ร่องรอยแห่งชีวิต2

เรอ่ื งเลา่ คนชายขอบ ร่อง โดยนายดุษติ โพธิท์ อง รอย แหง่ สานกั งานปอ้ งกนั ควบคุมโรคท่ี 2 พษิ ณุโลก ชวี ิต

“กริง๊ กร๊งิ กรง๊ิ ” เสียงปลกุ จากโทรศัพทม์ ือถือดังขน้ึ ผมควานหามนั เพ่ือปิดเสยี ง แล้วค่อยๆลกุ น่ังมองดเู วลา พอเหน็ วา่ เป็นเวลาตีหา้ แล้ว ผมก็รีบลกุ ออกจากท่นี อน ไปอาบน้าแต่งตวั เตรียมเดนิ ทางไปทา้ งาน ผมรีบเกบ็ เสื้อผา้ ใส่กระเปา๋ อย่างลวก ๆ พรอ้ มซองเอกสาร โยนเข้า ไปในรถยนต์ เร่ิมออกเดินจากตวั เมืองไปตามถนนทางหลวงสายหนึ่ง สองขา้ งทางเต็มไปด้วยบา้ นเรือนเรยี งชิดติดกนั จนเร่ิมหา่ งหายออกไป หา่ งออกไป มีตน้ ไม้นอ้ ยใหญ่ เขา้ มาแทนท่ี เส้นทางทค่ี ดเคี้ยว พร้อมทั้งมีทางลาดชนั ในบางช่วงบางตอน ผมเหลือบไปมองโทรศพั ท์ ทวี่ างอยบู่ นทนี่ ่ัง ขา้ งๆ น่ีมันจะแปดโมงแล้ว ผมกดเทา้ ลงที่คันเรง่ รถเพื่อทา้ ความเร็ว “โคง้ โค้ง โค้ง มนั จะโคง้ อะไรเยอะแยะวะ” ผมบน่ กบั ตวั เอง



จนมาถงึ สามแยกแหง่ หนึ่ง ป้ายบอกระยะทาง อกี 5 กิโลเมตร ถงึ ด่านชายแดน ผมเปดิ ไฟเลย้ี วซ้าย ค่อยๆขบั ขึ้นไปตามทางลาดยาง ทค่ี ดเค้ยี ว ลาดชัน และเต็มไปดว้ ยหลมุ เลก็ ๆ จนถึงหลมุ ขนาดใหญ่ จนไมร่ ู้จะหักหลบไปทางไหน

ผมขับรถเข้าไปจอด ข้างเนินดินท่ีมีตู้คอนเทนเนอร์หลังหนึ่งท่ีมีรูปแบบ เหมือนบ้านพักอาศัยเป็นเพิงหมาแหงน ผมดับเครื่องยนต์ เอ้ือมมือไป เปดิ กระเปา๋ และหยิบซองเอกสารออกมา คอ่ ยๆเปดิ ประตู ลมหนาวของต้นเดอื นตลุ าคม พัดวูบเข้ามาปะทะใบหนา้ และล้าตัว จนสนั่ สะทา้ นเลก็ นอ้ ย มองไปทางไหนก็เหน็ แตเ่ ขา แตม่ นั ดูแห้งแล้ง ผมก้าวไปยังตู้คอนเทนเนอร์ผ่านโต๊ะหนิ ออ่ น ด้านขวามือผมเป็นหอ้ งที่มี แมก่ ุญแจล็อกไว้ ผมจึงเดนิ ต่อไปข้างหน้าผา่ นหน้าตา่ งบานเลือน มีป้ายไวนิลซีดๆ ข้อความเก่ียวกับโรคติดต่อติดอยู่ ด้านบนข้อความว่า “ดา่ นควบคุมโรคติดต่อระหว่างประเทศ”

