สุขศึกษา พลศึกษา ทช11002 ประถม

43  “ความรูสึก” คือ ความรสู กึ ของเราตอ เงอื่ นไข การบอกความรูส ึกจะชว ยลดการโตเถยี งหาเหตุผลมาหวา น ลอ ม เพราะความรสู ึกของคนตอ เร่ือง หนง่ึ ๆ ยอมตางกนั ได ระบใุ หชดั วา “ฉนั ” คือผทู ่ีรสู ึก อยา อางผอู น่ื น้ําหนกั ของการเปน “ฉนั ” นน้ั สาํ คญั กวาขอ อา งอื่นใด (“ฉนั ” รสู ึกไมส บายใจถาแฟนจะคา ง)  “ความตองการ” คอื ทางเลอื กทเี่ ราตอ งการทาํ เหตุผล และบอกประโยชนท ่ีจะไดรว มกนั (กลบั ตอนนเี้ ลยดกี วา พรงุ น้เี ราเจอกนั แตเ ชา นะ)การบอกและยนื ยนั ความตอ งการสามารถทาํ ไดอยา งมนั่ คงและมน่ั ใจ  พูดใหช ดั เจน ตรงจุด สบตาและน้ําเสยี งหนกั แนน  ย้าํ ดว ยทา ทางเมือ่ พูดจบ เชน ลกุ ขน้ึ ยนื เพอ่ื เดนิ กลบั ควกั เงนิ จา ยคา สว นแบง คาอาหาร เดินไป หยิบของเพือ่ สง แขก  พดู ซํา้ อกี คร้งั เมอื่ ถูกหวานลอ มดว ยวธิ กี ารตา ง ๆ การออกจากเหตุการณโดยเรว็ เม่อื บอก ความตองการไปแลว เปน วธิ ีหนง่ึ ทจี่ ะยตุ คิ วามพยายามชกั จูงหรือบังคับทางออม  ยาํ้ กบั ตวั เองในความคดิ เสมอวา “ฉนั มสี ทิ ธแิ ละสามารถเลือกเองไดวา จะทําอะไร”การเปน ตวั ของตัวเองเรม่ิ ตน ที่  ซือ่ สตั ยตอ ความคิด ความรสู กึ ของทแ่ี ทจรงิ ของตัวเอง ถามตัวเองวาในเหตกุ ารณน ี้เรารูสกึ อยา งไร อยากทาํ อยา งไร  ตระหนักวา ความรสู ึกนอ ยใจ โกรธ รสู กึ วา ไมม คี ุณคา ไมไ ดรบั การยอมรบั เปน เราเองที่ ตอ งรบั ผิดชอบในแงท ย่ี อมใหเกิดขน้ึ เราจงึ ตองพฒั นาตวั เองมากกวารอใหผอู น่ื เปน ฝายปรับตวั  เร่มิ จากเรือ่ งเลก็ ๆ ทีเ่ กิดข้นึ บอย ๆ ทบทวนเหตกุ ารณทเ่ี กดิ ขน้ึ วางแผนวาเราจะบอกยืนยนั ความตอ งการของเราอยางไร และลงมือทาํ  คาดและเตรยี มใจไวลว งหนา ถึงปฏกิ ิริยาโตต อบ เราไมสามารถเปลี่ยนตัวเองไดด วยคาํ พดู ประโยคเดียว และการทาํ ใหผ อู น่ื ยอมรบั กเ็ ชนเดียวกนั การยอมถอยกลับไปเปน คนเดิมยอม

44 งา ยกวา แตน น่ั กห็ มายความวาเราตอ งรับบท “คนใจดที ี่ไมเคยโกรธ” คอยเก็บงําความรูสึกผดิ หวัง ความไมพ อใจเอาไวโดยลาํ พงั  การบอกยนื ยันความตอ งการของเราใหใ ชก ารบอกเลา ถงึ ตวั เองดว ยประโยคทีข่ นึ้ ตนดว ย “ฉนั รูสกึ ..……” ไมค วรใชรูปประโยคตอวา “เธอทําใหฉนั .......” เพราะจะนําไปสกู าร โตเ ถยี งเร่ืองที่ 8 หลากหลายความเชื่อทีผ่ ดิ ในเรือ่ งเพศการ “ชว ยตวั เอง” บอย ๆ จะทําใหจ ิตใจไมปกตหิ รอื เปน โรคจติ ประสาทได “การชวยตัวเอง” เปนทางเลือกหน่ึงในการจัดการกับความรูสึกและความตองการทางเพศ ซ่ึงเกิดจากธรรมชาติ ท่ีทุกคนสามารถทําได ท้ังผูหญิงและผูชาย หากเรายังไมพรอมที่จะเริ่มตน ความสมั พนั ธ หรอื มเี พศสมั พันธก บั ใคร ไมใ ชเร่อื งผดิ ปกติ หนุมสาวหลายคนมักจะถูกบอกเกี่ยวกับ เรือ่ งการชว ยตัวเองผิด ๆ หลายอยา ง เชน การชวยตวั เองเปน สิง่ ที่ไมดี บาป ทําใหตัวเต้ยี เรียนโง หรือ การชวยตัวเองบอย ๆ จะทําใหจิตใจไมปกติ เปนโรคจิตประสาท หรือเส่ือมสมรรถภาพทางเพศ เปนตน ความเช่ือเหลาน้ีจึงสงผลตอพฤติกรรม ทําใหสาวหลายคนมักอายที่จะพูดถึง สวนหนุม หลายคนอาจกังวลวาทําบอย ๆ จะมีผลอยางไรหรือไม ท้ังที่ วิธีการนี้ชวยสนองตอบความตองการ ทางเพศของเราไดด ว ยตนเอง การชว ยตวั เอง จะทําบอ ยหรือนอ ยคร้งั ก็ข้ึนกบั ความพรอ ม ความพอใจ และสุขภาพของแตล ะคนผูชายมีความตอ งการทางเพศมากกวาผูหญงิ ความตองการทางเพศเปน เรือ่ งธรรมชาติทที่ งั้ ผหู ญงิ และผูชายมีเทา ๆ กัน การมีความตองการ ทางเพศมากหรอื นอ ยเปน เรือ่ งแตล ะบคุ คล ไมเ ก่ยี วกับความเปนผูหญิง หรือผูชาย แตความคาดหวัง ของสังคมและวัฒนธรรมในสังคมไทยมตี อ เรอื่ งเพศของผูห ญงิ และผชู ายตางกนั เชน ผชู ายชว ยตัวเอง เปน เรื่องธรรมดา ผูชายจะตองมีประสบการณทางเพศ ผูชายเท่ียวซองเปนเรื่องธรรมดา ผูชายมีเมีย หลายคนถือวา เกง มีฝม ือ แตในขณะท่เี รอื่ งเพศสาํ หรับผหู ญิงเปนเรื่องท่ีไมควรแสดงออก ผูหญิงที่ดี ตองไรเดยี งสาในเรือ่ งเพศ ผหู ญิงชว ยตัวเองเปน เร่ืองไมงาม ผูหญิงตองรักนวลสงวนตัวและรักเดียว ใจเดียว ดังนั้น เมื่อผูชายมีอารมณหรือมีความตองการทางเพศ จึงสามารถปลดปลอยไดเปนเรื่อง ปกติธรรมดา แตหากเปนผูหญิงจะตองเก็บความรูสึกไวและเรียนรูที่จะควบคุมอารมณเพศและ การแสดงออก จึงดรู าวกบั วาผูช ายมคี วามตองการทางเพศมากกวา ผหู ญิง

45ความสขุ ทางเพศของผหู ญงิ ขน้ึ อยกู บั ขนาดอวยั วะเพศชาย ขนาดของอวัยวะเพศไมมีผลตอความสุขทางเพศเลย แตเปนความเชื่อที่สงผลใหผูชายเกิด ความไมม ัน่ ใจในตนเอง ซึ่งบางคนมีปญหาในการมีเพศสัมพันธกับคู แลวเขาใจผิดไปเองวามาจาก ขนาดของอวัยวะเพศของตนเล็กเกนิ ไป ความสุขทางเพศ เปนเรื่องเทคนิควธิ กี าร ท่มี าจากการพูดคยุ สอื่ สารกันระหวางคนสองคน และ ชวยกนั ใหม ีความสขุ ทง้ั สองฝาย ความเชอื่ ในเรื่องขนาด สงผลใหผ ูชายสว นหนง่ึ ตอ งการดัดแปลงอวัยวะเพศตนเอง เชน การฝง มุก โดยเชื่อวาการฝงมุกที่อวัยวะเพศเพ่ือใหมีพื้นผิวขรุขระ จะชวยเพิ่มความสุข ในขณะรวมเพศ โดยการฝงมุกเทียม หรือเม็ดแกวขนาดเล็กไวตื้น ๆ ใตผิวหนัง สําหรับวิธีนี้ หากฝงเพียงตื้น ๆ ใตผวิ หนัง ไมน านก็จะหลดุ ออกมา แตถาฝงลึก กม็ ีโอกาสติดเช้อื และเปนแผลไดการใชป ากกบั อวยั วะเพศเปน เรื่องผิดปกติ การใชปากกบั อวยั วะเพศ (Oral sex) หรอื การใชป ากทาํ รกั ใหกบั คู ไมวา ผูหญงิ หรอื ผชู ายจะใช ปากดูด เลีย อม ที่อวัยวะเพศของคู เพ่ือกระตุนความรูสึกทางเพศน้ัน เปนเรื่องธรรมชาติท่ีเปนอีก ทวงทา หนง่ึ ของการมีเพศสมั พนั ธ แตก ารใชปากทํารัก ควรเกิดขน้ึ จากการคยุ และตกลงกันระหวางคูวา พรอมใจท่ีจะทําหรือไม เพราะบางคนอาจรูสึกวา การใชปากกับอวัยวะเพศเปนเร่ืองสกปรก นาขยะแขยง แตบางคนอาจจะ รูสึกชอบ เพราะรวู า อวยั วะเพศกม็ ีการดูแลความสะอาดไมแ ตกตางกบั อวยั วะสวนอืน่ ๆ ของรางกาย ขึ้นกับทศั นคตหิ รอื มุมมองของแตล ะคน ท้งั น้ี การใชป ากทํารักถือวาเปน เพศสัมพันธที่ปลอดภัย (Safe Sex) ท้ังจากการต้ังครรภและ ยงั เปนวิธีลดโอกาสเส่ียงจากการติดเชอ้ื เอชไอวดี วย โอกาสของการตดิ เชื้อเอชไอวีจากการใชปากทํารัก เทาที่พบมีเพียงกรณีเดียว คือ การใชปาก ทาํ รักใหก บั ผูชายท่ีมีเชอ้ื เอชไอวี โดยมเี งอื่ นไขเฉพาะ คือ มีการหลั่งนํ้าอสุจิในปาก และในชองปาก ของคนที่ทาํ มแี ผล และ/หรือ มีการติดเชื้อในลําคอเทานั้น แตยังไมเคยมีรายงานวามีการติดเชื้อจาก การใชป ากทํารักใหผหู ญิงท่ีมเี ชอ้ื เอชไอวี หรือไมพ บวา มีใครตดิ เชื้อเอชไอวีจากการท่ีผูต ดิ เช้ือใชป าก ทาํ รักให

46มวี ธิ ที ี่จะบอกไดวา ผหู ญงิ คนไหนเคยมเี พศสมั พนั ธมาแลว ผูชายสวนใหญอ ยากจะเปนคนแรกของผูหญิงกันทั้งนั้น จึงพยายามหาวิธีการท่ีจะบอกตอ ๆ กันในหมูผูชายดวยกันถึงวิธีการ “ดูซิง” เชน ผูหญิงที่มีทาทางเรียบรอย เดินขาหนีบ หนาอกตั้ง สะโพกไมหยอน เปนตน แตจากขอมูลทางการแพทยยืนยันวา ไมมีทางท่ีจะรูไดวาผูหญิงเคยมี เพศสัมพันธมาแลว ถา หากวาผหู ญิงไมบ อกดวยตนเอง ความเชื่อนี้จะสงผลใหผูชายไมปองกันเมื่อมีเพศสัมพันธกับผูหญิงที่ตัวเองมั่นใจวาซิง ในขณะเดียวกันผหู ญงิ ท่ีเคยมีเพศสัมพนั ธม าแลว ก็จะปด บังความจริงกับคูป จ จุบนั เพราะกงั วลวา ผชู าย จะไมยอมรบั จงึ ทาํ ใหท งั้ คูมโี อกาสเส่ยี งตอ การมีเพศสัมพนั ธที่ไมปองกันการหล่งั นาํ้ อสจุ ทิ าํ ใหหมดกําลัง ไมม ีหลักฐานวา การหล่งั น้าํ อสุจิ ไมวาดว ยการชว ยตัวเองหรือมเี พศสัมพันธจ ะทาํ ใหห มดกําลัง โดยท่วั ไปหลังการมีเพศสัมพันธหรือชวยตัวเอง หากไดพักสักครูหน่ึงรางกายก็จะกลับคืนสูสภาพ ปกติ นํ้ากามประกอบดวยตัวอสุจิซึ่งผลิตจากลูกอัณฑะและน้ําหลอเล้ียงอสุจิ ซึ่งผลิตจากทอและ ตอมตาง ๆ ท่ีอยูในทางผานของตัวอสุจิสูภายนอก เมื่ออายุมากอวัยวะดังกลาวจะเส่ือมลง ทําให นํ้ากามจางลงและมีจาํ นวนนอยลงดว ย ทาํ ใหค วามตอ งการทางเพศและการตอบสนองทางเพศลดลง รวมท้ังความสามารถในการหลง่ั น้าํ กามจะนอ ยลงดวย คือองคชาติชายสูงอายุอาจแข็งตัวได แตไม สามารถหลงั่ น้ํากาม ดังนัน้ ดวยปจ จยั หลายประการดงั ท่กี ลาวจงึ ทาํ ใหคนทัว่ ไปคิดวา ผูชายแตล ะคนมี จาํ นวนนํา้ กามจํากดั คือ ถา หลง่ั นํา้ กามบอยกจ็ ะหมดความสามารถในการหลั่งนาํ้ กามเรว็ ซึ่งไมเปน ความจริง ตรงกันขามกลับพบวาทั้งชายและหญิงท่ีมีกิจกรรมทางเพศบอยจะรักษาความสามารถ ทางเพศไวไดน านกวา คนทไ่ี มค อ ยมีกิจกรรมทางเพศผูหญิงควรใชน ํา้ ยาทาํ ความสะอาดชองคลอด ในชองคลอดของผูหญิงมีแบคทีเรียธรรมชาติที่รักษาความสมดุลของชองคลอดอยูแลว หากไปใชน ํ้ายาท่ีสว นผสมของกรดหรือดา งทม่ี ากเกินไป จะทาํ ใหเ กิดการทําลายแบคทีเรียธรรมชาติ นั้นจนเสยี ความสมดุล และสวนผสมของนาํ้ หอมในน้ํายายงั อาจกอ ใหเ กิดการระคายเคืองบริเวณชอง คลอด เปนผื่นคนั และทาํ ใหต ิดเชอ้ื โรคไดงาย นอกจากน้ี ยังทําใหตองส้ินเปลืองเงินเพ่ิมข้ึน เพื่อซื้อ

47 นํ้ายาทําความสะอาดมาใชท้ัง ๆ ท่ีการอาบน้ําปกติท่ัวไปที่ใชสบูและนํ้าสะอาดแลวซับท่ีบริเวณ อวัยวะเพศใหแ หง ก็เพยี งพอแลวผูหญงิ เม่ือเปน สาวจะมหี ัวนมเปน สชี มพู เปน เรือ่ งธรรมชาติท่ีผูหญิงแตละคนจะมีหนาอกท่ีแตกตางกันหลายรูปทรง หลายขนาดและ หลายสี อาจจะมอี กขนาดเลก็ หรือใหญ หวั นมอาจตงั้ ข้ึนหรือจะคลอยลง อาจจะนิ่มหรือกระชับก็ได ทัง้ น้ี สีของหัวนมก็เชนเดียวกันท่ีอาจมีความแตกตางกันไปตามธรรมชาติของแตละคน เชน สีเขม (คล้ํา) หรือสีซีด ความแตกตางแบบน้ีเปนเรื่องธรรมดาไมเก่ียวกับเมื่อเปนสาวแลวจะตองมีหัวนม เปนสีชมพูเรื่องที่ 9 กฎหมายท่เี กยี่ วขอ งกบั การลว งละเมิดทางเพศ การลวงละเมดิ ทางเพศ หมายถงึ พฤตกิ รรมทีล่ ะเมดิ สิทธขิ องผอู น่ื ในเรอื่ งเพศ ไมวาจะเปนคําพูดสายตา และการใชท า ที รวมไปจนถึงการบงั คบั ใหม เี พศสัมพันธ การขมขืน และตองคํานึงถึงความรูสึกของผูหญงิ เปนหลัก การกระทาํ ใด ๆ กต็ ามทที่ าํ ใหผูหญงิ รสู ึกอับอาย เปนการลวงเกินความเปนสวนตัวและไมย นิ ยอมพรอ มใจใหทาํ ถือเปน การลว งละเมิดทางเพศทั้งสนิ้มีบัญญตั ิอยูใ นลกั ษณะ 9 ความผิดเกี่ยวกบั เพศ ดังนี้ มาตรา 276 ผูใดขม ขืนกระทําชําเราหญงิ ซง่ึ มิใชภรยิ าตน โดยขูเข็ญประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษรายโดยหญิงในภาวะที่ไมสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหหญิงเขาใจผิดคิดวาเปนบุคคลอ่ืนตองระวางโทษจําคุกตั้งแตส ป่ี ถึงยสี่ ิบป และปรบั ต้ังแตแปดพนั บาทถงึ ส่พี ันบาท ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกไดกระทาํ โดยมีหรือใชอาวุธปนหรอื วัตถรุ ะเบิด หรอื โดยรวมกระทําความผิดดวยกัน อันมีลกั ษณะเปนการโทรมหญงิ ตอ งระวางโทษจาํ คุกตง้ั แตสิบหา ปถงึ ยีส่ ิบป และปรับตั้งแตสามหม่ืนบาทถึงสห่ี มื่นบาท หรอื จําคุกตลอดชีวิต มาตรา 277 ผูใดกระทําชําเราเด็กหญิงอายุไมเกินสิบหาป ซ่ึงมิใชภริยาตน โดยเด็กหญิงนั้นจะยนิ ยอมหรอื ไมก ็ตาม ตอ งระวางโทษจําคุกตั้งแตสี่ปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตแปดพันบาทถึงสี่หมื่นบาทถา กระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กหญิงอายุไมเกินสิบสามป ตองระวางโทษจําคุก

