ไฟฟ้า ม.ปลาย

43 ภาพการผลิตไฟฟา จากพลงั งานความรอนชีวมวล การผลิตไฟฟาจากชีวมวลอาจสงผลกระทบตอสิ่งแวดลอม คือ การเผาไหม ชีวมวลอาจเกิดฝุนเถาขนาดเล็กลอยออกสูบรรยากาศ เกิดกาซคารบอนไดออกไซด กาซซลั เฟอรไ ดออกไซด กา ซไนโตรเจน และกา ซอน่ื ๆ เชนเดยี วกับการเผาไหมทั่วไป เพื่อไมใหเกิด ผลกระทบกับสิ่งแวดลอม จึงจําเปนตองติดต้ังระบบในการดักจับกาซและฝุนละอองท่ีออกจาก กระบวนการเผาไหมกอ นปลอ ยกา ซออกสูบ รรยากาศ ระบบกําจัดมลพิษดังกลาวประกอบดวยระบบดักจับฝุนระบบกําจัดกาซ ซัลเฟอรไ ดออกไซดและระบบลดปรมิ าณกา ซไนโตรเจนออกไซด 2) โรงไฟฟากา ซชีวภาพ การผลิตไฟฟาจากกาซชีวภาพเปนการหมักหรือยอยสลายของเสีย น้ําเสีย ของทิ้ง และมูลสัตวท่ีไดจากโรงงานอุตสาหกรรมการเกษตร เชน โรงงานผลิตแปงมันสําปะหลัง โรงงาน ผลิตเหลาเบียร อาหารกระปอง ฟารมปศุสัตว ใหไดกาซชีวภาพไดแก มีเทน คารบ อนไดออกไซด ไนโตรเจน ไฮโดรเจนซลั ไฟด และกาซอื่น ๆ ไปตมน้ําจนเกิดไอนํ้า ตอจากน้ัน ไอนํ้าถูกสงไปยังกังหันไอน้ํา เพ่ือปนกังหันท่ีตออยูกับเครื่องกําเนิดไฟฟา ทําใหไดกระแสไฟฟา ออกมา

44 ภาพการผลติ ไฟฟา จากกาซชวี ภาพ ศักยภาพของเชือ้ เพลิงชวี มวลในประเทศไทย ศักยภาพของการผลิตชีวมวลในประเทศไทยจะประเมินจากปริมาณผลผลิตทาง การเกษตรท่กี อ ใหเกดิ ชีวมวลนั้น ๆ ศกั ยภาพชีวมวลของประเทศไทย ป พ.ศ. 2552 ชนิด ผลผลติ (ตนั ) ชีวมวล ปรมิ าณชวี มวลเหลอื ใช ศกั ยภาพพลังงาน (ตนั ) (ktoe) ออย 66,816,446 ชานออย 4,190,794.31 1,428.54 ยอดและใบ 13,439,727.21 5,532.52 ขา ว 31,508,364 แกลบ 3,510,598.90 1,185.87 ฟางขาว 25,646,547.96 6,216.73 ถั่วเหลือง 190,480 ตน /เปลือก/ใบ 170,383.17 78.41 ขา วโพด 4,616,119 ซงั 584,539.15 249.62 ลําตน 2,758,777.36 1,178.11 ปาลม น้ํามนั 8,162,379 ทะลายเปลา 1,024,868.34 433.29 ใย 162,970.06 67.97 กะลา 38,959.04 17.02 กา น 2,203,740 516.62 มนั สาํ ปะหลงั 30,088,025 ลาํ ตน 2,439,236.19 1,063.60 เหงา 1,834,466.88 799.89 มะพราว 1,380,980 กา น 628990.8 229.30 กาบ 464250.9 178.36 กะลา 128936.58 54.73 ไมยางพารา 3,090,280 กงิ่ /กา น 312,118.2 110.68 รวม 145,853,073 59,539,905.20 11,938.67 ทมี่ า : กรมพฒั นาพลังงานทดแทนและอนุรกั ษพ ลงั งาน

45 ถึงแมวาประเทศไทยมีวัสดุเหลือใชจากการเกษตรอยูจํานวนมาก สามารถใชเปน เช้ือเพลิงผลติ ไฟฟาในเชงิ พาณชิ ยไ ดแตมีขอ จํากัดในการจัดหาชวี มวลในปริมาณทต่ี องการใชใหคงท่ี ตลอดปเพราะชีวมวลบางประเภทมีจํากัดบางชวงเวลาหรือบางฤดูกาลและข้ึนอยูกับผลผลิตเชน กากออย แกลบ เปนตน ทําใหเกิดความผันผวนของราคาชีวมวล นอกจากนี้การผลิตไฟฟาดวย ชีวมวลยังมีขอ จํากัด คอื มีการเกบ็ รักษาและการขนสงท่ียาก ตองการพ้ืนท่ีในการเก็บรักษาขนาด ใหญ 5. พลังงานความรอนใตพ ิภพ พลังงานความรอนใตพ ภิ พเปนพลังงานความรอ นตามธรรมชาตทิ ไ่ี ดจ ากแหลงความ รอนที่ถูกกักเก็บอยูภายใตผิวโลก แหลงพลังงานความรอนใตพิภพจะตั้งอยูในบริเวณที่เรียกวา “จุดรอน” (Hot Spots) มักต้ังอยูในบริเวณที่เปลือกโลกมีการเคลื่อนท่ีเขตท่ีภูเขาไฟยังคุกรุน และบริเวณท่ีมีช้ันของเปลือกโลกบาง ซึ่งท้ังหมดน้ีปรากฏใหเห็นในรูปของบอน้ําพุรอนไอนํ้ารอน และบอโคลนเดือด ภาพแหลง พลงั งานความรอนใตพิภพบนโลก บริเวณแหลงพลังงานความรอนใตพิภพสามารถพบไดตามบริเวณตาง ๆ ของโลก เชน ประเทศทอี่ ยูดานตะวนั ตกของทวปี อเมริกาใต และอเมริกาเหนือ ญี่ปุน ฟลิปปนส อินโดนีเซีย ประเทศตา ง ๆ บรเิ วณเทือกเขาหิมาลัย กรีซ อิตาลี และไอซแลนด เปนตน

46 แ ห ล ง พ ลั ง ง า น ค ว า ม ร อ น ใ ต พิ ภ พ ท่ี อ ยู ภ า ย ใ น โ ล ก มี รู ป แ บ บ ที่ แ ต ก ต า ง กั น โดยแบง เปนลักษณะใหญ ๆ ได 4 ลักษณะ คอื 5.1 แหลงทเี่ ปนไอนา้ํ (Steam Sources) เปน แหลง พลงั งานความรอนใตพิภพท่ีอยู ใกลกับแหลงหินหลอมเหลวในระดับต้ืน ๆ แหลงพลังงานนี้จะมีลักษณะเปนไอน้ํามากกวา รอยละ 95 มีอุณหภมู ขิ องไอนาํ้ รอ นสูงเฉลีย่ กวา 240 องศาเซลเซียส สามารถใชผลิตกระแสไฟฟา ไดดที ่ีสดุ เพราะสามารถนาํ เอาพลงั งานจากไอนํา้ รอ นไปหมนุ เครื่องกาํ เนิดไฟฟา ไดโ ดยตรง 5.2 แหลงท่ีเปนนํ้ารอน (Hot Brine Sources) สวนใหญจะเปนนํ้าเค็ม จะมี อุณหภมู ิตาํ่ กวา 180 องศาเซลเซียส และบางแหลง อาจมกี าซธรรมชาตริ วมอยูดว ย 5.3 แหลงท่เี ปนหนิ รอนแหง (Hot Dry Rock) เปน แหลงทสี่ ะสมพลังงานความรอน ในรูปของหินเน้ือแนนโดยไมมีนํ้ารอนหรือไอนํ้าเกิดขึ้นเลย การนําแหลงท่ีเปนหินรอนแหงน้ีมาใช ประโยชนจะตอ งมกี ารอัดน้ําลงไปเพื่อใหน้ําไดรับพลังงานความรอนจากหินรอนนั้น จากนั้นจึงจะ ทําการสูบนํา้ รอนน้ีขน้ึ มาใชผ ลติ ไฟฟา 5.4 แหลงที่เปนแมกมา (Molten Magma) เปนแหลงพลังงานความรอนท่ีมี อุณหภูมิสูงกวา 650 องศาเซลเซียส สวนใหญจะพบในแองใตภูเขาไฟ ในปจจุบันยังไมสามารถ นาํ มาใชผลิตไฟฟา ได ประเทศไทยมแี หลงพลังงานความรอนใตพิภพที่มีศักยภาพเปนแหลงผลิตพลังงาน ไฟฟา ไดนอ ย จึงมกี ารผลติ ไฟฟาจากความรอนใตพิภพเพียงแหงเดียว คือ โรงไฟฟาพลังงานความ รอ นใตพ ภิ พฝาง ต้ังอยทู ตี่ ําบลมอนปน อําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม โดยไดเร่ิมเดินเครื่องเม่ือวันท่ี 5 ธนั วาคม พ.ศ.2532 มีขนาดกําลังผลิต 300 กิโลวัตต มีหลักการทํางาน คือ นํานํ้ารอนจากหลุม เจาะไปถายเทความรอ นใหก บั ของเหลวหรอื สารทาํ งาน (Working Fluid) ทม่ี จี ุดเดือดต่ําจนกระท่ัง เดือดเปน ไอ แลวนาํ ไอนีไ้ ปหมนุ กงั หนั เพื่อขับเครอื่ งกาํ เนิดไฟฟาผลติ ไฟฟา ออกมา

47 ภาพโรงไฟฟา พลังความรอนใตพภิ พฝางของ กฟผ. พลังงานความรอ นใตพิภพมีขอจํากัด คือ ใชไดเฉพาะในพ้ืนที่ที่มีศักยภาพพลังงาน ความรอนใตพิภพอยูเทาน้ัน นอกจากนี้การใชพลังงานความรอนใตพิภพอาจมีกาซและนํ้าท่ีมี แรธ าตทุ ่เี ปนอนั ตรายตอ รา งกาย 6. พลังงานนิวเคลยี ร พลังงานนิวเคลียร คือ พลังงานที่เกิดจากการเปล่ียนแปลงภายในนิวเคลียสของ อะตอมซ่ึงมนุษยไดมีการนําพลังงานนิวเคลียรมาใชประโยชนในหลายดาน เชน การแพทย เกษตรกรรม อุตสาหกรรม และการผลติ ไฟฟา เปนตน การผลิตไฟฟาจากพลังงานนิวเคลียรเหมือนกับโรงไฟฟาพลังความรอนทั่วไป แตกตางกันที่แหลงกาํ เนิดความรอ น โรงไฟฟา พลงั ความรอนจะใชก ารเผาไหมของเชื้อเพลิงฟอสซิล เชน ถานหิน กา ซธรรมชาติ และนา้ํ มัน เปน ตน สว นโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรใชปฏิกิริยาแตกตัว นิวเคลียสของอะตอมของเชื้อเพลิงนิวเคลียรที่เรียกวา “ปฏิกิริยานิวเคลียรฟชชัน” (Nuclear Fission) ผลิตความรอนในถังปฏิกรณนิวเคลียรธาตุที่สามารถนํามาใชเปนเช้ือเพลิงในโรงไฟฟา พลังงานนิวเคลียร คือ ยูเรเนียม – 235 ซ่ึงเปนธาตุตัวหนึ่งท่ีมีอยูในธรรมชาติโดยนิวเคลียสของ เช้อื เพลิงนวิ เคลยี รท จี่ ะแตกออกไดเปนธาตุใหม 2 ธาตุ พรอมท้ังใหพลังงานหรือความรอนจํานวน มหาศาลออกมา ความรอ นท่ีเกิดข้ึนน้ีสามารถนํามาใหความรอนกับนํ้าจนเดือดกลายเปนไอน้ําไป หมุนกังหันไอนา้ํ ที่ตอกับเครือ่ งกาํ เนิดไฟฟาก็จะสามารถผลิตกระแสไฟฟา ได

48 เครอื่ งควบคมุ ความดัน อาคารคอนกรีต แทง ควบคุม คลุมเคร่อื งปฏิกรณ ไอน้ํา สงไฟฟาไปยงั ครัวเรอื น กังหนั ไอนาํ้ เคร่อื งผลติ ไอนํา้ เครอ่ื งผลติ กระแสไฟฟา แทงเชอ้ื เพลงิ เครอ่ื งควบแนน ถงั ปฏกิ รณ ระบบระบายความรอ นวงจร2 ระบบระบายความรอนวงจร 1 ภาพโรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลยี ร โรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลยี รโ ดยท่ัวไปมีสวนประกอบสําคัญ 3 สวน ไดแก 1) สว นผลิตไอน้ํามีอุปกรณสําคัญ ไดแก เคร่ืองปฏิกรณนิวเคลียร ซึ่งภายในบรรจุ แทงเช้ือเพลิงนิวเคลียร 2) สว นผลิตไฟฟา มอี ปุ กรณส าํ คญั ไดแ ก กงั หนั ไอน้าํ และเคร่ืองกําเนดิ ไฟฟา 3) สวนระบายความรอน มีอุปกรณสําคัญ ไดแก หอระบายความรอน โดยเฉพาะ อยา งยงิ่ โรงไฟฟาท่อี ยไู กลจากทะเลจะตองมีหอระบายความรอนเพื่อชวยในการระบายความรอน ของโรงไฟฟา แตถ า เปนโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรท่ีอยูติดทะเล จะระบายความรอนออกสูทะเล ซงึ่ จะมกี ารควบคุมอุณหภมู ไิ มใ หเกิดผลกระทบตอ ส่งิ แวดลอ ม ภาพโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร Isar ภาพโรงไฟฟาพลงั งานนวิ เคลยี รต ้ังอยูตดิ ทะเล และหอระบายความรอ นประเทศเยอรมนี ในประเทศเกาหลใี ต

49 การจัดการเชอ้ื เพลิงนวิ เคลยี รท ใ่ี ชแลว โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรรุนใหมมีอายุการใชงาน 60 ป สามารถเดินเคร่ือง ตอเน่ืองเปนเวลานานถึง 18 เดือน กอนที่จะหยุดเพ่ือเปล่ียนเช้ือเพลิงและบํารุงรักษา สว นเชือ้ เพลิงท่ีใชแ ลว ซึ่งเปนสารกัมมนั ตรังสีจะถกู เกบ็ อยางปลอดภัยภายในโรงไฟฟา โดยสามารถ เ ก็บ แบบเปยกในส ร ะ น้ํา หรือเก็บแบบแหงในถัง ค อ น ก รีต สํา ห รับ วิธีก า ร จัดเก็บกาก กัมมันตรังสีแบบถาวรจะเก็บโดยการบรรจุในถังเก็บซ่ึงทําจากเหล็กกลา (Stainless Steel) แลวนําไปฝงใตดินลึกประมาณ 500 เมตร ในโครงสรางท่ีม่ันคง นอกจากน้ีเช้ือเพลิงนิวเคลียร ใชแลว บางสวนยงั สามารถนาํ ไปแปรสภาพเพอ่ื นาํ กลับมาใชใ หมไ ด ซ่ึงจะชวยลดปริมาณของเสียได มากถงึ รอยละ 95 แทง เช้อื เพลิงถูกเกบ็ ใน บอ นา้ํ ภายในโรงไฟฟา ภาพการเกบ็ เชอื้ เพลงิ ใชแ ลว แบบเปย ก ภาพการเก็บเชอ้ื เพลิงใชแ ลว แบบแหง