กาฬโรค

ค ผมเปดิ ประตเู ขา้ ไป มเี จ้าหนา้ ทีน่ งั่ อยูใ่ นห้องเปน็ ผู้ชายหนึ่งคน และผู้หญิงหน่ึงคน “สวัสดคี รับ ผมช่อื เอ๋ มารายงานตวั เพือ่ ปฏบิ ัตงิ านครับ” “ก้าลังรออยเู่ ลย เดนิ ทางเป็นยงั ไงบา้ ง ออกมากี่โมง” เจ้าหนา้ ท่ผี ้หู ญงิ ตอบพรอ้ มกับรับซองเอกสารไปเปิดดู “พีช่ อ่ื น้องนะ เป็นหัวหน้าที่น่ี แล้วนี่พี่สหัส ปหี น้าก็เกษียณแลว้ นอ้ งไปเรียนรงู้ านจากพเี่ ขานะ” “ครบั ” ผมตอบออกไป ......หลงั จากผา่ นไป 1 เดือน “เป็นยังไง เรียนรงู้ านไปถึงไหนแลว้ พ่ีจะให้ นอ้ งเอ๋ รบั งานเ ฝา้ ระวงั พาหะนา้ โรคกาฬโรค อีกงานนะ เดือนหนา้ ก็เริ่มท้าเลย” พน่ี ้องถาม พร้อมท้งั แจกงานใหม่ “ผมยงั ไม่เคยทา้ นะครับ ไม่รูเ้ รอ่ื งพวกนีเ้ ลย” ผมตอบออกไป อย่างกังวล “กจ็ บั หนู หาหมดั ตัดม้าม ลองไปหาตามอินเตอร์เน็ต” พ่ีนอ้ งตอบมานา้ เสยี งน่ิงๆ “ครับ” ผมตอบแผว่ เบาและกังวล “เอาวะ ลองดูสกั ตัง้ ” ผมพูดกบั ตัวเองในใจ

ผมเริ่มค้นหาข้อมูลเก่ียวกับโรคกาฬ โรค เจอแต่ประวัติการระบาดว่าโรค น้ีได้หายไปจากประเทศไทยหลาย ปี แลว้ แตย่ งั มโี อกาสกลับมาระบาดได้ อีก เพราะคนในพื้นท่ีส่วนใหญ่นิยม บริโภคหนู และหนูบางมันยังอาศัย ใน บ้านเรือนของคน ซึ่งมีโอกาสเจอ ห มั ด ห นู อ ง ค์ ก า ร อ น า มั ย โ ล ก ก้าหนดว่า ต้องพบดัชนีหมัดหนูไม่ เกินร้อยละ 1 ซึ่งด่านทุกด่านต้องมี การเฝา้ ระวัง..... เวลากระชั้นเข้ามาแล้ว จะเร่ิม ยังไงดี ถามใครก็แทบจะไม่ได้ ค้าตอบ ที่เราอยากได้เลย ผมจึง ตัดสินใจโทรไปหาพอี่ ีกคนหนึ่งท่ี ด่านควบคุมโรคติดต่อระหว่าง ประเทศ ซึ่งเป็นพี่ที่ผมรู้จักและ สนิทพอสมควร ถ้าไม่จนปัญญา จริง ๆ ก็จะไม่ไปรบกวนพ่ีเขา เพราะผมรวู้ า่ งานเขาเยอะ

ผมนั่งอยูท่ ี่โตะ๊ คดั กรองผ้เู ดนิ ทางขาเขา้ ด้วยอารมณ์ลุ้นระทึก พลนั เสียงโทรศัพทผ์ มกด็ ังข้ึน กรงิ๊ กริง๊ กรงิ๊ !! ผมรบี กดรับสาย เสียงจากปลายสายบอกวา่ “พ่จี ะถงึ แล้วนะ” ผมนิ่งเงียบไปสักพัก แล้วตอบกลับไปว่า “ครบั ผมรอพี่อย่ทู ห่ี อ้ งท้างานดา่ นนะครบั ” รถยนต์สขี าว สี่ประตู มีหลังคาตอนทา้ ยกระบะ ด้านข้างประตูคนขับ มีรูปงูพันคบเพลิง เข้ามาจอดหน้าท่ีท้างาน พี่ตามเปิดประตูลงจาก รถพร้อมทีมงานอีก 4 คน ด้านหลังกระบะมีกระเป๋าเส้ือผ้า กล่อง กล้องจุลทรรศน์ กรงดักหนู กล่องใบใหญ่ อีกหนึ่งใบ ผมเหลือบไป เห็นถงุ ปลาแหง้ ตวั เลก็ ๆ ปลาหมกึ แห้ง และกระสอบใส่ข้าวโพดอีก 1 กระสอบ ผมรีบจัดแจงช่วยขนของลงจากรถ หลังจากขนของ หมดแล้ว