48ต้ังแตเจ็ดปถึงยี่สิบป และปรับต้ังแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท หรือจําคุกตลอดชีวิต ถาการกระทําความผดิ นน้ั ความวรรคแรก หรอื วรรคสองไดกระทําโดยรว มกระทาํ ความผิดดวยกันอันมีลักษณะเปน การโทรมหญิงและเด็กหญิงนน้ั ไมยนิ ยอม หรือไดกระทําโดยมีอาวุธปนหรือวัตถุระเบิด หรือโดยใชอาวุธตองระวางโทษจําคุกตลอดชีวติ ความผดิ ตามที่บญั ญัตไิ วใ นวรรคแรก ถา เปน การกระทาํ ทช่ี ายกระทํากบัเด็กหญิงอายกุ วาสิบสามป แตย งั ไมเ กินสิบหาปโ ดยเดก็ หญิงน้ันยินยอมและภายหลังศาลอนุญาตใหชายและเด็กหญงิ นั้นสมรสกัน ผูก ระทาํ ผดิ ไมตอ งรบั โทษ ถาศาลอนุญาตใหสมรสในระหวางท่ีผูกระทําผิดกาํ ลังรับโทษในความผดิ นน้ั อยู ใหศ าลปลอยผูกระทาํ ผิดนนั้ ไป มาตรา 277 ทวิ ถา การกระทาํ ความผิดตามมาตรา 276 วรรคแรก หรอื มาตรา 277 วรรคแรก หรือวรรคสอง เปน เหตุใหผ ูถกู กระทาํ (1) รับอนั ตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาป ถึงยี่สิบหาป และปรับตั้งแตสามหม่นื บาท หรือจาํ คกุ ตลอดชวี ติ (2) ถงึ แกความตาย ผกู ระทําตองระวางโทษประหารชวี ติ หรือจาํ คุกตลอดชวี ิต มาตรา 277 ตรี ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 276 วรรคสองหรือมาตรา 277 วรรคสามเปนเหตใุ หผกู ระทํา (1) รับอนั ตรายสาหัส ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษประหารชวี ิต หรอื จาํ คุกตลอดชีวิต (2) ถึงแกค วามตาย ผูกระทาํ ตองระวางโทษประหารชีวติโดยสรุป การจะมคี วามผดิ ฐานกระทําชําเราได ตองมีองคประกอบความผิดดงั น้ี 1. กระทําชาํ เราหญิงอนื่ ทไ่ี มใ ชภ รรยาตน 2. เปนการขมขืน บังคับใจ โดยมีการขูเข็ญ หรือใชกําลังประทุษราย หรือปลอมตัวเปนคนอ่ืนที่หญิงชอบและหญิงไมส ามารถขัดขนื่ ได 3. โดยเจตนา ขอสงั เกต กระทําชําเรา = ทําใหของลับของชายลวงลํ้าเขาไปในของลับของหญิง ไมวาจะลวงล้ําเขาไปเลก็ นอ ยเพียงใดก็ตาม และไมวา จะสาํ เร็จความใครหรือไมก ต็ าม การขม ขนื = ขม ขนื ใจโดยทีห่ ญิงไมสมคั รใจ

49 การขมขืนภรรยาของตนเองโดยทจ่ี ดทะเบยี นสมรสแลว ไมเ ปนความผดิ การรวมเพศโดยท่ีผูหญิงยินยอมไมเปนความผิด แตถาหญิงนั้นอายุไมเกิน 13 ป แมยินยอมกม็ ีความผดิ การขมขนื กระทําชําเราผูท อี่ ยภู ายในปกครองของตนเอง เชน บุตร หลาน ลูกศิษยที่อยูในความดแู ลตอ งรับโทษหนกั ข้นึ มาตรา 278 ผูใดกระทําอนาจารแกบุคคลอายุกวาสิบหาป โดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกาํ ลงั ประทษุ ราย โดยบคุ คลนน้ั อยใู นภาวะท่ีไมส ามารถขดั ขืนได หรือ โดยทําใหบ ุคคลน้นั เขาใจผดิ วาตนเปน บุคคลอืน่ ตองระวางโทษจาํ คุกไมเกินสบิ ป หรือ ปรบั ไมเกนิ สองหมื่นบาท หรอื ท้ังจําท้ังปรบั มาตรา 279 ผูใดกระทาํ อนาจารแกเด็กอายยุ งั ไมเกินสิบหาป โดยเด็กนั้นจะยินยอมหรือไมก็ตามตอ งระวางโทษจาํ คุกไมเกินสิบป หรือ ปรับไมเกินสองหม่ืนบาท หรือทั้งจําท้ังปรับ ถากระทําความผิดตามวรรคแรก ผูกระทําไดกระทําโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษรายโดยเด็กน้ันอยูในภาวะทไ่ี มสามารถขัดขืนได หรือ โดยทาํ ใหเ ดก็ นัน้ เขาใจผิดวาตนเปน บุคคลอ่ืน ตองระวางโทษจําคุกไมเ กินสบิ หาป หรือปรับไมเ กินสามหม่ืนบาท หรอื ท้งั จําทั้งปรับ มาตรา 280 ถา กระทาํ ความผิดตามมาตรา 278 หรอื มาตรา 279 เปน เหตุใหผ ูถูกกระทาํ (1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุก ต้ังแตหาปถึงย่ีสิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมน่ื บาทถึงสีห่ ม่นื บาท (2) ถึงแกค วามตาย ผกู ระทําตอ งระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชวี ติการจะมีความผิดฐานทําอนาจารได ตอ งมอี งคประกอบ คอื 1. ทําอนาจารแกบุคคลอายเุ กินกวา 13 ป 2. มกี ารขม ขู ประทษุ ราย จนไมส ามารถขดั ขืนได หรือทําใหเ ขา ใจวา เราเปน คนอนื่ 3. โดยเจตนา

50 ขอสงั เกต อนาจาร = การทําหยาบชาลามกใหเปนท่ีอับอายโดยท่ีหญิงไมสมัครใจ หรือโดยการปลอมตัวเปน สามหี รอื คนรัก การทําอนาจารกับเด็กอายุไมเ กนิ 13 ป แมเ ด็กยนิ ยอมกเ็ ปนความผิด ถาทําอนาจารกับบคุ คลใดแลว บุคคลนนั้ ไดรบั อนั ตรายหรอื ถงึ แกความตายตอ งไดร ับโทษหนักข้นึ การทําอนาจารไมจําเปนตองทํากับหญิงเสมอไป การทําอนาจารกับชายก็ถือเปนความผิดเชนเดียวกันไมวาผูกระทําจะเปนชายหรือหญิงก็ตาม ความผิดทั้งการขมขืน การกระทําชําเราและการกระทาํ อนาจารนี้ ผกู ระทําจะไดร บั โทษหนักข้นึ กวา ท่ีกาํ หนดไวอ ีก 1 ใน 3 หากเปนการกระทาํ ผดิ แก 1. ผูสบื สนั ดาน ไดแ ก บุตร หลาน เหลน ลือ (ลกู ของหลาน) ทช่ี อบดว ยกฎหมาย 2. ศษิ ยซ ึ่งอยูในความดูแล ซง่ึ ไมใ ชเ ฉพาะครูทม่ี หี นา ท่ีสองอยางเดยี ว ตองมีหนา ที่ดแู ลดวย 3. ผูอ ยูในความควบคุมตามหนา ท่รี าชการ 4. ผูอยูในความปกครอง ในความพทิ ักษ หรอื ในความอนบุ าลตามกฎหมายนอกจากนี้ ยังมมี าตราอืน่ ๆ ทเี่ กี่ยวขอ งอกี ไดแ ก มาตรา 282 ผใู ดเพ่ือสนองความใครของผูอ่ืน เปนธุระจัดหา ลอไป หรือพาไปเพ่ือการอนาจารซึ่งชายหรือหญิง แมผูน้ันจะยินยอมก็ตาม ตองระวางโทษจําคุกต้ังแตหนึ่งปถึงสิบปและปรับต้ังแตสองพนั บาทถึงสองหม่นื บาทถาการกระทาํ ความผดิ ตามวรรคแรกเปน การกระทําแกบุคคลอายุเกินสิบหาปแตยงั ไมเกนิ สิบแปดป ผูกระทําตองระวางโทษจําคกุ ตั้งแตส ามปถึงสิบหาป และปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหม่ืนบาท ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กอายุยังไมเกินสิบหาปผูกระทําตองระวางโทษจําคุกต้ังแตหาปถึงย่ีสิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หม่ืนบาทผูใดเพื่อสนองความใครของผูอื่น รับตัวบุคคลซ่ึงผูตองระวางโทษตามที่บัญญัติไวในวรรคแรก วรรคสองหรือวรรคสาม แลวแตก รณี มาตรา 283 ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอ่ืน เปนธุระ จัดหาลอไป หรือ พาไปเพื่อการอนาจารซึง่ ชายหรอื หญิง โดยใชอบุ ายหลอกลวง ขูเข็ญ ใชกาํ ลงั ประทษุ รา ย ใชอาํ นาจครอบงําผดิ คลองธรรม หรือใชว ิธีขม ขนื ใจดว ยประการอ่ืนใด ตองระวางโทษจาํ คกุ ต้งั แตห า สิบปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หม่ืนบาท ถาการกระทําตามความผิดวรรคแรก เปนการกระทําแกบุคคลอายุเกินสิบหาแตยังไมเกนิ สบิ แปดป ผกู ระทําตองระวางโทษจาํ คกุ ตงั้ แตเ จ็ดปถึงยี่สบิ ป และปรบั ตั้งแตหน่งึ หมื่นส่ีพันบาทถึง

51ส่ีหมื่นบาท ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบปถึง ย่ีสิบป และปรับต้ังแตสองหม่ืนบาทถึงส่ีหมื่นบาท หรือจําคกุ ตลอดชีวิต หรอื ประหารชีวิต ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอื่น รับตัวบุคคลซึ่งมีผูจัดหาไป ลอไป หรือพาไปตามวรรคแรก วรรคสอง หรือ วรรคสามหรือสนับสนุนในการกระทําความผิดดงั กลาว ตอ งระวางโทษตามทีบ่ ัญญตั ิไวใ นวรรคแรก วรรคสอง หรอื วรรคสามแลวแตก รณี มาตรา 283 ทวิ ผใู ดพาบคุ คลอายุเกนิ สบิ หา ปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเพ่ือการอนาจาร แมผูนั้นจะยินยอมก็ตาม ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหาปหรือปรับไมเกินหนึ่งหม่ืนบาทหรือทั้งจําทั้งปรับถา การกระทาํ ความผดิ ตามวรรคแรก เปน การกระทําแกเ ด็กอายุยังไมเ กินสบิ หา ป ผูกระทาํ ตอ งระวางโทษจําคกุ ไมเกินเจ็ดปหรือ ปรับไมเกินหนึ่งหม่ืนส่ีพันบาท หรือท้ังจําท้ังปรับ ผูใดซอนเรนบุคคลซึ่งพาไปตามวรรคแรกหรือวรรคสองตองระวางโทษตามท่ีบัญญัติในวรรคแรกหรือวรรคสองแลวแตกรณีความผิดตามวรรคแรก และวรรคสามเฉพาะกรณที ี่กระทําแกบ คุ คลอายเุ กินสบิ หา ป เปนความผิดอันยอมความได มาตรา 284 ผูใดพาผูอื่นไปเพื่ออนาจาร โดยใชอุบายหลอกลวง ขูเข็ญ ใชกําลังประทุษรายใชอํานาจครอบงํา ผดิ ครองธรรมหรือใชว ิธีขม ขนื ใจดว ยประการอืน่ ใด ตอ งระวางโทษจําคุกต้ังแตหนึ่งปถงึ สบิ ปแ ละปรับตงั้ แตส องพันบาทถงึ หนึ่งหมืน่ บาท ผูใดซอนเรน บุคคลซ่ึงเปนผูถูกพาไปตามวรรคแรกตอ งระวางโทษเชน เดยี วกับผูพาไปนนั้ ความผดิ ตามมาตรานี้ เปน ความผิดอนั ยอมความได มาตรา 317 ผูใดปราศจากเหตุอันสมควรพรากเด็กอายุยังไมเกินสิบหาปไปเสียจากบิดามารดาผปู กครอง หรือผดู ูแล ตองระวางโทษจาํ คกุ ตัง้ แตสามปถ งึ สบิ หา ปแ ละปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหมื่นบาท ผใู ดโดยทจุ ริต ซือ้ จาํ หนา ย หรอื รบั ตัวเดก็ ซง่ึ ถกู พรากวรรคแรก ตอ งระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนนั้ ถาความผิดตามมาตราน้ไี ดก ระทําเพ่ือหากําไร หรือ เพื่อการอนาจาร ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกต้งั แตห าปถ ึงยี่สิบปแ ละปรบั ตงั้ แตหน่ึงหม่ืนบาทถึงสหี่ มน่ื บาท มาตรา 318 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดาผปู กครองหรอื ผูด แู ล โดยผเู ยาวน้ันไมเต็มใจไปดวย ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบปและปรับตง้ั แตส ่พี ันบาทถึงสองหมน่ื บาท ผใู ดโดยทจุ รติ ซอื้ จําหนาย หรอื รับตัวผูเยาวซ่ึงถูกพรากตามวรรคแรก

52ตอ งระวางโทษเชน เดยี วกบั ผูพรากน้นั ถา ความผดิ ตามมาตราน้ีไดกระทําเพื่อกําไร หรือเพื่อการอนาจารผกู ระทําตองระวางโทษจําคกุ ตงั้ แตสามปถึงหา ป และปรบั ตงั้ แตหกพันบาทถงึ สามหมื่นบาท มาตรา 319 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดาผูปกครองหรอื ผดู แู ละเพ่ือหากําไรหรือเพอ่ื การอนาจาร โดยผเู ยาวน น้ั เต็มใจไปดว ย ตอ งระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบปและปรับตั้งแตสี่พันบาทถึงสองหมื่นบาท ผูใดโดยทุจริต ซ้ือ จําหนาย หรือรับตัวผเู ยาวซ งึ่ ถกู พรากตามวรรคแรกตอ งระวางโทษเชนเดยี วกับผูพรากนัน้ผูท่จี ะมคี วามผิดฐานพรากผเู ยาวความผิดนั้นจะตอ งประกอบดว ย 1. มกี ารพรากบุคคลไปจากการดแู ลของบดิ ามารดา ผูดแู ล หรือผูป กครอง 2. บุคคลทีถ่ กู พรากจะเต็มใจหรอื ไมก ็ตาม 3. ปราศจากเหตุผลอนั ควร 4. โดยเจตนา ขอสงั เกต การพรากผเู ยาว = การเอาตัวเดก็ ท่ีอายยุ ังไมค รบบรรลนุ ิติภาวะไปจากความดูแลของบิดามารดาผูปกครอง หรอื ผูด แู ลไมว าเดก็ นน้ั จะเตม็ ใจหรอื ไมก ต็ าม การพรากผูเยาวอ ายุเกนิ 13 ป แตไ มเกิน 18 ป โดยผเู ยาวไมเต็มใจเปนความผิด ผูที่รับซื้อขายตัวเด็กที่ถูกพรากฯตองรับโทษเชนเดียวกับผูพราก ผูท่ีพรากฯหรือรับซ้ือเด็กที่พรากฯ ไปเปนโสเภณีเปน เมียนอยของคนอน่ื หรือเพอื่ ขมขนื ตอ งรบั โทษหนักข้ึน การพรากผูเยาวอ ายุเกนิ 13 ป แตไมเกนิ 18 ป แมผ ูเยาวจะเตม็ ใจไปดวย ถานําไปเพอ่ื การอนาจารหรือคา กําไรเปนความผดิ เชน พาไปขม ขนื พาไปเปน โสเภณีคาํ แนะนําในการไปตดิ ตอ ทส่ี ถานตี ํารวจ การแจงความตางๆ เพือ่ ความสะดวก รวดเรว็ และถูกตองตามกฎหมายและระเบยี บของทางราชการ เมอ่ื ทานไปตดิ ตอที่โรงพัก ทานควรเตรียมเอกสารที่จําเปนติดตัวไปดวยคือ แจงถูกขมขืนกระทําชําเรา หลักฐานตาง ๆท่ีควรนําไปแสดงตอ เจา หนาท่ตี ํารวจ คอื เส้ือผา ของผูถ ูกขม ขืน ซ่ึงมคี ราบอสจุ ิ หรอื รอยเปอ นอยางอ่ืนอันเกดิ จากการขมขนื และสิง่ ตา ง ๆ ของผตู องหาทต่ี กอยูในท่เี กดิ เหตุ ทะเบยี นบา นของผูเสยี หาย รูปถา ย หรอื

53ท่ีอยูของผูตองหาตลอดจนหลักฐานอ่ืน ๆ (ถามี) แจงพรากผูเยาวหลักฐานตาง ๆ ควรนําไปแสดงตอเจาหนาท่ีตํารวจคือ สูติบัตรของผูเยาว ทะเบียนบานของผูเยาว รูปถายผูเยาวใบสําคัญอ่ืน ๆ ที่เก่ียวกับผูเ ยาว (ถา ม)ีหมายเหตุ ในการไปแจง ความหรือรอ งทุกขต อ พนักงานสอบสวนนัน้ นอกจากนาํ หลกั ฐานไปแสดงแลวถาทานสามารถพาพยานบุคคลที่รูเ หน็ หรือเกีย่ วของกบั เหตกุ ารณไปพบเจาหนาพนักงานสอบสวนดวยก็จะเปนประโยชนแ กท า น และพนกั งานสอบสวนเปน อยางมาก เพราะจะสามารถดาํ เนนิ เร่อื งของทา นใหแลวเสร็จไดเ ร็วขึน้เร่ืองที่ 10 โรคติดตอ ทางเพศสัมพันธอาการโดยทว่ั ไปของผปู ว ยโรคติดตอ ทางเพศสัมพนั ธ  ปส สาวะขัด  มผี ืน่ แผลหรือตมุ นา้ํ ทีอ่ วยั วะเพศหรอื ทวารหนกั  มหี นองหรอื น้าํ หล่ังจากชองคลอดหรือทอปส สาวะ  มอี าการคันหรอื ปวดบริเวณทวาร  มอี าการแดงและปวดบริเวณอวัยวะเพศ  ปวดทองหรอื ปวดชอ งเชงิ กราน  ปวดเวลามเี พศสัมพันธ  ตกขาวบอยโรคตดิ ตอทางเพศสมั พนั ธทีพ่ บบอ ยเริม เปนโรคติดเชื้อท่ีผิวหนังและเยื่อบุบริเวณปากและอวัยวะเพศเกิดจากเช้ือไวรัสท่ีมีช่ือวาเฮอรป ซ ิมเพลกซ

