กาพห์เห่เรือ ตอน เห่ชมเรือ

กาพย์เห่เรือ ตอน เห่ชมเรือ

คำนำ ก หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ฉบับนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา นวัตกรรมและเทคโนโลยี ดิจิทัลเื่อการศึกษา รหัสวิชา 1001204 เพื่อให้ได้ศึกษาหาความรู้ในเรื่อง กาพย์เห่เรือ ตอน เห่ชมเรือ โดยได้ศึกษาผ่านแหล่งความรู้จากเว็บไซต์ต่าง ๆ โดยหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ฉบับนี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับ เรื่องย่อของกาพย์เห่เรือ คำประพันธ์ และการถอดคำประพันธ์ ผู้จัดทำคาดหวังเป็นอย่างยิ่งว่าการจัดทำหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ฉบับนี้จะมีข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อผู้ ที่สนใจศึกษากาพย์เห่เรือ ตอน เห่ชมเรือเป็นอย่างดี นางสาวอัญชลี สว่างเพชร

สารบัญ ข เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข เรื่องย่อ 1 คำประพันธ์และการถอดความคำประพันธ์ 2 บรรณานุกรม ค

เรื่องย่อ 1 บทเห่ชมพยุหยาตราทางชลมารคเรียงลำกับจากบทชมกระบวนเรือในกระบวนพยุหยาตราซึ่งออก เดินทางในยามเช้า เนื้อหาของบทเห่ชมกระบวนเรือในบทเริ่มต้นนั้น เน้นพรรณนารูปลักษณ์สวยงาม แปลกตาและลักษณะพิเศษของเรือพระที่นั่งและเรือลำต่าง ๆ ที่ใช้ในกระบวน ซึ่งเรือในกระบวน พยุหยาตราทางชลมารค ประกอบด้วยเรือพระที่นั่งกิ่ง และเรือที่มีโขนเรือเป็นรูปสัตว์ คือ เรือชัย เรือนาควาสุกรี เรือเลียงผา เรือศรีสุพรรณหงส์ เรือครุฑจับนาค เรือไกรสรมุข เรือคชสีห์ เรือ ราชสีห์ เรือม้า เรือมังกร เรือสิงห์ เรืออินทรี และยังกล่าวถึงความสามัคคีพรักพร้อมของคนพายที่ ร่วมกระบวน เพื่อให่ผู้อ่านเห็นภาพโดยรวมของกระบวนเรือที่งดงามพร้อมเพรียง บทที่นิยมว่าแต่ง ได้งดงามและเห็นภาพคือบทเรือชมสุวรรณหงส์ นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นภาพกระบวนเรือที่ เคลื่อนที่ไปอย่างมีชีวิตชีวาและในตอนท่ายของบทชมความงามของเรือ กวีได้แต่งให้เชื่อมโยงกับบท แห่ชมปลา

ถอดความคำประพันธ์ 2 ปางเสด็จประเวศด้าว ชลาลัย ทรงรัตนพิมานชัย กิ่งแก้ว พรั่งพร้อมพวกพลไกร แหนแห่ เรือกระบวนต้นแพร้ว เพริศพริ้งพรายทอง ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เมื่อพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเสด็จทางชลมารค ทรง ประทับเรือกิ่งซึ่งพรั่งพร้อมด้วยกำลังพลทหาร ห้อมล้อม เป็นขบวน ภาพของเรือต้นงดงามแวววาว ระยิบระยับจากแสงสะท้อนที่มาจากพายสีทอง

3 พระเสด็จโดยแดนชล ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย กิ่งเเก้วแพร้วพรรณราย พายอ่อนหยับจับงามงอน ถอดคำประพันธ์ได้ว่า พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเสด็จพระราชดำเนินโดยทางชลมารคได้ประทับ บนเรือต้นในการเดินทาง ภาพของเรือกิ่งนั้นดูแพรวพราวภาพการพาย เรือนั้นก็ดูอ่อนไหว

4 นาวาแน่นเป็นขนัด ล้วนรูปสัตว์แสนยากร เรือริ้วทิวธงสลอน สาครลั่นครั่นครื้นฟอง ถอดคำประพันธ์ได้ว่า กระบวนการพยุหยาตรานั้นมากมายแน่นขนัดเต็มท้องน้ำ เรือแต่ละลำประดิษฐ์ ตกแต่งโขน เรือเป็นรูปสัตว์นานาชนิด ริ้วกระบวนเรือเคลื่อนมามองเห็นทิวธงประดับเป็นทิวแถว กระบวนเรือล่องลอยมาเสียงน้ำซัดกระจายเป็นคลื่นฟองเสียงดังไปทั่วท้องน้ำ

5 เรือครุฑยุดนาคหิ้ว ลิ่วลอยมาพาผันผยอง พลพายกรายพายทอง ร้องโห่เห่โอ้เห่มา ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือครุฑ ซึ่งบนเรือนั้นมีพลทหารกำลังพายเรือ อย่างเป็นจังหวะพร้อมกับเปล่งเสียงโห่ร้อง

