นวัตกรรมและเทคโนโลยีการเรียนการสอน

นวตั กรรมและเทคโนโลยกี ารเรียนการสอน (Instructional Innovation and Media Technology) ส่ือและนวตั กรรมการศึกษา ผอ.ดร. วรวทิ ย์ ตันฑนะเทวนิ ทร์

ประวตั กิ ารศึกษา ผอ. วรวทิ ย์ ตนั ฑนะเทวนิ ทร์ - ปริญญาตรี การศึกษาบัณฑติ (กศ.บ.) วชิ าเอก เคมี จากมหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวโิ รฒมหาสารคาม ปี การศึกษา 2521 - ปริญญาโท การศึกษามหาบัณฑติ (กศ.ม.) วชิ าเอกวทิ ยาศาสตร์ศึกษา จากมหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทร- วโิ รฒมหาสารคาม ปี การศึกษา 2533 - ประกาศนียบัตรบณั ฑิต สาขาบริหารการศึกษา จากมหาวทิ ยาลยั ราชภฎั เลย ปี การศึกษา 2547 - ปริญญาเอก (ปร.ด.) สาขาการบริหารการศึกษา มหาวทิ ยาลยั ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ ปี การศึกษา 2552

ส่ือและนวตั กรรมการศึกษา (เนือ้ หา) 1. ความหมายของสื่อการเรียนการสอน 2. ความสาคญั ของสื่อการสอน 3. ลกั ษณะของส่ือที่ดี 4. คุณภาพของสื่อการสอนที่ดี 5. ประเภทของสื่อการสอน 6. การแบ่งประเภทของส่ือตามประสบการณ์การเรียนรู้ 7. การเลือกส่ือการสอน 8. หลกั การเลือกสื่อการสอน

ส่ือและนวตั กรรมการศึกษา (เนือ้ หา) 9. การใชส้ ่ือการสอน 10. ขอ้ เสนอแนะสาหรับการใชส้ ่ือการสอน 11. การผลิตส่ือ 12. การจดั ระบบ การสร้าง และการใชส้ ื่อการเรียนการสอน 13. หลกั ในการเลือกส่ือและประสบการณ์ในการเรียนการสอน 14. สื่อการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ท่ีควรทราบ 15. เทคโนโลยที างการศึกษา

1. ความหมายของสื่อการเรียนการสอน สื่อ หมายถงึ ตวั กลางทที่ าให้ผู้ส่งสารกบั ผู้รับสารได้เกดิ ความเข้าใจทตี่ รงกนั ส่ือการเรียนการสอน หมายถงึ ตัวกลางทจ่ี ะทาให้ ผู้สอนบรรลวุ ตั ถุประสงค์ในการส่งข่าวสาร ข้อมูลความรู้ทางด้าน การศึกษาไปยงั ผู้เรียน โดยเน้นเนือ้ หาอนั เป็ นความรู้ตามหลกั สูตร หรือกจิ กรรม เพอื่ ส่งเสริมศักยภาพของผู้เรียนอย่างเตม็ ที่

2. ความสาคญั ของส่ือการสอน 2.1 ช่วยให้นักเรียนเกดิ ความสนใจ (ตัวอย่าง) 2.2 ช่วยให้นักเรียนมีประสบการณ์กว้างขวางขนึ้ (ตัวอย่าง) 2.3 ช่วยแก้ปัญหาในการเรียนการสอน (ตวั อย่าง) 2.4 ช่วยให้เข้าใจความหมายทต่ี ้องการสื่อได้ตรงกนั (ตัวอย่าง) 2.5 ช่วยลดเวลาการสอน เพมิ่ เนอื้ หาวชิ าขนึ้ (ตัวอย่าง) 2.6 ช่วยให้เกดิ ความพงึ พอใจในการเรียน (ตวั อย่าง)

