หนังสือจิตอาสา

ช่ ว ย กั น ส ร้ า ง ค น ดี ใ ห้ บ้ า น เ มื อ ง พลังจิตอาสาโรงเรยี นคุณธรรม มูลนธิ ิยุวสถริ คุณ aw.indd 1 7/20/18 8:01 PM

พลังจิตอาสาโรงเรียนคณุ ธรรม มูลนธิ ิยุวสถริ คุณ พิมพ์ครั้งที่ 1 กรกฎาคม 2561 จำ�นวน 4,000 เล่ม เจ้าของ ศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ ที่ปรกึ ษา ประธานกรรมการมูลนิธิยุวสถิรคุณ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นพ.เกษม วัฒนชัย ผู้อำ�นวยการศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ นายปราโมทย์ โชติมงคล คณะผจู้ ัดท�ำ รองผู้อำ�นวยการศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ รองศาสตราจารย์ ปภัสวดี วีรกิตติ ที่ปรึกษาศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ นายนพพร สุวรรณรุจิ ผู้ทรงคุณวุฒิศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ นางสาวจงกล ทรัพย์สมบูรณ์ ผู้ทรงคุณวุฒิศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ ดร.วาสนา เลิศศิลป์ ผู้ทรงคุณวุฒิศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ ดร.จันทนา นนทิกร ผู้ทรงคุณวุฒิศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ นางสาวยุพิน วรพุทธานนท์ นักวิชาการศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ นางสาวจิตติมา เรืองเดชสุวรรณ นักวิชาการศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ นางสาวชลธิชา หงษ์เวียงจันทร์ นักวิชาการศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ นางสาวมิ่งมันติก สุไลมาน นักวิชาการศนู ย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ นายภเู บศร์ ขันโท นักวิชาการศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ นางสาวณุธิตา รุ่งเรือง รูปเล่ม นายวัฒนสินธุ์ สุวรัตนานนท์ ภาพประกอบ นายฮานีฟ มาลีลาเตะ ครูโรงเรียนบ้านบาละ จังหวัดยะลา พิมพ์ท่ี บริษัท สหมิตรพริ้นติ้งแอนด์พับลิสชิ่ง จำ�กัด สงวนสิขสทิ ธโิ์ ดย ศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ ห้ามผลิตเพื่อจำ�หน่ายในรปู แบบใดๆ แต่สามารถผลิตเพื่อแจกเป็นวิทยาทานได้ โดยทำ�จดหมายขออนญุ าตมายัง ศูนย์โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยุวสถิรคุณ 214 ถนนนครสวรรค์ แขวงวัดโสมนัส เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเพทฯ 10100 aw.indd 2 7/20/18 8:01 PM

สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชริ าลงกรณ บดินทรเทพยวรางกรู ทรงมพี ระราชกระแสขอบใจ ชื่นชม และใหก้ �ำลงั ใจผปู้ ฏบิ ัติภารกจิ ชว่ ยเหลอื นกั ฟตุ บอล เยาวชนและผ้ฝู กึ สอนทมี หมปู ่าอะคาเดมีออกจากถ�้ำหลวง-ขุนน้ำ� นางนอน จ.เชยี งราย 4 กรกฎาคม 2561 aw.indd 3 7/20/18 8:01 PM

คำ�นยิ ม โครงการจิตอาสา “เราท�ำความดี ด้วยหัวใจ” ซึ่งสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มใหห้ นว่ ยราชการในพระองคร์ ว่ มกบั หนว่ ยราชการตา่ งๆ และประชาชนดำ� เนนิ กจิ กรรมจติ อาสา ซง่ึ ยงั ประโยชนห์ ลากหลายเปน็ ทป่ี ระจกั ษ์  ศนู ยโ์ รงเรยี นคณุ ธรรม มลู นธิ ยิ วุ สถริ คณุ เปน็ หนว่ ยงานหนงึ่ ท่ีไดน้ อ้ มนำ� พระราชประสงคข์ อง สมเดจ็ พระเจ้าอย่หู วั จดั ทำ� โครงงานคุณธรรมของนักเรยี นด้านจติ อาสาแล้วไดผ้ ลส�ำเรจ็ ดี นักเรยี น เขา้ ใจและเหน็ คุณคา่ ของความมีจิตอาสา และความเป็นพลเมอื งดี มูลนิธิยวุ สถิรคุณ จึงเห็นควรเผยแพรอ่ งค์ความรู้และนวตั กรรมด้านจติ อาสาท่ีเปน็ ประโยชน์ให้ โรงเรียนต่างๆ ใช้เป็นแนวคิดเป็นตัวอย่างในการท�ำจิตอาสา เพ่ือถวายเป็นพระราชกุศลแด่ สมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ ัว ศาสตราจารย์เกยี รตคิ ณุ นายแพทย์เกษม วัฒนชัย ประธานกรรมการมลู นธิ ยิ ุวสถริ คณุ กรกฎาคม 2561 aw.indd 4 7/20/18 8:01 PM

คำ�นำ� โรงเรียนคุณธรรมที่อยู่ในความดูแลของมูลนิธิยุวสถิรคุณกว่า 600 แห่ง รวมทั้งโรงเรียนใน พระราชปู ถมั ภส์ มเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกฎุ ราชกมุ าร โดยทกุ แหง่ ไดจ้ ดั ทำ� กจิ กรรมเพอื่ ฝกึ ใหน้ กั เรยี นเรยี นรเู้ รอ่ื งคณุ ธรรมดา้ นจติ อาสา ทงั้ ในลกั ษณะของโครงงานคณุ ธรรม กจิ กรรมดา้ น คุณธรรม หรือบูรณาการไว้ในการเรียนการสอนและกิจกรรมอื่นๆ ของโรงเรียน ศูนย์โรงเรียน คุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ จึงได้ถอดบทเรียนโครงงานคุณธรรมด้านจิตอาสา และคัดเลือก นวตั กรรมด้านจติ อาสาทนี่ า่ สนใจ เพอื่ ให้โรงเรียนตา่ งๆ ใช้ประโยชน์ ขอขอบคณุ โรงเรยี นคณุ ธรรม มยส. นเิ ทศอาสา ผทู้ รงคณุ วฒุ ิ ที่ใหค้ วามรว่ มมอื ใหข้ อ้ มลู และ วเิ คราะหส์ ังเคราะหอ์ งคค์ วามรูเ้ พื่อเปน็ แนวทางในการจดั กจิ รรมจิตอาสาให้แก่โรงเรยี นตา่ งๆ นายปราโมทย์ โชติมงคล ผอู้ ำ� นวยการศูนยโ์ รงเรียนคณุ ธรรม กรกฎาคม 2561 aw.indd 5 7/20/18 8:01 PM

สารบญั 7 11 พลังจติ อาสาโรงเรยี นคุณธรรม มยส. 19 1. แรงบนั ดาลใจในการท�ำจิตอาสา 23 2. หลักการของจติ อาสา 29 3. รูปแบบของพฤตกิ รรมจิตอาสา 33 4. กระบวนการพฒั นาพฤตกิ รรมจิตอาสา 55 5. ผลงานความสำ� เร็จในภาพรวม 77 6. นวัตกรรมคุณธรรมจิตอาสาระดับโรงเรยี น 7. นวัตกรรมคุณธรรมจิตอาสาระดับชมุ ชน 83 8. เง่ือนไขความสำ� เร็จ 90 ภาคผนวก บรรณานกุ รม aw.indd 6 7/20/18 8:01 PM

1 แรงบันดาลใจในการทำ�จติ อาสา aw.indd 7 7/20/18 8:01 PM

สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู  ทรงหว่ งใยและทรงคำ� นงึ ถงึ ความ อยู่ดีมีสุขของประชาชน พระองค์ทรงมีพระราชปณิธานแน่วแน่ท่ีจะท�ำให้ประเทศชาติมั่นคง และ ประชาชนมีชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้น ด้วยมีพระราชประสงค์ที่จะสืบสานรักษา และต่อยอดโครงการ อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ และแนวพระราชดำ� รติ า่ งๆ ของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ล อดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร ในการบำ� บัดทุกข์และบ�ำรุงสุขให้ประชาชน และพัฒนาประเทศให้เจริญ กา้ วหน้า ดังนัน้ ในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษาเมื่อวันท่ี 28 กรกฎาคม 2560 สมเด็จพระเจ้าอยหู่ วั ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้หน่วยราชการในพระองค์ร่วมกับหน่วยราชการต่างๆ และประชาชนที่มีจติ อาสา ได้บำ� เพญ็ สาธารณประโยชน์ในพ้นื ที่ตา่ งๆ เพื่อบรรเทาความเดือดรอ้ น และแกไ้ ขปัญหาให้แกป่ ระชาชนภายใต้ โครงการจติ อาสา “เราท�ำความดี ดว้ ยหัวใจ” ซ่งึ โรงเรยี น คณุ ธรรมในความดูแลนิเทศตดิ ตามของศนู ยโ์ รงเรียนคณุ ธรรม มลู นิธยิ วุ สถริ คณุ กวา่ 600 แหง่ ทั่ว ประเทศ ไดต้ ระหนกั ถงึ พระราชประสงคข์ องสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั และ ไดเ้ ลง็ เหน็ ความสำ� คญั ของการพัฒนาคุณธรรมจิตอาสาให้แก่นักเรียนและบุคลากรในโรงเรียน จึงได้จัดท�ำ โครงงานคณุ ธรรมจติ อาสาขน้ึ บางแหง่ บรู ณาการกจิ กรรมดา้ นจติ อาสาไวใ้ นการเรยี น การสอนหรือกิจกรรมอนื่ ๆ ในโรงเรยี น จะพบวา่ หลักการของคุณธรรมจิตอาสา ในโรงเรยี นคณุ ธรรมมคี วามชัดเจนไปในทศิ ทางเดยี วกนั แตก่ ระบวนการและวธิ ี การพฒั นาพฤตกิ รรมจติ อาสาในโรงเรยี นมคี วามหลากหลายมาก ทง้ั ความคดิ สรา้ งสรรค์ ขนั้ ตอน เทคนคิ ที่ใช้ มกี ารถอดบทเรยี นความสำ� เรจ็ ในเชงิ เอกสาร เผยแพร่ และการพูดคุยสอบถามความคิดเห็นของนักเรียน ครู และผู้บริหาร aw.indd 8 7/20/18 8:01 PM

โรงเรียนถึงประสบการณ์ที่ได้รับในการร่วมท�ำจิตอาสา ซ่ึงทุกคนภาคภูมิใจท่ีได้เสียสละตนเอง ทำ� ประโยชนใ์ หแ้ กผ่ อู้ น่ื ได้ ทงั้ ชว่ ยเพอ่ื น ผปู้ กครอง โรงเรยี น วดั หมบู่ า้ น ชมุ ชน และจงั หวดั สามารถ มองเห็นภาพความสำ� เร็จจากใบหนา้ ของนกั เรียน ความภาคภูมใิ จ ความปลมื้ ปติ ขิ องผ้ปู ฏบิ ัติ และ ความสขุ ของผูไ้ ด้รับความชว่ ยเหลือ ทง้ั ในโรงเรยี น ภายนอกโรงเรียน ชมุ ชน และสถานที่ใกลเ้ คียง ที่ได้รับประโยชน์ บทเรียนพัฒนาคุณธรรมจิตอาสาในโรงเรียนเหล่าน้ี เป็นบทเรียนตัวอย่างท่ีมี ประโยชนม์ าก สามารถนำ� ไปเลอื กใชไ้ ดต้ ามความตอ้ งการและตามบรบิ ทของโรงเรยี นลกั ษณะตา่ งๆ ได้อยา่ งดี aw.indd 9 7/20/18 8:01 PM

…สังคมด�ำรงอยู่ได้ด้วยการกระท�ำประโยชน์ เก้ือกูลกัน และทุกคนท่ีอยู่ร่วมกันย่อมเป็นท้ังผู้รับ และผใู้ หป้ ระโยชน์ บณั ฑติ ในฐานะทเี่ ปน็ สว่ นหนง่ึ ของ สงั คม และเป็นบคุ คลที่สังคมยอมรบั ในความรู้ความ สามารถ จึงควรประพฤติปฏิบตั ิตนให้เปน็ ประโยชน์ แก่สังคมทุกเม่อื … พระราโชวาทสมเด็จพระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ในพธิ ีพระราชทานปริญญาบตั รแก่ผูส้ �ำเรจ็ การศึกษาจากสถาบนั ราชภัฏ ณ อาคารใหม่ สวนอัมพร 11 มนี าคม 2550 aw.indd 10 7/20/18 8:01 PM