สรมุขมุขสี่ด้าน เพียงพิมานผ่านเมฆา 6 ม่านกรองทองรจนา หลังคาแดงแย่งมังกร ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือสรมุข ลอยมาเปรียบความสวยงาม ดั่งพิมานบนสวรรค์ที่กำลังเคลื่อนที่ผ่านหมู่ เมฆ เรือสรมุขตกแต่งไปด้วยม่านสีทอง หลังคาสีแดงมีลวดลายมังกรประดับอยู่

7 สมรรถชัยไกรกาบแก้ว แสงแวววับจับสาคร เรียบเรียงเคียงคู่จร ดั่งร่อนฟ้ามาแดนดิน ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือสมรรถชัยลอยเคียงคู่กันไป แสงแวววับที่กราบเรือส่องสะท้อน กระทบบนผืนน้ำระยิบระยับตา สวยงามราวกับล่องลอยมาจากสรววค์

8 สุวรรณหงส์ทรงพู่ห้อย งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์ เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์ ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือสุวรรณหงส์ เป็นเรือพระที่นั่งที่มีโขนเรือเป็นรูปพญาหงส์ ตกแต่งด้วยพู่ห้อยประดับ เหมือนพระพรหมทรงหงส์เป็น พาหนะ เคลื่อนไปอย่างงดงามน่าชมที่สุด

9 เรือชัยไวว่องวิ่ง รวดเร็วจริงยิ่งอย่างลม เสียงเส้าเร้าระดม ห่มท้ายเยิ่นเดินคู่กัน ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือไชยแล่นด้วยความเร็วดั่งลม มีเสียงเศร้าคอยให้จังหวะท้ายเรือให้แล่น เคียงคู่กันไปกับเรือพระที่นั่งลำอื่น

10 คชสีห์ทีผาดเผ่น ดูดังเป็นเห็นขบขัน ราชสีห์ที่ยืนยัน คั่นสองคู่ดูยิ่งยง ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือคชสีห์ที่กำลังแล่นอยู่ ดูแล้วชวนขบขัน ส่วนเรือราชสีห์ที่แล่นเคียงกันมาดูมั่นคงแข็งแรง

เรือม้าหน้ามุ่งน้ำ แล่นเฉื่อยฉ่ำลำระหง 11 เพียงม้าอาชาทรง องค์พระพายผายผันผยอง ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือม้า มีหัวเรือเป็นรูปศีรษะของม้า มีท่าทางมอง มุ่งลงไปในน้ำ เรือมีลักษณะเรียว ล่องลอยมา อย่างช้าๆ งดงามราวกับม้าทรงของพระพายที่มี พละกำลังเผ่นโผนมาอย่างลำพอง

12 เรือสิงห์วิ่งเผ่นโผน โจนตามคลื่นฝืนฝ่าฟอง ดูยิ่งสิงห์ลำพอง เป็นแถวท่องล่องตามกัน ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือสิงห์ ดูเหมือนกับว่ากำลังจะกระโจนลงสู่ แม่น้ำและมีความลำพองใจนั้นก็แล่นเป็นแถวตามๆ กันมา

13 นาคาหน้าดังเป็น ดูเขม้นเห็นขบขัน มังกรถอนพายพัน ทันแข่งหน้าวาสุกรี ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือนาคา หรือเรือวาสุกรี โขนเรือเป็นรูปพญานาคมองดูแล้วเหมือนมีชีวิตจริง ท่าเหมือนมองเขม้น ดูน่าตลก เรือมังกร โขนเรือเป็นรูปมังกร ล่องมาในขบวน พลพายพายเรืออย่างพร้อมเพรียง เรือล่องมาทันพร้อมกัน สิงห์ลำพอง ขบวนเรือล่องตามกันเป็นแถวเป็นแนว

14 เลียงผาง่าเท้าโผน เพียงโจนไปในวารี นาวาหน้าอินทรี มีปีกเหมือนเลื่อนลอยโพยม ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เรือเลียงผา นั้นทำท่าเหมือนกับกำลังจะกระโจนลงแม่น้ำ ส่วนเรือ อินทรี ก็มีปีกที่เหมือนกับกำลังจะลอยไปในอากาศ

15 ดนตรีมี่อึงอล ก้องกาหลพลแห่โหม โห่ฮึกครึกครื้นโครม โสมนัสชื่นรื่นเริงพล ถอดคำประพันธ์ได้ว่า เสียงประโคมดนตรีดังก้อง เสียงไพร่ หลแซ่ซ้องแห่ด้วยความโสมนัสยินดี

16 กรีธาหมู่นาเวศ จากนคเรศโดยสาชล เหิมหื่นชื่นกระมล ยลมัจฉาสารพันมี ถอดคำประพันธ์ได้ว่า การเคลื่อนขบวนออกจากนั้นดูเข้มแข็งเป็นภาพที่ ทำให้ชื่นอกชื่นใจมองดูเหมือนฝูงปลาที่มี มากมายในสายน้ำ

บรรณานุกรม ค Dr. Bualak Petchngam. กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://np.thai.ac/.pdf. (วันที่ค้นข้อมูล : 30 สิงหาคม 2565)