Draft1_อสต.คู่มือ

ประเภทของผู้สัมผัส แบ่งตามสถานทท่ี ่ผี ู้ปว่ ยยืนยนั ใชช้ วี ิตหรือเกี่ยวข้อง แบ่งออกไดเ้ ป็น 5 ประเภทหลกั ไดแ้ ก่ ผู้สัมผัสรว่ มบา้ น ผู้สัมผัสบนยานพาหนะ สมาชกิ ในครอบครวั ของผู้ป่วยหรอื บุคคลท่ีเดินทางรว่ มยานพาหนะกับผู้ปว่ ย บุคคลท่ีอยู่รว่ มบ้านกับผู้ป่วย เชน่ รถยนต์ส่วนตัว, รถโดยสารสาธารณะ, เครอื่ งบนิ , เรอื , รถไฟ หรอื พาหนะอน่ื ๆ ผู้สัมผัสที่ทำ�งาน ผู้สัมผัสท่ีสถานพยาบาล เพ่ือนรว่ มงาน ผู้ที่ทำ�งาน หรอื มีการสัมผัสกัน แพทย์, พยาบาล, บุคลากรทางการแพทย์ ในสถานที่ทำ�งานเดียวกันกับผู้ป่วย ท่ีสัมผัสกับผู้ปว่ ย หรอื อุปกรณ์ท่ีใชก้ ับผู้ปว่ ย ผู้ท่ีเขา้ รบั การรกั ษาและญาติผู้ปว่ ย ท่ีมาสถานพยาบาล ผู้สัมผัสในสภาพแวดล้อมที่จ�ำ กัด ผู้สัมผัสในเหตุการณ์เดียวกัน โรงเรยี น ตลาดนัด การประชุม คอนเสิรต์ สถานที่อากาศไม่หวนุ เวยี น พื้นท่ีปิด มหกรรมกฬี า หรอื ค่ายลูกเสือ 97

วธิ กี ารติดตามผู้สัมผัส เป็นข้นั ตอนที่สำ�คัญในการควบคมุ การแพรก่ ระจายของโรค ดงั น้ัน น่ีคือข้นั ตอนในการติดตามผู้สัมผัสโรคทั่วไป 1) ระบุผู้สัมผัส 2) ซักถาม เม่อื ยนื ยนั ผ้ปู ว่ ยเเล้วให้ คน้ หาและระบุ หลงั จากระบุผสู้ ัมผสั ใกลช้ ดิ กบั ผู้ป่วย ผสู้ มั ผัสโดยเรว็ ท่านและเจา้ หนา้ ท่ีด้านสาธารณสุข จะตดิ ต่อผสู้ ัมผัสเพ่อื สอบถามขอ้ มูล 3) เฝา้ ระวงั อาการ ส่วนบคุ คล การสัมผัสโรค ใหค้ �ำ แนะน�ำ เกีย่ วกบั การปอ้ งกันการแพรก่ ระจาย ผู้สมั ผสั โรคอาจถูกขอใหเ้ ฝ้าระวัง อาการเก่ียวกบั โรค เชน่ 4) ตรวจหาโรค การวดั อณุ หภูมิรา่ งกายหรอื การ หากผสู้ มั ผัสโรคมอี าการผดิ ปกติ รายงานอาการอ่นื ๆ ทอ่ี าจเป็นไปไดว้ ่า แนะนำ�ให้ไปตรวจยืนยันการตดิ เช้ือ การตรวจยนื ยันโรคอาจเป็นการตรวจ เป็นอาการของโรคนั้นๆ ทางหอ้ งปฏิบัตกิ ารหรือการวิเคราะห์ อ่นื ๆ ท่ีชว่ ยในการวนิ ิจฉยั โรค เช่น 5) ป้องกันการแพร่ ชุดทดสอบดว้ ยตนเอง (ATK) แนะน�ำ ผู้สัมผัสโรค เชน่ การสวมหน้ากาก อนามัย การลา้ งมอื อย่างถูกวิธี การรักษา ระยะห่างจากผู้อ่นื เมอื่ มอี าการเจบ็ ป่วย และหลีกเลย่ี งการอยูใ่ กล้ชิดผูป้ ว่ ยและ ในพนื้ ท่รี ะบาดในชุมชน 98