2 หลกั การของจติ อาสา aw.indd 11 7/20/18 8:01 PM

ค�ำว่า “จติ อาสา” หมายถึง ผทู้ มี่ จี ติ ใจทีเ่ ป็นผใู้ ห้ เช่น ให้ส่งิ ของ ให้เงนิ ให้ความชว่ ยเหลอื ดว้ ย ก�ำลังแรงกาย แรงสมอง ซ่ึงเป็นการเสียสละ สิ่งที่ตนเองมี แม้กระท่ังเวลา เพื่อเผ่ือแผ่ให้กับ ส่วนรวม อีกท้ัง ยังช่วยลด “อัตตา” หรือความเป็นตัวเป็นตนของตนเองลงได้บ้าง เป็นการให้ โดยเต็มใจ สมัครใจ อิ่มใจ ซาบซึ้งใจ ปิติสุขท่ีพร้อมจะเสียสละเวลา แรงกาย และสติปัญญา เพอื่ สาธารณประโยชน์ในการท�ำกจิ กรรม หรือสิ่งท่เี ป็นประโยชนต์ อ่ ผูอ้ ่นื โดยไม่หวังผลตอบแทน และรู้สึกมีความสุขที่ได้ช่วยเหลือผู้อื่น ไม่นิ่งดูดายเมื่อพบเห็นปัญหาหรือความทุกข์ยากที่เกิดขึ้น และมีความสขุ เมือ่ ได้ทำ� ความดี อาสาสมัคร เป็นงานที่เกิดจากผู้ท่ีมี “จิตอาสา” ท่ีสมัครใจและอาสาเข้ามาช่วยเหลือผู้อ่ืน ชว่ ยเหลือสว่ นรวม บางครง้ั จงึ เรียกอาสาสมคั รว่า “จิตอาสา” ซง่ึ มคี วามหมายอย่างมากกบั สงั คม สว่ นรวม เปน็ ผทู้ เี่ ออื้ เฟอ้ื เสยี สละ เวลา แรงกาย แรงใจ เพอ่ื ชว่ ยเหลอื ผอู้ นื่ และสงั คมใหเ้ กดิ ประโยชน์ และความสขุ มากขนึ้ โดยไมห่ วงั ผลตอบแทนเปน็ เงนิ หรอื สงิ่ อนื่ ใด คนทจี่ ะเปน็ อาสาสมคั รไมไ่ ดจ้ ำ� กดั ทวี่ ยั การศกึ ษา เพศ อาชพี ฐานะ หรอื ขอ้ จำ� กดั ใดๆ งานอาสาสมคั รไม่ใชเ่ ปน็ อาชพี หากคอื จติ สำ� นกึ ท่ีสมควรมอี ยู่ในความเปน็ มนุษย์ทกุ คนท่ตี อ้ งมจี ิตใจเป็น “จิตอาสา” ที่อยากจะชว่ ยเหลอื ผอู้ นื่ หรอื สังคม ไม่ว่าจะเป็นงานใดๆ ที่ท�ำให้เกิดประโยชน์ในทางบวก ส่ิงท่ีคิดว่าเป็นประโยชน์ต่อสังคม ส่วนรวม ล้วนแตเ่ ปน็ สิง่ ทอี่ าสาสมัครควรทำ� ทงั้ สนิ้ ผลตอบแทนท่อี าสาสมัครจะได้รับ คือ ความสขุ ความภาคภูมใิ จที่ได้ปฏิบตั งิ านทเ่ี ป็นประโยชน์ตอ่ ผู้อน่ื ชมุ ชน สงั คม และประเทศชาติ จติ สาธารณะ  หมายถงึ สำ� นกึ หรอื ความคดิ ทจ่ี ะทำ� สงิ่ ทเ่ี ปน็ ประโยชนใ์ หแ้ กส่ งั คม หรอื คนทว่ั ไป คนทมี่ จี ติ สาธารณะมกั จะเอาใจใสเ่ ปน็ ธรุ ะและเขา้ รว่ มกจิ กรรมของสว่ นรวมทเี่ ปน็ ประโยชนต์ อ่ ผอู้ น่ื ตอ่ สงั คม ตอ่ ประเทศชาติ มีส�ำนกึ และยึดม่นั ในระบบคุณธรรมจรยิ ธรรมทด่ี งี าม ไม่ทำ� อะไรทเ่ี ปน็ 12 aw.indd 12 7/20/18 8:01 PM

โทษตอ่ คนหมูม่ าก ไม่น่ิงดูดาย หากเห็นว่าตนทำ� สง่ิ ใดทเ่ี ป็นประโยชนต์ อ่ สงั คมส่วนรวมไดแ้ ม้เพียง เลก็ นอ้ ยกจ็ ะทำ� โรงเรยี นตอ้ งปลกู ฝงั ใหน้ กั เรยี นมจี ติ สาธารณะ โตขนึ้ จะไดเ้ ปน็ คนไมเ่ หน็ แกต่ วั เปน็ คนทม่ี นี �ำ้ ใจ คอยช่วยเหลอื ผอู้ ่ืนเมื่อมโี อกาส คนที่ชอบทำ� ลายของสาธารณะ เช่น ปา้ ยรถโดยสาร ขโมยฝาทอ่ ระบายน้�ำ เปน็ คนไมม่ จี ติ สาธารณะ จะเห็นวา่ คำ� วา่ “จิตอาสา” และ “จิตสาธารณะ” คือ จติ ของคนท่รี ้จู กั เสียสละ และ คิดทจ่ี ะ ทำ� สง่ิ ทเี่ ปน็ ประโยชนใ์ หแ้ กส่ ว่ นรวม ไมส่ รา้ งปญั หาและสรา้ งสรรคใ์ หเ้ กดิ ประโยชนส์ ขุ แกส่ งั คม โดย ไม่หวังผลตอบแทน และมีความสุขในการท�ำคุณงามความดีเพื่อส่วนรวม เช่น ช่วยกันดูแลรักษา สิง่ แวดลอ้ ม โดยการไมท่ ้ิงขยะลงในแหลง่ น้ำ� ดแู ลรักษาสาธารณสมบตั ิ เชน่ หลอดไฟฟา้ แสงสว่าง ตามถนน ช่วยกันดูแลรักษา และใช้น�้ำประปาหรือไฟฟ้าที่เป็นของส่วนรวมอย่างประหยัด คุ้มค่า คนทีม่ ี “จิตสาธารณะ” เป็นคนที่มจี ิตสำ� นึกทคี่ ำ� นึงถึงส่วนรวมอยเู่ สมอ ทุกสงิ่ ทีป่ ฏบิ ัติจะให้ความ ส�ำคัญกับการรักษาทรัพยากรของส่วนรวม ไม่ท�ำลายสิ่งแวดล้อม เคารพสิทธิในการใช้ทรัพย์สิน ของส่วนรวม นอกจากนี้ผู้ท่ีมีจิตสาธารณะจะยินดีเสียสละเวลา แรงกาย แรงใจ ช่วยเหลือผู้อ่ืน โดยไมห่ วงั ผลตอบแทนใดๆ จะเรียกเพม่ิ เติมว่า เป็นคนมีจติ สาธารณะและจติ อาสาอกี ด้วย ผลงานความสำ� เรจ็ ของโครงงานคณุ ธรรมจติ อาสาในโรงเรยี นคณุ ธรรมทม่ี ลู นธิ ยิ วุ สถริ คณุ นเิ ทศ ติดตามกว่า 600 แห่งท่วั ประเทศ ประกอบดว้ ย โรงเรยี นในโครงการกองทนุ การศึกษา โรงเรียน ในพระราชปู ถมั ภส์ มเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกฎุ ราชกมุ าร และโรงเรยี นคณุ ธรรม มยส.* * ชือ่ เรยี กยอ่ ของ “มูลนธิ ยิ วุ สถริ คุณ” 13 aw.indd 13 7/20/18 8:01 PM

สามารถช่วยให้นักเรียนและบุคลากรในโรงเรียนให้ความร่วมมือท�ำจิตอาสาจนเป็นท่ียอมรับของ นักเรยี น ครู ผู้ปกครอง ชุมชน และจงั หวดั ศนู ยโ์ รงเรียนคุณธรรม มยส.จึงไดร้ วบรวมวเิ คราะห์ สงั เคราะหโ์ ครงงานและกจิ กรรม พบวา่ หลกั การสำ� คญั ของพฤตกิ รรมคณุ ธรรมจติ อาสาในโรงเรยี น คุณธรรม มยส. ประกอบดว้ ยหลักการ 5 ประการ ซ่งึ ชว่ ยท�ำให้โรงเรยี นประสบผลสำ� เร็จในการ จดั กิจกรรมจิตอาสา ดังนี้ 1. “ท�ำเป็น” หลักการข้อน้ีส�ำคัญท่ีสุด ผู้ปฏิบัติจิตอาสาต้องรู้จักศักยภาพและขีดสมรรถนะของตนเอง ท้ังทางร่างกายและจิตใจ มีความมั่นใจว่าตนเองท�ำเป็น ท�ำได้ส�ำเร็จ เช่น ต้องการช่วยเหลือคน ตกน�้ำ ก็ต้องเปน็ คนวา่ ยน้ำ� เป็น มรี า่ งกายแข็งแรง และ มีความพร้อมเพยี งพอทจี่ ะชว่ ยเหลอื ผอู้ ืน่ โรงเรียนต้องมีประวัติสุขภาพ การเจ็บป่วย ความรู้ความสามารถพิเศษของนักเรียนท่ีสนใจจะท�ำ จติ อาสา และตรวจสอบข้อมูลให้เป็นปจั จบุ นั ทั้งข้อมูลจากเอกสาร และการพูดคยุ สัมภาษณ์ กอ่ น จะให้รว่ มกิจกรรมจิตอาสาของโรงเรยี น 2. “ทำ� ถูกกฎหมาย ถกู วธิ ี และถกู กาลเทศะ” ดงั น้ี 1) กจิ กรรมจิตอาสาต้องถูกกฎหมาย การช่วยท�ำกิจกรรมจิตอาสาต้องค�ำนึงถึงความถูกต้องตามกฎหมาย ข้อตกลงทางสังคมที่ เปน็ ทย่ี อมรบั ทั่วกัน เชน่ การชว่ ยดตู ้นทางใหผ้ เู้ ลน่ การพนัน การชว่ ยผู้คา้ ยาเสพติดถอื ยาเสพติดไป ส่งให้ผซู้ ื้อ เป็นตน้ โรงเรียนจึงตอ้ งให้ความรู้ความเขา้ ใจแก่นักเรยี นและผปู้ ฏิบัตจิ ิตอาสาใหม้ ีความ 14 aw.indd 14 7/20/18 8:01 PM

ระมัดระวังไม่เป็นเคร่ืองมือของผู้ไม่หวังดีต่อส่วนรวม ฝึกการวิเคราะห์เหตุการณ์สิ่งแวดล้อมรอบ โรงเรียน ชุมชน หมูบ่ ้าน รู้เทา่ ทันคนและการเปลย่ี นแปลงตา่ งๆ รอบตัวเองอยู่เสมอ 2) กจิ กรรมจิตอาสาตอ้ งถกู วธิ ี การทำ� กจิ กรรมทกุ อยา่ งในชวี ติ ประจำ� วนั ของทกุ คน ตอ้ งใชค้ วามรแู้ ละเขา้ ใจในกระบวนการ วธิ ีการ ข้ันตอน และเทคนิคส�ำคญั ต่างๆ ในการปฏบิ ตั กิ ิจกรรมท้ังสน้ิ เพราะผลจากการกระท�ำท่ี เกดิ ขน้ึ อาจเปน็ ไดท้ งั้ ผลดี และผลเสยี อาจเกดิ ผลกระทบในวงกวา้ งเพม่ิ ขนึ้ อกี ก็ได้ ผปู้ ฏบิ ตั จิ ติ อาสา จงึ ตอ้ งไมป่ ระมาท หากใหก้ ารชว่ ยเหลอื อยา่ งไมถ่ กู วธิ ผี ลเสยี หายจะเกดิ ขนึ้ กบั ผทู้ รี่ บั ความชว่ ยเหลอื เช่น การดูแลผู้สูงอายุ การช่วยเหลือผู้พิการ การช่วยเหลือผู้ประสบอุบัติเหตุ เป็นต้น โรงเรียน จึงต้องให้ความรู้ความเข้าใจแก่นักเรียนและผู้ปฏิบัติจิตอาสาให้มีความชัดเจนในกระบวนการ วิธีการ ขั้นตอน และเทคนิคต่างๆ ต้องตระหนักถึงผลเสียที่อาจจะเกิดข้ึนจากการกระท�ำของ จิตอาสา นอกเหนือจากความหวงั ดีของผู้ปฏบิ ตั ิเอง 3) กิจกรรมจิตอาสาตอ้ งถูกกาลเทศะ ชีวิตประจ�ำวันปกติของทุกคนย่อมต้องมีมารยาทและรู้กาลเทศะในการเข้าสังคมอยู่แล้ว การท�ำกิจกรรมจิตอาสาย่อมไม่มีการยกเว้น และอาจต้องใช้ความละเอียดอ่อนในการใช้มารยาท และกาลเทศะเพ่ิมมากขึ้นอีกก็ได้ เพราะในสถานท่ีท่ีไปท�ำกิจกรรมจิตอาสา จ�ำเป็นต้องประสาน สัมพันธภาพที่ดีกับบุคคลท่ีรับการช่วยเหลือ และประชาชนทั่วไปซึ่งอาจจะไม่รู้เรื่องกิจกรรม จติ อาสาใดๆ เลยได้ ดังน้นั ผปู้ ฏิบตั ิจติ อาสาต้องคำ� นงึ ถงึ มารยาทต่างๆ การมีสัมมาคารวะ มีความ เคารพนอบนอ้ มต่อผ้สู ูงอายุ ผูพ้ ิการ รูจ้ กั มารยาทการทักทาย การไหวผ้ สู้ ูงอายุ การเออื้ เฟ้อื ตอ่ เด็ก 15 aw.indd 15 7/20/18 8:01 PM