54อาการของเริม อาการแรก คอื ปวดแสบรอน อาจมีอาการคัน เจบ็ จีด๊ และมีอาการบวม ตามมาดวยตุมนํ้าพองใสเหมือนหยดนา้ํ เล็ก ๆ มขี อบแดงในสองสามวันตอมา ตุม น้าํ มักแตกใน 24 ช่วั โมง และตกสะเก็ดเปนแผลถลอกต้ืน ๆ ตุมอาจรวมเปนกลุมใหญและเปนแผลกวาง ทําใหปวดมาก หากรักษาความสะอาดไมใหตดิ เช้ือซ้าํ หรือมหี นองแผลทีเ่ กิดจากตมุ จะหายเองไดใ น 2 ถึง 3 สปั ดาห เม่อื มอี าการติดเชือ้ คร้งั แรกแลว จะกลับมาเปนผน่ื ใหมเ ปน ระยะ เนื่องจากรางกายกําจัดเช้ือไวรัสไดไมหมด การกลับมาเปนใหมแตละคร้ังมักมีอาการนอยกวาและเกิดเปนพ้ืนที่นอยกวา ไมคอยมีไขแตม กั เปน บรเิ วณใกล ๆ กบั ท่เี ดิมโดยเฉพาะอวยั วะการรกั ษา โรคเรมิ สามารถหายไดเองโดยไมตอ งรกั ษา การใชย าตานไวรัสไมชวยใหหายขาด เพียงชวยลดความรุนแรงของโรค ลดความถ่ี และลดระยะเวลาทีเ่ ปน ชว ยใหแผลหายเร็วขึ้น แตในรายที่เพ่ิงเริ่มแสดงอาการ หรอื มีภูมติ า นทานบกพรอ ง หรือไมมีแนวโนม ทแี่ ผลจะหายไดเ อง ควรไดรับยาตานไวรัสท่ีจําเปนกบั โรครวมกับยาปฏชิ ีวนะ เพอ่ื ปอ งการตดิ เชื้อแบคทีเรยี แทรกซอ นทอี่ าจตดิ ตามกับตมุ นาํ้ ทแี่ ตกออกมาการเปน เรมิ ครงั้ ตอมาจะไมใ ชเ ปน การตดิ เช้อื ใหม ผูท่ีเปนโรคน้ีมาแลวจะมี “อาการเตือน” คือ มีตุมน้ํามากอน 1 ถึง 3 วัน เจ็บเสียวแปลบ ๆ คันยุบยบิ ปวดแสบปวดรอ นในบรเิ วณโรคเดิมเคลด็ ลบั นา รใู นการดแู ลและควบคมุ โรคเรมิ  การนอนหลับพักผอนไมเพียงพอ จะทําใหรางกายออนแอ ภูมิตานทานของรางกายลด นอยลง จึงติดเชื้อไวรัสไดงายข้ึน ถาเปนโรคนี้อยูแลว ก็จะมีอาการโรคแยลง ระยะเวลา เปน โรคนานขนึ้ หรือกลับมาเปน ซํา้ ไดบ อย  อยาปดหรือพันบรเิ วณแผลเรมิ ความแหงและอากาศที่ถายเทไดดี จะชวยใหแผลหายเร็วขึ้น พยายามซบั และดูแลแผลใหแหง ตลอดเวลา  ทาํ ความสะอาดแผลเรมิ ทีเ่ กดิ จากตมุ นาํ้ ใสแตกดวยนาํ้ สบแู ละน้ําสะอาดกเ็ พยี งพอแลว  อยาแกะสะเกด็ แผลเริม  ถา ปวดแผล ใหใชย าระงับปวดท่ัวไป  เน่อื งจากเชือ้ ไวรสั นี้อยูในรางกายโดยไมแสดงอาการอะไร แตสามารถตดิ ตอ ไดแมว า จะไมมี ผืน่ โดยเฉพาะท่อี วยั วะเพศ การปอ งกันที่ดีท่สี ดุ คอื ใชถงุ ยางอนามัยทกุ คร้ังกบั ทุกคน

55หนองในแท และหนองในเทยี ม ทั้งสองแบบ ติดตอผานการมีเพศสัมพันธโดยไมสวมถุงยางอนามัย กวาคร่ึงหน่ึงของผูหญิงที่เปน หนองในแท จะไมมอี าการ หรอื มีอาการเพยี งเล็กนอ ย จงึ มักไมไดร ับการรกั ษา เชน เดียวกับหนองในเทียม ผหู ญิงมกั ไมแสดงอาการอาจมีเพียงตกขาวผดิ ปกติ ปส สาวะแสบเล็กนอย ในบางครง้ั ในผูชาย หนองในแทมักมีอาการภายใน 3 ถึง 5 วัน หลังสัมผัสเช้ือหนองที่ไหลออกจากทอปส สาวะคลายนมขนหวาน อาการปสสาวะแสบ ขัดมาก หนองในเทียม จะเร่ิมแสดงอาการหลังรับเช้ือแลว 1 ถงึ 3 สัปดาห หรือบางรายอาจนานเปนเดือน มีอาการแสบที่ปลายทอปสสาวะ ปสสาวะแสบขัดเล็กนอย บางรายอาจคันหรือระคายเคืองทอปสสาวะ หรือปวดหนวงตรงฝเย็บใกลทวารหนัก ลักษณะหนองจะซมึ ออกมาเปน มกู ใสหรือมูกขนุอาการหนองในเพศชาย มักเกดิ อาการหลงั จากไดรับเช้อื แลว 2 ถงึ 5 วนั เริ่มจากระคายเคอื งทอ ปสสาวะ หลังจากน้ันจะมีอาการปวดแสบ เวลาปส สาวะ แลวจึงตามดว ยหนองสเี หลือง ไหลออกจากทอปส สาวะ ถา ไมไ ดร บั การรักษา โรคจะลุกลามไปยังอวัยวะอ่ืน ๆ ท่ีอยูใกลเคียง เชน ตอมลูกหมากอักเสบอัณฑะอกั เสบ เปนตนอาการหนองในเพศหญงิ ผูหญิงท่ีไดรับเชื้อนี้ จะมีอาการชากวาผูชาย โดยเฉลี่ยจะเกิดอาการหลังไดรับเชื้อแลว 1 ถึง 3สัปดาห สังเกตไดจากตกขาวมาก และมกี ลิ่นผิดปกติ ปส สาวะแสบขัด เน่ืองจากการอกั เสบ ท่ที อ ปส สาวะและปากมดลูก ถาไมไดรับการรักษาท่ีถูกตอง เชื้อหนองในจะเขาไปทําลายเย่ือบุผิวทอนําไข ทําใหติดเช้ือแบคทีเรยี ชนิดอน่ื ไดงาย และอาจสงผลใหอุงเชิงกรานอักเสบ ปกมดลูกอักเสบ หรือเกิดการอุดตันของทอ รงั ไข ซงึ่ ทําใหเปนหมัน หรอื ตั้งครรภนอกมดลกู ไดการรกั ษา หนองในแท มที ง้ั ยาฉดี และยารับประทาน ชวงส้ัน ๆ ครั้งเดยี ว หรือวนั เดียว หนองในเทียม ตอ งรบั ประทานยา ประมาณ 1 ถงึ 2 สัปดาหแผลรมิ ออ น เปน โรคทต่ี ิดตอ ทางเพศสัมพันธเ กดิ จากเชื้อแบคทีเรีย โรคนี้ติดตอไดงายแตก็สามารถรักษาใหหายขาด โรคนจี้ ะทําใหเ กิดแผลท่ีอวยั วะเพศ และตอ มนํา้ เหลอื งทีข่ าหนบี โตบางครัง้ มหี นองไหลออกมา

56ที่เรยี กวา ฝม ะมวงอาการ  ผูท่ีรับเช้อื นจ้ี ะมีอาการหลังจากรับเช้ือแลว 3 - 10 วัน  อาการเร่ิมตน จะเปน ตุม นนู และมอี าการเจบ็ หลังจากนน้ั จะมแี ผลเลก็ ๆ กน แผลมีหนอง ขอบแผลนนู ไมเรียบ มีอาการเจบ็ มาก แผลเลก็ ๆ จะรวมกันเปน แผลใหญ  แผลจะนมุ ไมแขง็  จะมอี าการเจบ็ แผลมากในผูชาย แตผูห ญิงอาจจะไมมีอาการเจ็บ ทําใหเกิดการติดตอสูผูอ่ืน ไดง าย  ตอมน้าํ เหลืองท่ีขาหนบี จะโต กดเจ็บ บางคนแตกเปนหนองเอชไอวี และ เอดส เช้อื เอชไอวี (HIV) เปนไวรัส ยอมาจาก Human Immunodeficiency Virus แปลวา ไวรัสที่ทําใหภูมิตานทานของรางกายคนนอยลงหรือบกพรอง เชื้อเอชไอวี เปนตนเหตุใหเกิดโรคเอดส (AIDS)ยอมาจาก Acquired Immunodeficiency Syndrome แปลวา กลมุ อาการที่เกิดจากภูมิตานทานของรางกายนอยลงหรือบกพรอง ทาํ ใหติดเช้ือโรคตาง ๆไดงาย โดยปกติเมื่อเชื้อโรคเขาไปในรางกาย ภูมิตานทานของรางกายจะกําจัดเช้ือโรค ทําใหรางกายไมติดเชื้อโรคนั้นๆ การติดเช้ือเอชไอวี ทําใหผูน้ันมภี มู ติ านทานนอยลงหรอื บกพรอ ง จึงทําใหผ นู ั้นติดเชื้อโรคตา ง ๆ ไดง าย “ผูต ดิ เช้อื เอชไอว”ี คือผูทไี่ ดร บั เชอื้ เอชไอวี แตยงั ไมแ สดงอาการเจ็บปวย “ผูปว ยเอดส” หมายถึง ผูติดเชื้อเอชไอวที ่ีปว ยดวยโรคตดิ เชอ้ื เอชไอวฉี วยโอกาส เนื่องจากภาวะภูมิคุม กันบกพรอ ง การเจ็บปวยดว ยโรคฉวยโอกาสในผตู ิดเชื้อเอชไอวเี กิดจากภาวะภมู บิ กพรอง สามารถรักษาได ผูติดเชื้อเอชไอวี จึงตางจากผูปวยเอดส ผูติดเชื้อเปนผูท่ีมีเชื้อเอชไอวีในรางกาย ไมมีอาการแสดง และยังสามารถใชช ีวิตไดต ามปกติ จงึ ไมม ีความจาํ เปนทจี่ ะตอ งปฏบิ ตั ิตวั กับผูติดเชื้อใหแตกตางจากคนอื่น ในประเทศไทยคนสวนใหญมากกวารอยละ 80 ติดเชื้อเอชไอวีจากการมีเพศสัมพันธท่ีไมป อ งกัน มบี างสว นตดิ จากการใชเ ขม็ ฉดี ยาเสพติดรวมกัน และมีเด็กจํานวนหนึ่งท่ีติดเช้ือจากแมท่ีมีเช้ือตั้งแตค ลอด นอกจากนแี้ ลว ยงั ไมเคยปรากฏวามีใครติดเช้ือจากการอยูบานเดียวกัน กินขาว ดื่มนํ้าพูดคยุ หรอื ใชชวี ติ ประจาํ วันกับผูต ดิ เชอื้ เลย เพราะการที่คนจะรับเช้ือเอชไอวีเขา สูรา งกายได ตอ งประกอบดว ย 3 ปจจยั ดงั น้ี 1. แหลงทอี่ ยูของเช้ือ (Source) เช้อื เอชไอวจี ะอยูในคนเทานนั้ โดยจะเกาะอยูก ับเมด็ เลือดขาวซง่ึ อยูในสารคดั หลงั่ บางอยาง เชน เลือด น้ําอสจุ ิ นํ้าในชอ งคลอด นํา้ นมแม

57 2. ปริมาณและคุณภาพของเชื้อ (Quality and Quantity) ตอ งมีจาํ นวนเชอ้ื เอชไอวใี นปริมาณท่ีมากพอ เช้ือตองมีคุณภาพพอ กลาวคือ เช้ือเอชไอวีไมสามารถมีชีวิตอยูนอกรางกายคนได สภาพในรา งกายและสภาพแวดลอมบางอยางมผี ลทาํ ใหเ ชอื้ ไมสามารถอยูได เชน กรดในนํ้าลาย กระเพาะอาหารสภาพอากาศรอน ความแหง นาํ้ ยาตาง ๆ 3. ชอ งทางการติดตอ (Route of transmission) เช้ือเอชไอวจี ะตอ งถูกสงผานจากคนท่ีติดเช้ือไปยงั อกี คนหนึ่ง เชอื้ จะตองตรงเขา สกู ระแสเลือดของผูท่ีรับเชื้อ โดยผานการมีเพศสัมพันธที่ไมปองกันการใชเขม็ ฉีดยาเสพตดิ รวมกัน และจากแมสูลูกกิจกรรมทา ยบทท่ี 2 1. ใหผูเรยี นเขียนเรยี งความสนั้ ๆ เลา ถงึ ความรูสึกท่ีเกิดขึ้นกับตัวเองเม่ือเห็นความเปล่ียนแปลงทางรางกาย และการหาทางออก 2. แบงกลุมผเู รียน ใหแตล ะกลมุ ศึกษาปญหาท่ีเกิดขึ้นจากการเปลยี่ นแปลงทางอารมณและจิตใจของวยั รนุ และแนวทางการแกป ญ หา และใหแ ตล ะกลมุ นาํ เสนอหนา ช้ันเรียนพรอมอภิปรายรว มกัน 3. ใหผ เู รียนแบง กลุม แสดงบทบาทสมมตุ ิ ในเร่อื งการใหค าํ ปรึกษาแกเ พ่ือนที่ตองการคุมกาํ เนิด

58 บทท่ี 3 การดูแลสุขภาพสาระสําคญั มีความรูในเร่ืองคุณคาของอาหารตามหลักโภชนาการ รูจักวิธีการถนอมอาหารเพ่ือคงคุณคาสําหรับการบรโิ ภค ตลอดจนวางแผนการดูแลสขุ ภาพตามหลกั การและวิธีการออกกําลังกาย เพื่อสุขภาพรปู แบบตาง ๆ ของกจิ กรรมนนั ทนาการ เพอื่ ใหเกิดผลดีกบั รางกายผลการเรยี นรทู ีค่ าดหวัง 1. เรยี นรูเรอ่ื งของคณุ คา อาหารตามหลักโภชนาการ และวธิ ีการถนอมอาหาร 2. เรยี นรูว ธิ กี ารวางแผนในการดูแลสุขภาพตามหลักและวิธีการออกกาํ ลังกาย เพือ่ สุขภาพ 3. เรยี นรูเรอ่ื งรูปแบบกจิ กรรมนันทนาการขอบขา ยเนื้อหา เรือ่ งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั และคณุ คาของอาหาร และโภชนาการ เร่อื งท่ี 2 การเลอื กบรโิ ภคอาหารตามหลกั โภชนาการ เรื่องที่ 3 วธิ กี ารถนอมอาหารเพื่อคงคณุ คา ของสารอาหาร เร่อื งที่ 4 ความสําคญั ของการมสี ขุ ภาพดี เรอ่ื งที่ 5 หลกั การดูและสขุ ภาพเบือ้ งตน เร่ืองท่ี 6 ปฏบิ ัตติ นตามหลกั สขุ อนามยั สวนบุคคล เรื่องที่ 7 คุณคาและประโยชนข องการออกกาํ ลังกาย เรือ่ งที่ 8 หลกั การและวิธอี อกกําลงั กายเพื่อสุขภาพ เร่ืองท่ี 9 การปฏิบัตติ นในการออกกําลังกายรูปแบบตา ง ๆ เร่อื งท่ี 10 ความหมาย ความสาํ คัญของกิจกรรมนันทนาการ เรือ่ งที่ 11 ประเภทและรูปแบบของกิจกรรมนันทนาการ

59เรื่องท่ี 1 ความหมาย ความสําคญั และคุณคา ของอาหาร และโภชนาการ ความหมายของอาหาร อาหาร หมายถึง สิ่งท่ีมนุษย และสัตวกินดื่มเขาไปแลวบํารุงรางกายใหเจริญเติบโต และดาํ รงชวี ิต รวมทัง้ สง่ิ ทต่ี น ไมดูดเขา ไปหลอ เลย้ี งสวนตาง ๆ ของตนไมใ หเ จรญิ เติบโตและดํารงอยู รา งกายของคนเราตอ งการอาหาร เพราะอาหารเปน สิ่งจาํ เปนตอ รางกาย คือ เพ่ือบําบัดความหวิ และเพอ่ื นาํ สารอาหารไปสรางสขุ ภาพอนามยั จนถงึ การพัฒนาการทางสมอง สําหรบั ทางดานจติ ใจนั้น คนเรารบั ประทานอาหารเพอ่ื สนองความอยาก สรางสุขภาพจิตท่ีดีอาหารคอื สิ่งที่รบั ประทานเขา ไปแลวกอ ใหเกิดประโยชนแกรางกายในดานตาง ๆ เชน ใหกําลังและความอบอนุ เสรมิ สรา งความเจรญิ เติบโต ซอมแซมสวนท่สี ึกหรอ ตลอดจนทําใหอ วัยวะตา ง ๆ ของรา งกายทํางานอยางเปน ปกติ โภชนาการ คอื วิทยาศาสตรแขนงหน่ึงเก่ียวกับการจัดอาหาร เพ่ือใหไดประโยชน แกรา งกายมากทส่ี ุด โดยคาํ นงึ ถึงคุณคา ของอาหาร วยั และสภาพรางกายของผูท่ไี ดร ับอาหารนนั้ ๆ ดว ย ประโยชนแ ละคุณคาของอาหาร อาหารเปนสารวัตถุดิบที่รางกายนํามาผลิตเปนพลังงาน รางกายนําพลังงานที่ไดจากอาหารไปใชในการรักษาสภาวะทางเคมี และนําไปใชเก่ียวกับการทํางานของระบบตาง ๆ เชนการไหลเวยี นโลหิต การเคลื่อนที่ของอากาศเขา และออกจากปอด การเคล่อื นไหวของรางกายการออกกําลังกาย และการทาํ กจิ กรรมตาง ๆ ประเภทและประโยชนของสารอาหาร ในทางโภชนาการไดแบงอาหารตามสารอาหารออกเปน 6 ประเภทใหญ ดังน้ี 1. คารโบไฮเดรต เปนสารอาหารประเภทแปงและนํ้าตาล ซึ่งสวนใหญไดจากการสังเคราะหแสงของพืช ไดแก แปง และน้ําตาล คารโบไฮเดรตเปนสารอาหารที่ใหพลังงานแกรางกายโดยคารโบไฮเดรต 1 กรัม จะสลายใหพ ลังงาน 4 กโิ ลแคลอรี (K.cal) ประโยชน คารโ บไฮเดรต (1) ใหพลังงานและความรอ นแกร างกาย (2) ชวยในการเผาผลาญอาหารจาํ พวกไขมนั เพือ่ ใหร า งกายสามารถนาํ ไปใชได (3) กาํ จดั สารพษิ ทเ่ี ขาสูรางกาย (4) ทําใหก ารขับถายเปนไปตามปกติ

60 ความตองการคารโบไฮเดรต ในวันหน่ึง ๆ คนเราตองการใชพลังงานไมเทากันขึ้นอยกู ับขนาดของรา งกาย อายุ และกิจกรรม 2. โปรตนี เปนสารอาหารทจี่ ําเปนตอ รางกายของสงิ่ ทีม่ ีชวี ติ ซง่ึ ประกอบดว ยธาตุสาํ คัญ ๆ คอื คารบอน โฮโดรเจน ออกซเิ จน และไนโตรเจน นอกจากนย้ี งั มธี าตุอน่ื อกี ดว ย ประโยชนโ ปรตีน (1) ชว ยซอมแซมสว นทส่ี ึกหรอของรางกาย (2) ใหพลังงานและความอบอนุ แกรางกาย โดยโปรตนี 1 กรัม ใหพ ลังงาน 4กิโลแคลอร่ี เดก็ ทารกถาไดร บั โปรตนี นอยจะมีผลทาํ ใหสมองไมพ ฒั นา ทําใหรางกายแคระแกรนสตปิ ญ ญาตาํ่ (3) ทาํ ใหสขุ ภาพรา งกายแขง็ แรง ไมอ อ นเพลีย (4) ทําใหร างกายมภี ูมติ านทานโรคสูง (5) เปน สารที่จาํ เปน ในการสรา งฮอรโ มน และเอนไซม และเปน สวนประกอบทสี่ ําคญั ของเม็ดเลอื ดแดง ผลเสยี ทเี่ กิดจากการทรี่ า งกายขาดโปรตนี (1) ทาํ ใหตวั เล็ก ซบู ผอม (2) การเจริญเตบิ โตชะงกั (3) กลามเนอื้ ออนปวกเปยก ถารางกายขาดโปรตีนอยางมาก จะทําใหเกิดโรคอวาฮิออกกอร (Kwashiorkor)ตบั บวม ผมสีออน เฉยเมยไมมีชีวิตชีวา แหลงอาหารของโปรตีนทร่ี า งกายไดรับจากเน้ือสตั วเคร่อื งในสัตว ไข นม ถวั่ และผลติ ภณั ฑจากถ่ัว โปรตีนท่ีรางกายตองการไดรับ เม่ือถูกยอยดวยเอนไซมจะไดก รดอะมโิ น 3. ไขมัน (Lipid Fat) เปนสารอาหารที่มีธาตุท่ีองคประกอบที่สําคัญ คือ คารบอนไฮโดรเจน และออกซเิ จนคลายกบั คารโ บไฮเดรต แตส ัดสว นทีต่ างกนั ไขมนั ประกอบดว ยกรดไขมันและกรเี ซอรอล (1) กรดไขมนั (Fatty acid) แบง ออกตามจุดหลอมเหลวได 2 ประเภท คือ  กรดไขมนั ชนดิ อม่ิ ตัว (Saturated fatty acid) เปนกรดไขมันท่ีมีจุดหลอมเหลวสูงมีจํานวนธาตุคารบอน และธาตุไฮโดรเจนในโมเลกุลคอนขางสูง ไดแก กรดลอริก กรดโมรีสติกกรดปาลมตกิ กรดสเตียรกิ กรดไขมนั ชนดิ อิ่มตัวสวนมากจะไดจากสตั วและมะพรา ว