50 ความปลอดภยั ของโรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลยี ร 1) ดานการออกแบบและการกอ สราง ภายในโรงไฟฟาจะมีโครงสราง 5 ช้ัน เพ่ือ ปอ งกันรังสรี ่วั ไหล ซึง่ ชัน้ สดุ ทายคอื โครงสรา งอาคารคลุมปฏิกรณทําจากคอนกรีตเสริมเหล็กหนา ประมาณ 2 เมตร จึงทาํ ใหไมมีรังสีร่ัวไหลออกสูภายนอก และมีความแข็งแรงทนทานสามารถทน ตอการชนของเครื่องบินได นอกจากนี้โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรถูกออกแบบใหหยุดเดินเคร่ือง อัตโนมัติเม่ือสภาวะภายในหรือภายนอกไมปกติ ไมวาจะเปน อุณหภูมิ ความดัน รังสี ในอาคาร เครื่องปฏกิ รณส งู เกนิ กาํ หนด หรอื เกดิ แผน ดนิ ไหว ภาพแบบจําลองโครงสรา งอาคารคลุมปฏกิ รณ ภาพตดั ขวางผนงั อาคารคลมุ ปฏิกรณ ภาพการทดสอบผนังอาคารคลุมปฏิกรณโ ดยการชนของเคร่ืองบิน

51 2) ดา นการอบรมพนักงานเดินเครื่อง พนักงานเดินเคร่ืองจะตองสอบใบอนุญาต เดนิ เครื่อง ท้ังภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติในหองควบคุมจําลองโดยพนักงานตองสามารถตัดสินใจ แกไขปญ หาและเหตุขดั ของตา ง ๆ ไดภายในระยะเวลาท่ีกําหนด โดยใบอนุญาตท่ีไดเฉพาะสําหรับ แบบปฏิกรณนิวเคลียรและขนาดที่กําหนดเทาน้ัน ในทุก 2 - 3 ป พนักงานเดินเครื่องจะตอง เขารับการอบรมเพิ่มเติมและสอบเพ่ือตอใบอนุญาต ท้ังน้ีพนักงานทุกคนในโรงไฟฟาพลังงาน นิวเคลียร จะไดรับการอบรมวัฒนธรรมความปลอดภยั โดยมมี าตรการสง เสริม สนับสนนุ และจูงใจ ใหทุกคนตระหนักวาความปลอดภัยเปนเรื่องสําคัญ ซึ่งทุกคนมีสวนรวมในการสอดสองดูแล ปอ งกันและแกไ ข ภาพหองควบคมุ จาํ ลองโรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลยี ร 3) ดา นการกาํ กับดแู ลความปลอดภยั นอกจากความปลอดภัยในระบบปฏิบัติการ ของโรงไฟฟา พลังงานนวิ เคลยี รแลว ทกุ ประเทศท่มี ีโรงไฟฟา พลังงานนิวเคลียร จะตองมีหนวยงาน ที่กํากับดูแลความปลอดภัยโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร โดยการดําเนินการทุกอยางจะตองเปนไป ตามมาตรฐานดา นความปลอดภัยของทบวงการพลังงานปรมาณูระหวางประเทศ (International Atomic Energy Agency : IAEA) ซึ่ง IAEA จะตรวจสอบโรงไฟฟากอนเดินเคร่ือง ตรวจสอบ การเคลอ่ื นยายเชือ้ เพลงิ เขา - ออก จากเครือ่ งปฏกิ รณ ติดต้ังกลองวงจรปดเพ่ือติดตามการทํางาน และสุมตรวจโดยไมแจงลวงหนาปละ 2 - 3 ครั้ง ซึ่งหากการเดินเครื่องโรงไฟฟาไมเปนไปตาม ขอ กาํ หนดดานความปลอดภยั โรงไฟฟาจะถกู สงั่ ใหหยดุ เดนิ เครื่องเพื่อแกไข จะสามารถเดินเครื่อง ไดอีกเมอ่ื ไดรบั การตรวจสอบและผา นขอกาํ หนดดานความปลอดภยั แลว

52 การปฏบิ ัติตนใหถ กู ตองในการใชพ ลังงานนวิ เคลยี ร การใชพ ลังงานทกุ รปู แบบ เชน พลังงานไฟฟา พลังงานเช้ือเพลิง พลังงานความรอน หรอื พลังงานนิวเคลียร ลวนมีขอจํากัด ดังนั้นนอกจากจะศึกษาถึงประโยชนที่ไดรับแลวยังคงตอง ศึกษาถึงผลกระทบทอี่ าจเกิดข้นึ จากการใชและความปลอดภัยในการใชพลังงานทุกรูปแบบ แมวา จะมปี ระโยชนม ากมาย แตถาหากใชดว ยความประมาท ขาดความระมัดระวัง ขาดความรูก็อาจจะ ทําใหไดรับอันตรายได พลังงานนิวเคลียรก็เชนกันตองใชอยางรูเทาทันและปฏิบัติตนตามขอควร ปฏิบัติกจ็ ะปลอดภยั ไดโ ดยเฉพาะจากรงั สี ปกติแลวรังสีเปนสิ่งท่ีเราไดรับจากธรรมชาติตลอดเวลาในชีวิตประจําวัน ไมวาจะ เปน รงั สีจากพน้ื โลกหรอื จากนอกโลก เชน รังสีคอสมิก อากาศทเี่ ราหายใจ อาหาร และนํ้าท่ีบริโภค การรับชมโทรทัศน ผนังบาน พ้ืนอาคาร ผนังโรงเรียน และท่ีทํางานลวนประกอบดวยสาร กัมมันตรังสีท้ังสิ้น หรือพูดไดวารังสีสามารถพบไดในสิ่งแวดลอมรอบ ๆ ตัวเรา แมแตในรางกาย ของเราเองก็มีธาตุกัมมันตรังสีอยูเชนกัน (ธาตุโพแทสเซียม - 40 หรือ K - 40 เปนแหลง กมั มนั ตภาพรังสหี ลกั ในรา งกายของมนุษย) สว นรังสจี ากโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรน้ันถือเปนรังสี ทีม่ นุษยผลติ ขน้ึ ซง่ึ เมื่อเปรยี บเทียบกบั รังสีที่เราไดรับจากธรรมชาตแิ ลว ถือวา มคี า นอ ยกวามาก ภาพสดั สวนของปรมิ าณรังสใี นส่งิ แวดลอม

53 ภาพรงั สใี นชีวติ ประจําวัน แหลงกําเนิดพลังงานนิวเคลียรมีอยูทุกหนแหง แตก็มีสถานที่บางแหงท่ีอาจมี ตนกําเนิดรังสีหรือมีสารกัมมันตรังสีซึ่งถูกนํามาใชประโยชนในดานตาง ๆ เชน การแพทย เกษตรกรรม อุตสาหกรรม เปนตน ซ่ึงสถานที่ที่มีตนกําเนิดรังสีหรือสารกัมมันตรังสีนั้นสามารถ สงั เกตไดจ ากสัญลักษณรปู ใบพัดสีมวงแดงหรือดําบนพื้นสเี หลอื ง ภาพสัญลกั ษณแ สดงสถานที่ที่มีตนกําเนิดรงั สี

54 ตวั อยา งสถานท่ที ม่ี กี ารใชสารกัมมันตรงั สี ไดแ ก 1. โรงพยาบาล 2. โรงงานอุตสาหกรรมทใ่ี ชส ารกมั มนั ตรงั สีในเครอื่ งมอื เคร่อื งจักร 3. สถาบันวิจัยท่ีใชสารกัมมันตรังสี เชน สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียรแหงชาติ (องคก ารมหาชน) เปน ตน 4. สถาบันการศึกษาทใ่ี ชสารกัมมันตรงั สเี พอ่ื จัดการเรยี นการสอนและการวิจยั หลกั การปองกนั อนั ตรายจากรังสี มอี ยู 3 ขอ ไดแ ก 1. เวลา (Time) : การปฏบิ ตั ิงานทางดานรังสีตองใชเวลานอยที่สุด เพื่อปองกัน ไมใ หรางกายไดรับรงั สเี กินมาตรฐานที่กําหนดไวส ําหรับบคุ คล 2. ระยะทาง (Distance) : ความเขม ของรงั สีจะลดลงไปตามระยะทางท่ีหางจาก สารตน กาํ เนดิ รงั สี 3. การกาํ บัง (Shielding) : ความเขมของรังสีจะลดลงเมื่อผานวัสดุกําบัง ซ่ึงจะ มากหรอื นอยข้นึ อยูกบั พลงั งานของรังสี คุณสมบัติ ความหนาแนน และความหนาของวัสดุที่ใชใน การกาํ บงั

55 ตอนท่ี 3 พลงั งานทดแทนในชมุ ชน วกิ ฤตการณดานพลังงานไดก อ ตัว และมีแนวโนมทวีความรุนแรงเพ่ิมมากขึ้น ทั้งจากการ ขาดแคลนแหลงพลังงาน และผลกระทบของการใชพลังงาน ท่ีมีตอสภาวะสิ่งแวดลอม ดังน้ัน ทุกภาคสว นจึงตองตระหนักถึงวกิ ฤตการณเ หลา น้ี และพยายามคิดคน เพ่ือหาทางออก หนทางหน่ึง ในการแกไ ขวิกฤตการณดังกลาว คือ การใชพ ลงั งานทดแทน เนื่องจากแตละทองถิ่นมีโครงสรางพ้ืนฐาน สภาพแวดลอมและวัตถุดิบท่ีจะนํามาแปลง สภาพเปนพลังงานเพ่ือใชงานในทองถิ่นท่ีแตกตางกันออกไป ดังนั้นแตละทองถ่ิน หรืออาจจะ เรมิ่ ตน ท่คี รัวเรอื น จะตอ งพิจารณาวามอี ะไรบา งทีม่ ีศักยภาพ เพียงพอที่จะนํามาผลิตเปนพลังงาน เพ่ือใชใ นครวั เรือน หรือทองถิน่ ของตนเองไดบา ง อาทเิ ชน เชอื้ เพลิงชีวมวล (Biomass) ซ่ึงเปนวัสดุ หรือสารอินทรียท่ีสามารถเปลี่ยนแปลงเปนพลังงานได ชีวมวลนับรวมถึงวัสดุเหลือทิ้งทาง การเกษตร เศษไม ปลายไมจากอุตสาหกรรมไม มูลสัตว ของเสียจากโรงงานแปรรูปทางการเกษตร และของเสียจากชุมชน หรือกากจากกระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมการเกษตร เชน แกลบ ชานออย เศษไม กากปาลม กากมันสําปะหลัง ซังขาวโพด กาบและกะลามะพราว และสาเหลา เปน ตน เช้ือเพลิงชีวภาพ (Biofuel) เช้ือเพลิงท่ีไดจากชีวมวล (Biomass) เปนพลังงานที่ไดจาก พืชและสัตวโดยมีพ้ืนฐานจากการสังเคราะหแสงแลวเก็บรวบรวมพลังงานจากดวงอาทิตยเอาไว ในรูปของพลังงานเคมี หรือองคประกอบของส่ิงมีชีวิตหรือสารอินทรียตาง ๆ รวมทั้งการผลิต จากการเกษตรและปาไม เชน ไมฟน แกลบ กากออย วัสดุเหลือใชทางการเกษตรอื่น ๆ พลังงาน แสงอาทิตย พลังงานนํ้าตลอดจนพลงั งานลม พลังงานความรอนใตพภิ พ เปน ตน เม่ือครัวเรือน หรือทองถ่ินทราบศักยภาพวาตนเองมีความพรอมท่ีจะผลิตพลังงาน จากแหลงใดมากท่ีสุดแลว ก็สามารถพิจารณาดําเนินการได โดยอาจเร่ิมจากการไปศึกษาดูงาน หรอื ขอคาํ แนะนําจากหนวยงานที่เกี่ยวของ เชน จากครัวเรือน หรือทองถ่ินที่ประสบความสําเร็จ ในการผลิตพลังงานขึ้นใชเอง หรือจากหนวยงานราชการ รวมถึงสถาบันการศึกษาตาง ๆ ซึ่งจะ ทําใหไดแนวทางในการพัฒนาพลังงานทองถ่ินขึ้นใชเองอยางเหมาะสมและมีโอกาสประสบ ความสําเร็จสงู ชุมชนแตละชุมชนจะมีศักยภาพของแตละชุมชนแตกตางกันไปตามศักยภาพของแตละ พื้นท่ี เชน พ้ืนท่ีท่ีมีการเล้ียงสัตวจํานวนมากก็จะมีศักยภาพในการนํามูลสัตวมาทําไบโอกาซ หรือพ้ืนทที่ มี่ กี ารเพาะปลกู ออย หรอื มนั สําปะหลงั ก็จะมีศกั ยภาพในการนํามาทาํ ชวี มวล เปนตน ตัวอยา ง องคกรปกครองสวนทองถ่ินที่ไดใหความสําคัญกับการผลิตพลังงานทดแทนใช อยา งเปน รปู ธรรม