ผูพ้ ิการ เปน็ ตน้ ประการส�ำคญั จิตอาสาตอ้ งร้กู าลเทศะ ซ่งึ หมายถงึ ควรรู้วา่ ส่ิงใดควรจะพดู สง่ิ ใดไมค่ วรพดู รจู้ กั รบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของผอู้ น่ื ใหเ้ กยี รตผิ อู้ น่ื รจู้ กั สำ� รวมกริ ยิ าวาจา เชน่ ไมห่ วั เราะ สนกุ สนานในงานศพ ใชโ้ ทรศพั ทม์ อื ถือเสยี งดัง ใช้เสยี งดังเอะอะในวดั เปน็ ตน้ นอกจากนี้ ต้องรู้ กาลเทศะในการแต่งกายให้เหมาะสมกบั งานและสถานที่ เชน่ ไม่ใชเ้ สอ้ื สฉี ูดฉาด รัดรปู กระโปรง สน้ั ไปท�ำกจิ กรรมจติ อาสาในวดั โรงพยาบาล สถานพักฟ้นื ผ้ปู ว่ ย เป็นตน้ โรงเรียนจงึ ตอ้ งเนน้ ย�้ำ ให้นักเรียนและผู้ปฏิบัติจิตอาสาค�ำนึงถึงมารยาทและรู้กาลเทศะในการท�ำกิจกรรมจิตอาสา เพ่ือ รักษาน้ำ� ใจของผ้มู ารับความช่วยเหลอื และผลกระทบท่ีอาจจะเกดิ ขน้ึ กับประชาชนที่พบเห็น รวมทัง้ จิตอาสาต้องรู้จักกาลเทศะของตนเอง เช่น นักเรียนไม่ควรท�ำกิจกรรมจิตอาสาจนกระทบต่อการ เรียนของตนเอง เปน็ ต้น 3. “ท�ำด้วยความเตม็ ใจ” คำ� วา่ “อาสา” มคี วามหมายชดั เจนแลว้ วา่ ผปู้ ฏบิ ตั จิ ติ อาสาสนใจและสมคั รใจจะทำ� กจิ กรรมเพอ่ื ช่วยเหลอื ผู้อื่น จะใชเ้ วลาวา่ งของตนเองทำ� ประโยชนต์ อ่ สว่ นรวม ดังนน้ั โรงเรยี นควรเปิดโอกาสให้ นักเรียนและบุคลากรผู้ปฏิบัติจิตอาสา สามารถเลือกกิจกรรมที่สนใจและเต็มใจจะท�ำ เพื่อให้เกิด ผลสำ� เร็จตรงตามเปา้ หมายที่โรงเรยี นตอ้ งการ 16 7/20/18 8:01 PM aw.indd 16

4. “ทำ� เปน็ ประจ�ำ” การฝกึ ใหน้ กั เรยี นและผปู้ ฏบิ ตั จิ ติ อาสา เปน็ ผทู้ มี่ จี ติ ใจทเี่ ปน็ ผใู้ ห้ เชน่ ใหส้ ง่ิ ของ ใหเ้ งนิ ใหค้ วาม ช่วยเหลอื รจู้ กั การเสียสละ สิ่งท่ีตนเองมี ร้จู ักใชเ้ วลาวา่ งทำ� ประโยชนใ์ หแ้ ก่สว่ นรวมนัน้ เป็นการ ฝกึ ให้มีอปุ นิสยั ท่ดี ี ทต่ี ้องการให้เกิดข้ึนและติดตัวผปู้ ฏบิ ัติไปตลอดชีวิต จึงจำ� เปน็ ตอ้ งใช้เวลา และ ต้องทำ� อย่างสม่�ำเสมอ จึงจะเกดิ เปน็ นิสัย และตดิ ตัวไปตลอด โรงเรยี นจงึ ต้องจัดกิจกรรมจิตอาสา อย่างสมำ่� เสมอ เพอ่ื ใหน้ กั เรียนมโี อกาสฝึกกจิ กรรมจติ อาสาอยา่ งต่อเน่อื งจนจบการศึกษา เพ่ือน�ำ ไปใชใ้ นการช่วยเหลือผู้อน่ื ในครอบครัว ชมุ ชน สงั คม และประเทศชาติตอ่ ไป 5. “ทำ� แลว้ มคี วามสุข” ความอ่ิมใจ ซาบซ้ึงใจ ปิติสุขท่ีได้ท�ำคุณงามความดี เสียสละเวลา แรงกาย และสติปัญญา เพ่ือช่วยเหลือผู้อื่น เพื่อสาธารณประโยชน์ต่อผู้อ่ืน โดยไม่หวังผลตอบแทน เกิดความสุขเม่ือได้ ท�ำความดี ล้วนเป็นสัญญาณท่ีบ่งบอกว่า ผู้ปฏิบัติจิตอาสาพึงพอใจกับกิจกรรมจิตอาสาของตน เม่อื มีความสขุ ย่อมต้องการทำ� ตอ่ ไป เปน็ ผลตอบแทนทางจิตใจที่เกดิ ความสุข ความสงบในจติ ใจ ตนเอง โรงเรยี นจงึ ควรจดั ใหน้ กั เรยี นและบคุ ลากรผปู้ ฏบิ ตั จิ ติ อาสาประเมนิ ความพงึ พอใจของตนเอง ภายหลงั จากการรว่ มกจิ กรรมจติ อาสาทุกครั้ง เพอ่ื ใหท้ กุ คนรู้จักประเมินตนเอง และปรบั ปรุงการ รว่ มงานจิตอาสาในโอกาสต่อไป aw.indd 17 17 7/20/18 8:01 PM

…การท�ำงานทุกอย่าง ย่อมต้องมีปัญหา ข้อขัดข้องเกิดขึ้นบ้าง เป็นเรื่องปรกติธรรมดา แต่ เมอื่ เกดิ ขนึ้ แลว้ จะตอ้ งรีบปฏิบัติแกไ้ ข ไมป่ ลอ่ ยทง้ิ ไวใ้ หเ้ กดิ ความเสยี หายแกง่ านได้ ผปู้ ฏบิ ตั บิ รหิ ารงาน จงึ ตอ้ งเอาใจใสต่ ดิ ตามผลการปฏบิ ตั งิ านอยา่ งใกลช้ ดิ จกั ไดท้ ราบถงึ ปญั หาสาเหตทุ เี่ กดิ ขน้ึ และปฏบิ ตั แิ กไ้ ข ไดถ้ ูกต้องทนั ท่วงท.ี .. พระราโชวาทสมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ในพธิ พี ระราชทานปรญิ ญาบตั รแกผ่ ูส้ �ำเร็จการศกึ ษาจากสถาบันราชภฏั ณ อาคารใหม่ สวนอมั พร 29 มนี าคม 2539 aw.indd 18 7/20/18 8:01 PM

3 รปู แบบของพฤติกรรมจติ อาสา aw.indd 19 7/20/18 8:01 PM

จากการวิเคราะห์พฤติกรรมจิตอาสาในโรงเรียนคุณธรรม มยส. มีรูปแบบของพฤติกรรม จิตอาสา อยู่ 3 กลุ่ม ได้แก่ 1. กลมุ่ พฤตกิ รรมจติ อาสาทช่ี ว่ ยพฒั นาจติ สำ� นกึ ของนกั เรยี นเอง ไดแ้ ก่ พฤตกิ รรมการใชเ้ วลา ว่างให้เป็นประโยชน์ต่อตนเอง เพื่อน ครู โรงเรียน ครอบครัว ฝึกการให้ความช่วยเหลือผู้อ่ืน เปน็ ผใู้ หม้ ากกว่าผูร้ ับ รบั ฟังปัญหาของผู้อ่นื ใหค้ �ำแนะน�ำทเี่ ปน็ ประโยชน์ แบง่ ปนั สิ่งของเครอ่ื งใช้ และยนิ ดีให้บรกิ ารอ�ำนวยความสะดวกต่างๆ ตอ่ ผอู้ ่นื 2. กลมุ่ พฤตกิ รรมจติ อาสาเพอ่ื ใหเ้ กดิ ประโยชนต์ อ่ สว่ นรวม เปน็ การสรา้ งความสมั พนั ธใ์ นชมุ ชน สังคม และประเทศให้ความเห็นอกเห็นใจ เอ้ือเฟื้อเผื่อแผ่ เสียสละเวลา แรงกาย ทุนทรัพย์ ความร่วมมือร่วมใจ ช่วยเหลือให้ผู้อื่นมีความสุข โดยไม่หวังผลตอบแทนใดๆ ต้องการให้เกิด การเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นในชุมชน และสังคม ช่วยแก้ไขปัญหาความทุกข์ยาก และอุปสรรคต่างๆ เสยี สละประโยชนส์ ่วนตนเพ่อื โรงเรียน ชุมชน และสงั คมสว่ นรวม 20 7/20/18 8:01 PM aw.indd 20

3. กลมุ่ พฤตกิ รรมจติ อาสาเพื่อสร้างสงั คมจิตสาธารณะ เป็นการเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื ง ดีของประเทศ เป็นพฤติกรรมจิตอาสาท่ีประชาชนทุกคนควรระลึกอยู่เสมอ และปฏิบัติเป็นนิสัย เพอ่ื ความสงบสขุ และความมน่ั คงของประเทศ เช่น การมีจิตสำ� นกึ ในการรักษาสงิ่ แวดล้อม การใช้ น้ำ� ใชไ้ ฟฟา้ และทรัพยากรของประเทศอยา่ งประหยดั และคุ้มคา่ การไม่ทำ� ลายทรพั ยส์ นิ ของทาง ราชการ การดูแลรักษาทรัพย์สินส่วนรวม และเคารพสิทธิของผู้อื่นในการใช้ทรัพย์สินส่วนรวม ไม่ท้ิงขยะลงบนถนน ไม่ขีดเขียนเสาคอนกรีตรถไฟฟ้าให้สกปรก ดูแลรักษาป่าและวนอุทยาน ไมเ่ ผาขยะ ไมส่ รา้ งมลพษิ ทางอากาศ และการรว่ มทำ� จติ อาสาเมอื่ เกดิ ภยั พบิ ตั ขิ นึ้ ในประเทศ เปน็ ตน้ aw.indd 21 21 7/20/18 8:01 PM

aw.indd 22 7/20/18 8:01 PM

4 กระบวนกาจรพติ ัฒอานสาาพฤติกรรม aw.indd 23 7/20/18 8:01 PM

โรงเรยี นไดน้ ำ� หลกั การพฒั นาโรงเรยี นคณุ ธรรมและกระบวนการพฒั นาโรงเรยี นคณุ ธรรมตาม แนวทาง มยส. มาใชพ้ ัฒนาพฤติกรรมจิตอาสาในโรงเรียนอย่างไดผ้ ลดมี าก หลกั การพฒั นาคุณธรรมจิตอาสา 4 ประการ ไดแ้ ก่ 1)ส่งเสริมใหม้ ีการท�ำกิจกรรมจติ อาสา ทั้งโรงเรียน 2)ให้ร่วมมือกันท�ำจิตอาสา ทุกคนท�ำอย่างมีส่วนร่วม 3)ท�ำจากล่างขึ้นบน โดยให้ ความส�ำคญั กับความต้องการ ความสนใจ และการสมคั รใจของนักเรียนเปน็ หลัก และ 4)ตอ้ งทำ� กจิ กรรมจิตอาสาอยา่ งต่อเน่ือง สม�่ำเสมอ กระบวนการพัฒนาคุณธรรมจิตอาสาในโรงเรียนคณุ ธรรม มยส. ประกอบด้วย 6 ขัน้ ตอน ดังน้ี ขนั้ ตอนที่ 1. สรา้ งการรบั รู้และการยอมรับ โรงเรียนเริ่มต้นด้วยการสร้างความตระหนัก ชี้ให้เห็นถึงความส�ำคัญและประโยชน์ในการท�ำ กจิ กรรมจติ อาสา ผลดที ค่ี าดวา่ จะเกดิ ขน้ึ กบั นกั เรยี น ครู บคุ ลากร ผบู้ รหิ าร และครอบครวั ชมุ ชนได้ โดยนอ้ มน�ำพระบรมราโชบายของสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั ด้านการศกึ ษาที่ตอ้ งมุ่งสรา้ งพน้ื ฐานให้แก่ ผเู้ รยี น ทว่ี า่ การเปน็ พลเมอื งดเี ปน็ หนา้ ทข่ี องทกุ คน ครอบครวั สถานศกึ ษา และ สถานประกอบการ ตอ้ งส่งเสรมิ ให้ทกุ คนมีโอกาสทำ� หนา้ ที่พลเมืองดี พลเมอื งดเี หน็ อะไรทจ่ี ะท�ำเพอ่ื บา้ นเมอื งไดก้ ็ตอ้ ง ท�ำ เช่น งานอาสาสมัคร งานบ�ำเพ็ญประโยชน์ งานสาธารณกุศล ให้ท�ำด้วยความมีน้�ำใจและ ความเอือ้ อาทรต่อกนั และกัน เป็นตน้ โดยการประชมุ ช้ีแจง กิจกรรมหน้าเสาธง ปลูกฝงั จติ สำ� นกึ ดา้ นจติ อาสาในกระบวนการเรยี นการสอน กระตนุ้ สรา้ งการรบั รตู้ ลอดเวลา ทง้ั การสอ่ื สารอยา่ งเปน็ ทางการและไม่เป็นทางการ ท้ังภายในโรงเรยี นและในชมุ ชน หมูบ่ ้าน 24 aw.indd 24 7/20/18 8:01 PM