“พ่ีอ๊อดและพล เตรียมกรงดักหนู เหยือ่ ทใ่ี ชด้ กั หนู เก่ยี วเหยอ่ื และเหยอ่ื ดกั หนู กบั ตะขอในกรง -ปลาหมึก เราไปชว่ ยเขาด้วยนะ” -ปลาตวั เล็กตวั นอ้ ย -ข้าวโพดหนั่ แว่น พ่ีพลให้ผมไปเอาถุงใส่ปลาหมึก ปลาตัวเลก็ ตวั น้อย และกระสอบข้าวโพด พี่พลเขา หยิบถุงมือเข้ามาสวมแล้วเร่ิมหั่น ข้าวโพดเป็นแว่นๆ ผมเปิดถุง ปลาหมกึ และปลาเล็กปลานอ้ ย กล่ินฉุนและความเค็มแตะเข้า จมูกอยา่ งจัง พี่พลเปิดประตูกรงดักหนูจนเปิด กว้าง แล้วหยิบปลาหมึกแห้ง 1 ตัว ปลาแห้ง 1 ตัว และข้าวโพด 1 ชิ้น ไปเก่ียวไว้กับตะขอในกรง อยา่ งระมัดระวงั

เวลา 15.00 น. พวกเราขนกรง ดักหนูขึ้นรถยนต์ มุ่งหน้าไปตาม ถนนดินแดง สู่ทุ่งกว้างท่ีเต็มไป ด้วยหญ้าสีน้าตาล สูงหัวเข่า ด้านหน่ึงมีสระน้า อีกด้านมีต้น ข้าวและข้าวโพด ท่ีถูกเก็บเก่ียว แล้ว “วันน้ี เราจะวางกรงดักหนูที่นี่ นะ 100 กรง จะได้หนูหรือไม่ได้ หนู พรุ่งน้ีเช้าเรามาดูกัน เอาไป คนละ 16 กรง เอ๋เอาไป 20 กรง นะ เพราะเป็นเจ้าที่ 555” พ่ีหัน ไปบอกทุกคน “การวางกรงดักหนู ให้วางขวาง กับรอยทางเดินนะ ไม่ใช่วางทับ ขวางทางเดินละ วางห่างจาก ทางเดินประมาณ 1 คืบ ถ้าเจอ ข้ีหนู ตรงไหนเยอะๆ ลองวางดู หรือถ้าเห็นรอยแทะอาหาร วาง ได้เลย ได้ชัวร์ๆ” พ่อี ๊อดบอก

“บางที เราอาจตอ้ งตามไปดูทีร่ หู นู ให้สงั เกตว่า รูสะอาด ไม่มี หยากไย่ หรือต้นหญา้ ข้นึ ใหส้ ันนษิ ฐานว่ายังมหี นอู ยู่ ตรงรอย ทางเดินกเ็ หมอื นกันนะ” เอกกลา่ วเสรมิ พอ่ี อ๊ ด “ ไป เร่มิ ท้างานกนั ได้ พร่งุ น้เี ช้าแปดโมงมาวดั ฝีมือกันว่าใครจะแน่ กวา่ กนั ” พต่ี ามพูดและหวั เราะเบาๆ ทุกคนหวั เราะตามกันอย่าง สนกุ ผมควา้ กรงดักหนูตดิ ตวั ไปบางส่วน พรอ้ มเร่มิ ส้ารวจรอ่ งรอย ของหนใู นทนั ที “น่นั ไง เจอรอยทางเดนิ แลว้ ไม่มหี ยากไย่ ไม่มีตน้ หญา้ ขน้ึ ทางเรยี บ โลง่ สะอาด เราต้องไดแ้ น่ ๆ” ผมคดิ และหัวเราะออกมาอย่างดใี จ ผม จัดการเปิดกรงดักหนูและวางตามค้าแนะนา้ ทนั ที โดยไมม่ ีส่งพิกดั และเบอร์กรง เข้าไลนก์ ลุ่มทันที

แสงแดดยามเชา้ ของวนั รุ่งขึน้ ผมและทมี งาน ไดแ้ ยกยา้ ยออกไปเกบ็ กรงท่ีวางไว้ เมือ่ วาน “ 20 กรง ของผม จะได้หนูสกั ตวั ไหมนะ” ผมครุ่นคิดอยใู่ นใจ และ มองไปทโ่ี ทรศัพทม์ อื ถอื ในมือ “จ้าได้ว่าเราวางมนั ไวแ้ ถวนีน้ ห่ี วา่ แลว้ มนั อยตู่ รงไหน กรงแรกกเ็ ล่น สะแล้ว” ผมกวาดสายตาไปรอบ ๆ เจอเพยี งรอยทางเดินของหนูและต้นหญ้า สนี ้าตาลระลานตาไปหมด ผมลว้ งมอื ถอื ในกระเปา๋ กางเกง ออกมา เปดิ ไลน์กลุ่ม เลอ่ื นหาขอ้ ความพกิ ดั ท่ตี งั้ ท่ีวางกรง แล้วกดเปิดคน้ หา ที่ตั้งกรงทนั ที ผมใช้เวลามองหา กวา่ 10 นาที กว่าจะเจอ กรงยงั คง เปิดอยู่เชน่ เดมิ ผมเข้าไปเกบ็ กรงอย่างผดิ หวัง

