ฉ

ห้องสมุดประชาชนจงั หวดั สุโขทยั อาเภอเมอื งสุโขทัย จงั หวดั สโุ ขทยั

เกร็ดความรู้ วนั สาคญั ของฉัตรมงคล ความหมายของวนั ฉตั รมงคล วนั ฉตั รมงคล (อา่ นวา่ ฉัด-ตระ-มง-คล) มคี วามหมายตามพจนานุกรมวา่ พระราช พธิ ี ฉลองพระเศวตฉัตร ทาในวนั ซ่ึงตรงกบั วนั บรมราชาภิเษก

เกร็ดความรู้ วนั สาคญั ของฉัตรมงคล ความสาคญั ของวนั ฉตั รมงคล วนั ฉัตรมงคล เป็นวนั ท่รี าลึกถึงพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เป็นพระมหากษัตริย์ รัชกาลท่ี 10 แหง่ ราชวงศจ์ กั รี และราชอาณาจกั รไทย ของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดศี รีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกลา้ เจา้ อยูห่ วั หลงั จากเสดจ็ ข้ึนเถลิงถวลั ยราชสมบตั ิ ตอ่ จากพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เม่ือวนั ท่ี 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 และดารงพระอิสริยยศเป็น “พระบาทสมเดจ็ พระวชริ เกลา้ เจา้ อยูห่ วั ” ดงั น้ัน รฐั บาลไทยและพสกนิกร จึงไดน้ อ้ มเกลา้ นอ้ มกระหมอ่ ม จดั งานพระราชพธิ ฉี ลองพระเศวตฉัตร หรือรัฐพิธีฉัตรมงคล หรืออาจเรียกวา่ พระราชพิธีฉัตรมงคล ซ่ึงกระทาในวนั บรมราชาภิเษก ถวายเม่ือวนั ท่ี 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 ทงั้ น้ี พระบาทสมเดจ็ พระวชริ เกลา้ เจา้ อยูห่ วั ไดม้ พี ระปฐมบรมราชโองการในพระราชพธิ ี บรมราชาภิเษกน้ันวา่ “เราจะสืบสาน รักษา และตอ่ ยอด และครองแผน่ ดินโดยธรรม เพ่ือประโยชน์สุ ขแหง่ อาณาราษฎรตลอดไป”

เกร็ดความรู้ วนั สาคญั ของฉัตรมงคล ความเป็ นมาของพระราชพิธีบรมราชาภิเษก การจดั พระราชพธิ บี รมราชาภิเษกน้ัน มหี ลกั ฐานปรากฏในหลกั ศิลาจารึก วดั ศรีชุมของพญาลิไท วา่ เร่ิมตน้ มาตงั้ แตค่ รงั้ พอ่ ขุนผาเมืองไดอ้ ภิเษกพอ่ ขุนบางกลางหาว หรือพอ่ ขุนบางกลางทา่ ว ใหเ้ ป็นผูป้ กครองเมืองสุโขทยั จากน้ันในสมยั กรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้ าจุฬาโลกมหาราช ไดท้ รงฟ้ืนฟพู ระราชพธิ บี รม ราชาภิเษกใหถ้ ูกตอ้ งสมบูรณ์ โดยพระมหากษตั ริยท์ ่ยี งั มไิ ดท้ รงประกอบพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก จะไมใ่ ชค้ าวา่ “พระบาท” นาหนา้ “สมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั ” และคาสง่ั ของพระองคก์ ไ็ มเ่ รียกวา่ “พระบรมราชโองการ” และอกี ประการ หน่ึงคือ จะยงั ไมม่ กี ารใช้ นพปฎลเศวตฉัตร หรือฉัตร 9 ชน้ั

เกร็ดความรู้ วนั สาคญั ของฉัตรมงคล ความเป็ นมาของพระราชพิธีฉตั รมงคล กอ่ นหนา้ รัชสมยั ของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั พระราชพิธีฉัตรมงคลถือเป็นพิธี ของเจา้ พนักงานในพระราชฐาน ท่มี หี นา้ ท่รี กั ษาเคร่ืองราชูปโภคและพระทวารประตูวงั ไดจ้ ดั การสมโภช สงั เวยเคร่ืองราชูปโภคท่ตี นรกั ษาทุกปีในเดือนหก และเป็นงานสว่ นตวั ไมถ่ ือเป็นงานหลวง จนกระทง่ั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั เสดจ็ ข้ึนครองราชย์ ไดท้ รงกระทาพิธี ฉัตรมงคลข้นึ เป็นครัง้ แรก ในวนั บรมราชาภเิ ษก เม่ือวนั ท่ี 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2393 โดยมพี ระราชดาริ วา่ วนั บรมราชาภิเษกเป็นมหามงคลสมยั ท่คี วรแกก่ ารเฉลมิ ฉลองในประเทศท่มี พี ระเจา้ แผน่ ดิน จึงถือให้ วนั น้ันเป็นวนั นักขตั ฤกษ์มงคลกาล และควรท่จี ะมกี ารสมโภชพระมหาเศวตฉัตรใหเ้ ป็นสวสั ดิมงคลแก่ ราชสมบตั ิ แตเ่ น่ืองจากเป็นธรรมเนียมใหม่ ยากตอ่ การเขา้ ใจ อกี ทงั้ เผอญิ ท่วี นั บรมราชาภเิ ษกไปตรงกบั วนั สมโภชเคร่ืองราชูปโภคท่มี แี ตเ่ ดิม พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั จึงทรงอธิบายวา่ วนั ฉัตร มงคลเป็นวนั สมโภชเคร่ืองราชูปโภค จึงไมม่ ใี ครตดิ ใจสงสยั