ขั้นตอนท่ี 2. สรา้ งแกนน�ำ โรงเรียนให้ความส�ำคัญกับการคัดเลือกครูและนักเรียนแกนน�ำ โดยพิจารณาผู้ท่ีมีภาวะผู้น�ำ มที ศั นคตทิ ด่ี ตี อ่ กจิ กรรมจติ อาสา มมี นษุ ยส์ มั พนั ธ์ เปน็ แบบอยา่ งทด่ี ี ทงั้ การกระทำ� และวาจา เปน็ ท่ี ยอมรับของสมาชิกในโรงเรียน สนับสนุนให้มีทีมงานจิตอาสาของโรงเรียน ร่วมกันวางแผนงาน แบง่ งานความรบั ผดิ ชอบ รว่ มลงมอื ปฏบิ ตั ติ ามแผน ประเมนิ ความกา้ วหนา้ และปรบั ปรงุ งานรว่ มกนั ขั้นตอนท่ี 3. กำ� หนดเปา้ หมายดา้ นจติ อาสาของโรงเรียน โรงเรยี นทม่ี คี ณุ ธรรมอตั ลกั ษณด์ า้ นจติ อาสาแลว้ หรอื มกี จิ กรรมจติ อาสาทผี่ นวกไวใ้ นกจิ กรรม ใดๆ ของโรงเรยี นได้ รว่ มกนั กำ� หนดเปา้ หมายในการทำ� กจิ กรรมจติ อาสาใหช้ ดั เจน เชน่ ชว่ ยทำ� ความ สะอาดบรเิ วณโรงเรยี น ชว่ ยดแู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน เปน็ ตน้ โดยมงุ่ ใหน้ กั เรยี นเปลยี่ นแปลงพฤตกิ รรม ไปในทางทด่ี ขี ้ึน มจี ติ อาสา คิดและรว่ มมือเสยี สละเวลาชว่ ยเหลอื ผ้อู นื่ ทำ� กจิ กรรมทเ่ี ปน็ ประโยชน์ ตอ่ ส่วนรวม ขน้ั ตอนท่ี 4. ก�ำหนดวิธีบรรลุเปา้ หมายด้านจิตอาสา โรงเรยี นมีวธิ ดี ำ� เนินการเพอ่ื ให้บรรลุเปา้ หมายดา้ นจติ อาสา ดงั นี้ 1)ท�ำเปน็ โครงงานคุณธรรม ท่ีนักเรียนคิด เลือก และลงมือปฏิบัติ 2)ร่วมกันเป็นแบบอย่างที่ดีในการช่วยเหลือผู้อ่ืนหรือท�ำ ประโยชน์เพ่ือส่วนรวม 3)จัดสภาพแวดล้อมให้เอ้ือต่อการพัฒนาคุณธรรมจิตอาสา 4)บูรณาการ คุณธรรมจติ อาสาในการเรยี นการสอน 25 aw.indd 25 7/20/18 8:01 PM

ขัน้ ตอนท่ี 5. ลงมอื ปฏบิ ัติ การลงมือปฏิบัติเป็นขั้นตอนที่ส�ำคัญที่สุด โดยทุกโรงเรียนได้น้อมน�ำหลักการทรงงานของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร มาใช้ เช่น “ท�ำตามล�ำดับ ขั้นตอน” “ท�ำอย่างมีความสุข” เพ่ือเป็นหลักคิดในการปฏิบัติ นอกจากน้ี ได้น�ำหลักการพัฒนา โรงเรียนคุณธรรมมาใช้ ได้แก่ ทำ� ทั้งโรงเรียน ทกุ คนทำ� อย่างมีสว่ นรว่ ม ทำ� จากล่างขึ้นบน โดยให้ ความสำ� คัญกบั ความต้องการของนกั เรียนเป็นหลกั และต้องทำ� อย่างตอ่ เน่อื ง สม�่ำเสมอ ขั้นตอนท่ี 6. สร้างกลไกการขับเคลอ่ื นสคู่ วามสำ� เรจ็ ทุกโรงเรียนได้สร้างกลไกในการขับเคลื่อนกระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรมตามแนวทาง มยส. มาใชใ้ นการพัฒนาคุณธรรมจิตอาสา ได้แก่ 1)การวางแผนการท�ำกิจกรรมจิตอาสา ประกาศ ให้ทุกคนที่สนใจทราบแนวทางการด�ำเนินกิจกรรม เพ่ือตัดสินใจสมัครเข้าร่วมกิจกรรม ซ่ึงจะมี หลากหลายให้เลือกกิจกรรมท�ำได้ทุกคน 2)สร้างการมีส่วนร่วม โดยให้มีโอกาสร่วมคิด ร่วมท�ำ รว่ มปรับปรงุ งาน รว่ มประเมินผลสำ� เร็จ 3)สง่ เสริมสนับสนุนและเสริมแรงทางบวก ชมเชย ยกยอ่ ง ใหเ้ กยี รติ เพ่อื เป็นก�ำลังใจในการปฏบิ ตั ิงาน 4)มีการติดตามนิเทศ เยี่ยมชม รับฟังความกา้ วหน้า การพฒั นางานจติ อาสา5)แลกเปลยี่ นเรยี นรผู้ ลการปฏบิ ตั งิ านจติ อาสา6)ประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ ประเมนิ พฤตกิ รรมการแสดงออกดว้ ยวธิ งี า่ ยๆ เชน่ สงั เกต สอบถาม สนทนากลมุ่ สมั ภาษณ์ เปน็ ตน้ เมอ่ื เสรจ็ สนิ้ กจิ กรรม มกี ารถอดบทเรยี น ถอดบทเรยี นสง่ิ ทปี่ ฏบิ ตั ิ เพอ่ื สรปุ องคค์ วามรดู้ า้ นจติ อาสา ของโรงเรียน 26 aw.indd 26 7/20/18 8:01 PM

aw.indd 27 27 7/20/18 8:01 PM

...เห็นอะไรทจี่ ะท�ำเพือ่ บ้านเมอื งได้ ก็ต้องทำ� ... aw.indd 28 พระราโชบายดา้ นการศึกษา เรอ่ื งการเปน็ พลเมอื งดี สมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกรู มิถนุ ายน 2560 7/20/18 8:01 PM

5 ผลงานความสำ�เร็จในภาพรวม aw.indd 29 7/20/18 8:01 PM

ผลสำ� เร็จทีส่ ำ� คัญทส่ี ุด คอื ผลที่เกดิ ข้ึนกับตวั นกั เรียนโดยตรง ท�ำใหน้ กั เรยี นมคี วามรับผดิ ชอบ มีระเบียบวินัยที่ดี รู้จักหน้าท่ีความรับผิดชอบในโรงเรียน เช่น การดูแลรักษาความสะอาดของ ห้องเรียน นอกจากนี้พฤติกรรมจิตอาสาช่วยให้นักเรียนรู้จักใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ รู้จักการ ท�ำงานเป็นหมู่คณะ ช่วยเหลือผู้อื่น เกิดทักษะในการท�ำงานร่วมกัน ก่อให้เกิดความรักและความ สามคั คี หากทำ� อยา่ งสมำ�่ เสมอ นกั เรยี นจะเกดิ ความตระหนกั มจี ติ สำ� นกึ ในพฤตกิ รรมจติ อาสา รจู้ กั การเสยี สละเวลา และแรงงานทำ� งานเพ่อื สว่ นรวม ภาคภมู ิใจที่ไดท้ ำ� ตนเปน็ ประโยชน์ต่อโรงเรียน มีความสุขท่ีได้เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ จัดหาแบ่งปันสิ่งของเคร่ืองใช้ให้ผู้ทุกข์ยากต้องการความช่วยเหลือ ในท่ีสุด นักเรียนจะซึมซับถึงประโยชน์ที่ตนเองได้รับจากกิจกรรมจิตอาสา ช่วยให้มีจิตใจเข้มแข็ง สามารถ ลด ละ เลิก พฤติกรรมที่ไมพ่ งึ ประสงค์ เชน่ ความเหน็ แกต่ วั การมาโรงเรยี นสาย และ รู้จักท�ำประโยชน์เพื่อส่วนรวม ตระหนักเห็นความส�ำคัญและประโยชน์ในการช่วยเหลือส่วนรวม ท้งั ครอบครัว ชุมชน หมบู่ ้าน จงั หวดั และประเทศ ครมู โี อกาสดแู ลชว่ ยเหลอื นกั เรยี นอยา่ งใกลช้ ดิ เอาใจใสน่ กั เรยี นมากขน้ึ มคี วามรกั ความผกู พนั รับผิดชอบ ทุ่มเท เสียสละอุทิศเวลาในการให้ค�ำปรึกษาแก่นักเรียน ช่วยให้ครูท�ำงานเป็นกลุ่ม เป็นหมคู่ ณะ มคี วามสามัคคีปรองดอง ช่วยเหลอื ซึ่งกนั และกนั มากขนึ้ โรงเรียนมีความภาคภูมิใจในการท�ำความดีจิตอาสาของนักเรียน เป็นท่ียอมรับของผู้ปกครอง และชมุ ชน 30 7/20/18 8:01 PM aw.indd 30

ผปู้ กครองมคี วามสขุ ทบ่ี ตุ รหลานมวี นิ ยั ในตนเอง ประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ นเปน็ คนดขี องพอ่ แม่ มนี ำ�้ ใจ ช่วยเหลอื ผูอ้ ่ืนและส่วนรวม จึงสนใจ ใหค้ วามรว่ มมอื เขา้ ร่วมกิจกรรมของโรงเรียนอยา่ งสม่�ำเสมอ และเพมิ่ จ�ำนวนมากขนึ้ จนเกิดเปน็ ความนยิ มทจี่ ะส่งบุตรหลานมาเขา้ เรยี นในโรงเรียน ชุมชนรับรกู้ ารดำ� เนนิ งานพฒั นาคุณธรรมด้านจติ อาสาในโรงเรยี น ตื่นตวั ให้ความรว่ มมอื ช่วย เหลือทง้ั ดา้ นแรงงานและทุนทรัพย์ ในการพฒั นาโรงเรียนอย่างต่อเน่อื ง aw.indd 31 31 7/20/18 8:01 PM

aw.indd 32 7/20/18 8:01 PM

6 นวตั กรรระมดคับณุโรธงรเรรียมนจิตอาสา aw.indd 33 7/20/18 8:01 PM

เป้าหมายหลักของโครงงานคุณธรรมระดับโรงเรียนทุกโครงงาน มุ่งสืบสานพระราชปณิธาน เดนิ ตามรอยเบอื้ งพระยคุ ลบาทของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร และนอ้ มปฏบิ ตั ติ ามพระบรมราโชบายดา้ นการศกึ ษาของสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เรอื่ ง การเปน็ พลเมอื ง ดี ซง่ึ เปน็ หนา้ ทข่ี องประชาชนทกุ คน “เหน็ อะไรทจี่ ะทำ� เพอื่ บา้ นเมอื งได้ กต็ อ้ งทำ� ” เชน่ งานจติ อาสา งานบำ� เพญ็ ประโยชน์ งานสาธารณกศุ ล ใหท้ ำ� ดว้ ยความมนี ำ�้ ใจ และความเออ้ื อาทรตอ่ กนั ครอบครวั สถานศึกษา และสถานประกอบการต้องส่งเสริมให้ทุกคนมีโอกาสท�ำหน้าท่ีพลเมืองดี รวมท้ังมุ่ง ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมในโครงการจิตอาสา “เราทำ� ความดี ด้วยหวั ใจ” เพือ่ ถวายแดส่ มเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั ในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา วันท่ี 28 กรกฎาคม 2560 โดยจัดทำ� โครงงานคุณธรรมจิตอาสา เพอื่ ปลูกฝงั คุณลกั ษณะทพี่ งึ ประสงคด์ า้ นจติ อาสาให้แกน่ กั เรยี น ครแู ละบุคลากรของโรงเรยี น โครงงานคุณธรรมของโรงเรียนคุณธรรม มยส. ท่ีประสบความส�ำเร็จ สามารถปรับเปล่ียน พฤติกรรมให้นักเรียนรู้จักตระหนักในความส�ำคัญของคุณธรรมจิตอาสา สนใจเข้าร่วมกิจกรรม จิตอาสาในโรงเรียน ให้ความร่วมมือด้วยความเต็มใจ และนักเรียนมีความสุขเมื่อได้ท�ำจิตอาสา ส�ำเร็จ ได้แบ่งประเภทของงานออกไดเ้ ป็น 5 กลุม่ ไดแ้ ก่ 1. งานทำ� ความสะอาดสถานท่ีในโรงเรียน 2. งานจดั การขยะภายในโรงเรียน 3. งานสนบั สนุนการพัฒนาการเรยี นรู้ 4. งานสง่ เสริมสขุ ภาวะ 5. งานพฒั นาสภาพแวดล้อมในโรงเรียนและบรเิ วณใกลเ้ คียง 34 aw.indd 34 7/20/18 8:01 PM