56 1. พลังงานทดแทนจากกระแสลม องคกรปกครองรูปแบบพิเศษอยาง \"เมืองพัทยา\" อําเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี ก็มี ความตื่นตวั ในการคิดหาพลงั งานทดแทน คอื กงั หนั ลมมาใช เพือ่ ลดการพง่ึ พานํา้ มนั เชนกัน โครงการนี้เกิดขึ้นเน่ืองจากบนเกาะลานมีประชากรอาศัยอยู 489 ครัวเรือน หรือ ประมาณ 3,000 คน ไมรวมประชากรแฝงอีกกวา 2,000 คน และยังมีนักทองเท่ียวท้ังไทยและ ตางชาติที่หลั่งไหลเขามาพักผอนอยูบนเกาะอีกประมาณ 60,000 คนตอเดือน การผลิตไฟฟาบน เกาะยังตองพ่ึงพาเครื่องปนไฟของการไฟฟาสวนภูมิภาค (กฟภ.) ท่ีตองใชนํ้ามันดีเซลเปนตนทุน หลกั ท่มี ีราคาสงู ข้ึนทกุ วนั นอกจากจะมตี นทุนการผลิตไฟสงู ขนึ้ เรือ่ ย ๆ เครื่องปนไฟแบบเดิมยังเกิด การชํารุดอยูบอยคร้ังทําใหเครื่องใชไฟฟาตามบานและสถานประกอบการบนเกาะไดรับความ เสียหายจากเหตุกระแสไฟฟาตก และบางวันกระแสไฟฟาที่ผลิตไดก็ไมเพียงพอตอความตองการ ดว ย เมืองพัทยา จึงมีแนวคิดหาพลังงานรูปแบบใหมมาทดแทนน้ํามัน โดยคํานึงถึงปญหา สิ่งแวดลอมเปน สาํ คัญ ทัง้ ยงั นอมนาํ แนวพระราชดํารขิ องพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ในดานการ ใชพลงั งานทดแทน และการพง่ึ พาตวั เองอยา งย่ังยืนมาใช โดยการคัดเลือกพื้นที่เกาะลานท่ีมีความ เหมาะสมทางสภาพภูมิประเทศ ทั้งกระแสลมและพลังงานแสงอาทิตย ซึ่งสามารถผลิต กระแสไฟฟาไดทั้งป และยังเปนการชวยสงเสริมการทองเที่ยว และเปนแหลงเรียนรูพลังงาน ทดแทนอกี ทางหน่ึงดว ย บริเวณหาดแสมหา งจากจุดเนินนมสาวประมาณ 20 เมตร คือ ทําเลท่ีถูกเลือกใหเปน สถานที่ติดตั้งกังหันลม โดยแบงการดําเนินงานออกเปน 3 ระยะ ระยะละ 15 ตน รวมท้ังสิ้นมี กังหันลม 45 ตน จากการตรวจวัดความเร็วลมที่เกาะลานพบวามีความเร็วลมเฉล่ียท่ีประมาณ 4 - 5 กิโลเมตรตอวนิ าที ซึ่งจะทําใหระบบกังหันลมผลิตกระแสไฟฟาไดท่ี 25 - 30 กิโลวัตต และ หากมลี มเฉลี่ยตอเนื่องประมาณ 10 ชั่วโมง จะทําใหระบบสามารถผลิตกระแสไฟฟาไดประมาณ วนั ละ 200 หนวย และลดการใชนํ้ามันดีเซลเพื่อผลิตกระแสไฟฟาไดถึงวันละประมาณ 200 ลิตร หรอื ประมาณรอ ยละ 20 ของปรมิ าณการใชน้ํามันดีเซล ขณะที่ตนทุนการผลิตไฟฟาจากกังหันลม อยทู ีห่ นวยละ 6 บาท ซ่ึงถูกกวาการใชนํ้ามนั ดเี ซลเปนเช้อื เพลงิ ถึง 3 บาท การติดต้ังกังหันลม พรอมทั้งระบบควบคุม จนเริ่มตนเดินเครื่องผลิตกระแสไฟฟา สําเร็จต้ังแตเดอื นพฤศจกิ ายน ป พ.ศ. 2550 โดยพลังงานทไี่ ดจ ากการหมุนของกงั หันลม จะถูกเก็บ รวบรวมที่หองสํารองพลังงาน ซ่ึงทําหนาท่ีคลายแบตเตอร่ีกอนใหญที่ควบคุมการสั่งการไดทั้ง

57 2 ระบบ คือ ระบบส่ังการโดยมนุษย และระบบคอมพิวเตอร ในระยะแรกกระแสไฟฟา ท่ีผลิตได ถูกจายเพื่อใชงานโดยตรงบริเวณทาหนาบาน บริเวณหาดแสม และกระแสไฟฟา สาธารณะตาง ๆ บนเกาะ แตในปจจุบันกระแสไฟฟาถูกจายรวมเขาสูระบบของการไฟฟา สว นภูมภิ าค กอนทจ่ี ะกระจายตามสายสงเพือ่ ใชง านในชุมชนตอไป 2. พลังงานทดแทนจากพลงั นํา้ โรงไฟฟาพลังน้ํา ชุมชนบานคลองเรือ หมู 9 ตําบลปากทรง อําเภอพะโตะ จังหวัด ชุมพร เปนแหลง ตน นา้ํ อยูในพ้นื ทล่ี ุมนํ้าหลังสวนตอนบนในเขตรักษาพนั ธุสตั วป า ควนแมยายหมอน สภาพพื้นท่ีเปนปาดิบช้ืนบนภูเขาสลับซับซอน มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง ม่ังค่ังดวย ทรพั ยากรธรรมชาติ คลองเรือเปนชุมชนขนาดเล็ก มีประชากรอาศัยอยู 81 ครัวเรือน รวมท้ังส้ิน 183 คน ภายในหมูบานไมมีกระแสไฟฟาในป พ.ศ. 2537 หนวยอนุรักษและจัดการตนน้ําพะโตะ กรมอทุ ยานแหง ชาติสัตวป าและพันธุพ ืช ไดจัดทําโครงการ “คนอยู - ปา ยงั ” ตามแนวพระราชดําริ ในสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ สรางการมีสวนรวมของชุมชน เพื่อสรางความ ม่ันคงดานเศรษฐกิจแกชุมชนภายใตกรอบการอนุรักษสิ่งแวดลอม มีการจัดการการใชประโยชน และปกปองรักษาทรพั ยากร ผสมผสานภูมิปญญาชาวบานและเทคโนโลยีอยางเหมาะสม สงเสริม ความรูใหชุมชนเขมแข็งตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ทําใหชุมชนพัฒนาทางความคิด และกลไกในการดูแลตนเองมากขนึ้ สามารถบริหารจัดการทรัพยากรดิน นํ้า ปาไม ใหดํารงชีวิตอยู รวมกับปาไมอยางสมดุล อยางไรก็ตามชุมชนบานคลองเรือ เปนหมูบานที่ไมมีไฟฟาใชและเปน ความฝนอันสูงสุดของชุมชนท่ีตองการใหลูกหลานในหมูบานไดเห็นขาวสารภายนอก ซึ่งถือเปน “แสงสวางแหง ปญญา” และชาวบา นคลองเรือ ยังคงแสวงหาแหลงความรูและภูมิปญญาจากการ เดินทางไปดูงานในท่ีตาง ๆ อยา งตอเน่อื ง ตอ มาในป พ.ศ. 2551 ไดมโี ครงการการจดั การความรดู า นพลงั งานไฟฟา ในพนื้ ทภี่ าคใต โดยความรวมมือระหวางนักวิชาการจากคณะสังคมสงเคราะหศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร และคณะวศิ วกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร มหาวิทยาลัยชีวิตเมืองนครศรีธรรมราช ภายใตการสนับสนุนจาก การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ซ่ึงไดรวมทํางานกับชุมชน บา นคลองเรือ โดยใชก ระบวนการทํางานแบบมีสวนรวมเริ่มตนจากการศึกษาศักยภาพของชุมชน ในดา นสงั คม และทรพั ยากรธรรมชาติ พรอ ม ๆ กบั การเปดโลกทัศน นําผูน าํ ชมุ ชนศึกษาดูงานดาน การผลิตไฟฟา จากแหลงพลังงานตาง ๆ ทั้งจากเชื้อเพลิง ถานหิน น้ําตก และชีวมวลในพื้นที่ ภาคเหนือและพบวาชุมชนบานคลองเรือ มีความพรอมในดานตาง ๆ โดยเฉพาะศักยภาพทาง ทรัพยากร (น้ํา) และความเขมแข็งของชุมชน ดังน้ันทีมงานดานวิศวกรรมศาสตร จึงเร่ิมศึกษา รายละเอยี ดดา นเทคนิค ศกึ ษาความเปนไปไดใ นการกอสรางโรงไฟฟาพลังนํ้า บริเวณนํ้าตกเหวตา

58 จันทร หลังจากการสํารวจ เกบ็ ขอมลู สภาพพน้ื ท่ี ชมุ ชนจึงไดเลือกโรงไฟฟาที่มีกําลังการผลิต 100 กิโลวตั ต ทีไ่ มส ง ผลกระทบตอสภาพทางธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ตลอดจนวิถีการดํารงชีวิตของ ชมุ ชนที่มมี าแตเดิม ในระหวางการดําเนินโครงการชุมชนมีสวนรวมในทุกข้ันตอนมีการเตรียมชาง ชุมชนเขาอบรมเพ่ิมพูนความรู เรื่องการเดินระบบผลิตไฟฟา การดูแลรักษาเครื่องจักรอุปกรณ ตลอดจนรวมกันวางแผนการกอสราง การระดมทุน การประสานความรวมมือกับภาคีตาง ๆ จนเกดิ องคก ร / กลไกใหมข ้ึนมา ทัง้ ในระดับจงั หวัดและในระดับชุมชน การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ไดเล็งเห็นถึงศักยภาพทางทรัพยากร โดยการนําทรัพยากรมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุดและการสรางความเขมแข็งของชุมชนเพื่อใหเกิด การพฒั นาพลงั งานอยางย่งั ยืน จงึ จัดสง เจาหนาทศ่ี ึกษารายละเอียดความเปนไปไดของการพัฒนา โรงไฟฟา ชมุ ชนบานคลองเรือ และใหการสนบั สนุน ดงั นี้ 1) เคร่ืองกําเนดิ ไฟฟา พรอมอุปกรณป ระกอบ ซ่งึ เปน ผลงานการวิจยั เครือ่ งกําเนดิ ไฟฟาขนาดเล็กของมหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี จากทุนการวิจยั ของ กฟผ. 2) งบประมาณสาํ หรับการจัดหาระบบสงไฟฟา จากโรงไฟฟา ไปยังหมูบา น จํานวน 9,000,000 บาท (เกา ลา นบาท) 3) สนับสนนุ บุคลากรผเู ช่ียวชาญเคร่อื งจกั รอุปกรณและใหค าํ แนะนาํ รวมกับชุมชน ระหวา งการกอ สรางทุกขัน้ ตอน ภาพโรงไฟฟา พลงั นา้ํ ชุมชนบานคลองเรอื อําเภอพะโตะ จังหวัดชุมพร การสรางโรงไฟฟาพลังนํ้าชุมชนบานคลองเรอื แหงน้ี นอกจากจะทําใหชุมชนมีไฟฟาใช แลว ยังเปนการกระตุนใหคนในชุมชนและจากชุมชนอื่น ๆ ไดตระหนักถึงความสําคัญและคุณคา ของการรักษาปาเพื่อสว นรวม ซ่ึงชว ยใหเ จาหนา ท่ขี องหนว ยพทิ กั ษปา และเขตปองกันรักษาสัตวปา ในพนื้ ที่สามารถปฏบิ ัตงิ านไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพมากขน้ึ การใชบ ทเรยี น โรงไฟฟา พลงั นํ้าชมุ ชนใน

59 ฐานะท่ีเปนเครื่องมือในการพัฒนาชุมชนใหเขมแข็งและจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ส่ิงแวดลอม แบบบรู ณาการ และที่สาํ คัญทส่ี ุด คือการสรา งศนู ยร วมพลังชุมชนตาง ๆ ท่ีมีศักยภาพคลาย ๆ กัน รวมตวั กันเปนเครอื ขา ยจดั การ ดนิ ปา นาํ้ ไฟฟา อยางยง่ั ยนื และเขมแข็งตอ ไป ปญหาเรื่องพลังงาน จึงเปนปญหาเชิงโครงสรางที่เก่ียวของทั้งการเมือง เศรษฐกิจ สังคม วฒั นธรรม และสภาพแวดลอม ซึ่งการแกไขปญหาไมใชแคการกําหนดนโยบายจากสวนบน เทา นัน้ แตตอ งสรางกระบวนการเรียนรูใหเกิดข้ึนกับประชาชน สรางการมีสวนรวมในการรวมคิด รวมทําตั้งแตระดับทองถ่ิน ซ่ึงตองคํานึงถึงทรัพยากร แหลงพลังงานในทองถ่ิน การกําหนด มาตรการในการอนุรักษพลังงานและการพัฒนาเทคโนโลยีพลังงานทดแทน การจัดการพลังงาน ระดับทองถิ่นจึงเปนกระบวนการหนึ่งท่ีชวยแกไขปญหาที่กลาวมาขางตน เน่ืองจากเปนเวที การเรียนรูท่ีทําใหชุมชนไดเห็นสถานภาพพลังงานของชุมชนเอง และไดตระหนักในศักยภาพ ของชุมชนดานการจัดการทรัพยากรภายใน ตลอดจนไดรูแนวทางในการแกไขปญหาและ มีเปา หมายรว มกันในการจดั การพลังงานของชุมชน โดยเลือกเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมกับชุมชนน้ัน ๆ นอกจากนย้ี ังชวยใหเกดิ การกระจายอํานาจสูทองถิ่น และยกระดับขีดความสามารถของประชาคม ทองถิ่น ในระดับองคการบรหิ ารสวนตาํ บล อําเภอ จังหวัด โดยชุมชนไดเขามามีสวนรวมอยางเปน รูปธรรมในการแกไขปญหาดานพลังงานของชุมชนเอง อันเปนกระบวนการแหงประชาธิปไตยท่ี ชวยลดความขดั แยงท่ีเกิดข้ึนและกอใหเกิดพลังของภาคประชาชน ทั้งยังชวยใหเกิดการสรางงาน ในทองถ่ิน นําไปสูการพฒั นาชนบทและการพฒั นาประเทศอยา งย่งั ยืนตอไป ตอนท่ี 4 ตนทุนการผลติ พลงั งานไฟฟา ตอ หนว ยจากเช้อื เพลงิ แตละประเภท การพิจารณาตน ทุนของการผลิตไฟฟาของพลงั งานทดแทนประกอบไปดวย 1. มลู คาในการวิจัยและพัฒนาระบบของการผลติ ไฟฟาดวยพลังงานทดแทน (Research and Development Cost) เปนคาใชจายจมหรือคาใชจายในอดีต (Sunk Cost) มักไมนํามา พิจารณาผลประโยชนห รอื ตน ทนุ เพราะไมม ผี ลตอการจะลงทุนหรือไมล งทุนในการติดตงั้ ระบบ 2. มูลคาการลงทุนหรือการจัดหาการติดตั้งระบบผลิตไฟฟาดวยพลังงานทดแทน (Investment Cost) เปน คา ใชจ า ยทเี่ กดิ ข้นึ เพ่อื ทาํ ใหเกดิ ความพรอ มท่ีจะดําเนินการระบบ ไดแ ก 2.1 มูลคาทด่ี ิน ขนาดพืน้ ทข่ี นึ้ อยกู บั สวนประกอบของโรงไฟฟาพลังงานทดแทนแตละ ประเภท ซ่ึงพืน้ ท่แี ตละแหง จะมรี าคาประเมินที่แตกตา งกนั

60 2.2 มูลคาวัสดุอุปกรณที่ใชในการผลิตไฟฟา เชน มูลคากังหันลมท่ีใชในโรงไฟฟา พลงั งานลม หรือมลู คาแผงเซลลแ สงอาทิตยทีใ่ ชใ นโรงไฟฟา พลังแสงอาทติ ย เปน ตน 2.3 มูลคา การติดตั้งระบบ คอื คาใชจายในการติดตั้งซ่ึงประกอบไปดวย คาปรับพ้ืนท่ี เชน การทําถนนเพ่ือความสะดวกในการขนสงวัตถุดิบ คาระบบเสริม เชน หมอแปลงไฟฟา คา เชือ่ มโยงระบบ เปนตน 3. มลู คา การปฏิบตั ิงานและการบาํ รุงรักษาซ่ึงมีรายละเอยี ดคาใชจายจําแนกไดด ังนี้ 3.1 คาการปฏิบัติงานเปนคาใชจายในการดําเนินการ เชน คาน้ํา - คาไฟ คาแรง คาโทรศัพท คาขนสง คาโฆษณาประชาสัมพันธ คาประกันตาง ๆ คาฝกอบรม คาอะไหล คาท่ีปรึกษา เปนตน เปนคาใชจายท่ีจํานวนเงินไมเปล่ียนแปลงตามปริมาณการผลิต ไมวาจะทํา การผลติ ในปรมิ าณมากหรอื นอยกต็ าม 3.2 คาบํารุงรักษา เปนคาใชจายในการบํารุงรักษาวัสดุอุปกรณ เคร่ืองจักรและ สง่ิ กอ สรา งเพือ่ ใหด าํ เนนิ การตอไปไดตลอดอายุของระบบ

