน

โครงสรางรายวชิ าศาสนาและหนาท่พี ลเมือง ระดับมัธยมศึกษาตอนตน X สาระสำคัญ ประเทศไทยเปน ประเทศทม่ี กี ารปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ  ทรงเปนประมุข มีประชากรอาศัยอยูหลายเชื้อชาติ มีภาษา ศาสนา วัฒนธรรม ความเช่ือ ทแ่ี ตกตา งกนั การใหค วามรเู กยี่ วกบั ความสำคญั หลกั ธรรมทางศาสนา และวฒั นธรรม คา นยิ ม ของประเทศตางๆ ตลอดจนความเปนมา หลักการ ความสำคัญของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย หลกั การอยรู ว มกนั และหลกั สทิ ธมิ นษุ ยชน จะทำใหค นในสงั กดั สามารถ นำหลักการ คำสอนและกฎระเบียบตางๆ ของสังคมมาปรับใชในการใชในการดำเนินชีวิต ของตนไดอ ยา งถกู ตอ ง มคี วามสขุ อนั จะสง ผลตอ ความสนั ตสิ ขุ ของสงั คม X ผลการเรียนท่ีคาดหวัง 1. อธิบายความเปนมา ความสำคัญ หลักคำสอน ศาสนาวัฒนธรรม ประเพณี คา นยิ มของประเทศไทยและประเทศในทวปี เอเชยี ได 2. ยอมรับและปฏิบัติตนเพื่อการอยูรวมกันอยางสันติสุข ในสังคมท่ีมีความ หลากหลายทางศาสนา วฒั นธรรม และประเพณี 3. อนุรักษและสืบสานประเพณี วัฒนธรรม ตลอดจนปฏิบัติคามคานิยมที่พึง ประสงคของไทย และอธิบายวัฒนธรรม ประเพณี คานิยมของชาติตางๆ ในเอเชีย 4. อธิบายความเปนมา หลักการ เจตนารมณ โครงสราง สาระสำคัญของ รัฐธรรมนูญได 5. อธบิ ายจดุ เดน ของรฐั ธรรมนญู เกยี่ วกบั สทิ ธิ เสรภี าพ และหนา ทข่ี องประชาชน ได 6. อธิบายสิทธิ เสรีภาพและคุณธรรม จริยธรรม การอยูรวมกันตามวิถีทาง ประชาธิปไตยได 7. อธบิ ายการปฏริ ปู การเมอื ง การปกครอง และมสี ว นรว มการเมอื งการปกครอง ตามระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษัตริยท รงเปนประมขุ ได 8. อธบิ ายหลกั สทิ ธมิ นษุ ยชน ตระหนกั ถงึ ประโยชนแ ละมสี ว นรว มตามหลกั สทิ ธิ มนุษยชนได

X ขอบขายเน้ือหา บทท่ี 1 ศาสนาในประเทศไทยและในเอเชีย บทท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณี และคา นยิ มของไทยและเอเชยี บทท่ี 3 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย บทที่ 4 พัฒนาการทางการเมืองและการอยรู ว มกันในระบอบประชาธิปไตย อันมพี ระมหากษตั ริยทรงเปน ประมุข บทที่ 5 สิทธิมนุษยชน X สื่อประกอบการเรียนรู 1. ซีดีศาสนาสากล 2. ซดี วี ฒั นธรรม ประเพณไี ทยและประเทศตา งๆในเอเชยี 3. เอกสารทเ่ี กยี่ วขอ งกบั ศาสนา วฒั นธรรม การเมอื งการปกครอง สทิ ธมิ นษุ ยชน 4. อนิ เทอรเ นต็ 5. แหลง เรยี นรู ภมู ปิ ญ ญาในทอ งถนิ่



บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในทวีปเอเชีย X สาระสำคัญ เนอ้ื หาสาระเกยี่ วกบั ความเปน มาของศาสนาตา งๆในประเทศไทย และประเทศในทวปี เอเซยี หลกั ธรรมสำคญั ของศาสนาตา งๆ การอยรู ว มกบั คนตา งศาสนาไดอ ยา งมคี วามสขุ กรณี ตัวอยางของบุคคลตัวอยางในแตละศาสนา X ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง 1. ประวตั ิ ความสำคญั หลกั คำสอน ศาสนา วฒั นธรรม ประเพณี ของประเทศใน ทวปี เอเซยี 2. ยอมรับและปฏิบัติตนเพ่ือการอยูรวมกันอยางสันติสุขในสังคมที่มีความหลาก หลายทางศาสนา X ขอบขายเน้ือหา เรอื่ งท่ี 1 ความเปน มาของศาสนาในประเทศไทย เรอ่ื งท่ี 2 ความเปน มาของศาสนาในทวปี เอเซีย เรอ่ื งท่ี 3 หลักธรรมของศาสนาตางๆ X ส่ือการเรียนรู 1. ใบงาน 2. หนังสอื เรยี น หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 1

2 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

เรอ่ื งท่ี 1 ความเปน มาของศาสนาในประเทศไทย ศาสนาในประเทศไทยทรี่ ฐั บาลใหก ารอปุ ถมั ภ ดแู ลมที งั้ สนิ้ 5 ศาสนา ไดแ ก ศาสนา พุทธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต ศาสนาฮินดู และศาสนาซิกซ ซึ่งทุกศาสนาลวนมี องคป ระกอบหลกั ทส่ี ำคญั ๆ 5 ประการ คอื 1. ศาสดา หมายถงึ ผทู คี น พบศาสนาและเผยแผค ำสง่ั สอน หรอื หลกั ธรรมของ ศาสนา 2. ศาสนธรรม หรอื หลกั ธรรมของศาสนา เปน คำสง่ั สอนของแตล ะศาสนา 3. ศาสนกิ ชน หมายถงึ บคุ คลและปวงชนทใ่ี หก ารยอมรบั นบั ถอื ในคำสง่ั สอนของ ศาสนาน้ันๆ 4. ศาสนาสถาน หมายถงึ สถานทอี่ ยอู าศยั ของนกั บวช ใชเ ปน ทปี่ ระกอบพธิ กี รรม ทางศาสนา รวมถงึ การเปน ทที่ ใ่ี หศ าสนกิ ชนไปปฏบิ ตั กิ จิ กรรมทางศาสนา 5. ศาสนพธิ ี หมายถงึ พธิ ที างศาสนาตา งๆ ทถ่ี กู กำหนดขน้ึ จากศาสดาโดยตรงหรอื จากการคิดคนของผูปฏิบัติ มีเน้ือหาเกี่ยวกับความตองการขจัดความไมรู ความกลวั ความอตั คดั สนองความตอ งการในสงิ่ ทต่ี นขาดแคลน จงึ จำเปน ตอ ง มวี ตั ถปุ ระสงคข องการศกึ ษาคน ควา ปฏบิ ตั ติ ามหลกั ของศาสนา ประเทศไทยมีศาสนาพุทธเปนศาสนาประจำชาติ และมีผูนับถือจำนวนมากท่ีสุดใน ประเทศ รองลงมา คอื ศาสนาอสิ ลาม ครสิ ต และฮนิ ดู การศกึ ษาความเปน มาของศาสนา ดงั กลา วในประเทศไทย มคี วามสำคญั และจำเปน เพราะทำใหเ กดิ ความเขา ใจในศาสนาทต่ี น นบั ถอื และเพอื่ รว มศาสนาอนื่ ๆในประเทศ อนั จะสง ผลใหส ามารถอยรู ว มกนั ไดอ ยา งมคี วามสขุ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 3

1.1 ศาสนาพุทธในประเทศไทย พทุ ธประวตั ิ ศาสดาผูท่ีคนพบศาสนาและเผยแผคำส่ังสอนหรือหลักธรรมของศาสนาพุทธ คือ พระพุทธเจา พระพทุ ธเจา พระนามเดมิ วา \"สทิ ธตั ถะ\" เปน พระราชโอรสของพระเจา สทุ โธทนะ และพระนางสิริมหามายาแหงกรุงกบิลพัสดุแควนสักกะ พระองคทรงถือกำเนิดในศากยวงศ สกลุ โคตมะ พระองคป ระสตู ใิ นวนั ศกุ ร ขนึ้ 15 ค่ำ เดอื น 6 (เดอื นวสิ าขะ) ปจ อ กอ น พทุ ธศกั ราช 80 ป ณ สวนลมุ พนิ วี นั ซง่ึ ตง้ั อยรู ะหวา งกรงุ กบลิ พสั ดุ แควน สกั กะกบั กรงุ เทวทหะ แควน โกลยิ ะ (ปจ จบุ นั คอื ตำบลรมุ มนิ เด ประเทศเนปาล) ทงั้ นี้ เปน เพราะธรรมเนยี ม ที่สตรีจะตองไปคลอดบุตรท่ีบานบิดามารดาของตน พระนางสิริมหามายาจึงตองเดินทางไป กรงุ เทวทหะ หลงั จากประสตู ไิ ด 5 วนั พระเจา สทุ โธทนะโปรดใหป ระชมุ พระประยรู ญาติ และเชญิ พราหมณผ เู รยี นไตรเพท จำนวน 108 คน เพอื่ มาทำนายพระลกั ษณะของพระราชกมุ าร พระ ประยรู ญาตไิ ดพ รอ มใจกนั ถวายพระนามวา \"สทิ ธตั ถะ\" มคี วามหมายวา \"ผมู คี วามสำเรจ็ สม ประสงคท กุ สงิ่ ทกุ อยา งทตี่ นตงั้ ใจจะทำ\" สว นพราหมณเ หลา นน้ั คดั เลอื กกนั เองเฉพาะผทู ่ี ทรงวทิ ยาคณุ ประเสรฐิ กวา พราหมณท งั้ หมดได 8 คน เพอื่ ทำนายพระราชกมุ าร พราหมณ 7 คนแรก ตา งกท็ ำนายไว 2 ประการ คอื \"ถา พระราชกมุ ารเสดจ็ อยคู รองเรอื นกจ็ กั เปน พระเจา จกั รพรรดผิ ทู รงธรรม หรอื ถา เสดจ็ ออกผนวชเปน พรรพชติ จกั เปน พระอรหนั ตส มั มาสมั พทุ ธเจา ผไู มม กี เิ ลสในโลก\" สว นโกณทญั ญะพราหมณ ผมู อี ายนุ อ ยกวา ทกุ คน ไดท ำนายเพยี งอยา งเดยี ว วา พระราชกมุ ารจกั เสดจ็ ออกจากพระราชวงั ผนวชเปน บรรพชติ แลว ตรสั รเู ปน พระอรหนั ต สมั มาสมั พทุ ธเจา ผไู มก เิ ลสในโลก\" เมอ่ื เจา ชายสทิ ธตั ถะ ประสตู ไิ ด 7 วนั พระราชมารดา ก็เสด็จสวรรคต พระเจาสุทโธทนะทรงมอบหมายใหพระนางมหาปชาบดีโคตมี ซึ่งเปน พระกนษิ ฐาของพระนางสริ มิ หามายา เปน ผถู วายอภบิ าลเลยี้ งดเู มอ่ื พระสทิ ธตั ถะทรงพระเจรญิ มพี ระชนมายไุ ด 8 พรรษา ไดท รงศกึ ษาในสำนกั อาจารยว ศิ วามติ ร ซง่ึ มเี กยี รตคิ ณุ แผข จรไกล ไปยงั แควน ตา งๆ เจา ชายสทิ ธตั ถะทรงศกึ ษาศลิ ปวทิ ยาเหลา นไ้ี ดอ ยา งวอ งไวและเชย่ี วชาญจน หมดความสามารถของพระอาจารย ดวยพระราชบิดามีพระราชประสงคม่ันคงท่ีจะใหเจาชายสิทธัตถะทรงครองเพศ ฆราวาสเปนพระจักรพรรดิผูทรงธรรม จึงพระราชทานความสุขเกษมสำราญ แวดลอมดวย ความบันเทิงนานาประการแกพระราชโอรสเพื่อผูกพระทัยใหม่ังคงในทางโลก เมื่อเจาชาย สิทธัตถะเจริญพระชนมได 16 พรรษา พระเจาสุทโธทนะมีพระราชดำริวาพระราชโอรส สมควรจะไดอ ภเิ ษกสมรส จงึ โปรดใหส รา งประสาทอนั วจิ ติ รงดงามขนึ้ 3 หลงั สำหรบั ให พระราชโอรสไดป ระทบั อยา งเกษมสำราญตามฤดกู าลทง้ั 3 คอื ฤดรู อ น ฤดฝู นและฤดหู นาว 4 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

และทรงสูขอพระนางพิมพายโสธรา พระราชธิดาของพระเจาสุปปพุทธะและพระนางอมิตา แหงเทวทหะนคร ในตระกูลโกลิยวงศใหอภิเษกดวย เจาชายสิทธัตถะไดเสวยสุขสมบัติ จนพระชนมายไุ ด 29 พรรษา พระนางพมิ พายโสธราจงึ ประสตู พิ ระโอรส พระองคม พี ระราช หฤทัยสิเนหาในพระโอรสเปนอยางย่ิง เม่ือพระองคทรงทราบถึงการประสูติของพระโอรส พระองคต รสั วา “ราหลุ ชาโต พนั ธนา ชาต” แปลวา “บว งเกดิ แลว เครอื่ งจองจำเกดิ แลว ” ถึงแมเจาชายสิทธัตถะจะทรงพร่ังพรอมดวยสุขสมบัติมหาศาล ก็มิไดพอพระทัย ในชวี ติ คฤหสั ถ พระองคย งั ทรงมพี ระทยั ฝก ใฝใ ครค รวญถงึ สจั ธรรมทจี่ ะเปน เครอ่ื งนำทางซงึ่ ความพน ทกุ ขอ ยเู สมอ พระองคไ ดเ คยเสดจ็ ประพาสอทุ ยาน ไดท อดพระเนตรเทวทตู ทง้ั 4 คอื คนแก คนเจบ็ คนตาย และบรรพชติ พระองคจ งึ สงั เวชพระทยั ในชวี ติ และพอพระทยั ในเพศ บรรพชิต มีพระทัยแนวแนที่จะทรงออกผนวช เพื่อแสวงหาโมกขธรรมอันเปนทางดับทุกข ถาวรพน จากวฏั สงสารไมก ลบั มาเวยี นวา ยตายเกดิ อกี พระองคจ งึ ตดั สนิ พระทยั เสดจ็ ออกผนวช โดยพระองคท รงมา กณั ฐกะ พรอ มดว ยนายฉนั นะ มงุ สแู มน ำ้ อโนมานที แควน มลั ละ รวม ระยะทาง 30 โยชน (ประมาณ 480 กโิ ลเมตร) เสดจ็ ขา มฝง แมน ้ำอโนมานทแี ลว ทรงอธษิ ฐาน เพศเปนบรรพชิต และทรงมอบหมายใหนายฉันนะนำเครื่องอาภรณและมากัณฐกะกลับนคร กบลิ พสั ดุ การแสวงหาธรรมระยะแรกหลังจากทรงผนวชแลว สมณสิทธัตถะไดทรงศึกษาใน สำนักอาฬารดาบส กาลามโคตร และอุทกดาบส รามบุตร ณ กรุงราชคฤห แควนมคธ พระองคไ ดท รงประพฤตพิ รหมจรรยใ นสำนกั ของอาฬารดาบส กาลามโคตร ทรงไดส มาบตั ิ คอื ทตุ ยิ ฌาน ตตยิ ฌาน อากาสานญั จายตนฌาน วญิ ญานญั จายตนฌาน และอากญิ จญั ญายตน ฌาน สว นการประพฤตพิ รหมจรรยใ นสำนกั อทุ กดาบส รามบตุ ร นน้ั ทรงไดส มาบตั ิ ๘ คอื เนวสญั ญานาสญั ญายตนฌาน สำหรบั ฌานท่ี 1 คอื ปฐมฌานนนั้ พระองคท รงไดข ณะกำลงั ประทับขัดสมาธิเจริญอานาปานสติกัมมัฏฐานอยูใตตนหวาเน่ืองในพระราชพิธีวัปปมงคล (แรกนาขวญั ) เมอ่ื ครงั้ ทรงพระเยาว เมอ่ื สำเรจ็ การศกึ ษาจากทง้ั สองสำนกั นแ้ี ลว พระองคท รง ทราบวา มใิ ชห นทางพน ทกุ ข บรรลพุ ระโพธญิ าณ ตามทท่ี รงมงุ หวงั พระองคจ งึ ทรงลาอาจารย ทง้ั สอง เสดจ็ ไปใกลบ รเิ วณแมน ้ำเนรญั ชรา ทต่ี ำบลอรุ เุ วลาเสนานคิ มกรงุ ราชคฤห แควน มคธ เม่ือพระองคทรงหันมาศึกษาคนควาดวยพระปญญาอันยิ่งดวยพระองคเองแทนการ ศกึ ษาเลา เรยี นในสำนกั อาจารย ณ ทวิ เขาดงคสริ ิ ใกลล ามแมน ำ้ เนรญั ชรานนั้ พระองคไ ดท รง บำเพ็ญทุกรกิริยา คือการบำเพ็ญอยางยิ่งยวดในลักษณะตางๆ เชน การอดพระกระยาหาร การทรมานพระวรกายโดยการกลนั้ พระอสั สาสะ พระปส สาสะ (ลมหายใจ) การกดพระทนต การกดพระตาลุ (เพดาน) ดว ยพระชวิ หา (ลนิ้ ) เปน ตน พระมหาบรุ ษุ ไดท รงบำเพญ็ ทกุ รกริ ยิ า เปน เวลาถงึ 6 ป กย็ งั มไิ ดค น พบสจั ธรรมอนั เปน ทางหลดุ พน จากทกุ ข พระองคจ งึ ทรงเลกิ การ บำเพญ็ ทกุ รกริ ยิ า แลว กลบั มาเสวยพระกระยาหารเพอ่ื บำรงุ พระวรกายใหแ ขง็ แรง ในการคดิ คน หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 5

