การงานอาชีพ ม.5 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 งานประดิษฐ์เอกลักษณ์ไทย Part3

ช้ันมัธยมศึกษาปี ที่ 5 การงานอาชีพ กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ งานประดษิ ฐ์เอกลกั ษณ์ไทย หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 งานจกั สาน คุณครูกญั ญาณี แสนตรี กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ

งานจกั สาน คือ เป็นงานหตั ถกรรมอยา่ งหน่ึง และนบั เป็นงาน ศิลปะประเภททศั นศิลป์ การจกั สานเป็นการนาวสั ดุ ขนาดเลก็ และยาว มาขดั หรือสาน กนั จนเป็น ชิ้นงาน งานประดิษฐจ์ ากวสั ดุธรรมชาติ เช่น ... ปอ หวาย กระจูด ไมไ้ ผ่ ผกั ตบชวา ใบลาน กก นามาสานดว้ ยลวดลายต่าง ๆ เพ่อื เป็นของใช้ และใชป้ ระโยชน์ในชีวติ ประจาวนั

PRESENTATION TITLE วสั ดุท่ีใช้ วัสดุท่ีใช้ในงานจักสาน มักเป็ นวัสดุ จาก ธรรมชาติ และวสั ดุเลียนแบบธรรมชาติและอ่ืนๆ ทาให้มีความทนทานมากข้ึน แต่มีสีสันและ คุณลกั ษณะภายนอกคลา้ ยวสั ดุธรรมชาติต่างๆ แต่กไ็ ม่สามารถนามาใชไ้ ดท้ ุกอยา่ ง 3

PRESENTATION TITLE วสั ดุที่ใช้ หวาย ลาตน้ ยาว ผวิ เกล้ียง เหนียว ข้ึนเป็นกอ มีหลายชนิด เช่น หวายตะคา้ ทอง หวายโป่ ง 4

PRESENTATION TITLE วสั ดุท่ีใช้ ปอ คุณสมบตั ิ เหนียว ทนทาน และเป็นพชื ท่ีดูแลไม่ยาก ชาวบา้ น จึงนิยมปลูกปอ เพือ่ นาเส้นใยปอมาทาเป็นกระสอบเพื่อใส่ ผลิตภณั ฑท์ างการเกษตรต่างๆ 5

PRESENTATION TITLE วสั ดุท่ีใช้ กระจูด พืชที่เจริญเติบโตไดง้ ่าย และแพร่พนั ธุ์ไดร้ วดเร็ว ชอบข้ึน เป็นกลุ่มใหญ่ในแหลง่ น้า ธรรมชาติหรือในระบบนิเวศพ้ืนท่ี ชุ่มน้า หรือบริเวณที่มีนา้ ขงั ตลอดท้งั สาหรับประเทศไทยพบ มากทางภาคใตแ้ ละภาคตะวนั ออก ไดแ้ ก่ จงั หวดั ชุมพร สุ ราษฎร์ธานี พทั ลุง นราธิวาส นครศรีธรรมราช และระยอง ตน้ กระจูดมี 2 ชนิด คือ ตน้ กระจูดใหญ่ และตน้ กระจูดหนู ลาตน้ กลมและมีความเหนียว 6

PRESENTATION TITLE วสั ดุที่ใช้ ผกั ตบชวา พืชท่ีเจริญเติบโตไดง้ ่าย และแพร่พนั ธุ์ไดร้ วดเร็ว ชอบข้ึน เป็นกลุม่ ใหญ่ในแหลง่ น้า ธรรมชาติหรือในระบบนิเวศพ้ืนที่ ชุ่มน้า หรือบริเวณที่มีนา้ ขงั ตลอดท้งั สาหรับประเทศไทยพบ มากทางภาคใตแ้ ละภาคตะวนั ออก ไดแ้ ก่ จงั หวดั ชุมพร สุ ราษฎร์ธานี พทั ลุง นราธิวาส นครศรีธรรมราช และระยอง ตน้ กระจูดมี 2 ชนิด คือ ตน้ กระจูดใหญ่ และตน้ กระจูดหนู ลาตน้ กลมและมีความเหนียว 7

PRESENTATION TITLE วสั ดุท่ีใช้ ไม้ไผ่ ไผ่สีสุก เป็ นไมย้ ืนตน้ เป็ นกอหนาแน่น มีลาสูงใหญ่ มีความสูงประมาณ 20-25 ซม. เน้ือหนาประมาณ 7 ม.ม ลกั ษณะลาตน้ กลวง ลาตน้ มีสีเขียวสด ผิวเป็ นมนั ดอก ออกเป็ นช่อ หน่อมีขนาดใหญ่ มีกาบสีเหลืองห่อหุม้ ขน ที่หน่อเป็ นสีน้าตาล เป็ นไผ่ที่มีเน้ือไมล้ ะเอียด เหนียว ทนทานดีมาก ใช้ในงานจกั สานต่างๆไดด้ ี ผลิตภณั ฑ์ที่ ทาจากไผ่ชนิดน้ีสวยงามและคงทน ใชไ้ ผ่อายุ 1 - 3 ปี ส่ วนการใช้ลาน้ัน เนื่องจากมีความแข็งทนทานดี ปัจจุบนั ใชไ้ ผช่ นิดน้ีทาเฟอร์นิเจอร์กนั มากข้ึน จะไดง้ าน ท่ีสวยงามแขง็ แรงทนทาน อายกุ ารใชง้ าน 3 – 5 ปี 8