61 ตารางเปรยี บเทียบตน ทนุ การผลิตตอ หนวยของพลงั งานไฟฟาทผ่ี ลติ จากเชือ้ เพลงิ แตละประเภท ขนาด 1,000 เมกะวตั ต ประเภท ตน ทนุ การผลิต (บาท/หนวยไฟฟา ) พลังงานลม 5.00 – 6.00 พลังนาํ้ ขนาดเลก็ 2.50 – 2.70 พลงั งานแสงอาทติ ย 8.00 – 9.00 ชวี มวล 3.00 - 3.50 ถานหินนาํ เขา 2.50 – 3.00 นิวเคลยี ร 2.50 – 3.00 ทมี่ า : การไฟฟาฝายผลติ แหง ประเทศไทย เน่อื งจากการผลติ ไฟฟาจากพลังงานแสงอาทติ ยแ ละพลงั งานหมุนเวียนอื่น ๆ ยังมีตนทุน การผลิตราคาสูงเมื่อเทียบกับการผลิตไฟฟาจากโรงไฟฟาท่ีใชเช้ือเพลิงจากฟอสซิล ดังน้ันการ จดั การมาตรการสงเสริมเพื่อสรางสิ่งจูงใจใหกับนักลงทุนเกิดขึ้น เรียกวา มาตรการสวนเพิ่มราคา รับซอื้ ไฟฟา จากพลังงานหมนุ เวียน ระบบ Adder (Adder Cost) เปนการใหเงินสนับสนุนการผลิต ตอหนวยการผลิต เปนการกําหนดราคารับซ้ือในอัตราพิเศษหรือเฉพาะสําหรับไฟฟาที่มาจาก พลงั งานหมนุ เวยี น ภายในระยะเวลารบั ซื้อไฟฟา ท่ีชัดเจนและแนน อน ชวงท่ีผานมาประเทศไทยไดมีการสนับสนุนใหมีการลงทุนดานพลังงานทดแทนมากข้ึน โดยใชมาตรการสวนเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟา ระบบ Adder การมีสวนเพิ่มราคารับซื้อไฟฟา มีวัตถุประสงคเ พื่อชดเชยตนทุนการลงทุน (Capital Cost) ที่มีราคาสูงกวาโรงไฟฟาท่ีใชเช้ือเพลิง ปกติ คาสวนเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟานี้เปลี่ยนแปลงตามประเภทของแตละพลังงานทดแทน โดยเฉพาะโรงไฟฟาพลังงานแสงอาทติ ยไดร บั เงนิ สว นเพม่ิ น้มี ากทีส่ ดุ คาสว นเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟา ไดใ ชเ งินจากกองทนุ สง เสริมอนรุ กั ษพ ลงั งานเพม่ิ เติมจากคาไฟฟาปกติ (ราคาท่ีผูขายไฟฟาจะไดรับ คือ คา รับซ้ือไฟฟาปกติ รวมกับสวนเพ่ิมราคารับซ้ือไฟฟา) ทําใหมีผลกระทบตออัตราคาไฟฟาท่ี ผูใ ชไ ฟฟา ตอ งแบกรับ หากมโี รงไฟฟาพลงั งานแสงอาทติ ยมากเกนิ ไป จากมาตรการสวนเพ่ิมราคารับซ้ือไฟฟาจากพลังงานหมุนเวียน ระบบ Adder มีขอเสีย คอื ผผู ลติ ไฟฟาเอกชนจะมีกําไรเพม่ิ ข้นึ เรอ่ื ย ๆ จากราคาคาไฟฟาท่ีการไฟฟาสวนภูมิภาค (กฟภ.) รับซอ้ื เน่อื งจากคาไฟฟา ฐานมีแนวโนม สูงขนึ้ ทกุ 5 ป ขณะที่ผผู ลติ มกี ารลงทุนครัง้ เดียวเฉพาะตอน

62 เร่ิมตนโครงการเทาน้ัน ทําใหผูผลิตมีกําไรมากเกินไป และไมเปนธรรมกับประเทศ ท่ีตองนํา เงนิ กองทุนนํา้ มนั เชือ้ เพลงิ ไปอุดหนนุ คณะกรรมการนโยบายพลังงานแหงชาติ (กพช.) ไดมีมติจากการประชุมเมื่อวันท่ี 28 มิถนุ ายน 2553 ใหคณะอนุกรรมการ ฯ พิจารณาปรบั มาตรการสวนเพ่ิมราคารับซื้อไฟฟาจาก พลังงานหมุนเวียนเปนระบบ Feed-in Tariff (FiT) ซ่ึงถือเปนมาตรการจูงใจที่ประเทศที่พัฒนา แลวหลายประเทศใชเ พื่อกระตุนใหเ กดิ การลงทนุ ผลิตพลงั งานสะอาด ซึ่งมคี วามแตกตา งจากระบบ Adder ทีก่ ารใหเ งนิ สนับสนนุ ในลกั ษณะเดิมจะกระทบกบั อัตราคาไฟฟาท่ีผูบริโภคจะตองแบกรับ ในอนาคต สวนระบบ Feed-in Tariff นั้น เปนอัตราคาไฟฟารวมตอหนวยท่ีสอดคลองกับตนทุน การผลิตไฟฟาจากพลังงานหมุนเวียนในแตละเทคโนโลยี และราคาขายไฟที่ผูลงทุนไดรับภายใต มาตรการน้ีจะคงท่ีตลอดอายุโครงการ ไมเปลี่ยนแปลงตามคาไฟฐาน และคา Ft เหมือนระบบ Adder เดิมทําใหเกิดความเปนธรรมทั้งตอผูประกอบการและผูบริโภคโดยเบื้องตนสําหรับ พลังงานแสงอาทิตยรัฐบาลตั้งไวที่ 5.94 บาท/หนวยและยังมีแนวโนมการยืดระยะเวลา การทําสัญญาจากเดมิ 10 ป ไปเปน 20 ปดว ย ตารางเปรียบมาตรการสว นเพม่ิ ราคารบั ซ้ือไฟฟาจากพลงั งานหมนุ เวยี น ระบบ Adder และระบบ Feed-in Tariff มาตรการสวนเพมิ่ ราคารบั ซ้ือไฟฟาจากพลังงาน มาตรการสว นเพมิ่ ราคารับซ้อื ไฟฟาจากพลังงาน หมุนเวียนระบบ Adder หมุนเวียนระบบ Feed - in Tariff ผูประกอบการจะไดรับ Adder เพิ่มเติมจากคาไฟฟา ผูประกอบการจะไดราคารับซ้ือคงท่ีตลอดอายุ ฐาน + Ft ในการขายไฟฟาเปนระยะเวลา 7 หรือ 10 สัญญา 20 ป หรือ 25 ป (ตามแตประเภทพลังงาน ป (ตามแตป ระเภทพลังงานหมนุ เวยี น) หมุนเวยี น) การสนับสนนุ ภายใตระยะเวลาจํากัด 7 – 10 ป แมวา FiT ทําใหภ าครัฐมคี วามมั่นใจวา ผูประกอบการจะมี จะมีขอดีที่จูงใจใหเอกชนลงทุนมากกวา เนื่องจาก แรงจงู ใจในการผลิตไฟฟาจนครบอายุสญั ญา ระยะเวลาคนื ทุนเรว็ ขนึ้ แตอาจสง ผลใหผูป ระกอบการ หยดุ ดําเนนิ โครงการภายหลงั จากสิ้นสดุ ระยะเวลาการ รบั Adder ภายหลังจากหมดระยะเวลา Adder 7 – 10 ป สะดวกตอภาครัฐในการกําหนดนโยบายการจัดหา ผปู ระกอบการจะสามารถขายไฟฟาไดในราคาขายสง ไฟฟา และโครงสรางราคา เนอ่ื งจากภายใตโครงสรา ง เฉลี่ย + Ft ซึ่งมีความไมแนนอนสูงในอนาคต ทําให FiT ภาครัฐสามารถทราบตนทุนไฟฟาลวงหนาใน

63 เกิดความเสี่ยงตอผูประกอบการ หรือความไมเปน ราคาคงท่เี ปน ระยะเวลา 20 – 25 ป ซึ่งจะลดความ ธรรมตอ ภาครัฐ / ประชาชน ผันผวนดานราคาไฟฟาลงได FiT ทาํ ใหปญหาความซํ้าซอนในโครงสรางคาไฟฟา หมดไป ตอนท่ี 5 ขอดีและขอ จาํ กดั ของการผลิตไฟฟาจากเช้อื เพลิงแตล ะประเภท พลงั งานมีประโยชนเ ปนสงิ่ ที่จาํ เปน ตอมนุษยไ มว า จะเปนพลังงานสิ้นเปลืองหรือพลังงาน ทดแทน เพราะพลังงานทั้งหลายทั้งมวลเปนตัวขับเคล่ือนใหกระบวนการพัฒนาดําเนินไปอยาง ตอเน่อื งไมว า จะดานใดกต็ าม จงึ ทาํ ใหอัตราการใชเ พมิ่ ปริมาณมากข้ึนเร่ือย ๆ ในทางกลับกันเม่ือมี การใชเพิ่มข้นึ พลงั งานบางอยา งก็กําลังมปี ริมาณลดนอยลง อยางไรก็ตามเช้ือเพลิงแตล ะประเภทที่ นํามาใชในการผลิตพลังงานไฟฟามีขอดีและขอจํากัดที่แตกตางกัน ดังน้ันจึงจําเปนตองรูขอดี และขอจํากัดเชอ้ื เพลงิ ประเภทตาง ๆ เพ่อื นํามาเปนขอ มลู ในการพจิ ารณาเลอื กใชเชื้อเพลิงในแตละ ประเภทไดอยางถกู ตองและเหมาะสมตอ ไป ตารางการเปรียบเทยี บขอดีและขอ จาํ กดั ของเชื้อเพลิงแตล ะประเภท แหลง ขอ ดี ขอ จํากัด พลังงาน ถา นหิน 1) มตี นทนุ ในการผลติ ตํ่า 1) ปลอ ยกา ซเรือนกระจก 2) มปี ริมาณเช้อื เพลิงสํารองมาก 2) ใชเ ชอื้ เพลิงในปริมาณมาก 3) สามารถผลติ ไฟฟา ไดต ลอด 24 ชว่ั โมง 3) ประชาชนไมเช่ือมั่นเร่ืองมลภาวะทาง 4) ขนสงงา ย จัดเก็บงาย อากาศ นํ้ามัน 1) ขนสง งาย 1) ปลอ ยกา ซเรอื นกระจก 2) หาซ้อื ไดงาย 2) มปี ริมาณเชอ้ื เพลิงสาํ รองเหลอื นอย 3) มีผลกระทบตอส่ิงแวดลอมนอยกวาการ 3) ตอ งนําเขาจากตางประเทศ ผลติ ดวยถานหิน 4) ราคาไมคงท่ีขึ้นกับราคาน้ํามันของ 4) สามารถเดินเคร่ืองไดอยางรวดเร็วเหมาะ ตลาดโลก สําหรับผลิตไฟฟาในกรณีฉุกเฉินหรือชวง 5) ไฟฟา ท่ผี ลิตไดมตี นทุนตอ หนว ยสูง ความตองการไฟฟาสูงได กา ซธรรมชาติ 1) มีการเผาไหมสมบูรณจึงสงผลกระทบตอ 1) ปลอยกา ซเรอื นกระจก สิ่งแวดลอมนอยกวาเช้ือเพลิงฟอสซิล 2) ตองนําเขา จากตางประเทศ

64 ประเภทอนื่ ๆ 3) ราคากาซธรรมชาติไมคงท่ีผูกติดกับราคา 2) มีประสิทธิภาพในการผลิตไฟฟาสูง น้ํามนั สามารถผลติ ไฟฟา ไดต ลอด 24 ชว่ั โมง 4) มปี รมิ าณเชื้อเพลงิ สํารองเหลือนอ ย 3) มตี นทุนในการผลติ ตาํ่ พลังงานลม 1) เปนแหลงพลังงานที่ไดจากธรรมชาติไมมี 1) มีความไมแนน อนข้ึนอยกู บั สภาวะอากาศ คา เชอื้ เพลงิ บางฤดูอาจไมมีลมตองใชแบตเตอร่รี าคา 2) เปนแหลง พลงั งานสะอาด แพงเปนแหลง เก็บพลงั งาน 3) สามารถใชร ะบบไฮบรดิ เพื่อใหเกดิ ประโยชน 2) สามารถใชไดใ นบางพ้นื ท่ีเทา นน้ั พื้นท่ที ่ี สูงสดุ คอื กลางคนื ใชพลงั งานลม เหมาะสมควรเปน พ้ืนทท่ี ่ีมกี ระแสลมพัด กลางวันใชพ ลงั งานแสงอาทิตย สมํา่ เสมอ 3) มีเสยี งดงั และมผี ลกระทบตอ ทัศนยี ภาพ 4) ทําใหเกิดการรบกวนในการสง สญั ญาณ โทรทศั นและไมโครเวฟ 5) ตน ทุนสงู 6) สาเหตุหนงึ่ ของการตายของนกจากการ บินชนกังหนั ลมท่กี าํ ลงั หมุนอยู