61  กรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว (Unsaturated fatty acid) เปนกรดไขมันท่ีมีจุดหลอมเหลวตํา่ ในหน่งึ โมเลกลุ ประกอบดว ยธาตุคารบ อน และธาตไุ ฮโดรเจนในปริมาณต่าํ กรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว สวนมากไดจากไขมันของสัตวเลือดเย็น น้ํามันตับปลาและไขมนั จากพืช กรดไขมนั ชนิดไมอ ม่ิ ตัวมกี ล่ินเกิดขึ้นไดงาย เนื่องมากจากตัวกับออกซิเจนในอากาศไดง า ย วธิ แี กทําไดโดยใหท าํ ปฏกิ ิริยากับไฮโดรเจน ซงึ่ เปนหลักของการทาํ เนยเทียม กรดไขมนั ทรี่ างกายตองการ เปนกรดไขมันท่ีรางกายไมสามารถสังเคราะหขึ้นไดจึงตอ งรบั จากภายนอก ซงึ่ ไดร ับมาจากพืช เปนกรดไขมันชนดิ ไมอ ิ่มตัว เชน กรดโอเลอกิ (C17H33 COOH) ไดจากนํ้ามนั มะพรา ว ถว่ั ลิสง กรดไลโนเลอกิ (C17H19 COOH) ไดถ่ัวลิสง นา้ํ มนั รํา นํ้ามันดอกคําฝอย ประโยชนของกรดไขมนั ชนดิ อ่ิมตวั ตอรา งกาย คือ (1) ชว ยทําใหร างกายมสี ขุ ภาพดี (2) ชว ยสรางความเจรญิ เติบโตในเดก็ (3) ชว ยทําใหผวิ พรรณงดงาม (4) ชวยลดระดบั คอเลสเตอรอลในเสนเลอื ด แตถ า รางกายขาดไขมนั จะทําใหรางกายเจรญิ เติบโตไดไมเ ทา ท่ีควร และมีผวิ หนังอกั เสบ ไขมนั เปน สารอาหารทใ่ี หพลังงานสูง โดยไขมัน 1 กรมั จะใหพลงั งาน 9 กโิ ลแคลอร่ี และนอกจากนี้ ยงั ชว ยใหรางกายดดู วติ ามนิ เอ ดี อี เค ไปใชใ นรา งกายไดด วย ถา รางกายขาดไขมนั จะทําใหรา งกายขาดวิตามนิ เอ ดี อี และเค (2) คอเลสเตอรอล (Cholesterol) เปน กรดไขมนั อม่ิ ตวั ท่ีพบมากในไขแดง มนั สมองสตั ว มคี วามสามารถในการละลายไมด ี ฉะนนั้ เมอ่ื บรโิ ภคเขา ไปในปรมิ าณมาก จะทาํ ใหเกดิ การอดุ ตันในเสนเลือดทําใหเสน เลอื ดตบี ตัน และเปน สาเหตุทําใหเกดิ โรคหลอดโลหติ แข็งตวัโรคความดนั โลหิตสงู เปนตน เพ่อื ลดปริมาณคอเลสเตอรอลในเสนเลอื ด ควรเลอื กบริโภคอาหารทมี่ ีไขมันตา่ํ และควรงดเวนการบริโภคไขแ ดง ไขมนั จากสตั ว โดยเฉพาะมนั สมองสัตว (3) ไตรกลีเซอรไรด หมายถึง ไขมันทเี่ กิดขน้ึ จากปฏกิ ิริยาเคมรี ะหวางไขมนักบั กลเี ซอรอล ขอ ควรจาํ (1) กรดไขมนั ชนดิ อ่มิ ตวั จดุ หลอมเหลวจะสูงขึ้นตามจํานวนอะตอมของคารบ อนไฮโดรเจนใน 1 โมเลกุล (2) กรดไขมนั ชนดิ ไมอ ิม่ ตวั เมือ่ คารบอนเทา กนั จดุ หลอมเหลวจะสงู ข้ึน เม่อื มีอะตอมของไฮโดรเจนสูงขน้ึ

62 4. วิตามิน (Vitamin) เปนสารซึ่งมีความจําเปนตอรางกาย เพราะสามารถทําใหรางกายทาํ งานไดเ ปน ปกติ ฉะน้นั วิตามนิ ไดจากอาหาร เพราะรางกายไมส ามารถสรา งหรอื สงั เคราะหข ึ้นได วิตามิน แบง ไดเ ปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอื (1) วิตามนิ ทลี่ ะลายไดใ นนํา้ มันหรอื ไขมนั ไดแก วิตามนิ ซี วติ ามนิ พวกน้ีสลายตัวไดง า ยเมอื่ ถูกแสง ความรอน ฉะนั้น จึงไมม กี ารสะสมในรางกาย ถา รางกายรับเขาไปมากเกินไปจะทําใหเกดิ ผลเสยี ได คือ เกิดอาการแพ (2) วติ ามนิ ท่ลี ะลายไดใ นน้ํา ไดแ ก วติ ามนิ บี วติ ามินซี วติ ามนิ พวกน้ีสลายตัวไดง ายเมอื่ ถกู แสง ความรอน ฉะนั้น จึงไมมีการสะสมในรางกาย ถารางกายมีมากเกินไปจะถูกขับออกมาทางปส สาวะหรอื ทางเหง่อื 1. วิตามินเอ พบในอาหารประเภทเน้ือ นม ไขแดง เนย นํ้ามันตับปลา พืชผักและผลไม ตลอดจนผลไมทม่ี สี ีเหลือง เชน มะละกอ ฟกทอง มปี ระโยชน คือ  ชวยรักษาสุขภาพทางตาใหปกติ  ชว ยสรา งเคลอื บฟน  ชวยทาํ ใหผ ิวหนงั สดชน่ื ไมต กสะเก็ด ผลเสีย ของการรับประทานวิตามินเอ มากเกินไป จะทําใหเกิดอาการคลื่นไสผมรว ง และคนั ตามผวิ หนัง 2. วิตามินดี ไดจากสารอาหารจําพวกนํ้ามันตับปลา ไขแดง เนย และจากแสงแดดซ่ึงรา งกายสังเคราะหขึน้ ประโยชนค ือ  ควบคุมปริมาณของแคลเซียมในโลหิต  ชว ยปองกนั โรคกระดกู ออน  ชว ยทาํ ใหก ระดกู และฟน แข็งแรง ผลเสยี เม่ือรับประทานวติ ามินดีมากเกนิ ไป จะทาํ ใหเกดิ อาการคลนื่ ไส นํา้ หนักตวัลดลง ปส สาวะบอ ย ทองผูก ทําใหแ คลเซยี มในเลือดสงู 3. วติ ามินอี พบในน้ํามนั พืชตา ง ๆ เชน เมล็ดขา ว ผักใบเขยี วจดั ถว่ั นมมปี ระโยชนค อื  ปอ งกันการเปนหมันและการแทงลกู  ปอ งกันกลามเน้อื เหี่ยวลีบไมมแี รง  ชว ยทําใหเซลลเม็ดเลอื ดแดงไมถูกทาํ ลายไดง าย

63 4. วิตามนิ เค ไดจากการสงั เคราะหจ ากแบคทเี รียในลําไส ไดจากอาหารสีเขียวสเี หลือง เชน ดอกกะหลํา่ กะหลา่ํ ปลี ถว่ั เหลือง มะเขือเทศ มปี ระโยชน คือ ชวยสรางโปรทอมบิน ซ่ึงตับเปนผูผลติ และทําใหเลือดแข็งตวั ถารางกายเกิดการขาดแคลนวิตามินเค จะทาํ ใหเสยี เลอื ดมาก เพราะเลอื ดแข็งตวั ไดช า ทารกที่เกดิ ใหมไมม แี บคทเี รยี ในลาํ ไสท่ีผลิตวิตามินเค ถามีบาดแผลจะทําใหเสียเลือดมากถึงตายได 5. วิตามินบี 1 (Thiamine) พบมากในขา วซอมมือ เน้ือสัตว ถั่วเหลือง เห็ดฟางเมลด็ งา รําขาว ยีสต ผกั ใบเขยี ว ถาขาดวติ ามนิ บี 1 จะทาํ ใหเกิดโรคเหนบ็ ชา เบ่ืออาหาร หงุดหงดิ 6. วิตามินบี 2 (Riboflavin) มมี ากในตับ ไต หัวใจ ไขปลา ไขข าว นาํ้ มัน ถ่ัวผักยอดออน ถาขาดวิตามนิ บี 2 จะทาํ ใหเกดิ โรคปากนกกระจอก ผวิ หนงั เปนผืน่ แดง ปวดศีรษะ หนาทีข่ องวติ ามนิ บี 2 คือ  ชว ยสรางเม็ดโลหติ แดง  ชว ยเผาผลาญอาหารพวกโปรตีน คารโ บไฮเดรต  ชว ยบํารงุ ผิวหนงั 7. วิตามินบี 12 (Cobalmine) พบมากในนม เนยแข็ง ไข หอย ปลารา กะปมีประโยชนค ือ ชว ยรกั ษาระบบประสาท และปองกนั โรคโลหติ จาง 8. วิตามินซี (Ascorbic acid) พบในพืชผักสด และผลไมท่ีมีรสเปร้ียว และพืชกําลังงอก เชน ถวั่ งอก ยอดตําลงึ มีประโยชนค ือ  ปอ งกันโรคเลอื ดออกตามไรฟน  ชวยทาํ ใหผ นังของโลหติ แข็งแรง  ชวยในการดูดซมึ อาหารอื่น  ชวยใหร า งกายสดช่ืนไมออ นเพลีย  ชวยในการตอ กระดูกและรกั ษาแผล 5. เกลือแร (Mineral Salt) เปนสารอาหารท่ีไมไดใหพลังงานแกรางกายแตชวยเสริมสรา งใหเซลลหรอื อวัยวะบางสว นของรางกายทนทานไดเปนปกติ เชน (1) แคลเซยี ม (Calcium) ซงึ่ พบในพืชผกั กงุ แหง กงุ ฝอย กบ มปี ระโยชน คอื 1. เปน สวนประกอบทสี่ ําคัญของกระดกู และฟน 2. ชว ยควบคมุ การทํางานของหวั ใจและระบบประสาท

64 3. ชว ยทําใหเ ลือดเกดิ การแขง็ ตวั ถารางกายขาดแคลเซยี มทําใหเกิดโรคกระดกู ออน และทําใหเลอื ดไหลหยดุ ชาเมอ่ื มีบาดแผล (2) เหล็ก (Ferrous) พบมากในตบั หัวใจ เนอ้ื ถว่ั ผกั สเี ขยี วบางชนิด เชน กระถนิผักโขม ผกั บงุ มีประโยชน คือ 1. เปน สวนประกอบสาํ คญั ของเมด็ โลหิตแดง 2. ปองกนั โรคโลหิตจาง หญิงมคี รรภ หรือมปี ระจําเดือน ควรไดร บั ธาตุเหล็กมาก เพื่อไปเสรมิ และสรางโลหติ ทเ่ี สียไป (3) ไอโอดนี (Iodine)พบมากในอาหารทะเล เชน กุง หอย ปู ปลา มีประโยชน คือชวยใหตอมไทรอยดผลิตฮอรโมนขึ้นเพ่ือใหควบคุมการเผาผลาญสารอาหารในรางกาย เด็กท่ีขาดไอโอดนี จะไมเ จริญเติบโตจะเปน เดก็ แคระแกรน ยาบางอยา งและผักกะหลาํ่ ปลจี ะขดั ขวางการทาํ งานของฮอรโ มนไทรอกซิน (4) โปแตสเซียม (Potassium)พบในเนื้อ นม ไข และผักสีเขียว มีประโยชน คือควบคมุ การทํางานกลา มเน้อื และระบบประสาท 6. นํ้า (Water) เปนสารอาหารทส่ี ําคญั ที่สดุ ส่งิ มชี วี ติ จะขาดเสยี มิได โดยรางกายเรามนี ้ําเปน องคประกอบอยปู ระมาณ 70 % ของนํ้าหนักตวั ประโยชนข องนํ้า (1) ชวยทําใหผิวพรรณสดชื่น (2) ชวยหลอ เลย้ี งอวยั วะสว นตา งๆ ท่ีมกี ารเคลอ่ื นไหว (3) ชว ยขบั ของเสียออกจากรา งกาย (4) ชว ยรกั ษาอุณหภูมขิ องรางกาย (5) ชว ยยอ ยอาหารและลาํ เลยี งอาหาร สัดสวนของสารอาหารที่รางกายตองการ (1) ความตองการพลังงานของรางกายในแตละวนั จะมากหรอื นอ ยในแตละบคุ คลขึ้นอยูกบั  เพศ กลาวคือ เพศชายสว นมากตอ งการมากกวา เพศหญิง  วัย กลา วคอื วัยรุน มีความตองการพลังงานมากวา วยั เดก็ และวัยชรา  อาชพี กลาวคือ ผมู ีอาชีพไมต อ งใชแรงงานจะใชพ ลังงานนอ ยกวาผใู ชแ รงงาน  น้ําหนักตัว กลา วคอื ผูมนี าํ้ หนกั ตัวมากจะใชพ ลังงานมากกวา ผมู ีนาํ้ หนกั ตวั นอย

65  อุณหภูมิ กลาวคือ ผูท่ีอยูในบริเวณภูมิอากาศหนาว จะใชพลังงานมากกวาผูอาศัยในบริเวณภูมอิ ากาศรอน โดยปกติในวัยเรียนพลังงานทีจ่ ะใชป รมิ าณ 44 แคลอรี่ ตอกิโลกรัมตอ วนั (2) บุคคลที่ตองการลดความอวน แตไมตองการอดอาหาร จะทําไดโดยลดสารอาหารบางอยางทใ่ี หพลังงานสูง และกนิ สารอาหารอนื่ แทน น้นั คอื ควรลดคารโบไฮเดรต และไขมันเพราะอาหาร 2 อยา งน้ีใหพ ลงั งานสูง (3) การบริโภคอาหารตามหลักของโภชนาการ คือ จะตองบริโภคอาหารใหครบถวนตามรางกายตองการและในปริมาณทีพ่ อเหมาะ โดยเฉพาะสารอาหารใหพ ลงั งาน เชน  คารโบไฮเดรต ควรไดร ับ 2-3 กรัม/น.น. 1 Kg/วัน  โปรตีน ควรไดร ับ 1 กรัม/น.น. 1 Kg/วัน สําหรับเด็กทารก และสตรีมีครรภควรจะไดร บั ปรมิ าณโปรตีนสงู กวาคอื ควรรับ 2-3 กรัม/น.น. 1 Kg/วนั  ไขมัน ควรไดรับ 2 กรัม/น.น. 1 Kg/วัน สําหรับประเทศหนาวควรไดรับสารอาหารนีใ้ นปรมิ าณที่สงู ขน้ึ อกี เพ่อื นาํ ไปใชก อ ใหเกดิ พลังงาน (4) โปรตีนที่มีคุณภาพสงู หมายถงึ อาหารโปรตีนท่ีมกี รดอมิโนที่จําเปน ตอ รา งกายทั้ง 8 ชนิด และอยูใ นสัดสว นทีพ่ อเหมาะท่ีรางกายจะนาํ ไปใชประโยชนไ ดเต็มท่ี อาหารท่ีใหโปรตีนครบ8 อยาง คือ อาหารจากสัตวเร่ืองที่ 2 การเลอื กบรโิ ภคอาหารตามหลกั โภชนาการ อาหารท่ีเกิดประโยชนตอรางกายอยางเต็มที่ จะตองเปนอาหารท่ีมีโภชนาการสูง ซึ่งหมายถึงอาหารท่ีสารอาหารที่รางกายตองการครบทุกชนิด และมีปริมาณพอเพียงกับความตองการของรางกายดังนนั้ อาหารทีน่ ํามารบั ประทานทุกม้อื ควรประกอบไปดวยอาหารจากอาหารหลักครบทัง้ 5 หมู อาหาร ประโยชนอาหารหมูท่ี 1 โปรตีน ไดแก เน้ือสัตวตาง ๆ ถ่ัว เสริมสรางบํารุงรางกายใหเติบโต ซอมแซมอวัยวะชนดิ ตา ง ๆ อาหารหมทู ี่ 1 มีความสาํ คัญมาก สวนที่สกึ หรอใหเ ปน ปกติอาหารหมทู ่ี 2 คารโบไฮเดรต ไดแก ขาว อาหาร ทําใหรางกายมีกําลังท่ีจะทํางาน และทําใหรางกายจําพวกแปงตาง ๆ อบอุนอาหารหมูที่ 3 ไขมัน เชน นํ้ามันหมู น้ํามัน ทาํ ใหรางกายอบอุน มีกาํ ลังทาํ งานมะพรา ว และนา้ํ มนั พืชตา ง ๆอาหารหมูที่ 4 เกลอื แร ไดแก เกลือสินเธาว เกลือ ชว ยควบคุมกระบวนการตาง ๆ ในรา งกาย และชวย