วธิ ใี หม ในขณะทพี่ ระมหาบรุ ษุ ทรงบำเพญ็ ทกุ รกริ ยิ านน้ั ไดม ปี ญ จวคั คยี  คอื พราหมณท ง้ั 5 คน ไดแ ก โกณฑญั ญะ วปั ปะ ภทั ทยิ ะ มหามานะ และอสั สชิ เปน ผคู อยปฏบิ ตั ริ บั ใช ดว ย หวังวาพระมหาบุรุษตรัสรูแลวพวกตนจะไดรับการส่ังสอนถายทอดความรูบาง และเม่ือ พระมหาบรุ ษุ เลกิ ลม การบำเพย็ ทกุ รกริ ยิ า ปญ จวคั คยี ก ไ็ ดช วนกนั ละทง้ิ พระองคไ ปอยู ณ ปา อสิ ปิ ตนมฤคทายวนั นครพาราณสี เปน ผลใหพ ระองคไ ดป ระทบั อยตู ามลำพงั ในทอี่ นั สงบเงยี บ ปราศจากสงิ่ รบกวนทง้ั ปวง พระองคไ ดท รงตงั้ พระสตดิ ำเนนิ ทางสายกลาง คอื การปฏบิ ตั ใิ น ความพอเหมาะพอควร นนั่ เอง พระพทุ ธเจา ทรงตรสั รู เวลารงุ อรณุ ในวนั เพญ็ เดอื น 6 (เดอื นวสิ าขะ) ปร ะกา กอ น พทุ ธศกั ราช 45 ป นางสชุ าดาไดน ำขา วธปุ ายาสเพอื่ ไปบวงสรวงเทวดา ครน้ั เหน็ พระมหา บรุ ษุ ประทบั ทโี่ คนตน อชปาลนโิ ครธ (ตน ไทร) ดว ยอาการอนั สงบ นางคดิ วา เปน เทวดา จงึ ถวายขา วมธปุ ายาส แลว พระองคเ สดจ็ ไปสทู า สปุ ดษิ ฐร มิ ฝง แมน ้ำเนรญั ชรา หลงั จากเสวยแลว พระองคท รงจบั ถาดทองคำขน้ึ มาอธษิ ฐานวา “ถา เราจกั สามารถตรสั รไู ดใ นวนั นี้ กข็ อใหถ าด ทองคำใบนจ้ี งลอยทวนกระแสนำ้ ไปไกลถงึ 80 ศอก จงึ จมลงตรงทก่ี ระแสน้ำวน” ในเวลาเยน็ พระองคเ สดจ็ กลบั มายงั ตน โพธท์ิ ปี่ ระทบั คนหาบหญา ชอื่ โสตถยิ ะไดถ วายปลู าดทปี่ ระทบั ณ ใตตนโพธิ์ พระองคประทับหันพระพักตรไปทางทิศตะวันออก และทรงตั้งจิตอธิษฐานวา “แมวาเลือดในกายของเราจะเหือดแหงไปเหลือแตหนัง เอ็น กระดูกก็ตาม ถายังไมบรรลุ ธรรมวิเศษแลว จะไมยอมหยุดความเพียรเปนอันขาด” เมื่อทรงตั้งจิตอธิษฐานเชนนั้นแลว พระองคก็ทรงสำรวมจิตใหสงบแนวแน มีพระสติตั้งม่ัน มีพระวรกายอันสงบ มีพระหทัย แนวแนเปนสมาธิบริสุทธิ์ผุดผองปราศจากกิเลสปราศจากความเศราหมอง มีความต้ังม่ัน ไมหวั่นไหว ในปฐมยามแหง ราตรี พระองคท รงตรสั รปู พุ เพนวิ าสญาณ คอื ญาณทรี่ ะลกึ ถงึ ชาติ ตา งๆในปางกอ น ตอ มาในมชั ฌมิ ยามคอื ยามกลางแหง ราตรี พระองคท รงตรสั รจู ตุ ปู ปาตญาณ คอื ญาณกำหนดรกู ารเกดิ ของสตั วท ง้ั หลาย และในยามสดุ ทา ยคอื ปจ ฉมิ ยาม พระองคท รง ตรสั รอู าสวกั ขยญาณ คอื ญาณหยง่ั รใู นการสน้ิ ไปแหง อาสาวกเิ ลสทง้ั หลาย พระองคท รงตรสั รู อรยิ สจั 4 คอื ทกุ ข สมทุ ยั นโิ รธ มรรค วนั ทพี่ ระองคท รงตรสั รใู นวนั เพญ็ เดอื น 6 ปร ะกา พระชนมายไุ ด 35 พรรษา นบั แตว นั ทอ่ี อกผนวชจนถงึ วนั ตรสั รธู รรม รวมเปน เวลา 6 ป หลงั จากตรสั รแู ลว พระองคท รงเสวยวมิ ตุ ตสิ ขุ ณ บรเิ วณตน พระศรมี หาโพธ์ิ เปน เวลา 7 สปั ดาห ทรงรำพงึ วา ธรรมะของพระองคเ ปน เรอ่ื งยากสำหรบั คนทว่ั ไปจะรู พระองค นอ มพระทยั ทจ่ี ะไมป ระกาศศาสนา แตเ มอื่ พจิ ารณาแลว เหน็ สภาวธรรมวา สตปิ ญ ญาของบคุ คล เปรียบเสมอื นดอกบัว 4 เหลา คือ พวกทฟ่ี ง ธรรมแลว รเู ขา ใจโดยงาย คอื บวั ทอ่ี ยูพนน้ำ พวกทฟี่ ง ธรรมทอ่ี ธบิ ายขยายความแลว จะรธู รรม คอื บวั ทอี่ ยปู รมิ่ นำ้ พวกทฟ่ี ง ธรรมแลว ตอ งใช ระยะเวลานานไตรตรองทบทวนไปมาจึงจะเขาใจ เหมือนบัวท่ีอยูใตนำ้ และพวกสุดทายคือ 6 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

พวกทฟี่ ง ธรรมแลว ทำอยา งไรกไ็ มเ ขา ใจเหมอื นบวั ทอ่ี ยใู ตต มเปน อาหารเตา ปู ปลา จากนนั้ ดว ย พระเมตตาของพระองคจึงประกาศเผยแผศาสนา พระองคทรงพิจารณาจะสอนพระธรรม ใหกับใครกอนเปนคนแรก คร้ังแรกคิดจะสอนพระธรรมแกอาฬารดาบส แตอาจารยท้ังสอง ทา นตายแลว พระองคจ ะเผยแผธ รรมแกป ญ จวคั คยี ท งั้ 5 ทปี่ า อสิ ปิ ตนมฤคทายวนั พระองค ทรงแสดงปฐมเทศนา ในวนั ขนึ้ 15 คำ่ เดอื น 8 (เดอื นอาสาฬหะ) เรยี กวา ธรรมจกั กปั ปวตั ตน สตู ร ทา นโกณทญั ญะฟง ธรรมแลว เกดิ ดวงตาเหน็ ธรรม คอื บรรลโุ สดาบนั จงึ ทลู ขออปุ สมบท เรยี กการบวชครงั้ นว้ี า “เอหภิ กิ ขอุ ปุ สมั ปทา” เปน พระสงฆท พี่ ระพทุ ธเจา บวชให คำ่ เดอื น 8 เปน วนั ทพ่ี ระรตั นตรยั คอื พระพทุ ธ พระธรรม และพระสงฆ ครบ เรยี กวา อาสาฬหบชู า เปน ครง้ั แรก การเผยแผศ าสนา เมอ่ื พระพทุ ธเจา ไดโ ปรดปญ จวคั คยี  และสาวกอนื่ ๆ ซง่ึ เลอ่ื มใส นบั ถอื ศาสนาพทุ ธ ตอ มาพระพทุ ธเจา ทรงอนญุ าตใหพ ทุ ธสาวก สามารถบวชใหก บั ผทู เี่ ลอ่ื มใส ในศาสนาพทุ ธได เรยี กวธิ บี วชเชน นวี้ า \"ตสิ รณคมนปู สมั ปทา\" คอื การบวชดว ยการปฏญิ าณ ตนเปนผูถึงไตรสรณคมน พระพุทธศาสนาจึงหยั่งรากฝงลึกในดินแดนสุวรรณภูมิ เชน ประเทศอนิ เดยี ประเทศปากสี ถาน ประเทศเนปาล เปน ตน มา พระพทุ ธเจา ประกาศเผยแผ คำสอนจนเกดิ พทุ ธบรษิ ทั 4 อนั มี ภกิ ษุ ภกิ ษณุ ี อบุ าสก อบุ าสกิ า และพทุ ธบรษิ ทั 4 น้ี จะ ทำหนาที่เผยแผคำสอนของพระพุทธเจาและสืบทอดพระพุทธศาสนาใหคงอยูตอไป เมอื่ พระพทุ ธเจา มพี ระชนมายุ 80 พรรษา พระองคเ สดจ็ จำพรรษาสดุ ทา ย ณ เมอื ง เวสาลี ในวาระนนั้ พระพทุ ธองคท รงชราภาพและประชวรหนกั พระองคไ ดท รงดำเนนิ จาก เวสาลสี เู มอื งกสุ นิ ารา เพอ่ื เสดจ็ ดบั ขนั ปรนิ พิ พาน ณ เมอื งนนั้ พระองคเ สวยอาหารมอ้ื สดุ ทา ย ที่นายจุนทะปรุงดวยเนื้อสุกรถวาย พระองคเสวยและใหนำอาหารน้ันไปฝง ทรงมีอาการ ประชวร ถา ยเปน พระโลหติ กอ นทพี่ ระองคจ ะเสดจ็ ปรนิ พิ พาน ซง่ึ หมายถงึ การไมม าเวยี นวา ย ตายเกดิ ในวฏั สงสาร พระองคทรงมีพระดำรัสกับพระอานนท ซึ่งเปนพุทธอนุชาและเปนพระอุปฏฐากของ พระพทุ ธเจา ความวา “โย โว อานทฺ ธมมฺ จ วนิ โฺ ย มหาเทสโิ ต ป ญฺ ตโต โส โว มมจจฺ เยน สตถฺ า” แปลวา “ดกู อ นอานนท ธรรมและวนิ ยั อนั ทเี่ ราแสดงแลว บญั ญตั แิ ลว แกเ ธอทง้ั หลาย ธรรมวนิ ยั นน้ั จกั เปน ศาสดาของเธอทงั้ หลาย เมอื่ เราลว งลบั ไปแลว ” และพระพุทธองคไดแสดงปจฉิมโอวาทแกพระภิกษุสงฆวา “ดูกอนภิกษุท้ังหลาย นเ่ี ปน วาจาครง้ั สดุ ทา ย ทเ่ี ราจะกลา วแกท า นทงั้ หลาย สงั ขารทง้ั หลายทง้ั ปวงมคี วามสนิ้ ไปและ เสอื่ มไปเปน ธรรมดา ทา นทงั้ หลายจงทำความรอดพน ใหบ รบิ รู ณถ งึ ทส่ี ดุ ดว ยความไ มป ระมาท เถิด\" พระพทุ ธเจา ประสตู ิ ตรสั รู ปรนิ พิ พาน ในวนั เดอื นกนั คอื วนั เพญ็ เดอื น 6 เรยี กวา วนั “วสิ าขบชู า” หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 7

วันวิสาขบูชา ประสตู ิ ตรสั รู ปรนิ พิ พาน การเผยแผพุทธศาสนาเขาสูประเทศไทย พระพุทธศาสนาเผยแผเขามาในประเทศไทย ประมาณป พ.ศ. 270 หลังจาก พระพุทธเจาเสด็จปรินิพพาน พระเจาอโศกมหาราชสถาปนาศาสนาพุทธเปนปกแผนและสง พระเถระไปเผยแผพ ระพทุ ธศาสนายงั ประเทศตา งๆ รวมทง้ั ประเทศไทย พระเถระทเี่ ขา มามี 2 รปู คอื พระโสณเถระ และพระอตุ ตระเถระ ซง่ึ เปน นกิ ายเถรวาท ขณะนน้ั ไทยอยบู นดนิ แดน ทเ่ี รยี กวา สวุ รรณภมู ิ มขี อบเขตประเทศทรี่ วมกนั คอื ไทย พมา เวยี ดนาม กมั พชู า ลาว มาเลเซยี และสนั นษิ ฐานวา ใจกลางอยทู จี่ งั หวดั นครปฐม มหี ลกั ฐานคอื พระปฐมเจดยี แ ละรปู ธรรมจกั ร กวางหมอบ สมยั นเี้ รยี กวา สมยั ทวารวดี ตอ มา สมยั อาณาจกั รอา ยลาว ศาสนาพทุ ธนกิ ายมหายานเผยแผม ายงั อาณาจกั รนเ้ี พราะ พระเจามิ่งต่ี กษัตริยจีน ทรงรับพระพุทธศาสนา ไปเผยแผในประเทศจีนและสงฑูตมาเจริญ สมั พนั ธไมตรกี บั อาณาจกั รอา ยลาว จงึ ทำใหไ ทยนบั ถอื ศาสนาพทุ ธแบบมหายานเปน ครงั้ แรก แทนการนบั ถอื เทวดาแบบดง้ั เดมิ ในพทุ ธศตวรรษที่ 13 พ.ศ. 1300 สมนั อาณาจกั รศรวี ชิ ยั ในเกาะสมุ าตรา ไดเ จรญิ รุงเรือง และนำพระพุทธศาสนาแบบมหายานเขามาเผยแผ ดังมีหลักฐานท่ีปรากฏอยูคือพระ บรมธาตไุ ชยา จงั หวดั สรุ าษฎรธ านี และพระมหาธาตุ จงั หวดั นครศรธี รรมราช ในพทุ ธศตวรรษที่ 15 พ.ศ. 1500 อาณาจกั รลพบรุ ี เจรญิ รงุ เรอื ง ในขณะเดยี วกนั อาณาจักรขอมก็เจริญรุงเรืองดวย ในสมัยราชวงศสุริยวรมัน เรืองอำนาจ พระองครับเอา พุทธศาสนาแบบมหายานผสมผสานกับศาสนาพราหมณ และทรงสรางศาสนาสถานเปน พระปรางคและปราสาทอาณาจักรลพบุรีของไทย รับอิทธิพลนี้มาดวย มีภาษาสันสกฤตเปน 8 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ภาษาหลกั ของศาสนาพราหมณเ ขา มามอี ทิ ธพิ ลในภาษาไทย วรรณคดไี ทย จะเหน็ สงิ่ กอ สรา ง คอื พระปรางคส ามยอดจงั หวดั ลพบรุ ี ประสาทหนิ พมิ ายทจ่ี งั หวดั นครราชสมี า ปราสาทหนิ พนมรงุ ทจ่ี งั หวดั บรุ รี มั ย สว นพระพทุ ธรปู ไดร บั อทิ ธพิ ลของขอม เชน ศลิ ปะแบบขอม พทุ ธศตวรรษที่ 16 พ.ศ. 1600 อาณาจกั รพกุ ามประเทศพมา เจรญิ รงุ เรอื ง กษตั รยิ  ผปู กครองชอ่ื พระเจา อนรุ ทุ ธมิ์ หาราช กษตั รยิ พ กุ ามเรอื งอำนาจทรงรวบรวมเอาพมา กบั มอญ เขา เปน อาณาจกั รเดยี วกนั และแผข ยายอาณาจกั รถงึ ลา นนา ลา นชา ง คอื เชยี งใหม ลำพนู เชยี งราย จงึ รบั พระพทุ ธศาสนาแบบเถรวาท หลกั ฐานทป่ี รากฏ คอื การกอ สรา งเจดยี แ บบพมา ซงึ่ ปรากฏอยูตามวดั ตางๆ ตอ มาสมยั สโุ ขทยั เจรญิ รงุ เรอื งเปน ปก แผน มอี าณาจกั รของไทย คอื อาณาจกั รลา นนา และอาณาจักรสุโขทัย พอขุนรามคำแหงมหาราชทรงสดับกิตติศัพทของพระสงฆลังกา ซึ่ง เผยแผศ าสนาอยทู น่ี ครศรธี รรมราช จงึ นมิ นตม าทส่ี โุ ขทยั นบั เปน จดุ สำคญั ทท่ี ำใหพ ทุ ธศาสนา ดำรงมนั่ คงมาในประเทศไทยสบื มาจนทกุ วนั นี้ พระพทุ ธศาสนาแบบลงั กาวงศไ ดเ ขา มาเผยแผ ในประเทศไทยถงึ 2 ครง้ั คอื ครงั้ ท่ี 1 ในสมยั พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช ในสมยั ที่ 2 คอื สมยั พระยาลไิ ท กษตั รยิ ท กุ พระองคป กครองบา นเมอื งดว ยความสงบรม เยน็ ประชาชนอยดู ว ย ความผาสกุ ศลิ ปะสโุ ขทยั มคี วามงดงามโดยเฉพาะพระพทุ ธรปู ไมม ศี ลิ ปะสมยั ใดงามเสมอื น สมัยลานนา พ.ศ. 1839 พระยามังรายทรงสรางราชธานี ชื่อ นพบุรีศรีนครพิงค เชยี งใหม ตงั้ ถน่ิ ฐานทล่ี มุ แมน ำ้ ปง สนบั สนนุ ใหพ ทุ ธศาสนารงุ เรอื งในเมอื งเชยี งราย ลำพนู ลำปาง แพร นา น พะเยา ในสมยั พระเจา ตโิ ลกราชแหง เชยี งใหมท ำการสงั คายนาพระไตรปฎ ก เปน ครงั้ แรกในประเทศไทย สมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยา พทุ ธศาสนาสมยั นไี้ ดร บั อทิ ธพิ ลจากศาสนาพราหมณเ ปน อนั มาก พธิ กี รรมตา งๆจงึ ปะปนกบั พธิ พี ราหมณ ประชาชนทำบญุ กศุ ล สรา งวดั บำรงุ ศาสนา พระมหา กษัตริยท่ีทรงผนวช คือ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถและทรงริเริ่มใหเจานายและขาราชการ บวชเรยี น ทรงรจนาหนงั สอื มหาชาตคิ ำหลวงขนึ้ ในป พ.ศ. 2025 และในสมยั พระเจา ทรงธรรม ไดพ บรอยพระพทุ ธบาทที่ จ. สระบรุ ี จงึ โปรดใหส รา งมณฑป วรรณคดใี นสมยั นไ้ี ดแ ก กาพย มหาชาติ ในสมยั พระเจา อยหู วั บรมโกษฐ พ.ศ. 2275 - 2300 พทุ ธศาสนาไดเ จรญิ รงุ เรอื งมาก พระเจาแผนดินของลังกามีพระราชสาสนมาทูลของพระภิกษุสงฆไปเผยแผศาสนาที่ลังกา เพราะศาสนาพุทธท่ีเรียกวาลังกาวงศนั้นเส่ือมลง ไทยจึงสงพระอุบาลีไปประกาศศาสนาและ เผยแผ ศาสนาจนรงุ เรอื งอกี ครง้ั และเรยี กศาสนาพทุ ธในครงั้ นวี้ า นกิ ายสยามวงศ สมัยกรุงธนบุรี ป 2310 กรุงศรีอยุธยาถูกพมายกทัพเขาตีจนบานเมืองแตกยับเยิน วดั วาอารามถกู ทำลายยอ ยยบั พระเจา ตากสนิ มหาราชทรงเปน ผนู ำในการกอบกอู สิ รภาพ ทรงตง้ั เมืองหลวงที่กรุงธนบุรีและทรงบูรณปฏิสังขรณวัดวาอาราม และสรางวัดเพ่ิมเติมอีกมากและ ไดอ ญั เชญิ พระแกว มรกตจากเวยี งจนั ทนม ายงั ประเทศไทย หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 9

สมยั รตั นโกสนิ ทร รชั กาลที่ 1 (พ.ศ. 2325-2352) พระองคย า ยเมอื งหลวงมาตง้ั ที่ กรุงเทพมหานคร และทรงปฏิสังขรณวัดตางๆ คือ การสรางวัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดสุทัศนเทพวราราม วัดสระเกศ และวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม และโปรดใหมีการ สงั คายนาพระไตรปฎ กครง้ั ท่ี 9 และถอื เปน ครงั้ ที่ 2 ในดนิ แดนประเทศไทยปจ จบุ นั รชั กาลท่ี 2 (พ.ศ. 2352-2367) ทรงบรู ณะวดั อรณุ ราชวราราม วดั สทุ ศั นเทพวราราม และฟนฟูประเพณีวิสาขบูชา รชั กาลท่ี 3 พระบาทสมเดจ็ พระนงั่ เกลา เจา อยหู วั (พ.ศ. 2367-2394) ทรงสรา ง 3 วดั คอื วดั เฉลมิ พระเกยี รติ วดั เทพธดิ าราม และวดั ราชนดั ดาราม และทรงบรู ณะปฏสิ งั ขรณ วดั มจี ำนวนมากถงึ 50 วดั พระองคเ ชดิ ชกู ำเนดิ ธรรมยตุ กิ นกิ ายในป 2376 เนอ่ื งจากพระองค เลอ่ื มใสในจรยิ าวตั รของพระมอญซง่ึ เปน รปู แบบนกิ ายธรรมยตุ มวี ดั บวรนเิ วศนเ ปน ศนู ยก ลาง ทรงสรา งพระไตรปฎกเปน จำนวนมากย่งิ กวา รชั กาลใดๆ ตอ มาสมยั รชั กาลที่ 4 พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจา อยหู วั (พ.ศ. 2394-2411) ทรง สรางพระไตรปฎก ปฏิสังขรณวัด กำเนิดการบำเพ็ญกุศลพิธีมาฆบูชา เปนคร้ังแรกที่วัด พระศรศี าสดาราม และสง สมณฑตู ไปลงั กา สมยั รชั กาลท่ี 5 พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั (พ.ศ. 2411-2453) ทรง สรา งพระไตรปฎ กแปลจากอกั ษรขอม เปน อกั ษรไทย ปฏสิ งั ขรณว ดั ตา งๆ ทรงตราพระราช บญั ญตั คิ ณะสงฆแ ละสถาปนาการศกึ ษาสำหรบั พระสงฆ 2 แหง คอื มหามกฎุ ราชวทิ ยาลยั ทวี่ ดั บวรนเิ วศวหิ าร และมหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั ทวี่ ดั มหาธาตุ สมยั รชั กาลท่ี 6 พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจา อยหู วั (พ.ศ. 2453-2468) ทรง ประกาศใชพ ทุ ธศกั ราชทางราชการตงั้ แตว นั ที่ 1 เมษายน 2456 เปน ตน มา ทรงสรา งโรงเรยี น และบรู ณะวดั ตา งๆทรงพระราชนพิ นธห นงั สอื ทางพระพทุ ธศาสนา คอื พระพทุ ธเจา ตรสั รอู ะไร และเทศนาเสอื ปา สมัยรัชกาลท่ี 7 พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว (พ.ศ. 2468-2477) ทรง พมิ พพ ระไตรปฎ ก เรยี กวา \"พระไตรปฎ กสยามรฐั \" มตี ราชา งเปน เครอื่ งหมายเผยแพร ทรง ประกวดหนังสือสอนพระพุทธศาสนาสำหรับเด็ก ทรงเพิ่มหลักสูตรจริยศึกษา (อบรมใหมี ศลี ธรรมดงี ามขน้ึ แตเ ดมิ มเี พยี งหลกั สตู รพทุ ธศิ กึ ษา (ใหม ปี ญ ญาความร)ู และพลศกึ ษา (ฝก หดั ใหเ ปน ผมู รี า งกายสมบรู ณ) สมยั รชั กาลท่ี 8 พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั อานนั ทมหดิ ล (พ.ศ. 2477-2489) มกี าร แปลพระไตรปฎ กเปน ภาษาไทย ทรงตราพระราชบญั ญตั คิ ณะสงฆ พ.ศ. 2484 เลกิ การปกครอง สงฆแ บบมหาเถรสมาคมทใี่ ชม าตงั้ แตส มยั รชั กาลท่ี 5 สมยั รชั กาลที่ 9 พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช (พ.ศ. 2489-ปจ จบุ นั ) มกี ารจดั งานฉลอง 25 พทุ ธศตวรรษ ในป พ.ศ. 2500 มกี ารสรา งพทุ ธมณฑลไวท ต่ี ำบลศาลายา 10 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