1. งานท�ำความสะอาดสถานท่ีในโรงเรยี น 1) แนวคดิ และปญั หา ปัญหาเร่ืองการรักษาความสะอาดในห้องเรียนและพ้ืนที่บริเวณโรงเรียน เป็นปัญหาท่ี โรงเรียนทุกแห่งเคยพบ มักเกิดจากนักเรียนขาดความรับผิดชอบ ขาดระเบียบวินัย ท้ิงขยะลง บนพื้นหอ้ งเรียน เชน่ ขวดน�้ำพลาสตกิ แก้วนำ้� กระดาษ ซองขนม เปน็ ตน้ นักเรยี นไม่ชว่ ยกันทำ� ความสะอาดห้องเรียน บางแห่งมีฝุ่นละอองจากการปฏิบัติกิจกรรมการเรียนการสอนแล้วไม่ท�ำ ความสะอาดหลงั การเรยี น เช่น วิชางานช่าง เป็นต้น หลักคดิ ของโรงเรียนม่งุ สร้างความรับผดิ ชอบ และความมรี ะเบยี บวนิ ยั ใหน้ กั เรยี น นกั เรยี นควรไดร้ บั การฝกึ ระเบยี บวนิ ยั ในการใชห้ อ้ งเรยี น อาคาร เรยี น และพนื้ ทบี่ รเิ วณโรงเรยี น ฝกึ ใหช้ ว่ ยกนั ดแู ลรกั ษาความสะอาด ฝกึ การอยรู่ ว่ มกนั เปน็ หมคู่ ณะ การช่วยเหลือกัน ความสามคั คี ความเอ้อื เฟือ้ เผื่อแผ่ เปน็ ตน้ โครงงานคณุ ธรรมจิตอาสาจงึ เปน็ โครงงานทส่ี ามารถตอบสนองเปา้ หมายของโรงเรยี นได้ มกี จิ กรรมชว่ ยสรา้ งนสิ ยั ใหท้ กุ คนมจี ติ สำ� นกึ รกั ความสะอาด มรี ะเบยี บวนิ ยั ในการใชส้ ถานทสี่ ว่ นรวม มจี ติ อาสาชว่ ยเหลอื งานของสว่ นรวม และ ทำ� ใหโ้ รงเรยี นมคี วามสะอาด สมเป็นสถานศึกษา 2) เป้าหมาย โรงเรยี นมงุ่ ใหน้ กั เรยี นทกุ คนมสี ว่ นรว่ มในการดแู ลรกั ษาความสะอาดหอ้ งเรยี นของตนเอง และอาคาร สถานท่ีในพน้ื ท่บี รเิ วณโรงเรียน เพอื่ พฒั นาคุณธรรมความรับผิดชอบ ความมีระเบียบ วนิ ยั ในโรงเรียน ฝึกให้รจู้ ักทำ� งานเป็นหมคู่ ณะ รจู้ ักเสียสละ มีนำ้� ใจเอ้อื เฟ้อื เผื่อแผ่ ช่วยเหลอื กนั รับฟังความเห็นของผู้อื่น รักเพื่อนสร้างความสามัคคีในหมู่คณะ รู้จักดูแลรักษาทรัพย์สินของ สว่ นรวม และรกั ษาผลประโยชนส์ ว่ นรวมมากกว่าสว่ นตน 35 aw.indd 35 7/20/18 8:01 PM

3) แนวทาง/วธิ ีการด�ำเนินงาน วธิ ีการด�ำเนินงานโครงงานคณุ ธรรมจติ อาสามหี ลากหลาย แตกต่างกนั ตามความต้องการ และบรบิ ทของโรงเรยี น โรงเรยี นคณุ ธรรมทกุ แหง่ มงุ่ จดั กจิ กรรมเพอ่ื สรา้ งจติ สำ� นกึ รกั ความสะอาด ให้นักเรียน ครู และบุคลากรในโรงเรียน แต่ละแห่งมีวิธีการกระตุ้นความสนใจ และสร้างการมี ส่วนรว่ มของนักเรียน ท่นี า่ สนใจ เช่น “โครงงานภารโรงห้องจิ๋ว” กำ� หนดใหม้ ีนักเรยี นภารโรงห้องจ๋วิ มีน�้ำใจมีจิตอาสา พัฒนา ห้องเรียนให้มีความสะอาดเรียบร้อย น่าเรียน โดยการด�ำเนินงานเริ่มจากสมาชิกจิตอาสาของ โรงเรียน ชกั ชวนหาเครือข่ายเพอื่ นนกั เรยี นในหอ้ งและตา่ งห้องเรียน ในอตั ราส่วน 1:3 แล้วชกั ชวน กันเพ่ิมจ�ำนวนไปเรื่อยๆ จนท�ำให้ได้นักเรียนท่ีมีจิตอาสาขยายออกเป็นวงกว้าง จนกระท่ังครบทุก หอ้ งเรียน วธิ ีการที่ท�ำเปน็ ประจ�ำทุกวนั ได้แก่ นกั เรยี นจะมาถึงห้องเรียนก่อนคุณครู เพือ่ ท�ำหนา้ ที่ ภารโรงหอ้ งจ๋ิว ท�ำการเก็บกวาดหอ้ งเรียนใหส้ ะอาด เรียบร้อย หากพบวสั ดอุ ุปกรณ์ สถานท่ีท่ีชำ� รุด เสียหายเกนิ ความสามารถ กจ็ ะรายงานให้คณุ ครทู ปี่ รึกษาทราบเพื่อแก้ไขตอ่ ไป “โครงงานเขตพื้นท่ีสะอาดบรรยากาศดี” จัดท�ำในรูปแบบครอบครัวคุณธรรม โดยแบ่ง นักเรียนออกเป็น 4 กลุม่ เรยี กชอ่ื กลุ่มว่าครอบครัว ประกอบดว้ ย ครอบครวั เมตตา ครอบครวั กรุณา ครอบครวั มุทิตา และครอบครวั อเุ บกขา จัดใหม้ ีแกนนำ� ครอบครวั ละ 5 คน เป็นผู้น�ำในการ ดำ� เนนิ งาน มพี อ่ ครแู มค่ รเู ปน็ ทปี่ รกึ ษาจดั ทำ� กจิ กรรมจติ อาสาในโรงเรยี น โครงงานเขตพนื้ ทส่ี ะอาด บรรยากาศดีนี้ จะแบง่ เขตพืน้ ที่ภายในโรงเรียนออกเปน็ 4 เขต ใชก้ ารจบั ฉลากใหค้ รอบครัวแต่ละ ครอบครวั ดูแลรกั ษาท�ำความสะอาด ทุกเช้าก่อนเข้ารว่ มกจิ กรรมหน้าเสาธง 36 aw.indd 36 7/20/18 8:01 PM

การรักษาความสะอาดห้องเรียนและบริเวณโรงเรยี น จดั เปน็ โครงงานคุณธรรมลำ� ดับต้นๆ ของโรงเรยี นคณุ ธรรม โรงเรยี นจะจดั ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะหอ้ งเรยี นรบั ผดิ ชอบทำ� ความสะอาด ตกแตง่ สวยงาม และดูแลรักษาห้องเรียนของตนเองให้น่าเรียนตามที่ต้องการ เช่น “โครงงานโรงเรียน สวยด้วยมือเรา” “กิจกรรมห้องเรียนสวยน่าเรียนรู้” เป็นต้น ส่วนพื้นที่ส่วนกลาง โรงเรียนและ นักเรียนได้ร่วมกันจัดกิจกรรมจิตอาสาร่วมกันดูแลท�ำความสะอาด บางแห่งมอบให้นักเรียน รับผดิ ชอบอาคารและพื้นทีส่ ว่ นกลาง และบริเวณโรงเรียน โดยมอบให้ 1 ห้องเรยี นตอ่ 1 โครงงาน เชน่ ห้องปฏบิ ตั กิ าร หอ้ งประชมุ ห้องละหมาด หอ้ งอาหาร และหอ้ งนำ้� เป็นต้น ในการรับมอบงาน ท�ำจิตอาสาท�ำความสะอาดให้โรงเรียนแล้ว นักเรียนจะแบ่งงานกันติดตามตรวจสอบงานด้วยกลุ่ม นักเรียนเอง และน�ำผลงานความก้าวหน้าเข้าประชุมหารือกันในคณะท�ำงาน สภานักเรียน หรือ คณะกรรมการนักศึกษาทุกช้ันปี เพื่อร่วมกันทบทวนวิธีการการด�ำเนินงาน แก้ไขปัญหา พัฒนา ความก้าวหน้า และประเมินผลงานร่วมกัน เมอื่ ทำ� กจิ กรรมจิตอาสาแลว้ เสร็จ โรงเรียนตา่ งๆ มักนิยมใชว้ ิธกี ารให้นกั เรยี นบนั ทึกความ ดีท่ีได้ปฏิบัติงานจิตอาสา และให้มีการรายงานผลการปฏิบัติงานหน้าเสาธง มีการยกย่องชมเชย ชนื่ ชมผลงานความสะอาดของโรงเรยี นในวาระตา่ งๆ บางแหง่ มกี ารมอบรางวลั กลมุ่ ผปู้ ฏบิ ตั งิ านทม่ี ี จติ สำ� นกึ มนี ำ้� ใจดแี ละมคี วามรบั ผดิ ชอบปฏบิ ตั งิ านสมำ่� เสมออยา่ งตอ่ เนอื่ ง การประชาสมั พนั ธข์ ยาย ผลงานจิตอาสาเปน็ ขั้นตอนที่สำ� คัญ เพราะจะเปน็ การช่วยสร้างแรงจูงใจใหส้ มาชกิ จิตอาสาปฏบิ ัติ หน้าที่รักษาความสะอาดพื้นท่ีและบริเวณโรงเรียนอย่างเต็มใจต่อเน่ือง ช่วยเพ่ิมจ�ำนวนสมาชิก จติ อาสาใหมๆ่ ของโรงเรียนใหเ้ พิ่มมากข้ึนอยเู่ สมอ 37 aw.indd 37 7/20/18 8:01 PM

4) ผลงานความสำ� เรจ็ ความสำ� เรจ็ ของโครงงานรกั ษาความสะอาดโรงเรยี นทส่ี ำ� คญั ทสี่ ดุ คอื ทำ� ใหน้ กั เรยี นมคี วาม รบั ผดิ ชอบ มรี ะเบยี บวนิ ยั ในการดแู ลรกั ษาความสะอาดหอ้ งเรยี น รจู้ กั การทำ� งานเปน็ หมคู่ ณะ ชว่ ย ให้เกดิ ความรู้สึกรักโรงเรียน มีความสขุ ในการอยู่ในโรงเรยี น และท�ำใหอ้ าคารเรยี น พ้ืนท่ีใชส้ อย และบริเวณโรงเรียนมคี วามสะอาด รม่ รนื่ น่าอยู่ นา่ เรยี น ทง้ั หอ้ งเรยี น ห้องปฏิบตั ิการ ห้องประชุม หอ้ งละหมาด ห้องพเิ ศษต่างๆ หอ้ งน้ำ� ลานพักผ่อน ใตร้ ่มไม้ และบริเวณโรงเรยี นโดยรอบสะอาด ปราศจากขยะ มบี รรยากาศรม่ รื่น สวยงาม และปลอดภัย นอกจากนี้ โรงเรยี นยังมีรายไดเ้ พ่ิมจาก การแปรรปู ขยะ อุปกรณส์ งิ่ ของเหลอื ใช้ตา่ งๆ เพอ่ื น�ำไปใช้ประโยชนใ์ หแ้ ก่ส่วนรวม เช่น นำ� ไปซือ้ อุปกรณเ์ คร่ืองเขียน เส้ือผ้าให้กับนักเรยี นด้อยโอกาส เปน็ ต้น 2. งานจัดการขยะภายในโรงเรียน 1) แนวคดิ และปัญหา ปญั หาเรอ่ื งการจดั การขยะของโรงเรยี น เปน็ ปญั หาประจำ� เรอื่ งหนง่ึ ของโรงเรยี น นกั เรยี น มักขาดความรับผิดชอบ ขาดระเบียบวินัย ทิ้งขยะไม่ลงถังขยะ ไม่มีจิตส�ำนึกในการรักษาความ สะอาดโรงเรยี น โดยเฉพาะโรงเรยี นทอี่ ยู่ในชนบท ถนิ่ ทรุ กนั ดาร สถานทตี่ งั้ ตดิ ถนนหลวง มฝี นุ่ และ ขยะขา้ งถนนปลิวเขา้ มาตลอดเวลา เชน่ เศษถุงพลาสติก ขวดน้ำ� อดั ลม เป็นตน้ และสว่ นใหญจ่ ะมี ตน้ ไม้ใหญ่ทที่ ้ิงใบแหง้ หล่นลงมาที่พน้ื สนามเปน็ ประจ�ำ จงึ ทำ� ใหโ้ รงเรียนดสู กปรก ไมเ่ ป็นระเบียบ ดังนั้น เม่ือโรงเรยี นมโี ครงงานคณุ ธรรม ซ่งึ รณรงค์ให้มีการรกั ษาความสะอาดห้องเรยี นและพน้ื ท่ี บรเิ วณโรงเรยี น จึงทำ� ใหม้ กี ารรวบรวมเศษวสั ดุเหลือใช้ เศษใบไมด้ อกไม้ ขยะจากของใชต้ ่างๆ ท่ี 38 aw.indd 38 7/20/18 8:01 PM