“ไม่เป็นไร เพ่ิงกรงแรก มันต้องมีได้บ้าง สกั ตวั ส”ิ ผมคิดอยใู่ นใจ ผา่ นไปแลว้ 18 กรง ผมยงั ไมไ่ ด้หนสู กั ตัว มันน่าหดหู่ใจจริง ๆ กรงท่ี 19 แล้วนะ ยังไมม่ วี แี่ ววของหนูอยู่ในกรงสักตวั “เฮ้ออออออ” “ฟู่ ฟู่ ฟู่” ผมกวาดสายตาไปรอบ ๆ เพ่ือหาต้นก้าเนิดของเสียง ผมสะดุดตา เ ข้ า กั บ สิ่ ง ห นึ่ ง มั น เ ป็ น ก ล่ อ ง สี่เหล่ียมผืนผ้าเล็ก ๆ ที่กรุด้วยตะแกรง เหล็ก ในนั้นมีสัตว์ตัวหน่ึง มีลักษณะ ตัว ยาวรี สีเทา ขนยาว หางยาว ก้าลังว่ิงชน กล่องจากข้างใน เพ่ือหาทางออก ผม ค่อยๆก้าวเข้าไป ด้วยใจอันระทึก ใน ท่สี ดุ ผมก็จับหนไู ดแ้ ลว้ !!! ผมหยิบกรงข้ึนมาดูใกล้ๆ เสียงขู่ “ฟู่ ฟู่ ฟู่” ดังขึ้นอีกครั้ง มันตัวส่ันผมจ้องลึก เข้าไปในแววตา สัมผัสได้ถึงความกลัว อย่างสุดชีวิต ผมรีบละสายตาออกทันที แล้วก้าวเดนิ อย่างเร็วทันที



ณ โตะ๊ ม้าหนิ อ่อนสเี ขียว มสี ิง่ ของวางอยู่ระเกะระกะไปหมด มีถาด อะลูมิเนยี มสขี าว ไม้บรรทดั เคร่อื งชั่งน้าหนักขนาดเลก็ กรรไกร ท่ี คบี ขนาดเลก็ กระจกสไลด์ และตะไบ ทุกคนสวมถงุ มือเพ่อื เตรียมพรอ้ มทา้ งาน เอก น้าหนูทีว่ างอยูบ่ นเครอื่ งชง่ั มาจ้าแนกชนดิ หนู วัดขนาดของเทา้ หนู หู หาง หวั และล้าตัว ดเู พศหนู ถ้าเป็นตัวเมยี จะต้องดนู มหนวู า่ ขา้ งบนมกี ค่ี ู่ ข้างลา่ งกคี่ ู่ จากนัน้ จับหางหนูจนตวั หนลู อยจากพนื้ ถาด เอาตะไบมาสางย้อนขน้ึ ไป เพอื่ หาหมัด และจ้าแนกชนดิ หมดั จากจบั หนหู นั หัวไปทางซา้ ยเอาเท้าเขา้ หาตัวเรา เอาท่คี ีบหนีบหนงั หนบู รเิ วณชว่ งชายโครงของหนู ยกขึ้น เอากันกรรไกร ตดั เปดิ ใหถ้ ึง เนอื้ แล้วคน้ หาม้าม ตัดเนื้อมา้ มบางส่วน มาปา้ ยท่ีกระจกสไลด์ และ ระบรุ ายละเอยี ดบนสไลด์ รอจนแห้ง จงึ ยอ้ มแล้วตรวจหาเชือ้ โรค กาฬโรค

นี่หรือคอื การด้าเนินเฝา้ ระวงั พาหะนา้ โรคกาฬโรค ของด่านควบคุมโรคตดิ ตอ่ ระหวา่ งประเทศ รอ่ งรอยและความทรงจา้ ในครัง้ นี้ จะฝงั ลึกแค่ไหน ปหี น้าก็รู้กัน แต่จะยังไงกต็ าม ถา้ ดัชนหี มัดหนมู ากกว่าร้อยละ 1 ผมจะมงุ่ ม่นั จบั หนูตอ่ ไป เพอื่ ใหด้ ่านเลก็ ๆ แห่งน้ี เป็นด่านทก่ี ักไมใ่ หโ้ รคกาฬโรคเขา้ สปู่ ระเทศไทยได้

สานักงานความรว่ มมือระหวา่ งประเทศ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ เวบ็ ไซต์ www.ddc.moph.go.th/oic