2. ความสาคญั ของส่ือการสอน (ต่อ) 2.7 ช่วยจดั การเรียนรู้ส่ิงทมี่ ีข้อจากดั เช่น - ทาส่ิงทีม่ ขี นาดใหญ่เกนิ ไป ให้เลก็ ลงจนศึกษาได้ - ทาส่ิงทีเ่ ลก็ เกนิ ไป ให้มขี นาดใหญ่จนศึกษาได้ - ทาส่ิงทเ่ี คลอื่ นไหวเร็วให้ช้าลง (ตวั อย่าง) - ทาส่ิงทเ่ี ป็ นอดตี มาศึกษาในปัจจุบนั (ตวั อย่าง) - ทาส่ิงทอี่ ยู่ไกลตวั มาศึกษาได้ (ตัวอย่าง) - ทาสิ่งท่ีซับซ้อนให้ง่ายขนึ้ (ตวั อย่าง) - ทาสิ่งทเี่ ป็ นนามธรรมให้เป็ นรูปธรรม (ตัวอย่าง) - ช่วยให้จาเนือ้ หาบทเรียนได้ดี (ตวั อย่าง)

3. ลกั ษณะของสื่อทดี่ ี 3.1 เหมาะกบั วตั ถุประสงค์ 3.2 เหมาะกบั วยั ของผู้เรียน 3.3 เหมาะกบั กจิ กรรมการเรียนการสอน 3.4 ใช้ง่าย ปลอดภยั และสะดวก ลกั ษณะของสื่อควรมี ขนาดพอเหมาะ 3.5 ไม่สิ้นเปลอื งและคุ้มค่า

4. คุณภาพของสื่อการสอนทด่ี ี 4.1 รูปร่างกะทดั รัด สวยงาม น่าสนใจ ประณตี 4.2 ทางานได้ตามทตี่ ้องการ ตรงวตั ถุประสงค์ 4.3 สะดวกเวลาใช้ไม่ยุ่งยาก หรือเป็ นอนั ตราย 4.4 ราคาของวตั ถุไม่แพงมาก 4.5 มคี วามคงทนแน่นหนา 4.6 เมื่อชารุดสามารถซ่อมแซมได้ง่าย 4.7 สะดวกเวลาเกบ็ รักษา





























Cone of Experience)



7.โทรทัศน์และภาพยนตร์ (TELEVISION AND MOTION PICTURES) 8.ภาพนิ่งและการบนั ทกึ เสียง (RECORDING RADIO STILL PICTURES) 9.ทศั นสัญลกั ษณ์ (VISUAL SYMBOLS) เป็ นส่ือประเภท แผนภูมิ กราฟ แผนทแี่ ละแผนภาพ 10.วจนสัญลกั ษณ์ (VERBAL SYMBOLS) คาต่าง ๆ ท้งั ท่ี อยู่ในรูปภาษาพูด และภาษาเขยี น

7. การเลอื กสื่อการสอน เมื่อจะใช้ส่ือจาเป็ นต้องมกี ารวเิ คราะห์ ว่าจะใช้สื่อรูปแบบ ใด เพราะส่ือแต่ละชนิดมีคุณสมบัตทิ แ่ี ตกต่างกนั จงึ ต้องเลอื กให้ เหมาะสมกบั กล่มุ เป้ าหมาย การเลอื กใช้สื่อนี้ ผู้ผลติ สื่อจะต้อง คานึงถงึ ความเหมาะสมหลายประการ ดงั นี้

7. การเลอื กสื่อการสอน (ต่อ) 7.1 สื่อชนิดใดจะช่วยตอบสนองจดุ มุ่งหมายของผู้เรียน ได้ดที สี่ ุด 7.2 ลกั ษณะส่ือ ควรเป็ นภาพ เสียง หรือท้งั ภาพและ เสียง 7.3 ควรมคี าบรรยายประกอบส่ือด้วยหรือไม่ 7.4 ภาพทใ่ี ช้ควรเป็ นภาพนิ่ง หรือภาพเคลอื่ นไหวในการ แสดงความคดิ หรือข้อมูล 7.5 ส่ือทใี่ ช้จะมกี ล่มุ เป้ าหมายเท่าใด ผู้ฟัง ผู้ชม มกี ค่ี น