เกลอื่ นอยรู่ อบโรงเรยี น ใหม้ ารวมศนู ยท์ จี่ ดุ เดยี วกนั โรงเรยี นจงึ ผนวกงานรกั ษาความสะอาดบรเิ วณ โรงเรยี นไวก้ บั กจิ กรรมจติ อาสาจดั การขยะในโรงเรยี นดว้ ยกนั ซงึ่ ชว่ ยฝกึ นกั เรยี นใหม้ คี วามรบั ผดิ ชอบ มจี ติ สำ� นกึ ในการรกั ษาความสะอาดโรงเรยี น ฝกึ การทำ� งานรว่ มกนั เปน็ หมคู่ ณะ ชว่ ยเหลอื สามคั คกี นั เปน็ ตน้ ทสี่ �ำคัญ งานจดั การขยะมีกิจกรรมหลายข้นั ตอนท่ีชว่ ยให้นกั เรียนเขา้ ใจงานจิตอาสาไดเ้ รว็ มากขน้ึ 2) เป้าหมาย โรงเรียนมุ่งให้นักเรียนทุกคนมีส่วนร่วมในกิจกรรมจิตอาสาจัดการขยะของโรงเรียน ขยะ เป็นผลพลอยได้จากงานรักษาความสะอาดห้องเรียน และพื้นท่ีบริเวณโรงเรียน การรู้จักวิธีการ จัดการขยะทีถ่ กู ตอ้ ง เป็นการปลูกจติ ส�ำนึกเรอ่ื งการลดปัญหาขยะ การรักษาสง่ิ แวดล้อม และ ชว่ ย พฒั นาคณุ ธรรมความรบั ผดิ ชอบ ความมรี ะเบยี บวนิ ยั ในโรงเรยี น ฝกึ ใหร้ จู้ กั ทำ� งานรว่ มกบั ผอู้ นื่ รจู้ กั ดแู ลรักษาทรพั ย์สนิ ของสว่ นรวม และรกั ษาผลประโยชน์ส่วนรวม โรงเรียนมุ่งให้นกั เรียนมีวนิ ยั ใน ตนเอง รกั ความเปน็ ระเบียบ สะอาด เรยี บร้อย ท้งิ ของให้ถูกทแ่ี ละเหน็ คณุ ค่าของสงิ่ ทเี่ หลือใช้ ร้จู กั นำ� มาประดษิ ฐส์ ง่ิ ของใชใ้ หม่ เพอ่ื สรา้ งมลู คา่ เพม่ิ สามารถนำ� ไปจำ� หนา่ ยเปน็ รายไดข้ องหอ้ งเรยี นได้ 3) แนวทาง/วิธีการด�ำเนินงาน วิธีการด�ำเนินงานโครงงานคณุ ธรรมจิตอาสาดา้ นการจัดการขยะมีหลายข้นั ตอน โรงเรยี น แตล่ ะแหง่ เลอื กทำ� ขนั้ ตอนทเ่ี หมาะสมตามความตอ้ งการและบรบิ ทของโรงเรยี น โครงงานจติ อาสา ทนี่ ่าสนใจ เชน่ 39 aw.indd 39 7/20/18 8:01 PM

“โครงงานพบั ขยะกอ่ นลงถงั รวมพลงั โรงเรยี นสะอาด” โดยกำ� หนดใหน้ กั เรยี นทกุ ระดบั ชน้ั ต้ังแต่อนุบาลถึงช้ันมัธยมศึกษาตอนปลาย รับผิดชอบพับขยะของตนเองให้เล็กและทิ้งให้ถูกที่ ทุกคร้ัง ภายหลังรับประทานอาหารต้องเก็บล้างภาชนะของตนเองให้เรียบร้อย แต่ละช้ันเรียนจะ ดงึ ดดู ความสนใจโดย ต้งั ชื่อโครงงานแตกตา่ งกนั ไป เช่น “โครงงานพับขยะใหช้ ้ินเล็ก เด็กสตรีฯ ทิ้งลงถงั ” “โครงงานรกั ษโ์ ลก รกั โรงเรยี น เปลี่ยนนสิ ัย ใส่ใจพับขยะ” และ “โครงงานลา้ งสะอาด ปราศจากเชอื้ โรค” เป็นต้น “โครงงานจิตสาธารณะ R ตานี อาสา ท�ำความดี ด้วยหัวใจ” โดยก�ำหนดให้นักเรียน นกั ศกึ ษาทกุ คน ลงมอื ทำ� กจิ กรรมสาธารณประโยชนด์ ว้ ยตนเอง และรจู้ กั ปรบั ตวั ใหส้ ามารถทำ� งาน รว่ มกบั ผอู้ น่ื ได้ โดยการบรู ณาการพฤตกิ รรมจติ อาสาไวใ้ นกจิ กรรมพฒั นานกั เรยี น นกั ศกึ ษาใหเ้ ปน็ คนดีและคนเก่ง ตามมาตรฐาน 5 แผนดี 5 แผนเก่งของคณะกรรมการองค์การวิชาชีพ และ คณะกรรมการชมรมวชิ าชีพด้านการจดั การขยะ เช่น เพิม่ หนว่ ยการเรยี นรู้ “การคัดแยกขยะด้วย 3 R” และ จัดท�ำโครงงานจิตอาสาด้านจัดการขยะ ซ่ึงประกอบด้วยกิจกรรมท่ีหลากหลาย เช่น ลดขยะอนิ ทรยี ์ ธนาคารขยะ ขยะเพอื่ สงั คม ตาสบั ปะรด และจดั ประกวดSingingRecycleContest Popular Paparazzi เป็นต้น ”โครงงานรู้จักสร้าง รู้จักใช้” โดยน้อมน�ำ “หลักการทรงงาน” ของพระบาทสมเด็จ พระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร ท่วี ่า “ประหยัด เรียบง่าย เกิดประโยชนส์ ูงสุด” มาเป็นแนวทางส่งเสรมิ ใหน้ ักเรยี นตระหนกั ถึงการนำ� สง่ิ ของเหลือใช้ไปประยกุ ต์ เพือ่ นำ� กลับมาใช้ ใหม่ เช่น น�ำขวดน�้ำที่ท้ิงแล้วในโรงเรียนมาท�ำเป็นด้ามไม้กวาดเพ่ือใช้ในการท�ำความสะอาดเขต 40 aw.indd 40 7/20/18 8:01 PM

พ้ืนท่ีโรงเรียน ช่วยลดปัญหาขยะในโรงเรียน และน�ำส่ิงของท่ีเหลือใช้ที่เก็บรวบรวมไว้เป็นขยะไป ขาย เพอื่ นำ� รายไดม้ าจดั หาอปุ กรณเ์ ครอ่ื งเขยี น เสอื้ ผา้ ใหก้ บั นกั เรยี นยากจน ขาดแคลน ดอ้ ยโอกาส ในโรงเรยี นและในชุมชน นอกจากน้ี โรงเรยี นบางแหง่ คดิ สรา้ งสรรค์วธิ กี ารจัดการขยะ โดยลดปรมิ าณขยะได้ต้งั แต่ นกั เรยี นเข้ามาในโรงเรยี น กล่าวคือ ให้นักเรยี นทุกคน น�ำขวดน้ำ� แกว้ น้ำ� สว่ นตัว น�ำมาจากบ้าน ใช้ แล้วทำ� ความสะอาด ไม่ท้งิ เป็นขยะ ท�ำใหป้ รมิ าณขยะลดลงไดท้ ันที กรณีทม่ี ีการนำ� ขยะมาเพิม่ มูลค่าโดยการคดั แยกและจำ� หน่าย มีรายได้ เมอื่ สนิ้ ภาคเรยี นก็ นำ� เงนิ นนั้ ไปซอ้ื อปุ กรณก์ ารเรยี นทจี่ ำ� เปน็ ไปมอบใหน้ กั เรยี นดอ้ ยโอกาส หรอื นกั เรยี นขาดแคลนของ โรงเรยี น หรือเก็บรวบรวมไวเ้ ป็นเงนิ ส�ำรองกองกลางของห้องเรียน เพ่อื ใชส้ อยในยามจ�ำเป็นตาม ความประสงค์ของห้องเรยี น 4) ผลงานความสำ� เรจ็ ผลส�ำเร็จที่เกิดขึ้นกับตัวนักเรียน นักศึกษา คือ นักเรียนมีความตระหนักในการรักษา ส่งิ แวดลอ้ ม มีจิตสำ� นกึ ด้านจติ อาสา มีความรแู้ ละความสามารถในการลดปัญหาขยะในหอ้ งเรียน และในโรงเรียน ร้จู กั ใช้เวลาว่างใหเ้ ปน็ ประโยชน์ มีทกั ษะในการทำ� งานรว่ มกับ ผอู้ นื่ ทกั ษะการแกป้ ญั หาเกดิ ความรกั และความสามคั คีในหมคู่ ณะ ภาคภมู ใิ จ ท่ีได้ทำ� ตนเปน็ ประโยชน์ต่อโรงเรยี น มีความสุขใจที่ได้เอือ้ เฟอื้ จดั หาแบ่งปนั อุปกรณ์การศึกษาชว่ ยเหลือผู้ด้อยโอกาส aw.indd 41 41 7/20/18 8:01 PM

3. งานสนับสนุนพฒั นาการเรียนรู้ 1) แนวคดิ และปญั หา ปญั หาเรอื่ งผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นตำ�่ และผลการทดสอบระดบั ชาตบิ างวชิ าหลกั ยงั ไมเ่ ปน็ ตามความคาดหวงั ของโรงเรยี น อาจเกดิ จากนกั เรยี นไมส่ นใจเรยี น ขาดเรยี นบอ่ ย การเรยี นไมต่ อ่ เนอื่ ง บางคนมปี ญั หาทางครอบครวั เชน่ ครอบครวั แตกแยก มฐี านะยากจน ขาดการดแู ลเอาใจใส่ เปน็ ตน้ นกั เรียนบางคนมาจากชนกลุ่มน้อย เช่น ชนเผา่ กะเหรีย่ ง กะหร่าง และพม่า ฟังภาษาไทยไมเ่ ข้าใจ และพดู ภาษาไทยไมไ่ ด้ จงึ ยากตอ่ การสอ่ื สาร ทำ� ใหน้ กั เรยี นสว่ นใหญท่ อี่ า่ นหนงั สอื ไมอ่ อกจะไมค่ อ่ ย มาโรงเรยี น ดังน้ัน โรงเรยี นจงึ มุ่งแกไ้ ขพฤติกรรมการเรยี นของนกั เรยี นที่ไมม่ ีความถนัดหรอื ความ สามารถในการเรยี นรใู้ นวชิ านนั้ ๆ เพอื่ ชว่ ยยกระดบั การเรยี นรใู้ หน้ กั เรยี นกลมุ่ เปา้ หมายได้ 2) เปา้ หมาย โรงเรียนมุ่งให้นักเรียนทุกคนมีส่วนร่วมในการพัฒนาการเรียนรู้ซึ่งกันและกัน ให้นักเรียน มีน�้ำใจช่วยเหลือน้องและเพ่ือนๆ ที่มีปัญหาเรื่องพัฒนาการเรียนรู้ในวิชาต่างๆ เช่น การอ่าน การเขียน การใช้ภาษาไทยท่ีถูกต้อง การใช้ภาษาต่างประเทศ และมุ่งปลูกฝังค่านิยมท่ีถูกต้อง ที่ไมเ่ นน้ การแข่งขนั แตเ่ นน้ การชว่ ยเหลอื ซ่งึ กันและกนั เพ่อื สร้างจิตสำ� นึกความเปน็ พลเมืองดี 3) แนวทาง/วธิ กี ารด�ำเนนิ งาน การดำ� เนนิ งานจติ อาสาดา้ นการพฒั นาการเรยี นรู้ โรงเรยี นสว่ นมากจะเนน้ เรอ่ื งการใหค้ วาม ช่วยเหลือด้านวิชาการ โดยแต่ละโรงเรียนจะมีวิธีการสร้างการมีส่วนร่วมของนักเรียนแตกต่างกัน ตามความตอ้ งการโรงเรยี น เชน่ 42 aw.indd 42 7/20/18 8:01 PM

