ไฟฟ้า ม.ปลาย

93 โดยปกตสิ ายไฟ สายนิวทรัล และสายดนิ จะเปน การตอ วงจรไฟฟาเขากับแผงควบคุมไฟฟาภายใน ครัวเรือน ขอควรรเู กย่ี วกับวงจรไฟฟา 1) การกดสวิตชเ พือ่ เปดไฟ คอื การทาํ ใหวงจรปด เพื่อใหมีกระแสไฟฟา ไหลเขา สวู งจร 2) การกดสวิตชเพอื่ ปด ไฟ คอื การทาํ ใหวงจรเปด ไมมีกระแสไฟฟา ไหลเขาสวู งจร 3) ไฟตก คือ แรงดนั ไฟฟาตก อาจมีสาเหตุมาจากการที่โรงไฟฟาขัดของ หรือมีการใช ไฟฟา มากขึน้ อยางรวดเรว็ 4) วงจรลดั หมายถงึ กระแสไฟฟา ที่ไมไดไหลผา นโหลดหรอื ตวั ตานทาน เพราะเกิดการ ลัดวงจรขึ้นหรือเรียกวา “ไฟช็อต” สาเหตุเกิดจากสายไฟชํารุดหรือเกาเกินไป ฉนวนหุมสายไฟ เปอ ย สายไฟทัง้ สองเสน แตะกนั นอกจากนี้แลวสายไฟแรงสูงซ่ึงเปนสายเปลือย (สายไมหุมฉนวน) อาจจะมีวตั ถซุ ่งึ เปน ส่อื ไฟฟา วางพาดระหวา งสายทั้งสองน้ัน หรอื การเดินวงจรไฟฟาผิดจะทาํ ใหเกิด การลดั วงจรได กิจกรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 2 วงจรไฟฟา (ใหผูเรียนไปทํากจิ กรรมเร่ืองท่ี 2 ท่ีสมุดบนั ทึกกจิ กรรมการเรียนรู)

94 เรื่องที่ 3 สายดนิ และหลักดิน สายดิน (Ground Wire) คอื สายไฟทีต่ อ เขา กับเครอ่ื งใชไ ฟฟา โดยการตอลงดิน เพ่ือให สายดนิ เปน ตัวนาํ กระแสไฟฟาทอี่ าจเกดิ การรว่ั ไหล จากเคร่ืองใชไฟฟาลงสูพ้ืนดิน เปนการปองกัน ไมใ หไดรับอนั ตรายจากกระแสไฟฟา สวนปลายของสายดินจะถกู ฝงไวใ นดนิ ดวยการรวมสายดนิ จากทุกจุดภายในบานมาไวที่ ตูค วบคมุ ไฟฟา และตอสายอกี เสน จากตูค วบคุมไฟฟาลงสูพื้นดิน สวนที่ถูกฝงไวในดิน จะเปนแทง ทองแดงเปลือย ไมม ีฉนวนหมุ ยาวประมาณ 6 ฟุต เรียกวา “หลักดิน” เน่ืองจากดินมีความชื้นอยู เสมอ จงึ ทําใหเ กดิ ความตา นทานไฟฟาตา่ํ กระแสไฟฟา จงึ ไมไ หลมาทําอนั ตราย สายดินมีไวเ พื่อปองกันอันตรายท่ีเกิดจากไฟช็อตหรือไฟรั่ว เพราะหากเกิดไฟช็อตหรือ ไฟรั่วขณะที่ใชงานอุปกรณช้ินน้ัน กระแสไฟจะไหลเขาสูสวนท่ีเปนโลหะ ซ่ึงถาสัมผัสโลหะของ อปุ กรณนน้ั โดยท่ีไมมกี ารตดิ ตง้ั สายดินไว กระแสไฟฟา ทั้งหมดก็จะไหลเขาสูตัวผูใชเครื่องใชไฟฟา อาจทาํ ใหไดร บั อนั ตรายและเสียชีวิตได แตถาท่ีบานมีการติดตั้งสายดินไว กระแสไฟฟาเหลาน้ันก็ จะไหลผานเขาไปที่สายดินแทน อันตรายตาง ๆ ท่ีเกิดจากไฟช็อตหรือไฟรั่วก็จะไมเกิดขึ้น ที่เปน เชนน้ีเพราะวา สายดินทําหนาท่ีเหมือนทอนํ้าลนของอางลางจานในครัว เม่ือเปดน้ําจนถึง ทอ น้ําลน แลว นํ้าก็จะไหลออกมาตามทอน้นั นาํ้ จงึ ไมล น อา ง หลักดิน (Ground Rod) คือ อุปกรณที่ทําหนาที่นํากระแสไฟฟาท่ีรั่วไหลจาก เครื่องใชไฟฟาผานสายดินลงสูพื้นดิน โดยหลักดินจะมีลักษณะเปนแทงทรงกระบอก เสนผาน ศูนยกลาง 16 มิลลิเมตร และยาวไมนอยกวา 2.4 เมตร ทําจากวัสดุท่ีทนการผุกรอน เชน แทงทองแดงหรอื แทงแมเหลก็ หมุ ทองแดง เปน ตน โดยหลักดินเปนองคประกอบที่สําคัญของระบบ สายดิน ดงั น้ี 1) เปน อุปกรณปลายทางทจี่ ะทาํ หนาทส่ี มั ผสั กับพื้นดนิ 2) เปน สว นท่จี ะทาํ ใหสายดินหรืออุปกรณท่ีตอ ลงดนิ มีศกั ยไ ฟฟาเปน ศูนยเ ทากับดนิ 3) เปนเสนทางไหลของประจไุ ฟฟาหรือกระแสไฟฟา ทีจ่ ะไหลลงสูพนื้ ดิน 4) เปนตัวกําหนดคุณภาพ อายุความทนทาน และความปลอดภัยของระบบการตอ ลงดนิ ในระยะยาว

95 สายดิน หลกั ดนิ ภาพสายดนิ และหลักดิน ภาพการตอ สายดิน สําหรับเคร่ืองใชไฟฟาท่ีแนะนําใหติดต้ังสายดิน เชน เคร่ืองทําน้ําอุนไฟฟา ตูเย็น เครือ่ งปรบั อากาศ เครื่องซกั ผา เครื่องคอมพิวเตอร เปน ตน จากการศกึ ษาความรูเก่ียวกับวงจรไฟฟาและอุปกรณไฟฟา สามารถนํามาใชตอระบบ ไฟฟาภายในบานได ดงั ตัวอยางในภาพตอ ไปนี้

96 ภาพการตอ ระบบไฟฟาภายในบาน กจิ กรรมทายเรอ่ื งที่ 3 สายดนิ และหลกั ดิน (ใหผูเรยี นไปทาํ กจิ กรรมเรอ่ื งท่ี 3 ทสี่ มุดบันทกึ กจิ กรรมการเรยี นร)ู

97 หนวยการเรียนรูที่ 4 การใชแ ละการประหยัดพลังงานไฟฟา สาระการเรยี นรู การใชพ ลงั งานอยางมปี ระสทิ ธภิ าพ นอกจากจะชว ยลดการใชพลังงาน ยังชวยใหประหยัด คา ใชจ า ยอกี ดว ย ซงึ่ ในการประหยดั พลังงานน้ันสามารถดําเนินไดโดยใชกลยุทธ 3 อ. คือ อุปกรณ ประหยัดพลังงานไฟฟา อาคารประหยัดพลังงานไฟฟา และอุปนิสัยประหยัดพลังไฟฟา สิ่งท่ีมี ความสําคัญอยางมากอยา งหนงึ่ ท่จี ะชว ยในการประหยัดพลังงานไฟฟา คือ การเลือกซ้ือ เลือกใช และดูแลรักษาเคร่ืองใชไฟฟาใหสามารถใชงานไดอยางมีประสิทธิภาพและมีอายุงานไดยาวนาน รวมท้งั ความรูเก่ียวกับการคํานวณคาใชไฟฟาในเบ้ืองตนจะชวยใหสามารถวางแผนเพ่ือลดการใช พลงั งานไฟฟา ไดง า ยขึ้น ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวงั 1. อธิบายกลยทุ ธการประหยดั พลงั งานไฟฟา 2. จําแนกฉลากเบอร 5 ของแทก บั ของลอกเลยี นแบบ 3. เลอื กใชเคร่ืองใชไฟฟา ไดเ หมาะสมกบั สถานการณท ก่ี าํ หนดให 4. วางแผนการประหยดั พลังงานไฟฟา ในครัวเรอื น 5. อธิบายวธิ ีการดูแลรักษาเครื่องใชไ ฟฟา ในครวั เรอื น 6. อธิบายองคป ระกอบของคาไฟฟา 7. อธบิ ายปจจยั ท่มี ีผลตอ คา ไฟฟาแปรผนั (Ft) 8. คาํ นวณคาไฟฟาในครัวเรือน ขอบขายเนอื้ หา เรอื่ งท่ี 1 กลยุทธก ารประหยัดพลังงานไฟฟา 3 อ. เร่อื งที่ 2 การเลือกซอื้ การใช และการดแู ลรกั ษาเครื่องใชไฟฟา ภายในบาน เร่อื งท่ี 3 การวางแผนและการคํานวณคา ไฟฟาในครวั เรือน เวลาที่ใชในการศกึ ษา 30 ช่วั โมง สอื่ การเรียนรู 1. ชุดวชิ าการใชพ ลงั งานไฟฟาในชวี ิตประจาํ วนั 3 รหัสวิชา พว32023 2. สมุดบันทกึ กิจกรรมการเรียนรู ประกอบชดุ วิชาการใชพ ลังงานไฟฟา ในชีวติ ประจาํ วัน 3 3. แผงสาธิตการตอ วงจรไฟฟา

98 เรือ่ งท่ี 1 กลยุทธการประหยัดพลังงานไฟฟา 3 อ. การประหยัดพลังงาน คือ การใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ และรูคุณคา การประหยัดพลังงานนอกจากชวยลดปริมาณการใชพลังงาน ยังเปนการประหยัดคาใชจายของ ครัวเรอื นและประเทศชาติแลว ยังชวยลดปญ หาผลกระทบจากสิง่ แวดลอ มไดดวย กลยุทธหนึ่งของ ประเทศไทย ที่ประสบความสําเร็จดานการประหยัดการใชไฟฟาและพลังงานของชาติ คือ การ เลือกแนวทางท่ีเหมาะสมสอดคลองกับชีวิตและอุปนิสัยของคนไทย ดวยการใช “กลยุทธการ ประหยัดพลังงาน 3 อ.” ไดแก อปุ กรณป ระหยดั ไฟฟา อาคารประหยัดไฟฟา และอุปนิสัยประหยัด ไฟฟา ซึ่งฉลากประหยัดไฟเบอร 5 ทด่ี ําเนินการโดย กฟผ. เปนตัวอยางหนึ่งของกลยุทธประหยัด พลังงานทปี่ ระสบความสาํ เรจ็ ตามกลยุทธ 3 อ. โดยแบงรายละเอยี ดเปน 3 ตอน ดงั น้ี ตอนที่ 1 กลยทุ ธ อ. 1 อุปกรณป ระหยดั ไฟฟา ตอนท่ี 2 กลยุทธ อ. 2 อาคารประหยัดไฟฟา ตอนท่ี 3 กลยุทธ อ. 3 อปุ นิสยั ประหยดั ไฟฟา กลยุทธก ารประหยัดพลงั งาน 3 อ. 1. กลยทุ ธ อ. 1 อปุ กรณป ระหยดั ไฟฟา กลยุทธ อ. 1 อุปกรณประหยัดไฟฟา เปนการสงเสริมใหทุกครัวเรือนเปลี่ยนมาใช อปุ กรณไฟฟาที่มีประสิทธิภาพสงู ประหยดั ไฟ กฟผ. จึงไดด ําเนินโครงการ “ฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 หรือ ฉลากเบอร 5” มุงสงเสริมใหผูผลิตเคร่ืองใชไฟฟา ผลิตเครื่องใชไฟฟาท่ีมี ประสทิ ธิภาพการประหยดั พลงั งาน โดยมกี ารรับรองภายใตสัญลักษณ “ฉลากประหยัดไฟฟาเบอร

99 5” โดยในปจจุบัน กฝผ. ไดใหการรับรองอุปกรณไฟฟาและเครื่องใชไฟฟาฉลากเบอร 5 รวม 24 รายการ ดังน้ี • ป 2536 โครงการประชารว มใจ ใชหลอดผอม • ป 2537 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 ตูเย็น • ป 2538 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 เครื่องปรบั อากาศ • ป 2539 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 หลอดตะเกียบ • ป 2541 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 บลั ลาสตน ริ ภยั • ป 2542 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 ขาวกลอ งหอมมะลิ • ป 2544 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 พัดลมไฟฟา • ป 2547 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 หมอหุงขา วไฟฟา • ป 2547 โครงการฉลากประหยัดไฟฟาเบอร 5 โคมไฟประสทิ ธภิ าพสงู • ป 2550 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 บลั ลาสตอ เิ ลก็ ทรอนกิ ส T5 • ป 2551 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 พัดลมสา ยรอบตวั • ป 2552 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 หลอดผอมเบอร 5 • ป 2553 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 Standby Power 1 Watt (เครื่องรับ โทรทัศน/จอคอมพวิ เตอร) • ป 2554 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 เตารดี ไฟฟา • ป 2554 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 Retrofeit • ป 2555 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 พดั ลมระบายอากาศ • ป 2555 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 เครื่องทาํ น้าํ อุนไฟฟา • ป 2556 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 เคร่ืองซักผาชนิดฝาบนถงั เดยี่ ว • ป 2556 โครงการฉลากประหยัดไฟฟา เบอร 5 LED (Light Emitting Diode) • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 เตาไมโครเวฟ • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 เตาแมเ หลก็ ไฟฟา • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟาเบอร 5 กาตม น้ําไฟฟา • ป 2557 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 เคร่ืองรบั โทรทัศน • ป 2558 โครงการฉลากประหยดั ไฟฟา เบอร 5 ตแู ชแสดงสินคา