7. การเลอื กสื่อการสอน (ต่อ) 7.6 สีมคี วามจาเป็ นหรือไม่ 7.7 ปัญหาการผลติ สื่อมหี รือไม่ 7.8 แหล่งให้ความช่วยเหลือ สนับสนุนการผลิตจะหาได้ จากทใ่ี ด 7.9 จะมีปัญหาเร่ืองงบประมาณ และเวลาในการผลิตสื่อ มากน้อยเพยี งใด 7.10 สื่อมีปัญหาในการเกบ็ รักษาหรือไม่ 7.11 จะมปี ัญหาอนื่ ๆ ตามมาหรือไม่ เม่อื นาสื่อไปใช้

7. การเลอื กสื่อการสอน (ต่อ) 7.12 จะต้องใช้เงินในการผลติ เท่าไร 7.13 บุคคลทจี่ ะช่วยผลติ ส่ือมีใครบ้าง 7.14 ส่ือจะนาไปใช้ทใ่ี ดได้บ้าง 7.15 ต้องฝึ กอบรมบุคลากรเกย่ี วกบั การใช้ส่ือหรือไม่

8. หลกั การเลอื กสื่อการสอน สื่อการสอนเป็ นสื่อท่ีมีคุณค่าต่อการเรียนการสอนเป็ นอย่าง มาก การเลอื กส่ือการสอนจึงควรยึดหลกั การเลอื กส่ือการสอนดังนี้ 8.1 เลือกส่ือท่ีสอดคล้องกบั วตั ถุประสงค์ พจิ ารณาเลอื ก ตามจุดมุ่งหมาย 8.2 เลือกส่ือให้ตรงกับเนื้อหา พิจารณาเนื้อหาสาระที่ นาเสนอ 8.3 เลอื กส่ือทส่ี อดคล้องกบั วยั ของนักเรียน

8. หลกั การเลอื กสื่อการสอน (ต่อ) 8.4 เลอื กสื่อทส่ี นองความมุ่งหมายตามทตี่ ้องการนาเสนอ ว่าเป็ นด้านใด เช่น ด้านข้อเทจ็ จริง ความแตกต่าง หลกั เกณฑ์ กระบวนการ ทกั ษะ หรือเจตคติ 8.5 เลอื กส่ือให้เหมาะสมกบั ขนาดของจานวนผู้เรียนและ สถานทเ่ี รียน ถ้าผู้เรียนไม่จานวนมาก ส่ือควรมี ขนาดใหญ่ หรือมจี านวนหลายชิ้น อกี ท้งั ต้องพจิ ารณา สถานทีด่ ้วยว่าเหมาะจะใช้ส่ือชนิดใด 8.6 เลอื กสื่อโดยพจิ ารณาคุณภาพทางเทคนิค พจิ ารณา รูปร่าง ขนาด สี ความสวยงามของสื่อ เพอ่ื ดงึ ดูดความสนใจของนักเรียน

9. การใช้ส่ือการสอน เม่ือเลือกส่ือการสอนได้แล้ว มิใช่หมายความว่า การเรียน การสอนจะบรรลผุ ลตามเป้ าหมายท้งั นีข้ ึน้ อยู่กบเทคนิคการใช้ส่ือ การสอนของครูแต่ละคนด้วย ครูต้องรู้จักใช้ส่ือ ทาความรู้จัก เข้าใจ ศึกษาการใช้ ฝึ กใช้ส่ือ และเรียมสภาพแวดล้อมการใช้สื่อให้ เรียบร้อย การใช้สื่อการสอน แบ่งออกเป็ น 4 ข้นั ตอนคอื 9.1 ข้นั วางแผนเตรียมการใช้ส่ือ (1) เตรียมตวั ผู้สอน ปฏิบัตดิ งั นี้ - ทาความรู้จกั ส่ือการสอน ท้งั ลกั ษณะ องค์ประกอบ หน้าท่ี การทางาน เพอื่ ใช้งานได้ถูกต้อง - วางแผนการใช้ส่ือการสอน จดั ลาดบั การใช้ส่ือให้ชัดเจน