จงั หวดั นครปฐม มกี ารสง พระสงฆไ ปเผยแผศ าสนาพทุ ธในตา งประเทศ เสดจ็ ออกผนวชทว่ี ดั บวรนเิ วศ วรวหิ าร และมโี รงเรยี นพทุ ธศาสนาในวนั อาทติ ย 1.2 ศาสนาอิสลามในประเทศไทย ประวัติศาสดา ศาสดาของศาสนาอสิ ลาม คอื ทา นนบมี ฮุ มั มดั เปน บตุ รของอบั ดลุ ลอหแ หง อารเบยี ทานไดรับมอบหมายใหเผยแผสาสนของอัลลอฮพระผูเปนเจา ทา นศาสดามฮุ มั มดั เกดิ ทม่ี หานครมกั กะห (เมกกะ) ตรงกบั วนั จนั ทร ที่ 17 (บา งกว็ า 12) เดอื นรอ็ บอี ลุ เอาวลั ในป ค.ศ. 570 (พ.ศ. 1113) ในตอนแรกเกดิ วรกายของมฮุ มั มดั มรี ศั มสี วา งไสว และมกี ลน่ิ หอมเปน ศภุ นมิ ติ บง ถงึ ความพเิ ศษของทารก ปท ท่ี า นเกดิ นนั้ เปน ปท ่ี อปุ ราชอบั รอ็ ฮะหแ หง อบสิ สเิ นยี (เอธโิ อเปย ปจ จบุ นั ) กรฑี าทพั ชา งเขา โจมตมี หานครมกั กะห เพอ่ื ทำลายกะอบะหอ นั ศกั ดสิ์ ทิ ธิ์ แตอ ลั ลอหไ ดท รงพทิ กั ษม กั กะห ดว ยการสง กองทพั นกทค่ี าบ กรวดหนิ ลงมาทง้ิ บนกองทพั น้ี จนไพรพ ลตอ งลม ตายระเนระนาด เนอ้ื ตวั ทะลดุ จุ ดงั่ ใบไมท ถ่ี กู หนอน กดั กนิ อปุ ราชอมั รอ็ ฮะหจ งึ จำตอ งถอยทพั กลบั ไป หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 11

ในปเ ดยี วกนั นนั้ มแี ผน ดนิ ไหวเกดิ ขน้ึ ในเปอรเ ซยี เปน เหตใุ หร าชวงั อะนชู ริ วานของ จักรพรรดิเปอรเชียสั่นสะเทือนถึงรากเหงาและพังทลายลง ยังผลใหไฟศักด์ิสิทธ์ิในวิหาร บูชาไฟของพวกโซโรแอสเตอรท ล่ี กุ อยูเ ปน พนั ปนัน้ ตอ งดบั ลงไปดว ย เมอ่ื มฮู มั มดั มอี ายไุ ด 20 ป กติ ตศิ พั ทแ หง คณุ ธรรม และความสามารถในการคา ขาย ก็เขาถึงหูของคอดีญะหเศรษฐีนีหมาย ผูมีเกียรติจากตระกูลอะซัดแหงเผากุเรช นางจึงเชิญ ใหทานเปนผูจัดการในการคาของนาง โดยใหทานนำสินคาไปขายยังประเทศซีเรีย ในฐานะ หวั หนา กองคาราวาน ปรากฏผลวา การคา ดำเนนิ ไปดว ยความเรยี บรอ ย และไดก ำไรเกนิ ความ คาดหมาย จงึ ทำใหน างพอใจในความสามารถและความซอื้ สตั ยข องทา นเปน อยา งมาก เมอื่ อายุ 30 ป ทา นไดเ ขา รว มเปน สมาชกิ ในสหพนั ธ ฟฎุ ล อนั เปน องคก ารพทิ กั ษ สาธารณภัยประชาชน เพื่อขจัดทุกขบำรุงสุขใหประชาชน กิจการประจำวันของทาน ก็คือ ประกอบแตก ศุ ลกรรมปลดทกุ ขข จดั ความเดอื ดรอ น ชว ยเหลอื ผตู กยาก บำรงุ สาธารณกศุ ล เมอ่ื อายุ 40 ป ทา นไดร บั วา วะฮย ู (การววิ รณ) จากอลั ลอหพ ระผเู ปน เจา ในถำ้ ฮริ ออ ซง่ึ อยบู นภเู ขาลกู หนง่ึ นอกเมอื งมกั กะห โดยฑตู ญบิ รลี เปน ผนู ำมาบอกเปน ครงั้ แรก เรยี กรอ งให ทา นรบั หนา ทเี่ ปน ผเู ผยแผศ าสนาของอลั ลอหด งั่ ทศี่ าสดามซู า (โมเสส) อซี า (เยซ)ู เคยทำมา นั่นคือประกาศใหมวลมนุษยนับถือพระเจาเพียงองคเดียว ทาไดรับพระโองการติดตอกันเปน เวลา 23 ป พระโองการเหลา นร้ี วบรวมขน้ึ เปน เลม เรยี กวา คมั ภรี อ ลั ลกรุ อาน ในตอนแรกทานเผยแผศาสนาแกวงศญาติและเพื่อนใกลชิดเปนภายในกอน ทาน ค็อดีญะหเองไดสละทรัพยสินเงินทองของทานไปมากมาย และทานอบูฎอลิบก็ไดปกปอง หลานชายของตนดวยชีวิต ตอมาทานไดรับโองการจากพระเจาใหประกาศเผยแผศาสนา โดยเปด เผย ทำใหญ าตพิ น่ี อ งในตระกลู เดยี วกนั ชาวกเุ รชและอาหรบั เผา อนื่ ๆทเี่ คยนบั ถอื ทา น พากนั โกรธแคน ตงั้ ตนเปน ศตั รกู บั ทา นอยา งรนุ แรงถงึ กบั วางแผนสงั หารทา นหลายครงั้ แตก ็ ไมส ำเรจ็ ชนมสุ ลมิ ถกู ควำ่ บาตรไมส ามารถทำธรุ กจิ กบั ผใู ด จนตอ งอดอยาก เพราะขาดรายได และไมม เี งนิ ทจ่ี ะซอื้ อาหาร อบซู ฟุ ยานแหง ตระกลู อมุ ยั ยะหแ ละอบญู ะฮลั คอื สองในจำนวน หัวหนามุชริกูนท่ีไดพยายามทำลายลางศาสนาอิสลาม เม่ือชาวมุชริกูนเอาชนะรัฐอิสลามไมไดก็ไดมีการทำสัญญาสงบศึกกันในเดือน มนี าคม ค.ศ. 628 เรยี กสญั ญาสงบศกึ ครงั้ นน้ั วา สญั ญาฮดุ ยั บยี ะห ตอมาในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 629 ชาวมักกะหไดละเมิดสัญญาสงบศึกในเดือน มกราคม ป ค.ศ. 630 ทา นนบจี งึ นำทหาร 10,000 คน เขา ยดึ เมอื งมกั กะห ทา นจงึ ประกาศ นริ โทษกรรมใหช าวมกั กะหเ กอื บทง้ั หมด ยกเวน บางคน ในจำนวนนนั้ มอี ลั ฮะกมั แหง ตระกลู อมุ ยั ยะหท ท่ี า นนบปี ระกาศใหท กุ คนคว่ำบาตรเขา การนริ โทษกรรมครง้ั น้ี มผี ลใหช าวมกั กะห ซาบซงึ้ ในความเมตตาของทา น จงึ พากนั หลง่ั ไหลเขา นบั ถอื ศาสนาอสิ ลามเปน จำนวนมาก ทา น นบมี ฮู มั มดั ไดส นิ้ ชวี ติ ทเ่ี มอื งมดนี ะห เมอื่ วนั จนั ทรท ่ี 12 ป ค.ศ. 632 รวมอายไุ ด 63 ป 12 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

การเผยแผศาสนาอิสลามเขามาสูประเทศไทย จากบันทึกทางประวัติศาสตรของมุสลิม ชนชาติเปอรเซียและชนชาติอาหรับ ได เดนิ ทางมาทางทะเลมาทำการคา ขายกบั เมอื งไทยตง้ั แตส มยั สโุ ขทยั แตไ มม ผี ใู ดรบั ราชการใน ราชสำนักไทยนอกจากชาวมุสลิมในทองถิ่นภาคใต นับต้ังแตนครศรีธรรมราชลงไปจรด ปลายแหลมมลายู สิงคโปรและมะละกานั้นเจาผูครองนครแทบทุกเมืองเปนชาวมุสลิมมา แตเ ดมิ ไมป รากฏวา ทางกรงุ สโุ ขทยั สง คนทางสโุ ขทยั ไปปกครองแมแ ตค นเดยี ว และเมอื งตา งๆ ทางภาคใตเปนประเทศราชของกรุงสุโขทัย ตองสงดอกไมเงิน ดอกไมทอง เปนเคร่ือง บรรณาการตามกำหนด หากเมืองใดแข็งเมือง ทางเมืองหลวงจะยกกองทัพไปปราบเปน ครง้ั คราวและอยรู ว มกนั อยา งมคี วามปกตสิ ขุ เปน เวลาหลายรอ ยป เจา พระยาบวรราชนายกตำแหนง วางจางมหาดไทย นบั วา ทา นเปน ผนู ำศาสนาอสิ ลาม นกิ ายชอี ะหเ ขา มาสปู ระเทศไทย และเปน จฬุ าราชมนตรคี นแรก เมอ่ื ทา นถงึ แกก รรม ศพทา น ฝงไวที่สุสานบริเวณทากายี ปจจุบันเปนมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา ทานเปน ตน ตระกลู อะหมดั จฬุ า จฬุ ารตั น บญุ นาค ศรเี พญ็ บรุ านนท ศภุ มติ ร ในสมยั พระเจา ทรงธรรม มชี าวเปอรเ ซยี ชอื่ วา ทา นโมกอล อพยพครอบครวั และบรวิ ารมาจากเมอื งสาเลห เกาะชวากลาง เน่ืองจากถูกชาติโปรตุเกสรุกราน ทานสะสมกำลังสรางปอมคายท่ีบานหัวเขาแดง จังหวัด สงขลา เพราะตอ งปอ งกนั ตวั จากโจรสลดั เจา พระยานครศรธี รรมราชซงึ่ มหี นา ทดี่ แู ลหวั เมอื ง ภาคใตไ ดร ายงานเรอ่ื งนใ้ี หก รงุ ศรอี ยธุ ยาทราบเรอื่ ง พระเจา ทรงธรรมโปรดเกลา ฯ แตง ตง้ั ให ทา นโมกอลเปน ขา หลวงผสู ำเรจ็ ราชการเมอื งสงขลา เมอื่ ทา นโมกอลถงึ แกอ สญั กรรม บตุ รชาย คอื ทา นสลุ ยั มานเปน ผสู ำเรจ็ ราชการตอ มา และเมอื่ เจา พระยากลาโหมศรสรุ ยิ วงศป ราบดาภเิ ษก โดยทำการประหารพระเชษฐาธริ าช คอื พระเจา ทรงธรรมและพระโอรสสน้ิ ชวี ติ และสถาปนา ตนเปน กษตั รยิ  ทรงพระนามวา พระเจา ปราสาททอง ทา นสลุ ยั มานจงรกั ภกั ดตี อ พระเจา หลวง จงึ ไมเ หน็ ดว ย แลว ประกาศแขง็ เมอื ง เมอ่ื พ.ศ. 2173 สถาปนาตนเปน สลุ ตา น ชอื่ สลุ ตา น สลุ ยั มานชาห ตลอดสมยั ปรบั ปรงุ เมอื งสงขลาเปน เมอื งทา สำคญั มกี ำลงั ทหารเขม แขง็ ทงั้ ทางนำ้ และทางบก กรงุ ศรอี ยธุ ยาเคยยกกองทพั ไปปราบ 2 ครง้ั แตเ อาชนะไมไ ด สลุ ตา นสลุ ยั มานชาห ปกครองสงขลาอยู 46 ป สรา งความเจรญิ กา วหนา ทง้ั ดา นการคา มโี กดงั สนิ คา มากมายและ การทางคมนาคม ทำใหไมตองออมเรือไปยังสิงคโปร ทำใหยนระยะทางไดมาก ทานถึง แกกรรม เมื่อ พ.ศ. 2211 ศพทานฝงไว ณ สุสานบริเวณเขาแดง ปจจุบันข้ึนทะเบียนเปน โบราณสถานของชาติ คนทว่ั ไปนบั ถอื ทา นมาก เรยี กทา นวา ดาโตะ มะหรมุ หมายถงึ ดาโตะ ผลู ว งลบั นนั่ เอง ในสมยั สมเดจ็ พระนารายณม หาราชดำรวิ า ในพระราชอาณาจกั รของพระองค ไมค วรมกี ษตั รยิ อ งคอ น่ื อกี จงึ ยกทพั ไปปราบนครสงขลา ซง่ึ สลุ ตา นมตุ ตาฟาบตุ รของสลุ ตา น สลุ ยั มานชาหค รองอยแู ละรบชนะ สมเดจ็ พระนารายณม หาราชจงึ ใหท า นสลุ ตา นมตุ ตาฟาและ ครอบครัวยายไปอยูเมืองไชยา และสลายเมืองสงขลาเสีย สมเด็จพระนารายณมิไดถือโทษ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 13

สุลตานมุตตาฟาเพราะถือวาเปนชวงผลัดแผนดิน ตอมาพระองคโปรดเกลาฯ ใหสุลตาน มุตตาฟาเปนพระไชยา ภาษาถ่ินนามวายามีตำแหนงเปน “พระยาพิชิตภักดีศรีพิชัยสงคราม” ทไี่ ชยา เกดิ เปน หมบู า งสงขลา มกี ารปก หลกั ประตเู มอื ง เรยี กวา เสาประโคน อยกู ลางเมอื ง เปน หลกั ฐานมาจนทกุ วนั นี้ สว นนอ งชายของพระชายาคอื ทา นหะซนั และทา นรเู ซน็ โปรด เกลา ฯ ใหร บั ราชการในกรงุ ศรอี ยธุ ยา พรอ มกบั บตุ รชายคนโตคอื เตาฟค ทา นหะซนั ชำนาญการ เดนิ เรอื และทหารเรอื จงึ โปรดเกลา ฯ เปน พระยาราชบงั สนั วา ทแ่ี มท พั เรอื ของกรงุ ศรอี ยธุ ยา และตำแหนง นไ้ี ดส บื ทอดตอ เนอื่ งในสายสกลุ ของทา น นบั วา โชคดขี องประเทศไทย ทต่ี ลอด ระยะเวลาของกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุงรัตนโกสินทร จนถึงสมัยของสมเด็จพระ จอมเกลา เจา อยหู วั รชั กาลท่ี 4 มขี า ราชการตำแหนง สำคญั ๆนบั ถอื ศาสนาอสิ ลามไมข าดสาย เชน ตำแหนง ลกั ษมณา เปน ภาษามาเลเซยี แปลวา นายพลเรอื ตง้ั แตส มยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาถงึ กรงุ รตั นโกสนิ ทร เปน ตำแหนง ทแ่ี ตง ตงั้ เฉพาะคนมสุ ลมิ เทา นน้ั เปน ทนี่ า สงั เกตอกี อยา งหนงึ่ วา ศาสนาอสิ ลามนกิ ายซนุ หนแี่ ละนกิ ายชอี ะหใ นประเทศ ไทยอยรู วมกนั มาตงั้ แตส มยั พระเจา ทรงธรรมแหง กรงุ ศรอี ยธุ ยา นกิ ายซนุ หนน่ี น้ั มมี าแตเ ดมิ ใน แผนดินสุวรรณภูมิ สวนนิกายชีอะหน้ัน ไดเขามาพรอมกับทานเฉกอะหมัดสมัยพระเจา ทรงธรรม ทง้ั สองนกิ ายนผี้ กู มติ รกนั โดยมกี ารแตง งานระหวา งกนั หวั เมอื งชายแดนภาคใตต ง้ั แตส มยั กรงุ ศรอี ยธุ ยา ดนิ แดนของไทยครอบคลมุ ถงึ หลาย หวั เมอื งในประเทศมาเลเซยี ปจ จบุ นั คอื ไทรบรุ ี (เคดาห) กลนั ตนั ตรงั กานู ปะลศิ สว น ดนิ แดนในเขตประเทศไทยปจ จบุ นั มปี ต ตานเี ปน เมอื งใหญค รอบคลมุ ไปถงึ ยะลา นราธวิ าส สตูล ตกอยูในประเทศราชของไทย ตองสงดอกไมเงินดอกไมทองเปนบรรณาการมายัง กรุงศรีอยุธยามาโดยตลอด บางครั้งเม่ือมีการผลัดแผนดินโดยการปราบดาภิเษก เจาเมือง เหลาน้ันมักถือ โอกาสแข็งเมืองตั้งตนเปนอิสระบอยคร้ังทางกรุงศรีอยุธยาตองสงกองทัพ ไปปราบ เมอื่ ปราบแลว ไดก วาดตอ นคนมากรงุ ศรอี ยธุ ยาดว ย เชน ทต่ี ำบลคลองตะเคยี น จงั หวดั นครศรอี ยธุ ยา มชี าวมสุ ลมิ เชอ้ื สายปต ตานจี ำนวนมาก สว นชาวมสุ ลมิ แขกเทศหรอื แขกแพ เชื้อสายเปอรเซียหรืออาหรับ มีภูมิลำเนาอยูแถบหัวแหลมหรือทากายี เปนชาวมุสลิมชีอะห เชือ้ สายเปอรเ ซยี ในปจ จบุ นั ชาวมสุ ลมิ ในประเทศไทยสามารถอยรู ว มกบั คนไทยพทุ ธได โดยมกี จิ กรรม ที่สำคัญๆ รวมกันคือการติดตอคาขาย การศึกษา รัฐธรรมนูญไทยทุกฉบับปรากฏขอความ สำคญั คอื พระมหากษตั รยิ ไ ทย ทรงเปน อคั รศาสนปู ถมั ภกทกุ ศาสนา แตใ นปจ จบุ นั มปี ญ หา ที่ 3 จงั หวดั ภาคใต คอื ยะลา ปต ตานี นราธวิ าส ซง่ึ ไมไ ดเ กดิ จากปญ หาความแตกตา งทาง ศาสนา แตเ กดิ จากคนบางกลมุ ยงั ไมเ ขา ใจกนั ดเี พยี งพอจงึ เกดิ การปะทะกนั และรฐั บาลไทย ทกุ สมยั พยายามแกไ ขปญ หานโ้ี ดยตลอด 14 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ในป พ.ศ. 1847-1921 อบิ นบี าตเู ตาะห ชาวโมรอ็ กโก เชอื้ สายอาหรบั ทำการเผยแพร ศาสนาอสิ ลามนกิ ายซนุ หนขี่ น้ึ ทางเกาะสมุ าตรา ตะวนั ตกเฉยี งเหนอื โดยทำใหร าชาซอและห ยอมรบั นบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม เพราะในคมั ภรี อ ลั กรุ อานนน้ั มบี ทบญั ญตั ทิ งั้ ทางโลก ทางธรรม มหี ลกั วชิ าเศรษฐศาสตร นติ ศิ าสตร วทิ ยาศาสตร ปรชั ญา การเมอื ง การสงั คม การอาชพี การคา ขาย การแพทย การเปน หนสี้ นิ การบรโิ ภคอาหาร การสมรส การหยา รา ง การครองเรอื น การแบง มรดก การศกึ ษา การทตู การสงคราม และกจิ วตั รประจำวนั ของบคุ คลแตล ะคน ดงั นนั้ เมื่อมีพระราชาศรัทธาในศาสนาจึงเผยแผศาสนาอิสลามไปในหมูพสกนิกร และจัดระบบ การเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ สังคม การสมรส การครองเรือน ตามพระราชบัญญัติ พระคมั ภรี อ ลั กรุ อาน และพระราชาธบิ ดี เปลย่ี นจากราชาซอและหม าเปน สลุ ตา นซอและห ท่ี เขม แขง็ และเดด็ ขาด และจากนนั้ ศาสนาอสิ ลามเผยแผไ ปยงั รฐั ใกลเ คยี งจนกลายเปน รฐั อสิ ลาม และขยายขึ้นมาจากตอนเหนือของมลายูเขามาสูตอนใตของประเทศไทยและปรากฏหลักฐาน วา เจา ผคู รองนครทางภาคใตข องประเทศไทยจนถงึ เมอื งนครศรธี รรมราช นบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม ท้ังสิ้น ศาสนาอิสลามจากอินเดียใตเขามาสูมาเลเซียภาคใตของประเทศไทย สุมาตรา ชวา บอรเ นยี ว แบบพธิ ขี องศาสนาอสิ ลามในสว นนขี้ องโลกเปน แบบอนิ โด-เปอรเ ซยี นเชน เดยี วกบั ในอินเดียและเปอรเซีย ซ่ึงตางจากศาสนาอิสลามในอาระเบีย ประมาณคริสตศตวรรษท่ี 9 อสิ ลาม ไดม าถงึ ฝง มะละกา เมอ่ื มารโ คโปโลเดนิ ทางเรอื ผา นชวา เขาเขยี นวา ผคู นตามเมอื งทา เปน มสุ ลมิ ทง้ั สนิ้ 1.3 ศาสนาคริสตในประเทศไทย ประวัติศาสดา ศาสดาของศาสนาครสิ ต คอื พระเยซู เกดิ ในชนชาตฮิ บี รู หรอื ยวิ หรอื อสิ ราเอล พระเยซูคริสตถือเปนพระบุตรของพระเจามาบังเกิดในชาตินี้ เมื่อจัดศาสนาของพระเจา คือ พระยะโฮวาครสิ ตม รี ากศพั ทม าจากภาษาโรมนั หรอื ภาษากรกี ทแ่ี ปลมาจากคำวา เมสสอิ าหใ น ภาษฮบี รู แปลวา ผปู ลดเปลอ้ื งทกุ ขภ ยั พระเยซเู กดิ ทห่ี มบู า นเบธเลเฮม แขวงยดู าย กรงุ เยรซู าเลม็ ในปาเลสไตน เมอื่ พ.ศ. 543 แตไ ปเตบิ โตทเี่ มอื งนาซเ รท แควน กาลนิ ี หา งจากนครยซู าเลม็ ประมาณ 55 ไมล มารดา ของพระเยซชู อื่ มาเรยี หรอื มารยี  บดิ าชอื่ โยเซฟ อาชพี ชา งไม ตามประวตั ิ มาเรยี มารดาพระ เยซนู น้ั ตง้ั ครรภม ากอ นขณะทโี่ จเซฟยงั เปน คหู มน้ั มไิ ดอ ยกู นิ ดว ยกนั รอ นถงึ เทวทตู ของพระเจา หรอื พระยะโฮวาห คอื เทวาคาเบรยี ลตอ งมาเขา ฝน บอกโยเซฟใหร วู า บตุ รในครรภข องมาเรยี เปน บตุ รของพระเจา เปน ผมู บี ญุ มากใหต ง้ั ชอื่ วา พระเยซู ตอ ไปคนผนู จ้ี ะชว ยไถบ าปใหช าวยวิ รอดพน จากความทกุ ขท งั้ ปวง โยเซฟปฏบิ ตั ติ ามคำของฑตู แหง พระเจา รบั มาเรยี มาอยดู ว ยกนั โดยมไิ ด หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 15