66อาหาร ประโยชนทะเล เกลือผสมไอโอดนี อาหารทะเล ปองกันโรคบางชนิด เชน โรคเออ โรคคอพอกอาหารหมูท่ี 5 วติ ามนิ ไดแ ก ผกั ผลไมตาง ๆ ท่ีมี ชวยบํารุงผิวหนัง ตา เหงือก ฟน มีอนุพันธุตานสเี ขียว มะเรง็ บํารุงกระดูก ชว ยใหร ะบบขับถา ยดีน้าํ ดื่ม น้ําเปน สิง่ จาํ เปน แกร างกาย ถา รางกายขาด ทาํ ใหร างกายสดช่ืน ชว ยนําสารอาหารไปสสู วนน้าํ จะทําใหเสียชีวิตได ตาง ๆ ของรา งกาย และขับถายของเสยี ที่รา งกาย ไมต องการออกจากรางกาย ชวยทาํ ใหอุณหภูมิ ในรา งกายมีความสมดลุ หลักการเลอื กบริโภคอาหาร 1. รับประทานอาหารใหไ ดส ารอาหารครบถวนตามทีร่ า งกายตอ งการ (รับประทานอาหารหลกั 5 หมูใ หค รบ ในแตละวนั 2. ตองไมรบั ประทานอาหารมากเกินไป หรือรับประทานอาหารนอ ยเกินไป แตล ะคนตอ งการอาหารในปริมาณที่ไมเทา กัน ขึน้ อยกู ับอายุ ขนาดของรางกาย การใชแ รงงาน และเพศ 3. คนที่ชา งเลือกในการรบั ประทานอาหาร ตอ งระมัดระวังมากข้ึน เพราะถา รับประทานแตอาหารทต่ี นชอบ อาจทําใหเ ปน โรคขาดสารอาหารบางอยา งได 4. เลือกรบั ประทานอาหารทส่ี ดสะอาด อยา เลือกซอ้ื อาหารตามคาํ โฆษณา ควรคํานึงถึงคณุ คาทีไ่ ดร บั จากอาหารดว ย ในการดแู ลสขุ ภาพตนเองน้ัน ควรสนใจเรื่องนาํ้ หนักของรา งกายของตนเองดวย เพราะการมีนํ้าหนักมากไปจะทําใหเปนโรคอวน นํ้าหนักนอยไปจะทําใหผอมการที่มีรูปรางอวนหรือผอมผิดปกติ ยอมมีผลตอสุขภาพทําใหมีโอกาสเปนโรคไดงาย คนอวนอาจเปนโรคหัวใจ คนผอมอาจเปนวณั โรคหรอื มีพยาธิ นอกจากนีย้ งั มผี ลตอ สุขภาพจติ เพราะเกิดความกังวลไมส บายใจที่เพ่ือนลอ อาหารทีค่ วรหลกี เล่ียง อาหารทค่ี วรหลีกเลย่ี ง คือ อาหารที่รบั ประทานเขาไปแลวไมม ีประโยชนแ ละอาจ เกดิ โทษแกรางกาย คือ 1. อาหารทีไ่ มส ะอาด ไดแ ก อาหารทม่ี ีแมลงวันตอม 2. อาหารที่เปน พษิ ไดแก อาหารทม่ี ีสารพษิ เจอื ปน เชน ผกั ทม่ี ยี าฆา แมลง ถวั่ ลิสงทม่ี เี ชอื้ รา

67 3. อาหารปลอมปน ไดแก อาหารท่ีผูขายใสสารอ่ืนลงไป เพ่ือลดตนทุนในการผลิตหรือเพ่ือปรุงแตงสีและรสชาติใหนากินข้ึน เชน น้ําสมสายชูปลอม ขนมที่ผสมสียอมผา นํ้าปลาที่เจือสีลูกช้ินที่ใสส ารบอแรกซ 4. อาหารท่ีเสอื่ มคณุ ภาพ ไดแ ก อาหารกระปอ งท่ีหมดอายุ หรอื อาหารท่มี กี ลนิ่ บดู เนา 5. อาหารทไ่ี มม ปี ระโยชน ไดแก ของหมกั ดอง น้าํ อัดลม ปรมิ าณและคุณคาอาหารทเี่ หมาะสมกบั วยั ความตองการปรมิ าณอาหารแตล ะชนดิ ของรางกายขน้ึ อยูกบั วัย อาชีพ และสภาพของรา งกายเชน เด็กตองการอาหารประเภทโปรตีนมากกวาผูใหญ ผูใชแรงงานตองการอาหารประเภทคารโบไฮเดรตมาก หรอื พวกทอี่ ยใู นเขตหนาวตองการอาหารประเภทไขมนั มาก เปนตน อยางไรก็ตามมีหลักงาย ๆ คือ รับประทานอาหารท่ีเพียงพอและใหครบทุกประเภทของสารอาหาร ขอ แนะนําเพม่ิ เตมิ 1. ควรรับประทานอาหารทะเล อยา งนอ ยสัปดาหล ะ 2 - 3 ครั้ง 2. ควรรับประทานไขสกุ เพราะยอ ยงาย 3. ควรหุงขา วแบบไมเ ช็ดนํา้ เพอ่ื รกั ษาวติ ามิน 4. ควรรบั ประทานนาํ้ มนั พชื เพราะไมทําใหเกิดไขมันในเสนเลอื ด 5. ควรรบั ประทานผกั สดมากกวาผกั ท่ีสกุ แลว แตค วรลา งสะอาด ปราศจากสารพษิเรอื่ งท่ี 3 วิธกี ารถนอมอาหารเพื่อคงคุณคา ของสารอาหาร การถนอมอาหาร การถนอมอาหาร หมายถงึ วิธกี ารรักษาอาหารมใิ หเ สื่อมสภาพเรว็ เกินไป และเก็บไวไดนานการถนอมอาหารมีหลักการสําคัญ คือ ทําลายจุลินทรียบางชนิด หรือทําใหจุลินทรียไมสามารถเจริญเติบโตได หรือทาํ ใหเ อนไซมใ นอาหารทาํ งานไดชา ลง หรอื หยดุ ชะงกั วธิ ีการถนอมอาหาร 1. การทําแหง คอื การทําไมใหม ีน้ําในอาหาร จลุ ินทรยี ไมส ามารถเตบิ โตไดในสภาวะขาดนา้ํ ไดแ ก การตากแหง การอบแหง อบ รมควนั อาหารทถี่ นอมดว ยวิธีการทาํ แหง เชน กลว ยตากปลาแหง กงุ แหง เปนตน

68 2. การหมักดอง คือ ใชเ กลอื และกรดแลกติน ชวยยับยง้ั การเจรญิ เติบโตของจุลินทรียที่ทําใหอาหารบูดเนา การดองมีท้ังดองเปรี้ยว ดองเคม็ ดองหวาน เชน ผกั กาดดองไขเ ค็ม ผลไมแชอม่ิ 3. การใชค วามรอ น คือ การใชความรอนทําลายจุลินทรีย โดยทําใหอาหารสุกเก็บไวไดนานเชน หมแู ผน หมหู ยอง เปนตน 4. การจัดอาหารใสข วด หรอื กระปอ ง คือ การนําอาหารมาอัดใสขวด หรือกระปอง ที่ปดฝาแนนสนิท เพื่อปองกันไมใหจุลินทรียเขาไปทําปฏิกิริยากับอาหารภายในขวด หรือกระปองได โดยใชความรอ นทาํ ลายเชอ้ื โรคทตี่ ดิ มากับอาหารผัก ผลไม และกระปองหรือขวดเสียกอนทําการบรรจุ ไดแกอาหารกระปอง ปลากระปอง ผลไมกระปอ ง เปนตน 5. การแชเย็น คือ การนําอาหารไปเก็บไวในที่ที่มีอุณหภูมิต่ําจนจุลินทรียไมสามารถเจรญิ เติบโตได เชน เน้ือสตั วท ี่ไวใ นหองเยน็ เปนตน 6. การฉายรังสี เปนการฉายรังสีแกมมาลงไปในผัก ผลไม และเมล็ดพันธุ การฉายรังสีจะทาํ ลาย เอนไซมในอาหาร ยับย้ังการสุกและงอกได นอกจากนีย้ ังทาํ ลายไขแ มลง พยาธิ จุลินทรีย จึงทําใหอาหารเก็บไวไดนาน ประโยชนข องการถนอมอาหาร 1. เพอื่ เกบ็ รกั ษาอาหารไวรับประทานไดน าน ๆ 2. เพอื่ เก็บรกั ษาอาหารไมใ หเ นาเสียขณะทาํ การขนสง 3. ประหยดั คา ใชจ ายในการเลือกซ้ืออาหาร และสามารถนําอาหารไปรับประทานในแหลงที่มอี าหารสดไดเรอื่ งท่ี 4 ความสาํ คญั ของการมสี ุขภาพดี สุขภาพทางกาย และสุขภาพทางจิตมีความสัมพันธตอกันโดยจะเช่ือมโยงไปสูสุขภาพทางจิตวิญญาณ สุขภาพเปน องครวมของรางกาย จติ ใจและวิญญาณ องครวมสุขภาพทั้ง 3 ประการ จะสงผลทําใหม สี ุขภาพดงั นี้ 1. ถากายนําจิต จะทําใหกายดี จิตก็จะดีดวย เชน ถาหิวแลวเรากินขาวอ่ิมแลวอารมณจะดีสามารถคดิ และมแี รงทํางาน 2. ถา จติ นํากาย จะทําใหจ ิตดี และนาํ กายไปดี ถา เรามอี ารมณท่ดี ีไมหงดุ หงิดโมโหงา ยสภาพรา งกายก็จะไมร ูสกึ เจ็บปวย 3. การดํารงชีวิตอยูในสังคม จิตนํากายไปสูสังคมท่ีอยูรอบขาง ถาสังคมดีก็จะนําพาใหจิตและกายดไี ปดว ย

69 องคป ระกอบท้ัง 3 สว นมีความสําคญั และมีคุณคา ตอสุขภาพกาย คือ มสี ุขภาพรา งกายทสี่ มบูรณแขง็ แรง มจี ติ ใจทีเ่ ขม แขง็ และอยูในสงั คมอยางมีความสุข 1. สขุ ภาพทางกาย (Physical Health) หมายถึง สภาพทด่ี ีของรางกายกลาวคือ อวัยวะตาง ๆอยูในสภาพท่ีดีมีความแข็งแรงสมบูรณ ทํางานไดตามปกติ และมีความสัมพันธกับทุกสวนอยางดีซง่ึ สามารถกอใหเกิดประสิทธิภาพในการทาํ งานลกั ษณะของสขุ ภาพทดี่ ีทางกาย ประกอบดว ย (1) รางกายมีความสมบูรณแ ละแขง็ แรง (2) ระบบตา ง ๆ อวยั วะทุกสว นทํางานเปน ปกติและมีประสทิ ธภิ าพ (3) รางกายเจริญเติบโตในอัตราปกติ และมีความสัมพันธกับความเจริญงอกงามทางดา นอ่นื ๆ (4) รางกายแข็งแรง สามารถทาํ งานไดน าน ๆ ไมเหนอื่ ยเรว็ (5) การนอนหลบั และการพกั ผอ นเปน ไปตามปกติ ต่ืนขน้ึ มาดว ยความสดชืน่ แจม ใส (6) ฟน มีความคงทนแขง็ แรง และมคี วามเปน ระเบยี บสวยงาม (7) หูและตามสี ภาพทดี่ ี สามารถรบั ฟง และมองเหน็ ไดดี (8) ผิวหนงั มีความสะอาดเกล้ยี งเกลา สดชื่นและเปลงปล่ัง (9) ทรวดทรงไดส ดั สวน (10) ปราศจากความออนแอและโรคภัยไขเจบ็ ใด ๆ การมีสุขภาพกายท่ีดี ไมมีโรค มีความคลองแคลว มีกําลังในการทํางานไมเหน่ือยงายซึ่งสิ่งเหลานี้ จะทําใหบุคคลสามารถดําเนินชีวิตประจําวันไดอยางมีความสุข หากบุคคลใดมีสภาวะรางกายทีไ่ มส มบูรณ เชน เปนไข ปวดทอง ปวดศีรษะบอยๆ ก็จะขัดขวางตอการดําเนินชีวิตประจําวันและสงผลตอสุขภาพจิตของบคุ คลนั้น รวมถงึ ครอบครัวดวย 2. สุขภาพทางจิต (Metal Health) หมายถึง สภาพจิตใจที่สามารถควบคุมอารมณ ทําจิตใจใหเ บิกบานแจมใส ปรับตวั เขากับสังคม และสิ่งแวดลอมไดอยางมีความสุข สุขภาพทางจิตที่ดียอมมีผลมาจากสุขภาพทางกายท่ดี ีดวย ลกั ษณะของสุขภาพท่ีดีทางจิตใจ ประกอบดว ย (1) สามารถปรับตัวเขากบั สงั คมและสงิ่ แวดลอ ม (2) มคี วามกระตอื รือรน ไมเ หนอ่ื ยหนายทอ แทใ จ หรือหมดหวังในชีวิต (3) มีอารมณมั่นคงและสามารถควบคมุ อารมณไดด ี (4) ไมม อี ารมณเครียดจนเกินไป มีอารมณขันบา งตามสมควร

70 (5) มคี วามรูสกึ และมองโลกในแงด ี (6) มคี วามตัง้ ใจและจดจอ ในงานทีต่ นกาํ ลงั ทําอยู (7) รจู ักตนเองและเขาใจบุคคลอนื่ ไดด ี (8) มีความเชอ่ื ม่นั ตนเองอยางมเี หตผุ ล (9) สามารถแสดงออกอยางเหมาะสมเม่อื ประสบความลมเหลว (10) มีความสามารถในการตัดสินใจไดรวดเรว็ และถกู ตอ งไมผดิ พลาด (11) มีความปรารถนาและยินดีเมื่อบุคคลอื่นมีความสุขความสําเร็จ และมีความปรารถนาดีในการปองกันผอู ่นื ใหมคี วามปลอดภัยจากอนั ตรายโรคภยั ไขเ จ็บ การมีสุขภาพจิตท่ีดี แสดงถึงการมีจิตใจที่มีความสุข สามารถแกไขปญหาทางอารมณท่ีเกิดขึ้นไดอยางมีประสิทธิภาพและสรางสัมพันธท่ีดีตอผูอ่ืนได ซ่ึงการมีสุขภาพจิตที่ดีก็จะสงผลตอสขุ ภาพกายดว ย หากจิตใจมคี วามสุขจะทําใหระบบภมู ิคุม กนั ของรา งกายดขี ้นึ ดวย ตรงกันขา มหากบุคคลมจี ติ ใจเปนทุกข จะทาํ ใหผ ูนนั้ เส่ียงตอการเปนโรคไดง า ยกวา 3. การดํารงชีวิตอยูในสังคมดวยดี หมายถึง บุคคลที่มีสภาวะทางกายและจิตใจท่ีสมบูรณจงึ จะสามารถติดตอและปรับตวั ใหอ ยูในสังคมแหงตนไดอ ยางดแี ละมคี วามสขุ สุขภาพของแตละบุคคล และของสังคม มีความเกี่ยวของซ่ึงกันและกัน เราทุกคนยอมตอ งการดํารงชวี ิตอยอู ยา งเปน สขุ ตอ งการมชี ีวิตทีย่ ืนยาว มคี วามแขง็ แรงสมบูรณปราศจากโรคภัยไขเจ็บและปราศจากอุบัติเหตุ ภัยนานาประการ ความปรารถนาน้ีจะเปนความจริงไดน้ัน ทุกคนตองมีความรูเรือ่ งสุขภาพอนามัย และสามารถปฏิบตั ิตนตามหลักสขุ ภาพอนามัยไดอยา งถูกตอ ง การมีความรู และมีการปฏิบัติจนเปนนิสัย ในเร่ืองสุขภาพนั้นจะเปนปจจัยสําคัญของการดาํ รงชวี ิตอยูอ ยางเปนสุขไปตลอดชีวิตเรอ่ื งท่ี 5 หลกั การดแู ลสุขภาพเบือ้ งตน คนท่ีมีสุขภาพที่ดี จึงเปนผูท่ีมีความสุข เพราะมีรางกายและจิตใจท่ีสมบูรณหรือที่เรียกวาสุขกายสบายใจ ถาเราตอ งการเปน ผมู ีสุขภาพดกี ็จะตอ งรูจักวธิ กี ารดแู ลรา งกาย โดยการปฏิบัติตนใหถูกสุขลักษณะอยา งสมา่ํ เสมอจนเปนกจิ นิสยั หลกั การดูแลสขุ ภาพเบ้ืองตน มี 6 วธิ ีคือ 1. การรบั ประทานอาหาร 2. การพกั ผอน 3. การออกกาํ ลังกาย

71 4. การจัดการอารมณ 5. การขับถา ย 6. การตรวจสขุ ภาพประจาํ ป 1. การรับประทานอาหาร การรับประทานอาหาร โดยยึดหลักโภชนาการใหครบ 5 หมู แตละหมูใหหลากหลายเปน เหตุผลทางวทิ ยาศาสตรที่ไดมีการทดสอบ และคํานวณหาพลงั งานทีไ่ ดรับจากการบรโิ ภคทพี่ อเหมาะมีหลกั การบริโภค เพ่ือสขุ ภาพท่ีดขี องคนไทย เรียกวา โภชนบญั ญตั ิ 9 ประการ เพือ่ แนะนาํ สัดสว นใน 1 วนั มีดงั นี้ (1) ทานอาหารครบ 5 หมู แตล ะหมูตอ งหลากหลาย และหมัน่ ดแู ลน้าํ หนกั ตัว (2) ทานขา วเปนอาหารหลกั สลบั กับอาหารประเภทแปง เปน บางมอ้ื (3) ทานพชื ผกั ผลไมใหมากและเปน ประจาํ (4) ทานปลา เนื้อสตั วไ มต ดิ มนั ไข และถ่ัวเมลด็ แหง เปนประจาํ (5) ดม่ื นมใหพ อดี และเหมาะสมตามวยั (6) ทานอาหารทีม่ ีไขมนั แตพอสมควร (7) หลีกเลย่ี งการกนิ อาหารรสหวานจดั และเคม็ จดั (8) ทานอาหารท่สี ะอาดปราศจากการปนเปอ น (9) งดหรอื ลดเคร่อื งดม่ื ท่มี ีแอลกอฮอล 2. การพักผอ น การนอนหลบั และพกั ผอ นใหเพียงพอ อยางนอยวันละ 6 ชั่วโมง จะทําใหรางกายและจิตใจไดผ อนคลายความตงึ เครยี ด หวั ใจและอวัยวะตางๆ ทํางานลดลง เปนการยืดอายุการทํางานของรางกายเม่ือคนเราไดพักผอนอยางเพียงพอจะทําใหสดช่ืน แจมใส รางกายแข็งแรง พรอมท่ีจะเคลื่อนไหวประกอบกจิ การงานไดอ ยางมีประสิทธิภาพ 3. การออกกําลังกาย ออกกาํ ลงั กายอยา งสมาํ่ เสมอ จะชวยสงเสริมการมีสุขภาพดี ในชีวิตประจําวัน เชน ทํางานบาน การขึ้นลงบันได ถือเปนการทําใหรางกายไดใชพลังงานทั้งสิ้น ควรออกกําลังกายอยางสมํ่าเสมอวนั ละ 30 นาที อยา งนอ ย 3 วนั ตอ สปั ดาห จงึ จะเพยี งพอทจี่ ะทําใหมีรางกายแข็งแรง ผลดีของการออกกําลงั กาย มดี ังน้ี (1) ชว ยใหรา งกายมภี มู ติ า นทานโรค