9. การใช้สื่อการสอน (ต่อ) 9.2 เตรียมส่ือการสอน ปฏบิ ัตดิ งั นี้ (1) ตรวจสภาพของสื่อการสอน เพอื่ ความพร้อมทจี่ ะ นาไปใช้ (2) เตรียมจานวนสื่อให้เหมาะสมกบั จานวนนักเรียน 9.3 ข้นั นาส่ือไปใช้ มีลาดบั ดงั นี้ (1) นาสื่อไปใช้ตามทก่ี าหนดในแผนการสอน เปิ ดโอกาสให้นักเรียนได้ใช้ส่ืออย่างทั่วถงึ (2) ใช้ส่ือการสอนภายในเวลาทก่ี าหนด (3) คอยส่ังเกตปฏกิ ริ ิยาของนักเรียน ขณะทคี่ รูใช้ส่ือ หรือ นักเรียนมีส่ วนร่ วมในการใช้ สื่อ (4) ให้โอกาสนักเรียนซักถามเมื่อมีปัญหาข้อข้องใจ

9. การใช้สื่อการสอน (ต่อ) 9.4 ข้นั วดั และประเมินผลการใช้สื่อ เพอ่ื จะได้ทราบว่า การใช้ส่ือจะเป็ นไปตามจุดมุ่งหมายทวี่ าง ไว้หรือไม่ มสี ่ิงใดทตี่ ้องปรับปรุงแก้ไข ทาได้ดงั นี้ (1) พจิ ารณาว่า การใช้ส่ือเป็ นไปตามข้นั ตอนของ แผนการสอนหรือไม่ (2) พจิ ารณาปัญหา และอปุ สรรค ทเี่ กดิ ขนึ้ ระหว่าง การใช้สื่อ อาจสอบถามจากผู้เรียน หรือเปิ ดอภปิ รายร่วมกนั ระหว่างผู้สอนและผู้เรียนได้ (3) พจิ ารณาด้านความเหมาะสมของการนาส่ือไปใช้

10. ข้อเสนอแนะสาหรับการใช้สื่อการสอน 10.1 ครูต้องใช้ส่ือการสอนให้ตรงกบั จุดมุ่งหมายของวชิ า ต่างๆ 10.2 ไม่มีส่ือการสอนใดดที สี่ ุดสาหรับสอนได้ทุกเนือ้ หาวชิ า ครูต้องเลอื กชนิดของสื่อให้เหมาะสมกบั เนือ้ หาวชิ า 10.3 ครูต้องมคี วามรู้เนือ้ หาวชิ าอย่างถ่องแท้ 10.4 ควรพจิ ารณาความแตกต่างระหว่างบุคคลของ นักเรียนด้วย ขณะใช้สื่อ 10.5 ควรเลอื กสื่อตามหลกั วชิ าการ ไม่ใช่เลอื กส่ือตาม อารมณ์

10. ข้อเสนอแนะสาหรับการใช้ส่ือการสอน (ต่อ) 10.6 คุณค่าของส่ือขนึ้ อยู่กบั ความสามารถและวธิ ีการของครู ในการใช้ส่ือ 10.7 ควรเปิ ดโอกาสให้นักเรียนมีส่วนร่วมในกจิ กรรมขณะ สอน และใช้สื่อการสอน 10.8 สิ่งแวดล้อมและบรรยากาศที่ดมี ผี ลต่อการสอนและสื่อ การใช้สื่อการสอน 10.9 ครูควรแนะนาหรืออธิบายล่วงหน้า เกย่ี วกบั ส่ือการสอน ที่นามาใช้

11. การผลติ ส่ือ เมื่อตัดสินใจได้แล้วว่า จะผลิตส่ืออย่างไรจึงจะเหมาะสม ก็ มาถึงช้ันการผลิตโดยการวางแผนการผลิตด้วยการผลิตตามมุ่ง หมายและเนือ้ หาที่จะนาสื่อน้ันไปใช้ ส่ือแต่ละชนิดมีการผลิตไม่ เหมือนกันแต่มีหลักการโดยรวมเหมือนกัน หลักการผลิตสื่อมี ดงั นี้ 11.1 ต้งั จุดมุ่งหมายการผลติ เฉพาะส่ือ 11.2 เตรียมเนือ้ หา ข้อมูล เกย่ี วกบั ส่ือทผี่ ลติ 11.3 วางโครงการ 11.4 ดาเนินการผลติ 11.5 ทดลองใช้สื่อ 11.6 ปรับปรุงสื่อ 11.7 กาหนดส่ือไปใช้