สมสูเยี่ยงสามีภรรยา พระเยซูไดรับการเลี้ยงดูอยางดี มีความรูภาษากรีกแตกฉาน ศึกษา พระคัมภีรเกา ไดมอบตัวเปนศิษยของโยฮัน ผูแตกฉานในคัมภีรของยิว เมื่อเยซูเติบโตเปน ผใู หญ มนี สิ ยั ใฝส งบ ชอบอยใู นวเิ วก ใฝใ จทางศาสนา เมอ่ื อายไุ ด 30 ป ไดร บั ศลี ลา งบาปจากจอหน โดยอาบน้ำลา งบาปทแ่ี มน ้ำจอรแ ดน ตั้งแตน้ันมาถือวาพระเยซูไดสำเร็จภูมิธรรมสูงสุดในศาสนาคริสตเปนศาสดาบำเพ็ญพรต อดอาหาร เพอ่ื การคดิ พจิ ารณาธรรมอยใู นปา สงดั ถงึ 40 วนั จากนนั้ จงึ ออกประกาศศาสนาเผยแผ ศาสนาอยู 3 ป พระเยซสู งั่ สอนไปทวั่ ประเทศปาเลสไตน หรอื อสิ ราเอลประมาณ 3 ป มผี นู บั ถอื พระเยซมู ากขน้ึ แตก ท็ ำใหพ วกปโุ รหติ พวกธรรมาจารยแ ละพวกฟารซ เี กลยี ดชงั ขณะที่ พระเยซู พรอ มสาวก 12 คน กำลงั รบั ประทานอาหารคำ่ มอื้ สดุ ทา ย ทหารโรมนั กจ็ โู จมเขา จบั พระเยซู และสาวกในขอ หาเปน กบฏตอ ซซี า รโ รมนั ตงั้ ตนเปน บตุ รพระเจา เปน พระเมสสอิ าห ถกู ตดั สนิ ใหล งโทษประหารชวี ติ โดยการตรงึ กบั ไมก างเขนไว 3 วนั ไดส นิ้ พระชนมแ ละเสดจ็ ไปสู สวรรค พระเยซไู ดเ ลอื กอคั รสาวก 12 คน เปน หลกั สบื ศาสนาตอ ไป โดยมนี กั บญุ เปโตร (Saint Peter) เปน หวั หนา ผรู บั ตำแหนง นกั บญุ เปโตรตอ ๆมา จนถงึ ปจ จบุ นั เรยี กวา สมเดจ็ พระสันตะปาปา ประเทศไทยมศี าสนาครสิ ตท สี่ ำคญั อยู 2 นกิ ายโรมนั คาทอลกิ และนกิ ายโปรเตสแตนด ดังน้ี 1.) นิกายโรมันคาทอลิก คริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิกนับถือพระแมมารีและ นกั บญุ ตา งๆ มศี นู ยก ลางอยทู กี่ รงุ วาตกิ นั กรงุ โรม มพี ระสนั ตะปาปาเปน ประมขุ โดยสืบทอดมาตั้งแตสมัยอัครสาวกกลุมแรก โดยถือวา นักบุญเปโตรหรือ นกั บญุ ปเ ตอร คอื พระสนั ตะปาปาพระองคแ รก ททรงไปสงั่ สอนทกี่ รงุ โรม ขณะนั้นเทียบไดกับนครนครหลวงของโลก ทรงเผยแผคำสอนอยู 25 ป ทำใหกรุงโรมเปนศูนยกลางของศาสนา จึงเกิดคำวาโรมันคาทอลิก พระองค ไดร บั การยนิ ยอมจากพระเจา ใหป กครองศาสนาจกั รทงั้ มวล และสบื ทอดมาถงึ พระสนั ตะปาปาเบนนดิ กิ ที่ 16 องคป จ จบุ นั เปน องคท ี่ 265 คาทอลกิ นน้ั จะมี นักบวชที่เรียกวา บาทหลวง และซีสเตอร (แมชี) ชาวไทยจะเรียนผูนับถือ นกิ ายนว้ี า “ครสิ ตรงั ” ตามเสยี งอา นภาษาโปรตเุ กสผเู ผยแพร ยคุ แรกๆมผี นู บั ถอื นกิ ายนป้ี ระมาณ 1,000 ลา นคน นกิ ายนถ้ี อื วา พระ (บาทหลวง) เปน สอื่ กลาง ของพระเจา 2.) นิกายโปรเตสแตนต แยกตัวมาจากนิกายโรมันคาทอลิกในชวงคริสตศตวรรษ ที่ 16 เปน นกิ ายทถ่ี อื วา ศรทั ธาของแตล ะคนทมี่ ตี อ พระเจา สำคญั กวา พธิ กี รรม ซึ่งยังแตกยอยออกเปนหลายรอยนิกาย เนื่องจากมีความเห็นแตกตางเกี่ยวกับ 16 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

พระคมั ภรี  และการปฏบิ ตั ใิ นพธิ กี รรม นกิ ายนมี้ เี พยี งไมก างเขนเปน เครอื่ งหมาย แหง ศาสนาเทา นนั้ มผี นู บั ถอื รวมกนั ทกุ นกิ ายยอ ยประมาณ 500 ลา นคน การเผยแผนิกายโรมันคาทอลิกในประเทศไทย คริสตศาสนาท่ีเผยแผในไทยเปนคร้ังแรกตรงกับสมัยกรุงศรีอยุธยา ตั้งแตรัชสมัย สมเดจ็ พระมหาธรรมราชา ประมาณ พ.ศ. 2127 (ค.ศ. 1584) โดยนกิ ายแรกทมี่ าเผยแพรค อื นกิ ายโรมนั คาทอลกิ ซงึ่ มที งั้ คณะโดมนิ กิ นั (Dominican) คณะฟรงั ซสิ กนั (Franciscan) และ คณะเยซอู ติ (Jesuit) บาทหลวงสว นมากมาจากโปรตเุ กส และสเปน โดยเดนิ ทางมาพรอ มกบั ทหารและพอคา ระยะแรกท่ียังถูกปดก้ันทางศาสนา มิชชันนารี จึงเนนการดูแลกลุมคนชาติเดียวกัน กระท่ังรัชสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช ประเทศไทยไดมีสัมพันธภาพอันดีกับฝร่ังเศส ตรงั กบั รชั สมยั พระเจา หลยุ สท ่ี 4 ทำใหม จี ำนวนบาทหลวงเขา มาเผยแผศ าสนามากขนึ้ และการ แสดงบทบาททางสงั คมมากขน้ึ บา งกอ็ ยจู นแกห รอื ตลอดชวี ติ กม็ ี ดา นสงั คมสงั เคราะห มีการจัดตั้งโรงพยาบาล ดานศาสนา มีการตั้งโรงเรียนสำหรับ สามเณรคริสเตียน เพ่ือผลิตนักบวชพ้ืนเมือง และมีการโปรดศีลบวชใหนักบวชไทยรุนแรก และจดั ตง้ั คณะภคณิ ี คณะรกั ไมก างเขน เมื่อส้ินรัชสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราชแลว คริสตศาสนากลับไมไดรับความ สะดวกในการเผยแผศ าสนาเชน เดมิ เพราะถกู จำกดั ขอบเขต ถกู หา มประกาศศาสนา ถกู หา ม เขยี นหนงั สอื ศาสนาเปน ภาษาไทย และภาษาบาลี ประกอบกบั พมา เขา มารกุ รานประเทศไทย บาทหลวงถกู ย่ำยี โบสถถ กู ทำลาย มชิ ชนั นารที งั้ หลายรบี หนอี อกนอกประเทศ การเผยแพร คริสตศาสนายุติในชวงเสียเอกราชใหพมา กระทงั่ พระเจา ตากสนิ มหาราชกอบกเู อกราชสำเรจ็ แมก ารเผยแผค รสิ ตศ าสนา เรม่ิ ตน ขน้ึ ใหม แตเ พราะประเทศกำลงั อยใู นภาวะสรา งบา นเมอื งขนึ้ ใหม จงึ ไมก า วหนา เทา ทคี่ วร เมอื่ เขา สรู าชวงศจ กั รแี ลว ชาวครสิ ตอ พยพเขา มามากขนึ้ โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจา อยหู วั พระองคท รงเปด เสรกี ารนบั ถอื ศาสนา และทรงประกาศ พระราชกฤษฎีกาใหทุกคนมีสิทธิในการนับถือศาสนาใดก็ได ในรชั สมยั พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจา อยหู วั แมว าสัมพนั ธภาพระหวา งไทย กบั ฝรง่ั เศสไมด นี กั แตพ ระองคก ท็ รงรบั รองมสิ ซงั โรมนั คาทอลกิ เปน นติ บิ คุ คล ดานสังคมสงเคราะหในรัชสมัยน้ี ทรงพระราชทานเงินทุนในการกอสรางโรงเรียน เกดิ โรงเรยี นอสั สมั ชญั ใน พ.ศ. 2420 (ค.ศ. 1877) ภายหลงั เกดิ โรงเรยี นอกี หลายแหง เชน โรงเรยี นอสั สมั ชญั คอนแวนต โรงเรยี นเซน็ ตฟ รงั ซสิ ซาเวยี ร และโรงพยาบาลเซนตห ลยุ ส หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 17

การเผยแพรคริสตศาสนานิกายโปรเตสแตนตในประเทศไทย คณะเผยแพรข องนกิ ายโปรเตสแตนตก ลมุ แรกทเี่ ขา มาประเทศไทยตามหลกั ฐานทปี่ รากฏ คอื ศษิ ยาภบิ าล 2 ทา น ศาสนาจารย คารล ออกสั ตสั เฟรดเดอรคิ กตุ สลาฟ เอม็ .ดี (Rev. Carl Friedrich Augustus Gutzlaff) ชาวเยอรมนั จากสมาคมเนเธอรแ ลนดม ชิ ชนั นารี (Neth- erlands Missionary Society) และศาสนาจารยจ าคอบ ทอมลนิ (Rev. Jacob Tomlin) ชาว องั กฤษ จากสมาคมลอนดอนมชิ ชนั นารี (London Missionary Society) มาถงึ ประเทศไทยเมอื่ 23 สงิ หาคม พ.ศ. 2371 (ค.ศ. 1828) ทงั้ สองทา นชว ยกนั เผยแพรศ าสนาดว ยความเขม แขง็ ตอ มาจงึ มศี าสนาจารยจ าก คณะอเมรกิ นั บอรด (The American Board of Commis- sioners for Foreign Missions หรอื A.B.C.F.M.) เขา มา ในบรรดานกั เผยแพรศ าสนานนั้ ผทู มี่ ชี อื่ เสยี งคอื หมอสอนศาสนาแดน บชี บรดั เลย เอม็ ดี (Rev. Dan Beach Bradley,M.D.) หรอื หมอบรดั เลย (คนไทยมกั เรยี กวา หมอบลดั เล) ซ่ึงเปน เพรสไบทีเรียนในคณะอเมริกันบอรด เขามากรุงเทพฯ (ขณะนั้นเรียกวา บางกอก) พรอ มภรรยา เมอื่ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2378 (ค.ศ. 1835) ตลอดเวลาทที่ า นอยใู นประเทศไทยไดส รา งคณุ ประโยชนม ากมาย โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ทางการแพทยและการพิมพ ทั้งรักษาผูปวยไขทรพิษและอหิวาตกโรค นำการผาตัดเขามา คร้ังแรก การทดลองปลูกฝดาษในประเทศไทย ริเร่ิมการสรางโรงพิมพ เร่ิมจากจัดพิมพ ใบประกาศหา มคา ฝน และจดั พมิ พห นงั สอื “บางกอกกาลนั เดอร” ซงึ่ เปน จดหมายเหตรุ ายวนั กลา วไดว า ความเชอ่ื มน่ั ของชาวไทยตอ การเผยแพรค รสิ ตศ าสนา เกดิ จากคณะสมาคมอเมรกิ นั มิชชันนารีนำความเจริญเขามาควบคูไปกับการเผยแพรศาสนา มชิ ชนั นารที สี่ ำคญั อกี 2 กลมุ ไดแ ก คณะอเมรกิ นั แบพ็ ตสิ มชิ ชนั (The Americam Baptist Mission) เปน ผกู อ ตงั้ ครสิ ตจกั รโปรเตสแตนตแ หง แรกในกรงุ เทพฯ เมอ่ื ประมาณ กลางป พ.ศ. 2380 (ค.ศ. 1837) และจดั พมิ พห นงั สอื ภาษาไทยและภาษาองั กฤษรวมทงั้ ออก หนงั สอื พมิ พ สยามสมยั ” คณะอเมรกิ นั เพรสไบทเี รยี นบอรด (The American Presbyterian Board) เปน อกี กลมุ หนง่ึ ทนี่ ำความเจรญิ สปู ระเทศไทย เชน ดร.เฮา ส (Samuel R. House) นากรใชอ เี ทอรเ ปน ยาสลบครงั้ แรกในประเทศไทย ขณะทศี่ าสนาจารยแ มตตนู และภรรยา (Rev. and Mrs. Stephen Mattoon) รเิ รม่ิ เปด โรงเรยี นแบบเชา ไปเยน็ กลบั ซง่ึ ตอ มาไดร วมกบั โรงเรยี นประจำของมชิ ชนั และพฒั นาตอ มาเปน โรงเรยี นกรงุ เทพครสิ เตยี นวทิ ยาลยั ในปจ จบุ นั 18 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

1.4 ศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดใู นประเทศไทย ประวัติศาสนา ศาสนาพราหมณ ศาสนาพราหมณ-ฮินดู ไมมีศาสนา แตนับถือเทพเจาหลายองค ศาสนาน้ี เกดิ ในประเทศอนิ เดยี เมอื่ ประมาณ 1,400 ปก อ นพทุ ธศกั ราช โดยเกดิ ในสมยั พวก อารยันอพยพเขามาอยูในประเทศอินเดียเมื่อประมาณ 1,400 ปกอนพุทธศักราช ถือวาเปน ศาสนาทเี่ กา แกท สี่ ดุ ในโลก แตเ ดมิ ศาสนานเี้ รยี กวา สนาตนธรรม หมายถงึ ธรรมอนั เปน นติ ย คอื ไมส นิ้ สดุ ไมร จู กั ตาย แปลเอาความหมายคอื พระวษิ ณหุ รอื เรยี กอกี อยา งหนง่ึ วา วษิ ณธุ รรม พระวิษณุและพระนารายณเปนองคเดียวกัน พระวษิ ณไุ ดส อนธรรมะและวธิ ปี ฏบิ ตั ธิ รรมแกพ ระพรหมธาดา และพระพรหมธาดา ผไู ดส อนสนั ตกมุ ารผเู ปน บตุ รอกี ชน้ั หนง่ึ ตอ มาทง้ั สองทา กไ็ ดส งั่ สอนแกพ ระนารถมนุ ี ผเู ปน เทพฤๅษีเพ่ือใหเผยแพรตอไปยังนานาโลก สำหรบั ในโลกมนษุ ย พระอปุ เทศกะ คอื ผแู สดงเรอื่ งราวทางศาสนา รองลงมาจาก นารถมนุ ี คอื พระกปล มนุ ี ผเู กดิ มาเปน มนษุ ย มตี วั ตนอยใู นโลก ไดแ สวงธรรมครง้ั แรกท่ี วนิ ทอุ าศรม ตอ มาไดต งั้ อาศรมขนึ้ ทป่ี ลายแมน ำ้ คงคาทเ่ี รยี กวา กนั คงคาสาคร ดงั นนั้ ในเดอื น ธนั วาคม และมกราคมของทกุ ปจ ะมปี ระชาชนจำนวนมากไปจารกิ แสวงบญุ ณ ทด่ี งั กลา ว พระปรมาตมนั เปน พระเจา สงู สดุ มอี ปุ าสยเทพอยสู ามองค คอื พระพรหม พระวษิ ณุ และพระศวิ ะ พระปรมาตมนั ไมม รี ปู และไมม ตี วั ตน จงึ กลา วกนั วา เปน นริ งั การ หรอื นริ ากาล คอื ไมม อี าการ หรอื ปราศจากอาการ ตอ มาเมอื่ พระปรมาตมนั ประสงคจ ะสรา งโลกกเ็ ลยกลายเปน สาการภาพ คอื เกดิ ภาวะ อนั มอี าการและเปน สามรปู ไดแ ก พระพรหมธาดา พระวษิ ณุ และพระศวิ ะ พระพรหม เปน ผสู รา งโลกตา งๆ พระวษิ ณุ เปน ผคู มุ ครองโลกตา งๆ พระศวิ ะ เปน ผสู งั หารหรอื ทำลายโลกตา งๆ เทพเจาของศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู มอี ยเู ปน จำนวนมาก เปน ศาสนาประเภทพหเุ ทวนยิ มนบั ถอื พระเจา หลายองค แตล ะ เทวสถานมเี ทพเจา แตล ะองค ดไู มอ อกวา องคไ หนสำคญั กวา หรอื สงู กวา แตล ะกลมุ นบั ถอื แตล ะ องค บางทใี นครอบครวั เดยี วกนั แตล ะคนในครอบครวั กน็ บั ถอื เทพตา งๆกนั ไป คัมภีรพระเวท เปนคัมภีรท่ีประมวลความรูตางๆ อันเปนความรูทางศาสนาและสิ่ง ศกั ดส์ิ ทิ ธซิ์ งึ่ ไดแ กบ ทสรรเสรญิ บทสวดออ นวอนพธิ กี รรมเพอ่ื การบชู ายญั เวทมนตรค าถา และ กวีนิพนธอันไพเราะเก่ียวกับธรรมชาติ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 19