ระดับความเส่ียงของผู้สัมผัส วงที่ 3 ผู้ท่ีไม่เสี่ยง วงที่ 2 วงท่ี 1 ผู้ป่วยยืนยัน ผู้สัมผัสเสี่ยงสูง ผู้สัมผัสเสี่ยงต่ำ� ผู้สัมผัสเส่ียงสูง ผู้สัมผัสเส่ียงตำ่� ผู้ที่ไม่เสี่ยง บุคคลทมี่ ีประวตั ิการ บุคคลที่ไม่มีประวตั กิ ารสัมผสั บคุ คลทไี่ ม่มปี ระวตั กิ ารสมั ผัสกบั สัมผัสใกล้ชิดกบั ผปู้ ว่ ย กับผู้ปว่ ยแต่อย่ใู นสภาพแวดล้อม ผู้ป่วยและไม่ได้อยู่ใน ที่มีการแพรเ่ ชื้อโรค สภาพแวดล้อมทม่ี ีการแพร่เช้อื 99

องค์ประกอบในการจ�ำ แนกระดับความเสี่ยงของผู้สัมผัส 1) ประวตั ิสัมผัส 2) วคั ซีน ส�ำ รวจขอ้ มูลเกี่ยวกบั ประวัติการสมั ผัส สอบถามเก่ียวกับประวัติการฉีดวัคซีน โรคของผสู้ ัมผสั เช่น การสมั ผสั กับ เพ่อื กเาสรรตมิ ดิ สเรชา้ ้ืองโครวคาทม่ตี เสำ่�ลี่ยงงตอ่ ผปู้ ว่ ยทตี่ ดิ เช้ือโรค หรอื การอยใู่ น สถานทีท่ ี่มกี ารระบาดของโรค 3) รปู แบบ 4) ปัจจยั อน่ื ประเมนิ รปู แบบการสัมผัสกับผู้ป่วย พจิ ารณาปจั จยั เสย่ี งอืน่ ๆ ท่ีอาจมีผลตอ่ ท่ีตดิ เช้อื โรค ระยะห่าง เวลาในการสมั ผัส ความเสีย่ งตอ่ การติดเชื้อโรค เช่น อาย,ุ การใช้อุปกรณ์การปอ้ งกนั โรค เชน่ โรคประจ�ำ ตวั , การสวมหนา้ กากอนามัย และวัตถุหรือ และสภาวะทางสขุ ภาพอืน่ ๆ พน้ื ผวิ ทอ่ี าจปนเปอ้ื นดว้ ยเชื้อโรค ความเส่ียงของผู้สัมผัสจะลดลงหาก - มีประวตั ิการรบั วคั ซีน - สวมหน้ากากอนามัย - อยู่กับผู้ป่วยน้อยกวา่ 5 นาที - รปู แบบการสัมผัสและความเส่ียงอน่ื ๆ ต่อการติดเชอื้ โรคในบุคคลน้ันๆ 100

ก่อนจะเข้าไปสอบสวนโรค พ่ีๆ อสต. อย่าลืม!!! แนะนำ�ตัวเอง และชแ้ี จง รายละเอยี ดใหแ้ ก่ผู้สัมผัสโรคด้วยนะ มาดูตัวอย่างการแนะนำ�ตัวกัน สวสั ดค่ะ ดิฉันช่ือ เป็นเจา้ หน้าที่ อสต. วนั นี้จะขอสัมภาษณ์คณุ เพื่อดำ�เนินการคัดกรองผู้สัมผัสโรคค่ะ 101

แบบคัดกรองผู้สัมผัสโรค ท่ี ชอ่ื - สกลุ อายุ เพศ สญั ชาติ อาชพี อาการ/ ไม่มีอาการ 102

โรคประจ�ำ ตวั ลกั ษณะการสัมผัส/ ความสัมพันธ์ เบอร์โทรศพั ท์ วคั ซีน การใส่อปุ กรณป์ ้องกนั กับผ้ปู ่วย (เข็ม) 103

แบบคัดกรองผู้สัมผัสโรค ท่ี ชอ่ื - สกลุ อายุ เพศ สญั ชาติ อาชพี อาการ/ ไม่มีอาการ 104