72 (2) ทาํ ใหห วั ใจ กลา มเนือ้ และกระดูกแขง็ แรง (3) ชวยลดความดนั โลหติ (4) ชว ยลดคลอเลสเตอรอล ทําใหม ีนาํ้ หนักตวั คงท่แี ละเหมาะสม (5) ชว ยลดความเครียด ทําใหนอนหลับ และสง เสริมการหมนุ เวยี นของเลอื ด 4. การจัดการอารมณและความเครียด การรจู กั ระวังรกั ษาอารมณใหด อี ยเู สมอ เชน พยายามหลีกเลย่ี งสถานการณใหเกิดความเศรากลวั วติ กกงั วล ตกใจจะชวยใหระบบตางๆ ของรา งกายทาํ งานอยางเปน ปกติ ดงั น้นั จงึ ควร ยม้ิ แยม แจมใสมอี ารมณข ันอยูเสมอ ทํางานทเี่ ปนกจิ วตั รประจําวันใหเพลิดเพลิน จะสามารถปรับตัวอยูในสถานการณปจจุบันไดอยา งเปน สุข 5. การขบั ถา ย การถายอุจจาระเปนเวลาทกุ วนั ชวยปอ งกนั โรคทองผกู ริดสดี วงทวาร โดยควรรับประทานอาหารพวกผัก ผลไมทุกวัน และด่ืมน้ําสุก สะอาดอยางนอยวันละ 6-8 แกว ซ่ึงการขับถายเปนประจําจะชวยใหม ีสุขภาพกาย และจิตท่ดี ี 6. การตรวจสุขภาพประจาํ ป โดยปกติบุคคลควรตรวจสุขภาพประจําปอยางนอยปละ 1 - 2 คร้ัง ตรวจหาความผิดปกติของรา งกาย เมื่อพบส่ิงผิดปกตคิ วรรบี ปรกึ ษาแพทยผูชํานาญในเรื่องน้ัน ๆ และปฏิบัติตนตามคําแนะนําของแพทยอ ยา งเครงครัดเรือ่ งท่ี 6 ปฏบิ ตั ิตนตามหลักสขุ อนามยั สว นบุคคล สขุ อนามยั สวนบุคคล คอื การปฏิบัติตนของการรักษาอนามัย ของรางกายใหสะอาด ปราศจากเชอ้ื โรค จะชวยปองกนั โรคภัยไขเ จบ็ สามารถดําเนนิ ชวี ิตประจาํ วันไดอยา งมคี วามสขุ การดูแลรักษารา งกายอยางถกู ตอง การดแู ลรกั ษารา งกายใหถกู สุขอนามัยน้นั เราสามารถแยกการดูแลรกั ษารา งกายออกเปนสว น ๆ ดังนี้ 1. การรักษาความสะอาดของรางกาย ควรอาบนํ้าใหสะอาด อยางนอยวันละ 2 คร้ังตอนเชาและกอ นนอน 2. การดูแลรักษาอนามยั ในชองปาก ควรแปรงฟน อยา งนอยวันละ 2 คร้ัง ไมค วรขบเค้ยี วอาหารท่ีแข็งจนเกินไป หม่ันดูแลไมใหเกิดแผลในชองปาก หากพบวาเกิดอักเสบที่เหงือกควรปรึกษาแพทย

73 3. การดูแลรักษาหู ไมควรใชของแข็งแคะเขาไปในหู หรือใชยาหยอดหูโดยท่ีแพทยไมไ ดส ั่ง ระวงั การเปนหวัดนาน ๆ เพราะอาจสง ผลใหเ ช้ือโรคเขาไปทาํ ลายหูชั้นกลาง อาจทําใหหูหนวกได 4. จมูก ไมควรใชของแข็งแยงเขาไปในชองจมูก หรือไมควรใชยาหยอดพนจมูกโดยที่แพทยไ มไ ดส ั่ง 5. ตา เมื่อรูสึกเคืองตาอยาใชมือขยี้ตา เพราะอาจมีเชื้อโรคไมควรใชยาหยอดตาโดยทีแ่ พทยไมไ ดส ั่ง หากมฝี นุ ละอองเขาตาควรลมื ตาในนํา้ สะอาดหรอื ใชน า้ํ ยาลา งตา ไมควรใชม ือขยต้ี าเพราะอาจมีเช้ือโรคเขาตา 6. มือและเทา ควรลางมือกอนรับประทานอาหาร และหลังจากเขาหองน้ําทุกครั้งรวมท้ังควรสวมรองเทาเมื่อออกจากบานเพื่อปองกันโรคตาง ๆ เชน โรคพยาธิ โรคผิวหนัง หรือถูกของแหลมของมคี มทม่ิ ตําเปน แผลได และควรลางเทา ใหส ะอาดกอนนอน 7. การดแู ลรักษาอนามัยของผมและศีรษะ ควรสระผมอยางนอยสัปดาหละ 2 - 3 ครั้งควรหวผี มทกุ วัน ไมค วรดัด เซทผมบอ ย ๆ เพราะอาจทําใหเสนผมเสยี 8. การดูแลรักษาความสะอาดของเสอ้ื ผา และเคร่ืองนอน ควรเปลี่ยนเสื้อผาที่ใสทุกวันและซกั เสอ้ื ผา ใหสะอาด ปอ งกนั การสะสมของเชอื้ โรค รวมทง้ั หมั่นซัก ผาปูท่นี อน ปลอกหมอนอยูเสมอและหมั่นนําออกตากแดดบอย ๆ การสรา งสุขนิสยั ท่ดี ี 1. กอ นไอและจามทกุ ครง้ั ควรใชผ าเชด็ หนาปด ปากและจมูก เพื่อปองกันการแพรเชื้อโรคสบู ุคคลอื่น 2. ไมควรถมน้าํ ลายลงพนื้ ท่สี าธารณะ หรอื บนถนน เพราะเปนการเสียบุคลิกภาพ และยังเปน การแพรเ ช้ือโรคทางออม 3. การรับประทานอาหาร ควรลา งมอื กอ นและหลังรับประทานอาหาร ควรเลือกภาชนะทส่ี ะอาด ควรเลือกรบั ประทานอาหารปรงุ สะอาด เสรจ็ ใหม ปราศจากแมลงวันตอม เพ่ือปองกันเช้ือโรคเขาสรู างกาย 4. หมน่ั ออกกาํ ลังกายทกุ วันตดิ ตอ กัน อยางนอยวันละ 30 นาที 5. ควรพักผอ นนอนหลบั ใหไดว ันละ 8 - 10 ช่ัวโมง 6. ควรดืม่ นา้ํ ใหไดวนั ละ 8 - 10 แกว 7. หมนั่ ดูแลความสะอาดเสื้อผา และเครือ่ งนอนใหส ะอาดอยูเสมอ 8. หลกี เลย่ี งสารเสพตดิ ตาง ๆ เชน บหุ ร่ี สุรา กัญชา เฮโรอนี ยาบา ฯล

74เรือ่ งที่ 7 คณุ คาและประโยชนข องการออกกาํ ลังกาย การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะเปนประโยชนตอสุขภาพรางกาย เสมือนเปนยาบํารุงที่สามารถเพ่มิ สมรรถภาพทางรางกายไดและสามารถปอ งกันโรคได เชน โรคระบบทางเดนิ หายใจ เปนตนทัง้ นก้ี ารออกกาํ ลังกายจะตองมคี วามถูกตอ งและเหมาะสม และรูจกั วธิ ใี นการออกกําลังกาย จะตองเลือกใหเหมาะสมกบั เพศ วัย สถานท่ี และอุปกรณ ซึ่งปจจุบันมักนิยมท่ีจะออกกําลังกายเพื่อสุขภาพดวยการเลนกีฬา และออกกําลังกายท่ีมีจุดประสงคท่ีมุงเนนตอการพัฒนาสุขภาพกายและสุขภาพจิต การดํารงรกั ษาสขุ ภาพท่ีดีอยูแลวไมใหลดถอยลง ปรับปรงุ สุขภาพทีท่ รุดโทรมใหดขี น้ึ ปอ งกันโรคทเี่ กี่ยวเน่ืองกับการขาดการออกกําลังกาย ตลอดจนชวยแกไ ขหรือฟนฟูสภาพรางกายจากโรคบางอยาง การเคลื่อนไหวและการออกกําลังกายท่ถี ูกตองตามวธิ แี ละหลกั การ มีประโยชนต อสขุ ภาพมากมาย และทีส่ ําคญั มีดงั น้ี 1. มปี ระโยชนต อระบบหายใจ ทําใหห วั ใจ ปอด แขง็ แรง ไดอ อกกําลังกลามเน้ือหัวใจไดท ํางานเตม็ ที่ ถุงลมเล็ก ๆ ภายในปอดมโี อกาสสดู ลมเต็ม และไลอากาศออกไมหมด ทําใหปอดมีพลังในการฟอกโลหติ 2. มีประโยชนตอระบบไหลเวียนของโลหิตดี สืบเน่ืองจากการทํางานของหัวใจและปอดดี มีพลงั ในการบบี ตวั ไดดี สูบฉีดโลหติ และฟอกโลหิตไดด ีมีประสทิ ธภิ าพ ไมเปนโรคหัวใจไดงาย 3. มปี ระโยชนต อ ระบบกลามเนอ้ื กลามเน้ือเสนเอ็นตาง ๆ ไดออกกําลัง ยืดและหดตัวไดเ ตม็ ที่ ทาํ ใหม คี วามแขง็ แรงยดื หยุนไดอ ยางมีประสิทธิภาพ ทําใหสามารถทํางานไดทนไมเหน่ือยงายเพราะกลา มเนื้อมพี ลังมาก 4. มีประโยชนตอการเผาผลาญในรางกาย เพราะการเคลื่อนไหวและการออกกําลังกายตอ งใชพลังงาน ระบบตา ง ๆ จะตอ งทาํ งานเกิดการเผาผลาญ ทําใหอ าหารท่รี ับประทานเขา ไปถูกนํามาใชอยา งมปี ระสิทธภิ าพไมเ หลือสะสมโดยเฉพาะไขมันที่ใหพลังงานมาก จะไมถูกสะสมในรางกาย จนทําใหเกิดโรคอวน 5. มปี ระโยชนตอ ระบบขับถาย การเคลื่อนไหว และภายหลังการออกกําลังกาย ทําใหดื่มน้ําไดม าก กระเพาะ สาํ ไส ไดเ คลื่อนไหวในการออกกาํ ลังกายดว ย ทาํ ใหระบบยอ ยอาหารดีกระเพาะอาหาร สําไส บีบรดั ตวั ไดดี 7. มปี ระโยชนต อ สุขภาพจติ และอารมณไ มเครยี ด

75เรื่องท่ี 8 หลักการและวิธอี อกกําลงั กายเพอ่ื สขุ ภาพ หลักการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ คือ การออกกําลังกายชนิดท่ีเสริมสราง ความทนทานของปอด หวั ใจ ระบบไหลเวยี นเลือด รวมทัง้ ความแขง็ แรงของกลามเนื้อ ความออนตัวของขอตอ ซึ่งจะชวยใหรางกายแขง็ แรงสมบรู ณ สงา งามและการมสี ขุ ภาพจิตทด่ี ี ซ่งึ หลักการออกกําลงั กายเพื่อสุขภาพมีดังน้ี 1. การอบอนุ รา งกายและผอ นคลาย การออกกําลงั กาย เพอ่ื สุขภาพที่ถูกวิธีทําไดโดยการฝกหัดบอย ๆ ดวยทาทางท่ีถูกตองกอนจะฝก การเคลอ่ื นไหวรางกายสว นใดก็ตาม ตองมีการเตรียมความพรอ มใหรางกายอบอุนทุกคร้ังเพื่อปองกนั การบาดเจ็บของกลา มเนอ้ื ในการอบอนุ รา งกายและผอ นคลาย มวี ิธกี ารท่สี ามารถทาํ ไดคอื การว่ิงรอบสนาม การหมนุ คอ หมุนแขน หมุนเอว พับขา หมุนขอ เทา กระโดดตบมอื กมแตะสลับมือ วง่ิ อยกู ับท่ีนงั่ ยืน ฯลฯ 2. ระยะเวลาในการออกกําลงั กาย ในการออกกําลงั กายอยา งตอ เนอื่ งนาน อยางนอยในแตละคร้ัง 20 - 30 นาทตี อวนั 3. จาํ นวนคร้ังตอสปั ดาห การออกกาํ ลงั กายเพื่อสุขภาพ ตอ งปฏบิ ตั ิอยา งสม่าํ เสมอทกุ วนั หรอื อยางนอยสปั ดาหละ3 คร้งั และควรปฏิบตั ิในเวลาเดียวกัน จะชว ยเพ่ิมสมรรถภาพในการทํางานของระบบหวั ใจและปอดทาํ ใหกลามเน้อื หัวใจและปอดแข็งแรง 4. ความหนักในการออกกําลังกายควรออกกําลังกายใหหนักถึงรอยละ 70 ของอัตราการเตน สงู สดุ ของหวั ใจแตล ะคน หรือออกกาํ ลงั กายใหเ หงอ่ื ออก เหนอ่ื ยพอประมาณท่ีจะสามารถพูดคุยขณะออกกําลงั กายได ไมควรออกกาํ ลังกายหักโหมเกินไปเพราะจะเกิดอนั ตรายได การเคล่ือนไหวรา งกายและออกกาํ ลงั กายมีหลกั การท่ัวไป ดงั น้ี 1. เลือกกิจกรรมเคลอ่ื นไหว และการออกกาํ ลังกายที่เหมาะสมกบั สภาพรา งกาย และวยั ของตน 2. เลอื กเคร่อื งแตง กายทเี่ หมาะสมกับกจิ กรรม การเคลื่อนไหว และการออกกําลงั กายแตล ะรปู แบบ 3. การเคล่อื นไหว และการออกกําลงั กาย ตอ งเรม่ิ จากการอบอุนรางกายกอนจากนั้นเริ่มตนจากเบาไปหาหนัก จากงายไปยาก 4. ใหทกุ สวนของรา งกายไดอ อกแรงเคล่ือนไหว ไมควรเปน เฉพาะสวนใดสวนหน่ึง 5. การออกกําลงั กายตองปฏิบตั ิอยา งสมาํ่ เสมออยา งนอยสัปดาหละ 3 วัน และควรปฏิบัติในเวลาเดียวกนั อยางนอยวันละ 20 – 30 นาที

76 6. ควรศึกษาวธิ ีเคล่ือนไหวและการออกกําลังกายที่ถูกตอง เพ่ือใหเกิดประโยชนตอรางกายและปอ งกนั อนั ตรายทอ่ี าจเกิดขึ้นได 7. การใชอ ปุ กรณป ระกอบการเคล่อื นไหว และออกกาํ ลงั กายควรศกึ ษาวธิ ีการใชทถ่ี ูกตองเรอ่ื งท่ี 9 การปฏิบัตติ นในการออกกําลังกายรปู แบบตา ง ๆ รปู แบบการเคล่ือนไหวและการออกกําลังกายอาจแบง ไดเ ปนกลุมใหญ ๆ ดังน้ี 1. กลุมบริหารรา งกายดว ยทา ตาง ๆ ดวยมอื เปลา 2. กลุมบริหารรางกายโดยมีอุปกรณป ระกอบการบรหิ ารรา งกาย 3. กลมุ กจิ กรรมเขาจังหวะโดยใชด นตรปี ระกอบ 4. กลุมกีฬาประเภทตา ง ๆ 5. กลุมการละเลน พื้นเมอื ง 6. การออกกําลงั กายเพอื่ สุขภาพ 1. รูปแบบการบริหารรางกายดวยมือเปลา เปนรูปแบบงาย ๆ สามารถบริหารดวยตนเองไดไมตอ งใชเวลามากนกั เพยี งใหกลามเนอ้ื สวนตา ง ๆ ไดเคลื่อนไหวและยืดหยุนอยูเ สมอ จะชวยใหรางกายเคลอื่ นไหวไดอยา งคลองแคลวตัวอยา ง การบรหิ ารรางกายดวยมือเปลาทา ท่ี 1 เปนการบรหิ ารรา งกายกลา มเนื้อหลงั กับกระดูกสันหลงัจงั หวะที่ 1 ยืนตรงเทาแยกประมาณ 1 ฟุต ยกแขนท้ัง 2 ขางขนานกับพื้น และเกรง็ กลามเนอื้ หนา ขา ผอ นกลามเนอื้ คอจังหวะที่ 2 หงายศีรษะไปดานหลังอยางเสรี และเอนตัวไปดานหนา พรอมยกแขนขึน้ ชา ๆ ไปดา นหลัง อยูในทานี้ประมาณ 2 - 3 วินาที

77จงั หวะที่ 3 คอย ๆ ยกตวั ข้ึนชา ๆ พรอ มลดมอื ลงอยูในจังหวะท่ี 1 ทําซาํ้ ไดตามความตองการ จะชวยผอน คลายกลามเน้ือหลงั และกระดกู สันหลังไดด ีข้ึนทาที่ 2 เปนการบริหารกลามเนื้อตนขา กลามเนื้อนอง กลามเน้ือทอง กลามเน้ือหัวไหล กลามเน้ือหลัง กลามเนื้อกระดูกสันหลัง ใหม กี ารเคลอื่ นไหวยดื และหดตัวไดด ีทาเตรียม ยืนตัวตรง ลําตัวตั้งฉากกับพ้ืน ผอนคลายกลามเน้ือสวนตาง ๆ ของกลามเนื้อเชน ตนขา หลัง หนาทอ ง แขน หัวไหลจังหวะที่ 1 แยกเทาไปดานขางประมาณ 1 ฟุต ปลอยศีรษะหอยไปดานหนาปลอยตามสบายไมตอง เกร็งคอ แลวคอย ๆ กมหลังนับตั้งแตสะโพกขึ้นไป ปลอยใหมือและแขนหอยตามสบาย เชนกัน ผอนคลายกลามเนื้อคอและไหล หายใจเขา-ออก ดวยการแขมวทอง และเบงทอง โนมนํ้าหนักตัวใหไปดานหนาใหตกอยูบริเวณปลายเทา ขณะที่อยูในทากมนี้ หายใจปกติ ไมกล้ันหายใจ นบั หายใจเขาออก 10 รอบ หรือนานกวานนั้จังหวะที่ 2 ยกลําตวั อยางชา ๆ โดยไมเ กรง็ คอ หวั ไหล และแขนอยูในทาเตรียม เพื่อใหกลามเน้ือมีความ ยืดหยนุ ดีมากข้ึนควรทําหลาย ๆ ครง้ั และทาํ ทุกวนัรูปแบบการบริหารรางกายดว ยอปุ กรณ รปู แบบของการบริหารรางกายดวยอุปกรณมีหลากหลาย เชน การใชไมพลอง มาเปนอุปกรณในการบริหารดว ยทา ตา ง ๆ ของการบริหารท่ัวไป หรือคดิ ประดิษฐทา ขนึ้ ใหมก็ได - การใชกระบองในลกั ษณะกระบองสั้นคู - การใชก ระบ่ี หรอื ทีเ่ รยี กวาฟน ดาบ มที ั้งดาบเด่ยี วดาบคไู ทยมที า ทางตาง ๆ สืบทอดตอ กันมา - การบริหารรา งกายดวยอุปกรณ เชน พลองลูกบอล ดัมเบล รวมท้ังอุปกรณออกกําลังกายที่ พบเห็นทว่ั ไปตามสถานบรหิ ารกาย ซง่ึ มีประโยชนท ั้งทางรางกาย ชว ยผอนคลายความเครียด - การใชเ ชอื ก เปน อุปกรณ เชน การกระโดดเชอื ก

78รูปแบบการบรหิ ารรา งกายเขา จงั หวะ รปู แบบการบรหิ ารรางกายเขา จังหวะมี 3 ลักษณะ คอื 1. การบริหารดวยทาทางธรรมดา แตใชดนตรี หรอื เพลง หรอื นกหวดี เปาเปน จงั หวะก็ไดการบริหารแบบน้ีจะเนนบริหารรางกายเปนสวน ๆ เชนบรหิ ารสว นอก ดว ยทา รําพ้นื บา น เปน ตนตัวอยา ง การบรหิ ารรางกาย เขา จงั หวะดวยทา ธรรมดา สวนหนาอก 8 จังหวะ 2. การเตน แอโรบคิ ใชดนตรีประกอบ การเตนแอโรบิคจะเปนการเคล่อื นไหวทร่ี วดเรว็ และหนกั กวาการบริหารรา งกายเขาจงั หวะธรรมดาที่กลา วแลวตอนตนเปนการออกกาํ ลังกายทใ่ี ชการตอ เน่อื ง เปนการผสมผสานการเคลือ่ นไหว การบรหิ ารรางกายและการเตนราํ เขา ดวยกนั