ชาวอารยันเมื่อไดครอบครองอินเดียอยางม่ันคงแลว ไดรวบรวมคัมภีรพระเวทตาม ความเชอื่ ในศาสนาของพวกตน คำวา “เวทะ” หรอื “เวท” แปลวา “ความร”ู อนั หมายถงึ ความรทู ไี่ มไ ดเ ขยี นไวเ ปน ตำรา แตเ ปน ความรทู เี่ กดิ ขน้ึ เอง เปน ทพิ ยท อี่ อกมาจากพระพรหม ความรหู รอื เวทะเกดิ ขน้ึ ได 2 ทาง ดงั นี้ 1.) ศรตุ ิ การไดย นิ ไดฟ ง หมายถงึ การไดย นิ เสยี งทเี่ ปน ทพิ ย ผทู ไี่ ดย นิ เสยี งทพิ ย คอื ฤษี ผศู กั ดสิ์ ทิ ธิ์ พวกฤษที งั้ ไดเ หน็ และทง้ั ไดย นิ พระเวท เมอ่ื ไดย นิ แลว จดจำ ไวอ ยา งแมน ยำ ตวั อยา งเชน พระเวททง้ั 4 2.) สมฤติ เปน คมั ภรี ท แ่ี ตง เพม่ิ เตมิ ภายหลงั เพอื่ อธบิ ายความหรอื ประกอบพระเวท ตลอดจนเรอื่ งทอี่ า งวา ไดจ ดจำมาจากคำบอกเลา ตอ กนั มาเชน คมั ภรี ธ รรมศาสตร คมั ภรี อ ติ ทิ าส และคมั ภรี ป รุ าณะ เปน ตน ความรู หรอื เวทะ ทส่ี ำคญั ทส่ี ดุ คอื คมั ภรี ไ ตรเวท คมั ภรี พ ระเวทเดมิ ไดแ ก ฤคเวท ซง่ึ นบั ไดว า เปน หนงั สอื ทเ่ี กา แกท ส่ี ดุ ตอ มาพวก พราหมณผ มู หี นา ทที่ ำพธิ ตี า งๆ ไดค ดิ นำบทสวดตา งๆ ในคมั ภรี ฤ คเวทมารวมไวเ ปน หมวดๆ เพอื่ ใหส ะดวกแกก ารคน จงึ ไดเ กดิ มยี ชรุ เวทและสามเวทขน้ึ ตามลำดบั คมั ภรี พ ระเวทจงึ หมาย รวมท้ัง 3 คัมภีร และเรียกช่ือวา “ไตรเวท” และหลังจากน้ีไปเปนเวลาหลายรอยป พวก พราหมณไ ดแ ตง คมั ภรี ข น้ึ มาอกี เลม หนงึ่ เรยี กวา “อถรรพเวท” รวมกนั กบั คมั ภรี เ กา เปน 4 คมั ภรี  แตค งเรยี กรวมกนั วา “ไตรเวท” เหมอื นเดมิ คมั ภรี ไ ตรเวท มอี ยู 4 คมั ภรี  ดงั น้ี 1. คมั ภรี ฤ คเวท (Rig Veda) เปน คมั ภรี ท ว่ี า ดว ยการสวดสรรเสรญิ และออ นวอน เทพเจา ตา งๆ 2. คมั ภรี ย ชรุ เวท (Yajur Veda) เปน คมู อื พธิ กี รรมของพราหมณ เปน บทรอ ยแกว อธิบายพิธปี ระกอบพธิ ีกรรมและบวงสรวง 3. คมั ภรี ส ามเวท (Sama Veda) เปน คมั ภรี ร วบรวมบทสวดมนต โดยนำมาจาก ฤคเวทเปน สว นมาก แตง ขน้ึ ใหมม ปี ระมาณ 78 บท ใชส ำหรบั สวดในพธิ ถี วาย นำ้ โสมและขับกลอมเทพเจา 4. คัมภีรอถรรพเวท (Athava Veda) เปนคัมภีรท่ีแตงขึ้นใหมในปลายสมัย พราหมณเ ปน คาถาอาคม มนตข ลงั ศกั ดสิ์ ทิ ธิ์ สำหรบั ทำพธิ ขี บั ไลเ สนยี ดจญั ไร และอปั มงคลใหก ลบั มาเปน สวสั ดมิ งคล นำความชว่ั รา ยไปบงั เกดิ แกศ ตั รู คมั ภรี ท ง้ั 4 น้ี องคป ระกอบเหมอื นกนั 4 หมวด ตอ ไปน้ี 1. มนั ตระ เปน หมวดทรี่ วบรวมมนตต า งๆ สำหรบั เปน บทบรกิ รรมและขบั กลอ ม ออ นวอนสดดุ เี ทพเจา เนอื่ งในพธิ กี รรม บวงสรวง ทำพลกี รรมบชู า 20 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

2. พราหมณะ หมวดนเ้ี ปน บทรอ ยแกว หรอื เรยี งความ อธบิ ายระเบยี บการประกอบ พธิ กี รรมตา งๆ ไวอ ยา งละเอยี ด 3. อารญั ญกะ เปน บทรอ ยแกว ใชเ ปน ตำราคมู อื การปฏบิ ตั ขิ องพราหมณผ ปู ระสงค ดำเนนิ ตนเปน วานปรชั สถ ชฎลิ หรอื ปรพิ าชก เพอ่ื หาความสขุ สงบ ตดั ความ กงั วลจากการอยคู รองเรอื น 4. อุปนิษัท เปนคัมภีรที่มีแนวคิดทางปรัชญาอยางลึกซึ้ง เปนตอนสุดทายแหง พระเวท คมั ภรี น เี้ นน เรอ่ื งอาตมนั เทพเจา โลก และมนษุ ย ถอื วา เปน คมั ภรี  เลม สดุ ทา ยของการศกึ ษา เปน บทสนทนาโตต อบ ไดอ ธบิ ายถงึ ธรรมชาติ และ จกั รวาล วญิ ญาณของมนษุ ย การเวยี นวา ยตายเกดิ กฎแหง กรรม และหลกั ปฏบิ ตั ิ ปรชั ญาสงั คม ซง่ึ เปน การอธบิ ายสาระสำคญั ของคมั ภรี พ ระเวททงั้ หมด ดงั น้ี 1.) ปรมาตมัน คือ วิญญาณดั้งเดิมหรือความเจริญสูงสุดของโลกและชีวิต หรอื จกั รวาลซงึ่ เรยี กวา พรหมนั สรรพสง่ิ มาจากพรหมนั และในทส่ี ดุ กจ็ ะ กลบั คนื สคู วาม เปน เอกภาพกบั พรหมนั ปรมาตกบั พรหมจงึ เปน สงิ่ เดยี วกนั 2.) อาตมนั หรอื ชวี าตมนั เปน สว นอตั ตายอ ย หรอื วญิ ญาณยอ ย ซง่ึ ปรากฏแยก ออกมาอยใู นแตล ะคน ดงั นน้ั การทอี่ าตมนั หรอื ชวี าตมนั ยอ ยนไี้ ปรวมกบั พรหมนั หรอื ปรมาตมนั ไดจ งึ จะพน จากทกุ ข ไมม กี ารเวยี นวา ยตายเกดิ อกี ตอ ไป 3.) เรอื่ งกรรม การท่ีชีวาตมันจะกลับคืนสูพรหมันเปนเอกภาพอมตะไดนั้น ผูนั้นจะตองบำเพ็ญเพียรทำกรรมดีและประกอบพิธีกรรมตางๆที่เรียกวา โยคะ คอื กรรมโยคะ ทำกรรมดี ภกั ตโิ ยคะ มคี วามภกั ดใี นเทพเจา และ ชญานโยคะ การศกึ ษาจนเขา ใจพระเวทอยา งถกู ตอ ง คมั ภรี ข องศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู คอื ไตรเวทหรอื ไตรเพท การเผยแพรของศาสนาพราหมณในประเทศไทย ศาสนาฮนิ ดทู ม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ วฒั นธรรมไทยนนั้ คอื ชว งทเ่ี ปน ศาสนาพราหมณ โดยเขา มา ทป่ี ระเทศไทยเมอ่ื ใดนน้ั ไมป รากฏระยะเวลาทแ่ี นน อน นกั ประวตั ศิ าสตรส ว นมากสนั นษิ ฐานวา ศาสนาพราหมณน้ีนาจะเขามากอนสมัยสุโขทัย โบราณสถานและรูปสลักเทพเจาเปนจำนวน มาก ไดแ สดงใหเ หน็ ถงึ อทิ ธพิ ลของศาสนา เชน รปู สลกั พระนารายณ 4 กร ถอื สงั ข จกั ร คทา ดอกบวั สวมหมวกกระบอก เขา ใจวา นา จะมอี ายปุ ระมาณพทุ ธศตวรรษที่ 9-10 หรอื เกา ไป กวา นน้ั (ปจ จบุ นั อยทู พ่ี พิ ธิ ภณั ฑสถานแหง ชาตกิ รงุ เทพมหานคร) นอกจากนี้ ไดพ บรปู สลกั พระนารายณท ำดว ยศลิ าทอี่ ำเภอไชยา จงั หวดั สรุ าษฎรธ านี โบราณสถานทส่ี ำคญั ทข่ี ดุ พบ เชน ปราสาทพนมรงุ จงั หวดั บรุ รี มั ย ปราสาทหนิ พมิ าย จงั หวดั หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 21

นครราชสีมา พระปรางคสามยอด จังหวัดลพบุรี เทวสถานเมืองศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ ตอมาในสมัยสุโขทัยศาสนาพราหมณไดเขามามีบทบาทมากข้ึน ควบคูไปกับพุทธศาสนาใน สมัยน้ีมีการคนพบเทวรูปพระนารายณ พระอิศวร พระพรหม พระแมอุมา พระหริหระ สว นมากเปน รปู หลอ สำรดิ นอกจากหลักฐานทางศิลปกรรมแลว ในดานวรรณคดีไดแสดงใหเห็นถึงความเชื่อ ของศาสนาพราหมณ เชน ตำรับทาวศรีจุฬาลักษณหรือนางนพมาศ หรือแมแตประเพณี ลอยกระทง เพอ่ื ขอสมาลาโทษพระแมค งคา นา จะไดอ ทิ ธพิ ลจากศาสนาพราหมณเ ชน กนั ในสมัยอยุธยา เปนสมัยที่ศาสนาพราหมณเขามามีอิทธิพลทางวัฒนธรรมประเพณี เชนเดียวกับสุโขทัย พระมหากษัตริยหลายพระองคทรงยอมรับพิธีกรรมท่ีมีศาสนาพราหมณ เขา มา เชน พธิ แี ชง น้ำ พธิ ที ำนำ้ อภเิ ษกกอ นขน้ึ ครองราสมบตั ิ พธิ บี รมราชาภเิ ษก พระราช พธิ จี องเปรยี ง พระราชพธิ จี รดพระนงั คลั แรกนาขวญั พระราชพธิ ตี รยี มั ปวาย เปน ตน โดย เฉพาะสมเด็จพระนารายณมหาราชทรงนับถือทางไสยศาสตรมาก ถึงขนาดทรงสรางเทวรูป หมุ ดว ยทองคำทรงเครอ่ื งลงยาราชาวดสี ำหรบั ตงั้ ในการพระราชพธิ หี ลายองคใ นพธิ ตี รยี มั ปวาย พระองคไ ดเ สดจ็ ไปสง พระเปน เจา ถงึ เทวสถานทกุ ๆป ตอ มาในสมยั รตั นโกสนิ ทรต อนตน พธิ ตี า งๆ ในสมยั อยธุ ยายงั คงไดร บั การยอมรบั นบั ถอื จากพระมหากษตั รยิ แ ละปฏบิ ตั ิ ตอ กนั มา คอื 1. พระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พระราชพิธีน้ีมีความสำคัญ เพราะเปนการเทิดพระเกียรติขององคพระประมุข พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ไดโปรดเกลาฯ ใหผูรูแบบแผนคร้ังกรุงเกาทำการ คน ควา เพอ่ื จะไดส รา งแบบแผน ทส่ี มบรู ณต ามแนวทางแตเ ดมิ มาในสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยา และเพม่ิ พธิ สี งฆเ ขา ไปซง่ึ มี 5 ขน้ั ตอน คอื 1.1 ขนั้ เตรยี มพธิ ี มกี ารทำพธิ เี สกน้ำ การทำพธิ จี ารกึ พระสพุ รรณบฎั ดวง พระราชสมภพ และแกะพระราชลญั จกรประจำรชั กาล 1.2 ขนั้ พธิ เี บอ้ื งตน มกี ารเจรญิ พระพทุ ธมนต 1.3 ขั้นพิธีบรมราชาภิเษก มีการสรงพระมุรธาภิเษก จากนั้นรับการถวาย สิริราชสมบัติและเครื่องสิริราชกกุธภัณฑ 1.4 ขั้นพิธีเบื้องปลาย เสด็จออกมหาสมาคมและสถาปนาสมเด็จพระบรม ราชนิ แี ลว เสดจ็ พระราชดำเนนิ ไปทำพธิ ปี ระกาศพระองคเ ปน ศาสนปู ถมั ภก ในพระพทุ ธศาสนา พรอ มทงั้ ถวายบงั คมพระบรมศพพระบรมอฐั พิ ระเจา อยหู วั องคก อ น และเสดจ็ เฉลมิ พระราชมณเฑยี ร เสดจ็ เลยี บพระนคร 22 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

2. การทำนำ้ อภเิ ษก พระมหากษตั รยิ ท จ่ี ะเสดจ็ ขนึ้ เถลงิ ถวลั ยร าชสมบตั บิ รมราชาภเิ ษก จะตอ งสรง พระมุรธาภิเษก และทรงรับน้ำอภิเษกกอนไดรับการถวายสิริราชสมบัติตามตำราพราหมณ นำ้ อภเิ ษกนใี้ ชน ้ำจากปญ จมหานที คอื คงคา ยมนุ า มหิ อจริ วดี แลสรภู ซงึ่ ทำเปน นำ้ ทไี่ หล มาจากเขาไกลลาส อนั เปน ทสี่ ถติ ของพระศวิ ะ สมยั รตั นโกสนิ ทร ตงั้ แตร ชั กาลที่ 1 ถงึ รชั กาล ท่ี 4 ใชน ้ำ 4 สระ ในเขตสพุ รรณบรุ ี คอื สระเกษ สระแกว สระคงคา และสระยมนุ า และ ไดเ พม่ิ นำ้ จากแมน ้ำสำคญั ในประเทศ 5 สาย คอื นำ้ ในแมน ำ้ บางปะกง ตกั ทบ่ี งึ พระอาจารย แขวงนครนายก น้ำในแมน ำ้ เจา พระยา ตกั ทตี่ ำบลบางแกว เขตอา งทอง น้ำในแมน ้ำราชบรุ ี ตกั ทต่ี ำบลดาวดงึ ส เขตสมทุ รสงคราม นำ้ ในแมน ้ำเพชรบรุ ี ตกั ทต่ี ำบลทา ไชย เขตเมอื งเพชรบรุ ี 3. พระราชพิธีจองเปรียง คือ การยกโคมตามประทีปบูชาเทพเจาตรีมูรติ กระทำในเดือนสิบสองหรือ เดือนอายโดยพราหมณ เปนผูทำพิธีในพระบรมมหาราชวัง พระราชครูฯ ตองกินถ่ัวกินงา 15 วนั สว นพราหมณอ นื่ กนิ คนละ 3 วนั ทกุ เชา ตอ งถวายน้ำมหาสงั ขท กุ วนั จนถงึ ลดโคมลง ตอ มสมยั รชั กาลท่ี 4 ไดท รงโปรดใหเ พมิ่ พธิ พี ทุ ธศาสนาเขา มาดว ยโดยโปรดใหม สี วดมนตเ ยน็ แลว ฉนั เชา อาลกั ษณอ า นประกาศพระราชพธิ ี จากนนั้ แผพ ระราชกศุ ลใหเ ทพยดา พระสงฆ เจริญพุทธมนตตอไป จนไดฤกษแลวทรงหล่ังนำ้ สังขและเจิมเสาโคมชัย จึงยกโคมข้ึน เสา โคมชยั นที้ ย่ี อดมฉี ตั รผา ขาว 9 ชน้ั โคมประเทยี บ 7 ชนั้ ตลอดเสาทาน้ำปนู ขาว มหี งสต ดิ ลกู กระพรวน นอกจากนมี้ เี สาโคมบรวิ ารประมาณ 100 ตน ยอดฉตั รมผี า สขี าวสามชนั้ 4. พระราชพิธีตรียัมปวาย เปน พธิ สี ง ทา ยปเ กา ตอ นรบั ปใ หมข องพราหมณ เชอื่ กนั วา เทพเจา เสดจ็ มาเยยี่ ม โลกทุกป จึงจัดพิธีตอนรับใหใหญโตเปนพิธีหลวงท่ีมีมานานแลว ในสมัยรัตนโกสินทร ไดจ ดั กนั อยา งใหญโ ตมาก กระทำพระราชพธิ นี ท้ี เ่ี สาชงิ ชา หนา วดั สทุ ศั น ชาวบา นเรยี กพธิ นี วี้ า “พธิ โี ลช งิ ชา ” เดมิ พธิ นี ก้ี ระทำในเดอื นอา ย ตอ มาเปลยี่ นเปน เดอื นย่ี 5. พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล แดเดิมมาเปนพิธีพราหมณ ภายหลังไดเพ่ิมพิธีสงฆจึงทำใหเกิดเปน 2 ตอน คือ พิธีพืชมงคล เปนพิธีสงฆเริ่มต้ังแตการนำพันธุพืชมารวมพิธี พระสงฆสวดมนตเย็น ท่ีทองสนามหลวงจนกระทั่งรุงเชามีการเลี้ยงพระตอ สวนพิธีจรดนังคัลเปนพิธีของพราหมณ กระทำในตอนบาย ปจจุบันนี้พิธีกรรมของพราหมณท่ีเขามามีอิทธิพลตอสังคมไทยเริ่มลด บทบาทลงไปมากเ พราะพุทธศาสนาไดเขามามีอิทธิพลแทนท้ังในพระราชพิธีและพิธีกรรม ทว่ั ๆไปในสงั คม อยา งไรกต็ ามพธิ พี ราหมณเ ทา ทเี่ หลอื อยแู ละยงั มผี ปู ฏบิ ตั สิ บื กนั มา ไดแ ก พธิ ี หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 23