65 ตารางการเปรียบเทียบขอดีและขอ จํากดั ของเช้อื เพลิงแตละประเภท (ตอ ) แหลง ขอดี ขอจํากดั พลังงาน พลงั งานนํา้ 1) ไมตองเสียคาใชจ ายในการซอ้ื เช้ือเพลงิ 1) การเดินเคร่อื งผลติ ไฟฟา ข้ึนกับปรมิ าณน้าํ นอกจากใชเงินลงทุนกอ สรา ง ในชว งท่สี ามารถปลอยนํา้ ออกจากเขือ่ นได 2) ไมกอใหเ กดิ กาชคารบ อนไดออกไซดจ าก 2) การกอสรางเขือ่ นขนาดใหญใ นประเทศไทย การผลิตไฟฟา มขี อจาํ กัด เนื่องจากอางเกบ็ นาํ้ ของเขอื่ น 3) โครงการโรงไฟฟาพลงั นา้ํ ขนาดใหญม ีขีด ขนาดใหญจะทําใหเกิดนํ้าทวมเปนวงกวาง ความสามารถสูงในการรักษาความมั่นคงให สง ผลกระทบตอ บา นเรอื นประชาชน แกร ะบบไฟฟา สาํ หรบั รองรับชวงเวลาท่มี ี ความตอ งการใชไ ฟฟา สงู สดุ พลงั งาน 1) เปน แหลง พลงั งานธรรมชาติขนาดใหญ 1) ตน ทนุ มรี าคาแพง แสงอาทติ ย ท่สี ดุ และสามารถใชเปน พลังงานไดไ มมี 2) แบตเตอรี่ซึ่งเปน ตวั กกั เก็บพลังงานแสงอาทิตย วันหมด ไวใ ชใ นเวลากลางคืนมอี ายกุ ารใชงานต่ํา 2) ไมมคี าใชจายในเรือ่ งเช้อื เพลงิ 3) ความเขมของแสงไมคงท่แี ละสมา่ํ เสมอ 3) สามารถนําไปใชในแหลง ทไ่ี มม ไี ฟฟา ใชและ เนื่องจากสภาพอากาศและฤดกู าล อยูหางไกลจากระบบสงและสายจาํ หนา ย ไฟฟา 4) การใชประโยชนไมยุงยาก การดแู ลรกั ษา งา ย 5) เปนพลังงานสะอาดไมกอ ใหเกิดมลภาวะ จากกระบวนการผลติ ไฟฟา พลังงาน 1) ใชป ระโยชนจ ากเศษวสั ดุเหลอื ใชทางการ 1) ชีวมวลเปน วสั ดุทเ่ี หลือใชจากการแปรรปู ชวี มวล เกษตร ทางการเกษตรมปี ริมาณสํารองท่ไี มแนนอน 2) ชวยเพม่ิ รายไดใหเ กษตรกร 2) การบรหิ ารจดั การเช้อื เพลงิ ทาํ ไดย าก 3) ชวยแกปญ หาสง่ิ แวดลอมเร่ืองของเหลอื ทง้ิ 3) ราคาชวี มวลแนวโนมสงู ขน้ึ เนอ่ื งจากมคี วาม ทางการเกษตร ตองการใชเพิม่ ขึน้ เรือ่ ย ๆ 4. ชีวมวลทมี่ ศี กั ยภาพเหลอื อยูมักจะอยู กระจดั กระจาย มีความชน้ื สงู จงึ ทาํ ให ตนทนุ การผลิตไฟฟาสูงขน้ึ เชน ใบออย และยอดออย ทะลายปาลม เปนตน พลงั งาน 1) เปน แหลงพลังงานที่ไดจ ากธรรมชาติ ไมมี ใชไดเฉพาะในทองถ่ินท่มี แี หลง ความรอ นใตพ ิภพ ความรอน คาเชอ้ื เพลงิ อยูเทาน้ัน ใตพิภพ 2) เปนแหลงพลงั งานสะอาด

66 ตารางการเปรยี บเทยี บขอ ดีและขอ จํากดั ของเชือ้ เพลิงแตล ะประเภท (ตอ ) แหลง ขอดี ขอ จาํ กดั พลงั งาน 1) เปน แหลง ผลิตไฟฟา ขนาดใหญโ ดยมีตน ทนุ 1) ใชเงนิ ลงทุนในการกอสรางสงู พลังงาน การผลิตไฟฟา ทแี่ ขงขันไดกบั โรงไฟฟา ชนิด 2) จาํ เปนตอ งเตรียมโครงสรา งพื้นฐานและ นิวเคลียร อ่นื ๆ พัฒนาบุคลากรเพอ่ื ใหก ารดาํ เนนิ งานเปน 2) เปน โรงไฟฟาทีส่ ะอาดไมกอใหเ กดิ มลพิษ ไปอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ และกาซเรอื นกระจก 3) ตอ งการการเตรยี มการจัดการกากกัมมนั ตรงั สี 3) ชวยเสรมิ สรา งความม่นั คงใหร ะบบผลิตไฟฟา และมาตรการควบคมุ ความปลอดภัยเพอ่ื เนอ่ื งจากใชเช้อื เพลงิ นอ ยเมอื่ เทยี บกบั ปองกนั อบุ ตั ิเหตุ โรงไฟฟาความรอ นประเภทอ่ืน 4) ยงั ไมเ ปนทย่ี อมรบั ของประชาชน ประชาชน 4) มีแหลง เช้อื เพลงิ มากมาย เชน แคนาดา มขี อกงั วลใจในเรือ่ งความปลอดภยั และออสเตรเลยี และราคาไมผ ันแปรมาก เมือ่ เทยี บกบั เชอ้ื เพลิงฟอสซลิ กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 1 เชื้อเพลิงและพลังงานท่ใี ชใ นการผลิตไฟฟา (ใหผูเรียนไปทาํ กิจกรรมเรอ่ื งท่ี 1 ทีส่ มุดบันทึกกิจกรรมการเรยี นรู)

67 เรอ่ื งที่ 2 โรงไฟฟา กับการจดั การดานสิง่ แวดลอม การกอ สรา งโรงไฟฟา แตละแหงมกี ารใชทรพั ยากรธรรมชาติและอาจกอใหเ กิดผลกระทบ ตอสิ่งแวดลอม ดวยเหตุนี้ในการกอสรางโรงไฟฟาแตละแหงจึงใหความสําคัญเกี่ยวกับการใช ทรพั ยากรธรรมชาติ การปองกันแกไขและลดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและสังคม เพ่ือสรางความ สมดุลระหวา งโรงไฟฟา กับสิ่งแวดลอ มและชุมชนใหด ที ส่ี ดุ เพื่อใหสามารถตอบสนองความตองการ ของภาคเศรษฐกจิ และสังคมไดอ ยา งยง่ั ยืน โดยเนนใหมีการดําเนินการจัดการคุณภาพส่ิงแวดลอม ใหมปี ระสิทธิภาพเพอ่ื ใหเกิดผลกระทบนอยท่สี ุดแบงเปน 2 ตอน ดังน้ี ตอนท่ี 1 ผลกระทบดานส่งิ แวดลอ มและการจดั การ ตอนท่ี 2 ขอกาํ หนดและกฎหมายท่เี กยี่ วของกับโรงไฟฟาดานส่ิงแวดลอ ม ภาพโรงไฟฟาแมเ มาะ จงั หวดั ลาํ ปาง ตอนท่ี 1 ผลกระทบดานส่งิ แวดลอมและการจดั การ การเดนิ เคร่ืองโรงไฟฟา เพ่อื ผลติ กระแสไฟฟา อาจสงผลกระทบตอ สิ่งแวดลอมในดานตาง ๆ เชน ผลกระทบทางอากาศเกิดจากกา ซพิษ ซงึ่ เกดิ จากการเผาไหมเ ช้อื เพลิง ผลกระทบทางเสยี งเกดิ จากเสียงของการเดินเคร่ืองจักร ผลกระทบทางน้ําเกิดจากอุณหภูมิและสารเคมี เปนตน ดังน้ัน โรงไฟฟาจึงตองมีระบบการจัดการเพื่อใหอยูในเกณฑมาตรฐานหรือเปนไปตามมาตรฐานท่ี กฎหมายกาํ หนด และไมก อใหเ กิดผลกระทบตอสิง่ แวดลอมและสังคม

68 1. ดานอากาศ ผลกระทบดานอากาศ ถือเปนผลกระทบที่สําคัญท่ีสุดที่โรงไฟฟาตองคํานึงถึง โดย ระดับของผลกระทบข้ึนอยูกับชนิดของเชื้อเพลิงที่ใชในโรงงานไฟฟา ถาเปนโรงไฟฟาพลังน้ําหรือ พลงั งานทดแทน เชน พลังงานแสงอาทิตย พลังงานลม จะไมก อใหเกดิ มลพษิ ถาเปน โรงไฟฟาท่ีมี การเผาไหมของเชื้อเพลิง จะกอใหเกิดมลพิษทางอากาศท่ีสําคัญ ไดแก ซัลเฟอรไดออกไซด ไนโตรเจนออกไซด กาซโอโซนในระดับพ้ืนดิน คารบอนมอนอกไซด คารบอนไดออกไซด และฝุน ละออง การจดั การส่ิงแวดลอมดา นอากาศ เปนการจัดการดานคุณภาพอากาศของโรงไฟฟา เพอ่ื ลดกาซท่เี ปน พิษตอสขุ ภาพอนามยั และชมุ ชน โดยมวี ิธีการดังนี้ 1) การลดกาซซัลเฟอรไดออกไซดทําโดยติดต้ังเคร่ืองกําจัดกาซซัลเฟอรได ออกไซด (Flue Gas Desulfurization : FGD) ซึง่ วธิ ีการน้จี ะสามารถลดกาซซัลเฟอรไดออกไซด ไดร อ ยละ 80 – 90 2) ก าร ลด กาซ ไน โต ร เจ นอ อก ไ ซดกระบวนการท่ีใชกันแพ รห ล าย แล ะ มี ประสทิ ธภิ าพสงู คอื Selective Catalytic Reduction (SCR) และเลอื กใชเตาเผาที่สามารถลดการ เกิดไนโตรเจนออกไซด (Low Nitrogen Oxide Burner) 3) การลดกาซคารบอนมอนอกไซดทําไดโดยการเช็คอุปกรณเคร่ืองเผาไหมเปน ประจาํ และควบคมุ การเผาไหมใ หม ีปริมาณออกซเิ จนที่เหมาะสมเพื่อใหเกดิ การเผาไหมท ส่ี มบูรณ 4) ก าร ลด กา ซค าร บอ นไ ดอ อก ไซ ด โ ดย กา รร วบ รว มแ ละ กัก เก็ บก า ซ คารบอนไดออกไซดไวใตดินหรือนํ้า เชน ในแหลงน้ํามันหรือกาซธรรมชาติท่ีสูบออกมาหมดแลว หรอื อาจนํากาซคารบอนไดออกไซดไ ปใชใ นกระบวนการอุตสาหกรรม 5) การลดฝนุ ละอองโดยการใชอ ปุ กรณก าํ จัดฝนุ ละออง ไดแก เครื่องดักฝุนดวยไฟฟา สถติ (Electrostatic Precipitator) เปนการกาํ จัดฝุนละอองโดยใชหลักการไฟฟาสถิต ซึ่งระบบน้ี ถือวามีประสิทธิภาพสูงมากในการดักจับฝุนเครื่องแยกฝุนแบบลมหมุน (Cyclone Separator) เปนการกําจัดฝุนละอองโดยใชหลักของแรงเหวี่ยง และเคร่ืองกรองฝุนแบบถุงกรอง (Bag Filter) เปนอปุ กรณที่มถี งุ กรองเปน ตวั กรองแยกฝนุ ละอองออกจากกา ซท่เี กดิ จากการเผาไหมถ านหนิ นอกจากน้ีในดานคุณภาพอากาศ โรงไฟฟาควรมีระบบตรวจวัดปริมาณสารเจือปน จากปลองโรงไฟฟาแบบอัตโนมัติอยางตอเนื่อง (Continuous Emission Monitoring Systems: CEMs) เพ่อื ตรวจติดตามและเฝา ระวังสิง่ ผิดปกตติ า ง ๆ เชน ปรมิ าณของมลพิษเกินมาตรฐานจะได

69 หาสาเหตแุ ละหาทางแกไ ข เพ่ือใหคาตาง ๆ กลับมาปกติเหมือนเดิม ควรมีการจัดเก็บขอมูลทุกวัน และติดตง้ั เคร่ืองตรวจวดั คณุ ภาพอากาศในบรรยากาศท่ัวไปแบบตอเน่ือง (Ambient Air Quality Monitoring Systems: AAQMs) เพื่อวดั คณุ ภาพอากาศในบริเวณพนื้ ทช่ี มุ ชนรอบโรงไฟฟาโดยทํา การเกบ็ ขอมลู อยา งตอเน่ือง ทัง้ น้ตี องควบคมุ คุณภาพอากาศที่ปลอยออกจากปลองโรงไฟฟาใหอยู ในเกณฑมาตรฐานและเปน ไปตามกฎหมายท่ีเกี่ยวขอ ง 2. ดานน้ํา ผลกระทบดา นนํ้า นํา้ ท่ีใชในกระบวนการผลิตไฟฟาจะมีการเติมสารเคมีบางอยาง เพื่อปรับปรงุ คุณสมบัตขิ องนํา้ ใหเ หมาะสมสําหรบั นาํ มาใชกับอุปกรณตาง ๆ ในโรงไฟฟารวมไปถึง นํ้าหลอเย็นท่ีใชสําหรับระบายความรอนใหกับระบบตาง ๆ ภายในโรงไฟฟาก็จะมีอุณหภูมิสูงขึ้น กวา แหลง น้าํ ในธรรมชาติ ซง่ึ หากนํ้าเหลา นถี้ ูกปลอยออกจากโรงไฟฟาลงสูแหลงนํ้าธรรมชาติ เชน แมนํา้ ลําคลอง เปนตน โดยไมผานกระบวนการจัดการบําบัดฟนฟูนํ้าท่ีดีอาจสงผลกระทบตอพืช และสตั วน ํา้ ท่ีอาศัยอยูรอบ ๆ ได การจัดการสิ่งแวดลอมดานนํ้า โรงไฟฟาตองมีมาตรการจัดการนํ้าเสียท่ีมาจาก กระบวนการผลติ ไฟฟา และจากอาคารสาํ นกั งานตามลกั ษณะหรือประเภทของนาํ้ เสีย โดยคุณภาพ นา้ํ ทิ้งตอ งมกี ารควบคมุ ใหค รอบคลมุ ทง้ั เรื่องของเสียและอณุ หภูมิ ดงั นี้ 1) การควบคุมอุณหภูมิของน้ํากอนท่ีจะปลอยสูแหลงน้ําสาธารณะ โดยน้ําจาก ทอ หลอเย็น เม่อื นาํ้ ทิง้ มีความขุนในระดับหน่ึงจะถกู ระบายออกไปสูบอ พักน้ําท่ี 1 เพอ่ื ใหตกตะกอน และลดอุณหภูมิลงเหลือประมาณ 28 - 30 องศาเซลเซียสทิ้งไวเปนเวลาอยางนอย 24 ช่ัวโมง จากนั้นจึงระบายออกสูบอพักที่ 2 เพ่ือปรับสภาพนํ้าใหมีอุณหภูมิใกลเคียงกับธรรมชาติ ซึ่งกรม ชลประทานไดกําหนดมาตรฐานไวที่ระดับ 33 องศาเซลเซียส กอนปลอยออกสูคลองระบายน้ํา ธรรมชาติ 2) การจัดการสารเคมีตาง ๆ ท่ีอยภู ายในน้ํากอนปลอยสสู ิ่งแวดลอม ทําโดยการกักนํ้า ไวในบอปรับสภาพนํ้าเพ่ือบําบัดใหมีสภาพเปนกลางและมีการตกตะกอน หรือเติมคลอรีนเพื่อฆา เชื้อโรค นอกจากน้ใี นโรงไฟฟาควรมีระบบเฝาระวงั คณุ ภาพนํ้า ไดแ ก การตรวจวัดคุณภาพน้ํา ท่รี ะบายออกจากโรงไฟฟาอยางสมา่ํ เสมอ เพอื่ ใหมั่นใจวาคุณภาพนาํ้ ที่จะปลอยออกสูธรรมชาตินั้น มคี ุณภาพอยใู นเกณฑมาตรฐานและเปนไปตามกฎหมายท่ีเกย่ี วของ