79ดนตรี หรอื เพลงทน่ี าํ มาประกอบการเตน เปนจังหวะท่เี รา ใจ สนกุ สนาน ผใู หญท่จี ะเตน แอโรบิคควรตรวจสุขภาพของตนเสียกอน โดยควรเลอื กเคร่ืองแตงกาย และรองเทาท่ีเหมาะสม เพ่ือปองกันอนั ตรายท่ีจะเกดิ กบั ขอ เทา และขอ เขา 3. การลีลาศและรําวง การเตนรําเปนการเคล่ือนไหวประกอบจังหวะอีกรูปแบบหนึ่ง มีทั้งการเคลื่อนไหวอยกู ับท่ี และแบบเคลอ่ื นท่ีในกรณีเคลอ่ื นทีผ่ ูเตนราํ จะตอ งศึกษาทิศทางในการเคล่ือนไหว เพื่อปองกันอันตราย หรือการกระทบกระท่ังกัน รูปแบบการเคลื่อนไหว เคล่ือนท่ีทวนเข็มนาฬิกา โดยยึดวงกลมเปน หลกั คอื ยืนหันหนาเขา หาวงกลม การเคล่ือนท่ใี หเ คลอื่ นทีไ่ ปทางขวาของตนเสมอรูปแบบการเลนกฬี า รูปแบบของกีฬาที่หลากหลายมีทั้งในลักษณะเดี่ยว และทีม การเลนกีฬาตองฝกทักษะ และมีความรคู วามเขา ใจในกฎกตกิ า และวธิ ีการเลน ประเภทของกีฬา มดี งั นี้ - กฬี าประเภททีม เชน ฟตุ บอล บาสเกตบอล ฟุตซอล รักบ้ี ฯลฯ - กฬี าประเภทลู เชน การว่งิ ระยะสนั้ การวิ่งระยะยาว การว่ิงขา มร้วั ฯลฯ - กฬี าประเภทลาน เชน พงุ แหลน ทมุ นา้ํ หนัก ฯลฯ - กฬี าประเภทยมิ นาสตกิ เชน ราวเดย่ี ว ราวคู มากระโดด ยิมนาสติกลลี า ฯลฯ - กีฬาแตล ะประเภทจะมรี ูปแบบเฉพาะ มวี ิธกี ารเลน เทคนคิ กฎกติกา และอุปกรณท่ีแตกตาง กัน จึงควรศึกษาความรพู ื้นฐานทีถ่ กู ตอง เพื่อใหเลน ไดอ ยางสนกุ สนานและอาจพัฒนาทกั ษะ จนสามารถเปนการออกกําลังกายทําใหสุขภาพแข็งแรงแลว คนท่ีเลนกีฬามักเปนผูมี มนษุ ยสมั พนั ธสามารถปรับตวั ตวั เขา กับผอู ่ืนไดดี รูปแบบของการละเลนพนื้ บาน การละเลนพื้นบานในแตละภาค อาจมีลักษณะหรือแตกตางกันข้ึนอยูกับลักษณะทางภูมศิ าสตรแ ละมวี ถิ ชี วี ติ ของประชาชนในทอ งถน่ิ นน้ั ๆ การเตะตะกรอ ตามชนบทหลังจากเสร็จภารกิจประจําวัน แลวบางคน บางกลุมจะมารว มกันเตะตะกรอ เพอื่ เปนการผอ นคลายความเครยี ด และไดมีการเคลื่อนไหว เพื่อใหระบบตาง ๆของรา งกายมคี วามยืดหยนุ

80เรอ่ื งที่ 10 ความหมาย ความสาํ คญั ของกจิ กรรมนันทนาการ นันทนาการ หมายถึง การทํากิจกรรมอยางใดอยางหน่ึงในเวลาวาง ดวยความสมัครใจเปนกจิ กรรมที่ไมใ ชเ ปน งานอาชพี ไมข ดั ตอกฎหมาย ศีลธรรม ประเพณีอันดีงาม แตเปนประโยชนและเปนการพักผอนทงั้ รางกายและจติ ใจ ในการดาํ รงชวี ิตประจําวันของคนเรานน้ั เราอาจแบงเวลาไดเปน 4 สวน 1.1 เวลาท่ีใชใ นการประกอบอาชพี ของคนเราน้นั ประมาณวันละ 8 ช่วั โมง 1.2 เวลาท่ีใชในการประกอบภารกิจสวนตัววันละ 4 - 6 ช่ัวโมง เชน การอาบน้ํา ลางหนาแปรงฟน การปรงุ อาหาร การรับประทานอาหาร 1.3 เวลาทใ่ี ชใ นการพกั ผอ นหลบั นอน วนั ละ 8 ชว่ั โมง 1.4 เวลาวา งทีส่ ามารถใชใหเ กิดประโยชนไดป ระมาณ 2 - 4 ช่ัวโมง ชวงท่ีเหลือ 2-4 ชั่วโมงน้ี ถาเรานํามาใชประกอบกิจกรรมที่เกิดประโยชนเรียกวา กิจกรรมนนั ทนาการ จะชวยทําใหรางกายและจิตใจผอนคลาย ความตึงเครียด เกิดความสนุกสนาน เพลิดเพลินเกิดประโยชนตอสขุ ภาพกาย และสขุ ภาพจติ อยางยิง่ประโยชนของกจิ กรรมนนั ทนาการ กิจกรรมนันทนาการตอการดําเนินชีวิต ถาเราเลือกกิจกรรมนันทนาการไดอยางเหมาะสมจะกอประโยชนต อ ตนเอง และสังคมไดห ลายประการ 1. ประโยชนต อ สขุ ภาพกาย ความเจริญทางดานเทคโนโลยีในปจจุบัน ทําใหเราไมจําเปนตองออกกําลังกายภายในการปฏิบตั งิ านมากนัก เพราะมีการใชเคร่ืองมอื เคร่ืองจักรเขามาชวย ทําใหการออกกาํ ลงั กายของเรานอ ยเกินไป จําเปนตอ งมีกิจกรรมนันทนาการประเภทกีฬา หรือกิจกรรมการออกกําลังกายเขามาชว ย เพือ่ ทําใหรา งกายแขง็ แรงสมบูรณ 2. ประโยชนตอสุขภาพจิต ชวยใหคนไดพักผอนหยอนใจ ผอนคลายความตึงเครียดทางจิตการประกอบกิจกรรมนันทนาการหลายประเภทเปนกิจกรรมทีพ่ กั ผอ นหยอนใจ เชน การชมและฟง ดนตรีการชมภาพยนตร เปน ตน 3. ประโยชนต อ ครอบครัว ชว ยใหส มาชิกครอบครัวรจู กั ใชเวลาวางใหเปนประโยชนตอตนเองและครอบครัว เชนการทําสวนครัว สวนดอกไม ทําใหเกิดผลพลอยได คือมีพืช ผัก ผลไม ดอกไมไวใชสอยเปน ประโยชน 4. ประโยชนตอสังคม กิจกรรมนันทนาการหลายชนิดเปนประโยชนตอสังคมโดยตรง เชนกิจกรรมดานสังคมสงเคราะห กิจกรรมอาสาสมคั ร กจิ กรรมบางชนดิ ชวยลดปญหาสงั คมได

81เร่อื งที่ 11 ประเภทและรูปแบบของกิจกรรมนันทนาการ กิจกรรมนันทนาการมีมากมายหลายชนิด หลายรูปแบบ แตละรูปแบบมีลักษณะเฉพาะแตกตา งกนั ไป สามารถแบง กิจกรรมนันทนาการไดด งั น้ี 1. งานอดเิ รก เปนเพยี งกิจกรรมนันทนาการประเภทหน่งึ เทา นนั้ มไิ ดหมายความวา กจิ กรรมนนั ทนาการทุกชนิดรวมกันเปนงานอดิเรก เชน การเก็บสะสมแสตมปที่ใชแลว การเก็บสะสมรูปภาพการทาํ สวนดอกไม เปน ตน 2. การเลนกีฬา การเลนกีฬาท้ังกีฬาในรม เชน การเลนหมากรุก และกีฬากลางแจง เชนการเลน ฟุตบอล วอลเลยบอล หรือเลนกีฬาอยางอื่น เชนวายน้ํา โบวล่ิง ฯลฯ อยางไรก็ตามการเลนกีฬาเหลาน้ี ถาเปนกฬี าอาชีพไมถ อื วาเปนกจิ กรรมนันทนาการ 3. การเลนดนตรี การเลน ดนตรที ุกชนิด ถอื วา เปนกิจกรรมนนั ทนาการทัง้ ส้นิ 4. การเลนกิจกรรมเขาจังหวะ เชน การรําวง การเตนรํา การฟอนรํา การเตนลีลาศ ฯลฯถือเปน กิจกรรมนันทนาการทัง้ สน้ิ 5. การเลน ละคร ภาพยนตร และการแสดงตา ง ๆ ทเี่ ปน การสมัครเลน ถอื วาเปนกจิ กรรมนันทนาการ 6. งานศิลปหตั ถกรรม ไดแก งานฝม อื เชน งานเยบ็ ปก ถกั รอ ย การสานพัด การประดษิ ฐดอกไม การวาดภาพ เปนตน 7. กิจกรรมสอื่ ความหมาย ไดแ กก ารอานหนงั สอื นวนยิ าย การเขยี นหนังสอื 8. กจิ กรรมทัศนศกึ ษา ไดแก การทอ งเที่ยวทศั นาจร เปนตน 9. กิจกรรมชมรม เชน ชมรมคนรกั แสตมป ชมรมดนตรี ฯลฯ การเลือกกิจกรรมนันทนาการท่ีเหมาะสมกับความชอบและวิถีชีวิตของแตละบุคคล นอกจากจะชวยใหบุคคลน้ันไดผอนคลายท้ังทางรางกายและจิตใจแลว ยังอาจเกิดผลพลอยไดอื่นๆ เชนไดเ พอ่ื นใหม หรอื มรี ายไดเพม่ิ ขน้ึ เปนตน

82 บทที่ 4 โรคตดิ ตอสาระสําคญั มีความรูและความสามารถปฏิบัติตนในการปองกันโรคติดตอท่ีเปนปญหาตอสุขภาพของครอบครัว และชุมชน โดยการเผยแพรขาวสาร ขอมูล แนวทางการปองกันและวิธีการรักษาโรคอยางถกู วธิ ีผลการเรียนรูท ค่ี าดหวัง 1. เรยี นรูเรอ่ื งโรคตดิ ตอ ตา ง ๆ ทีเ่ ปนปญหาตอสขุ ภาพของครอบครวั และชมุ ชน 2. เรยี นรถู งึ สาเหตุทีเ่ กิดโรค ศึกษาวิธีการปอ งกนั และการดแู ลรักษาอาการของผูปวยขอบขายเนอื้ หา

83 โรคติดตอ หมายถงึ โรคท่เี กดิ ขนึ้ กบั คนหรอื สตั ว โดยเกิดจากเชอ้ื โรคท่ีเปนส่ิงมีชีวิต หรือพิษของเชื้อโรค และเม่ือเกิดเปนโรคขึ้นแลวสามารถแพรกระจายจากคนหรือสัตวที่ปวยเปนโรคน้ันไปสคู นหรือสตั วอืน่ ไดโดยการแพรก ระจายของโรคน้ันอาจเปน ไดทั้งทางตรงและทางออม ตามการศึกษาคนควาทดลองวิจัยทางการแพทยพบวา เชื้อโรคนั้นเปนแบคทีเรียและไวรัสเปนสาเหตุใหญของความเจ็บปวย ซ่ึงท้ังสองนี้มีอยูตามธรรมชาติทุกหนทุกแหง มีท้ังโทษและคุณประโยชน แตปจจุบันพบวา สาเหตุการเกิดโรคมาจากพันธุกรรมและเปนเพราะตัวเองนําเชื้อโรคมาสตู ัวเอง ดงั นี้ 1. การรบั เช้อื จากผอู นื่ โรคเหลานี้เปนโรคตดิ ตอโดยมคี นเปนพาหนะนําเชื้อมาติดตอการติดตอเนอื่ งจากความใกลชิดกับผปู วย เชน ไขห วดั ใหญ โรคผิวหนังบางชนดิ โรคตาแดง ฯลฯ 2. การรับเชอื้ จากการมีเพศสัมพนั ธ การมเี พศสัมพนั ธก บั หญิงอน่ื ชายอืน่ ที่ไมใชภ รรยาหรือสามขี องตนและไมปองกัน ทําใหเ กดิ โรคได เชน โรคเอดส หรอื กลุมของกามโรค 3. การรบั เชื้อจากสมั ผัส โดยมสี ตั วเปน พาหนะ เชน ยงุ ลายนําโรคไขเ ลือดออกมาสูคนหนูเปน พาหนะนาํ เช้ือกาฬโรค และโรคฉ่หี นู มาสูค น ฯลฯ 4. เกิดจากการไมร ักษาความสะอาดของรา ยกาย ทําใหเกดิ โรคผวิ หนัง เชน กลาก เกลื่อนหิด เหา เปน ตน จากสาเหตุการเกดิ โรคตา ง ๆ ดังกลา วมาแลว สามารถที่จะปอ งกันและหลกี เลยี่ งไดตามลกั ษณะโรคไดเรือ่ งที่ 1 โรคตบั อักเสบจากเชอ้ื ไวรสั เปนไวรัสท่ีอันตรายที่สุด สามารถตรวจพบไดในเลือดผูเปนพาหนะ และน้ําหลั่งตาง ๆ เชนนํ้าลาย น้ําตา เหง่ือ น้ําในชองคลอดและอสุจิ ติดตอไดโดยการสัมผัสที่มีเชื้อเขาสูรางกาย การใชเขม็ ฉดี ยารวมกนั การสัก การฝง เข็ม การสัมผสั เลือดโดยมบี าดแผล อาการของโรค มีตั้งแตอาการเล็กนอยไปจนกระทั่งรุนแรง เชน มีปวดเม่ือย คลายเปนหวัด คล่ืนไสแนนทอง ทองอืด บางรายจะตัวเหลือง ตาเหลือง ปสสาวะสีเขม ผูท่ีมีอาการรุนแรงอาจตายภายใน 1 สัปดาห

84 การปองกนั การฉดี วคั ซีนโรคไวรสั ตับอักเสบบี จะเปน การควบคมุ การแพรก ระจายของโรคนี้เรอื่ งท่ี 2 โรคไขเลือดออก (Hemorrhagic Fever) ไขเลอื ดออก เปนโรคตดิ ตอที่เกิดกับทุกคนทุกกลุมอายุ โดยทั่วไปไขเลือดออกมักจะระบาดในฤดฝู น ซึง่ เปน ฤดูทีย่ ุงลายแพรพนั ธโุ ดยงา ย สาเหตุ เกดิ จากเชอื้ ไวรสั เดงกี (Dengue) เลอื ดผปู ว ยไขเลือดออกเกิดจากไดรับไวรัสเดงกีจากยงุ ลาย เมอ่ื โดนยุงลายกดั แลว ปลอ ยเชือ้ ไวรสั เดงกีเขาสผู ูป วย หรือยุงดูดเลือดจากผูปวยแสงเชื้อไวรัสนั้นเขาไป เชื้อไวรัสจะเขาไปเจริญอยูในตัวยุง 8-11 วัน จึงจะเปนระยะติดตอ เมื่อยุงไปกัดคนที่ปกติก็จะถายทอดเชือ้ โรค ทําใหเปน ไขเลือดออกได ตอจากนน้ั ก็จะมีการถา ยทอดเชอ้ื ใหกบั คนอนื่ ๆ ตอ ไป และเชอื้ ไวรสั จะอยใู นตวั ยุงตลอดชวี ติ ของยงุ คือ ประมาณ 45-60 วัน อาการ อาการของผูเปนไขเลือดออก คือ ไขสูงมาก แมใหยาแลวไขก็ยังไมลด เบื่ออาหารคล่นื ไสอาเจียน มจี ดุ เลือดออกตามผิวหนงั เสนเลอื ดเปราะ กดเจบ็ ตรงชายโครง บางรายปวดศีรษะมากปวดตา ปวดกลา มเน้ือ ปวดขอ ตองหมั่นสงั เกตอาการเปลี่ยนแปลงภายใน 2-3 วัน ถาอาการยังไมดีข้ึนตองพาไปพบแพทยเ พอ่ื วินจิ ฉัยโรค วงจรชีวติ

85การปฏบิ ตั ติ นเมอื่ เปนไขเลือดออก 1. ดื่มน้าํ สะอาดใหม ากๆ หรือปฏิบตั ิตามคําแนะนําของแพทย 2. กนิ ยาลดไขต ามแพทยสั่ง พาราเซตามอล ( Paracetamol ) หา งกันอยางนอย 4 ชว่ั โมง 3. เช็ดตัวชว ยลดไขเปน ระยะ 4. ใหอ าหารออ น ยอยงา ย ตามตองการ 5. ควรงดอาหารหรอื เคร่ืองดมื่ ท่ีมีสแี ดงหรอื ดํา เพราะหากอาเจียนออกมาอาจคิดวา เปน เลือด 6. พบแพทยเ พ่อื ตดิ ตามดูอาการและตรวจเลอื ดตามนัด การปอ งกนั โรคไขเ ลอื ดออก ควรจดั การวสั ดุเหลาน้อี ยา ใหเ ปน 1. ใชมงุ ครอบหรอื กางมงุ เม่อื นอนกลางวนั แหลง เพาะพนั ธยุ งุ 2. นอนในหอ งที่มีมงุ ลวด 3. อยูในบริเวณท่มี อี ากาศถายเทสะดวกและมีแสงสวา ง 4. ท่เี ก็บน้าํ ควรปดฝาใหสนทิ 5. ทําลายแหลงเพาะพนั ธุยุงใหห มดไป 6. ภาชนะใสนํ้าที่ไมมีฝาปด หรือแหลงน้ําเล็ก ๆ ควรใสทรายเคลือบสารเคมี ปองกันไมใหเปนแหลงเพาะพันธุยุง (ใสทรายเคลอื บสารเคมี 1 ครั้ง ปองกันได 3 เดือน)เร่อื งท่ี 3 โรคไขหวัดธรรมดา พบมากในฤดหู นาว ฤดูฝนชว งท่มี อี ากาศเย็น โดยเฉพาะผูที่มีรางกายออนแอ ตรากตรํากับการทาํ งาน และมเี วลาผักผอ นนอ ย สาเหตุ เกิดจากเชอ้ื ไวรสั ตดิ ตอ ทางการหายใจ หรือสมั ผสั น้ําลายและเสมหะ อาการของโรค เกิดอาการอักเสบของทางเดินหายใจ สงผลใหคัดจมูก น้ํามูกไหล เจ็บคอไอจาม หรืออาจมีไข ปวดศีรษะ ปกติจะหายไดเองในระยะเวลา 2 - 3 วัน ขึ้นอยูกับภูมิตานทานของรา งกาย การรกั ษา 1. นอนหลับ พกั ผอนมาก ๆ และนอนในท่อี ากาศถา ยเทไดส ะดวก 2. รักษารา งกายใหอ บอนุ อยเู สมอ โดยใสเ สอ้ื ผาหนา ๆ และหมผา