โรคประจ�ำ ตวั ลกั ษณะการสัมผัส/ ความสัมพันธ์ เบอร์โทรศพั ท์ วคั ซีน การใส่อปุ กรณป์ ้องกนั กับผ้ปู ่วย (เข็ม) 105

แบบคัดกรองผู้สัมผัสโรค ท่ี ชอ่ื - สกลุ อายุ เพศ สญั ชาติ อาชพี อาการ/ ไม่มีอาการ 106

โรคประจ�ำ ตวั ลกั ษณะการสัมผัส/ ความสัมพันธ์ เบอร์โทรศพั ท์ วคั ซีน การใส่อปุ กรณป์ ้องกนั กับผ้ปู ่วย (เข็ม) 107

การสื่อสารความเส่ียง ดร.พาหรุ ตั น์ คงเมือง ทัยสุวรรณ์, สำ�นักงานเลขานุการคณะกรรมการโครงการพระราชดำ�ริ ฯ การสื่อสารความเส่ียง คอื กระบวนการหน่งึ ในการตอบโต้ภาวะฉุกเฉนิ ทาง ด้านสาธารณสขุ เมอื่ เกิดการระบาดของโรคและภยั สขุ ภาพ รวมท้ังในภาวะภัยพิบัติ ต่าง ๆ การสือ่ สารความเสย่ี งจะทำ�ใหป้ ระชาชนทอี่ ย่ใู นภาวะเส่ียงเข้าใจความเส่ียง ของตนเองและปรบั เปลย่ี นพฤติกรรมสขุ ภาพ โดยประสิทธภิ าพของการส่อื สารความ เส่ียงจะต้องมีการประเมินต้งั แต่เริ่มตน้ เหตุการณ์ ผลทตี่ ามมา การจดั การข่าวลอื ข่าวลวงหรือขอ้ มลู ทไ่ี ม่ถกู ตอ้ ง เปา้ หมายของการส่ือสารความเส่ียง 1. สร้างความเชอ่ื มั่นตอ่ การด�ำ เนินงาน 2. ลดความสญู เสยี เจ็บปว่ ย และเสียชีวติ 3. ลดความตน่ื ตระหนก แกไ้ ขขอ้ เข้าใจผิด 4. เขา้ ถึงกลุ่มประชาชนและชมุ ชนได้อย่างรวดเร็ว 108

วตั ถุประสงค์ ตอ้ งการสร้างความเขา้ ใจส่ิงใดบา้ ง หรือ กล่มุ เปา้ หมาย ตอ้ งการแก้ปัญหาใด เชน่ ต้องการให้ คอื ใคร มีพนื้ ฐานการศึกษาหรือ ความรู้เกี่ยวกบั การป้องกนั โรค ภมู หิ ลังอย่างไร 6 เรอ่ื งที่จะพูด ส่ิงท่ีต้องกำ�หนดก่อน เน้นอะไร อาจกำ�หนดเป็นสัญลักษณ์ การสื่อสารความเสี่ยง ข้อความสั้น ๆ หรอื คำ�ขวัญ ระยะเวลา เวลาไหนทเี่ หมาะสมท่สี ดุ ในการปฏบิ ัตงิ านใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ เครอ่ื งมือ งบประมาณ ก�ำ หนดส่ือและเทคนิคต่างๆ จะใช้ ส่ือ เครื่องมือ หรอื เทคนิคใดใหเ้ หมาะสมกับ โดยค�ำ นึงถงึ ความคุ้มค่า วตั ถปุ ระสงค์ และกลมุ่ เปา้ หมาย ตอ้ งใชท้ ้ัง ในการใชจ้ ่ายเงนิ สื่อเกา่ /สอื่ ใหม่ คำ�นงึ ถึงคนรนุ่ เก่า/รนุ่ ใหม่ สือ่ เก่า: แผน่ พบั เสยี งตามสาย เปน็ ต้น สื่อใหม่: Infographic Video ผ่าน Online Platform เช่น Facebook TikTok หรอื Youtube เป็นตน้ 109