70 3. ดานเสยี ง ผลกระทบดานเสียง เกิดจากกิจกรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหมอไอน้ํา เครื่องกาํ เนิดไฟฟากงั หันกา ซ และพาหนะที่เขามาในพน้ื ท่โี รงไฟฟา การจดั การสงิ่ แวดลอ มเสียง เกิดจากกจิ กรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหมอไอ น้ํา เครื่องกําเนิดไฟฟากังหันกาซ และพาหนะที่เขามาในพื้นที่โรงไฟฟา ดวยเหตุนี้โรงไฟฟาควร กาํ หนดมาตรการควบคุมระดบั เสยี งไว ดังนี้ 1) กจิ กรรมทก่ี อ ใหเกิดเสยี งรบกวนชมุ ชนในเวลากลางคืน ตอ งมีระดับเสียงไมเกิน 85 เดซเิ บล ในระยะ 1 เมตรจากจดุ กําเนิดเสยี ง ตามมาตรฐานขอ กําหนดความดงั ของเสียงจากโรงงาน อุตสาหกรรมเพอื่ ไมใหเ ปนที่รบกวนตอผูอยูอาศยั โดยรอบโรงไฟฟา 2) ติดตั้งอุปกรณควบคุมเสียงภายในโรงไฟฟาชวงเดินเครื่องผลิตไฟฟาและติดต้ัง อปุ กรณด ูดซบั เสยี งแบบเคลื่อนท่ีขณะทําความสะอาดทอท่ีเคร่ืองกังหันไอน้ํา เพื่อควบคุมความดัง ของเสยี งใหอยใู นมาตรฐานไมเกิน 85 เดซเิ บล นอกจากนใี้ นโรงไฟฟา ควรทาํ การตรวจวัดเสียงอยา งสม่าํ เสมอ โดยกําหนดจุดตรวจวัด เสยี งท้ังภายในโรงไฟฟา และชุมชนรอบโรงไฟฟาไว 3 จุด โดยตรวจวัดตามแผนที่กําหนดไว เชน ตรวจครั้งละ 3 วัน ติดตอกันทุก 3 เดือน และทําการกอสรางแนวปองกันเสียง (Noise Barrier) โดยการปลูกตน ไมร อบพืน้ ทโ่ี รงไฟฟา ตอนที่ 2 ขอ กาํ หนดและกฎหมายท่ีเก่ียวขอ งกบั โรงไฟฟา ดานสิง่ แวดลอ ม พระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพส่ิงแวดลอมแหงชาติ พ.ศ. 2535 กําหนดให จัดทาํ รายงานการวิเคราะหผลกระทบส่งิ แวดลอ ม สําหรับโครงการ หรือกิจการแตละประเภทและ แตล ะขนาดข้นึ ตามหลักเกณฑ วธิ ีการ ระเบียบปฏบิ ัติและแนวทางการจัดทาํ รายงานการวิเคราะห ผลกระทบสิ่งแวดลอ มท่กี าํ หนดโดยสํานกั งานนโยบายและแผนส่ิงแวดลอ ม โครงการกอ สรา งโรงไฟฟา ทมี่ ขี นาดตั้งแต 10 เมกะวัตตขึ้นไป จะตองจัดทํารายงานการ วิเคราะหผลกระทบส่งิ แวดลอม (EIA) และ การวเิ คราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม สังคม และสุขภาพ (EHIA) ตามประกาศกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม เร่ือง กาํ หนดประเภทและขนาด ของโครงการหรือกิจการ โดยตองจัดทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม ตามหลักเกณฑ วิธีการ ระเบียบปฏิบัติและแนวทางการจัดทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบ สิง่ แวดลอ ม

71 1. การวิเคราะหผ ลกระทบสง่ิ แวดลอ ม (Environmental Impact Assessment : EIA) EIA (Environmental Impact Assessment) เปนวิธีการอยางหน่ึงท่ีใชเพ่ือจําแนก และคาดคะเนผลกระทบที่คาดวา จะเกิดข้นึ จากโครงการหรอื กจิ กรรม ตลอดจนเสนอแนะมาตรการ ในการแกไ ขผลกระทบ (Mitigation Measure) และแผนการตดิ ตามตรวจสอบคณุ ภาพส่ิงแวดลอม (Monitoring) ท้ังในระหวา งการกอ สรา งและดาํ เนนิ โครงการในการจัดทํารายงานสําหรับโครงการ หรอื กิจการทุกประเภทท่ีตอ งจดั ทํารายงานการวเิ คราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม (EIA) จะตองเสนอ รายละเอียดของขอมูลเฉพาะท่ีจะเปนประโยชนตอการวิเคราะหผลกระทบจากแตละประเภท โครงการดวย องคประกอบของ EIA การจัดทาํ EIA ประกอบดวย การศกึ ษาครอบคลุมระบบส่งิ แวดลอม 4 ดาน คอื 1) ทรพั ยากรกายภาพ เปน การศึกษาถึงผลกระทบ เชน ดิน น้ํา อากาศ เสียง เปนตน วาจะมกี ารเปล่ียนแปลงไปอยา งไร 2) ทรพั ยากรชวี ภาพ การศึกษาความเปลย่ี นแปลงในดา นตาง ๆ ท่มี ตี อ ระบบนเิ วศน เชน ปาไม สตั วปา สัตวน ํ้า ปะการงั เปนตน 3) คุณคาการใชประโยชนของมนุษย เปนการศึกษาถึงการใชประโยชนจาก ทรพั ยากรท้งั ทางกายภาพ และชีวภาพของมนษุ ย เชน การใชป ระโยชนท ่ีดนิ เปน ตน 4) คุณคาตอคุณภาพชีวิต ซึ่งจะเปนการศึกษาถึงผลกระทบที่จะเกิดตอมนุษย ชุมชน ระบบเศรษฐกิจ การประกอบอาชีพ วัฒนธรรมประเพณี ความเช่ือ คานิยม รวมถึง ทศั นยี ภาพ คุณคา ความสวยงาม หลักการและวธิ กี าร EIA 1) การประเมนิ ผลกระทบสง่ิ แวดลอม กอนตัดสนิ ใจพัฒนาโครงการ 2) การประเมินผลกระทบส่ิงแวดลอม เปนการศึกษาเฉพาะกรณี เพื่อใชสําหรับ การตดั สินใจพัฒนาโครงการใดโครงการหน่งึ 3) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม เปนการศึกษาปญหาที่จะเกิดข้ึนในอนาคต ของโครงการพัฒนา 4) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม เปนการศึกษาปญหาหลาย ๆ แงมุม เพื่อ วเิ คราะห หาผลกระทบท่จี ะเกดิ ขึ้น 5) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม ตองอาศัยหลักการปองกันสิ่งแวดลอม 2 ประการ คือ การวางแผนการใชที่ดิน และการควบคมุ มลพิษ

72 ดังน้ัน ในกระบวนการประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม นอกจากจะแสดงใหเห็น ผลกระทบอันเกิดจากการดําเนินโครงการแลว ยังเนนใหมีการปองกันดานสิ่งแวดลอมเขาไปทุก ขน้ั ตอนของการวางแผนและออกแบบโครงการ ดวยหลักการก็คือ ใหมีการปองกันไวกอน นั่นคือ ใหมีการพิจารณาทางเลือกของโครงการเพ่ือท่ีจะสามารถเปรียบเทียบ พิจารณาทางเลือกที่มี ผลกระทบทางลบนอ ยทีส่ ุด และใหประโยชนห รือผลกระทบในทางบวกมากท่สี ุด ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม (EIA : Environmental Impact Assessment) ประเภทโครงการหรอื กจิ การ ขนาด หลักเกณฑ วิธกี าร โรงไฟฟาพลงั ความรอน ระเบียบปฏบิ ตั ิ ขนาดกําลงั ผลติ กระแสไฟฟา รวม ตง้ั แต ใหเส นอใ นข้ัน ขออ นุญา ต 10 เมกะวัตตขึน้ ไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือขั้นขออนุญาตประกอบ กิจการ แลว แตก รณี 2. การวิเคราะหผ ลกระทบสิ่งแวดลอม สังคม และสุขภาพ (Environmental Health Impact Assessment: EHIA) ป พ.ศ. 2553 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ไดออกประกาศและ ขอ กาํ หนดท่เี ก่ียวของเพ่ิมเตมิ ในเร่ืองประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติสําหรับโครงการหรือกิจการท่ี อาจกอใหเกิดผลกระทบตอชุมชนอยางรุนแรง ท้ังทางดานคุณภาพสิ่งแวดลอม ทรัพยากร ธรรมชาติ และสุขภาพ เพ่อื ใหก ารเปนไปตามบทบัญญัติมาตรา 67 วรรคสองของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และโดยเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี และตามมาตรา 46 และมาตรา 51 แหงพระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอมแหงชาติ พ.ศ. 2535 โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการสิ่งแวดลอมแหงชาติ รัฐมนตรีวาการกระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ไดกําหนดใหการดําเนินงานโรงไฟฟาพลังความรอน ลําดับท่ี 11 ตาม ประกาศกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ ม เรื่อง กําหนดประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติ สาํ หรับโครงการหรือกิจการท่ีอาจกอใหเกิดผลกระทบตอชุมชนอยางรุนแรง ท้ังทางดานคุณภาพ ส่งิ แวดลอ มทรัพยากรธรรมชาติและสุขภาพ ที่สวนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือเอกชนจะตองจัดทํา

73 รายงาน การวเิ คราะหผ ลกระทบส่งิ แวดลอ ม สงั คม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) โดยมีรายละเอียดโครงการ ฯ ท่ีตอ งจัดทาํ รายงาน ดังน้ี ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม สงั คม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) ประเภทโครงการหรือกิจการ ขนาด หลักเกณฑ วธิ ีการ ระเบยี บปฏบิ ตั ิ 1. โรงไฟฟา ทใ่ี ชถา นหนิ เปนเช้ือเพลิง ขนาดกาํ ลังผลิต กระแสไฟฟารวม ตง้ั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต 100 เมกะวัตตขึ้นไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือข้ันขออนุญาตประกอบ 2. โรงไฟฟาที่ใชเ ชือ้ เพลงิ ชีวมวล ขนาดกําลงั ผลิต กจิ การ แลว แตกรณี กระแสไฟฟา รวม ตง้ั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต 150 เมกะวตั ตขนึ้ ไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือข้ันขออนุญาตประกอบ 3. โรงไฟฟา ท่ีใชกาซธรรมชาตเิ ปน ขนาดกาํ ลงั ผลิต กจิ การ แลว แตก รณี เชอ้ื เพลงิ ซงึ่ เปนระบบพลงั ความ กระแสไฟฟารวม ต้งั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต รอ นรวม ชนิด combined cycle 3,000 เมกะวตั ตข้ึนไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรอื cogeneration หรือข้ันขออนุญาตประกอบ กจิ การ แลวแตกรณี

74 ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม สังคม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) (ตอ) ประเภทโครงการหรอื กิจการ ขนาด หลักเกณฑ วิธกี าร 4. โรงไฟฟา พลงั งานนิวเคลียร ทกุ ขนาด ระเบยี บปฏบิ ตั ิ ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต กอสรางเพื่อประกอบกิจการ หรือขั้นขออนุญาตประกอบ กิจการ แลว แตกรณี องคป ระกอบของ EHIA การจัดทํา EHIA ประกอบดวย การศึกษาครอบคลุมระบบสิ่งแวดลอม 4 ดาน เชนเดยี วกบั การจดั ทาํ รายงาน EIA แตม ขี อ แตกตางกนั คอื 1) เนน เรื่องการประเมนิ ผลกระทบสขุ ภาพใหครอบคลุมปจจยั ตา ง ๆ ใหช ดั เจน 2) เนนกระบวนการรบั ฟง ความคดิ เห็นของประชาชนในทุกข้ันตอน ในการกําหนดขอบเขตการศึกษา ควรพิจารณาโอกาสที่จะเกิดผลกระทบตอสุขภาพ โดยพจิ ารณาจากปจจัย ดังน้ี 1) สิ่งคุกคามสขุ ภาพ 2) ผลกระทบตอระบบสขุ ภาพ 3) ปจ จัยตอ การรบั สัมผสั 4) ลักษณะผลกระทบตอ สุขภาพ 5) ผลกระทบตอระบบสขุ ภาพ 6) ผลกระทบตอ สังคมและชวี ิตความเปนอยู

75 ข้ันตอนการจัดทาํ รายงาน EHIA เปนดงั ขน้ั ตอนตอไปน้ี ภาพแผนผังขั้นตอนการจัดทํารายงาน EHIA ปจจุบัน ทรัพยากรธรรมชาติของประเทศไทยมีความเส่ือมโทรม และมีจํานวนลดลง อยา งตอ เนือ่ ง จงึ จําเปน ตองมมี าตรการจัดสรรการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติที่มีจํานวน ลดลง ใหเกิดประโยชนคุมคาตอการลงทุน และเหมาะสมกับปริมาณทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู ในปจจุบนั และท่ีจะลดลงในอนาคต ในดานกฎหมาย และสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 กําหนดใหประชาชนเขามามีสวนรวมในการสงวนบํารุงรักษา และใชประโยชนจากการสงเสริม

76 บํารุงรักษา และคุมครองคุณภาพส่ิงแวดลอมตามหลักการพัฒนาท่ีย่ังยืน ตลอดจนควบคุม และการจดั การภาวะมลพษิ ทางสิ่งแวดลอม ท่ีมีผลตอสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ และคุณภาพชีวิต ของประชาชนเปน หลกั ในการพฒั นาโครงการตา ง ๆ ในกรณีท่ีผูประกอบการโรงไฟฟาท่ีมีกําลังการผลิตต้ังแต 5 เมกะวัตตข้ึนไป แตไมถึง 10 เมกะวัตต แมว าปจ จุบนั ยังไมตองจัดทํารายงาน EIA และ EHIA แตตามกฎหมายบังคับใหตอง ทํารายงานการศึกษาและมาตรการปองกันแกไขผลกระทบตอคุณภาพสิ่งแวดลอมและความ ปลอดภยั (Environmental Safety Assessment : ESA) สําหรบั ผขู อรบั ใบอนุญาตผลติ ไฟฟาจากเชื้อเพลิงชีวมวล (ประเภทเช้ือเพลิงแข็ง) ท่ีมี กําลังการผลิตติดตั้งต่ํากวา 10 เมกะวัตต จะตองดําเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติงาน (Code of Practice: COP) โดยเสนอรายงานการตรวจสอบดานส่ิงแวดลอม (Environmental Checklist) การจดั ทาํ รายงานวเิ คราะหท างดานสงิ่ แวดลอ มตา ง ๆ เพื่อใหก ารประกอบกิจการผลิต ไฟฟาสําหรับประเภทและโครงการแตละประเภท มีแนวทางปฏิบัติที่เปนมาตรฐานเดียวกันและ เปนเครื่องมือสําคัญที่จะชวยปองกันการเกิดผลกระทบท่ีอาจจะเกิดข้ึนตอทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดลอม และสุขภาพของประชาชนท่อี ยูโ ดยรอบพน้ื ท่ีโรงไฟฟา กจิ กรรมทา ยเรอื่ งท่ี 2 โรงไฟฟา กบั การจดั การดา นสิง่ แวดลอม (ใหผูเรยี นไปทาํ กิจกรรมเร่อื งท่ี 2 ทีส่ มุดบนั ทกึ กิจกรรมการเรยี นรู)