PRESENTATION TITLE วสั ดุที่ใช้ ใบลาน ใบลานอ่อนหรือยอดลานอ่อน นิยมใชเ้ ป็นที่เขียนจารึกตวั อกั ษรในหนงั สือพระ ธรรมคาสอนของ พระพทุ ธศาสนา ดว้ ยการใชเ้ หลก็ แหลมจารบนใบลานแลว้ ใชย้ างรกั ทา แลว้ เอาทรายมาลบ ยางรักจะแทรกอยู่ ในตวั หนงั สือที่จารเป็นเส้นดา หรือจะใช้ เขม่าไฟแทนกไ็ ด้ โดยเราจะเรียกหนงั สือจากใบลานน้ีวา่ \"คมั ภีร์ใบลาน\" ในงานจกั สาน ทาเป็น พดั หมวก กระเป๋ า เสื่อ งอบ ภาชนะต่าง ๆ ในครัวเรือน รวมไปถึงทาเป็น เครื่องประดบั สาหรับตกแต่งบา้ น เช่น การทาเป็นโมบายรูปสตั ว์ อยา่ งเช่น ปลาตะเพยี น ใบลานแก่ สามารถนามาใชส้ าหรับมุงหลงั คา ทาเป็นผนงั หรือฝาบา้ นได้ 9

PRESENTATION TITLE วสั ดุที่ใช้ กก กก เป็ นไม้ล้มลุกที่พบได้ท่ัวไปในบริเวณท่ีช้ืนแฉะ เป็ นพืชน้าท่ีมี ความเหนียวและทนทาน จึงทาให้ถูกนามาใช้เป็ นวสั ดุในงานหัตถกรรม เคร่ืองจักสาน ท่ีพบเห็นมากที่สุดคือ การนามาผลิตเส่ือ สาหรับปูนั่ง ภายหลงั มีการออกแบบและพฒั นาเป็ นรูปแบบต่าง ๆ อาทิ กระเป๋ า หมวก กล่องบรรจุภณั ฑ์ ที่รองจาน รองแกว้ ของฝากของท่ีระลึกต่าง ๆ มีเหงา้ สูง 50 -150 เซนติเมตร มกั หนาท่ีโคน ใบมีสีเขียว แต่ปลอกหุม้ มีสีฟาง ขา้ ว ดอกเป็ นดอกช่อยาวขยายพนั ธุ์ดว้ ยเหงา้ และเมลด็ ชอบดินท่ีมีน้าขงั จึง พบไดท้ วั่ ไปตามบริเวณท่ีช้ืนแฉะ หนองน้า หรือ บึง 10

การเตรียมและสอยต้นกก 1. ตดั ตน้ กกสด โดยคดั เลือกตน้ กกท่ีมีขนาดเท่ากนั ไวด้ ว้ ยกนั 2.นาตน้ กกท่ีคดั แลว้ มาสอยเป็ นเส้นเล็ก ๆ โดยใชม้ ีดปลายแหลมคม โดยกก 1 ตน้ สามารถกรีดตามแนวต้งั ได้ 5 เส้น 3.นาเส้นกกท่ีสอยแลว้ มาผ่ึงแดดให้แห้ง ประมาณ 1 สัปดาห์ (ถา้ เป็ นไปไดต้ อ้ งเป็ น แดดจดั ๆ 5-7 แดดให้แห้ง) 4.นาเส้นกกสอยที่ตากแห้งแลว้ มามดั เป็ นมดั ๆ รอการยอ้ มสีตามลายที่ออกแบบไว้

การย้อมสีต้นกก สามารถทาไดท้ ้งั ยอ้ มสีสังเคราะห์ (สีเคมี) และสีธรรมชาติ 1. ก่อไฟโดยไฟท่ีใชต้ อ้ งสม่าเสมอ นาป๊ี บ หรือกระทะใส่น้าพอประมาณท่วม เส้นกกนามาต้งั บนเตา รอให้น้าเดือด 2.พอน้าเดือดก็นพสีที่เลือกมาเทลง 3.นาเส้นกกที่คดั เลือกแลว้ ลงยอ้ มจนเพียงพอที่จะใชใ้ นการทอ 4.นาเส้นกกท่ียอ้ มสีแลว้ ลงลา้ งในน้าเปล่าแลว้ นาไปตากแดดที่จดั จนแห้ง 5.นาเส้นกกท่ียอ้ มสีตากแห้งแลว้ มากเก็บมดั รวมกนั โดยแยกสีเป็ นสีแต่ละสี

ตวั อย่างลายสาน

ตวั อย่างลายสาน

การงานอาชีพ ช้ันมัธยมศึกษาปี ท่ี 5 กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ งานประดษิ ฐ์เอกลกั ษณ์ไทย หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 6 คุณครูกญั ญาณี แสนตรี กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