“โครงงาน สอนนอ้ งพดู ภาษาองั กฤษ” โดยรบั สมคั รกลมุ่ นอ้ งทตี่ อ้ งการฝกึ การสอ่ื สารภาษา องั กฤษ มกี ารประชมุ วางแผน รว่ มกันก�ำหนดวนั เวลาสถานทที่ ี่จะไปด�ำเนนิ การ แบ่งกจิ กรรมออก เป็นฐานการเรียนรู้ ด�ำเนินกิจกรรมโดยใช้การเล่านิทานพร้อมจัดการแสดงให้น้องๆ ได้ดู และ สอดแทรกคำ� ศัพทภ์ าษาอังกฤษไปในเน้ือเร่ือง เพอื่ ใหน้ อ้ งๆสนใจท่ีจะรับความรู้ มขี องรางวัลใหก้ บั น้องๆท่ีรว่ มกจิ กรรมตอบค�ำถามคำ� ศพั ท์ภาษาองั กฤษ และนอ้ งๆ ท่ตี ง้ั ใจรว่ มกจิ กรรม เช่น ตุก๊ ตา ขนม เพ่อื เปน็ กำ� ลงั ใจ นอกจากน้ี พๆ่ี ก็มีกจิ กรรมนันทนาการ เชน่ เลน่ มอญซอ่ นผ้า งกู ินหาง เปน็ ตน้ เพอ่ื สรา้ งความสนกุ สนานเพลดิ เพลินให้กบั นอ้ งๆ โดยไม่รู้สึกเบือ่ หน่ายกับกจิ กรรม “โครงงานคุณธรรมน้องพี่ชุมนุมเทพคณิต” มีเป้าหมายเพื่อพัฒนาศักยภาพพื้นฐาน คณติ ศาสตรแ์ ละภาษาไทยคคู่ ณุ ธรรมสคู่ วามเปน็ เลศิ โดยคดั นกั เรยี นทม่ี ปี ญั หาการเรยี นรดู้ า้ นภาษา และด้านคำ� นวณในระดับช้ันตา่ งๆ และอาสาสมคั รนกั เรียนทมี่ ีความพรอ้ มด้านการเรยี นรูเ้ ป็นกลมุ่ แกนนำ� เนน้ การจดั กจิ กรรมพฒั นาการเรยี นการสอน การใชส้ อื่ สำ� เรจ็ รปู ชว่ ยพฒั นาดา้ นภาษาและ คำ� นวณ โดยใชเ้ วลาหลงั เลกิ เรยี น มคี รแู ละเพอ่ื นนกั เรยี นชว่ ยแนะนำ� และตดิ ตามใหน้ กั เรยี นทเี่ รยี น อ่อนหรือเรียนรู้ช้า มาเข้าร่วมกิจกรรมเรียนรู้อย่างสม�่ำเสมอ ก�ำหนดเวลาประมาณ 0.30-1.30 ช่วั โมง เนอ้ื หาเกยี่ วกบั พืน้ ฐานคณิตศาสตร์ เช่น การบวก การลบ การคูณ และการหาร รวมไปถงึ เน้ือหาในระดบั ช้นั ทีส่ งู ขนึ้ โดยพี่ๆ นกั เรยี นแกนนำ� ท่อี ยรู่ ะดบั มัธยมศึกษา ไดข้ อค�ำปรึกษาจากครู ประจำ� โครงงานคณุ ธรรม และ/หรอื บางครง้ั คณุ ครกู จ็ ะทบทวนเนอ้ื หาทเ่ี รยี นแลว้ ใหพ้ น่ี ำ� ไปสอนนอ้ ง หรอื สอนเนอื้ หา และวธิ คี ดิ แบบใหม่ใหน้ อ้ งๆ ในชมุ นมุ ดว้ ย ขอ้ ตกลงของชมุ นมุ มี 3 ขอ้ เปน็ ขอ้ เสนอ ของสมาชิกรนุ่ พห่ี นง่ึ ขอ้ จากสมาชิกรุน่ ใหมห่ นึ่งข้อ และจากคณุ ครทู ีป่ รกึ ษาหนงึ่ ขอ้ คอื 1)รุน่ นอ้ ง ตอ้ งเช่อื ฟงั ค�ำสอนจากรุ่นพี่ 2)เวลาพี่สอนน้องจะไมค่ ุยหรอื สง่ เสียงรบกวน และ 3)ให้ชว่ ยเหลืองาน คณุ ครทู ุกๆ คน 43 aw.indd 43 7/20/18 8:01 PM

“โครงงานจติ อาสารวมพลงั ความด”ี โดยรบั สมคั รนกั เรยี นจติ อาสาและคดั เลอื กเปน็ แกนนำ� ของโครงงาน แตง่ ตัง้ ใหป้ ระจำ� หมบู่ า้ นของนักเรยี นเพือ่ ความสะดวกในการท�ำ “กิจกรรมสอนน้อง อา่ นหนงั สอื และทำ� การบา้ น” โดยเรมิ่ จากการชแ้ี จงใหน้ กั เรยี นเขา้ ใจกจิ กรรมและวธิ ดี ำ� เนนิ งานของ โครงงาน กำ� หนดเวลาและสถานทน่ี ดั พบ จดั รวมกลมุ่ จติ อาสาออกไปสอนนอ้ งแตล่ ะหมบู่ า้ น รวบรวม รายชอื่ นกั เรยี นทขี่ าดเรยี นบอ่ ยและมปี ญั หาดา้ นการอา่ นและทำ� การบา้ นของแตล่ ะหมบู่ า้ น นกั เรยี น แกนน�ำจะรวบรวมความก้าวหน้าในการอ่านของนักเรียนแต่ละหมู่บ้านเป็นรายเดือน น�ำเสนอ ครูที่ปรึกษา ช่วยให้นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีพัฒนาการอ่าน การเขียน ดีข้ึนมาก และมีการมอบ เกียรติบัตรใหแ้ กน่ กั เรยี นแกนน�ำเพื่อเป็นขวัญก�ำลงั ใจในการท�ำงานต่อไปด้วย “โครงงาน พี่รกั น้อง น้องรกั พ่ี เรารักกนั ” และ “โครงงานคลีนกิ อาสาพาน้องอ่าน” เปน็ กจิ กรรมทีร่ วมพ่ี เพื่อน นอ้ งอยู่รวมกัน ให้พ่ีสอนน้อง เพอ่ื นสอนเพือ่ น โดยแบ่งเปน็ รายกลุ่มยอ่ ยๆ ตามสภาพปัญหาการอ่าน ให้คนเก่งอาสาช่วยเหลือคนที่อ่อนกว่าฝึกฝนการอ่าน น้องหนึ่งคน อาจมีพ่ี 2-3 คน คอยช่วยดูแล พร้อมกับครูที่ปรึกษา เป็นการเติมเต็มความรักซ่ึงกันและกัน ด้วยความสามคั คี ดว้ ยจติ อาสา “กิจกรรมหนังสือหลอ่ เล้ียงปญั ญาบม่ เพาะคณุ ธรรม” โดยรับสมคั รกลมุ่ นักเรยี นจติ อาสา ที่เสียสละเวลา สอนการบ้าน สอนอา่ นเขียน คิดเลข ช่วยสง่ เสรมิ ให้นักเรียนรักการอ่าน พดู คยุ ให้ ก�ำลงั ใจใหข้ ยนั เรียนมากขนึ้ พยายามให้พัฒนาตนเอง และใช้ความรู้และปญั ญาที่มีคูก่ ับคณุ ธรรม จรยิ ธรรมในการดำ� เนนิ ชวี ติ ประจำ� วนั เพอื่ ลดความเสย่ี งในการสอบตก ทำ� ใหน้ กั เรยี นกลมุ่ เปา้ หมาย มผี ลการเรยี นดขี นึ้ รจู้ กั ใชช้ วี ติ อยา่ งถกู ตอ้ งมากขนึ้ เปน็ การคนื คนดี คนเกง่ ใหก้ บั ชมุ ชน ทำ� ใหช้ มุ ชน มที รพั ยากรมนุษยท์ ม่ี คี ณุ ภาพเพ่อื พฒั นาชุมชนตอ่ ไป 44 aw.indd 44 7/20/18 8:01 PM

“โครงงานห้องสมดุ ติดล้อ” มเี ปา้ หมายใหน้ ักเรยี นในโรงเรียนมีนิสัยรักการอ่าน และร้จู กั ใชเ้ วลาว่างให้เปน็ ประโยชน์ โดยเรม่ิ จากกลุ่มยุวบรรณารักษ์ ซึง่ เปน็ นักเรียนจิตอาสาจะใหบ้ รกิ าร ความสะดวกในการเลอื กอา่ นหนงั สอื โดยออกสำ� รวจพนื้ ท่ีในโรงเรยี นทน่ี กั เรยี นชอบไปนง่ั พดู คยุ กนั ในเวลาวา่ ง คดั เลอื กหนงั สอื สำ� หรบั ใหบ้ รกิ าร ใชห้ ลกั การพจิ ารณาคดั เลอื กหนงั สอื ดี ทน่ี า่ สนใจและ มีประโยชน์ สามารถอ่านได้ในระยะเวลาส้ันๆ เพื่อจูงใจผู้อ่าน โดยน�ำหนังสือใส่รถขนของไปให้ บรกิ ารอา่ นและยมื กลบั บา้ น จากนน้ั บนั ทกึ ขอ้ มลู การยมื หนงั สอื ลงเครอ่ื งคอมพวิ เตอรข์ องหอ้ งสมดุ และประเมนิ ผล 4) ผลงานความส�ำเรจ็ โครงงานจติ อาสาดา้ นพฒั นาการเรยี นรู้ ชว่ ยใหน้ กั เรยี นทง้ั กลมุ่ เปา้ หมายทตี่ อ้ งการพฒั นา และกลมุ่ จติ อาสา มกี ารเปลยี่ นแปลงพฤตกิ รรมและความสามารถในการเรยี นรไู้ ปในทางทดี่ ขี น้ึ มาก ทง้ั นกั เรยี นรนุ่ นอ้ งหรอื เพอื่ นผรู้ บั การสอนและกลมุ่ จติ อาสาเปน็ ผสู้ อน จะมผี ลการเรยี นและผลการ สอบในรายวชิ านน้ั ๆ ดขี น้ึ มาก นอกจากนี้ ยงั ชว่ ยใหน้ ักเรยี นมีพฤตกิ รรมกลา้ แสดงออก กล้าแสดง ความคิดเห็น ใชภ้ าษาถกู ต้อง กลา้ พดู ภาษาอังกฤษมากข้นึ มีทักษะในการใชภ้ าษาเพอื่ การสื่อสาร ได้อย่างคล่องแคล่ว พัฒนาการด้านการอ่าน-เขียนดีขึ้น มีความรับผิดชอบในการท�ำการบ้าน สมำ�่ เสมอ สว่ นนกั เรยี นรนุ่ พจี่ ติ อาสามคี วามมนั่ ใจในตนเองเพมิ่ ขนึ้ มจี ติ สำ� นกึ ทพี่ รอ้ มชว่ ยเหลอื ดแู ล น้องและเพอ่ื นนกั เรียนทีด่ อ้ ยโอกาส คนทีเ่ ก่งกว่า ลดความเหน็ แก่ตวั ลง และมีความภมู ิใจท่ีไดท้ �ำ ประโยชน์ใหก้ บั ผู้อนื่ และสงั คมในโรงเรยี น เปน็ ตวั อยา่ งที่ดีในโรงเรียน นักเรียนทง้ั สองกลุ่มไดร้ ับ ประโยชน์ด้วยกัน กิจกรรมช่วยท�ำให้เกิดความสนทิ สนม มีความรักสามัคคกี นั มากข้ึน ผลการเรยี น ดขี นึ้ ครกู ส็ บายใจ เกดิ ความสขุ กันทัง้ โรงเรียน 45 aw.indd 45 7/20/18 8:01 PM

4. งานส่งเสริมสุขภาวะ 1) แนวคิดและปญั หา การมีสขุ ภาวะทด่ี ที ั้งทางรา่ งกาย จติ ใจ อารมณ์ สตปิ ัญญา และสังคม เปน็ ความปรารถนา ของทุกคน โรงเรียนจะพบปัญหาว่า นักเรียนไม่รักสุขภาพ ไม่รู้จักดูแลร่างกายและเสื้อผ้าเครื่อง แตง่ กายใหส้ ะอาด ถกู ระเบยี บ ขาดจติ สำ� นกึ ทด่ี ีในการอยรู่ ว่ มกนั ในสงั คม นกั เรยี นสว่ นใหญม่ าจาก ครอบครวั แตกแยกหยา่ รา้ ง พอ่ หรอื แมเ่ สยี ชวี ติ ตอ้ งอาศยั อยกู่ บั ปยู่ า่ ตายาย ขาดความรกั ความอบอนุ่ ขาดทปี่ รกึ ษา เกดิ ชอ่ งวา่ งระหวา่ งวยั ขาดการอบรมสง่ั สอนตกั เตอื น ไมร่ เู้ ทา่ ทนั สอ่ื ลอ่ แหลมยว่ั ยวน ตา่ งๆ หลงผิดท�ำในสิ่งท่ีไมส่ มควร เพราะร้เู ทา่ ไมถ่ งึ การณ์ ขาดแบบอยา่ งคณุ ธรรมท่ดี ี 2) เป้าหมาย โรงเรียนมงุ่ แก้ปญั หาสขุ ภาวะของนกั เรยี น (รา่ งกาย จติ ใจ อารมณ์ สติปัญญา และสังคม) และสรา้ งจติ สำ� นกึ ในการดแู ลรกั ษาสขุ ภาพรา่ งกายใหแ้ ขง็ แรง และจติ ใจเปน็ สขุ รจู้ กั การอยรู่ ว่ มกนั ในสังคม รู้จักช่วยเหลือผู้อ่ืน ปลูกฝังให้นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อตนเองและสังคม บ่มเพาะ อปุ นิสัยใจคอให้เกดิ ความรกั ถิน่ รักพวกพ้องเป็นนำ�้ หนงึ่ ใจเดยี วกนั 3) แนวทาง/วิธกี ารด�ำเนนิ งาน แนวทางและวิธีการด�ำเนินโครงงานจิตอาสาด้านสุขภาวะ มีความแตกต่างกันตามความ ตอ้ งการและบรบิ ทของโรงเรยี น ทกุ โรงเรยี นมงุ่ เนน้ ใหน้ กั เรยี นไดป้ รบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมทด่ี ขี นึ้ เพอื่ เสรมิ สรา้ งจติ สำ� นกึ ในการดแู ลสุขภาพตนเองและชว่ ยเหลือผูอ้ ืน่ ได้ เชน่ 46 aw.indd 46 7/20/18 8:01 PM

“โครงงานหมอนอ้ ยจติ อาสาส่งเสรมิ สุขภาพดีวถิ ีไทย กายสะอาดใจเปน็ สุข” ให้นกั เรยี น ทุกคนมคี วามรเู้ กี่ยวกับสมนุ ไพรไทย รู้จกั วธิ ดี แู ลสุขภาพร่างกายใหแ้ ข็งแรง สะอาด และใจเปน็ สุข เปน็ คนดมี จี ติ อาสา โดยแตง่ ตง้ั คณะกรรมการจติ อาสา เปน็ “หมอนอ้ ย” เพอื่ ชว่ ยดแู ลสขุ ภาพนกั เรยี น และจัดต้ัง “คลินิกสมุนไพรไทย” เพ่ือให้ความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรไทยในเร่ืองลูกประคบและยาดม สมุนไพรไทย การนวดแผนไทย การก�ำจัดเหาด้วยใบน้อยหน่า และการท�ำน้�ำยาล้างมือ จากนั้น จดั ใหม้ กี จิ กรรมการสง่ เสรมิ ดแู ลสขุ ภาพนกั เรยี นใหร้ า่ งกายสะอาด แขง็ แรงดว้ ยกจิ กรรม5 อ.(อาหาร กลางวนั ดี อนามยั ดี อากาศดี อารมณด์ ี และออกกำ� ลงั ด)ี และประเมนิ ผลดว้ ยการสงั เกตพฤตกิ รรม การดูแลสุขภาพ และรายงานผลการตรวจสุขภาพนักเรียน “โครงงานนวดไทยใสใ่ จสขุ ภาพ” เรม่ิ จากเชญิ วทิ ยากรมาถา่ ยทอดวธิ กี ารนวดแผนไทยและ นวดฝ่าเท้าให้กับนักเรียนที่สมัครใจเป็นจิตอาสา พร้อมสอนกิริยามารยาทในการบริการงานนวด จากนั้นให้นักเรียนปฏิบัติด้วยตนเองกับนักเรียนในโรงเรียน และฝึกประสบการณ์จริงโดยการน�ำ ความรู้ความสามารถไปใช้ในโอกาสตา่ งๆ เชน่ บรกิ ารผสู้ นใจที่มาศกึ ษาดูงานทโี่ รงเรียน เป็นการ ฝึกทกั ษะอาชีพ ทำ� ให้มรี ายไดร้ ะหวา่ งเรียนอีกส่วนหน่ึงด้วย “โครงงานมอบเงินวันละบาท” โดยนักเรียนจะบริจาคเงินอย่างน้อยคนละหนึ่งบาท เพ่ือช่วยเหลือน้อง เพ่ือน พ่ี ผู้ยากไร้ขัดสน ให้มีเส้ือผ้าใหม่ ใส่ในวันฮารีรายอ (วันสิ้นสุดการ ถอื ศีลอด) ขณะเดียวกันครเู องก็บรจิ าคเงินเดอื นอย่างนอ้ ย 1 วนั ในรอบ 1 เดอื น หรือ 1 วนั ใน รอบ1 ปี สว่ นผปู้ กครองทกุ ครอบครวั และหา้ งรา้ นตา่ งๆ กจ็ ะรว่ มบรจิ าคดว้ ย ปหี นงึ่ ๆจะมเี งนิ สำ� หรบั นกั เรยี นกลุ่มเป้าหมาย ไม่น้อยกว่า 50,000 บาท สว่ นการคดั เลอื กผู้รับทุน จะใหน้ กั เรยี นในหอ้ ง 47 aw.indd 47 7/20/18 8:01 PM

พจิ ารณาเพอื่ นของตนเองวา่ ใครเหมาะสมทจี่ ะรบั ทนุ นี้ สง่ ชอ่ื ใหค้ รปู ระจำ� ชน้ั ครชู ว่ งชนั้ จะกลน่ั กรอง น�ำเสนอคณะกรรมการสถานศึกษา ซ่ึงเป็นบุคคลในพ้ืนที่ให้ความเห็นชอบ นักเรียนจะรู้สึกมี ความสุขท้ังเป็นผู้ให้และผู้รับ นอกจากนั้น ก็จะบริจาคให้กับผู้ที่ประสบภัยต่างๆ ตามความ เหมาะสม ภายใต้สโลแกน “การให้ คอื การรับที่ไมม่ ีวนั สน้ิ สดุ ” “กิจกรรมรับบริจาคโลหิต” จัดปีการศึกษาละ 3 คร้ัง โดยกลุ่มสมาชิกยุวอาสากาชาด ประสานงานกาชาดจงั หวดั ใหม้ ารบั บรจิ าคโลหติ ทโี่ รงเรยี น เพอ่ื ใหน้ กั เรยี นมจี ติ อาสามารว่ มบรจิ าค โลหิตเพื่อช่วยเหลือ ต่ออายุแก่ผู้เจ็บป่วยท่ีต้องการเลือดในการรักษามากข้ึน โดยก�ำหนดแผน กิจกรรม ปฏิบัติงาน ประชาสัมพันธ์ให้นักเรียนและผู้สนใจทั่วไปทราบ และเชิญชวนร่วมกันท�ำ ความดี สมาชิกจะร่วมกันจัดเตรียมสถานทส่ี งิ่ อ�ำนวยความสะดวก สำ� หรบั เจ้าหนา้ ท่พี ยาบาล และ นักเรียนผู้มีจิตอาสาสมัครร่วมบริจาคโลหิต จะบันทึกข้อมูลจ�ำนวนผู้ร่วมบริจาคโลหิตและสรุปผล การดำ� เนินโครงงาน “โครงงานหนูน้อย ทป.5 จิตอาสา” โดยประชาสัมพันธ์โครงงานจิตอาสาบริเวณหน้า เสาธงตอนเช้าให้นักเรียนที่สนใจจิตอาสาบ�ำเพ็ญประโยชน์ต่อตนเองและสังคม ติดโปสเตอร์เผย แพรข่ อ้ มลู ทางโซเชยี ลมเี ดยี จดั อบรมใหค้ วามรเู้ รอื่ งกระบวนการพฒั นาจติ สาธารณะใหก้ บั นกั เรยี น แกนน�ำและนักเรียนท่ีสมัครใจท�ำจิตอาสา ช้ีแจงรูปแบบการท�ำกิจกรรมแบบต่างๆ เช่น นักเรียน จิตอาสาแต่งกายชุดลูกเสือ และ รด. ดูแลงานจราจรของโรงเรียน กลุ่มจิตอาสาการดูแลรักษา ความปลอดภยั นักเรียนในการข้ามถนน กลมุ่ จิตอาสารว่ มตกแตง่ จดั สถานท่ีในกจิ กรรมต่างๆ ของ โรงเรยี น เช่น การผูกผ้าตกแตง่ อาคารจัดงาน การจดั ดอกไม้ การจัดเตรยี มอาหาร เปน็ ตน้ จัดทำ� 48 aw.indd 48 7/20/18 8:01 PM

ข้อตกลงปฏิบัติงาน รับทราบข้อมูลก�ำหนดวันเวลา แนวปฏิบัติในการท�ำโครงงาน แล้วน�ำรายช่ือ จติ อาสาทงั้ หมดแจง้ ใหก้ บั หนว่ ยทเี่ กย่ี วขอ้ ง ภายหลงั การทำ� กจิ กรรม จะใหน้ กั เรยี นทำ� สมดุ จติ อาสา บันทึกผลงานและปัญหาอปุ สรรคทพี่ บ เพอ่ื การเรยี นรู้ต่อไป “โครงงานสบื สานประเพณวี ฒั นธรรมทอ้ งถน่ิ :กจิ กรรมบญุ กองขา้ ว” โรงเรยี นกำ� หนดเปน็ งานประจ�ำปีของโรงเรียน โดยให้นักเรียนทุกคนศึกษาประเพณีวัฒนธรรมของท้องถิ่นและชุมชน เกยี่ วกบั ประเพณกี ารทำ� นาและการเกบ็ เกยี่ วขา้ วในนา ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะหมบู่ า้ นประชมุ ปรกึ ษาหารอื กำ� หนดกรอบวธิ กี าร ซง่ึ แตล่ ะกลมุ่ ตกลงกนั เอง มอบหมายหนา้ ทร่ี บั ผดิ ชอบ ประชาสมั พนั ธก์ จิ กรรม และนักเรียนก�ำหนดวนั เวลาขอรับบรจิ าคข้าวเปลอื ก โดยมีครูท่ปี รกึ ษาประจ�ำหมู่บา้ นใหค้ ำ� ปรึกษา ดแู ลอยา่ งใกล้ชิด ส่วนคณะกรรมการนักเรยี นที่ไดร้ ับมอบหมายจะจดั เตรยี มสถานทร่ี บั ขา้ วเปลอื ก ตามหมู่บ้านต่าง ๆ ตามก�ำหนดวันเวลา และเตรียมจัดสถานท่ีวันงานบุญกองข้าว ซึ่งมีพิธีสงฆ์ สถานท่ีต้อนรับผู้ปกครอง จัดซุ้มอาหารรับรองผู้มาร่วมงาน เป็นต้น ในวันจัดงานบุญกองข้าว นักเรยี น ครู ผปู้ กครอง ผมู้ ารว่ มงานจะร่วมท�ำบุญตักบาตรข้าวเปลือก ท�ำบุญเลย้ี งพระ โรงเรียน จะรวบรวมขา้ วเปลอื ก จดั จำ� หนา่ ยและเกบ็ เปน็ กองทนุ ของโรงเรยี น เมอ่ื เสรจ็ สน้ิ กจิ กรรมจะประชมุ ประเมนิ ผล และสรุปผลการดำ� เนนิ งาน “โครงงานดอกไม้หลากสี ความดีหลากหลาย” มีเป้าหมายเพ่ือสร้างนวัตกรรมเชิดชูคนดี ย่ิงกว่าคนเก่ง เพื่อเสริมสร้างสุขภาวะทางจิตของนักเรียน โดยมีการเปิดใจท้ังใจครูและใจศิษย์ให้ ยอมรบั ซง่ึ กนั และกนั และใหน้ กั เรยี นเหน็ คณุ คา่ ในตนเอง (เรากเ็ ปน็ คนดีได)้ โดยใหท้ กุ คนนำ� ดอกไม้ มาคนละดอกแทนตวั ตนของนกั เรียน น�ำมาปักแจกันหนา้ องค์พระทกุ วันศุกรต์ อนเชา้ กอ่ นไหว้พระ 49 aw.indd 49 7/20/18 8:01 PM

สวดมนต์ ครจู ะใหค้ �ำแนะนำ� ชวนคิดว่า ดอกไม้เหลา่ น้นั มหี ลากหลายสี ขนาด และชนิด เมอื่ ปกั ใน แจกันแล้วก็เป็นสิ่งเลอค่าควรแก่การน้อมไหว้สักการะ เป็นคติธรรมว่า “ทุกคนดีได้ด้วยใจน�ำ” นอกจากนี้ จัดใหก้ ลุ่มนักเรยี นจติ อาสาเขา้ มาเรียนรู้กระบวนการสร้างต้นแบบสอ่ื สง่ เสริมคุณธรรม โดยผ่านส่ือภาพยนตร์สั้นในโครงงาน ”พลังส่ือดิจิทัล สร้างสรรค์คุณธรรม” โดยร่วมกันวาง โครงเรื่อง ตัวแสดง ฉาก สถานที่ มีคุณครู เป็นท่ีปรึกษา ภาพยนตร์สั้นสร้างสรรค์คุณธรรม เรื่องแรก ได้แก่ เรื่อง “ปลากระป๋อง” ท่ีเน้นคุณธรรมด้านความสามัคคี และจิตอาสา แล้วน�ำ ภาพยนตร์น้นั มาฉายใหน้ ักเรยี นดู ใช้เป็นสอื่ การเรียนร้เู รือ่ งคุณธรรมให้นกั เรียนอภิปรายและสรุป ให้เห็นคณุ ธรรมความดีทเี่ กดิ ขนึ้ เปน็ การส่งเสริมเชดิ ชคู นดี 4) ผลงานความส�ำเร็จ โครงงานจติ อาสาดา้ นสง่ เสรมิ สขุ ภาวะชว่ ยใหน้ ักเรยี นมีร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สติปัญญา และสงั คมทดี่ ี เชน่ การดแู ลรกั ษาสขุ ภาพรา่ งกายใหแ้ ขง็ แรง สะอาด แตง่ กายไดถ้ กู ระเบยี บ มจี ติ ใจ ทีโ่ อบออ้ มอารี มเี มตตา มจี ิตอาสาบริการเพื่อสังคม และรูจ้ กั มีสว่ นรว่ มในการอนุรักษ์และสืบสาน ประเพณวี ฒั นธรรมทอ้ งถน่ิ เกดิ ทกั ษะในการฝกึ อาชพี ชว่ ยสบื ทอดศาสตรซ์ งึ่ เปน็ ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ มรี ายได้ระหวา่ งเรยี น และเป็นพืน้ ฐานส�ำหรับการประกอบอาชพี ต่อไป 50 7/20/18 8:01 PM aw.indd 50