100 อปุ กรณติดฉลากประสทิ ธิภาพสูง ปจ จุบันฉลากเบอร 5 มีผลู อกเลียนแบบจํานวนมากเพื่อใหประชาชนหลงเชื่อ โดยมีการ ติดฉลากเลียนแบบ หรือติดเพียงคร่ึงเดียว ซ่ึงหาก กฟผ. ตรวจพบจะแจงดําเนินคดีตามกฎหมาย ทงั้ น้ี กฟผ. ไดจดทะเบยี นเครื่องหมายรับรองตามพระราชบัญญัตเิ ครื่องหมายการคา หากบุคคลใด ลอกเลยี นแบบถือวา มคี วามผิดตามกฎหมาย ดงั น้ัน ในการเลอื กซื้อเครื่องใชไฟฟา เพ่ือใหมั่นใจวา ไดเ คร่ืองใชไฟฟาที่มปี ระสทิ ธิภาพในการประหยดั พลังงานไดจริง ผูบริโภคหรือผูซื้อตองสังเกตและ ตรวจสอบใหม น่ั ใจวาเปน ฉลากเบอรท่ีไดรับการรับรองจริงจาก กฟผ. โดยสามารถสังเกตลักษณะ ของฉลากเบอร 5 ได ดังภาพ

101 ภาพฉลากเบอร 5 ของแท ภาพฉลากเบอร 5 ของปลอม 2. กลยทุ ธ อ. 2 อาคารประหยัดไฟฟา กลยุทธ อ. 2 อาคารประหยัดไฟฟา เปนการสงเสริมใหผูประกอบการภาคธุรกิจ และภาคอตุ สาหกรรม เหน็ ความสําคญั และพรอมใจกันใชอุปกรณประหยัดไฟฟาที่มีประสิทธิภาพ สูง เชนเดียวกบั กลมุ ภาคทอี่ ยูอาศยั พรอมไปกับการใชมาตรการตา ง ๆ ท่เี ปนการประหยัดไฟฟา ซ่ึง

102 ไดแก การบริหารการใชไฟฟา การปรับปรุงระบบปองกันความรอนเขาสูอาคาร การใชระบบ ปรับอากาศประสิทธิภาพสูง การปรับปรุงระบบแสงสวาง และการจัดการอบรมใหความรู ดา นการใชพ ลงั งานอยางถูกตอ ง ลดตน ทนุ การผลติ สนิ คาใหส ามารถแขงขนั ไดในตลาดโลก โดยการ ประหยัดพลังงานไฟฟา ในอาคารสามารถดําเนนิ การได ดังน้ี 1) การออกแบบวางตําแหนง อาคาร ใหห นั อาคารไปยงั ทศิ ที่หลบแดดทศิ ตะวันตก 2) ถาพื้นท่ีดินไมเอื้ออํานวยใหวางอาคารหลบแดดทิศตะวันตก ใหใชไมยืนตนให รม เงาแกอ าคาร พรอ มทิง้ ชายคาหลังคาหรือจดั ทาํ แผงบงั แดดชวยเสรมิ การบังแดด 3) ผนัง หลังคา และฝาเพดานอาคาร ใหใชวัสดุที่มีคุณสมบัติเปนฉนวนความรอน สะทอ น หรอื ปองกนั ความรอ น 4) ใชวสั ดนุ วตั กรรมชวยระบายความรอน เชน ลูกระบายอากาศอลูมิเนียมที่ทํางาน โดยไมตอ งอาศยั พลังงานไฟฟา 5) ระบบปรับอากาศ ใหใชชนิดประหยัดไฟ และแยกสวิตชเปด – ปดเฉพาะเครื่อง เพ่ือใหควบคุมการเปด - ปด ตามความประสงคการใชงานในแตละบรเิ วณ 6) ลดจํานวนพัดลมดูดอากาศ เพ่ือปองกันการสูญเสียอากาศเย็นมิใหออกไปจาก หอ งปรับอากาศมากเกินไป 7) ระบบไฟฟา แสงสวางใหพยายามใชประโยชนจากแสงธรรมชาติในเวลากลางวัน เชน ใชกระเบือ้ งโปรง แสง หนาตา งใชก ระจกใส เปน ตน 8) หลอดไฟใหใชชนิดเกิดความรอนท่ีดวงโคมนอย เชน หลอดฟลูออเรสเซนต เพือ่ เครื่องปรบั อากาศไมตอ งใชพลงั งานมาลดความรอ นจากหลอดไฟแสงสวางโดยไมจ ําเปน 9) หลอดฟลูออเรสเซนตใหใชอุปกรณนวัตกรรม คือ บัลลาสตอิเล็กทรอนิกส เพื่อยดื อายุการใชง านของหลอดไฟ และประหยดั คาไฟฟา ใชค รอบโลหะสะทอ นแสงชวยเพ่ิมความ สวางแกห ลอดไฟเปน 2 – 3 เทา โดยใชจ ํานวนหลอดไฟเทาเดิม 10) ออกแบบภูมิทัศนรอบอาคารเพื่อลดความรอนเขาสูตัวอาคาร เชน ปลูกหญา รอบอาคาร ขุดสระนํ้า ติดตั้งนํา้ พุ ดกั ลมกอนพดั เขา สอู าคาร และปลูกไมย ืนตน ใหร ม เงา เปนตน

103 3. กลยทุ ธ อ. 3 อุปนสิ ัยประหยดั ไฟฟา กลยุทธ อ. 3 คือ อุปนสิ ัยประหยดั ไฟฟา เปน การปลูกจิตสํานกึ และอุปนิสัยใหคนไทย โดยเฉพาะอยางย่ิงเยาวชนไทย ใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพ โดย กฟผ. ไดมีการนํารองจัดทํา โครงการหองเรียนสีเขียวข้ึนในโรงเรียนระดับตาง ๆ ทั่วประเทศกวา 420 โรงเรียน ไดจัดเปน ฐานการเรียนรู มีการตดิ ต้งั อปุ กรณก ารเรยี นรูใหเปนฐานกิจกรรมตาง ๆ เชน ฐานการเรียนรูไฟฟา มีประโยชนมากมาย แหลงกําเนิดไฟฟา เปรียบเทียบประสิทธิภาพอุปกรณไฟฟา เปนตน และสอดแทรกแบบฝกหัดเกี่ยวกับการใชพลังงานอยางมีประสิทธิภาพเขาไปในบทเรียน เพอ่ื เสริมสรางทัศนคติใหกับเยาวชน และผลการดําเนินโครงการประสบผลสําเร็จสามารถขยายผล ไปยังชุมชน จึงนับวาเปนโครงการที่เสริมสรางทัศนคติในการใชพลังงานไฟฟาไดอยางมี ประสิทธิภาพ ภาพกิจกรรมสงเสริมอปุ นสิ ัยประหยดั พลังงาน การสรางหรือพัฒนาอุปนิสัยประหยัดพลังงานอาจไมใชเร่ืองงาย จําเปนตองไดรับ ความรวมมือ รวมใจจากสมาชิกในครัวเรือน องคการหรือสํานักงาน ซ่ึงจําเปนตองสรางความรู ความเขาใจ ในเร่ืองของแนวทางปฏิบัติที่นําไปสูอุปนิสัยการประหยัดพลังงาน และผลที่จะไดรับ ท้ังในสว นของตนเอง คอื สามารถประหยดั คาใชพลังงานไฟฟา และการชวยประเทศชาติใหลดการ ใชพ ลงั งานไฟฟาในภาพรวม ซ่งึ จะเปนการเสริมสรางและสนับสนุนความมั่นคงของพลังงานไฟฟา ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2559 กระทรวงพลังงานไดจัดโครงการ “รวมพลังคนไทย ลดพีคไฟฟา ” เพ่ือขอความรว มมือใหค นไทยรว มกันประหยัดการใชไฟฟาในชวงหนารอนท่ีมีโอกาส จะเกดิ การใชไ ฟฟาสงู สุด เรยี กวา “ปฏิบัตกิ าร 4 ป. ไดแ ก ปด – ปรบั – ปลด – เปลย่ี น”

104 ภาพปฏิบัตกิ าร 4 ป.  ปด คอื ปด ไฟดวงที่ไมจ าํ เปน  ปรบั คือ ปรับอณุ หภมู ิเครื่องปรบั อากาศที่ 26 องศาเซลเซียส  ปลด คอื ปลดปล๊ักเคร่อื งใชไฟฟา ท่ีไมใชง าน  เปลีย่ น คือ เปลี่ยนมาใชอ ปุ กรณห รือเคร่ืองใชไฟฟา ทีป่ ระหยดั พลังงาน นอกจากนี้การใชเครื่องใชไฟฟาทุกชนิด ควรศึกษา ทําความเขาใจเกี่ยวกับระบบ การทํางาน การติดต้ังและการใช การดูแลรักษาใหถูกตอง ซึ่งจะชวยใหปลอดภัย สามารถ ประหยัดคา ไฟฟา สามารถยืดอายกุ ารใชง านไดย าวนานอกี ดวย กจิ กรรมทายเรอื่ งท่ี 1 กลยุทธก ารประหยดั พลังงานไฟฟา 3 อ. (ใหผ ูเรียนไปทาํ กิจกรรมเรอื่ งท่ี 1 ทส่ี มุดบันทกึ กิจกรรมการเรียนรู)

105 เร่ืองที่ 2 การเลอื กซ้อื การใช และการดูแลรักษาเคร่อื งใชไฟฟาภายในบาน โดยท่ัวไป เครื่องใชไฟฟาภายในครัวเรือน มักมีการใชพลังงานสูงแทบทุกชนิด ดังนั้น ผูใชตองมีความรูเกี่ยวกับการเลือกซื้อและการใชเคร่ืองใชไฟฟาแตละชนิดใหเหมาะสมและถูกวิธี เพ่อื ทาํ ใหเ กดิ ความประหยัดและคมุ คา ในทน่ี จ้ี ะกลาวถึงเครือ่ งใชไ ฟฟาที่มีการใชทั่วไปในครัวเรือน ดงั น้ี 1. เคร่อื งทาํ น้ําอุนไฟฟา เครอ่ื งทํานํา้ อุนไฟฟาเปนอุปกรณที่ทําใหนํ้ารอนข้ึน โดยอาศัยการพาความรอนจาก ขดลวดความรอน (Electrical Heater) ขณะที่กระแสนํ้าไหลผาน สวนประกอบหลักของเคร่ือง ทาํ น้ําอนุ ไฟฟา คอื 1) ตัวถังนา้ํ จะบรรจนุ า้ํ ซึ่งจะถกู ทําใหร อ น 2) ขดลวดความรอน เปนอุปกรณที่ใหความรอนกับนํ้า 3) อุปกรณควบคุมอุณหภูมิ จะทําหนาท่ีตัดกระแสไฟฟาเม่ืออุณหภูมิของนํ้าถึง ระดบั ทตี่ ั้งไว ภาพสว นประกอบตา ง ๆ ของเคร่ืองทํานํา้ อุนไฟฟา

106 การเลอื กซอื้ และการใชอ ยางถกู วธิ ีและประหยดั พลงั งาน 1) เลอื กเครอ่ื งทาํ นํา้ อุนไฟฟาใหเหมาะสมกบั การใช สําหรับบานทั่วไปเคร่ืองทําน้ําอุน ไฟฟา ขนาดไมเ กิน 4,500 วัตต ก็นาจะเพียงพอ ซ่งึ จะชว ยทง้ั ประหยดั ไฟฟาที่ใชในเครื่องทําน้ําอุน ไฟฟาและปม นา้ํ 2) ต้ังอณุ หภมู นิ ้ําไมสงู จนเกนิ ไป (ปกตอิ ยใู นชวง 35 - 45 Cํ ) 3) ใชห วั ฝกบัวชนิดประหยัดน้าํ จะชว ยประหยัดน้าํ ไดถึง รอยละ 25 - 75 4) ใชเคร่อื งทาํ นาํ้ อนุ ทีม่ ถี งั นํ้าภายในตัวเคร่ืองและมีฉนวนหุม เพราะสามารถลดการ ใชพ ลังงานไดม ากกวา ชนดิ ทไี่ มมีถังน้ําภายใน รอ ยละ 10 - 20 5) ปด วาลวน้ําและสวติ ชท นั ทีเม่ือเลิกใชง าน 6) ไมเ ปด เครอ่ื งตลอดเวลาขณะฟอกสบอู าบนํา้ หรอื ขณะสระผม คาไฟฟาของเครอ่ื งทาํ นา้ํ อุน ไฟฟา ขนาดตา ง ๆ เมอ่ื ใชงานเปน เวลา 1 ช่วั โมง ขนาดเครอ่ื งทาํ น้ําอนุ ไฟฟา คา ไฟฟาตอ ชว่ั โมงโดยประมาณ ขนาดเล็ก (3,000 - นอ ยกวา 5,000 วัตต) 13.20 บาท ขนาดกลาง (5,000 - นอ ยกวา 8,000 วตั ต) 18.00 บาท ขนาดใหญ (8,000 วัตต ขน้ึ ไป) 24.00 บาท การดแู ลรกั ษาและความปลอดภัย 1) หม่ันตรวจสอบการทํางานของเคร่ืองใหมีสภาพพรอมใชงานอยูเสมอ โดยเฉพาะ อยา งย่ิงระบบความปลอดภัยของเครอ่ื ง 2) ตรวจดูระบบทอน้ําและรอยตออยา ใหม ีการรั่วซึม 3) เม่อื พบความผดิ ปกตใิ นการทาํ งานของเคร่อื ง ควรใหชา งผชู าํ นาญตรวจสอบ 4) ตอ งมีการตอ สายดนิ

107 2. กระตกิ น้ํารอ นไฟฟา กระติกนํ้ารอนไฟฟาเปนอุปกรณในการตมน้ําใหรอน ประกอบดวยขดลวดความรอน (Electrical Heater) อยูดานลางของกระติกน้ํารอนไฟฟา และอุปกรณควบคุมอุณหภูมิ (Thermostat) เปนอปุ กรณค วบคมุ การทํางาน เมือ่ กระแสไฟฟา ไหลผานขดลวด จะเกิดความรอน และถายเทไปยังนํ้าภายในกระติก น้ํารอนไฟฟา ทําใหน้ํามีอุณหภูมิสูงขึ้นจนถึงจุดเดือด จากน้ันอุปกรณควบคุมอุณหภูมิจะตัด กระแสไฟฟาในวงจรหลักออกไป แตยังคงมีกระแสไฟฟาไหลผานขดลวดความรอน และแสดง สถานะน้ี โดยหลอดไฟสัญญาณอนุ จะสวา งขึ้น เมือ่ อุณหภูมิของน้ํารอนภายในกระติกน้ํารอนไฟฟา ลดลงจนถึงจุด ๆ หนึ่ง อุปกรณควบคุมอุณหภูมิจะทํางานโดยปลอยใหกระแสไฟฟาผานขด ลวดความรอ นเตม็ ทท่ี าํ ใหน าํ้ เดอื ดอีกคร้ัง กระตกิ น้าํ รอ นไฟฟา โดยทว่ั ไปทมี่ จี ําหนายในทองตลาดจะมีขนาดความจุต้ังแต 2 - 4 ลติ ร และใชก ําลงั ไฟฟา ระหวา ง 500 - 1,300 วตั ต ภาพสวนประกอบหลักของกระติกนา้ํ รอ นไฟฟา