ตัวอย่างการเตรยี มการสื่อสารความเสี่ยง เหตุการณ์ ครอบครัวหนงึ่ มีลูกชายเดนิ ทางกลับมาจากตา่ งประเทศ ในชว่ งทม่ี ีการระบาดของโรคโควิด 19 หลงั จากกลับมาได้ 5 วนั มีอาการไข้ ไอ เจ็บคอ จมกู ไม่ได้กล่ิน ล้ินไมไ่ ด้รับรส คนในครอบครวั จงึ พาไป โรงพยาบาลใกลบ้ า้ นเพื่อรบั การตรวจอาการ แพทย์แจ้งวา่ ผลการตรวจหาเชือ้ โควดิ 19 พบเป็นบวก ประเมินอาการแล้วสามารถรบั ยาและกกั ตวั เองท่ีบ้านได้ คนในครอบครวั และเพื่อนบ้านตา่ งกงั วลวา่ จะตดิ โควดิ 19 วตั ถุประสงค์: ให้ความรกู้ ารป้องกนั โรคโควดิ 19 กลุ่มเปา้ หมาย: คนในชุมชน.........................../ในคนครอบครวั ประเด็น: การตดิ ตอ่ เเละอาการสงั เกตทค่ี วรตรวจยืนยัน แนวทางการป้องกนั การตดิ เชอ้ื โรค การควบคุมโรคของพืน้ ทีท่ ่ีดำ�เนินการเเล้ว ระยะเวลา: ตอนเยน็ /ประชมุ ชุมชน/ฤดหู นาว/ชว่ งทีม่ กี ารระบาด เครอ่ื งมือ: อินโฟกราฟฟิคเปน็ แผน่ พับ, เสียงตามสายในชมุ ชน ไวนลิ ประชาสัมพนั ธ์, รปู ภาพสง่ ต่อทางไลน์ งบประมาณ: สนับสนนุ จาก NGOs ในพื้นท่ี 110

ตสัวื่ออสยา่ารงคกวาารมเส่ียง สวสั ดีค่ะ ดิฉันช่ือ.................................. เป็นเจา้ หน้าที่ อสต. จะมาแจง้ ข้อมูลการปอ้ งกัน ดแู ลตนเองจากโรคโควดิ 19 นะค่ะ โรคโควดิ 19 สามารถติดต่อได้จากการสัมผัสกับ คนป่วยโดยตรง หรอื สัมผัสเชื้อโรคผ่านส่ิงของ ต่างๆ ซ่ึงปอ้ งกันได้จาก.................................. ..................................................................... หรอื หากพบวา่ คนใกล้ชิดปว่ ยเป็นโรคโควดิ 19 และเราไดพ้ บบุคคลน้ันมา ก็สังเกตุอาการของ ตนเอง หากมีความผิดปกติใหต้ รวจด้วย ATK นะค่ะ และหากผลตรวจพบวา่ เป็นโควดิ 19 ใหแ้ จง้ อสต./เจา้ หน้าที่สาธารณสุข ในรพ.สต. ใกล้บ้านได้เลยค่ะ ... 111

ขอ้ ควรรแู้ ละควรกระทำ� ในการส่ือสารความเสี่ยง รจู้ กั ตัวเอง หนว่ ยงานทเี่ ราปฏิบตั งิ านมบี ทบาทหน้าทท่ี ำ�อะไร เราอยรู่ ะดับไหน จะสือ่ สารความเส่ยี งเรื่องอะไร รจู้ กั และเข้าใจผู้ฟงั หนว่ ยงานหรือบุคคลที่เราสื่อสารความเส่ียงดว้ ย เป็นใคร มบี ทบาทหนา้ ทีอ่ ะไร ตรงประเด็น พดู หรอื สอื่ สารดว้ ยความชัดเจน และเจาะจง เพ่อื ให้ อวจั นะภาษา ผ้ฟู งั คลอ้ ยตาม เข้าใจ และให้ความร่วมมอื ในส่งิ ท่ีคุณ ก�ำ ลงั ประสานง่ายขนึ้ ให้ความส�ำ คัญกับถ้อยค�ำ น�้ำ เสียง ภาษากาย และ สีหนา้ ทา่ ทาง รบั ฟงั และทำ�ความเขา้ ใจ ก่อนอธบิ าย เมื่อมขี อ้ ซกั ถามหรอื โต้แยง้ 112

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE

NOTE