86 3. ออกกาํ ลงั กายแตพ อเหมาะไมห กั โหม 4. รับประทานอาหารท่มี ีประโยชนใหค รบ 5 หมู 5. ถา มีไขร บั ประทานยาลดไข ไมควรอาบนํ้า 6. หากเปนตดิ ตอ กนั หลายวนั ควรไปปรกึ ษาแพทย เพราะอาจมโี รคแทรกซอน ในการปอ งกันโรคหวัดธรรมดานน้ั มขี อแนะนําดงั นี้ 1. ออกกําลงั กายสมํ่าเสมอ พกั ผอ นใหเพียงพอ รบั ประทานอาหารเพยี งพอตอความตองการของรางกายและไดส ารอาหารครบ 5 หมู 2. หลกี เลย่ี งการอยใู กลชิดหรอื ใชสงิ่ ของเครือ่ งใชร ว มกบั ผปู ว ย และเมอ่ื ไอ จาม ควรปด ปากปด จมูก 3. หลกี เลยี่ งการอยใู นที่แออดั อากาศระบายไมด ี เพราะอาจมเี ชอื้ ไวรสั ท่ีทาํ ใหเปนโรคหวดัธรรมดาอยมู าก 4. ควรทาํ ใหร า งกายอบอนุ ตลอดเวลาโดยการสวมเสอื้ ผาปอ งกนั 5. เมือ่ รา งกายเปย กนาํ้ ควรเชด็ ตวั ใหแหง โดยเรว็เรื่องที่ 4 โรคเอดส (AIDS) เอดส มาจากคําวา AIDS เปนช่ือยอมาจากคําวาแอคไควร อิมมูน เดฟฟเชียนชี ชินโดรม(Acquired Immune Deficiency Syndrome) หมายถึง กลุมอาการของโรคท่ีเกิดจากภูมิคุมกันในรางกายเสื่อมหรือบกพรอง ซ่ึงเปนภาวะท่ีเกิดข้ึนภายหลัง ไมไดเปนมาแตกําเนิด หรือสืบสายเลือดทางพนั ธุกรรม Acquired หมายถึง ภาวะทีเ่ กดิ ขึ้นภายหลงั ไมไดเปน มาแตก าํ เนิดหรือสบื สายเลือดทางพันธุกรรม Immune หมายถงึ ระบบภมู คิ มุ กนั Deficiency หมายถึง ความบกพรองหรอื การขาด Syndrome หมายถึง กลุมอาการของโรค สาเหตุ เกิดจากเช้ือไวรัสเอชไอวี (HIV : Human Immune deficiency Virus) เมื่อเชื้อโรคเขาสูรางกายแลว จะไปทําลายเซลลเม็ดเลือดขาวท่ีทําหนาท่ีปองกันเชื้อโรค ทําใหภูมิคุมกันของคนที่ไดรับ

87เช้อื นัน้ เสือ่ มหรือบกพรอ งจนเปน สาเหตใุ หรางกายของคนน้นั ออ นแอ เม่ือไดรับเชือ้ ใด ๆก็ตามจะเกดิ อาการรุนแรงกวาคนปกติและเสยี ชวี ติ ในทส่ี ุด อาการ ผูติดเช้ือสวนใหญจ ะไมมีอาการ แตจะแพรเช้ือใหผูอื่นได จะมีเพียงบางรายท่ีติดเช้ือและมีอาการนาสงสยั วา เปนโรคเอดส ซ่งึ สงั เกตไดง าย คือ 1. ตอมนํา้ เหลืองทีค่ อ รกั แร และขาหนบี โตนานเกิน 3 เดอื น 2. น้ําหนกั ตวั ลดลง 3 - 4 กโิ ลกรัม หรือมากกวา 10% ภายใน 3 เดือน โดยไมทราบสาเหตุ 3. อุจจาระรว งเร้ือรงั นานเกนิ 3 เดอื น 4. เบื่ออาหารและเหนื่อยงา ยมาเปน เวลา 3 เดอื น 5. ไอโดยไมทราบสาเหตนุ านเกนิ 3 เดอื น 6. มีไขเ กนิ 37.8 องศาเซลเซยี ส มเี หงอ่ื ออกตอนกลางคนื นานเกิน 1 เดือน 7. เปนฝาขาวในปากนานเกนิ 3 เดอื น 8. มีกอนสีแดงปนมว งข้ึนตามตัวและโตขน้ึ เร่ือย ๆ 9. แขนหรือขาขางใดขางหนง่ึ ไมม แี รงทํางานไมประสานกัน ทั้งนไี้ มไ ดห มายความวาอาการดังกลาวจะเปนโรคเอดสทุกราย จนกวาจะไดรับการตรวจเลอื ดยนื ยันทแ่ี นนอนกอน การตดิ ตอ โรคเอดสตดิ ตอกันไดหลายทาง ท่ีพบบอยและสาํ คัญท่สี ุด คือ 1. จากการมเี พศสมั พนั ธก บั ผทู ่ีมเี ชอื้โรคเอดส 2. จากการถายเลือด หรือรับผลิตภัณฑเลอื ดทีม่ เี ชอื้ เอดส 3. จากการใชเข็มหรือกระบอกฉีดยารวมกับผูท่ีมีเช้ือโรคเอดส โดยเฉพาะผูติดสารเสพติดชนิดฉีดเขา หลอดเลือด 4. จากแมท่ีมีเช้ือไวรสั เอดสไ ปสูท ารกในครรภ

88 โรคเอดสไ มต ดิ ตอ ในกรณีตอไปนี้ 1. เรยี นสถาบันเดยี วกนั หรืออยบู า นเดยี วกนั 2. จบั มอื หรอื พดู คุย 3. น่ังรว มโตะ รบั ประทานอาหาร 4. ใชโทรศพั ทรว มกนั หรอื โทรศัพทส าธารณะ 5. ใชห อ งนํ้ารว มกัน หรอื หองนา้ํ สาธารณะ 6. คลกุ คลีหรอื เลนรว มกนั 7. ใชส ระวา ยน้าํ รวมกัน 8. ยุงหรือแมลงดดู เลอื ด การปองกนั โรคเอดส โรคเอดสเ ปนโรคทีไ่ มม ียารักษาใหห ายขาดได จึงควรเนน การปองกันโรคโดยปฏบิ ัติดงั นี้ 1. ไมเสพสารเสพติด และถากําลังติดสารเสพติดก็ไปรับการรักษาเพ่ือเลิกสารเสพติดหลีกเลี่ยงการใชเข็มฉีดยา หรอื กระบอกฉีดสารเสพตดิ รว มกบั ผูอ่ืน 2. ถา มเี พศสมั พันธใ หใชถ งุ ยางอนามัย 3. งดเวน การใชของสวนตัวรวมกับผอู ่ืน โดยเฉพาะของที่อาจปนเปอ นเลอื ด เชนแปรงสีฟน ใบมดี โกนหนวด เขม็ สกั ตัว เข็มเจาะหู เปน ตน 4. หญิงทต่ี ิดเช้ือเอดส ควรหลีกเลี่ยงการตงั้ ครรภ เพราะเดก็ ทเ่ี กิดจากแมท่ีติดเชื้อเอดสจะมีโอกาสตดิ เชอ้ื โรคเอดสไ ดถงึ รอ ยละ 50เรอื่ งที่ 5 โรคฉหี่ นู (Leptospirosis) โรคฉีห่ นู พบวา มีผตู ิดโรคนีใ้ นฤดฝู น โดยเชื้อโรคจะมากับปสสาวะของหนู และยงั สามารถพบไดใ นสตั วอ ืน่ ๆ ที่ใชฟน แทะอาหาร เชน กระรอก สุนัขจง้ิ จอก จะสามารถแพรเ ชอื้ ออกมาไดโดยท่ีตัวมนั ไมเปน โรค เช้ือทเ่ี ปนสาเหตขุ องโรค คือ เช้ือแบคทีเรียทีอ่ าศยั อยใู นดนิ โคลน หรอื แหลงนํ้าลาํ คลอง บรเิ วณท่ีมนี ํ้าทว มขงั ที่มีสภาพแวดลอมเหมาะสมในการดาํ รงชวี ิตของเชอื้ โรค คือมคี วามชื้น แสงแดดสองถึง มคี วามเปนกรดปานกลาง มักจะระบาดมากในเดอื นตุลาคม - พฤศจกิ ายน

89 กลมุ เสยี่ งตอ การเกิดโรค - เกษตรกร ชาวไรชาวนา ชาวสวน - คนงานในฟารม เลี้ยงสัตว โค สกุ ร ปลา - กรรมกรขดุ ทอ ระบายนาํ้ เหมอื งแร โรงฆา สตั ว - กลมุ อนื่ ๆ เชน แพทย เจาหนา ที่หอ งทดลอง ทหารตํารวจท่ีปฏิบัตงิ านตามปาเขา - กลมุ ประชาชนทว่ั ไป ท่ีอยใู นแหลงทมี่ ีนํ้าทวมขงั หรือมหี นูอาศัยอยู การติดตอ ของโรค สัตวทน่ี าํ เช้ือไดแก พวกสัตวฟนแทะ เชน หนู โดยเฉพาะ หนูนา หนูพุก รองลงมาไดแ ก สนุ ัข วัว ควาย สตั วพ วกนีเ้ กบ็ เชอื้ ไวใ นไตเมอ่ื หนปู ส สาวะเชอ้ื จะอยูในนา้ํ หรือดิน - เม่อื คนสมั ผสั เชอื้ ซ่ึงอาจจะเขา ทางแผล เย่ือบุในปากหรือตา หรือแผล ผิวหนังปกติทีเ่ ปยกช้นื เชื้อโรคสามารถไชผา นไปไดเ ชนกัน - เชอื้ อาจจะเขารางกายโดยการดม่ื หรอื กินอาหารท่ีมีเชอื้ โรค อาการที่สาํ คัญ อาการของโรคแบง ออกเปน กลมุ ใหญ ๆ ได 2 กลุม 1. กลุมท่ีไมมีอาการตัวเหลืองตาเหลือง หรือกลุมที่อาการไมรุนแรง กลุมนี้อาการไมร นุ แรง หลงั จากไดร ับเชอ้ื 10-26 วัน โดยเฉล่ีย 10 วัน ผูปวยก็จะเกิดอาการของโรคไดแกปวดเม่ือยกลา มเน้อื อยางรุนแรง อาจจะมอี าการคลื่นไสอ าเจียน และมีไขข้นึ สงู ดว ย บางรายอาจเกิดการเบื่ออาหารทอ งเสยี ปวดทอง ตาแดง เจบ็ ตา เกดิ ผน่ื ขน้ึ ตามตวั หรอื มีจ้าํ เลือดตามผิวหนัง 2. ระยะการสรางภูมิ ระยะนถี้ า เจาะเลอื ดจะพบภูมิตานทานโรค ผูปวยจะมีไขขึ้นใหมปวดศีรษะ คอแข็งมีการอกั เสบของเยอ่ื หมุ สมอง และตรวจพบเชื้อโรคในปสสาวะ กลุมทีม่ ีอาการตวั เหลืองตาเหลอื ง กลุมนีไ้ ขจะไมหายแตจ ะเปนมากข้ึนโดยพบมีอาการตัวเหลืองตาเหลอื ง มีผืน่ ทเ่ี พดานปาก มจี ดุ เลอื ดออกตามผิวหนัง ตับและไตอาจวายได ดีซาน เย่ือหุมสมองอกั เสบ กลา มเนื้ออกั เสบ อาจจะมีอาการไอเปนเลือด อาการเหลืองจะปรากฏหลังจากไดรับเชื้อโรคนานเกิน 4 วนั ผูปว ยอาจจะเสียชีวติ ในระยะนีห้ รือในตน สัปดาหท ่สี ามจากไตวาย ในการปองกันโรคฉห่ี นนู นั้ มขี อ แนะนําดงั น้ี 1. กาํ จดั หนูและปรบั ปรงุ ส่งิ แวดลอมใหสะอาดถกู สุขลกั ษณะ เพ่อื ไมใ หเ ปน แหลงเพาะพันธุข องหนู

90 2. หลีกเลย่ี งการลงไปอาบแชใ นแหลงนํา้ ทวี่ ัว ควายลงไปกินน้ํา แชนํา้ 3. หลกี เลีย่ งการแชน า้ํ ยา่ํ โคลนดวยเทา เปลา โดยเฉพาะอยางย่ิงเมื่อมบี าดแผลท่ขี า เทา หรอื ตามรา งกาย 4. หลกี เลีย่ งการเดนิ เทาเปลาในทุงนา ในคอกสัตว 5. สวมเครอื่ งปองกันตนเองดวยการสวมถุงมือยาง รองเทาบูทยาง และสวมเส้ือผาท่ีมิดชิด เมื่อตองทาํ งานในไรน าหรอื ท่เี ปยกชื้นแฉะ 6. อาบนํา้ ชาํ ระลางรา งกายดวยนํ้าสะอาดและสบูท นั ทหี ลังการลยุ นาํ้ ยํ่าโคลน หรอื กลบั จากทุงนา 7. ไมชําแหละสัตวโดยไมสวมถุงมือ 8. ไมกินเนื้อสัตว เครื่องในสัตวท่ีไมไดทําใหสุกหรือผักสดจากทองนาที่ไมไดลางใหสะอาดหลกี เล่ยี งการอม กลืนนํา้ หรือลมื ตาในนา้ํ ท่ไี มสะอาด 9. หลีกเล่ียงการดื่มนา้ํ หรอื รบั ประทานอาหารจากภาชนะทเ่ี ปด ฝาทง้ิ ไว เพราะอาจมหี นมู าฉีร่ ดไวเรอื่ งที่ 6 โรคมอื เทาเปอ ย ( hand foot mouth Syndrome) โรคปากเทา เปอ ยเกดิ จากการตดิ เช้ือไวรัสท่ีชื่อวา Coxsackievirus โดยตองประกอบดวยผ่ืนท่ีมือ เทา เร่ิมตนเปนที่ปาก เหงือก เพดาน ล้ิน และลามมาที่มือ เทาบรเิ วณทพ่ี นั ผา ออมเชน กัน ผืน่ จะเปนตมุ นํ้าใสมีแผลไมมาก จะพบไดในทารกที่มีอายุต้ังแต 2 สัปดาหขึ้นไป ผน่ื ทปี่ รากฏจะหายไดภายใน 5 - 7 วนั อาการ - มไี ข - เจ็บคอ - มตี มุ ท่ี คอ ปาก เหงอื ก ลน้ิ โดยมากเปนตุมนํ้ามากกวา เปน แผล - ปวดศีรษะ - ผื่นเปนมากทม่ี อื รองลงมาพบทีเ่ ทา กน กพ็ อพบได - มีอาการเบ่อื อาหาร - เด็กจะหงดุ หงิด ระยะฟก ตัว หมายถงึ ระยะต้งั แตไ ดรบั เช้อื จนกระทง่ั เกดิ อาการไขเวลาประมาณ 4 - 6 วัน การวนิ จิ ฉัย โดยการตรวจรา งกายพบผ่นื บรเิ วณดังกลา ว การรกั ษา ไมม ีการรกั ษาเฉพาะโดยมากรกั ษาตามอาการ - ถา มีไขใ หย าลดไข

91 - ด่ืมนา้ํ ใหเ พียงพอตอรา งกาย อยา งนอยวันละ 6 – 8 แกว โรคแทรกซอน ผูปว ยสวนใหญเกิดจากเช้ือ coxsackievirus A16 ซงึ่ หายเองใน 1 สปั ดาห แตหากเกิดจากเชื้อenterovirus 71 โรคจะเปน รุนแรงและเกิดโรคแทรกซอน - อาจจะเกิดชกั เน่อื งจากไขส ูง ตองเชด็ ตัวเวลามไี ขแ ละรบั ประทานยาลดไข - อาจจะเกดิ เย่อื หุม สมองและสมองอกั เสบได การปอ งกนั หลีกเล่ยี งการสมั ผสั กับผปู วย ควรพบแพทยเ มื่อไร - ไขส งู รบั ประทานยาลดไขแ ลวไมลง - ดื่มนาํ้ ไมไ ดและมอี าการขาดน้าํ ผวิ แหง ปสสาวะสเี ขม - เดก็ กระสับกระสา ย - มอี าการชกั เด็กจะเสยี ชวี ิตเนอื่ งจากอาการของโรคแทรกซอ นเรือ่ งท่ี 7 โรคตาแดง โรคตาแดงเปนโรคตาท่ีพบไดบอย เปนการอักเสบของเยื่อบุตา (conjuntiva) ที่คลุมหนังตาบนและลางรวมเย่ือบุตาที่คลุมตาขาว โรคตาแดงอาจจะเปนแบบเฉียบพลัน หรือแบบเรื้อรัง สาเหตุอาจจะเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส Chlamydia trachomatis ภูมิแพ หรือสัมผัสสารท่ีเปนพิษตอตา สาเหตุสวนใหญเกิดจากเช้ือแบคทีเรียและเช้ือไวรัส มักจะติดตอทางมือ ผาเช็ดหนาหรือผาเช็ดตัวโดยมากจะเปนและหายไดภายในเวลา 2 สัปดาห ตาแดงจากโรคภูมิแพมักจะเปนตาแดงเรื้อรัง มีการอกั เสบของหนงั ตา ตาแหง การใช contact lens หรือนํา้ ยาลา งตาก็เปน สาเหตุของตาแดงเรือ้ รัง อาการของโรคตาแดง 1. คันตา เปนอาการทสี่ าํ คัญของผปู ว ยตาแดงทเี่ กดิ จากภูมิแพ อาการคันอาจจะเปนมากหรือนอย คนทเี่ ปนโรคตาแดงโดยท่ไี มม อี าการคนั ไมใชเกิดจากโรคภูมิแพ นอกจากนั้นอาจจะมีประวัติภูมแิ พใ นครอบครวั เชน หอบหดื ผนื่ แพ

92 2. ขี้ตา ลกั ษณะของขต้ี าก็ชว ยบอกสาเหตุของโรคตาแดง - ข้ีตาใสเหมอื นนา้ํ ตามักจะเกิดจากไวรัสหรือโรคภมู แิ พ - ขี้ตาเปน เมือกขาวมกั จะเกดิ จากภมู แิ พหรอื ตาแหง - ขตี้ าเปน หนองมกั จะรว มกับมีสะเก็ดปดตาตอนเชาทําใหเปดตาลําบากสาเหตมุ กั จะเกิดจากเช้อื แบคทเี รยี 3. ตาแดงเปนขางหน่ึงหรือสองขาง - เปนพรอมกันสองขางโดยมากมกั จะเกิดจากภมู แิ พ - เปนขางหน่ึงกอนแลวคอยเปนสองขางสาเหตุเกิดจากการติดเช้ือเชนแบคทีเรีย ไวรัสหรือ Chlamydia - ผทู ่ีมโี รคตาแดงขางเดียวแบบเร้ือรงั ชนดิ นี้ตองปรกึ ษาแพทย 4. อาการปวดตาหรือมองแสงจาไมได มักจะเกิดจากโรคชนิดอื่น เชน ตอหิน มานตาอักเสบ เปนตน ดังน้ันหากมีตาแดงรวมกบั ปวดตาหรือมองแสงไมไ ดต อ งรบี พบแพทย 5. ตามัว แมว า กระพริบตาแลวก็ยังมัวอยู โรคตาแดงมักจะเห็นปกติหากมีอาการตามัวรว มกับตาแดงตอ งปรกึ ษาแพทย 6. ประวตั ิอ่ืน การเปนหวัด การใชยาหยอดตา น้ําตาเทียม เครื่องสําอาง โรคประจําตัวยาทใ่ี ชอยูประจํา การปอ งกันโรคตาแดง - อยาใชเ คร่ืองสาํ อางรว มกบั คนอนื่ - อยา ใชผ าเชด็ หนาหรอื ผา เช็ดตวั รว มกัน - ลา งมือบอย ๆ อยา เอามอื ขยตี้ า - ใสแวนตาปอ งกนั เมอ่ื ตอ งทาํ งานเกี่ยวขอ งกบั ฝุน ละออง สารเคมี - อยาใชย าหยอดตาของผอู ่ืน - อยาวายนาํ้ ในสระท่ไี มไดใ สคลอรนี การรักษาตาแดงดวยตัวเอง - ประคบเยน็ วนั ละ 3 - 4 คร้งั ครง้ั ละ 10 - 15 นาที - ลางมอื บอย ๆ - อยา ขยต้ี าเพราะจะทาํ ใหต าระคายมากข้นึ