โกนผมไฟ พธิ โี กนผมจกุ พธิ ตี งั้ เสาเอก พธิ ตี งั้ ศาลพระภมู ิ พธิ เี หลา นยี้ งั คงมผี นู ยิ มกระทำกนั ท่ัวไปในสังคม สวนพระราชพิธีท่ีปรากฏอยู ไดแก พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล แรกนาขวญั พระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก และพธิ ที ำน้ำอภเิ ษก เปน ตน สำหรบั พธิ กี รรมในศาสนาฮนิ ดู ซง่ึ เปน พราหมณใ หม ไมใ ครม อี ทิ ธพิ ลมากนกั แตก ม็ ี ผูนับถือและสนใจรวมในพิธีกรรมเปนครั้งคราว ท้ังน้ีอาจเปนเพราะความเช่ือในพระเปนเจา ตรมี รู ตทิ งั้ 3 องค ยงั คงอทิ ธพิ ลควบคไู ปกบั การนบั ถอื พทุ ธศาสนา ประกอบกบั ในโบสถข อง พวกฮนิ ดมู กั จะตง้ั พระพทุ ธรปู รวมๆ ไปกบั รปู ปน ของพระผเู ปน เจา ทงั้ นส้ี บื เนอ่ื งมาจากความ เชื่อในเรื่องอวตารของพระวิษณุ ทำใหคนไทยที่นับถือพุทธศาสนาบางกลุมนิยมมาสวด ออนวอนขอพรและบนบาน หลายคนถึงขนาดเขารวมพิธีกรรมของฮินดู จึงเขาลักษณะที่วา นบั ถอื ทง้ั พทุ ธทงั้ ฮนิ ดปู นกนั ไป กจิ กรรมท่ี 1 ใหผูเรียนศึกษารายละเอียดและนำมาอภิปลายรวมกันในเร่ืองตอไปนี้ 1.) พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช กบั พระพทุ ธศาสนา 2.) บคุ คลทมี่ ชี อ่ื เสยี ง และมผี ลงานในการเผยแพรศ าสนาครสิ ตใ นประเทศไทย 24 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

เรอื่ งท่ี 2 ความเปน มาของศาสนาในทวปี เอเชยี ทวปี เอเชยี เปน แหลง กำเนดิ ศาสนาทสี่ ำคญั ของโลก เชน ศาสนาครสิ ต ศาสนาอสิ ลาม ศาสนาพทุ ธ ศาสนาฮนิ ดู และยดู าห ในเอเชยี ตะวนั ตกเฉยี งใตป ระชากรสว นใหญน บั ถอื ศาสนา ฮนิ ดกู วา 500 ลา นคนในอนิ เดยี รองลงมาคอื ศาสนาอสิ ลามมผี นู บั ถอื ประมาณ 450 ลา นคน นอกจากนย้ี งั มลี ทั ธเิ ตา ลทั ธขิ งจอ๊ื ทแี่ พรห ลายในจนี ลทั ธชิ นิ โตในญปี่ นุ ประเทศฝงแผนดินใหญในทวีปเอเชีย จะนับถือศาสนาพุทธเปนสวนมาก ประเทศ เหลา นนั้ คอื ไทย เวยี ดนาม ลาว กมั พชู า พมา และสงิ คโปร สว นทางดา นคาบสมทุ รมลายแู ละ หมเู กาะอนิ โดนเี ซยี จะนบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม ไดแ ก ประเทศมาเลเซยี อนิ โดนเี ซยี และบรไู น สำหรับประเทศฟลิปปนส นับถือศาสนาคริสต ประเทศติมอรตะวันออกน้ันก็นับถือศาสนา ครสิ ตเ ปน หลกั เหมอื นกนั ดงั ตารางจำแนกดงั ตอ ไปนี้ สถานที่ ศาสนา หมูเ กาะอันดามนั ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู (71%), พระพทุ ธศาสนา ครสิ ตศ าสนา และนโิ คบาร (อนิ เดยี ) ความเชอื่ เรอื งวญิ ญาณ ศาสนาอสิ ลาม ศาสนาซกิ ข ประเทศบูรไน ศาสนาอิสลาม (67%) พระพุทธศาสนา (13%) คริสตศาสนา (10%) อนื่ ๆ (ความเชอื่ พน้ื เมอื ง ฯลฯ) (10%) ประเทศพมา พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาท (89%) ศาสนาอสิ ลาม (4%) ครสิ ตศ าสนา (4%) ความเชอ่ื เรอื่ งวญิ ญาณ (1%) อนื่ ๆ (2%) ประเทศกมั พูชา พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาท (95%), ศาสนาอสิ ลาม ครสิ ตศ าสนา ความเชอ่ื เรอ่ื งวญิ ญาณ อนื่ ๆ (5%) เกาะคริสตมาส พระพทุ ธศาสนา (36%) ศาสนาอสิ ลาม (25%) (ออสเตรเลยี ) ครสิ ตศ าสนา (18%) ลทั ธเิ ตา (15%) อนื่ ๆ (6%) หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 25

สถานที่ ศาสนา หมูเกาะโคโคส ศาสนาอสิ ลาม นกิ ายซนุ นยี  (80%) อน่ื ๆ (20%) (ออสเตรเลยี ) ตมิ อรต ะวนั ออก ครสิ ตศ าสนา นกิ ายโรมนั คาทอลกิ (90%) ศาสนาอสิ ลาม (5%) ครสิ ตศ าสนา นกิ ายโปรเตสแตนต (3%) อน่ื ๆ (พระพทุ ธศาสนา ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู อนื่ ๆ) (2%) ประเทศอินโดนีเซีย ศาสนาอสิ ลาม (86%) ครสิ ตศ าสนา นกิ ายโปรเตสแตนต (5.7%) ครสิ ตศ าสนา นกิ ายโรมนั คาทอลกิ (3%), ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู (1.8%) อน่ื ๆ รวมพระพทุ ธศาสนา หรอื ไมร ะบุ (3.4%) ประเทศลาว พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาท (65%) wih ความเชอื่ เรอ่ื งวญิ ญาณ (32.9%) ครสิ ตศ าสนา (1.3%) อนื่ ๆ (0.8%) ประเทศมาเลเซีย ศาสนาอสิ ลาม (60.4%) พระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายาน (19.2%) ครสิ ตศ าสนา (9.1%) ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู (6.1%), ความเชอ่ื เรอ่ื งวญิ ญาณ (5.2%) ประเทศปาปวนิวกีนี คริสตศาสนา นิกายโรมันคาทอลิก (27%) ศาสนาอีวานจีลิค ลูเทอแรน (20%) ศาสนาเธอะ ยูไนเต็ด เชิรช (12%) ศาสนา คริสต นิกายเซเวนเดย แอดเวนติสต (10%) pentecostal (9%) ศาสนาคริสต นิกายอีแวนเจลิค (7%) Anglican (3%) อ่ืนๆ Christian (8%) อนื่ ๆ (4%) ประเทศฟลิปปนส ครสิ ตศ าสนา นกิ ายโรมนั คาทอลกิ (80%) ศาสนาอสิ ลาม (5%) ศาสนาครสิ ต นกิ ายอแี วนเจลคิ (2.8%) Lglesia ni Cristo (2.2%) Philippine Independent Church (Aglipayan) (2%) อน่ื ๆ (Tra- ditional beliefs พระพุทธศาสนา Judaism ไรศาสนา อื่นๆ) (5%) 26 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

สถานที่ ศาสนา ประเทศสิงคโปร พระพทุ ธศาสนา (42.5%) ศาสนาอสิ ลาม (15%) ลทั ธเิ ตา (8%) South China Sea ครสิ ตศ าสนา นกิ ายโรมนั คาทอลกิ (4.5%) ศาสนาพราหมณ - Islands ฮนิ ดู (4%) ไรศ าสนา (15%) Christian (10%) อนื่ ๆ (1%) พระพทุ ธศาสนา ครสิ ตศ าสนา ลทั ธขิ งจอ้ื ศาสนาอสิ ลาม ลทั ธเิ ตา ไรศ าสนา 2.1 พทุ ธศาสนาในเอเชยี พทุ ธศาสนานกิ ายใหญ 2 นกิ าย คอื เถรวาท กบั มหายาน เถรวาท แปลวา “วาทะของพระเถระ” หมายถงึ พระพทุ ธศาสนาแบบดงั้ เดมิ พยายาม รกั ษาพระธรรมวนิ ยั ตามแบบอยา งทพี่ ระเถระ อรหนั ตสาวกของพระพทุ ธเจา เชน พระมหา กสั สปะ พระอบุ าลี และพระอานนทท ำสงั คายนา คอื รวบรวมจดั ระเบยี บพระธรรมไว ตามหลกั ของนกิ ายนจี้ ะไมพ ยายามปรบั เปลยี่ นแกไ ขนกิ ายนี้ บางทเี รยี กวา ทกั ษณิ นกิ าย แปลวา นกิ าย ฝายใต เพราะนิกายน้ีต้ังอยูทางภาคใตของประเทศอินเดีย จึงไดรับนามตามทิศทางท่ีตั้งอยู อกี อยา งมชี อ่ื ทฝี่ า ยมหายานตง้ั ใหว า หนิ ยาน แปลวา ยานเลก็ หรอื ยานเลว เพราะนำสตั วใ หเ ขา วัฏสงสารไมไดเหมือนมหายาน นามน้ีไดมาในสมัยแขงขันกันระหวางนิกาย จึงมีการยก ฝา ยหนง่ึ กดฝา ยหนง่ึ และเมอ่ื ป พ.ศ. 2493 มกี ารประชมุ พทุ ธศาสนกิ สมั พนั ธแ หง โลกครงั้ ท่ี 1 ในประเทศลงั กา ซง่ึ ผแู ทนทนี่ บั ถอื พระพทุ ธศาสนาทกุ ฝา ยไดร ว มมอื กนั เพอ่ื ใหพ ทุ ธศาสนา เขม แขง็ ขน้ึ ทป่ี ระชมุ จงึ ลงมตใิ หเ ลกิ ใชค ำวา หนิ ยาน ใหใ ชค ำวา เถรวาทแทนตง้ั แตน น้ั มา ประชุมพุทธศาสนาโลก 27 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ประเทศท่ีนับถือพุทธศาสนาแบบเถรวาทคือ ไทย พมา ลังกา ลาว และเขมร พระพทุ ธศาสนาแบบเถรวาทนใี้ ชพ ระไตรปฎ กเปน ภาษาบาลอี า นขอ ความตรงกนั แมจ ะพมิ พ ตวั อกั ษรตา งกนั มหายาน แปลวา ยานใหญ เปน นามตงั้ ขนึ้ เพอื่ แสดงวา พทุ ธศาสนาแบบนส้ี ามารถชว ย ใหสัตวขามพนวัฏสงสารไดมาก มีการแกไขดัดแปลงพระธรรมวินัย นิกายน้ีเกิดขึ้นเมื่อ พระพทุ ธเจา ปรนิ พิ พานแลว 100 ป มกี ารสงั คายนาครง้ั ที่ 2 เพอื่ แกไ ขความประพฤตทิ างวนิ ยั บางขอและความแตกแยกความคิดเห็น ซึ่งในภายหลังบางสวนกลายเปนมหายานไป นิกาย มหายานมนี ามเรยี กวา “อตุ ตรนกิ าย” แปลวา นกิ ายฝา ยเหนอื เพราะตง้ั อยภู าคเหนอื ของอนิ เดยี บา งเรยี กวา อาจารยิ วาท แปลวา วาทะของพระอาจารยเ ปน คำคกู บั เถรวาท หมายถงึ วาทะของ พระ เถระรนุ แรกทที่ นั เหน็ พระพทุ ธเจา สว นอาจารยิ วาท หมายถงึ วาทะของอาจารยร นุ ตอ ๆมา ประเทศท่ีนับถือพระพุทธศาสนาแบบมหายาน คือ ทิเบต เวียดนาม จีน เกาหลีและญ่ีปุน นอกจากนยี้ งั มปี ระเทศสกิ ขมิ ภฏู าน ทเิ บต ทง้ั นกิ ายเถรวาทและมหายาน ตา งมหี ลกั ธรรม สว นใหญท เี่ ขา กนั ได คอื อรยิ สจั เมอ่ื มกี ารจดั ตง้ั พทุ ธศาสนกิ สมั พนั ธแ หง โลก เปน องคร วมของ พระพุทธศาสนาทุกนิกายเขาดวยกันจะสงผลใหเกิดความรวมมือ รวมใจกันทำงาน เพ่ือ พระพุทธศาสนาดียิ่งขึ้น ตามหลักฐานของประเทศลังกาวาหลังจากทำสังคายนาพระไตรปฎกครั้งที่ 3 พระ โมคคัลลีบุตรติสสเถระ ภายใตพระราชูปถัมภของพระเจาอโศกมหาราช ติสสเถระดาบสได ดำรวิ า พระพทุ ธศาสนาควรต้ังโดยชอบในปจ จนั ตประเทศท้ังหลาย จงึ ไดสง สมณทูตไปสูท่ี ตางๆดังน้ีคือ 1. พระมธั ณมั ตกิ เถระ ไปกษั มรี ะ คนั ธาระ 2. พระมหาเทวเถระ ไปมหสิ ณั ฑละ แควน ไมสอร 3. พระรกั ขติ เถระ ไปวนวาสปี เทส ทางทศิ เหนอื แควน กนั ทระ 4. พระโยนกธมั มรกั ขติ เถระ ไปอรนั ตปเทศ แควน คชุ ราต 5. พระมหาธมั มรกั ขติ เถระ ไปมหารฐั แควน มรถะ 6. พระมหารกั ขติ เถระ ไปโยนกปเทศ อาณาจกั รกรกี 7. พระมชั ฌมิ เถระ ไปหมิ วนั ตปเทศ แขวงหมิ าลยั ทศิ เหนอื 8. พระมหามหนิ ทเถระ ไปตามพปณ ณิ เกาะลงั กา 9. พระโสณเถระอตุ ตรเถระ ไปสวุ รรณภมู ิ (เอเชยี นอาคเนย) ดนิ แดนสวุ รรณภมู นิ น้ั ตามหลกั ฐานของจนี หลกั ฐานของปโตเลมที เี่ ดนิ ทางมาสเู อเชยี อาคเนยใ นอดตี กาล คอื ดนิ แดนสวุ รรณภมู ปิ ระกอบกบั วฒั นธรรมอนิ เดยี โบราณวตั ถุ โบราณ 28 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

สถาน เทวรปู ศลิ าจารกึ โบราณตา งๆเปน ศนู ยก ลางทพี่ ระอตุ ตระเถระมาเผยแผศ าสนาพทุ ธ กลา วไดว า ศาสนาพทุ ธรงุ เรอื งมาตงั้ แตพ ทุ ธศตวรรษที่ 3 และรงุ เรอื งมาตง้ั แตต น ครสิ ตศ ตวรรษ มา ดนิ แดนสวุ รรณภมู มิ หี ลกั ฐานวฒั นธรรมทางพทุ ธศาสนาแยกเปน 6 มณฑล คอื 1. ภาคตะวันออก ประเทศจัมปา ดินแดนของจามในอดีต มีหลักฐานเปน พระพทุ ธรปู สมั ฤทธิ์ ศลิ ปกรรมแบบอมราวดี ทเ่ี มอื งดงุ เคอื ง จงั หวดั กวางนาม พทุ ธศตวรรษท่ี 3 หรอื ที่ 4 2. ภาคตะวนั ออกกลาง ประเทศกมั พชู าปจ จบุ นั มศี ลิ าจารกึ เกา แกท สี่ ดุ ในครสิ ต ศตวรรษท่ี 2-3 และพระพทุ ธรปู จำนวนมาก 3. ภาคตะวนั ตกตอนกลาง (ดนิ แดนมอญกบั เขมร) ดนิ แดนประเทศไทยปจ จบุ นั มวี งลอ จารกึ วา “เย ธมมฺ า...” ทโ่ี บราณสถานของนครปฐมพบศลิ ปกรรมแบบ อมราวดี ครสิ ตศ ตวรรษที่ 3 หรอื 4 มพี ระพทุ ธรปู สมั ฤทธทิ์ จี่ งั หวดั นครราชสมี า 4. ภาคตะวนั ตกประเทศมอญ ประเทศพมา ปจ จบุ นั มลี านทองหลายแผนจารกึ วา “เย ธมมฺ า...” อยทู มี่ าซา และมองกานใกลเ มอื งโปรม 5. แหลมมลายมู หี ลกั ฐานของจนี กลา ววา มรี ฐั เลก็ ๆถอื ตามวฒั นธรรมอนิ เดยี ตงั้ แต ครสิ ตศ ตวรรษที่ 2 6. หมเู กาะมศี ลิ าจารกึ หลายแหง ทเ่ี มอื งกไุ ต และทภ่ี าคตะวนั ตกของหมเู กาะชวา ภมู ภิ าคทงั้ 6 แหง เปน ศนู ยก ลางทพ่ี ระโสภณเถรไดเ พาะหวา นพชื สมั มาทฏิ ฐิ คอื พระพทุ ธศาสนาใหล งรากแกว จนปจ จบุ นั นป้ี ระชาชนของประเทศเหลา นนี้ บั ถอื ศาสนา พทุ ธ เปนศาสนาชนะทุกขในโลกน้ี การเผยแผพระพุทธศาสนาประเทศตางๆในทวีปเอเชีย 1. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศลังกา เม่ือพระเจาอโศกมหาราชเสด็จขึ้นครอง ราชสมบตั นิ น้ั ประมาณ พ.ศ. 218 ตอ มาอกี 16 ป หรอื 17 ป คอื ระหวา ง พ.ศ. 233-235 จงึ มกี ารทำสงั คายนาครงั้ ท่ี 3 เมอ่ื ทำสงั คายนาเสรจ็ แลว พระเจา อโศกไดท รงสง มณทตู ไปเผยแพรพ ระพทุ ธศาสนาในประเทศตา งๆ รวมหลาย สายดว ยกนั โดยเฉพาะไดท รงสง พระมหนิ ทเถระ ผเู ปน พระราชบตุ รไป ประกาศ ศาสนาในลงั กาทวปี ซงึ่ เปน ผลใหพ ระพทุ ธศาสนาประดษิ ฐานมนั่ คงในประเทศ ลงั กาจวบจนปจ จบุ นั นี้ 2. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศพมา พุทธศาสนิกชนชาวพมามีความเช่ือกันวา พระโสณะกบั พระอตุ ตระ สมณทตู ของพระเจา อโศกซง่ึ เดนิ ทางไปเผยแผพ ระ พุทธศาสนาที่สุวรรณภูมิน้ันก็คือไปสูเมืองสะเทิม (Thaton) ของพมานั้นเอง หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 29