เกร็ดความรู้ วนั สาคญั ของฉัตรมงคล ดงั น้ัน จึงไดม้ พี ระราชดาริจดั งานพระราชกุศลพระราชทานช่ือวา่ \"ฉัตรมงคล\" น้ีข้ึน โดยไดม้ กี ารเฉลิม ฉลองดว้ ยการนิมนตพ์ ระสงฆม์ าสวดเจริญพุทธมนต์ ในวนั ข้ึน 13 ค่า เดือน 6 รุ่งข้ึนมกี ารถวายภตั ตาหารแด่ พระสงฆท์ ่พี ระท่นี ่ังดุสิตมหาปราสาทและพระท่นี ่ังไพศาลทกั ษิณ ดว้ ยเหตุน้ีจึงถือวา่ การเฉลิมฉลองพระราชพธิ ฉี ัตร ม ง ค ล เ ร่ิ ม มี ใ น รั ช ก า ล ข อ ง พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ จ อ ม เ ก ล้า เ จ้า อ ยู่ หั ว เ ป็ น ค ร้ั ง แ ร ก ตอ่ มาในสมยั รชั กาลท่ี 5 วนั บรมราชาภเิ ษก ตรงกบั เดือน 12 จึงโปรดเกลา้ ฯ ใหจ้ ดั งานฉัตรมงคลในเดือน 12 แตไ่ มไ่ ดร้ บั การยนิ ยอม พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั จึงทรงแกไ้ ขดว้ ยการออกพระราชบญั ญตั ิวา่ ดว้ ยตราจุลจอมเกลา้ สาหรบั ตระกูลข้นึ ใหม้ พี ระราชทานตราน้ีตรงกบั วนั คลา้ ยบรมราชาภิเษก ทา่ นผูห้ ลกั ผูใ้ หญจ่ ึง ยินยอมใหเ้ ล่ือนงานฉัตรมงคลมาตรงกบั วนั บรมราชาภิเษก แตย่ งั ใหร้ ักษาประเพณีสมโภชเคร่ืองราชูปโภคอยู่ ตามเดมิ รูปแบบงานวนั ฉัตรมงคลจึงเป็นเชน่ น้ีจนถึงปัจจุบนั

เกร็ดความรู้ วนั สาคญั ของฉัตรมงคล พระราชพิธีฉตั รมงคลในรชั กาลปัจจุบนั ในรชั กาลปัจจุบนั พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ใหจ้ ดั งาน 3 วนั คือ วนั ฉัตรมงคล ตรงกบั วนั ท่ี 4 พฤษภาคม พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ วั ทรงประกอบพระราชพิธีบรม ราชาภิเษก ประกอบดว้ ย สรงพระมุรธาภเิ ษก ณ ชาลาพระท่นี ่ังจกั รพรรดพิ มิ าน ทรงรบั น้าอภิเษก ณ พระท่นี ่งั อฐั ทิศอุทุมพรราชอาสน์ ทรงรับเคร่ืองราชกกุธภณั ฑ์ ขตั ติยราชวราภรณ์ และพระแสง ณ พระท่ีน่ังภทั รบิฐ เล้ยี งพระ พระสงฆด์ บั เทยี นชยั ณ พระท่นี ่งั อมรินทรวนิ ิจฉัย วนั ที่ 5 พฤษภาคม เป็นพระราชพธิ ีเฉลมิ พระปรมาภิไธย พระนามาภิไธย สถาปนาพระฐานันดรศกั ด์ิพระ บรมวงศ์ และเสดจ็ พระราชดาเนินเลยี บพระนครโดยขบวนพยุหยาตราสถลมารค จากพระท่นี ่ังอาภรณภ์ ิโมกข์ ปราสาท วดั บวรนิเวศวิหาร วดั ราชบพธิ สถติ มหาสมี าราม และวดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม วนั ที่ 6 พฤษภาคม พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั เสดจ็ ออก ณ สหี บญั ชร พระท่นี ่ังสุทไธสวรรยปราสาท ให้ ประชาชนเฝ้ าฯ ถวายพระพรชยั มงคล เสดจ็ ออกใหท้ ูตานุทูตและกงสุลตา่ งประเทศเฝ้ าฯ ถวายพระพรชัยมงคล ณ พระท่นี ่ังจกั รีมหาปราสาท

บรรณานุกรม (2563). 4 พฤษภาคม ของทุกปี เป็นวนั ฉัตรมงคล. สืบคน้ 3 พฤษภาคม 2563, จากhttps://hilight.kapook.com