12. การจัดระบบ การสร้าง และการใช้ส่ือการเรียนการสอน การสร้างและการใช้สื่อการเรียนการสอน มี 4 ข้นั ตอนดงั นี้ 1. ข้ันสารวจปัญหาและความต้องการเพอื่ วางแผนในการ ผลติ ส่ือ 2. ข้ันดาเนินการผลิตหรือการสร้างส่ือการเรียนการสอน เป็ นข้นั ของการสร้างส่ือการเรียนการสอนตามทว่ี างแผนไว้ 3. ข้นั ของการใช้ส่ือการเรียนการสอน 4. ข้ันการประเมินผลการใช้ส่ือการสอน เพื่อเป็ นข้อมูล ย้อนกลบั (Feedback) ว่าสื่อการสอนน้ันมคี ุณภาพ

13. หลกั ในการเลอื กส่ือและประสบการณ์ในการเรียนการสอน 1. เลือกสื่อและประสบการที่สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายของ การเรียนการสอน 2. เลือกส่ือและประสบการณ์ที่จะช่วยเร้าให้ผู้เรียนเกิดความ สนใจ 3. เลอื กสื่อและประสบการณ์ในการเรียนการสอนที่เหมาะสม กบั ความสามารถและประสบการณ์เดมิ ของแต่ละคน 4.เลือกส่ือและวัสดุอุปกรณ์ท่ีพอจะหาได้ และคานึงถึงความ สะดวกสบายในการนามาด้วย

13. หลกั ในการเลอื กสื่อและประสบการณ์ในการเรียนการสอน (ต่อ) 5. เคร่ืองมือและเครื่องอานวยความสะดวกน้ันต้องได้รับการ พจิ ารณาดงั นี้ 5.1 สอดคล้องกับวัยความสนใจและความสามารถที่มีอยู่ ต่างๆ กนั ของผู้เรียน 5.2 ต้องเหมาะสมกบั จุดมุ่งหมายของการเรียนรู้ในหัวข้อ ทีเ่ รียน 5.3 ต้องเหมาะสมกบั ประสบการณ์ทเ่ี ลอื กแล้ว 5.4 จะต้องเลอื กจากส่ือทมี่ อี ยู่

13. หลกั ในการเลอื กส่ือและประสบการณ์ในการเรียนการสอน (ต่อ) กล่าวโดยสรุปหลักการเลือกสื่อการเรียน ต้องให้เหมาะกับ ระดับความสามารถและวัยของเด็กต้องให้ตรงจุดประสงค์ของ บทเรียนและของครู ต้องมีสภาพดีและใช้การได้ และต้องตรง กบั สภาพและความสนใจของผู้เรียน

14. สื่อการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทค่ี วรทราบ 1. การจดั ป้ ายนิเทศ (bulletin Board)

14. สื่อการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทคี่ วรทราบ (ต่อ) 2. นิทรรศการ (Exhibition) (โครงการหลวง)

14. สื่อการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทค่ี วรทราบ (ต่อ) 3. การศึกษานอกสถานที่

14. สื่อการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทค่ี วรทราบ (ต่อ) 4. เคร่ืองฉายสไลด์ (Slide)

14. สื่อการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทคี่ วรทราบ (ต่อ) 5. ฟิ ล์มสตริป (Filmstrip) เครื่องเล่นฟิ ล์มสตริป

14. ส่ือการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทคี่ วรทราบ (ต่อ) 6. เคร่ืองฉายวสั ดทุ บึ แสง (Opaque)

14. สื่อการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทค่ี วรทราบ (ต่อ) 7. ภาพยนตร์ (Motion Picture)

14. ส่ือการเรียนการสอนประเภทต่างๆ ทคี่ วรทราบ (ต่อ) 8. โทรทศั น์ (Television)