77 หนว ยการเรียนรทู ่ี 3 อุปกรณไ ฟฟาและวงจรไฟฟา สาระสาํ คญั การดําเนินชีวิตของมนุษยในปจจุบันมีพลังงานไฟฟาเขามาเกี่ยวของอยูตลอดเวลา ดังนั้น เพ่ือใหการใชพลังงานไฟฟามีความปลอดภัย ผูใชตองรูจักวงจรไฟฟาในบาน อุปกรณไฟฟา การ เลอื กใชอปุ กรณไ ฟฟา ตา ง ๆ ใหถูกตอ งจะชวยใหเ กิดความปลอดภัย รวมท้ังการรูจักใชสายดินและ หลกั ดนิ ซ่งึ เปน อุปกรณท ี่มไี วเ พื่อความปลอดภยั ตอการใชเครอื่ งใชไฟฟา ในครวั เรือน ตัวช้วี ดั 1. เลอื กใชอุปกรณไฟฟาไดถกู ตอง 2. อธิบายการตอวงจรไฟฟาแบบตา ง ๆ 3. ตอ วงจรไฟฟาแบบตา ง ๆ ขอบขายเนือ้ หา เรอื่ งท่ี 1 อุปกรณไฟฟา เรื่องที่ 2 วงจรไฟฟา เรอ่ื งท่ี 3 สายดินและหลกั ดนิ เวลาทใี่ ชในการศกึ ษา 30 ช่ัวโมง สอ่ื การเรียนรู 1. ชดุ วิชาการใชพลงั งานไฟฟา ในชวี ติ ประจําวนั 3 รหัสวิชา พว32023 2. สือ่ การเรยี น เรอ่ื ง วงจรไฟฟา 3. แผงสาธติ การตอวงจรไฟฟา

78 เรอ่ื งท่ี 1 อปุ กรณไ ฟฟา อุปกรณไฟฟาท่ีใชในวงจรไฟฟามีหลายชนิด แตละชนิดมีหนาที่และความสําคัญที่ แตกตา งกันออกไป ไดแ ก 1. ฟวส (Fuse) ฟวสเปน อุปกรณป องกันกระแสไฟฟาไหลเกินจนเกดิ อนั ตรายตอเครื่องใชไฟฟา ถามี กระแสไฟฟาไหลเกิน ฟวสจะหลอมละลายจนขาดทําใหตัดวงจรไฟฟา ในครวั เรือนโดยอตั โนมตั ิ ฟว สทําดวยโลหะผสมระหวางตะก่ัวกับดบี ุก มจี ุดหลอมเหลวต่าํ และมีรูปรางแตกตาง กนั ไปตามวัตถุประสงคของการใชงาน ดงั นี้ 1.1ฟวสเ สน มีลกั ษณะเปนเสนลวดนยิ มใชก บั สะพานไฟในอาคารบา นเรอื น 1.2 ฟวสแผนหรือฟวสกามปูมีลักษณะเปนแผนโลหะผสมท่ีปลายท้ังสองขางมี ขอเกยี่ วทําดว ยทองแดงนิยมใชก บั อาคารขนาดใหญ เชน โรงเรยี น โรงงานตา ง ๆ เปน ตน 1.3 ฟวสกระเบ้ืองมีลักษณะเปนเสนฟวสอยูภายในกระปุกกระเบื้องที่เปนฉนวน นยิ มตดิ ต้งั ไวทีแ่ ผงควบคมุ ไฟฟาของอาคารบานเรือน 1.4 ฟวสหลอดเปนฟวสขนาดเล็ก ๆ บรรจุอยูในหลอดแกวเล็กนิยมใชมากใน เครือ่ งใชไ ฟฟา ตาง ๆ เชน วิทยุ โทรทัศน ปล๊กั พวงเตา รับไฟฟา เปนตน ภาพฟวสชนดิ ตา ง ๆ

79 ขนาดและการเลอื กใชฟ ว ส 1) ขนาดของฟวสถูกกําหนดใหเปนคาของกระแสไฟฟาสูงสุดที่ไหลผานไดโดยฟวส ไมข าด มขี นาดตาง ๆ กนั เชน 5, 10, 15 และ 30 แอมแปร เชน ฟวสขนาด 15 แอมแปร คือ ฟวส ท่ียอมใหก ระแสไฟฟา ไหลผา นไดไมเ กิน 15 แอมแปรถ า เกินกวา นฟ้ี ว สจ ะขาด เปนตน 2) การเลอื กใชฟ วส ควรเลอื กขนาดของฟวสใหพอเหมาะกับปริมาณกระแสไฟฟา ที่ ใชในครัวเรือนซึ่งเราสามารถคํานวณหาขนาดของฟวสใหเหมาะสมกับปริมาณกระแสไฟฟา จากความสัมพนั ธตอ ไปน้ี P = IV เม่อื P คือ กําลงั ไฟฟา มีหนวยเปนวตั ต (Watt) I คอื กระแสไฟฟา มหี นว ยเปนแอมแปร (Ampere) V คือ ความตางศักยไ ฟฟา มหี นวยเปนโวลต (Volt) ตวั อยา ง บา นหลังหน่ึงใชเคร่อื งใชไ ฟฟา ตา ง ๆ ดังน้ี ตูเยน็ 100 วตั ต เตารดี 1,000 วัตต โทรทศั น 150 วตั ต หมอ หงุ ขา ว 700 วตั ต และหลอดไฟฟลูออเรสเซนต 25 วัตต 4 ดวง ถา บา นหลังนใี้ ชไฟฟาทม่ี คี วามตางศกั ย 220 โวลต จะตองใชฟว สข นาดก่ีแอมแปร วธิ ีทาํ จากโจทย P = 100 + 1,000 + 150 + 700 + (25×4) = 2,050 วัตต V = 220 โวลต I =? จากสูตร P = IV แทนคา I = 2,050/220 = 9.32 แอมแปร ตอบ บา นหลังนค้ี วรใชฟว สข นาด 10 แอมแปร

80 2. อปุ กรณตดั ตอน หรอื เบรกเกอร (Breaker) เบรกเกอร คอื อปุ กรณตดั ตอ วงจรโดยอัตโนมัติเม่ือมีกระแสไฟฟาไหลผานเกินไปปุม หรอื คนั โยกท่เี บรกเกอรจะดดี มาอยใู นตาํ แหนง ทเ่ี ปนการตัดวงจรอยางอัตโนมัติ โดยอาศัยหลักการ ทํางานของแมเหล็กไฟฟาไมใชการหลอมละลายเหมือนฟวสจงึ ไมจ าํ เปนตอ งเปลย่ี นฟวส เบรกเกอร มจี ําหนา ยตามทอ งตลาดหลายแบบหลายขนาด ดงั ภาพ ภาพเบรกเกอรแบบตา ง ๆ 3. สวิตช (Switch) สวิตช เปนอุปกรณปดหรือเปดวงจรไฟฟา เพ่ือควบคุมการจายกระแสไฟฟาใหกับ เคร่ืองใชไ ฟฟา แบง ออกเปน 2 ประเภท ประกอบดว ย 3.1 สวิตชท างเดียว สามารถโยกปดหรือเปดวงจรไฟฟาไดเพียงทางเดียว เชน วงจร ของหลอดไฟฟาหลอดใดหลอดหนง่ึ เปนตน 3.2 สวิตชส องทาง เปน การตดิ ตัง้ สวติ ช 2 จุด เพื่อใหสามารถปดหรือเปดวงจรไฟฟา ไดสองจุด เชน สวิตชไฟที่บันไดที่สามารถเปด - ปดไดท้ังอยูชั้นบนและชั้นลางทําใหสะดวก ในการใชงาน ภาพสวิตชแ บบทางเดยี ว ภาพสวิตชแบบสองทาง

81 ขอควรรเู ก่ียวกบั สวติ ช 1) ไมควรใชสวิตชอันเดียวควบคุมเครื่องใชไฟฟาหลายช้ินใหทํางานพรอมกัน เ พ ร า ะ กระแสไฟฟาที่ไหลผานสวิตชมากเกินไปจะทําใหจุดสั ม ผั ส เ กิ ด ค ว า ม ร อ น สู ง อาจทําให สวิตชไหม และเปน อนั ตรายได 2) ไมควรใชสวิตชธรรมดาควบคุมเคร่ืองใชไฟฟาท่ีมีกระแสไฟฟาไหลผานสูง เชน มอเตอรเ คร่ืองปรบั อากาศ เปนตน ควรใชเบรกเกอรแทน เนื่องจากสามารถทนกระแสไฟฟาที่ไหล ผานไดสูงกวา 4. สะพานไฟ (Cut-Out) สะพานไฟเปนอุปกรณส ําหรบั ตดั ตอวงจรไฟฟาท้ังหมดภายในครัวเรือนประกอบดวย ฐานและคันโยกทม่ี ลี กั ษณะเปนขาโลหะ 2 ขา ซง่ึ มีทจ่ี ับเปนฉนวนเมอ่ื สบั คันโยกขน้ึ กระแสไฟฟาจะ ไหลเขา สวู งจรไฟฟาในครวั เรอื นและเมื่อสบั คันโยกลงกระแสไฟฟา จะหยุดไหล ซึง่ เปน การตัดวงจร ภาพสะพานไฟและฟวสใ นสะพานไฟ ขอควรรเู ก่ยี วกบั สะพานไฟ 1) สะพานไฟชว ยใหเกิดความสะดวกและปลอดภยั ในการซอมแซมหรอื ติดต้ังอุปกรณ ไฟฟา 2) ถาตอ งการใหวงจรเปด (ไมมีกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสับคันโยกลงแตถาตองการ ใหวงจรปด (มีกระแสไฟฟา ไหลผาน) ใหสับคันโยกขึน้ 3) ในการสบั คันโยกจะตองใหแ นบสนทิ กบั ที่รองรบั

82 5. เครือ่ งตัดไฟรวั่ (Earth Leak Circuit Breaker : ELCB) เครอ่ื งตัดไฟร่ัว เปนอุปกรณเสริมความปลอดภัยอีกช้ันหนึ่งท่ีสามารถตัดวงจรไฟฟา กรณีเกิดไฟรั่ว โดยกําหนดความไวของการตัดตอนวงจรไฟฟาตามปริมาณกระแสไฟฟาท่ีร่ัว ลงดินเพอ่ื ใหม กี ารตดั ไฟร่วั กอ นท่ีจะเปน อนั ตรายกับระบบไฟฟา ภาพเคร่อื งตดั ไฟรว่ั 6. เตา รบั (Socket) และเตาเสียบ (Plug) เตา รับและเตา เสยี บ เปน อปุ กรณท ใี่ ชเชอ่ื มตอ วงจรไฟฟา ทาํ ใหก ระแสไฟฟา ไหลเขา สู อปุ กรณแ ละเครอ่ื งใชไ ฟฟา 1) เตารับหรือปล๊ักตัวเมีย คือ อุปกรณที่เช่ือมตอกับวงจรไฟฟาในครัวเรือน เชน เตา รบั ทตี่ ดิ ต้ังบนผนงั บานหรอื อาคาร เปนตน เพอ่ื รองรบั การตอ กับเตาเสียบของเครื่องใชไฟฟา 2) เตา เสียบหรอื ปลก๊ั ตวั ผู คือ อุปกรณสวนที่ติดอยูกับปลายสายไฟของเคร่ืองใชไฟฟา เตา เสยี บท่ีใชกันอยมู ี 2 แบบ คอื (1) เตา เสยี บ 2 ขา ใชก ับเตา รบั ทมี่ ี 2 ชอง (2) เตา เสยี บ 3 ขา ใชกับเตา รบั ท่มี ี 3 ชอง โดยขากลางจะตอ กับสายดนิ

83 ภาพเตา รบั และเตา เสียบ ขอ ควรรเู ก่ียวกับเตารับและเตา เสยี บ 1) การใชงานควรเสียบเตาเสียบใหแนนสนิทกับเตารับและไมใชเตาเสียบหลายอัน กบั เตา รบั อันเดยี ว เพราะเตา รับอาจรอนจนลุกไหมได 2) เมื่อจะถอดปลก๊ั ออกควรจบั ทเ่ี ตา เสยี บ ไมค วรดึงท่สี ายไฟเพราะจะทําใหสายหลุด และเกิดไฟฟา ลดั วงจรได 7. สายไฟ (Cable) สายไฟเปนอุปกรณสําหรับสงพลังงานไฟฟาจากที่หนึ่งไปยังอีกท่ีหนึ่ง โดย กระแสไฟฟาจะนําพลังงานไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถึงเคร่ืองใชไฟฟา สายไฟทําดวยสารท่ีมี คุณสมบตั ิเปนตวั นําไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟา ไหลผานไดดี) เชน ทองแดง เปนตน โดยจะถูกหุม ดว ยฉนวนไฟฟา เพื่อความปลอดภยั ของผูใชไ ฟฟา สายไฟท่ีใชกนั ตามบา นเรอื นมีดังภาพ ชนดิ ของสายไฟ พกิ ัดแรงดนั และลกั ษณะการตดิ ตงั้ VAF สายแขง็ พกิ ดั แรงดัน : 300 โวลต การติดต้ัง : ใชในบานอยูอาศัยทั่วไป ใชใน การเดินสายไฟติดผนังสําหรับระบบแสง สวาง หรือเตา รับไฟฟา พิกัดแรงดัน : 300 โวลต การติดตง้ั : เดินปลก๊ั ลอยแบบมีสายกราวด

84 VAF-G หรอื สาย VAF แบบมีกราวด เดินซอ นในผนัง VFF สายออ น พกิ ดั แรงดัน : 750 โวลต VCT สายออน การตดิ ตั้ง : ตอ เขา เคร่อื งอปุ กรณไ ฟฟา หรือ เครอื่ งใชไ ฟฟา พกิ ดั แรงดัน : 300 โวลต การติดต้ัง : เครื่องใชไฟฟาตามบาน ปล๊ัก พวงชนดิ ทาํ เองในบา น พกิ ัดแรงดัน : 750 โวลต การตดิ ตั้ง : ใชเ ปน สายเดนิ เขาเครือ่ งจักรใช ใ น ก า ร เ ดิ น ส า ย ไ ฟ สํ า ห รั บ ป ม นํ้ า เครื่องปรับอากาศ หรืออุปกรณไฟฟาท่ีใช กาํ ลงั ไฟฟา สงู ชนิดของสายไฟ พกิ ัดแรงดนั และลกั ษณะการตดิ ตง้ั VSF สายออน พกิ ดั แรงดนั : 300 โวลต การติดตั้ง : ใชเดินสายลําโพง เดินสาย NYY ภายในเคร่ืองใชไฟฟาตางๆ, เดินระบบ THW สายแข็งออน ควบคุมไฟฟาโรงงานเหมาะสําหรับเดินไฟ ในตคู วบคุม พกิ ดั แรงดัน : 750 โวลต การติด ตั้ง : นิยมใชอยางกวางขวาง เนื่องจากทนตอสภาพแวดลอมเพราะมี เปลือกหุมอีกหน่ึงชั้น นําไปใชในการเดิน สายไฟสําหรับระบบไฟฟาแสงสวางบริเวณ สนามหญา และฝง สายไฟลงใตด นิ พกิ ัดแรงดนั : 750 โวลต การตดิ ตงั้ : นิยมใชก นั อยา งกวา งขวางทง้ั ในครัวเรอื นและในโรงงานอตุ สาหกรรม ปกติจะเดินรอยในทอรอ ยสาย