เปนแตวาในสมัยนั้นเปนอาณาจักรมอญหรือตะเลงกลาวคือ มอญหรือตะเลง ครอบครองเมืองพะโค (หรือเปกู หรือหงสาวดี) และเมืองสะเทิม (หรือ สธุ มั มาวด)ี แตน กั ประวตั ศิ าสตรบ างคนกก็ ลา ววา พระพทุ ธศาสนาไปสู ประเทศ พมา ภายหลงั พทุ ธปรนิ พิ พานแลว ประมาณพนั ปเ ศษ คอื จบั เอาประวตั ศิ าสตร ตอนที่พระเจาอโนรธามังชอหรืออนุรุทธะ นับถือพระพุทธศาสนาและเผยแผ พระพุทธศาสนา 3. พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศไทย พทุ ธศาสนกิ ชนชาวไทยกเ็ ชอ่ื คลา ยชาวพมา วาพระพุทธศาสนาไปสูประเทศไทยครั้งแรกเมื่อ พระโสณะและพระอุตตระ เดินทางไปประกาศศาสนาที่สุวรรณภูมิ และเชื่อวาบริเวณพระปฐมเจดีย และ ใกลเ คยี งจะเปน สวุ รรณภมู ิ เพราะไดข ดุ พบโบราณวตั ถรุ นุ ราวคราวเดยี วกบั สมยั พระเจา อโศกหลายอยา ง ตกลงวา ถา เชอ่ื ตามนี้ พระพทุ ธศาสนากไ็ ปสปู ระเทศ พมา และไทยไมเ กนิ พ.ศ. 300 แตน กั ประวตั ศิ าสตรบ างคนกเ็ ชอื่ วา พระพทุ ธ ศาสนาไปสปู ระเทศไทยประมาณครสิ ตศ ตวรรษที่ 1 หรอื 2 คอื ประมาณ พ.ศ. 544 ถงึ พ.ศ. 743 4. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศกัมพูชา ตามรายงานของผูแทนกัมพูชาตอพุทธ ศาสนกิ สมั พนั ธแ หง โลก พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศนน้ั ประมาณศตวรรษท่ี 3 แหง ครสิ ตศ กั ราช คอื เมอ่ื พ.ศ. 743 ปล ว งมาแลว ผใู ชน ามวา อาร. ซ.ี มชมุ ดา (R.C.Majumdar) ไดเ ขยี นเรอื่ งนไี้ วว า การคน พบทางโบราณคดกี บั ประวตั ศิ าสตร ฝา ยจนี ยนื ยนั ตรงกนั วา ปลายศตวรรษท่ี 5 แหง ครสิ ตศ กั ราช คอื ประมาณ พ.ศ. 1000 นนั้ พระพทุ ธศาสนาไดเ จรญิ อยแู ลว ในกมั พชู า แมว า จะไมแ พรห ลายไป ทว่ั ประเทศ ฉะนนั้ จงึ พอสนั นษิ ฐานไดว า พระพทุ ธศาสนาคงเขา ไปสกู มั พชู า ในป พ.ศ. 743 เปน ตน ไป 5. พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศเวยี ดนามหรอื จมั ปา ภาคใตข องฝง ทะเลตะวนั ออก ของแหลมอนิ โดจนี ซง่ึ เรยี กวา อนั นมั นนั้ ปจ จบุ นั เรยี กวา เวยี ดนาม สมยั กอ น เรยี กวา จมั ปา มหี ลกั ฐานวา พระพทุ ธศาสนาไดไ ปประดษิ ฐฐ านอยใู นเวยี ดนาม กอนคริสตศตวรรษท่ี 3 คือกอน พ.ศ. 744 ถึง 843 เหตุผลก็คือการพบ พระพทุ ธรปู สำรดิ สมยั อมราวดใี นประเทศนน้ั และหลกั ฐานจากประวตั ศิ าสตร ฝายจีน 6. พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศจนี ตงั้ แตพ ทุ ธศตวรรษท่ี 6 จนถงึ พทุ ธศตวรรษท่ี 13 จนี เปน ศนู ยก ลางทสี่ ำคญั ของศาสนาพทุ ธ เมอื่ พ.ศ. 604 สมยั ราชวงศฮ นั่ พระเจา มงิ่ ตที่ รงสง ทตู ไปสบื พระพทุ ธศาสนาในประเทศอนิ เดยี และไดพ ระพทุ ธรปู พรอมคัมภีรพระพุทธศาสนา มีการสรางวัดมาขาว ซึ่งยังคงอยูถึงปจจุบัน 30 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

พุทธศาสนาเจริญรุงเรืองมาในสมัยราชวงศถัง เมืองฉางอานเปนศูนยกลาง สำคญั ของพทุ ธศาสนาและเปน แหลง เผยแผศ าสนาพทุ ธไปยงั เกาหลี และญปี่ นุ ตอ มาในปลายราชวงศถ งั พ.ศ. 1388 จกั รพรรดหิ วซู งุ ประกาศใหศ าสนาจาก ตา งชาตไิ ดแ ก ศาสนาครสิ ต ศาสนาโซโรอสั เตอร และศาสนาพทุ ธเปน ศาสนา ทผ่ี ดิ กฎหมาย และหนั ไปสนบั สนนุ ลทั ธเิ ตา แทน ในสมยั มกี ารทำลายวดั บงั คบั ใหพระภิกษุสงฆสึก ความรุงโรจนของพุทธศาสนาจึงสิ้นสุด แตพุทธศาสนา นกิ ายสขุ าวดี และนกิ ายฌานยงั คงรงุ เรอื งมากลายเปน นกิ ายเซนในญป่ี นุ และ นกิ ายฌาน มอี ทิ ธพิ ลในราชวงศซ อ ง 7. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศเกาหลี พระพุทธศาสนาพรอมท้ังขอเขียนตางๆ ในภาษาจนี เขา สปู ระเทศเกาหลปี ระมาณป ค.ศ. 372 หรอื พ.ศ. 915 เมอื่ ราชทตู จนี นำคมั ภรี แ ละภาพวาดไปยงั อาณาจกั รโคกรุ ยอ ศาสนาพทุ ธรงุ เรอื งในเกาหลี นกิ ายเซน ในพทุ ธศตวรรษท่ี 12 จนกระทง่ั ถงึ ยคุ ของการฟน ฟลู ทั ธขิ งจอ้ื ในสมยั ราชวงศโ ซซอน ตง้ั แตต งั้ พ.ศ. 1935 ศาสนาพทุ ธจงึ เสอ่ื มลง 8. พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศญป่ี นุ ญป่ี นุ ไดร บั พทุ ธศาสนาเมอื่ ราวพทุ ธศตวรรษ ท่ี 11 โดยพระภกิ ษชุ าวเกาหลนี ำคมั ภแ ละศลิ ปะทางพทุ ธศาสนาเขา สญู ปี่ นุ เมอ่ื ศาสนาพุทธเส่ือมลงในอินเดีย เอเชียกลาง จีน และญี่ปุนยังคงรักษาศาสนา พทุ ธไวไ ด ตงั้ แต พ.ศ. 1253 เปน ตน มา มกี ารสรา งวดั และรปู เคารพจำนวนมาก ในเมอื งหลวง คอื เมอื งนารา พทุ ธศลิ ปแ บบญปี่ นุ รงุ เรอื งในชว งพทุ ธศตวรรษ ที่ 13-18 ในราวพทุ ธศตวรรษท่ี 17-18 พทุ ธศาสนานกิ ายเซนรงุ เรอื งรวมทงั้ ศิลปะท่ีสืบเน่ืองจากนิกายเซนดวย พุทธศาสนายังคงรุงเรืองในญี่ปุนจนถึง ปจ จบุ นั 9. พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศทเิ บต และในประเทศภฏู าน สกิ ขมิ ประมาณ พ.ศ. 944 ถงึ 1043 มผี นู ำคมั ภรี พ ระพทุ ธศาสนาจากอนิ เดยี ไปสทู เิ บต แตไ มไ ดร บั ความสนใจ จนประทง่ั ถงึ กลางศตวรรษที่ 7 ประมาณ ค.ศ. 1194 เปน ตน ไป พระพทุ ธศาสนาจงึ เจรญิ ในประเทศทเิ บต สกิ ขมิ และภฏู าน 2.2 ศาสนาอิสลามในทวีปเอเชีย ประเทศสำคัญๆ ในเอเชียที่นับถือศาสนาอิสลามคือ สาธารณรัฐประชาชน บังกลาเทศ แตเดิมเปนชมพูทวีปเชนเดียวกับอินเดียและปากีสถาน เปนดินแดนที่รุงเรืองดวย ศาสนา พราหมณแ ละศาสนาพทุ ธ ตอ มามพี อ คา อาหรบั นำศาสนาอสิ ลามมาเผยแผ ปจ จบุ นั ประเทศบงั คลาเทศมปี ระชาชน 140 ลา นคน ประชาชน 88.3% นบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม ศาสนา ฮนิ ดู 10.5% นอกนนั้ เปน ศาสนาอน่ื ๆเชน เดยี วกบั ประเทศปากสี ถาน มปี ระชากร 159.6 ลา นคน หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 31

ประชาชน 97% นับถือศาสนาอิสลาม ประเทศอินเดียประชากรมีจำนวนพันลานคนนับถือ ศาสนาอสิ ลาม จำนวน 11.67% ประเทศอนิ โดนเี ซยี มพี นื้ ทเี่ ปน เกาะ มปี ระชากร 215 ลา นคน จำนวน 181 ลา นคนนบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม อนิ โดนเี ซยี เปน ประเทศทนี่ บั ถอื ศาสนาอสิ ลาม มากทส่ี ดุ ในโลก รองลงมาคอื ปากสี ถาน 141 ลา นคน อนิ เดยี 124 ลา นคน บงั คลาเทศ 111 ลา นคน ตรุ กี อยี ปิ ต อหิ รา นและไนจเี รยี มี 63-61 ลา นคน และมาเลเซยี มผี นู บั ถอื 12 ลา นคน จากประชากร 22 ลา นคน ดังนั้น กลาวโดยสรุป กลุมประเทศในภูมิภาคเอเชียและเอเชียกลางจำนวน 15 ประเทศที่นับถือศาสนาอิสลาม และไมใชแตประเทศท่ีใชภาษาอาหรับเปนภาษากลาง ประเทศตา งๆเหลา นค้ี อื อฟั กานสิ ถาน อาเซอรไ บจนั บงั กลาเทศ บรไู น อนิ โดนเี ซยี อหิ รา น คาซัคสถาน คีรกิสถาน มาเลเซีย มีลดีฟส ปากีสถาน สาธารณรัฐทาจิสถาน ตุรกี เตริ ก เมนสิ ถาน อซุ เบกสิ ถาน ประเทศในทวีปเอเชียที่ประชากรมุสลิมเปนชาวอาหรับใชภาษากลาง คือ บาหเรน สาธารณรัฐอิรัก รัฐคูเวต สาธารณรัฐเลบานอน ราชอาณาจักรซาอุดีอาระเบีย สาธารณรัฐ อาหรบั ซเี รยี สหรฐั อาหรบั เอมเิ รตส สาธารณรฐั เยเมน นอกจากนย้ี งั มปี ระเทศสาธารณรฐั คาซคั สถาน มปี ระชากร 15 ลา นคนนบั ถอื ศาสนา อสิ ลามรอ ยละ 47 ทเี่ หลอื รอ ยละ 44 นบั ถอื ศาสนาครสิ ตน กิ ายกรกี ออรโ ธดอ็ กซ สาธารณรฐั เลบานอนประชาชนรอ ยละ 59.7 นบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม สาธารณรฐั มลั ดฟี สป ระชาชนนบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม รฐั สลุ ตา นโอมาน ประชาชนรอ ยละ 85% นบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม รฐั กาตาร ประชาชนรอ ยละ 90 นบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม 2.3 การเผยแพรศ าสนาครสิ ตใ นเอเชยี ศาสนาคริสตเผยแผในทวีปเอเชียในสมัยโบราณมาพรอมกับการคา แตเนื่องจาก อารยธรรมในเอเชยี มคี วามเขม แขง็ มาก การเผยแผศ าสนาครง้ั นนั้ จงึ ทำไดน อ ย ตอ มาอารยธรรม ตะวนั ตกมคี วามเขม แขง็ ทงั้ ความเจรญิ ดา นวตั ถุ การทหาร เศรษฐกจิ และประเพณตี า งๆ ตอ งการ มอี ำนาจทางเศรษฐกจิ มากขน้ึ จงึ เกดิ การลา อาณานคิ มเขา มาทางเอเชยี ประเทศทมี่ คี วามเขม แขง็ ทางทะเลคอื องั กฤษ ฝรง่ั เศส และตอ มาเมอื่ มกี ารพฒั นาการคมนาคมทางอากาศ ประเทศทเ่ี รมิ่ แผอ ทิ ธพิ ลขนึ้ มาคอื อเมรกิ า รสั เซยี ศาสนาครสิ ตจ งึ มอี ทิ ธพิ ลในทวปี เอเชยี มากขน้ึ ทส่ี ำคญั คอื ประเทศฟล ปิ ปน สซ งึ่ อยใู นความยดึ ครองของอเมรกิ าในชว งสงครามโลกครง้ั ที่ 2 ประชาชน ฟลิปปนสนับถือศาสนาคริสตรอยละ 84 และเกาหลีใต มีผูนับถือศาสนาคริสตมากขึ้น เวียดนามและติมอรตะวันออกนับถือศาสนาคริสตเกือบทั้งหมดของประเทศ นอกจากน้ีใน ประเทศอน่ื ๆคอื มาเลเซยี ไทย ญปี่ นุ อนิ เดยี มผี นู บั ถอื ศาสนาครสิ ตอ ยบู า ง 32 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

2.4 ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู ในเอเชยี ศาสนาพราหทณ-ฮินดู เปนศาสนาท่ีเกาแกที่สุดในโลกแลวยังเปนตนแบบของ อารยธรรม วัฒนธรรมของโลก เม่อื ศึกษาประวัติศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู และศาสนาพทุ ธใน อินเดีย จะเห็นความรุงโรจนของศาสนาท้ังสองศาสนาแตกตางกันตามยุคสมัย ตามอิทธิพล ที่สำคัญคือ กษัตริยปกติแลวศาสนาพราหมณ-ฮินดูรุงเรืองในอินเดียมาโดยตลอด จนมาถึง สมัยพุทธกาล และตอมาศาสนาพุทธเส่ือมลง และมารุงเรืองอีกคร้ังในสมัยพระเจาอโศก มหาราช และตอ มาพทุ ธศาสนาเสอื่ มลงอกี ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดจู งึ ยงั คงรงุ เรอื งอยใู นอนิ เดยี มาโดยตลอด ในสมยั โบราณประเทศอนิ เดยี เปน ประเทศทเี่ ขม แขง็ ทางวฒั นธรรม เปน ประเทศมหา อำนาจประเทศหนง่ึ ในสมยั นน้ั ไดต ดิ ตอ คา ขายกบั อนิ โดนเี ซยี ซง่ึ ศาสนาฮนิ ด-ู พราหมณเ ขา มา สูอินโดนิเซีย เน่ืองจากอินโดนีเซียเปนประเทศที่เปนหมูเกาะ คราวใดที่ประเทศท่ีมาติดตอ คาขายมีอิทธิพลทำใหเจาผูครองประเทศศรัทธาเลื่อมใสนับถือ จะทำใหคนในประเทศนับถือ ไปดวย ตอมาศาสนาพราหมณ-ฮินดูเสื่อมลง มีศาสนาพุทธมาแทนศาสนาพุทธเส่ือมลงแลว และในปจจุบันคนในอินโดนีเซียสวนใหญจะนับถือศาสนาอิสลาม กจิ กรรมที่ 2 ใหผ เู รยี นคน ควา ขอ มลู เพอ่ื เขยี นรายงานและความหนาแนน ของจำนวนประชากรของ ประเทศตา งๆทนี่ บั ถอื ศาสนาตา งๆในทวปี เอเชยี หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 33

โบสถพุทธ โบสถอ สิ ลาม โบสถคริสต ศาสนสถาน พราหมณ- ฮนิ ดู 34 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

เรอ่ื งท่ี 3 หลกั ธรรมของศาสนาตา งๆ 3.1 หลกั ธรรมของศาสนาพทุ ธ หลกั ธรรมของศาสนาพทุ ธ หรอื อาจกลา วสน้ั ๆวา ศาสนธรรม ไดจ ดั ไวเ ปน หมวดหมู 3 หมวดดว ยกนั เรยี กหมวดหมทู จี่ ำแนกจดั ในกระจาดหรอื ตะกรา คอื คำวา “ปฎ ก” แปล ไดอ กี อยา งวา คมั ภรี  ดงั นน้ั พระไตรปฎ ก หมายความวา เปน ทรี่ วบรวมคำสงั่ สอนของ พระพุทธเจาไวเปนหมวดหมูไมใหกระจัดกระจายคลายกระจาดหรือตะกราเปนท่ีใสสิ่งของ และ ไตร แปลวา 3 ดงั นนั้ ใน 3 ปฎ ก ประกอบดว ย 1. พระวินัยปฎก วา ดว ยวนิ ยั หรอื ศลี ของภกิ ษุ ภกิ ษณุ ี 2. พระสุตตันตปฎก วา ดว ยพระธรรมเทศนาทัว่ ๆไป 3. พระอภธิ รรมปฎ ก วา ดว ยธรรมะลว น หรอื ธรรมะทสี่ ำคญั ในสมัยของพระพุทธเจายังไมมีพระไตรปฎก แตเรียกธรรมท่ีพระองคประทานไว มากมายตา งกาลเวลา สถานท่ี พระสาวกทอ งจำกนั ไวไ ดแ ละจดั ระเบยี บหมวดหมเู ปน ปฎ กตา งๆ เมอื่ พระพทุ ธเจา ปรนิ พิ พานแลว จงึ ไดม กี ารสงั คายนาหรอื ตรวจชำระ จดั ระเบยี บคำสอนของ พระองคเ ปน หมวดหมู ดว ยการทอ ง การจารกึ ในตวั หนงั สอื ดว ยการพมิ พเ ปน เลม หลักธรรมสำหรับชาวพุทธ หลกั ศาสนาพทุ ธ เชอื่ เรอ่ื งการเวยี นวา ยตายเกดิ ของสตั วโ ลก ชวี ติ เปน ทกุ ขเ ปน ไปตาม กฎแหง กรรม ทำดไี ดด ี ทำชว่ั ไดช ว่ั ภพภมู ทิ เ่ี วยี นวา ยตายเกดิ ภพภมู ขิ องสตั วโ ลกมี 3 ภมู ิ คอื มนษุ ยโ ลก เทวโลก และนรกภมู ิ จนกวา สตั วโ ลกนน้ั จะขจดั กเิ ลสหมดสน้ิ และเขา สโู ลก พระนพิ พาน ไมม กี ารเวยี นวา ยตายเกดิ อกี การปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรมของศาสนาพทุ ธนนั้ ควรเปน ไปตามลำดบั ชนั้ คอื 1. การปฏญิ าณตนเปน พทุ ธมามกะ 2. การปฏบิ ตั ติ นตามศลี 5 3. การปฏบิ ตั ติ นเพอ่ื ความพนทุกข 1. การปฏบิ ตั ติ นเปน พทุ ธมามกะ หรอื เรยี กวา การปฏบิ ตั ติ นถงึ ไตรสรณคมณ นน่ั คอื ปฏญิ าณวา จะนบั ถอื พระรตั นตรยั โดย พทุ ธธงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขาพเจาขอถึงพระพุทธเจาเปนท่ีพ่ึงในการดำเนินชีวิต หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 35

ธมั มงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขาพเจาขอถึงพระธรรมเปนท่ีพ่ึงในการดำเนินชีวิต สงั ฆงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขาพเจาขอถึงพระสงฆเปนที่พึ่งในการดำเนินชีวิต ทตุ ยิ มั ป พทุ ธธงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขา พเจา ขอถงึ พระพทุ ธเจา เปน ทพี่ งึ่ ในการดำเนนิ ชวี ติ แมค รง้ั ทส่ี อง ทตุ ยิ มั ป ธมั มงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขา พเจา ขอถงึ พระธรรมเปน ทพี่ ง่ึ ในการดำเนนิ ชวี ติ แมค รง้ั ทสี่ อง ทตุ ยิ มั ป สงั ฆงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขาพเจาขอถึงพระสงฆเปนท่ีพ่ึงในการดำเนินชีวิตแมคร้ังที่สอง ตะตยิ มั ป พทุ ธธงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขา พเจา ขอถงึ พระพทุ ธเจา เปน ทพ่ี ง่ึ ในการดำเนนิ ชวี ติ แมค รง้ั ทส่ี าม ตะตยิ มั ป ธมั มงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขา พเจา ขอถงึ พระธรรมเปน ทพี่ งึ่ ในการดำเนนิ ชวี ติ แมค รงั้ ทส่ี าม ตะตยิ มั ป สงั ฆงั สะระณงั คจั ฉามิ แปลวา ขา พเจา ขอถงึ พระสงฆเ ปน ทพ่ี งึ่ ในการดำเนนิ ชวี ติ แมค รง้ั ทส่ี าม 2. การปฏบิ ตั ติ นตามศลี 5 ศลี 5 เปน พนื้ ฐานของพทุ ธศาสนกิ ชน พงึ ประพฤติ ปฏบิ ตั คิ อื 1. ปาณาตปิ าตา เวระมะณี สกิ ขา ปะทงั สะมาทยิ ามิ แปลวา งดเวน การฆา เบยี ดเบยี นทำรา ยรา งกายคนและสตั ว 2. อะทนิ นาทานา เวระมะณี สกิ ขา ปะทงั สะมาทยิ ามิ แปลวา งดเวน จากการถอื เอาสงิ่ ของทเ่ี ขาไมใ ห 3. กาเมสมุ จิ ฉา จารา เวระมะณี สกิ ขา ปะทงั สะมาทยิ ามิ แปลวา งดเวน จากการประพฤตผิ ดิ ในกาม 4. มสุ าวาทา เวระมะณี สกิ ขา ปะทงั สะมาทยิ ามิ แปลวา งดเวน จากการพดู ปด พดู สอ เสยี ด พดู เพอ เจอ 5. สรุ าเมระยะ มชั ชะปะมาทฏั ฐานะ เวระมะณี สกิ ขา ปะทงั สะมาทยิ ามิ แปลวา งดเวน จากสรุ า ยาเสพตดิ ทงั้ ปวง ศลี 5 มปี ระโยชน คอื 1. เพื่อความสงบสุขของสังคม คือการปองกันการลวงละเมิดสิทธิของผูอื่น อนั จะสง ผลใหเ กดิ การทะเลาะเบาะแวง ความหวาดระแวงและความวนุ วายใน สังคม 36 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