108 การเลอื กซอื้ และการใชอ ยา งถูกวิธแี ละประหยดั พลงั งาน 1) เลือกซือ้ รุนท่ีมีตรามาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) 2) ใสน้ําใหพอเหมาะกบั ความตองการหรือไมสูงกวาระดับท่ีกําหนดไว เพราะจะทํา ใหกระติกนํา้ รอนไฟฟา เกดิ ความเสยี หาย 3) ระวังอยา ใหน ้าํ แหง หรือปลอ ยใหระดับน้ําตํา่ กวา ขดี ที่กาํ หนด เพราะจะทําใหเกิด ไฟฟาลดั วงจรในกระติกน้ํารอ นไฟฟา เปน อนั ตรายอยางยงิ่ 4) ถอดปลัก๊ เมื่อเลิกใชนํ้ารอนแลว เพ่ือลดการสิ้นเปลืองพลังงาน ไมควรเสียบปลั๊ก ตลอดเวลา แตหากมีความตองการใชนํ้ารอนเปนระยะ ๆ ติดตอกัน เชน ในที่ทํางานบางแหงที่มี นํ้ารอนไวสําหรับเตรียมเคร่ืองดื่มตอนรับแขก ก็ไมควรถอดปลั๊กออกบอย ๆ เพราะทุกคร้ังเม่ือดึง ปลั๊กออกอณุ หภูมขิ องน้ําจะคอย ๆ ลดลง กระติกนํา้ รอนไฟฟาไมส ามารถเกบ็ ความรอนไดนาน เม่ือ จะใชง านใหมก ็ตองเสียบปล๊ัก และเริม่ ตม นาํ้ ใหมซงึ่ เปน การส้ินเปลืองพลังงาน 5) อยา นาํ สง่ิ ใด ๆ มาปดชอ งไอนํ้าออก 6) ตรวจสอบการทํางานของอุปกรณควบคมุ อุณหภูมิใหอ ยใู นสภาพใชง านไดเสมอ 7) ไมค วรต้ังไวใ นหอ งที่มีการปรบั อากาศ คาไฟฟา ของกระตกิ นํ้ารอ นไฟฟาขนาดตาง ๆ เม่อื ใชง านเปน เวลา 1 ชัว่ โมง ขนาดของกระตกิ นาํ้ รอนไฟฟา คาไฟฟา ตอชั่วโมงโดยประมาณ 2 ลิตร 2.40 บาท 2.5 ลติ ร 2.60 บาท 3.2 ลติ ร 2.88 บาท การดแู ลรกั ษา การดูแลรักษากระติกนํ้ารอนไฟฟาใหมีอายุการใชงานนานข้ึน ลดการใชพลังงานลง และปอ งกนั อุบตั ิเหตุ หรอื อันตรายทอ่ี าจจะเกดิ ขึ้น 1. หมั่นตรวจดูสายไฟฟาและขั้วปลก๊ั ใหอ ยูใ นสภาพสมบูรณเสมอ

109 2. ควรนํานํ้าท่ีสะอาดเทาน้ันมาตม มิฉะน้ันผิวในกระติกน้ํารอนไฟฟาอาจเปลี่ยนสี เกดิ คราบสนิมและตะกรัน 3. หมัน่ ทําความสะอาดตัวกระติกนํ้ารอนไฟฟาดานใน อยาใหมีคราบตะกรัน ซึ่งจะ เปน ตัวตา นทาน การถายเทความรอ นจากขดลวดความรอ นไปสูนา้ํ ทําใหเวลาในการตมน้ําเพิ่มขึ้น เปน การสูญเสยี พลงั งานโดยเปลาประโยชน 4. เมื่อไมตองการใชกระติกน้ํารอนไฟฟา ควรลางดานในใหสะอาด แลวควํ่าลง เพื่อใหน ้ําออกจากตัวกระตกิ นํา้ รอนไฟฟา แลว ใชผา เช็ดดานในใหแ หง 5. การทําความสะอาดสว นตาง ๆ ของกระติกนํา้ รอนไฟฟา - ตวั และฝากระตกิ นาํ้ รอ นไฟฟา ใชผ าชบุ น้ําบิดใหห มาดแลวเช็ดอยางระมดั ระวัง - ฝาปด ดานใน ใชน าํ้ หรอื นํา้ ยาลา งจานลางใหสะอาด - ตัวกระติกนาํ้ รอนไฟฟา ดา นใน ใชฟ องนํ้าชุบนํ้าเช็ดใหท่ัว ลางใหสะอาดดวยน้ํา โดยอยาราดน้ํา ลงบนสวนอ่ืนของตัวกระติกน้ํารอนไฟฟา นอกจากภายในกระติกน้ํารอนไฟฟา เทาน้ัน อยาใชของมีคมหรือฝอยขัดหมอขูดหรือขัดตัวกระติกนํ้ารอนไฟฟาดานใน เพราะจะทําให สารเคลือบหลุดออกได 3. พดั ลม พัดลมที่ใชในบานเปนอุปกรณหลักที่ชวยในการหมุนเวียนอากาศ และระบายความ รอนภายในบาน ซึ่งในปจจบุ นั พดั ลมที่ใชม ีหลากหลายลกั ษณะและประเภทข้ึนอยูกับการใชง าน สวนประกอบหลักของพัดลม ไดแก ใบพัด ตะแกรงคลุมใบพัด มอเตอรไฟฟา สวิตช ควบคุมการทํางาน และกลไกควบคมุ การหมุนและสา ย ดังรูป ภาพสว นประกอบหลกั ของพดั ลม

110 การเลอื กซอื้ และการใชอ ยา งถกู วธิ แี ละประหยดั พลงั งาน 1. เลือกซื้อพัดลมที่เปนระบบธรรมดา เพราะจะประหยัดไฟกวาระบบท่ีมี รีโมทคอนโทรล หรอื ระบบไอน้ํา 2. เลือกซื้อย่ีหอและรนุ ท่ีไดรบั รองมาตรฐานอตุ สาหกรรม (มอก.) และมฉี ลากเบอร 5 3. เลอื กท่ีมขี นาดใบพดั และกําลังไฟฟา ใหเหมาะสม และตรงกับความตอ งการใชงาน 4) เลือกใชความแรงของลมใหเหมาะกับความตองการ ความแรงของลมย่ิงมากยิ่ง เปลอื งไฟ 5) ปดพัดลมทนั ทเี มอ่ื ไมใชง าน 6) ในกรณีทพ่ี ัดลมมรี ะบบรีโมทคอนโทรลอยา เสยี บปลกั๊ ทิ้งไว เพราะจะมีไฟฟาเล้ยี ง อปุ กรณต ลอดเวลา 7) ควรวางพัดลมในทที่ ี่มอี ากาศถา ยเทสะดวก เพราะพดั ลมใชห ลักการดูดอากาศจาก บริเวณรอบ ๆ ทางดานหลังของตัวใบพัด แลวปลอยออกสูดานหนา เชน ถาอากาศบริเวณรอบ พัดลมมกี ารถายเทดี ไมร อ นหรืออบั ช้นื กจ็ ะไดรบั ลมเย็น รูสึกสบาย และยังทําใหมอเตอรสามารถ ระบายความรอนไดดี เปน การยืดอายกุ ารใชง านอกี ดวย การดแู ลรกั ษา การดแู ลรักษาพัดลมอยา งสม่าํ เสมอ จะชวยใหพัดลมทํางานไดเ ตม็ ประสทิ ธิภาพ และ ยังชว ยยืดอายุการทาํ งาน มีขอ ควรปฏิบัติ ดงั นี้ 1) หม่ันทาํ ความสะอาดตามจุดตาง ๆ โดยเฉพาะอยางย่ิง ใบพัด และตะแกรงครอบ ใบพดั อยาใหฝุนละอองเกาะจบั และตองดูแลใหมีสภาพดีอยูเสมอ อยาใหแตกหัก ชํารุด หรือโคง งอ ผดิ สว น จะทําใหลมท่อี อกมามคี วามแรงของลมลดลง 2) หมั่นทําความสะอาดชองลมตรงฝาครอบมอเตอรของพัดลม ซึ่งเปนชองระบาย ความรอนของมอเตอร อยาใหมีคราบน้ํามันหรือฝุนละอองเกาะจับ เพราะจะทําใหประสิทธิภาพ ของมอเตอรลดลง และส้ินเปลืองไฟฟามากขนึ้ 4. โทรทัศน โ ท ร ทั ศ น เ ป น อุ ป ก ร ณ ท่ี แ ป ล ง สั ญ ญ า ณ ค ลื่ น แ ม เ ห ล็ ก ไ ฟ ฟ า เ ป น ภ า พ ด ว ย ว ง จ ร อเิ ล็กทรอนิกสทมี่ คี วามซับซอ น มีสวนประกอบ ดังน้ี

111 1) สว นประกอบภายนอก คอื ตวั โครงทหี่ อหมุ อุปกรณอ เิ ลก็ ทรอนิกส จอภาพซึ่งจะมี การเคลอื บสารพเิ ศษทางดานใน ปุมหรอื สวิตชต าง ๆ และชอ งตอสายอากาศ เปนตน 2) สว นประกอบภายใน คอื อปุ กรณอิเล็กทรอนิกส ตัวรับเปลี่ยนสัญญาณท่ีมาในรูป ของคลื่นแมเหล็กไฟฟา เปน ภาพและเสียง สว นประกอบของจอภาพและระบบเสียงรวมท้ังลําโพง เปน ตน วดั ตามเสนทแยงมมุ ชนขอบดํา หนว ยเปนน้วิ ภาพการสง สญั ญาณโทรทศั นมายงั เครอื่ งรับโทรทศั น ปริมาณพลังงานท่ีโทรทัศนใชข้ึนอยูกับเทคโนโลยีและขนาดของจอภาพ โดยขนาด จอภาพของโทรทัศน ระบดุ ว ยความยาวเสนทแยงของมุมจอภาพ โทรทัศนแตละขนาดและแตละ ประเภทจะมีการใชไ ฟฟาแตกตา งกัน ยิ่งขนาดจอภาพใหญก็จะใชกาํ ลังไฟฟา มาก

112 คา ไฟฟาของโทรทศั นชนดิ และขนาดตา ง ๆ เมอื่ ใชง านเปน เวลา 1 ชวั่ โมง ชนิดและขนาดของจอโทรทศั น คาไฟฟา ตอ ชวั่ โมงโดยประมาณ จอแบน 20 นิว้ 0.28 บาท จอแบน 25 นิ้ว 0.67 บาท จอ LCD 26 น้วิ 0.35 บาท จอ LCD 46 นิ้ว 0.76 บาท จอ LED 26 น้ิว 0.20 บาท จอ LED 46 นว้ิ 0.40 บาท การเลอื กซอื้ และการใชอ ยางถูกวิธแี ละประหยดั พลงั งาน 1) การเลือกใชโทรทัศนควรคํานงึ ถงึ ความตอ งการในการใชงาน โดยพิจารณาจาก ขนาดและการใชก ําลังไฟฟา สําหรับเทคโนโลยีเดียวกนั โทรทัศนท ี่มีขนาดใหญ ยิ่งกนิ ไฟมากขน้ึ 2) อยาเสียบปลั๊กทิ้งไว เพราะโทรทัศนจะมีไฟฟาหลอเลี้ยงระบบภายในอยู ตลอดเวลา ทาํ ใหส นิ้ เปลืองไฟ และอาจกอใหเ กดิ อนั ตรายในขณะเกิดฟาแลบได 3) ปดและถอดปลั๊กทันทีเมื่อไมมีคนดู หากชอบหลับหนาโทรทัศนบอย ๆ ควรใช โทรทศั น รนุ ทต่ี ั้งเวลาปด โดยอัตโนมตั ิ เพ่ือชวยประหยัดไฟฟา 4) หากชมโทรทัศนชองเดียวกันควรดูดวยกัน ประหยัดท้ังคาไฟ และอบอุนใจไดอยู ดว ยกันทง้ั ครอบครวั 5) เลิกเปดโทรทัศนลวงหนาเพื่อรอดูรายการท่ีช่ืนชอบ เปดดูรายการเม่ือถึงเวลา ออกอากาศ 6) ไมควรปรับจอภาพใหสวางมากเกินไป และไมควรเปลี่ยนชองบอย เพราะจะ ทําใหห ลอดภาพมอี ายกุ ารใชงานลดลง และสิน้ เปลอื งไฟฟาโดยไมจําเปน การดแู ลรักษา การดูแลรักษาและใชโทรทัศนใหถูกวิธี นอกจากจะชวยใหโทรทัศนเกิดความคงทน ภาพทีไ่ ดคมชัด และมีอายุการใชง านยาวนานขนึ้ ควรมีขอ ปฏบิ ัติ ดงั นี้

113 1) ควรวางโทรทัศนไวในจุดที่มีการถายเทอากาศไดดี เพื่อใหเคร่ืองสามารถระบาย ความรอ นไดสะดวก 2) หมั่นทําความสะอาดเปนประจําเพื่อลดปริมาณฝุนละอองที่เกาะบนจอภาพ โดยใชผ า นมุ เช็ดตวั เครื่องโทรทัศน สวนจอภาพควรใชผงซักฟอกอยางออน หรือน้ํายาลางจานผสม กบั น้าํ เช็ดเบา ๆ จากนนั้ เชด็ ดว ยผา นุมใหแ หง และตอ งถอดปลั๊กออกกอ นทําความสะอาดทุกครง้ั 5. เตารดี ไฟฟา เตารีดไฟฟาเปนเคร่ืองใชไฟฟาที่มีใชกันแทบทุกครัวเรือน หากเปรียบเทียบกับ เครือ่ งใชไ ฟฟา อ่นื ๆ เตารีดจดั เปนเครอ่ื งใชไฟฟาทใ่ี ชกาํ ลงั ไฟฟาสงู การทราบแนวทางการเลือกซื้อ และใชงานอยางถูกวิธีจะสามารถลดการใชไฟฟาลงได ในทองตลาดเตารีดสามารถแบงได 3 ลกั ษณะ คือ เตารดี แบบธรรมดา แบบมีไอนาํ้ และแบบกดทบั สว นประกอบและการทาํ งานเตารดี มีสว นประกอบสําคัญ 3 สวน คือ 1) ไสเตารีดไฟฟา ทํามาจากโลหะผสมระหวางนิกเกิลและโครเมียม ทําหนาที่ให กําเนิดความรอนเม่ือไดรับกระแสไฟฟา โดยความรอนจะมากหรือนอยข้ึนกับสวนผสมของโลหะ และความยาวขดลวด 2) เทอรมอสแตต ทําหนา ทีป่ รบั ความรอนของไสเตารีดใหเ ทากบั ระดบั ทไี่ ดต งั้ ไว 3) แผนโลหะดา นลางของเตารดี ทาํ หนา ทเี่ ปนตัวกดทบั เวลารดี และกระจายความรอน แบบธรรมดา แบบไอน้ํา แบบกดทบั

114 เตารดี ไฟฟา ท่ีมีชนดิ และขนาดตางกนั มีอตั ราการใชกาํ ลังไฟฟา ไมเ ทา กัน ดงั น้ี ชนดิ ของ ขนาด ลกั ษณะ กาํ ลังไฟฟา เตารดี ไฟฟา แรงกดทบั (วตั ต) ตวั เตามอี ุปกรณ 3 ช้ิน คอื ธรรมดา 1 – 2 กโิ ลกรมั แผน โลหะ ดามจบั 750 – 1,000 ไอนํ้า 1 – 2 กิโลกรัม และปุม ควบคุมความรอ น 1,100 – 1,750 มีชองไอน้ําทางดานลา งเตารดี และ กาํ ลงั ไฟฟา ชนิดของ ขนาด วาลวควบคุมการเปด นา้ํ ไหลออก (วตั ต) เตารดี ไฟฟา แรงกดทบั ลกั ษณะ 900 – 1,200 กดทบั 40 – 50 กโิ ลกรัม มแี ผนความรอ นทม่ี ีขนาดใหญก วา เตารดี แบบธรรมดาและแบบไอนํ้า มคี ันโยกสําหรับกดทบั การเลอื กซอื้ และการใชเ ตารดี ไฟฟาอยางถูกวธิ แี ละประหยัดพลงั งาน ในการใชเตารดี ไฟฟา อยางประหยดั พลงั งาน เราไมควรทีจ่ ะลดปริมาณความรอนที่ใช ในการรดี ลง แตค วรใชเตารีดไฟฟา รีดผาอยางรวดเร็วท่ีระดับความรอนท่ีเหมาะสมกับความหนา และชนิดของผา รวมท้ังควรปฏิบัตดิ ังน้ี 1) เลอื กซือ้ เฉพาะเตารดี ไฟฟา ทไ่ี ดรับมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) และมฉี ลากเบอร 5 2) เลือกซ้ือขนาดและกาํ ลังไฟฟา ใหเ หมาะกบั ความตองการและลกั ษณะการใชง าน 3) ควรเกบ็ ผา ทีร่ อรีดใหเรยี บรอย และใหผ า ยับนอ ยที่สุด 4) ควรแยกประเภทผาหนาและผาบาง เพอ่ื ความสะดวกในการรีด 5) ควรรวบรวมผาที่จะรีดแตละครั้งใหมากพอ การรีดผาครั้งละชุดทําใหสิ้นเปลือง ไฟฟามาก 6) ไมค วรพรมน้ํามากจนเกนิ ไป เพราะจะทาํ ใหส ูญเสียความรอ นจากการรดี มาก 7) ควรเริ่มรีดจากผาบาง ๆ หรือตองการความรอนนอยกอน จากนั้นจึงรีดผาที่ ตองการความรอนสงู และควรเหลือผาท่ีตอ งการความรอ นนอ ยสว นหนึง่ ไวรีดในตอนทา ย 8) ควรถอดปลกั๊ กอ นเสร็จส้นิ การรดี 3 - 4 นาที

115 คาไฟฟา ของเตารดี ไฟฟาชนิดตาง ๆ เมื่อใชงานเปน เวลา 1 ชว่ั โมง ชนดิ ของเตารีดไฟฟา คาไฟฟา ตอชัว่ โมงโดยประมาณ เตารดี ไฟฟา ธรรมดา 4.00 บาท เตารดี ไฟฟา ไอนาํ้ ขนาดเลก็ 5.32 บาท เตารีดไฟฟาไอนา้ํ ขนาดใหญ 7.20 บาท การดแู ลรกั ษา 1. ตรวจดูหนาสัมผัสเตารีดไฟฟา หากพบคราบสกปรก ใหใชฟองนํ้าชุบนํ้ายา ทําความสะอาดเช็ดออก เพราะคราบสกปรกจะเปนตัวตานทานความรอน ทําใหส้ินเปลืองไฟฟา มากขึ้นในการเพมิ่ ความรอ น 2. สาํ หรบั เตารีดไฟฟา ไอน้าํ น้ําที่ใชค วรเปนน้ํากลั่นเพ่ือปองกันการเกิดตะกรัน ซ่ึง ตะกรนั จะเปนสาเหตุของการเกิดความตา นทานความรอ น 3. เมื่อเกิดการอุดตันของชองไอน้ําซ่ึงเกิดจากตะกรัน เราสามารถกําจัดไดโดยเติม นํ้าสมสายชูลงในถังเก็บน้ําของเตารีดไฟฟาไอนํ้า แลวเสียบสายไฟใหเตารีดรอนเพื่อทําให นํ้าสม สายชกู ลายเปนไอ จากน้นั เตมิ น้าํ ลงไป เพือ่ ลางน้าํ สมสายชูออกใหห มด แลวจงึ ใชแปรงเล็ก ๆ ทาํ ความสะอาดชองไอนา้ํ 4. การใชเตารีดไฟฟาไปนาน ๆ แมวาจะไมเกิดการเสียหายชํารุด ก็ควรมีการตรวจ หรือเปลย่ี นอุปกรณภ ายในบางอยา ง รวมท้งั สายไฟทต่ี อกนั อยซู ง่ึ อาจชํารุด เส่ือมสภาพ ทําใหวงจร ภายในทาํ งานไมส มบูรณ

116 6. ตเู ย็น ตูเย็น เปนอุปกรณท่ีมีใชแพรหลายในครัวเรือน เปนอุปกรณทําความเย็นเพื่อถนอม อาหารโดยการลดอณุ หภูมิ ตเู ยน็ เปน อุปกรณท่ีใชพ ลังงานตลอด 24 ช่ัวโมง ดังนั้นการเลือกและใช ตเู ย็นอยางเหมาะสมจะชวยประหยดั พลังงานไดมาก ภาพตูเย็น อุปกรณหลัก ๆ ท่ที าํ ใหภ ายในตเู ย็นเกดิ ความเย็น ประกอบดวย 1. คอมเพรสเซอร ทําหนาที่ในการอัดและดูดสารทําความเย็นใหหมุนเวียนในระบบ ของตเู ยน็ 2. แผงทําความเย็น มหี นาที่กระจายความเย็นภายในตเู ย็น 3. แผงระบายความรอน เปนสวนท่ีใชระบายความรอนของสารทําความเย็น แผงระบายความรอ นนี้ตดิ ตง้ั อยดู า นหลงั ของตเู ยน็ 4. ตัวตเู ย็นทาํ จากโลหะ และอดั ฉดี โฟมอยูระหวางกลาง เพ่ือทําหนาที่เปนฉนวนกัน ความรอนจากภายนอก โดยปกตเิ ราระบุขนาดของตเู ยน็ เปนคิว หรอื ลกู บาศกฟตุ 5. อุปกรณอื่น ๆ เชน อุปกรณควบคุมอุณหภูมิ สวิตชโอเวอรโหลด พัดลมกระจาย ความเย็น ฯลฯ ความเยน็ ของตเู ยน็ เกิดขึ้นจากระบบทําความเย็น เมอื่ เราเสียบปล๊ักไฟฟาใหกับตูเย็น คอมเพรสเซอรจะดูดและอัดไอสารทําความเย็นใหมีความดันสูงข้ึน และไหลไปยังแผงระบาย

117 ความรอนเพื่อถายเทความรอนสูสิ่งแวดลอมภายนอก จากน้ันจะเปล่ียนสถานะเปนของเหลว ไหลผานวาลวควบคุมสารทําความเย็นเพื่อลดความดัน ไหลตอไปท่ีแผงทําความเย็นเพื่อ ดูดความรอนจากอาหารและเคร่ืองดื่มท่ีแชอยูในตูเย็น ณ จุดนี้ สารทําความเย็นจะเปล่ียนสถานะ กลายเปน ไอ และกลบั ไปยังคอมเพรสเซอรเ พอื่ เริ่มวงจรทาํ ความเยน็ ใหมอ ีกครง้ั การเลอื กซอื้ และการใชอ ยางถกู วิธีและประหยดั พลงั งาน 1) เลือกซอ้ื ตเู ยน็ ทไ่ี ดร ับการรับรองฉลากเบอร 5 2) เลือกซอื้ ประเภทและขนาดใหเหมาะกับความตองการและลักษณะการใชงาน 3) คาไฟฟาจะเพ่ิมตามจํานวนคร้ังของการเปด - ปดตูเยน็ เพราะเม่อื เปดตเู ย็น ความรอ นภายนอกจะไหลเขา ตเู ยน็ ทําใหค อมเพรสเซอรตองทํางานหนกั มากข้นึ เพ่ือรักษาอุณหภูมิ ภายในตูเ ย็นใหคงเดิมตามที่ตั้งไว 4) ถาอุณหภูมิโดยรอบสูงขึ้น ปริมาณความรอนจะถูกถายเทเขาไปในตูเย็นมากข้ึน เปนการเพ่ิมภาระใหกับระบบทําความเย็น ดังน้ันจึงไมควรติดตั้งตูเย็นใกลกับแหลงกําเนิด ความรอ นใด ๆ หรือรับแสงอาทติ ยโดยตรง 5) ไมเก็บอาหารในตูเย็นมากเกินไป เพราะจะทําใหอุณหภูมิในตูเย็นไมสม่ําเสมอ ควรใหมชี องวาง เพอื่ ใหอากาศภายในไหลเวยี นไดสมํา่ เสมอ 6) ถานาํ อาหารที่มอี ณุ หภูมสิ ูงไปแชใ นตูเย็นจะสงผลกระทบดงั นี้ (1) ทําใหอาหารตาง ๆ ทอี่ ยใู นบริเวณขางเคียงเส่อื มคณุ ภาพหรือเสยี ได (2) หากตูเย็นกาํ ลังทาํ งานเต็มท่ีจะทําใหไ อสารทําความเย็นกอนเขาเครื่องอัดรอน จนไมสามารถทาํ หนา ทห่ี ลอ เย็นคอมเพรสเซอรไดเพียงพอ และสงผลใหอ ายคุ อมเพรสเซอรส ้ันลง (3) สูญเสยี พลงั งานไฟฟามากขน้ึ 7) เม่ือดึงปลั๊กออกแลวไมควรเสียบปล๊ักใหมทันที เพราะเมื่อเครื่องหยุด สารทํา ความเย็นจากสวนท่ีมีความดันสูงจะไหลไปทางท่ีมีความดันตํ่าจนความดันภายในวงจรเทากัน ดังนั้นถาคอมเพรสเซอรเริ่มทํางานทันที สารทําความเย็นยังไหลกลับไมทัน เครื่องจึงตองออกแรง ฉุดมากเพ่ือเอาชนะแรงเฉ่ือยและแรงเสียดทาน ซ่ึงจะสงผลใหมอเตอรของเครื่องอัดทํางานหนัก และเกิดการชาํ รุดหรืออายกุ ารใชง านส้นั ลง

118 คา ไฟฟา ของตเู ยน็ ขนาดตาง ๆ เมือ่ ใชง านเปนเวลา 1 ช่วั โมง ขนาดของตูเยน็ คา ไฟฟาตอช่วั โมงโดยประมาณ 4 ควิ 0.21 บาท 6 ควิ 0.27 บาท 12 คิว 0.72 บาท การดแู ลรกั ษา 1. สําหรับตูเย็นท่ีมีแผงระบายความรอนควรทําความสะอาดแผงระบายความรอน ตูเยน็ สมาํ่ เสมอ ถามฝี นุ เกาะสกปรกมาก จะระบายความรอนไมดี มอเตอรตองทํางานหนัก เปลือง ไฟมากขน้ึ 2. อยาใหข อบยางประตมู ีจุดชาํ รุดหรอื เส่อื มสภาพ เพราะความรอนจะไหลเขาตูเย็น ทําใหม อเตอรตองทํางานหนกั และเปลืองไฟฟามาก ตรวจสอบโดยเสียบกระดาษระหวางขอบยาง ประตแู ลว ปดประตู ถา สามารถเล่ือนกระดาษไปมาไดแสดงวาขอบยางเส่ือมสภาพ ควรติดตอชาง มาเปล่ียนขอบยาง 3. อปุ กรณระบายความรอน จะติดตงั้ อยูดานหลังตูเย็น เพ่ือใหสามารถระบายความ รอ นไดด ี ควรวางตูเยน็ ใหมรี ะยะหางจากผนังไมนอยกวา 10 ซม. ดานบนอยางนอย 30 ซม. ดานขาง อยา งนอย 2 - 10 ซม. 7. หลอดไฟ หลอดไฟ เปนอุปกรณใ หแ สงสวา งที่มใี ชกันทกุ ครัวเรือน ถือเปนส่ิงจําเปนสําหรับการ ดํารงชีวิต นอกจากประโยชนในเร่ืองแสงสวางแลว ยังสามารถใชในการตกแตง และสราง บรรยากาศอีกดวย โดยหลอดไฟท่ีใชกันอยูมีหลายชนิด มีคุณสมบัติในการใหแสงสวางและทาง ไฟฟาตางกัน ดังน้ันหากผูใชรูจักเลือกใชหลอดไฟอยางเหมาะสม จะทําใหสามารถประหยัด พลังงานไฟฟาและคาใชจ า ยไดม าก เพ่อื ใหสามารถเลอื กซอื้ ไดอ ยางถูกตอง ผูใ ชค วรรูจักคณุ สมบตั ิ ของหลอดไฟกอน ซ่ึงคุณสมบัติของหลอดไฟตาง ๆ เหลานี้ สวนมากมักจะมีบอกอยูที่ขางกลอง หรือฉลากกํากับผลิตภัณฑ กอนซื้อจึงควรมีความเขาใจเก่ียวกับคุณสมบัติดังกลาว เพื่อเลือกซ้ือ

119 หลอดไฟประเภทตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม ตอไปนี้คือ ชนิด คุณสมบัติและลักษณะการใชของ หลอดไฟประเภทตา ง ๆ ทนี่ ยิ มใชใ นบานพักและอาคารตา ง ๆ ชนดิ ของหลอดไฟ คณุ สมบตั ิและลกั ษณะการใช หลอดไส หลอดไส มีใชกนั มาหลายสิบป สมัยกอนนิยมใชกับงานให แสงสวา งในบานพักอาศัย หองอาหาร หองรับแขก แตปจจุบัน หลอด T5 ไมคอยนิยมเพราะกินไฟมาก คายความรอน เปดใชไมนาน หลอด T8 หลอดจะรอน อายุการใชงานสั้นตอง มีหลายขนาด เชน 3 วัตต 25 วัตต 40 วัตต 100 วัตต เปนตน ใชคูกับข้ัวชนิด E14 หลอดวงกลม หรือ E27 แสงของหลอดไสเม่ือสองกับวัตถุตางๆ แลวสีของ วัตถุจะไมผิดเพ้ียน ตามรานเสื้อผา กระเปา รองเทา ของ หลอดฟลอู อเรสเซนต ประดับตาง ๆ ชอบใชกันเพราะสีสันของสินคาจะไม ผิดเพยี้ น และยังควบคุมปรบั ความเขม ของแสงดว ยสวิตชหร่ีไฟ (Dimmer) ไดดวย หลอดฟลูออเรสเซนตหรือหลอดนีออน นิยมใชใหแสง สวางท่ัวไปทั้งภายในและภายนอกบาน อายุการใชงาน ยาวนานกวา หลอดไส ที่จะพบไดบ อ ย เชน - หลอด T8 ขัว้ ที่ใชรว มกันจะเปน G13 - หลอดผอมจอมประหยัด T5 เปนหลอดฟลูออเรสเซนต รุนเล็กที่สุด แตใหแสงสวางเทากับหลอดนีออนทั่วไปและกิน ไฟนอ ยกวา มี 3 เฉดสี ไดแก สีเดยไลท สีคูลไวท และสีวอรม ไวท หลอดรนุ นใี้ ชก ับขว้ั G5 - หลอดวงกลมเหมือนโดนทั ทต่ี ดิ ต้ังพรอ มโคมเพดาน มีหลายขนาด เชน 22 วัตต 32 วัตต 40 วัตต เปนตน ใชงาน พรอมชดุ ขั้วหลอด

120 ชนดิ ของหลอดไฟ คณุ สมบตั ิและลักษณะการใช หลอดคอมแพคฟลูออเรสเซนต เปนหลอดท่ีพัฒนาข้ึนมา แทนหลอดไส เพ่ือใหกินไฟนอยลง ขนาดเล็กลง แตกําลังสอง สวางสูงขึ้น มีท้ังหลอดตะเกียบ หลอดเกลียว เปนหลอดท่ีกิน ไฟนอยกวาหลอดชนดิ อน่ื ๆ สว นใหญใ ชงานใหแสงสวางท่ัวไป ในบานพักอาศัย บริเวณที่ตองเปดไฟทิ้งไวนาน ๆ อายุการใช งานหลอดจะยาวนานกวา หลอดไสถ งึ 8 เทา และยาวนานกวา หลอดนีออน 4 เทา มี 2 แบบ คือ แบบมีบัลลาสตภายใน ใช สวมแทนกับข้ัวหลอดไสชนิดเกลียวได และแบบ บัลลาสต ภายนอก ตองมีขาเสียบกับบัลลาสต เชน หลอดตะเกียบ หลอดคอมแพคฟลอู อเรสเซนต หลอดเกลียว หลอดจะมอี ยใู หเลือก 3 สี ไดแก สีเดยไลท สีคูล ไวท และสีวอรมไวท เหมือนหลอดฟลอู อเรสเซนต หลอด LED หลอด LED (Light Emitting Diodes) เปนหลอดไฟ ขนาดเล็กท่ีสุด แตใหแสงสวางสูเทากับหลอดรุนอื่น ๆ หลักการทํางานของหลอด LED ตางจากหลอดไส เน่ืองจาก เปนหลอดไมมีไส จึงไมมีการเผาไสหลอด หลอด LED ถึงไม แผความรอน เพราะพลังงานสวนใหญเปล่ียนเปนแสงไป หมดแลว แลว ก็อายุการใชงานของหลอดยาวนานข้ึน ก็เพราะ ไมม กี ารเผาไหมน ่ันเอง นอกจากชนิดของหลอดดังท่ีกลาวมาแลว ยังมีหลอดไฟชนิดอ่ืน ๆ อีกมากมายใหผู ใชไ ดเ ลอื กใชต ามลกั ษณะหรือวัตถุประสงคของงาน เชน ไฟสองสวางในรูปแบบตาง ๆ ไฟประดับ และตกแตง เปนตน

121 การเลือกซอื้ และการใชอ ยางถูกวธิ ีและประหยดั พลงั งาน 1) สาํ รวจรปู ทรงของหลอดไฟ เพ่ือกําหนดการใชงาน ทิศทางการใหแสง และองศา ของแสง 2) สํารวจขัว้ หลอดทใี่ ช ซงึ่ มแี บบข้วั เกลยี ว ข้วั เกลยี วเลก็ ข้ัวเขม็ หรือขว้ั เสยี บ 3) ตรวจสอบวา ตองมีอุปกรณใ ดที่ใชกบั หลอดไฟ หรือ โคมไฟ เชน หมอแปลง บัล ลาสต สวติ ชหร่ไี ฟ เปนตน 4) พิจารณาคุณสมบัติของหลอดไฟ ใหเหมาะสมกับการใชงาน โดยคุณสมบัติของ หลอดไฟทต่ี องนาํ มาพิจารณา มีดังนี้ - คาฟลักซการสองสวาง (Luminous Flux) เปนปริมาณแสงสวางทั้งหมดท่ีได จากแหลงกาํ เนดิ แสง มีหนวยวดั เปน ลเู มน (lm) - คาความสวาง (Illuminance) เปนปริมาณแสงสวางท่ีตกกระทบบนวัตถุ (lumen) ตอ 1 หนว ยพน้ื ท่ี มหี นว ยเปน ลูเมนตอ ตารางเมตร (lm/sq.m.) หรือ ลักซ (Lux) นั่นเอง โดยท่ัวไป อาจเรียกวา ระดับความสวาง (Lighting level) จึงเปนตัวท่ีบอกวาแสงที่ไดเพียงพอ หรอื ไม - คาความเขมการสองสวาง (Luminous Intensity) เปนความเขมของแสงที่ สองออกมาจากวัตถุ โดยทั่วไปจะวัดเปนจํานวนเทาของความเขมที่ไดจากเทียนไข 1 เลม จึงมี หนวยเปน แคนเดลา (Candela, cd) - คาความสองสวาง (Luminance) เปนตัวที่บอกปริมาณแสงท่ีสะทอนออกมา จากวัตถุ (candela) ตอ 1 หนว ยพน้ื ที่ มหี นวยเปน แคนเดลาตอตารางเมตร (cd/sq.m.) บางครั้ง จึงอาจเรยี กวา ความจา (Brightness) - คา ประสทิ ธิผล (Efficacy) เปน ปรมิ าณแสงสวางท่ีออกมาตอกําลังไฟฟาท่ีใช มี หนวยวัดเปน ลูเมนตอวัตต (lm/w) หลอดที่มีคาประสิทธิผลสูง แสดงวา หลอดนี้ใหปริมาณแสง ออกมามากแตใชก าํ ลงั ไฟฟา นอ ย - คาความถูกตองของสี (Colour Rendering, Ra หรือ CRI) เปนคาท่ีใชบอกวา หลอดไฟประเภทตาง ๆ เม่อื แสงสอ งสีไปบนวัตถุจะทําใหสีของวัตถุนั้นผิดเพ้ียนจากความเปนจริง มากนอ ยเพียงใด ไมมีหนวยแตม ักเรยี กเปน เปอรเซ็นต (%) ตามคาความถกู ตอง เชน แสงอาทิตยมี คา Ra = 100 เพราะแสงอาทิตยใ หส เปกตรัมครบทุกสี เม่ือสองไปบนวัตถุจะไมเห็นความผิดเพ้ียน ของสี เปน ตน

122 - คาอุณหภูมิสีของแสง (Color Temperature) สีของแสงที่ไดจากหลอดไฟ เทียบกบั สีทเี่ กิดจากการเผาวัตถุดําอุดมคติใหรอนที่อุณหภูมิน้ัน มีหนวยเปนเคลวิน (K) อุณหภูมิสี เปนตัวท่ีบอกวาแสงท่ีไดมีความขาวมากนอยแคไหน ถามีคาอุณหภูมิสีของแสงต่ําแสงท่ีไดจะ ออกมาในโทนเหลืองหรือแดง ถามีคาอุณหภูมิสีของแสงสูงแสงท่ีไดจะออกมาในโทนขาวกวา ใน ทอ งตลาดท่วั ไปมใี หเ ลือก 3 โทนสี นอกจากนี้แลวสิ่งท่ีควรรูเพ่ิมเติม คือ โทนสีของอุณหภูมิสีของแสง เพื่อให สามารถไดแ สงตามตองการ โดยโทนสีของหลอดไฟในปจ จุบนั มีดังนี้  สีวอรมไวท (Warm White) ใหแสงสีแดงออกโทนสม เปนโทนสีรอน โทนอบอนุ คาอณุ หภมู สิ ีของแสงอยูท่ี ต่าํ กวา 3,000 เคลวนิ  สีคูลไวท (Cool White) ใหแสงสีจะเร่ิมออกมาทางสีขาว เปนโทนสีที่ดูเย็น สบายตา ดคู อนขา งสวางกวาเมอ่ื เทียบกับสีวอรมไวท คา อณุ หภูมิสีของแสงอยูที่ 3,000 - 4,500 เคลวนิ  สีเดยไลท (Day Light) ใหแสงสีโทนออกขาวอมฟา แตคลายแสงธรรมชาติ ตอนเวลากลางวัน ดังน้ันคาความถูกตองของสีจึงมีมากกวาเมื่อเทียบกับสีวอรมไวทหรือสีคูลไวท คา อณุ หภูมิสขี องแสงอยูที่ 4,500 - 6,500 เคลวนิ ขึ้นไป 5) พจิ ารณาถึงคาความสวางท่ีเหมาะสม โดยสมาคมไฟฟาและแสงสวางแหงประเทศ ไทย ไดมีการกาํ หนดคาความสองสวางที่เหมาะสมของแตละหอ งในบาน ดงั ตาราง ตารางความสอ งสวางในพนื้ ท่ีใชง านตา ง ๆ ในบา นอยูอาศัย พ้นื ที่ ความสองสวา งทพี่ นื้ ที่ ความสองสวา งรอบขาง (ลักซ) (ลกั ซ) ทางเขา 150/500 60/100 หองครัว 500/750 250/350 หอ งรับประทานอาหาร 300 100 หองนั่งเลน 60/300 60 หอ งทาํ งาน 300 150 หองนาํ้ 500 200 หอ งนาํ้ แขก 250 100

123 หอ งเปลยี่ นเส้อื ผา 500 200 100/150 หองนอนใหญ 300/500 150 หองนอนเดก็ 300 50 60 ทางเดิน 150 100 บันได 200 ถนนทางเขา บาน 300 ที่มา : สมาคมไฟฟาและแสงสวา งแหงประเทศไทย สามารถคํานวณจํานวนหลอดไฟท่ีตองติดในพื้นท่ีตาง ๆ เพื่อใหไดความสองสวางท่ี เหมาะสม ไดดังน้ี จํานวนหลอดไฟ = คาความสวา ง (ลักซ) × พ้ืนทีร่ บั แสง (ตารางเมตร) อตั ราพลังงานแสงทตี่ กบนพ้นื ท่ี (ลูเมน) โดยท่ี จํานวนหลอดไฟ คอื จาํ นวนหลอดไฟที่จะติดในหนึ่งพ้ืนท่ี คาความสวาง (ลักซ) คือ ความสองสวางในพื้นที่ใชงานตาง ๆ ในบานอยูอาศัยท่ี เหมาะสม (สามารถดูไดจ ากตารางความสอ งสวา งในพื้นท่ีใชงานตา ง ๆ ในบานอยูอาศัย) พ้ืนท่รี ับแสง (ตารางเมตร) คอื พื้นที่รบั แสงตอ หนึ่งหอ ง อัตราพลังงานแสงที่ตกบนพื้นท่ี (ลูเมน) คอื คา ความสวางของหลอดไฟ (สามารถดู ไดจากกลอ งหลอดไฟ) 6) พิจารณาโดยคํานึงถึงการประหยัดพลังงานไฟฟา หลอดไฟแตละชนิดจะใช พลังงานไฟฟา แตกตา งกนั โดยหลอด LED จะประหยัดไฟฟามากทส่ี ุด ซ่ึงสามารถเปรียบเทียบการ ใชพลังงานไฟฟาและคา ใชจ ายของหลอดไฟทงั้ 3 แบบ ไดดังตาราง

124 ตารางประสิทธภิ าพของพลังงานและคา ใชจายจากหลอดไฟแตล ะประเภท หัวขอ หลอดไส หลอดคอมแพคฟลอู อเรส หลอด LED เซนต คาเฉลยี่ อายุการใชง าน 1,200 8,000 50,000 (ชวั่ โมง) คาเฉล่ียประสิทธิภาพการสอง 12.5 – 17.5 45 – 75 69 – 100 สวาง (ลูเมนตอวตั ต) ปริมาณไฟฟาที่ใช เทียบกับ 109.5 25.6 11.0 หลอดไส 1 หลอดตอป (กโิ ลวตั ตตอ ป) คา ใชจายตอ ป เทยี บกับหลอดไส 424.8 94.4 37.4 1 หลอดตอ ป (บาท) ที่มา : http://www.hl.in.th/index/modules/plblog/frontent/details.php?plcn=knowled ge&plidp=6&plpn=why-we-change-to-use-led 7) ควรเลือกซ้ือหลอด LED หรือหลอดคอมแพคฟลูออเรสเซนต ท่ีมีฉลากเบอร 5 เนอ่ื งจากกินไฟนอ ย และมีอายุการใชง านนาน 8) เลือกใชหลอดไฟที่ไดม าตรฐาน 9) ลดจาํ นวนหลอดไฟในบรเิ วณทีอ่ าศัยแสงธรรมชาติได 10) ควรตง้ั โคมไฟทโ่ี ตะทํางาน หรอื ตดิ ตั้งไฟเฉพาะจุด แทนการเปดไฟท้งั หองเพื่อทาํ งาน 11) ปดสวิตชไ ฟ เมื่อไมใ ชงาน การดูแลรกั ษา 1) หมั่นทําความสะอาดหลอดไฟ เพราะจะชวยเพิ่มแสงสวาง โดยไมตองใชพลังงาน มากขึน้ ควรทาํ ความสะอาดอยา งนอย 4 ครง้ั ตอป หรือทกุ ๆ 3 เดอื น 2) สาํ หรบั หลอดไฟท่ีเก็บไว ควรเก็บในบริเวณทีไ่ มม กี ารกระทบกระท่ังกันจนเกิดการ ชาํ รุดเสียหาย กจิ กรรมทายเรอ่ื งท่ี 2 การเลอื กซ้ือ การใช และการดูแลรกั ษาเครื่องใชไฟฟาภายในบาน (ใหผ เู รยี นไปทํากจิ กรรมเรอ่ื งที่ 2 ที่สมดุ บันทึกกจิ กรรมการเรยี นรู)

125 เรอื่ งท่ี 3 การวางแผนและการคํานวณคา ไฟฟาในครัวเรอื น แมว า ทุกคนจะชว ยกันประหยัดไฟฟา แตใ นบางครัวเรอื นยังไมสามารถลดคาไฟฟาลงได เนอื่ งจากไมทราบวา คาไฟฟาในแตละเดือนมาจากการใชเครื่องใชไฟฟาชนิดใด และองคประกอบ คาไฟฟามีอะไรบาง ดังน้ันหากสามารถคํานวณคาไฟฟาในครัวเรือนและวางแผนการใชไฟฟาใน ครัวเรือนได ก็จะสามารถชว ยใหป ระหยดั คาไฟฟา ลงได โดยในเรอื่ งน้ปี ระกอบดวย 2 ตอน คอื ตอนที่ 1 การคํานวณคา ไฟฟา ในครัวเรือน ตอนที่ 2 การวางแผนการใชไ ฟฟา ในครัวเรอื น ตอนที่ 1 การคาํ นวณคาไฟฟาในครัวเรือน คาไฟฟาที่เราชําระอยูทุกวันน้ี ไมเหมือนกับคาสินคาท่ัว ๆ ไป เชน ซื้อน้ําที่บรรจุขวด ราคาขวดละ 5 บาท จาํ นวน 2 ขวด แมค า คดิ ราคา 10 บาท แตถาซื้อ 12 ขวด แทนท่ีจะคิดที่ราคา 60 บาท อาจจะลดใหเหลือ 55 บาท น่ันหมายถึงวา ย่ิงซื้อจํานวนมาก ราคามีแนวโนมจะถูกลง เขา ตาํ ราเหมาโหลถูกกวา แตค า ไฟฟา กลบั ใชหลกั คดิ ตรงกันขาม กลาวคือ ราคาไฟฟาถาย่ิงใชมาก คาไฟฟาจะย่ิงสูงขึ้น เราเรียกอัตราชนิดนี้วา “อัตรากาวหนา” สาเหตุที่ใชอัตรากาวหนานี้ เน่ืองจากเช้ือเพลิงที่ใชผลิตไฟฟามีจํากัดและตองนําเขาจากตางประเทศ สงผลกระทบตอ ประเทศชาติ จึงตองการใหประชาชนใชไฟฟาเทาที่จําเปนและใชอยางประหยัด จึงต้ังราคา คาไฟฟา ใหเ ปน อตั รากา วหนา 1) องคป ระกอบคา ไฟฟา หากเรามาดูคา ไฟฟาทจ่ี า ยกนั อยใู นปจจุบัน จะพบวา มีองคประกอบ 3 สวนดวยกัน ไดแ ก คา ไฟฟา ฐาน คาไฟฟา ผนั แปร (Ft) และภาษมี ูลคาเพม่ิ (1) คา ไฟฟา ฐาน คาไฟฟาฐาน ซ่ึงการไฟฟานครหลวงใชคําวา คาพลังงานไฟฟา เปนคาไฟฟาท่ี สะทอ นตนทุนในการกอสรางโรงไฟฟา ระบบสายสง ระบบจาํ หนา ย และคา การผลิตพลังงานไฟฟา ภายใตสมมติฐานความตองการไฟฟา คาเช้ือเพลิง คาซ้ือไฟฟา คาใชจายตามนโยบายของรัฐ ณ วันท่ีกําหนดโครงสรางคาไฟฟา โดยคณะกรรมการกํากับกิจการพลังงาน (กกพ.) จะพิจารณา ปรับคาไฟฟาฐานคราวละ 3 - 5 ป ดังน้ันในระหวางชวงเวลาดังกลาว คาใชจายที่อยูเหนือการ ควบคุม คือ คาไฟฟาผันแปร (Ft) ที่มีผลตอตนทุนการผลิตไฟฟา ซ่ึงอาจมีการเปล่ียนแปลงท้ัง เพิม่ ขน้ึ หรอื ลดลง คณะกรรมการกาํ กับกจิ การพลงั งาน (กกพ.) จงึ ใชกลไกตามสตู รอัตโนมัติมาปรับ คา ไฟฟา ผนั แปร (Ft)

126 (2) คาไฟฟาผันแปร (Ft) คา ไฟฟาผนั แปร หรอื ที่นยิ มเรยี กกนั วา คาเอฟที (Ft) หมายถึง คาไฟฟาท่ีสะทอน การเปล่ียนแปลงของคาใชจายท่ีอยูนอกเหนือการควบคุม ไดแก คาเชื้อเพลิง คาซ้ือไฟฟา และคาใชจายตามนโยบายของรัฐที่เปล่ียนไปจากคาไฟฟาฐาน โดยคณะกรรมการกํากับกิจการ พลงั งาน (กกพ.) จะพจิ ารณาปรบั คา ทกุ 4 เดอื น (3) ภาษมี ูลคาเพิม่ ตามหลักการภาษีแลว ผูใชสินคาหรือผูขอรับบริการ จะเปนผูรับภาระ ภาษมี ลู คา เพิม่ ซงึ่ คาไฟฟา กเ็ ชน เดียวกนั ผูใ ชไ ฟฟาจะเปนผูรับภาระภาษีมูลคาเพิ่ม โดยคิดจากคา ไฟฟา ฐานรวมกับคาไฟฟาผันแปร ในอัตราภาษีมูลคาเพิ่มรอยละ 7 โดยภาษีในสวนนี้จะถูกนําสง ใหกับกรมสรรพากร ภาพใบแจงคาไฟฟาของการไฟฟานครหลวง ภาพใบแจง คา ไฟฟา ของการไฟฟา สว นภมู ิภาค

127 2) อัตราคา ไฟฟา อตั ราคาไฟฟาแบงออกเปน 8 ประเภท ไดแก (1) ประเภทที่ 1 บานอยูอาศยั สาํ หรบั การใชไฟฟา ภายในบา นเรือนท่ีอยูอาศัย รวมทั้งวัด สํานักสงฆ และสถาน ประกอบศาสนกิจของทกุ ศาสนา ตลอดจนบรเิ วณที่เก่ียวของ โดยตอ ผานเครื่องวัดไฟฟาเครื่องเดยี ว (2) ประเภทที่ 2 กจิ การขนาดเลก็ สําหรับการใชไฟฟาเพ่ือประกอบธุรกิจ ธุรกิจรวมกับบานอยูอาศัย อุตสาหกรรม หนวยราชการ สํานักงาน หรือหนวยงานอ่ืนใดของรัฐ องคกรปกครองสวนทองถิ่น รัฐวิสาหกิจ สถานฑูต สถานท่ีทําการของหนวยงานราชการตางประเทศ และสถานที่ทําการขององคการ ระหวางประเทศ หรืออ่ืน ๆ ตลอดจนบริเวณท่ีเกี่ยวของ ซ่ึงมีความตองการพลังไฟฟาเฉลี่ยใน 15 นาทที ่สี งู สดุ ต่ํากวา 30 กิโลวตั ต โดยตอ ผา นเคร่ืองวดั ไฟฟา เครือ่ งเดียว (3) ประเภทที่ 3 กจิ การขนาดกลาง สําหรับการใชไฟฟาเพื่อประกอบธุรกิจ อุตสาหกรรม หนวยราชการ สํานักงาน หรอื หนว ยงานอื่นใดของรฐั องคกรปกครองสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจ สถานฑูต สถานที่ทําการของ หนว ยงานราชการตา งประเทศ และสถานทที่ ําการขององคก ารระหวางประเทศ ตลอดจนบริเวณท่ี เก่ยี วของ ซงึ่ มคี วามตองการพลังไฟฟาเฉลยี่ ใน 15 นาทีท่สี ูงสดุ ตง้ั แต 30 กิโลวัตต แตไมถึง 1,000 กโิ ลวัตต และมปี ริมาณการใชพลงั งานไฟฟาเฉลี่ย 3 เดือนกอนหนา ไมเ กนิ 250,000 หนวยตอเดือน โดยตอผานเคร่ืองวัดไฟฟา เคร่ืองเดียว (4) ประเภทท่ี 4 กิจการขนาดใหญ สําหรับการใชไฟฟาเพ่ือประกอบธุรกิจ อุตสาหกรรม หนวยราชการ สํานักงาน หรอื หนว ยงานอ่ืนใดของรัฐ องคก รปกครองสวนทองถิ่น รัฐวิสาหกิจ สถานฑูต สถานที่ทําการของ หนว ยงานราชการตางประเทศ และสถานที่ทําการขององคการระหวางประเทศ หรืออื่น ๆ ตลอดจนบริเวณท่ีเก่ียวของ ซ่ึงมีความตองการพลังไฟฟาเฉลี่ยใน 15 นาทีที่สูงสุด ตั้งแต 1,000 กโิ ลวตั ตขึ้นไป หรือมีปริมาณการใชพลังงานไฟฟาเฉล่ีย 3 เดือนกอนหนาเกิน 250,000 หนวยตอ เดอื น โดยตอ ผานเคร่ืองวัดไฟฟาเครื่องเดียว (5) ประเภทที่ 5 กิจการเฉพาะอยาง สําหรับการใชไฟฟาเพื่อประกอบกิจการโรงแรม และ กิจการใหเชาพักอาศัย ตลอดจนบริเวณที่เก่ียวของ ซ่ึงมีความตองการพลังไฟฟาเฉลี่ยใน 15 นาทีที่สูงสุด ต้ังแต 30 กิโลวตั ตขนึ้ ไป โดยตอผา นเครือ่ งวัดไฟฟาเครอ่ื งเดยี ว

128 (6) ประเภทที่ 6 องคก รทไี่ มแสวงหากาํ ไร สําหรับการใชไฟฟาขององคกรที่ไมใชสวนราชการ แตมีวัตถุประสงคในการ ใหบ ริการโดย ไมคดิ คา ตอบแทน โดยตอ ผา นเคร่ืองวดั ไฟฟา เครอื่ งเดยี ว (7) ประเภทท่ี 7 สบู นํา้ เพือ่ การเกษตร สําหรับการใชไฟฟากับเคร่ืองสูบน้ําเพื่อการเกษตรของหนวยราชการ สหกรณ เพ่ือการเกษตร กลุมเกษตรกรที่จดทะเบียนจัดต้ังกลุมเกษตรกร กลุมเกษตรกรที่หนวยราชการ รบั รอง โดยตอ ผา นเคร่ืองวัดไฟฟาเครอ่ื งเดยี ว (8) ประเภทท่ี 8 ไฟฟาชั่วคราว สาํ หรับการใชไฟฟาเพื่องานกอสราง งานท่ีจัดขึ้นเปนพิเศษช่ัวคราว สถานท่ีที่ไมมี ทะเบียนบา นของสาํ นกั งานทะเบยี นสวนทอ งถิ่น และการใชไ ฟฟา ทย่ี ังปฏบิ ัติไมถกู ตองตามระเบียบ ของการไฟฟา สว นภูมภิ าค โดยตอ ผานเคร่อื งวดั ไฟฟาเครอื่ งเดยี ว สามารถดูขอมูลเพ่มิ เตมิ ไดท่ี การไฟฟา นครหลวง (www.mea.or.th) และการไฟฟา สว นภมู ิภาค (www.pea.co.th) อัตราคา ไฟฟา ประเภทที่ 1 บานอยูอาศัย มีการกาํ หนดอัตรากาวหนา ดงั นี้ อตั ราปกติ การใชพลงั งานไฟฟา คา พลงั งานไฟฟา คาบรกิ าร (บาท/หนวย) (บาท/เดอื น) 1. ใชพลงั งานไฟฟาไมเ กนิ 150 หนว ยตอ เดือน 8.19 15 หนว ยแรก (หนว ยท่ี 0 – 15) 2.3488 10 หนว ยตอ ไป (หนว ยท่ี 16 – 25) 2.9882 10 หนว ยตอ ไป (หนว ยท่ี 26 – 35) 3.2405 65 หนว ยตอ ไป (หนวยที่ 36 – 100) 3.6237 50 หนวยตอ ไป (หนว ยท่ี 101 – 150) 3.7171 250 หนวยตอไป (หนว ยท่ี 151 – 400) 4.2218 เกิน 400 หนว ยขึ้นไป (หนวยท่ี 401 เปน ตนไป) 4.4217 2. ใชพ ลังงานไฟฟาเกนิ 150 หนวยตอเดอื น 38.22 150 หนวยแรก (หนว ยที่ 0 – 150) 3.2484 250 หนว ยตอไป (หนว ยท่ี 151 – 400) 4.2218 เกิน 400 หนว ยข้ึนไป (หนวยที่ 401 เปน ตน ไป) 4.4217

129 อตั ราคา ใชไ ฟฟาประเภทท่ี 2 อตั ราตามชว งเวลาของการใช (Time of Use Rate : TOU) 1. แรงดนั 22 – 33 กโิ ลโวลต คาพลงั งานไฟฟา คา บรกิ าร 2. แรงดนั ตํ่ากวา 22 กิโลโวลต (บาท/หนว ย) (บาท/เดอื น) Peak Off Peak 312.24 5.1135 2.6037 38.22 5.7982 2.6369 หมายเหตุ 1) ผใู ชไ ฟฟา ท่ตี ิดตัง้ เครือ่ งวัดไฟฟาไมเกนิ 5 แอมป 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย จะจัดเขา ประเภทท่ี 1 บานอยอู าศยั ประเภท ก. แตหากใชไฟฟาเกิน 150 หนวยติดตอกัน 3 เดอื น ในเดือนถดั ไปจะจดั เขา ประเภทบานอยูอาศัย ประเภท ข. และเมื่อใดที่การใช ไฟฟาไมเกิน 150 หนวยติดตอกัน 3 เดือน ในเดือนถัดไปจะจัดเขาประเภทท่ี 1 บา นอยูอาศัย ประเภท ก. 2) ผูใชไฟฟาที่ติดตั้งเครื่องวัดไฟฟาเกิน 5 แอมป 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย จะจัดเขา ประเภทท่ี 1 บานอยูอาศัย ประเภท ข. 3) ผูใชไฟฟาประเภทท่ี 1 บา นอยูอ าศยั ประเภท ก. ที่ใชไ ฟฟา ไมเ กิน 50 หนว ยตอเดือน ทุกราย ยงั คงไดร ับสิทธคิ า ไฟฟาฟรี ตั้งแตเดือนมกราคม 2559 โดยผูท่ีจะไดรับสิทธ์ิ จะตองไมเปนนิติบุคคลและมีการใชไฟฟาไมเกิน 50 หนวยตอเดือน ติดตอกันเปน ระยะเวลาไมน อยกวา 3 เดือน นบั ถึงเดอื นปจ จบุ ัน 4) ประเภทที่ 2 กรณีติดต้ังเครื่องวัดไฟฟาทางดานแรงตํ่าของหมอแปลงซึ่งเปนสมบัติ ของผใู ชไฟฟา ใหค ํานวณหนว ยคดิ เงนิ เพมิ่ ขึ้นอีกรอยละ 2 เพื่อครอบคลุมการสูญเสีย ในหมอแปลงไฟฟาซึ่งมไิ ดวดั รวมไวด วย 5) ประเภทท่ี 2 เปนอัตราเลือก ท้ังนี้ ผูใชไฟฟาจะตองชําระคาใชจายตามที่การไฟฟา สวนภูมิภาค หรือการไฟฟา นครหลวงกาํ หนด และหากเลือกใชไปแลวไมนอยกวา 12 เดือน สามารถแจง ความประสงคข อเปลีย่ นกลบั ไปใชอ ัตราประเภทที่ 1 ได

130 3) การคํานวณคาไฟฟา คา พลงั งานไฟฟา คิดไดจากปริมาณพลงั งานไฟฟา ท้ังหมดท่ีใชในแตละเดือน พลังงาน ไฟฟาทั้งหมดจะไดจากคา พลังงานไฟฟา ทใ่ี ชกับเครื่องใชไฟฟาแตละชนิด คาพลังงานไฟฟาอานได จากเครื่องวดั ท่ีเรยี กวา มาตรกโิ ลวตั ต – ชวั่ โมงหรือที่รูจ ักกันวา “มิเตอรหรือมาตรวดั ไฟฟา ” เคร่ืองใชไฟฟาแตละชนิดจะใชพลังงานไฟฟาตางกัน ทั้งนี้ข้ึนอยูกับชนิดและขนาด ของเครื่องใชไฟฟา ตามตัวเลขท่ีกํากับบนเคร่ืองใชไฟฟาที่ระบุท้ังความตางศักย (V) และ กําลงั ไฟฟา (W) รวมไปถงึ ความถ่ี (Hz) ของไฟฟา ทใ่ี ชกับเครอ่ื งใชไฟฟา น้ัน กําลังไฟฟา หมายถึง พลังงานไฟฟาท่ีนําไปใชงานในเวลา 1 วินาที มีหนวยเปน จลู ตอวินาที หรอื “วตั ต” (W) สามารถคํานวณหากําลังไฟฟาไดจากความสัมพันธระหวางพลังงาน ไฟฟา ทีถ่ กู ใชไปในเวลา 1 วินาที ดังน้ี กาํ ลังไฟฟา (วัตต) = พลังงานไฟฟา ทใี่ ช (จูล) เวลาทีใ่ ช (วินาท)ี หรอื พลังงานไฟฟา ทใ่ี ช (จูล) = กาํ ลงั ไฟฟา (วัตต) x เวลาท่ีใช (วินาที) ตัวอยา งการคาํ นวณกําลงั ไฟฟาของเครอ่ื งใชไฟฟา ตวั อยาง ตูเยน็ หลังหนงึ่ ใชพลงั งานไฟฟา ไป 1,500 จูล ในเวลา 10 วินาที ตูเย็นหลงั นี้มกี าํ ลังไฟฟา เทา ไร วิธีทํา กําลังไฟฟา (วัตต) = พลังงานไฟฟา ท่ีใช (จลู ) เวลาทใ่ี ช (วินาที) แทนคา กําลังไฟฟา = 1, 500 = 150 จลู ตอวินาที 10 หรอื = 150 วตั ต ตอบ ตูเย็นหลังนม้ี ีกําลงั ไฟฟา 150 จลู ตอ วนิ าที หรือ 150 วตั ต

131 ตวั อยา งการคาํ นวณพลังงานไฟฟาของเครือ่ งใชไฟฟา ตวั อยา ง หลอดไฟขนาด 60 วัตต จาํ นวน 2 หลอด เปดไวน าน 3 ช่วั โมง จะส้ินเปลืองพลงั งาน ไฟฟา เทา ใด วิธที ํา หลอดไฟ 2 หลอด ใชก าํ ลังไฟฟา = 2 x 60 = 120 วตั ต = 120/1,000 = 0.120 กโิ ลวัตต เวลาท่ใี ชง าน = 3 ชวั่ โมง พลงั งานไฟฟา ทใ่ี ช (วัตต-ชวั่ โมง) = กําลงั ไฟฟา (กโิ ลวตั ต) x เวลาท่ใี ช (ชว่ั โมง) แทนคา พลังงานไฟฟาที่ใช = 0.120 x 3 กิโลวตั ต - ชว่ั โมง = 0.360 กโิ ลวตั ต - ชว่ั โมง แปลงคา เปน หนวย หรือ ยนู ิต โดย 1 ยูนติ เทา กับ 1 กโิ ลวตั ต-ช่ัวโมง ดังน้ัน 0.360 กิโลวัตต - ช่ัวโมง = 0.360 หนวย หรือ ยนู ิต ตอบ หลอดไฟใชพ ลงั งานไฟฟา 0.360 หนวย หรอื ยนู ิต

132 เร่ืองนารู : การวัดพลังงานไฟฟาที่ใชในบานนิยมใชหนวยใหญกวาจูล โดยใชเปน กิโลวัตต – ช่ัวโมง หรือ เรยี กวา หนว ย (Unit : ยนู ติ ) พลังงานไฟฟา 1 กิโลวัตต – ช่ัวโมง หมายถึง พลังงานไฟฟาท่ีใชไป 1,000 วัตตในเวลา 1 ช่วั โมง หรือ พลงั งานไฟฟา (หนวย) = กาํ ลังไฟฟา (กโิ ลวตั ต) x เวลา (ช่ัวโมง) ตัวอยา งการคาํ นวณคา ไฟฟาจากเครื่องใชไ ฟฟา ตวั อยา ง เปด เครือ่ งปรบั อากาศที่ใชกาํ ลงั ไฟฟา 2,000 วัตต เปน เวลา 2 ชั่วโมง จะใชพ ลังงานไฟฟา ไปกห่ี นว ย และจะเสยี เงนิ เทา ไร ถาพลังงานไฟฟาหนว ยละ 2.50 บาท วธิ ที าํ พลงั งานไฟฟา (หนว ย) = กาํ ลงั ไฟฟา (กิโลวตั ต) x เวลา (ชัว่ โมง) กําลังไฟฟา เวลาท่ีใช = 2,000 วัตต = 2,000 = 2 กโิ ลวัตต 1, 000 = 2 ชว่ั โมง แทนคา พลังงานไฟฟา = 2 x 2 = 4 หนวย จะเสยี เงนิ คา พลังงานไฟฟา = 4 x 2.50 = 10 บาท ตอบ ใชพลงั งานไฟฟาไป 4 หนว ย และเสยี เงินคา พลงั งานไฟฟา 10 บาท กําลังไฟฟามีคามากหรือนอยขึ้นอยูกับปริมาณกระแสไฟฟาและความตางศักย ดังนั้นจึง สามารถคํานวณหาคา กําลังไฟฟาไดจ ากผลคูณระหวา งความตางศกั ย กับกระแสไฟฟา ดงั น้ี กําลงั ไฟฟา (วตั ต) = กระแสไฟฟา (แอมแปร) x ความตางศักย (โวลต) หรอื P = IV เม่ือกําหนดให P แทน กาํ ลงั ไฟฟา มีหนว ยเปน วัตต (W) I แทน กระแสไฟฟา มหี นว ยเปน แอมแปร (A) V แทน ความตา งศกั ย มหี นวยเปน โวลต (V)

133 ตัวอยา ง กาตมนํา้ ไฟฟาใบหน่งึ ใชก ําลังไฟฟา 990 วตั ต เมอื่ ตอเขากบั ความตา งศักย 220 โวลต จะมกี ระแสไฟฟา ผานเทา ไร วิธีทาํ กาตม นา้ํ ไฟฟาใชกาํ ลงั ไฟฟา ( P ) = 990 W ความตางศกั ยของกาตมนา้ํ ไฟฟา ( V ) = 220 V จาก P = IV ดงั น้ัน 990 = I x 220 I = 990 220 I = 4.5 A ตอบ กระแสไฟฟาทผ่ี า นกาตม นํ้าไฟฟาเทากบั 4.5 แอมแปร ตอนท่ี 2 การวางแผนการใชไฟฟาในครัวเรอื น การวางแผนการใชเ ครื่องใชไ ฟฟา ชนดิ ตาง ๆ ในครัวเรือน ชวยใหสามารถควบคุมคาไฟฟา ในแตล ะเดือนได การเรมิ่ วางแผนการใชเครอ่ื งใชไ ฟฟาภายในบา น สามารถทาํ ไดด ังน้ี 5) สํารวจเคร่ืองใชไฟฟาภายในบาน กําลังไฟฟา และจํานวนเวลาการใชงานวามี เครือ่ งใชไ ฟฟาชนิดใดบา ง มขี นาดกําลังไฟฟา เทา ใด และใชง านเปนเวลานานเทา ใด 6) นาํ ขอมลู ทสี่ าํ รวจมาคํานวณคา ไฟฟา และวางแผนการใชเคร่ืองใชไฟฟาแตละประเภท ใหเ กิดความประหยัดมากขึ้นตอ ไป นอกจากนกี้ ารวางแผนการใชไฟฟา ยงั ชว ยใหผูใ ชไ ฟฟา สามารถสังเกตไดถึงความผิดปกติ ของเครื่องใชไฟฟา เชน คาไฟฟาอาจมีคามากกวาที่ประมาณการไว ก็เปนจุดสังเกตใหผูใชไฟฟา ทบทวนการใชงาน และตรวจสอบวามีเครื่องใชไฟฟาประเภทใดผิดปกติหรือไม อาจเกิดไฟฟารั่ว หรอื เสื่อมสภาพ หมดอายกุ ารใชง าน เปนตน

134 ตัวอยาง ถาบานของนาย ก. ตองการจายคาไฟฟาในแตละเดือนประมาณ 500 บาท จะตอง วางแผนการใชเครอ่ื งใชไ ฟฟา อยา งไร 1) สํารวจเครือ่ งใชไ ฟฟาภายในบาน กําลังไฟฟา และจํานวนเวลาการใชงาน (สามารถ หาคา กําลังไฟฟา ไดจากฉลากบอกคาทางไฟฟาที่ติดมากับอุปกรณน ้นั ๆ) ชนิดเครื่องใชไฟฟา กําลงั ไฟฟา จาํ นวน จาํ นวน คา ไฟฟา (วตั ต) เวลาใชงาน หนวยไฟฟา (บาท) เตารดี (ช่วั โมง) โทรทศั นส ี 1,000 (หนวย) 35 เครื่องปรบั อากาศ 100 10 10 52.5 ตเู ยน็ 1,500 150 15 525 70 100 150 176.4 รวม 720 50.4 788.9 * คากําลังไฟฟาท่ีใชในตัวอยางเปนคาประมาณ อาจมากหรือนอยกวาท่ีแสดงไวตามขนาดของ เคร่อื งใชไ ฟฟา * คา ไฟฟา ตอ หนวยทนี่ ํามาคาํ นวณ คือ 3.5 บาท 2) วิเคราะหคาไฟฟาที่เกิดขึ้นวามาจากเคร่ืองใชไฟฟาชนิดใดมากที่สุด สามารถลด การใชงานไดอยางไรบาง โดยสามารถดูคําแนะนําการใชงานเคร่ืองใชไฟฟาอยางประหยัดไดใน หัวขอ แนวปฏบิ ัติการประหยดั พลงั งานไฟฟาในครัวเรือน ทไ่ี ดเรียนรูมาแลว จากตารางการใชอุปกรณไฟฟาดานบน แสดงใหเห็นวาบานของนาย ก. มีคาไฟฟาจาก เคร่ืองปรับอากาศมากที่สุด เมื่อนาย ก. ทราบดังนั้นจึงปรับลดการใชเครื่องปรับอากาศ โดยการ เปดใชงานนอยลงจาก 100 ช่ัวโมง / เดือน เหลือ 50 ชั่วโมง เม่ือรีดผาก็รีดคร้ังละมาก ๆ คือ สัปดาหล ะ 1 คร้งั จากทเ่ี ม่ือกอนรีดผาทุกวัน สวนโทรทัศนก็ปดทุกคร้ังที่ไมใชงาน จากที่เมื่อกอน เปดทงิ้ ไวจ นหลบั ก็สามารถชว ยลดการใชไ ฟฟาได สวนตูเย็นน้ัน เนื่องจากตองเสียบปล๊ักใชไฟฟา ตลอด 24 ชัว่ โมง คงไมสามารถลดการใชงานเพ่อื ลดคา ไฟฟาไดมากนัก แตการใชอยางถูกวิธีก็เปน การยืดอายกุ ารใชง านและใชไ ฟฟาลดลงเลก็ นอ ย โดยหลงั จากนาย ก. ปรบั การใชง านอปุ กรณไฟฟา ดังกลาว ทาํ ใหบ านของนาย ก. ลดคา ไฟฟา รายเดือนใหอ ยใู นงบประมาณ 500 บาท ได ดงั ตาราง

135 ชนิดเคร่ืองใชไฟฟา กําลงั ไฟฟา จํานวน จํานวน คาไฟฟา (วตั ต) เวลาใชงาน หนว ยไฟฟา (บาท) เตารีด (ชั่วโมง) โทรทศั นส ี 1,000 (หนวย) 14 เครอื่ งปรบั อากาศ 100 4 4 42 ตเู ย็น 1,500 120 12 262.5 70 50 75 176.4 รวม 720 50.4 494.9 กิจกรรมทา ยเรอื่ งท่ี 3 การวางแผนและการคาํ นวณคา ไฟฟาในครัวเรอื น (ใหผเู รยี นไปทํากิจกรรมเรือ่ งท่ี 3 ทีส่ มุดบนั ทึกกิจกรรมการเรยี นรู)

136 เฉลยแบบทดสอบกอ นเรียน 1. ค. มอเตอรไ ฟฟา 2. ก. ถา นหนิ 3. ง. กาซธรรมชาติ 4. ง. เมยี นมาร 5. ก. ลาว 6. ง. เลอื กใชเชอ้ื เพลิงเพียงชนดิ เดียวในการผลิตไฟฟา 7. ค. 14.00 – 15.00 น. 8. ก. โรงไฟฟาถา นหนิ 9. ง. คณะกรรมการกาํ กับกิจการพลงั งาน (กกพ.) 10. ข. การไฟฟา สว นภมู ภิ าค (กฟภ.) 11. ข. น้ํามันดีเซล และนาํ้ มนั เตา 12. ง. อนิ โดนีเซีย 13. ข. โรงไฟฟา พลงั งานนวิ เคลยี ร 14. ข. กังหันนา้ํ และเครอ่ื งกาํ เนิดไฟฟา 15. ง. สามารถใชไดใ นพนื้ ทท่ี มี่ กี ระแสลมพดั สม่าํ เสมอ 16. ง. ถกู ทุกขอ 17. ค. โรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลียร 18. ข. กาซซัลเฟอรไ ดออกไซด 19. ง. โรงไฟฟา พลงั ความรอนรว ม ชนดิ combined cycle ขนาดกาํ ลงั ผลติ 1,000 เมกะวตั ต 20. ง. รายงานเกย่ี วกบั การศึกษามาตรการปองกนั และแกไ ขผลกระทบตอ คณุ ภาพสงิ่ แวดลอ ม และความปลอดภยั (ESA) 21. ค. สายไฟ สายนวิ ทรลั สายดนิ 22. ค. แบบขนาน 23. ง. การปอ งกันไมใ หไดรบั อันตรายจากกระแสไฟฟา

137 24. ข. 25. ง. 220 โวลต 26. ง. เคร่อื งตดั ไฟรวั่ 27. ก. ฟวส 28. ข. 10 แอมแปร 29. ค. หลักดิน 30. ก. การทําใหวงจรปด มกี ระแสไฟฟาไหล 31. ก. เคร่อื งทาํ น้าํ อุนไฟฟา 32. ค. 74.00 หนวย 33. ง. 280.52 บาท 34. ก. คา ไฟฟาฐาน 35. ค. คา ไฟฟาทีส่ ะทอ นการเปลีย่ นแปลงของคา ใชจายท่อี ยูนอกเหนอื การควบคมุ 36. ค. 3 หนว ย 37. ข. เปดสวิตชไฟและเครอ่ื งใชไ ฟฟา เม่อื เลกิ ใชง าน 38. ง. อุปกรณ อาคาร อุปนิสยั 39. ข. ปด – ปรับ – ปลด – เปลี่ยน 40. ก. ถา ยิ่งใชไฟฟา มากขึน้ คาไฟฟา จะยิง่ สงู ขึน้

138 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น 1. ง. กา ซธรรมชาติ 2. ก. ถา นหนิ 3. ข. ปด – ปรับ – ปลด – เปลย่ี น 4. ก. ลาว 5. ง. เมียนมาร 6. ง. อุปกรณ อาคาร และอุปนสิ ยั 7. ค. 12.00 – 15.00 น. 8. ง. เลือกใชเ ชือ้ เพลิงเพยี งชนดิ เดียวในการผลิตไฟฟา 9. ก. ถายิ่งใชไฟฟามากข้ึน คาไฟฟาจะยงิ่ สูงข้นึ 10. ก. โรงไฟฟาถา นหนิ 11. ค. มอเตอรไฟฟา 12. ง. คณะกรรมการกาํ กับกิจการพลังงาน (กกพ.) 13. ค. สายไฟ สายนิวทรัล สายดิน 14. ข. โรงไฟฟาพลงั งานนวิ เคลยี ร 15. ข. กงั หันนํ้าและเครอื่ งกําเนิดไฟฟา 16. ง. สามารถใชไ ดใ นพืน้ ทที่ ่มี ีกระแสลมพัดสมํา่ เสมอ 17. ง. ถกู ทกุ ขอ 18. ข. กา ซซลั เฟอรไ ดออกไซด 19. ค. โรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลียร 20. ง. โรงไฟฟา พลังความรอนรว ม ชนดิ combined cycle ขนาดกาํ ลงั ผลิต 1,000 เมกะวตั ต 21. ข. การไฟฟา สว นภูมิภาค (กฟภ.) 22. ค. แบบขนาน 23. ค. 74.00 หนวย 24. ง. 280.52 บาท 25. ง. อินโดนีเซีย

139 26. ง. การปองกนั ไมใหไดรับอันตรายจากกระแสไฟฟา 27. ข. คาไฟฟา ฐาน 28. ง. 220 โวลต 29. ก. ฟวส 30. ข. เครื่องทาํ นํา้ อุนไฟฟา 31. ก. การทําใหวงจรปด มกี ระแสไฟฟาไหล 32. ข. 33. ง. เครอื่ งตัดไฟร่วั 34. ข. 10 แอมแปร 35. ค. หลกั ดนิ 36. ง. รายงานเก่ียวกับการศึกษามาตรการปองกันและแกไขผลกระทบตอคุณภาพสิ่งแวดลอม และความปลอดภยั (ESA) 37. ค. คา ไฟฟาทสี่ ะทอนการเปล่ยี นแปลงของคา ใชจายที่อยนู อกเหนือการควบคุม 38. ค. 3 หนวย 39. ข. เปดสวติ ชไ ฟและเคร่อื งใชไฟฟา เม่อื เลกิ ใชงาน 40. ข. นา้ํ มันดเี ซล และน้าํ มนั เตา

140 เฉลย/แนวตอบกิจกรรมทา ยเรื่อง หนว ยการเรยี นรูท ่ี 1 พลังงานไฟฟา กิจกรรมทา ยเร่อื งท่ี 1 การกาํ เนิดของไฟฟา กิจกรรมท่ี 1.1 จบั คูรปู ภาพและประเภทของแหลงกาํ เนิดไฟฟา 1) จ 2) ค 3) ข 4) ก 5) ง กิจกรรมทายเรอื่ งท่ี 2 สถานการณพ ลังงานไฟฟา ของประเทศไทย ประเทศในกลมุ อาเซยี นและโลก กิจกรรมที่ 2.1 ชมวีดิทัศน เร่ือง “ทําไมคาไฟฟาแพง” และเรื่อง “ไฟฟาซื้อหรือสราง” ประกอบการเรยี น เรื่อง สถานการณพลังงานไฟฟาของประเทศไทย แลว ตอบคําถามตอ ไปนี้ 1) สัดสวนการใชเช้ือเพลิงประเภทตางๆ ในการผลิตพลังงานไฟฟาในประเทศไทยของป พ.ศ. 2558 เปน ดังนี้ กาชธรรมชาติ รอ ยละ 69.19 ถา นหินนําเขาและลกิ ไนต รอ ยละ 18.96 พลังงานหมุนเวียน รอยละ 11.02 ซึ่งแบงเปนพลังงานหมุนเวียนจากพลังน้ํา ภายในประเทศ การรบั ซื้อไฟฟา ท่ผี ลิตมาจากพลงั นาํ้ จากประเทศลาว และพลงั งานหมนุ เวียนอืน่ ๆ นาํ้ มนั เตาและนํ้ามนั ดีเซล รอ ยละ 0.75 2) ปจ จุบันสดั สว นการใชเช้ือเพลิงในการผลิตไฟฟาของประเทศไทยไมเหมาะสม เน่ืองจากมีการ พึ่งพากาซธรรมชาติมากเกนิ ไป ซ่ึงกาซธรรมชาตทิ นี่ ํามาใชม าจาก 2 สว น คอื สว นท่ี 1 อาวไทย ซึง่ คาดวาจะหมดภายใน 5.7 ป สวนที่ 2 จากประเทศพมา ซ่ึงขณะน้ีกําลังมีการขยายตัวทางเศรษฐกิจคอนขางสูง ทาํ ใหม ีความตอ งการแหลง พลงั งานไปพฒั นาประเทศของตนเองเพม่ิ มากขึน้

141 หากยงั มีการพึ่งพากา ซธรรมชาตใิ นสดั สวนทีส่ ูงตอ ไป อาจไมมกี าซธรรมชาติเพียงพอตอ ความตองการในอนาคต การวางแผนการเลือกใชเช้ือเพลิง เราตองวางแผนการเลือกใชเชื้อเพลิงโดยการ กระจายสัดสวนเช้อื เพลงิ ใหสมดลุ โดยตองพ่ึงพาเชื้อเพลิงจากประเภทศตางๆในสัดสวนที่เทากัน และเหมาะสม เชน เพิ่มสัดสวนการใชถานหิน แสวงหาแหลงพลังงานทดแทนอ่ืนๆ ทั้งพลังงาน หมนุ เวยี นและพลงั งานนิวเคลียร รวมถึงแผนซือ้ ไฟฟา จากประเทศในภูมภิ าคดวย 3) ปจจัยที่ตองคํานึงถึงในการจัดทําแผนพัฒนากําลังการผลิตไฟฟาของประเทศไทย จัดทําโดย การหาคาพยากรณความตองการไฟฟาของประเทศ ซ่งึ ไดมาจากการพจิ ารณาแนวโนม การขยายตัว ทางเศรษฐกิจระยะยาว อตั ราการเพม่ิ ของประชากร เพ่ือนํามาจัดทําแผนการกอสรางโรงไฟฟาให เพียงพอในอนาคต โดยพิจารณาจากกรอบ ตอไปน้ี - ความม่ันคงทางพลังงาน (Security) ตองจัดหาไฟฟาใหเพียงพอตอความตองการใช ไฟฟา และใชเช้ือเพลิงหลากหลาย รวมท้ังมีความเหมาะสมเพ่ือลดความเส่ียงจากการพึ่งพา เชอ้ื เพลิงชนิดใดชนิดหนง่ึ มากเกินไป - เศรษฐกิจ (Economy) ตองคํานึงถึงตนทุนการผลิตไฟฟาท่ีเหมาะสม และคํานึงถึงการ ใชไฟฟา อยา งมีประสทิ ธิภาพในภาคเศรษฐกิจตางๆ - ส่ิงแวดลอม (Ecology) ตองลดผลกระทบทเี่ กดิ ขึน้ กับส่งิ แวดลอมและชุมชน โดยเฉพาะ เปาหมายในการปลดปลอยกา ซคารบอนไดออกไซดตอหนวยการผลิตไฟฟา กิจกรรมที่ 2.2 ชมวีดีทัศน เร่ือง “ขุมพลังอาเซียน” ประกอบการเรียนรูเร่ือง สถานการณไฟฟา ของประเทศในกลมุ อาเซยี น พรอมทง้ั ตอบคาํ ถามในประเดน็ ตอไปน้ี 1) สดั สวนเชอื้ เพลงิ ในการผลติ ไฟฟา ของประเทศในอาเซยี น ประเทศ กา ซธรรมชาติ ถา นหิน พลงั น้ํา น้ํามัน ความรอ นใตพ ิภพ อ่นื ๆ อินโดนีเซีย (รอยละ) (รอยละ) (รอ ยละ) (รอ ยละ) (รอยละ) (รอยละ) 19.8 49.2 7.0 22.5 1.4 0.1 มาเลเซยี 43.2 39.2 6.8 9.0 - 1.9 บรูไน 99.1 - - 0.9 - - เวียดนาม 35.0 20.9 38.5 5.1 - 0.1 ไทย 70.4 21.4 3.2 2.3 - 2.7

142 เมียนมาร 22.3 6.3 71.2 - - 0.2 ฟล ปิ ปนส 28.9 48.3 13.8 8.6 - 0.4 ลาว - กัมพูชา - 6.2 90.7 3.1 13.1 1.6 สิงคโปร - 2.5 34.4 48.4 - 2.5 75.4 - - 22.1 2) ปจจัยสาํ คญั ทที่ ําใหประเทศในอาเซยี นมีสัดสว นการใชเชอื้ เพลิงผลิตไฟฟาที่แตกตางกันมาจาก ความหลากหลายของทรพั ยากรแตละประเทศ นโยบายและเปาหมายทางดานพลังงานไฟฟา กิจกรรมที่ 2.3 บอกแนวโนมของการใชเช้ือเพลงิ ในการผลิตพลงั งานไฟฟาของโลก ในหลายประเทศไดมีนโยบายเร่ืองสิ่งแวดลอมและมีการกระตุนใหเปลี่ยนไปใช เชื้อเพลิงสะอาด ซึ่งเปน ปจจัยหนึ่งทที่ ําใหสัดสวนผลิตไฟฟาจากเชื้อเพลิงฟอสซิลทั่วโลกเร่ิมลดลง สงผลใหมีการใชเชื้อเพลิงหมุนเวียนมากข้ึน และไดพิจารณาถึง การนําพลังงานนิวเคลียรมาใช มากขน้ึ กิจกรรมทายเรอ่ื งท่ี 3 หนวยงานที่เกีย่ วขอ งดานพลงั งานไฟฟา ในประเทศไทย กิจกรรมท่ี 3.1 เลอื กตัวอักษรท่ีเปน หนวยงานทเี่ กี่ยวขอ งดานพลังงานไฟฟา ไปเตมิ ลงในชอ งวา ง ท่เี ปนภารกจิ ของหนว ยงานท่เี กี่ยวของดานพลังงานไฟฟาดานลา งใหถูกตอง 1) ง 6) ก และ ง 2) ค 7) ค 3) ข 8) ก 4) ข 9). ข 5) ค 10) ง