85 การเลอื กขนาดของสายไฟ ในการเลือกขนาดสายไฟใหมีความเหมาะสมกับการใชงานนั้น จะดูท่ีพิกัดการทน กระแสไฟฟาของสายไฟเปนสําคญั โดยดูไดจากตารางเปรียบเทยี บ ตารางเปรยี บเทยี บขนาดของตวั นํา ฉนวน และปรมิ าณกระแสไฟฟาทส่ี ายไฟสามารถทนได ตัวนาํ ไฟฟา ความหนาของ ความหนาของ พิกัดการทน ฉนวนไฟฟา เปลอื กหุม สายไฟ กระแสไฟฟา พ้นื ทหี่ นาตดั หมายเลข/ (มลิ ลเิ มตร) (มลิ ลเิ มตร) (แอมป) (ตารางมิลลิเมตร) เสนผาศูนยก ลาง หรือ (sq.mm) (มิลลเิ มตร) 0.5 1/0.80 0.6 0.9 7 1.0 1/1.13 0.6 0.9 11 1.0 7/0.40 0.6 0.9 11 1.5 1/1.38 0.6 1.2 16 1.5 7/0.50 0.6 1.2 16 2.5 1/1.78 0.7 1.2 21 2.5 7/0.67 0.7 1.2 21 4 1/2.25 0.8 1.2 29 4 7/0.85 0.8 1.2 29 6 7/1.04 0.8 1.2 36 10 7/1.35 0.9 1.2 51 16 7/1.70 1.0 1.2 67 25 7/2.14 1.2 1.4 91 35 19/1.53 1.2 1.4 111 ตารางดานบน ใชสําหรับเลือกขนาดสายไฟใหมีความเหมาะสมกับการใชงานแบบ งา ย ๆ โดยใหด ู 2 ชองหลกั คือ ชอ งพื้นที่หนาตัด และชอ งพิกดั การทนกระแสไฟฟา ตวั อยา ง สายไฟชนิด VAF ขนาด 2.5 ตารางมิลลเิ มตร จะมพี กิ ดั การทนกระแสไฟฟาได 21 แอมป หรอื สายไฟขนาด 25 ตารางมิลลิเมตร จะมีพิกัดการทนกระแสไฟฟาได 91 แอมป จะ เห็นไดวา ขนาดของสายไฟย่ิงมากเทาไร อัตราพิกัดการทนกระแสไฟฟาก็จะย่ิงมากขึ้น เทาน้ัน ดังน้ันจึงตองเลือกใชขนาดของสายไฟใหเหมาะสมกับขนาดการใชไฟฟาของ อปุ กรณ

86 ข้ันตอนงาย ๆ ในการหาขนาดของสายไฟใหมีความเหมาะสมกับอุปกรณไฟฟา มีดงั น้ี 1) ตองรคู า กระแสไฟฟา ของอุปกรณไ ฟฟา สําหรบั คา กระแสไฟฟา นัน้ หาไดจากแผน ปายท่ตี ดิ อยูทโ่ี ครงอปุ กรณไฟฟา แสดงดงั ภาพตวั อยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอุปกรณไฟฟา ภาพตัวอยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา จากภาพตัวอยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา ตัวอยางอุปกรณไฟฟา คือ เคร่อื งปรบั อากาศ (รปู ซายมอื ) จะเหน็ วา แผนปา ยทีบ่ อกขอมลู ทางไฟฟา ของเครื่องปรับอากาศ เคร่ืองนี้อยูดานขางของเคร่ือง (รูปขวามือ) จากแผนปายจะบอกไววาเครื่องปรับอากาศจะกิน กระแสไฟฟา มีคา 10.50 แอมป หมายเหตุ ในกรณีท่ีแผน ปา ยของอปุ กรณไฟฟาน้ัน ๆ ไมบอกคากระแสไฟฟามา ก็มี วธิ ีคาํ นวณเพอ่ื หาคากระแสไฟฟาดวยวิธีงาย ๆ คอื นําคากําลังไฟฟา (หนวยเปนวัตต :W) หารดวย คา แรงดนั ไฟฟา (หนว ยเปนโวลต :V) ถาเขียนเปนสูตรกจ็ ะไดว า สตู ร P = I x V กําหนดให Current : I = คากระแสไฟฟาของอุปกรณไ ฟฟา มีหนว ยเปน แอมป (A) Power : P = คา กาํ ลงั ไฟฟา ของอุปกรณไ ฟฟา มหี นว ยเปน วัตต (W) Voltage : V = คาแรงดันไฟฟาท่อี ปุ กรณไฟฟาใชง าน มีหนวยเปน โวลต (V)

87 ถา เครอ่ื งปรับอากาศดังรูป ไมบ อกคา กระแสไฟฟา มา ใหค าํ นวณหาคา กระแสไฟฟา ดงั นี้ จากแผนปา ยจะไดคา กําลังไฟฟา (P) = 2,330 วัตต (W) คา แรงดนั ไฟฟา (V) = 220 โวลต (V) จะได I = 2,330 W 220 V = 10.6 แอมป 2) เผ่ือคากระแสไฟฟา อีกรอยละ 25 โดยท่ัวไปวัสดุและอุปกรณไฟฟาเมื่อทํางาน ติดตอกันเกินกวา 3 ช่ัวโมงขึ้นไป ประสิทธิภาพการทํางานจะลดลงเหลือประมาณรอยละ 80 ดงั นั้นสายไฟ ที่จะนํามาใชงานก็เชนเดียวกัน เม่ือใชงานติดตอกันเกินกวา 3 ช่ัวโมง ประสิทธิภาพ ในการทนกระแสไฟฟา ก็จะลดลงเหลอื ประมาณรอ ยละ 80 เพื่อเปนการชดเชยประสทิ ธิภาพในการ ทนกระแสไฟฟาของสายไฟในสวนท่ีหายไป จึงตองมีการเผ่ือคากระแสไฟฟาเพิ่มอีกรอยละ 25 กอน แลวนําคากระแสไฟฟา ทไี่ ดไ ปหาขนาดสายไฟในขนั้ ตอนตอไป จากขน้ั ตอนการหาคากระแสไฟฟา คา กระแสไฟฟา มคี า 10.6 แอมป ทาํ การเผ่ืออกี 25% = (10.6 X 25) 100 = 2.65 คากระแสไฟฟา เม่อื ทําการเผื่อคา กระแส 25% = 10.6 + 2.65 = 13.25 จะไดคากระแสไฟฟาเทา กบั 13.25 แอมป 3) นําคากระแสไฟฟา เปดตารางหาขนาดสายไฟ โดยนําคากระแสไฟฟาที่ไดทําการ เผ่ือไวแลวรอยละ 25 ซึ่งมีคาเทากับ 13.25 แอมป นําไปเทียบกับตาราง พบวา ตองใชสายไฟท่ีมี ขนาด 1.5 ตารางมิลลิเมตร (ทนพิกัดกระแสไฟฟาได 16 แอมป) มาใชในการเดินสายไฟใหกับ เครื่องปรับอากาศ ดังรูป ท้ังนี้เนื่องจากสายไฟมีอัตราพิกัดการทนกระแสไฟฟาไดมากกวาคา กระแสไฟฟาทไ่ี หลจริงในวงจรจึงทําใหส ายไฟไมร อนและไมเ กดิ อบุ ัตเิ หตุอัคคภี ยั

88 บทสรุปการเลอื กขนาดสายไฟชนดิ VAF มี 3 ขัน้ ตอน ดังรปู หาคากระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา เผอื่ คา กระแสไฟฟาอีกรอ ยละ 25 เปด ตารางหาขนาดสายไฟ ขนั้ ตอนการเลอื กขนาดสายไฟ กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 1 อปุ กรณไ ฟฟา (ใหผเู รียนไปทาํ กิจกรรมเร่อื งที่ 1 ที่สมดุ บันทกึ กิจกรรมการเรยี นร)ู

89 เรอื่ งที่ 2 วงจรไฟฟา วงจรไฟฟา (Electrical Circuit) คือ การเช่ือมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟาผาน สายไฟไปยงั เครอื่ งใชไ ฟฟาในครวั เรือน สําหรับการเช่ือมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟา มี 3 แบบ คือ แบบอนุกรม แบบขนาน และแบบผสม ดังน้ี วงจรไฟฟา ลักษณะการตอวงจรไฟฟา การตอวงจรไฟฟาแบบอนุกรม เปนการ นําเอาเครื่องใชไฟฟา มาตอ เรยี งลําดับกันไป โดยนํา ปลายดานหน่ึงตอเขากับปลายอีกดานหนึ่งของ เครอ่ื งใชไ ฟฟาแตละตัวจนถึงตัวสุดทาย แลวจึงตอ เขากับแหลง กําเนิดไฟฟาทําใหกระแสไฟฟาไหลไป ในทศิ ทางเดียว และกระแสไฟฟาภายในวงจรจะมี คา เทากนั ทุก ๆ จุด การตอวงจรแบบนี้ ไมเหมาะที่จะใชกับ เครื่องใชไฟฟา เน่ืองจากหากอุปกรณตัวใดตัวหน่ึง เ กิ ด ข า ด ห รื อ ชํ า รุ ด เ สี ย ห า ย ก ร ะ แ ส ไ ฟ ฟ า จ ะ ไ ม สามารถไหลผานไปยังอุปกรณตัวอ่ืน ๆ ได ดังน้ัน การตอ วธิ ีน้ีจึงไมคอยนยิ มใชก ันท่ัวไป จะมีใชกันอยู ในวงจรวิทยุ โทรทศั น

วงจรไฟฟา 90 ลกั ษณะการตอ วงจรไฟฟา การตอวงจรไฟฟาแบบขนาน เปน การนําเอา เครื่องใชไ ฟฟา 2 ชนิดข้ึนไป มาตอเรียงแบบขนาน กนั โดยนาํ ปลายดา นเดียวกนั ของเคร่อื งใชไฟฟาแต ละตัวม าตอเข าดวย กัน แล วตอปล ายขอ ง เครื่องใชไฟฟาแตละตัวท่ีตอกันแลว ตอเขากับ แห ล ง กํา เ นิ ด ไฟ ฟ า โด ย แ รง ดั นไ ฟฟ า ข อ ง เครอ่ื งใชไ ฟฟาแตละตัวจะมีคาเทากัน แตกระแสที่ ไหลในแตละสาขายอยของวงจรจะมีคาไมเทากัน อยางไรก็ตามเม่ือนําคามารวมกันจะไดเทากับ กระแสที่ไหลผา นวงจรทงั้ หมด การตอวงจรไฟฟาแบบผสม เปนการตอผสม กันของวงจรไฟฟา แบบอนุกรมและวงจรไฟฟาแบบ ขนานแตไ มน ิยมใชง าน เพราะยุงยาก การตอวงจรแบบผสม วงจรไฟฟาภายในครัวเรือนจะเปนการตอแบบขนานและเครื่องใชไฟฟาแตละชนิดรับ แรงดันไฟฟาขนาดเดียวกัน หากเคร่ืองใชไฟฟาชนิดหนึ่งเกิดขัดของเนื่องจากสาเหตุใดก็ตาม เครือ่ งใชไ ฟฟาชนดิ อื่นก็ยังคงใชง านไดตามปกติ ภาพการตอวงจรไฟฟา ภายในบาน

91 สาํ หรบั ประเทศไทย ไฟฟา ที่ใชใ นครวั เรอื นเปน ไฟฟากระแสสลับที่มีความตางศักยไฟฟา (ความตางศักยไฟฟา คือ พลังงานไฟฟาที่ตางกันระหวางจุด 2 จุด) 220 โวลต (V) ความถี่ 50 เฮิรตซ (Hz) โดยใชสายไฟ 3 เสน คอื 1) สายไฟหรอื เรียกวา “สายเสน ไฟ หรอื สาย L” (Line) เปนสายเสนท่ีมีกระแสไฟไหล ผานไปยงั เครอ่ื งใชไ ฟฟา มคี วามตางศกั ยไ ฟฟา 220 โวลต 2) สายนิวทรัลหรือเรียกวา “สายศูนย หรือสาย N” (Neutral) เปนสวนหน่ึงของวงจร มหี นา ทท่ี าํ ใหกระแสไฟฟา ไหลครบวงจรมคี วามตา งศักยไ ฟฟา 0 โวลต 3) สายดิน หรือเรียกวา “สาย G” (Ground) เปนสายเสนทไี่ มม กี ระแสไฟฟา ทําหนาท่ี รับกระแสไฟฟาทีร่ ว่ั มาจากเคร่ืองใชไฟฟา เพื่อปองกันกระแสไฟฟาลัดวงจร และปองกันอันตราย แกบุคคล อุปกรณไ ฟฟา และเครอ่ื งใชไฟฟา กระแสไฟฟาจะสงผานมิเตอรไฟฟามายังแผงควบคุมไฟฟา ซ่ึงแผงควบคุมไฟฟา ทําหนาท่จี า ยกระแสไฟฟา ไปยงั อุปกรณเ ครือ่ งใชไ ฟฟา

92 แผงควบคุมไฟฟาประกอบดวยอุปกรณตัดตอนหลัก หรือเรียกวา “เบรกเกอร” (Main Circuit Breaker หรือ Cut-Out) ซ่ึงมี 1 ตัวตอครัวเรือน และมีอุปกรณตัดตอนยอยหลายตัวไดข้ึนอยูกับ จํานวนเครื่องใชไฟฟาที่ใชในครัวเรือน นอกจากน้ียังมีจุดตอสายดินที่จะตอไปยังเตารับ หรือปล๊ัก ตวั เมีย ทุกจดุ ในครัวเรอื น เพอ่ื ตอ เขา เคร่ืองใชไ ฟฟา สาย N สาย L สาย G ภาพตวั อยา งแผงวงจรไฟฟา ในครัวเรือน จากภาพตวั อยา งแผงวงจรไฟฟาในครัวเรือน กระแสไฟฟาจะไหลจากสายไฟหลักไปยัง อุปกรณตัดตอนหลัก และจา ยไปยังอุปกรณต ดั ตอนยอย เพื่อจายกระแสไฟฟาไปยังเครื่องใชไฟฟา