2. เพื่อพัฒนาจิตใจของผูประพฤติปฏิบัติตามศีล เพราะศีล 5 บัญญัติข้ึนมาเพื่อ ควบคุมไมใหมีการแสดงออกทางกายหรือวาจา ไปในทางที่ตอบสนองอำนาจ ของกเิ ลส ในการใหศ ลี นนั้ ตอนสดุ ทา ยพระจะกลา ววา สเี ลนะ สคุ ะตงั ยนั ติ สเี ลนะ โภคะสมั ปะทา สเี ลนะ นพิ พตุ งิ ยนั ติ ตสั มา สลี งั วโิ สธะเย คำกลา วน้ี แสดงถงึ อานสิ งสข องการรกั ษาศลี คอื ศลี ทำใหผ ปู ระพฤตปิ ฏบิ ตั ิ เขา ถงึ สคุ ติ คอื ไปในทางทดี่ ี ศลี กอ ใหเ กดิ โภคทรพั ย และศลี นำมาใหไ ดถ งึ ความดบั หรอื พระนพิ พาน 3. การปฏบิ ตั ติ นเพอื่ ความพน ทกุ ข ชาวพทุ ธควรศกึ ษาธรรมทส่ี ำคญั ๆ คอื อรยิ สจั 4 อทิ ธบิ าท 4 ทศิ 6 สปั ปรุ สิ ธรรม 7 อบายมขุ 6 พรหมวหิ าร 4 สงั คหวตั ถุ 4 และชาวพทุ ธควรบรหิ ารจติ ตามหลกั พทุ ธศาสนา 3.1 อรยิ สจั 4 คอื ธรรมทพ่ี ระพทุ ธเจา ทรงตรสั รอู รยิ สจั 4 คอื ความจรงิ 4 ประการ คอื 1.) ทกุ ข คอื ความไมส บายกาย ไมส บายใจ อนั เนอื่ งมาจากสภาพท่ี ทนไดยาก คือ สภาวะท่ีบีบคั้นจิตใจ ความขัดแยง ความไมสม ปรารถนา การพลดั พรากจากสงิ่ ทร่ี กั ทช่ี อบใจ 2.) สมทุ ยั คอื เหตทุ ท่ี ำใหเ กดิ ความทกุ ข จากตณั หา หรอื ความอยาก ความตอ งการ มสี าเหตมุ าจาก กามตณั หา คอื ความอยากไดใ นสงิ่ ทป่ี รารถนา เชน อยากไดบ า น ภวตณั หา คอื ความอยากเปน โนน อยากเปน นี่ วภิ วตณั หา คอื ความไมอ ยากเปน นนั่ ความไมอ ยากเปน น่ี 3.) นโิ รธ หมายถงึ ความดบั ทกุ ข คอื การดบั ตณั หา ความอยากใหส น้ิ ไป ถา เราตดั ความอยากไดม ากเทา ใด ทกุ ขก ม็ นี อ ยลงไปดว ย และถา เรา ดับไดความสุขจะเกิดขึ้น 4.) มรรค หมายถงึ ขอ ปฏบิ ตั ใิ หถ งึ ความดบั ทกุ ข ไดแ ก การเดนิ ทาง สายกลางหรอื เรยี กอยา งหนง่ึ วา มรรค มสี ว นประกอบ 8 ประการ คือ 1.) สัมมาทิฎฐิ คอื ความเหน็ ชอบ 2.) สมั มาสงั กปั ปะ คอื ความดำรชิ อบ 3.) สัมมาวาจา คอื ความเจรจาชอบ 4.) สัมมากัมมันตะ คอื การกระทำชอบ 5.) สัมมาอาชีวะ คอื การเลย้ี งชพี ชอบ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 37

6.) สัมมาวายามะ คอื การเพยี รชอบ 7.) สัมมาสติ คอื การระลกึ ชอบ 8.) สัมมาสมาธิ คอื การตง้ั ใจชอบ 3.2 อิทธิบาท 4 เปนธรรมะท่ีปฏิบัติตนในส่ิงที่มุงหมายใหพบความสำเร็จ เปน ธรรมะทใี่ ชก บั การศกึ ษา เลา เรยี น การทำงาน อาชพี ตา งๆ อทิ ธบิ าท หมายถงึ ธรรมทใ่ี หบ รรลคุ วามสำเรจ็ มาจากคำวา อทิ ธิ คอื ความสำเรจ็ บาท คอื ทางวถิ นี ำไปสู ดงั นน้ั อทิ ธบิ าท จงึ แปลวา วถิ แี หง ความสำเรจ็ ประกอบดว ย 1.) ฉนั ทะ คอื ความพอใจรกั ใครส ง่ิ นน้ั เชน รกั ใครใ นการงานทที่ ำ ในวิชาท่ีเรียน 2.) วริ ยิ ะ คอื เพยี รหมนั่ ประกอบในสงิ่ นน้ั มกี ำลงั ใจ เขม แขง็ อดทน หนกั เอาเบาสู 3.) จติ ตะ คอื เอาใจใสส ง่ิ นน้ั ไมว างธรุ ะ ตง้ั ใจ จติ ใจจดจอ กบั งาน 4.) วมิ งั สา คอื หมน่ั ตรติ รองพจิ ารณาเหตผุ ลในสง่ิ นนั้ ปรบั ปรงุ พฒั นา แกไ ข สงิ่ นนั้ ได 3.3 ทศิ 6 คอื สง่ิ ทท่ี กุ คนทอ่ี ยรู วมกนั ในสงั คมพงึ ปฏบิ ตั ติ อ กนั ในทางทด่ี งี าม รายละเอยี ด คอื 1. ทศิ เบอื้ งหนา ไดแ ก บดิ า มารดา เปน ผอู ปุ การะบตุ ร ธดิ ามากอ น นบั ตงั้ แตป ฏสิ นธใิ นครรภม ารดา และประคบประหงมเลย้ี งดู บตุ รธดิ าควรบำรงุ บดิ า มารดา ดงั นี้ 1.) ทา นไดเ ลย้ี งเรามาแลว ใหเ ลยี้ งทา นตอบ 2.) ชว ยทำกจิ ของทา น (ใหส ำเรจ็ ดว ยด)ี 3.) ดำรงวงศส กลุ (ใหเ ปน ทนี่ บั ถอื ) 4.) ประพฤตติ นใหเ ปน คนควรรบั ทรพั ยมรดก 5.) เมอื่ ทา นลว งลบั ไปแลว ทำบญุ อทุ ศิ ให และบดิ ามารดาควรอนเุ คราะหบ ตุ ร ธดิ า 5 ประการ คอื 1.) หามมิใหทำช่ัว 2.) ใหตั้งอยูในความดี 3.) ใหศ กึ ษาศลิ ปวทิ ยา 4.) หาคูครองท่ีสมควรให 5.) มอบทรพั ยใ หต ามเวลาอนั ควร 38 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

2. ทิศเบ้ืองขวา ไดแก อาจารยเพราะอาจารยเปนผูอบรมสั่งสอนศิษยใหรู วชิ าการตา งๆ และบาปบญุ คณุ โทษ ศษิ ยค วรปฏบิ ตั ติ อ อาจารยด งั นี้ 1.) ดว ยการลกุ ขน้ึ ตอ นรบั ตอ นรบั ดว ยความเตม็ ใจ 2.) ดว ยเขา ไปยนื คอยรบั ใช เมอื่ ทา นมกี จิ ธรุ ะไหวว าน 3.) ดว ยการเชอ่ื ฟง 4.) ดว ยการอปุ ฏ ฐาก ดแู ลรกั ษาชว ยเหลอื ตามควร อาจารยค วรอนเุ คราะหศ ษิ ย คอื 1.) แนะนำดี ใหป ระพฤตดิ ี ประพฤตชิ อบ 2.) ใหเ รยี นดี ใหเ ขา ใจดี และถกู ตอ ง 3.) บอกศิลปะใหส นิ้ เชิงไมป ด บงั อำพราง 4.) ยกยองใหปรากฏในเพ่ือนฝูง 5.) ทำความปอ งกนั ในทศิ ทงั้ หลาย (คือจะไปทางทศิ ไหนกไ็ มอ ดอยาก) 3. ทศิ เบอื้ งหลงั ไดแ ก สามี ภรรยา เพราะสามี ภรรยาเปน ผมู าทหี ลงั จงึ ยกไว เปน ทศิ เบอ้ื งหลงั สามพี งึ บำรงุ ภรรยา ดงั นค้ี อื 1.) ยกยอ งนบั ถอื วา เปน ภรรยา 2.) ดว ยการไมดหู ม่นิ 3.) ดวยการไมประพฤตินอกใจ 4.) ดว ยการมอบความเปน ใหญใ ห 5.) ดว ยการใหเ ครอื่ งแตง ตวั ภรรยาพงึ อนเุ คราะหส ามดี งั ตอ ไปน้ี คอื 1.) จดั การงานดี คอื ขยนั หมนั่ ทำกจิ การในบา น 2.) สงเคราะหค นขา งเคยี งของสามดี ี ตอ นรบั พดู จาปราศรยั 3.) ไมประพฤตินอกใจ 4.) รจู กั รกั ษาทรพั ยท ส่ี ามหี ามาได รจู กั เกบ็ ออม 5.) ขยนั ไมเ กยี จครา นในกจิ การทง้ั ปวง 4. ทศิ เบอ้ื งซา ย ไดแ ก มติ รสหาย เพราะเปน ผชู ว ยเหลอื ในกจิ ธรุ ะตา งๆท่ี เกดิ ขนึ้ ใหส ำเรจ็ เหมอื นกบั มอื ซา ย ชว ยประคองมอื ขวาใหท ำงาน การปฏบิ ตั ติ นตอ มติ ร คอื 1.) ดว ยการใหป น แบง ปน ทรพั ยส นิ ใหม ติ รตามควร 2.) ดว ยการเจรจาถอ ยคำไพเราะ พดู จาออ นหวานมสี าระ 3.) ดว ยการประพฤตปิ ระโยชน ชว ยเหลอื แนะนำสง่ิ ทเ่ี ปน ประโยชน หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 39

4.) ดวยความเปนผูมีตนเสมอ ทำตัวเสมอกันกับมิตร ไมแสดงกิริยา เยอ หยงิ่ จองหองกบั มติ ร 5.) ดว ยไมก ลา วใหค ลาดจากความจรงิ จติ ใจ ซอ่ื ตรง สจุ รติ มคี วาม จรงิ ใจ ไมห วาดระแวงตอ มติ ร มติ รพงึ อนเุ คราะหเ พอ่ื นตอบ ดงั ตอ ไปนี้ คอื 1.) รกั ษามติ รผปู ระมาทแลว สกดั กน้ั อนั ตรายไมใ หเ กดิ ขน้ึ 2.) รกั ษามติ รของผปู ระมาทแลว รกั ษาทรพั ยไ มใ หเ กดิ อนั ตราย 3.) เมอื่ มภี ยั เอาเปน ทพ่ี งึ่ ได เปน ทพี่ ง่ึ พงิ ได 4.) ไมล ะทง้ิ ในยามวบิ ตั ิ เมอื่ มติ รเสอื่ มลาภ ยศ ทรพั ยส มบตั ิ ใหค วาม ชว ยเหลอื ไมท อดทง้ิ 5.) นับถือตลอดถึงวงศญาติมิตร ใหความรักใครนับถือญาติพี่นอง ของมติ รเหมอื นญาตติ นเองดว ย 5. ทศิ เบอื้ งลา ง ไดแ ก บา ว ไพร กรรมกร เพราะเปน ผทู ตี่ ่ำกวา จงึ ยอมตน เปน คนรบั ใช นายพงึ บำรงุ ดงั ตอ ไปนี้ คอื 1.) ดวยการจัดการงานใหทำตามสมควรแกกำลงั ความสามารถ 2.) ดวยการใหอาหารและรางวัล 3.) ดว ยการพยาบาลเวลาเจบ็ ไข 4.) ดว ยการปลอ ยในสมยั ผอ นผนั ใหห ยดุ งานตามเทศกาล ตามความ สมควร คนรบั ใชบ า วไพร ควรปฏบิ ตั ติ นดงั ตอ ไปน้ี 1.) ลุกขึ้นทำงานกอนนาย 2.) เลกิ งานทหี ลงั นาย 3.) ถือเอาแตของที่นายให 4.) ทำงานใหดีขึ้น 5.) นำคุณของนายไปสรรเสริญ 6. ทศิ เบอ้ื งบน ไดแ ก สมณพราหมณ ผทู เี่ ปน ทเ่ี คารพสกั การะทวั่ ไป เปน ผปู ฏบิ ตั ิ ธรรม เปน อรยิ สาวกพระพทุ ธเจา เราควรปฏบิ ตั ติ อ สมณพราหมณ ดงั นค้ี อื 1.) ดว ยกายกรรม ทำสง่ิ ทเี่ ปน ประโยชน 2.) ดว ยวจกี รรม พดู มสี มั มาคารวะ 3.) ดว ยมโนกรรม คดิ สงิ่ ใดประกอบดว ยเมตตา 4.) ดว ยความเปน ผไู มป ด ประตู ตอ นรบั ถวายอาหารให 5.) ดว ยอามสิ ทาน ถวายปจ จยั 4 40 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

สมณพราหมณ ควรอนเุ คราะหต อบดงั นค้ี อื 1.) หามไมใหกระทำชั่ว 2.) ใหต้ังอยูในความดี 3.) อนุเคราะหดวยน้ำใจอันงาม 4.) ใหไดฟงในส่ิงท่ียังไมเคยฟง 5.) ทำสิ่งที่เคยฝงแลวใหแจมแจง 6.) บอกทางสวรรคใ ห 3.4 สปั ปรุ สิ ธรรม 7 คอื ธรรมของคนดี 7 อยา ง คอื 1.) ความเปน ผรู จู กั เหตุ (ธมั มญั ตุ า) 2.) ความเปน ผรู จู กั ผล (อตั กญั ตุ า) 3.) ความเปน ผรู จู กั ตน (อตั ตญั ตุ า) 4.) ความเปน ผรู จู กั ประมาณ (มตั ตญั ตุ า) 5.) ความเปน ผรู จู กั กาล (กาลญั ตุ า) 6.) ความเปน ผรู จู กั ชมุ ชน (ปรสิ ญั ตุ า) 7.) ความเปน ผรู จู กั เลอื กบคุ คล (ปคุ คลปโรปรญั ตุ า) 3.5 อบายมขุ 6 ละเวน จากอบายมขุ 6 คอื 1. การด่ืมน้ำเมา 2. เทยี่ วกลางคนื 3. เทย่ี วดกู ารละเลน 4. เลนการพนัน 5. คบคนชัว่ เปน มติ ร 6. เกยี จครา นการทำงาน 3.6 พรหมวหิ าร 4 คอื ธรรมะของผใู หญท คี่ วรปฏบิ ตั ิ คอื 1. เมตตา คอื ความปรารถนาใหผ อู น่ื มคี วามสขุ 2. กรณุ า คอื ความปรารถนาใหผ อู น่ื พน จากความทกุ ข 3. มุทิตา คอื ความยนิ ดเี มอ่ื ผอู น่ื ไดด ี 4. อเุ บกขา คอื การวางเฉย ไมล ำเอยี ง ทำใหเ ปน กลาง ใครทำดี ยอมไดดี หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 41

3.7 สงั คหวตั ถุ 4 คอื ธรรมทเี่ ปน เครอ่ื งยดึ เหนย่ี วนำ้ ใจผอู น่ื 1. ทาน การให การเสยี สละ เออื้ เฟอ เผอ่ื แผ 2. ปย วาจา การพดู ดว ยถอ ยคำทไี่ พเราะ 3. อัตถจริยา การสงเคราะหทุกชนิด หรือการประพฤติในส่ิงท่ีเปน ประโยชนตอผูอื่น 4. สมานัตตตา การเปนผูสมำ่ เสมอ มีความประพฤติเสมอตนเสมอ ปลาย สรปุ หลกั ธรรมทช่ี าวพทุ ธพงึ ปฏบิ ตั ิ คอื การละความชว่ั การทำความดี การทำจติ ใจ ใหแ จม ใส และการทำสมาธภิ าวนา การละความชวั่ คอื การไมท ำบาป อกศุ ลทงั้ มวล การถอื ศลี 5 หรอื ศลี อนื่ ๆ ตาม บทบาทหนา ทข่ี องตนเอง การทำความดี มคี วามกตญั กู ตเวทตี อ ผมู คี ณุ ตอ สงั คม สว นรวม ประเทศชาติ ความขยนั หมน่ั เพยี รในการงาน อาชพี ไมเ อาเปรยี บคดโกงผอู น่ื และการทำจติ ใจ ใหแ จม ใส ไมค ดิ ทกุ ข โศกเศรา อนั เกดิ จากการเสอ่ื มของสงั ขาร โรคภยั ไขเ จบ็ ความอยากมี อยากเปน อยากไดต า งๆ รวมทง้ั การสญู เสยี สง่ิ ทร่ี กั ตา งๆโดยใชห ลกั การทำสมาธภิ าวนา การเจริญภาวนา การเจริญภาวนาเปนการพัฒนาจิตบริหารจิต หลักพระพุทธศาสนาเปนการสราง บญุ บารมที สี่ งู ทสี่ ดุ และยงิ่ ใหญท สี่ ดุ ในพระพทุ ธศาสนา จดั วา เปน แกน แท การเจรญิ ภาวนามี 2 อยา ง คอื สมถภาวนา และวปิ ส สนาภาวนา 1. สมถภาวนา ไดแ ก การทำจติ ใจใหเ ปน สมาธิ คอื ทำจติ ใหต งั้ มนั่ อยใู นอารมณ เดยี ว ไมฟ งุ ซา น วธิ ภี าวนามหี ลายชนดิ พระพทุ ธองคบ ญั ญตั เิ ปน แบบอยา งไว 40 ประการ เรยี กวา กรรมฐาน 40 ทน่ี ยิ ม คอื การหายใจเขา บรกิ รรมพทุ ธ หายใจออก บรกิ รรมโธ เรยี กวา อานาปานสติ ผใู ดจะปฏบิ ตั ภิ าวนาจะตอ งรกั ษา ศลี ใหบ รสิ ทุ ธต์ิ ามฐานะ เชน เปน ฆารวาสถอื ศลี 5 ศลี 8 เปน เณร ถอื ศลี 10 เปนพระถือศีล 227 ขอ เพราะในการปฏิบัติสมถภาวนานั้นศีลเปนพ้ืนฐาน ที่สำคัญ อานิสงสของสมาธิมากกวารักษาศีลเทียบกันไมได พระพุทธองค ไดตรัสวา “แมไดอุปสมบทเปนพระภิกษุรักษาศีล 227 ขอ ไมเคยขาด ไมดางพรอยมานานถึง 100 ป ก็ยังไดกุศลนอยกวาผูท่ีทำสมาธิเพียงใหจิต สงบนาน เพยี งชวั่ ไกก ระพอื ปก ชา งกระดกิ ห”ู คำวา จติ สงบในทน่ี ี้ หมายถงึ จติ ทม่ี อี ารมณเ ดยี วเพยี งชว่ั วบู แมก ระนน้ั ยงั มอี านสิ งสม ากมาย แตอ ยา งไรกด็ ี การเจรญิ สมถภาวนาหรอื สมาธิ แมจ ะไดบ ญุ อานสิ งสม ากมายมหาศาลอยา งไร 42 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน