46 นายเล็ก กดุ วงคแกว เปนบคุ คลท่ีสมควรไดรับการยกยอ งในฐานะท่ีทา นเปน “ปราชญ ชาวบา น” และเปนผูนําตามธรรมชาตขิ องชมุ ชน ผลงานทโี่ ดดเดน ของนายเล็ก คือ การเผยแพร ความคิดในการอนุรักษท รพั ยากรธรรมชาติ โดยประยุกตภูมิปญ ญาทอ งถ่ินผสานกับแนวคิดทาง พทุ ธศาสนา แนวความคิดของนายเล็กสามารถนําไปปฏิบัติและกอใหเกิดผล อีกทั้งยังสัมพันธ กับวถิ ีเศรษฐกจิ ของชาวบาน บนพืน้ ฐาน ของการใชชวี ติ อยา งพออยู พอกนิ ปจจุบันนายเล็ก สามารถสรางเครือขายการเรียนรูเพื่อการ “พ่ึงพาตนเอง พึ่งพา ธรรมชาติดวยความเคารพ” ในกวา 300 หมูบาน 94 อําเภอ ในจังหวัด 3 จังหวัด และเปน คณะกรรมการและวิทยากรใหหลายหนว ยงาน ท้งั ภาครฐั หนวยงานเอกชนและองคกรชาวบาน หลายแหงทว่ั ประเทศ นายเล็ก ใหความสําคัญตอการเรียนรู สูการปฏิบัติจริง โดยใชวิธีการรวมกลุม เพ่ือจัด กระบวนการเรียนรู ปลกู จิตสาํ นกึ พรอมขยายเครอื ขายการเรยี นรู ดังคํากลาวของนายเล็กที่วา “อยากไดชางปา ก็เอาชางไปตอ ถาอยากไดคนชนิดเดียวกัน ก็ตองเอาคนไปตอ คนแบบ เดียวกบั เรามอี ยดู วยกันทุกชมุ ชน เพยี งแตเ ราตอ งไปคน หาเขาทั้งน้ัน” จนเกิดกลุมอินแปงอยูใน สมาชิกเครือขายภูมิปญญาไท ซ่ึงถือเปนเครือขายระดับชาติ มีสมาชิกเปนเครือขายองคกร ชุมชน ระดับอําเภอ และจังหวัดอยูทุกภาคของประเทศ มีการเดินทางไปศึกษาดูงาน แลกเปลย่ี นความรู และในป พ.ศ. 2541 เครอื ขา ยภูมิปญญาไทไดรวมกันพัฒนา “แผนแมแบบ ชมุ ชน” ขน้ึ มาจากประสบการณข องชมุ ชนเพ่ือเปน กรอบและทศิ ทางในการพัฒนาชมุ ชน โดยแบงเปน 7 ประเด็น คือ การเกษตร สิ่งแวดลอม สุขภาพชุมชน อุตสาหกรรม ธุรกิจชุมชน กองทุนและสวัสดิการชุมชนและการเรียนรู ปจจุบัน บทบาทหลักของนายเล็ก กุดวงคแกว ในขณะนี้ คอื การขยายแนวความคิดและสรางเครือขาย สวนงานภายในกลุมอินแปง สามารถ ดาํ เนนิ งานละกาํ หนดแนวความคิดของตนเอง รวมทงั้ กลุมเยาวชน “เด็กกะเลงิ รักปา ” ท่ีมีกิจกรรมหลักเพื่อใหเยาวชนไดสืบทอดแนวคิด วิถีชีวิต วัฒนธรรมของชุมชน นับเปนการ เผยแพร ถา ยทอด ผลงานท่ีประสบผลสาํ เรจ็ จากรุนสูรุน
47 2. ชุมชนที่ประสบผลสําเร็จและไดรับการเผยแพร ผลงานการปฏิบัติตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพียง ชุมชนบา นจํารงุ ตนแบบเศรษฐกิจพอเพียง บานจํารุง ต้ังอยูหมู ที่ 7 ตําบลเนินฆอ อําเภอแกลง จังหวัดระยอง ภาคตะวันออกของประเทศไทย ดวยสภาพความเปนอยูในชุมชน เนนการพง่ึ พาตนเอง จนเปน ทีย่ อมรบั และเปน ตวั อยา งที่ดี มผี มู าศกึ ษาดูงาน แลกเปลี่ยนเรียนรู ตลอดทั้งป หมบู า นจาํ รงุ สง เสริมใหประชาชน ไดน ําผักพื้นบานมารับประทาน อาทิ ดอกอัญชัน ยอดมะระ ขม้นิ ชนั ชะอม ใบชะพลู ใบบัวบก ยอดเสม็ดแดง ฯลฯ ใชประกอบเปนอาหารหลัก รวมถงึ ชวนเชญิ นกั ทองเทีย่ วทีเ่ ขามาเปน ลูกคา ของรา นสม ตําจาํ รงุ ไดบริโภคผกั พน้ื บานเหลาน้ี จนกระทั่งไดเปนสัญลักษณของชุมชน ที่นักทองเที่ยวรูจักและคุนเคย กลุมผูสูงอายุบานจํารุง เปน ตวั อยา งของการรวมกลมุ เพือ่ สรางสรรคผ ลติ ภัณฑค ุณภาพมากมาย อาทิ ผลิตขาวซอมมือ บรรจุถุงจําหนายในรานคาของชุมชน เพื่อสงเสริมใหประชาชนมีสุขภาพท่ีดี โดยมีโรงสีขาว ชุมชนเองมีการผลิตขา วซอมมอื อยา งตอ เนอ่ื ง และนําเศษแกลบรําสงใหกับกลุมเกษตรกรพื้นบาน ทาํ ปยุ ชีวภาพ และนําปลายขา วขายใหกบั กลมุ ผเู ลีย้ งตะพาบนาํ้ กอ ต้ัง กลมุ ธนาคารขยะ ชมุ ชนไมเรยี ง เปนตําบลเลก็ ๆ แหงหน่ึง ขนาดพืน้ ที่ประมาณ 45 ตารางกโิ ลเมตร อยูในอาํ เภอฉวาง จงั หวดั นครศรีธรรมราช มีประชากรจํานวนประมาณ 1,382 ครัวเรือน และ ประกอบอาชีพทําสวนยางพาราเปน หลักมาต้ังแตบรรพบุรุษ โดยเฉพาะหลังจากที่รัฐมีนโยบาย สงเสริมการเกษตรเชิงพาณิชย ดวยการปลูกยางพาราเปนพืชเดี่ยว และทําใหวิถีชีวิตของชาวไม เรียงข้ึน อยูกับยางพาราตั้งแตนั้นเปนตนมา ความหวังและชีวิตของชาวบานย่ิงผูกติดกับ ยางพาราอยางแนบแนนมากข้ึน หลังจากท่ีชุมชนไมเรียงประสบวาตภัยแหลมตะลุมพุก ในป พ.ศ. 2505 วาตภัยครั้งน้นั ไดท ําใหพ ้นื ท่ปี าไมแ ละสวนยางเดมิ รวมทั้งพื้นที่เพาะปลูกของชุมชน ไมเ รียงถูกทาํ ลายราบเรียบ ชาวบานจึงไดขยายพื้นท่ีการทําสวนยางพารามากข้ึน เพื่อทดแทน พนื้ ที่การเกษตรและพน้ื ที่ปา ไมท ่ถี กู ทําลาย โดยปลกู ยางข้นึ มาใหมจากการสนับสนุนดานทุน และพนั ธุยาง ของกองทนุ สงเคราะหการทําสวนยาง จนในท่ีสุด “กลุมเกษตรกรชาวสวนยางไม เรียง” จึงกอเกิดขึ้นมา เม่ือวันที่ 1 มิถุนายน 2527 และเริ่มทําการผลิตเปนคร้ังแรก เม่ือวันที่
48 20 ตุลาคม 2527ดวยสมาชิกกอต้ังจํานวน 37 คน มีกําลังการผลิตยางอบแหงวันละ 500 กโิ ลกรัม จนปจ จุบนั สามารถขยายสมาชิกเปน 179 คน และมกี าํ ลงั การผลติ สูงสุดไดถ ึงวนั ละ 5 ตนั เรื่องที่ 2 การสรา งเครือขายการประกอบอาชพี การดําเนินชีวิตและกระบวนการ ขบั เคลอ่ื นตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง เครอื ขา ย (Network) เปนรปู แบบทางสังคมที่เปด โอกาสใหเกดิ ปฏิสัมพันธระหวา ง องคการเพอ่ื การแลกเปล่ยี น การสรางความเปน อนั หน่งึ อนั เดียวกนั และการรว มกันทํางานโดย มฐี านะเทาเทยี มกนั การสรา งเครอื ขา ยการทาํ งานเปนวิธีการทาํ งานที่ไดรับความนิยมทั้งในภาค ธุรกจิ และในการทํางานเชงิ พฒั นาสังคม นอกเหนอื จากคําวา \"เครอื ขาย\" หรือ \"Network\" ในทางดานธุรกจิ เราจะไดย ินคําเรยี กชือ่ ตาง ๆ ทม่ี ีความหมายใกลเ คยี ง เชน คําวา แนวรวมใน เชงิ กลยทุ ธ หรือ Strategic Alliance หนุ สวนในการทาํ งาน หรอื Partner เปน ตน ลักษณะ ของเครือขาย โดยทัว่ ไปมีลกั ษณะ ดังน้ี เครือขายมลี กั ษณะเปนโครงสรางทางความคิด (Cognitive structures) ไมวาจะ พัฒนาไปถึงระดับใด บุคคลท่ีเก่ียวของในองคกรเครือขายจะมีกรอบความคิดเก่ียวกับองคกร เครือขายใกลเ คียงกันในดา นความรูค วามสามารถและความตองการ องคกรเครือขายไมมีลําดับข้ัน (Hierarchy) การเช่ือมโยงระหวางองคกรเครือขาย เปนไปในลักษณะแนวราบ แตละองคกรเปนอิสระตอกัน แตระดับความเปนอิสระของแตละ องคก รอาจไมเทา กนั องคกรเครือขายมีการแบงงานกันทํา (Division of labour) การท่ีองคกรเขามารวม เปนเครือขา ยกนั เพราะสวนหนึ่งคาดหวังการพ่ึงพิงแลกเปล่ียนความสามารถระหวางกัน ดังน้ัน หากองคก รใดไมส ามารถแสดงความสามารถใหเปนที่ประจักษ ก็อาจหลุดออกจากเครือขายได ในทางตรงกนั ขามหากไดแสดงความสามารถ ก็จะนําไปสูการพ่ึงพิงและขึ้นตอกัน การแบงงาน กนั ทํา ท้งั ยังเปนการลดโอกาสที่องคกรใดองคกรหน่ึงจะแสดงอาํ นาจเหนือเครอื ขายดวย ความเขมแข็งขององคกรที่รวมกันเปนเครือขาย จะนําไปสูความเขมแข็งโดยรวมของ เครอื ขา ย ดังนน้ั การพัฒนาของแตละองคก รเครอื ขาย จงึ เปนสิ่งสําคัญ องคก รเครอื ขา ยกาํ หนดการบริหารจัดการกันเอง (Self-regulating) ในการทํางาน รวมกันในลักษณะแนวราบ จําเปนตองมีความสมานฉันท โดยผานกระบวนการทาง
49 ประชาธิปไตย ซ่ึงหมายถึงการตอรอง ตกลงระหวางองคกรเครือขายเก่ียวกับการบริหาร จัดการภายใน เพอ่ื ใหเ ครือขายสามารถบรรลวุ ตั ถปุ ระสงคได ความสําเร็จขององคกรเครือขายมิใชจะไดมาเพียงชั่วขามคืน แตตองอาศัย ระยะเวลา ในการบมเพาะความสัมพันธ ความศรัทธา และความไวเน้ือเช่ือใจ ตลอดจนการ สรา งกรอบทางความคดิ เพอ่ื ใหเกดิ การแลกเปล่ยี นขอมูลขา วสาร การแกไขปญหารวมกันอยาง สรา งสรรค รวมท้งั การดําเนินการรว มกนั ระหวา งองคก ร การสรา งเครือขา ยการเรียนรขู องชมุ ชนอยา งเปน ระบบ (1) สนับสนุนการถายทอดและแลกเปล่ียนประสบการณการเรียนรูระหวางคนใน ชมุ ชนเดยี วกันและระหวางองคกรชุมชนดวยกันในทุกรูปแบบโดยเนนการใชประโยชนจากภูมิ ปญญาทองถ่นิ หรือปราชญชาวบานที่มีอยู และมกี ารรับรองวทิ ยฐานะของการเรียนรู ดังกลาว (2) สงเสรมิ การดําเนินงานในลักษณะวทิ ยาลยั ประชาคม ท่ีทําหนาท่ีจัดการศึกษาและ ฝกอาชีพแกประชาชนและเจาหนาที่ผูปฏิบัติงานในชุมชนในรูปแบบที่หลากหลายตามความ สนใจและความถนดั โดยไมจ าํ กดั พนื้ ฐานความรู (3) สงเสริมใหองคกรทางสังคมทุกฝาย เชน สถาบันครอบครัว สถาบันทางศาสนา สื่อมวลชน สถาบันการศึกษาท้ังสวนกลางและภูมิภาค ฯลฯ เขามามีสวนรวมในการสราง เครือขา ยการเรยี นรูข องชมุ ชน โดยเฉพาะอยา งยง่ิ บทบาทของบา น วดั โรงเรียน การสรา งเครอื ขายการประกอบอาชีพและการดาํ เนินชีวิต ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ไดพระราชทานพระราชดําริเกี่ยวกับเศรษฐกิจ พอเพียง และทรงยึดม่ันหลักการนี้มาโดยตลอด แตนโยบายเกี่ยวกับเกษตรที่ผานมาของ รัฐบาลเนน การ ผลติ สินคาเพอ่ื สงออกเปนเชิงพาณิชย คือ เมื่อปลูกขาวก็นําไปขาย และก็นํา เงินไปซ้ือขา ว เม่ือเงินหมดก็จะไปกู เปนอยา งน้มี าโดยตลอดจนชาวนาไทยตกอยใู นภาวะหน้ีสิน พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหัวทรงตระหนักถึงปญหาดานน้ี จึงไดพระราชทานพระราชดําริให จัดต้งั ธนาคารขา ว ธนาคารโค-กระบอื
50 เพอ่ื ชวยเหลือราษฎร นับเปนจุดเริ่มตนแหงท่มี าของ “เศรษฐกิจพอเพียง” นับตั้งแตอดีตกาล แมกระทงั่ โครงการแรกๆ แถวจังหวัดเพชรบุรี กท็ รงกําชับหนว ยราชการมิใหนาํ เครอื่ งกลหนัก เขาไปทํางาน รับส่ังวาหากนาํ เขาไปเร็วนัก ชาวบา นจะละท้ิงจอบ เสียม และในอนาคตจะชว ย ตัวเองไมไ ด ซ่ึงก็เปน จรงิ ในปจจบุ ัน จากน้ันไดทรงคิดคนวิธีการท่ีจะชวยเหลือราษฎรดานการเกษตร จึงไดทรงคิด“ทฤษฎี ใหม”ขึ้นเม่ือป 2535 ณ โครงการพัฒนาพื้นท่ีบริเวณวัดมงคลชัยพัฒนาอันเน่ืองมาจาก พระราชดําริจังหวัดสระบุรี เพ่ือเปนตัวอยางสําหรับการทําการเกษตรใหแกราษฎร ในการ จัดการดานที่ดินและแหลงนํ้าในลักษณะ 30 : 30 : 30 : 10 คือ ขุดสระและเลี้ยง ปลา 30 ปลูกขาว 30 ปลูกพืชไรพืชสวน 30 และสําหรับเปนท่ีอยูอาศัย ปลูกพืชสวนและ เล้ียงสตั วใน 10 สดุ ทา ย ตอ มาไดพระราชทานพระราชดาํ รเิ พ่มิ เติมมาโดยตลอด เพ่ือใหเกษตรกร ซึ่งเปนคนสวน ใหญของประเทศมีความแข็งแรงพอ กอนท่ีจะไปผลิตเพ่ือการคาหรือเชิงพาณิชย โดยยึดหลักการ “ทฤษฎใี หม” 3 ข้ัน คอื ขนั้ ท่ี 1 มีความพอเพียง เลีย้ งตัวเองได ขัน้ ที่ 2 รวมพลงั กันในรูปกลุม เพ่ือการผลิต การตลาด การจัดการ รวมท้ังดานสวัสดิการ การศึกษา การพัฒนาสังคม ขั้นที่ 3 สรางเครือขา ย กลุมอาชพี และขยายกิจกรรมทางเศรษฐกิจทีห่ ลากหลาย จากแนวทางหลักการ “ทฤษฎีใหม” สามารถนําสูแนวคิดระบบเศรษฐกิจแบบพอเพียง ทนี่ ําไปใชไดกบั ทกุ ภาคสวนในสังคมชุมชน ดังนี้ ข้ันที่หนึ่ง มคี วามพอเพยี ง เลย้ี งตวั เองไดบนพื้นฐานของความประหยัด ขจัดการใชจ าย เปนระบบเศรษฐกิจที่ยึดถือหลักการที่วา “ตนเปนที่พ่ึงแหงตน” โดยมุงเนนการผลิตพืชผลให เพยี งพอกับความตองการบริโภคในครัวเรือนเปนอันดับแรกเมื่อเหลือพอจากการบริโภคแลว จึงคาํ นึงถึงการผลติ เพ่อื การคา เปน อันดับรองลงมา ผลผลิตสวนเกินที่ออกสูตลาดก็จะเปนกําไร ของเกษตรกรในสภาพการณเชนน้ีเกษตรกรจะกลายสถานะเปนผูกําหนดหรือเปนผูกระทําตอ ตลาด แทนท่ีวาตลาดจะเปนตัวกระทําหรือเปนตัวกําหนดเกษตรกรดังเชนท่ีเปนอยูในขณะน้ี และหลักใหญสําคัญยิ่ง คือ การลดคาใชจายโดยการสรางส่ิงอุปโภคบริโภคในท่ีดินของ ตนเอง เชน ขา ว นํ้า ปลา ไก ไมผล พืชผกั ฯลฯ
51 ข้ันที่สอง รวมพลังกันในรูปกลุม เพื่อทําการผลิต การตลาด การจัดการ รวมทั้งดาน สวัสดกิ าร การศกึ ษา การพัฒนาสังคม ฯลฯ ระบบเศรษฐกจิ แบบพอเพยี งใหค วามสําคัญกับการ รวมกลมุ ของชาวบา น ทัง้ น้ี กลุมชาวบานหรอื องคกรชาวบานจะทําหนาท่ีเปนผูดําเนินกิจกรรม ทางเศรษฐกิจตา งๆ ใหห ลากหลาย ครอบคลมุ ท้ังการเกษตรแบบผสมผสาน หัตถกรรม การแปรรูปอาหาร การทําธุรกิจคา ขายและการทอ งเทยี่ วระดับชุมชน ฯลฯ เม่ือองคกรชาวบาน เหลา น้ีไดร ับการพฒั นาใหเ ขมแข็ง และมีเครือขายท่ีกวางขวางมากขึ้นแลวเกษตรกรท้ังหมดใน ชมุ ชนก็จะไดรบั การดแู ลใหม ีรายไดเพม่ิ ขึน้ รวมทั้งไดรับการแกไขปญหาในทุก ๆ ดาน เมื่อเปน เชนนี้ เศรษฐกิจโดยรวมของประเทศก็จะสามารถเติบโตไปไดอยางมีเสถียรภาพ ซึ่งหมายความ วาเศรษฐกิจสามารถขยายตวั ไปพรอม ๆ กบั สภาวการณดา นการกระจายรายไดท ดี่ ขี ึน้ ข้ันที่สาม สรางเครือขายกลุมอาชีพและขยายกิจกรรมทางเศรษฐกิจใหหลากหลาย โดยประสานความรวมมือกับภาคธุรกิจ ภาคองคกรพัฒนาเอกชน และภาคราชการ ในดาน เงนิ ทนุ การตลาด การผลติ การจดั การ และขาวสารขอมลู ระบบเศรษฐกิจแบบพอเพียงตั้งอยู บนพน้ื ฐานของการมีความเมตตา ความเอื้ออาทร และความสามัคคีของสมาชิกในชุมชนในการ รวมแรงรวมใจเพื่อประกอบอาชีพตาง ๆ ใหบ รรลผุ ลสาํ เรจ็ ประโยชนท ่เี กิดข้ึน จึงมิไดหมายถึง รายไดแตเพียงมิติเดียว หากแตยังรวมถึงประโยชน ในมิติอ่ืน ๆ ดวย ไดแก การสรางความ มั่นคงใหก ับสถาบันครอบครัว สถาบันชุมชน ความสามารถในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม การพัฒนากระบวนการเรียนรูของชุมชนบนพื้นฐานของภูมิปญญาทองถ่ิน รวมทงั้ การรกั ษาไวซ ่ึงขนบธรรมเนยี มประเพณีทด่ี งี ามของไทยใหคงอยูตลอดไป นอกจากน้ี การสรา งเครือขายใหประสบผลสําเร็จ จําเปนตองมีการสรางความผูกพัน และความรับผดิ ชอบตอ การสรา งเครือขา ยรวมกนั เองใชเวลา ตองเคารพและความไววางใจซึ่ง กนั และกันเปน สงิ่ สาํ คัญ และตอ งพงึ ระลึกไวเสมอวาในภาพรวม องคกรที่รวมเครือขายจะตอง ไดรับประโยชนจากการสรางเครือขาย ตองหม่ันสรุปบทเรียนการทํางาน วิเคราะหจุดแข็ง จุดออนตางๆ และตองจําไวเสมอวาในชวงการรวมเปนเครือขายหรือประสานงานกัน สถานการณอาจมีการเปลี่ยนแปลง เราตองตระหนักถึงปญหา และมีความ4ย2ึดหยุน พอสมควร ทส่ี ําคัญที่สดุ คอื ตอ งมีความรับผิดชอบในความสาํ เรจ็ หรือความลม เหลวรว มกัน
52 กระบวนการขบั เคลื่อนเศรษฐกจิ พอเพียง “...ในการพัฒนาประเทศนน้ั จาํ เปน ตองทาํ ตามลาํ ดับข้ันเรม่ิ ดว ยการสรางพ้นื ฐาน คือ ความ พอมพี อกนิ พอใชข องประชาชนกอ นดวยวิธีการท่ีประหยัดระมัดระวัง แตถูกตองตามหลักวิชา เมอ่ื พนื้ ฐานเกิดขนึ้ มน่ั คงพอควรแลว จึงคอยสรางเสริมความเจริญขัน้ สูงขึ้นตามลําดับตอไป ... การถือหลักท่ีจะสงเสริมความเจริญใหคอยเปนไปตามลําดับดวยความรอบคอบ ระมัดระวัง และประหยัดนั้น ก็เพ่ือปองกันความผิดพลาดลมเหลว และเพ่ือใหบรรลุผลสําเร็จไดแนนอน บรบิ ูรณ” พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 19 กรกฎาคม 2517จากพระบรมราโชวาทและพระราชดํารัสของพระองค นับตั้งแตป 2517 เปน ตนมา จะพบวา พระองคทานไดทรงเนนยํ้าแนวทางการพัฒนาท่ีอยูบนพื้นฐานของการ พ่ึงตนเอง ความพอมีพอกิน พอมีพอใช การรูจักความพอประมาณ การคํานึงถึงความมีเหตุผล การสรางภูมิคุมกันท่ีดีในตัว และทรงเตือนสติประชาชนคนไทยไมใหประมาท ตระหนักถึงการ พัฒนาตามลําดับขั้นตอนท่ีถูกตองตามหลักวิชาการ ตลอดจนมีคุณธรรมเปนกรอบในการ ดํารงชวี ติ ซึ่งทั้งหมดน้ีเปนทีร่ กู ันภายใตช ่อื วา เศรษฐกิจพอเพยี ง การขับเคลือ่ นเศรษฐกิจพอเพยี ง มเี ปาหมายหลักเพ่ือสรางเครือขายเรียนรู ใหมีการนํา หลักเศรษฐกิจพอเพียงไปใชเปนกรอบความคิด เปนแนวทางในการปฏิบัติ ตลอดจนเปนสวน หน่ึงของวิถชี วี ติ ของคนไทยในทกุ ภาคสวน วัตถุประสงคของการขับเคลื่อนเพ่ือสรางความรูความเขาใจที่ถูกตอง เกี่ยวกับหลัก เศรษฐกิจพอเพียงใหประชาชนทุกคนสามารถนําหลักปรัชญาฯ ไปประยุกตใหไดอยางเหมาะสม และปลูกฝงปรับเปลี่ยนกระบวนทัศนในการดํารงชีวิตใหอยูบนพ้ืนฐานของเศรษฐกิจพอเพียง ตลอดจนนําไปสกู ารปรับแนวทางการพัฒนาใหอ ยบู นพื้นฐานของเศรษฐกจิ พอเพียง การขับเคลื่อน เศรษฐกจิ พอเพยี ง เปนการเสริมพลงั ใหป ระเทศไทยสามารถพัฒนาไปไดอยางม่ันคงภายใตกระแส โลกาภิวัตน โดยใหความสําคัญกับการสรางฐานรากทางเศรษฐกิจและสังคมใหเขมแข็งรักษา ความสมดุลของทุนและทรัพยากรในมิติตางๆ ตลอดจนสามารถปรับตัวพรอมรับตอการ เปล่ยี นแปลงตาง ๆ ไดอ ยา งเทาทนั และนาํ ไปสคู วามอยูเย็นเปนสุขของประชาชนชาวไทย การดําเนินการตามแนวทางหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนั้น นอกเหนือจากที่ทรง ทดลองและปฏิบัติจริงในสวนจิตรลดาฯ และโครงการพระราชดําริตาง ๆ แลว ไดมีผูสนใจ
53 นาํ มาใชเปน หลกั ในการดาํ เนนิ ชีวิตทั้งในประเทศและตางประเทศแลวมากมาย ซ่ึงเราจําเปนที่ จะตอ งเขา ไปศกึ ษาหาวา ในแตละพนื้ ท่ไี ดมผี นู าํ เอาปรัชญานี้ไปใชอยางไรบาง โดยเฉพาะอยาง ยง่ิ ท่นี ําไปใชแลวประสบความสําเร็จ การขับเคลอ่ื นเศรษฐกิจพอเพยี งดา นการศึกษา ในการขับเคลอ่ื นปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งในภาคการศกึ ษาน้ัน จะตองมุง พฒั นา ท่ีตัวครูกอนเปนอันดับแรก เพราะครูถือวาเปนทรัพยากรท่ีสําคัญในการถายทอดความรู และ ปลูกฝงส่ิงตางๆ ใหแกเด็ก ดังน้ันจึงควรสงเสริมครูใหมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับหลัก เศรษฐกิจพอเพยี งอยางถองแทก อ น เพราะเม่อื ครูเขาใจ ครูกจ็ ะไดเปน แบบอยา งทดี่ ีใหแกเด็กได ครจู ะสอนใหเ ดก็ รจู ักพอ ครูจะตองรูจกั พอกอนโดยอยูอยางพอเพยี งและเรียนรูไปพรอ มๆ กบั เด็ก โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ตอ งมีสตใิ นการเลอื กรับขอมูลตางๆ ท่ีเขามา รูจักเลือกรับและรูจัก ตอยอดองคความรูท่ีมีอยู หมั่นศึกษา เพิ่มพูนความรู อยางเปนขั้นเปนตอนไมกาวกระโดด ในการเลือกรับขอ มูลนนั้ ตอ งรจู กั พิจารณารับอยางเปนขั้นเปนตอน รูจักแกไขปญหาอยางเปน ข้ันเปนตอน ประเมินความรูและสถานการณอยูตลอดเวลา จะไดรูจักและเตรียมพรอมท่ีจะ รับมอื กบั สภาพ และผลจากการเปลีย่ นแปลงในมติตางๆไดอยา งรอบคอบและระมดั ระวงั เปาหมายสําคัญของการขับเคล่อื น คอื การทาํ ใหเดก็ รูจกั ความพอเพียง ปลูกฝง อบรม บมเพาะใหเด็กมีความสมดุลทางเศรษฐกิจ สังคม ส่ิงแวดลอมและวัฒนธรรม โดยสอดแทรก แนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งใหเขา เปนสว นหนง่ึ ของหลกั สตู ร สาระเรียนรตู าง ๆ เพื่อสอนใหเด็กรูจักการใชชีวิตไดอยางสมดุล ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง เห็นคุณคาของ ทรัพยากรตา งๆ รูจักอยรู วมกับผูอ ่นื รจู ักเอ้ือเฟอเผ่ือแผและแบงปน มีจิตสํานึกรักษส่ิงแวดลอม และเห็นคณุ คา ของวฒั นธรรมคานยิ ม ความเปน ไทย ทามกลางการเปลี่ยนแปลงตางๆ รูวาตนเอง เปนองคประกอบหนึ่งในส่ิงแวดลอมและวัฒนธรรมของโลก การกระทําของตนยอมมีผลและ เชอื่ มโยงกบั สภาพแวดลอมในโลกท่ตี นเองเปน สมาชกิ อยดู ว ย ซ่งึ การจะบรรลุเปาหมายดังกลาว ขางตน สําคัญคือครูจะตองรูจักบูรณาการการเรียนการสอนใหเด็กและเยาวชนเห็นถึงความ
54 เชอื่ มโยงในมิตติ า งๆ ทงั้ ดา นส่ิงแวดลอ ม วฒั นธรรม สังคม และเศรษฐกิจ ซึ่งความเปนองครวม นจ้ี ะเกดิ ขนึ้ ได ครตู อ งโดยใชค วามรูแ ละคณุ ธรรมเปน ปจ จยั ในการขบั เคลือ่ น นอกจากนี้ ในการสง เสริมใหนําหลักปรัชญาฯไปใชในสถานศึกษาตางๆ นั้น อาจจะใช วิธี“เขา ใจ เขา ถงึ และพัฒนา” ตามหลักการของพระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัววา สําคญั ทส่ี ดุ ครู ตองเขาใจเรื่องปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกอน โดยเขาใจวาแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงนั้นเปนแนวคิดท่ีสามารถเร่ิมตน และปลูกฝงไดผานการทํากิจกรรมตางๆ ในโรงเรียน เชน กิจกรรมการรักษาสิ่งแวดลอมในโรงเรียนการกําจัดขยะในโรงเรียนการสํารวจทรัพยากร ของชมุ ชนฯลฯ กอนอื่น ครูตองเขาใจเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง ทําตัวเปนแบบอยางท่ีดี โดยกลับมา พิจารณาและวิเคราะหดูวา ในตัวครูนั้นมีความไมพอเพียงในดานใดบาง เพราะการวิเคราะห ปญหาจะทําใหรูและเขาใจปญหา ท่ีเกิดจากความไมพอเพียง รวมทั้งควรใหเด็กมีสวนรวมใน การวเิ คราะหปญ หาดวย โดยการวิเคราะหนี้ตองดําเนินไปบนพื้นฐานของความรูและคุณธรรม โดยเฉพาะคณุ ธรรมน้ัน เปน ส่ิง ที่ควรปลูกฝง ใหเ กดิ ข้ึนในใจเดก็ ใหไ ดกอ น ผานกจิ กรรมที่ครูเปนผู คดิ ขน้ึ มา โดยครูในแตละโรงเรียนจะตอ งมาน่ังพิจารณากอนวา จะเริม่ ตน ปลกู ฝง แนวคิดปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพยี งจากจดุ ไหน ทุกคนควรมารวมกันคดิ รวมกนั ทํา สามัคคกี นั ในกระบวนการ หารอื หลังจากท่ีครูไดคนหากิจกรรมท่ีจะปลูกฝงแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงแลว ครูควรจะตองตั้ง เปาหมายการสอนกอนวาครูจะสอนเด็กใหรูจักพัฒนาตนเองไดอยางไรโดย อาจเร่ิมตนสอนจากกิจกรรมเล็กๆนอยๆ ท่ีสามารถเริ่มตนจากตัวเด็กแตละคนใหไดกอน เชน การเก็บขยะ การประหยัดพลังงาน ฯลฯ เพือ่ ใหเด็กไดเ รยี นรถู งึ ความเชือ่ มโยงระหวางปจ จัย ที่ตนเองมตี อ สง่ิ แวดลอมภายนอกในดานตา งๆ 4 มิติ ในสวนของการเขาถึงนั้น เมื่อครูเขาใจแลว ครูตองคิดหาวิธีที่จะเขาถึงเด็ก พิจารณา ดูกอ นวา จะสอดแทรกกิจกรรมการเรยี นรเู ศรษฐกจิ พอเพยี ง เขาไปในวธิ ีคดิ และในวชิ าการ
55 ตาง ๆ ไดอยา งไร ท้งั น้ี อาจจัดกจิ กรรมกลมุ ใหน ักเรยี นไดรวมกันคิด รวมกันทํา รูจักแบงหนาท่ี กันตามความสามารถของเด็กในแตละชวงช้ัน เชน ในกิจกรรมการเก็บขยะเพ่ือรักษาความ สะอาดของโรงเรียนนัน้ ครอู าจจดั กจิ กรรมสาํ หรับเดก็ ในแตล ะชว งชนั้ คือ ชวงชั้นที่ 1 สรางกิจกรรมท่ีสนับสนุนใหเด็กชวยกันเก็บขยะ (ใหเด็กรูหนาที่ของตน ในระดับบุคคล) ชวงช้ันที่ 2 สรางกิจกรรมที่สนับสนุนใหเด็กชวยกันเก็บขยะและนับขยะ (ใหรูจักการ วิเคราะหและรถู ึงความเชอื่ มโยงของตนเองกับสมาชิกคนอืน่ ๆ ในโรงเรยี น) ชว งช้ันท่ี 3 สรา งกิจกรรมท่ีสอนใหเด็กรูจักเช่ือมโยงกับชุมชนภายนอกรอบๆ โรงเรียน เชนสรางกิจกรรมที่สอนใหเด็กรูจักแบงแยกขยะ รวมมือกับชุมชนในการรักษาส่ิงแวดลอมใน พ้นื ทท่ี ีโ่ รงเรียนและชมุ ชนของเขาตัง้ อยูดว ย กิจกรรมท้ังหมดน้ีสําคัญคือ ตองเนนกระบวนการมีสวนรวมของทุกฝาย โดยสถานศึกษาควรต้ังเปาใหเกิดการจัดการศึกษาตามแนวทางของเศรษฐกิจพอเพียง สอดแทรกเขาไปในกระบวนการเรียนรูสอนใหเด็กพึ่งตนเองใหไดกอนจนสามารถเปนท่ีพ่ึงของ คนอน่ื ๆในสังคมไดตอไป การจัดการศึกษาตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง สามารถดําเนินการไดใน 2 สวน ไดแ ก สว นที่ 1 เกีย่ วขอ งกบั การบริหารสถานศึกษา สวนท่ี 2 เปนการจัดการเรียนรูของผูเรียน ซงึ่ สว นท่ี 2 นีป้ ระกอบดวยการสอดแทรกสาระเศรษฐกิจพอเพียง ในหลักสูตรและสาระเรียนรู ในหองเรียนและประยุกตหลกั เศรษฐกิจพอเพยี งในการจัดกจิ กรรมพัฒนาผเู รยี น การขับเคล่ือนเศรษฐกิจพอเพียงดานการศึกษาในระยะแรก ไดเร่ิมจากการไปคนหา กจิ กรรมพฒั นาผเู รยี นทม่ี ีคณุ ลกั ษณะ และการจัดการท่สี อดคลอ งกับหลกั เศรษฐกจิ พอเพียง คือ พอประมาณกบั ศกั ยภาพของนกั เรยี น พอประมาณกบั ภูมิสงั คมของโรงเรยี นและชุมชนทตี่ ้ัง เชน เด็กชวงช้ันท่ี 2ทําสหกรณได เด็กชวงชั้นที่ 4 ดูแลสิ่งแวดลอม มีการสงเสริมใหใชความรูอยาง รอบคอบระมดั ระวัง ฝก ใหเดก็ คิดเปน ทําเปน อยา งมเี หตุผล และมีภูมิคมุ กนั สงเสรมิ ใหเ ด็กทํางาน รว มกบั ผูอื่น มีความซ่ือสัตย สุจริต รับผิดชอบ ไมเอารัดเอาเปรียบผูอ่ืน มีวินัย มีสัมมาคารวะ ปลูกฝงจิตสํานกึ รักษส ่ิงแวดลอ ม สืบสานวฒั นธรรมไทย กลาวคือ สอนใหผูเรียน ยึดม่ันในหลัก
56 ศลี ธรรม พัฒนาคนใหเขารูจักทําประโยชนใหกับสังคมและชวยดูแลรักษาสิ่งแวดลอม และตัว กจิ กรรมเองก็ตอ งยงั่ ยนื โดยมภี ูมิคมุ กันในดา นตาง ๆ ถึงจะเปลี่ยนผูอํานวยการแตกิจกรรมก็ยัง ดาํ เนินอยอู ยา งน้เี รียกวามภี มู ิคุม กนั การคนหาตัวอยา งกจิ กรรมพฒั นาผูเรียน ก็เพื่อใหม ตี ัวอยา งรูปธรรม ในการสรางความ เขา ใจภายในวงการศกึ ษาวา หลักเศรษฐกจิ พอเพยี งหมายความวาอยางไร และสามารถนําไปใช ในกิจกรรมพัฒนาผูเรียนไดอยางไรบาง หลังจากน้ัน ก็สงเสริมใหบูรณาการการเรียนรูผาน กิจกรรมเหลาน้ี เขาไปในการเรียนรูสาระตาง ๆ บูรณาการเขากับทุกสาระเรียนรู เชน วิทยาศาสตร เพ่อื ทําใหเกิดสมดลุ ทางสงิ่ แวดลอม บูรณาการเขากับวชิ าคณิตศาสตร ในการสอน การคํานวณท่ีมคี วามหมายในการดาํ รงชวี ิตอยา งพอเพียง หรือบรู ณาการเขากับสาระภาษาไทย ภาษาอังกฤษ สุขศึกษา พลศึกษา การงานอาชีพเทคโนโลยีตาง ๆ ไดหมด นอกเหนือจากการ สอนในสาระหลัก คอื ในกลุม สาระสงั คมศึกษา ศาสนาวฒั นธรรมเทานัน้ สําหรบั มาตรฐานการเรียนรู มีวัตถุประสงคใหทุกชวงช้ัน เขาใจหลักเศรษฐกิจพอเพียง และสามารถประยุกตใชได แตถามาตรฐานเรียนรูของทุกชวงชั้นเหมือนกันหมดก็จะมีปญหา ทางปฏบิ ัติ จึงตองกาํ หนดขอบเขตทช่ี ดั เจนในการเรยี นการสอนของแตละชวงช้ัน และแตละช้ัน ป ดังน้ี ชวงชั้นท่ี 1 เนนใหเด็กพ่ึงตนเองได หรือใชชีวิตพอเพียงระดับบุคคลและครอบครัว เชน ประถม 1 ชวยเหลือคุณพอคุณแมลางจานชาม เก็บขยะไปทิ้ง กวาดบาน จัดหนังสือไป เรียนเอง แบงปนส่ิงของใหเพื่อน กินอาหารใหหมดจาน ประถม 2 วิเคราะหรายจายของ ครอบครัว จะมีตารางกรอกคาใชจายตางๆของครอบครัว คุณแมซ้ืออะไรบาง คุณพอซื้อ อะไรบา ง เด็กจะไดรพู อแมห าเงนิ มายากแคไหน เชน ยาสีฟนหลอดละ 46 บาท จะตองไมเอา มาบบี เลน จะตองสอนใหเ ด็กเหน็ คณุ คาของสง่ิ ของ ใหเ ด็กตระหนักถึงคุณคาของเงินทอง จะได ฝก นิสยั ประหยัด ครอบครวั มรี ายไดและรายจายเทาไร เด็กจะไดฝกจิตสํานึกและนิสัยพอเพียง มีหลายโรงเรียนทําแลว ประถม 3 สอนใหรูจักชวยเหลือครอบครัวอยางพอเพียงและรูจัก แบง ปนชว ยเหลอื ผูอ่นื มีสวนรว มสรา งครอบครวั พอเพยี ง
57 ชวงชั้นท่ี 2 ฝก ใหเด็กรูจักประยุกตใชหลักความพอเพียงในโรงเรียน สามารถวิเคราะห วางแผนและจดั ทาํ บนั ทึกรายรบั - รายจายของตนเองและครอบครัวอยางมปี ระสิทธภิ าพ มีสวน รวมในการสรางความพอเพียงระดับโรงเรียน และชุมชนใกลตัว โดยเริ่มจากการสํารวจ ทรัพยากรตาง ๆ ในโรงเรยี นและชุมชน มีสวนรว มในการดูแลบาํ รงุ รกั ษาทรัพยากรตา ง ๆ ท้ังดานวัตถุ สิ่งแวดลอม ภูมิปญญา วัฒนธรรมและรวบรวมองคความรูตาง ๆ มาเปนขอมูล ในการเรยี นรูว ิถชี ีวิตของชุมชนและเหน็ คุณคา ของการใชชวี ิตอยางพอเพียง ชวงชั้นที่ 3 ประยุกตใชหลักเศรษฐกิจพอเพียงกับชุมชน มีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ของชมุ ชนสามารถสํารวจและวิเคราะหความพอเพียงในระดับตา ง ๆ และในมิติตาง ๆ ท้ังทางวัตถุ สังคม ส่ิงแวดลอมและวัฒนธรรมในชุมชนใกลตัว เห็นคุณคาของการใชหลักพอเพียงในการ จัดการชุมชน และในทส่ี ดุ แลว สามารถนําหลักการพอเพียงมาประยุกตใชในชีวิตประจําวันของ แตล ะคน จนนําไปสูก ารปรบั เปลี่ยนพฤตกิ รรมสูค วามพอเพียงไดใ นทีส่ ดุ ชว งชั้นที่ 4 เตรียมคนใหเ ปน คนที่ดตี อ ประเทศชาติ สามารถทําประโยชนใหกับสังคมได ตองเริ่มเขาใจความพอเพียงระดับประเทศ และการพัฒนาประเทศภายใตกระแสโลกาภิวัตน เชน การวิเคราะหสถานการณการคาระหวางประเทศ หรือการศึกษาสถานการณส่ิงแวดลอม สภาพปญหาดา นสังคมเปน อยา งไรแตกแยกหรอื สามัคคี เปนตน ขณะนี้คณะทํางานขับเคล่ือนดานการศึกษาและเยาวชน ทํางานรวมกับ กระทรวงศึกษาธิการ และอีกหลายหนวยงาน วิสัยทัศนของการขับเคล่ือน คือ สานเครือขาย ขยายความรู ควบคปู ระชาสัมพนั ธ เพ่อื สง เสรมิ ความรคู วามเขาใจในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง และใหบุคลากรดานการศึกษา สามารถนําหลักคิดหลักปฏิบัติเศรษฐกิจพอเพียง มาบูรณาการสกู ารเรยี นการสอนในทกุ กลมุ สาระการเรยี นรขู องทกุ ระดบั ไดอยางถูกตอง ชัดเจน และเปน รปู ธรรม ตลอดจนผูบริหารสามารถนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใชในการ บริหารสถานศึกษา เพื่อใหเกดิ ประโยชนและความสุข
58 การขับเคล่อื นเศรษฐกจิ พอเพียงในองคกรธุรกจิ เม่ือองคกรธุรกิจตระหนกั ถงึ ความจาํ เปน และมคี วามเชือ่ มั่นตอ การดาํ เนินธรุ กิจดวยหลัก ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง การจะขบั เคลอื่ นปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งภายในองคกร ให มีความชัดเจนเปนรูปธรรมไดนั้น ผูนําธุรกิจตองมีความมุงมั่นและยึดถือเปนแนวปฏิบัติ ซึ่งการ พัฒนาองคกรและกลไกตาง ๆ เร่ิมจากกําหนดนโยบายเศรษฐกิจพอเพียง นําปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงมาผสมผสานกับกลยุทธขององคกร โดยใชหลักความพอประมาณ ความมี เหตุผล และการสรางภูมิคุมกันท่ีดี บนพ้ืนฐานความรูและคุณธรรม พรอมท้ังถายทอดเปน แผนงาน และผลักดันไปสูการปฏิบัติอยางจริงจังและตอเน่ือง เพ่ือใหการดําเนินกิจการของ องคกรมีความสมดุลและเจริญเติบโตในระยะยาว อยางไรก็ตาม แมวาปรัชญาเศรษฐกิจของ พอเพียงจะมีแนวคิดในกรอบเดียวกัน แตการนําไปประยุกตใชในองคกรธุรกิจ สามารถปรับ ใชไดหลายรูปแบบ โดยไมมีสูตรสําเร็จตายตัว ดังนั้น ผูนําธุรกิจจึงตองพิจารณาถึงความ เหมาะสมกับเง่ือนไขและสภาวะท่ีองคกรกําลังเผชิญอยู โดยประยุกตใชหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงเขา กบั การบรหิ ารธุรกิจดา นตาง ๆ ดังตอไปน้ี ดานการผลติ ผูนําธุรกิจกําหนดขนาดการผลิตที่เหมาะสม ตามกําลังความสามารถในการผลิตของ องคกรโดยไมรับคําสั่งซ้ือสินคาหากความสามารถในการผลิตไมเพียงพอ วางแผนการใช ทรัพยากร โดยยึดหลักความคุมคาและมีประสิทธิภาพสูงสุด ใชเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมและ ถกู ตองตามหลักวชิ าการ โดยเฉพาะสนับสนุนการใชวัตถุดิบที่ มีอยู ในประเทศ และเทคโนโลยี ในการผลิตจากภมู ปิ ญญาไทย มุงเนนคุณภาพการผลิตตามมาตรฐาน ไมเอารัดเอาเปรียบคูคา วางระบบการจัดการวัตถุดิบและสินคาคงคลังอยางมีประสิทธิภาพ กระจายความเส่ียงโดยมี ผลผลติ ที่ หลากหลาย มีนโยบายการจางงานเพือ่ กระจายรายได โดยไมน าํ เคร่ืองจักรมาทดแทน แรงงานโดยไมจําเปน และจัดระบบบําบัดของเสียโดยไมสรางมลพิษตอสิ่งแวดลอมดาน การตลาด
59 ผูนําธุรกิจตองมีความรอบรูในธุรกิจที่ดําเนินการอยู และนําความรูในขอเท็จจริงมาใช ในการกาํ หนดนโยบายการตลาด วางแผน และบริหารจัดการอยางมีเหตุผลและเปนธรรม เพื่อ ประโยชนแกองคกรธุรกิจอยางแทจริง ยึดหลักการรักษาความสมดุลในการแบงปน ผลประโยชนของธุรกิจระหวางผูมีสวนไดสวนเสียอยางสมเหตุสมผล ต้ังแตผูบริโภค พนักงาน บริษัทคูคา สังคม และส่ิงแวดลอม ไดแก การตั้งราคาสินคาในราคายุติธรรม หลีกเล่ียงการ โฆษณาชวนเช่ือเกินจริง เพอื่ มุงหวงั ยอดขาย ในระยะส้ัน ใชกลยุทธดานการวิจัยเพื่อสรางนวัตกรรมในสินคา ทั้งดานการออกแบบ และพฒั นาสนิ คา ใหม รวมถึงการแกไ ขและปรับปรุงสนิ คา เดิมใหมีคณุ สมบัติ คุณประโยชน และ คุณภาพเพิม่ ขน้ึ รักษาความลบั ของผบู ริโภค ซง่ึ จะชวยใหเ กิดความสัมพันธทางธุรกิจ มุงดําเนิน ธรุ กจิ โดยไมเ อาเปรยี บผูอ่ืน ซือ่ สตั ย และมคี ณุ ธรรมตอคูคา เพื่อสรางคุณคา ใหแกองคกรธุรกิจ ในระยะยาวสวนการขยายธุรกิจขององคกร ผูนําธุรกิจตองพิจารณาถึงความพรอม ทุกดานอยางรอบคอบ เนนธุรกิจที่มีความถนัด และขยายธุรกิจอยางคอยเปนคอยไป โดยตอบสนองตลาดทองถิ่นกอนขยายไปสูสวนภูมิภาคและตางประเทศ มีมาตรการกระจาย ความเสย่ี ง โดยเพิ่มชองทางการกระจายสินคาใหม ๆ อยูเ สมอ มีความรอบคอบและระมัดระวัง ในการคิดพจิ ารณาตัดสินใจเรื่องตาง ๆ ใหกระจางแจงในทุกแงมุม เพ่ือปองกันความผิดพลาด หรอื ความเสียหายทอ่ี าจจะเกดิ ข้นึ นอกจากน้ี ผูนําธุรกิจควรตรวจสอบและติดตามสภาวะทางการตลาดอยางตอเนื่อง รูเทาทันการเปล่ียนแปลง คาดการณไดถึงโอกาสและอุปสรรคที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เพื่อเพ่ิม โอกาสในการแขงขัน สรางความพรอมและปรับตัวใหเขากับสถานการณปจจุบันไดอยาง เหมาะสม ดวยการวิเคราะหจุดแข็งและจุดออนภายในองคกร ประเมินสถานการณความเสี่ยง ลวงหนา เพื่อวางแผนรับมือไดทันทวงที เนนการกระจายความเสี่ยงจากการมีผลิตภัณฑท่ี หลากหลาย และแปรสภาพไดง า ยเพ่ือลดผลกระทบจากวฏั จกั รทางเศรษฐกิจ
60 ดานการเงิน ผนู ําธุรกิจวางแผนการลงทนุ ในธุรกจิ ท่ีสุจริต ไมกอใหเกิดผลเสียตอสังคม วิเคราะหถึง ความคุมคาในการลงทุนอยางรอบคอบดวยเหตุผล และลงทุนในธุรกิจที่หลากหลาย เพื่อลด ความเสยี่ งดานการเงนิ หลีกเลี่ยงการลงทุนบนพ้ืนฐานของเงินกูท่ี เกินขีดความสามารถในการ ชําระหน้ี รกั ษาอัตราสวนหน้ีสินตอทุนใหเหมาะสม และกําหนดนโยบายการลงทุน โดยไมหวัง ผลกําไรในระยะสั้นควรเนนความมั่นคงในระยะยาว ทํากําไรแต พอประมาณ โดยไมมากเกินไป จนธรุ กิจตองประสบภาวะเสย่ี งหรือขาดภมู ิคุม กนั ในธุรกิจ และทํากาํ ไรไมนอยเกนิ ไป จนธุรกิจไม สามารถอยู รอดได จัดระบบการสะสมเงินออมและเงินทนุ หมุนเวยี นอยางเหมาะสม ผนู ําธรุ กิจควรสนับสนุนการกระจายอาํ นาจและการตัดสนิ ใจไปยงั สว นงานตา ง ๆ ในองคกรโดยใชหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใหกวางขวางและครอบคลุมทุกสวนงาน มุง เนนการใชงบประมาณอยางสรา งสรรค โดยกําหนดกรอบแนวทางในการตัดสินใจอนุมัติและ ดําเนินงานโครงการตางๆ ขององคกรใหเปนไปตามหลักธรรมาภิบาลที่ดี มีระบบกลไกการ ตรวจสอบและติดตามผลการใชง บประมาณ การจัดซ้ือจัดจาง และการดําเนินงานตางๆ อยาง โปรง ใส ดานทรพั ยากรบคุ คล ผูนําธุรกิจเห็นคุณคาและใหความสําคัญกับการพัฒนาพนักงานอยางตอเนื่อง โดยนํา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใชในการบริหารทรัพยากรบุคคลดานตาง ๆ ไดแก การคัดเลือกพนักงานดวยหลักยุติธรรม โดยเนนคนดีท่ีซื่อสัตยและคนเกงท่ีมีคุณภาพ เนนการ ทํางานเปนทีม ฝกอบรมการใชหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใหแกพนักงานทุกระดับใน องคก ร สงเสริมการศึกษาและวิจัย เพ่ือพัฒนาองคความรูและนวัตกรรม ในดานผูนําธุรกิจกับ การขบั เคล่ือนเศรษฐกิจพอเพียงในองคกรตา ง ๆ ใหเกิดประโยชนสูงสุดแกผูบริโภคและองคกร วางแผนการเตรียมความพรอมของพนักงานในอนาคต กําหนดตัวชี้วัดการประเมินผลงานดวย ความโปรง ใสและเปน ธรรม เปลี่ยนแปลงระบบการเลือ่ นตําแหนง จากหลกั ความอาวโุ สหรือหลัก อุปถัมภ เปนยึดหลักความสามารถของบุคคล กําหนดระดับคาจางพอประมาณแกฐานะของ
61 องคกรและสอดคลองกับตลาดแรงงาน กําหนดนโยบายการดูแลพนักงานอยางท่ัวถึง โดยสงเสรมิ ใหพ นกั งานมคี ุณภาพชวี ิตและสขุ อนามัยทีด่ ใี นการทํางาน นอกจากน้ี ผูนําธุรกิจตองปลูกจิตสํานึกความพอเพียงใหแกพนักงาน สงเสริมการมี คา นิยมสรา งสรรค และสรางจรรยาบรรณการทาํ งานดวยความสุจริต ขยันอดทน มีความมุงมั่น และใชค วามเพียรในการฟนฝาอุปสรรคตา ง ๆ เพอื่ ใหเ กิดความกาวหนา อยางตอเนื่อง ตลอดจน กระตุนใหเกิดวัฒนธรรมองคกรท่ีเชิดชูคุณธรรม สงเสริมความเก้ือกูลกันในองคกร และความ รับผิดชอบตอสังคม ไดแก จัดทําแผนการประชาสัมพันธหรือรณรงคการใชหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพยี ง การปฏบิ ตั ติ าม กฎระเบียบดา นทรัพยส ินทางปญ ญา การยอมรับพนักงานใน องคก รท่ีประพฤตติ นเปน แบบอยางท่ีดตี ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปน ตน ดา นสงั คมและสิ่งแวดลอ ม ผูนําธุรกิจผลักดันการยึดม่ันในระบบคุณธรรมกับทุกฝายท่ีเกี่ยวของ ไมเบียดบัง ผลประโยชนสวนรวม ไมทําลายส่ิงแวดลอมหรือสงผลกระทบเชิงลบตอสังคมโดยรวม นอกจากน้ี ผนู าํ ธรุ กิจกระตุนใหพนักงานเหน็ คุณคาในการแบง ปนสูสังคม ไดแ ก การแบงปนองค ความรู โดยสรา งเครอื ขายแหงการเรยี นรูเก่ียวกับเศรษฐกิจพอเพียงและเผยแพรไปยังสังคมให กวางขวางยิ่งขึ้น ดวยการนําเสนอตัวอยางผานชองทางตาง ๆ เพ่ือใหมีโอกาสแลกเปลี่ยน ประสบการณและความรูรวมกัน รวมถึงการแบงปน ทรัพยากรระหวางพันธมิตรในธุรกิจ เพ่อื ชว ยเหลือกนั ในเรอ่ื งวตั ถุดิบ เทคโนโลยี และองคความรดู า นตาง ๆ กรณีตวั อยาง บริษัท ไทยโตชบิ าอตุ สาหกรรม จํากดั ผูประกอบการธุรกิจเคร่ืองใชไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส ถือเปนองคกรตัวอยางท่ีไดรับ รางวัลรองชนะเลิศ การดําเนินธุรกิจตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยบริษัทไดนํา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใชประโยชนในกิจการสําคัญ ไดแก ดานการผลิต กระบวนการผลติ จะใชวัตถดุ บิ ท่มี อี ยูใ นประเทศ เพ่ือลดปญหาการขาดดุลทางการคา ปรับปรุง เทคโนโลยีและการพัฒนาสินคาอยูเสมอโดยคํานึงถึงคุณภาพของสินคาและความปลอดภัยใน การใชส นิ คา จัดโครงการ MIC ทเี่ ปด โอกาสใหพนกั งานไดร เิ ริ่มและประดษิ ฐส ่ิงตา ง ๆ โดยใชภูมิ ปญ ญาไทย เปนตน
62 ดานการตลาด เขา ใจฐานลูกคาของตนเอง จัดนโยบายดานการสงเสริมการตลาดและ การขายทส่ี อดคลอ งและเหมาะสมกบั สญั ญาและขอกฎหมายของแตละประเทศ เพื่อใหดําเนิน ธุรกจิ ถกู ตอ งและเปนธรรม ดานการเงิน นับต้ังแตบริษัทเริ่มดําเนินกิจการ เม่ือป 2512 บริษัท ไดขยายกิจการอยางตอเนื่องโดยขยายกิจการอยางคอยเปนคอยไป ยึดหลักการลงทุนอยาง รอบคอบและมีเหตผุ ล จดั ทํารายงานการเงนิ บนพื้นฐานของความเปนจริงและสงมอบในเวลาท่ี กําหนด โดยไมมีการแตงรายงานการเงินที่ไมถูกตอง บริหารการเงินโดยใชหลักธรรมาภิบาล เนนความโปรงใส และตรวจสอบได ดานทรัพยากรบุคคล กําหนดนโยบายสนับสนุนใหมีการจางแรงงานไทย การรักษา ระดับคาจางและสวัสดิการใหอยูในเกณฑมาตรฐานตามท่ีกฎหมายกําหนด การสนับสนุนให พนกั งานเขา รับการฝก อบรมและศกึ ษาดงู านท้ังในประเทศและตางประเทศ จัดต้ังสหกรณออม ทรัพยในหนวยงานเพื่อสงเสริมใหพนักงานวางแผนการใชจายเงิน ลดปญหาหนี้สิน สรางวินัย การออม และพัฒนาคณุ ภาพชีวิตของพนักงาน นอกจากนี้ พนักงานทุกคนจะไดรับการปลูกฝง ใหใ ชช วี ิตแบบเรยี บงาย มีคณุ ธรรมซื่อสตั ย และมจี ิตสํานกึ ท่ดี ีตอตนเองและสังคม ดานสังคมและสง่ิ แวดลอม บริษทั สรางระบบบาํ บัดนํ้าเสีย โดยนํานํ้าท่ีไดรับการบําบัด แลวกลับไปใชเปนน้ําชักโครกในหองสุขา การนําความรอนท่ีปลอยท้ิงมาใชประโยชนในการ อบโฟม รณรงคการประหยัดพลังงานโดยใชโซลาเซลลในการผลิตนํ้ารอน ใชกาซ LPG แทน น้ํามันเบนซิน รณรงคการจัดการขยะรีไซเคิล เพื่อลดจํานวนขยะ บริษัทจัดโครงการและ กิจกรรมเพื่อชวยสังคมมากมายและตอเน่ือง เชน สรางเครือขายทางสังคม โดยเปดโอกาสให หนวยงานภายนอกเขามาศึกษาดูงาน จัดโครงการอาสาสมัครเพ่ือสังคม ไดแก การจัดแพทย เคลอื่ นท่ี เพ่อื ชว ยเหลอื ผปู ระสบภัย การบริจาคสงิ่ ของ การมอบทุนการศึกษาแก บุตรพนักงาน และบุคคลภายนอก การบรจิ าคโลหติ และจดั กิจกรรมชวยเหลอื เด็กกําพรา เปนตน (สํานักงาน คณะกรรมการขับเคลื่อนเศรษฐกิจพอเพียง, 2551: 1-10) ในปจจุบันบริษัท ไทยโตชิบาอุตสาหกรรม จํากัด มุงทําธุรกิจดวยกลยุทธ “Green” หรือ“นวตั กรรมสเี ขียวเพอื่ โลกสีขาว” ในทกุ สวนงานขององคก ร ซง่ึ ประกอบดวย 5 สวน คอื (นงคน าถ หา นวไิ ล, 2551: 1)
63 1. Green Product หมายถึง สินคาทุกชนิดของบริษัทจะตองประหยัดพลังงานและ เปน มติ รตอ ส่ิงแวดลอ ม เพื่อสนบั สนุนการลดภาวะโลกรอ น 2. Green Factory หมายถงึ โรงงานของบริษัทปรับเปลี่ยนกระบวนการผลิตทีเ่ นนการ รักษาสิ่งแวดลอม โดยสนิ คา เกือบทกุ ชนิดสามารถนาํ มารีไซเคิลได และใชวัตถุดิบทีไมกอใหเกิด มลพษิ ตอสิ่งแวดลอ ม 3. Green Office หมายถึง สภาพแวดลอมภายในองคกร รวมถึงพนักงานทั้งหมด รวมกันปรับเปล่ียนใหเปนองคกรสีเขียวท่ี ทุกฝายรวมรักษาสิ่งแวดลอม เชน การรณรงคให พนักงานชว ยกันประหยัดไฟและประหยัดนาํ้ 4. Green Purchasing หมายถึง การซ้ือใชวัตถุดิบที่รักษาสิ่งแวดลอม เชน การใช กระดาษรีไซเคิล 5. Green CSR หมายถึง การทาํ ประโยชนสูงสดุ เพ่ือสงั คม จากการวิจัยของผูชวยศาสตราจารย ดร.สุขสรรค กันตะบุตร (2551: 35) เร่ือง “ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับการบริหารองคกรและทรัพยากรมนุษยเพื่อความยั่งยืน” โดยศึกษาจากองคกรธุรกิจขนาดยอ มจาํ นวน 296 แหง ของประเทศไทย และองคกรธุรกิจขนาด ใหญจากกลุมประเทศตะวันตก จํานวน 28 องคกร ซึ่งใชระยะเวลาในการวิจัยท้ังสิ้น 4 ป พบวา องคกรธุรกจิ ทีท่ ําการวิจัยทุกองคกรสามารถประสบความสําเร็จอยางย่ังยืนได โดยผูนํา องคกรดาํ เนินธุรกิจสอดคลอ งกบั หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระบวนการขับเคลอ่ื นเศรษฐกิจพอเพียง มุงเนนเพ่ือสรางความรู ความเขาใจ ปลูกฝง ปรับเปลี่ยนกระบวนทัศนในการดํารงชีวิตเก่ียวกับหลักเศรษฐกิจพอเพียงใหประชาชนทุกคน จนสามารถนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใชใหไดอยางเหมาะสมกับตนเอง ครอบครัว องคกร ชุมชน ตลอดจนนําไปสูการปรับแนวทางการพัฒนาใหอยูบนพื้นฐานของ เศรษฐกจิ พอเพยี ง
64 กจิ กรรมทายเลม 1. ใหผูเ รยี นอฺธบิ ายความหมายของเศรษฐกจิ พอเพียง ตามหลัก 3 หว ง 2 เงอ่ื นไขพอสังเขป ความหมาย ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... 3 หวง ไดแ ก 1............................................................................................................................................. 2............................................................................................................................................. 3............................................................................................................................................. 2 เง่ือนไข ไดแก 1.................................................................................................................................................... 2.................................................................................................................................................... 2. ใหผูเรียนบอกการนาํ หลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งมาประยกุ ตใชในการประกอบอาชพี เพื่อเปน ภมู ิคุมกนั ในการดาํ เนินชีวติ ของตนเองและครอบครวั และชุมชนสังคม ระดบั การปฎิบตั ิ หลักปรัชญา วิธกี ารปฏบิ ตั ิ ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน/สงั คม
65 บรรณานุกรม การแสวงหาความรู. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจ าก http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=6ba266b15de3d75f (วันที่คนขอมลู 6 พฤศจิกายน 2554) กรมตรวจบญั ชสี หกรณ. สมุดบัญชีรบั จาย –จา ยในครัวเรอื น สมดุ ตนทุนประกอบอาชีพ –ทาํ นา. กรมตรวจบัญชีสหกรณ คณะอนกุ รรมการขับเคลอี่ นเศรษฐกจิ พอเพยี ง. การสรางขบวนการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ พอเพียง. (พิมพครง้ั ท่ี 2). กรุงเทพฯ : สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสงั คมแหงชาต,ิ 2548. คณะอนกุ รรมการขบั เคล่อี นเศรษฐกิจพอเพยี ง. เศรษฐกิจพอเพียงคอื อะไร. กรุงเทพฯ : สํานกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ, 2550. โครงการพัฒนาแหง สหประชาชาชาตปิ ระจําประเทศไทย. รายงานการพัฒนาคนของประเทศ ไทยป 2550 : เศรษฐกจิ พอเพยี งกบั การพัฒนาคน. กรุงเทพฯ : โดยการพัฒนาแหง สหประชาชาตปิ ระจําประเทศไทย , 2550. ปรยี านุช พบิ ูลสราวธุ . คลงั หลวงกับหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง. กรุงเทพ ฯ : บริษทั พมิ พ สวย จํากดั , 2554. ปญานุช หวังจแิ ละคณะ.รายงานการวิจยั ศกึ ษาการประกอบอาชพี ตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี งของชมุ ชนบานโงกนาํ้ . มหาวทิ ยาลัยทักษณิ , 2550. พฒั นาทกั ษะการแสวงหาความรใู หกบั ตนเอง. [ออนไลน] . เขาถงึ ไดจ าก http://www.bangkapi.ac.th/MediaOnLine/weerawanWMD/unit7_part17.htm (วันที่คนขอมูล 6 พฤศจิกายน 2554) มูลนธิ สิ ยามกัมมาจล.ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจากหลักคิดสวู ธิ ปี ฏบิ ัติ. บรษิ ทั อมรินทรพรนิ้ ตงิ้ แอนดพบั ลิชช่ิง จาํ กัดมหาชน, 2554 สาํ นกั งานคณะกรรมการพเิ ศษเพ่ือประงานโครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดําริ. เศรษฐกจิ พอเพยี ง. กรุงเทพฯ : สํานกั งานคณะกรรมการพิเศษเพอ่ื ประสานงานฯ , 2547.
66 เศรษฐกจิ แบบพอเพยี ง. [ออนไลน] . เขา ถึงไดจ าก http://www.prdnorth.in.th/The_King/justeconomic.php (วันท่ีคน ขอมูล 8 พฤศจกิ ายน 2554)
67 คณะผูจดั ทาํ ทีป่ รกึ ษา จําจด เลขาธิการ กศน. 1. นายสุรพงษ รตั นฉายา รองเลขาธกิ าร กศน. 2. นายกิตติศักดิ์ สากระจาย รองเลขาธกิ าร กศน. 3. นางสาวอัจฉรา หอมดี รองเลขาธกิ าร กศน. 4. นายประเสรฐิ สุขสเุ ดช ผูอาํ นวยการกลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบ 5. นางตรีนชุ และการศกึ ษาตามอธั ยาศยั โสอุบล ผูอาํ นวยการ สถาบัน กศน.ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื 6. นายวเิ ชียรโชติ โคตรสนิ รองผอู ํานวยการ สถาบัน กศน.ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 7. นายทรงเดช ผูสรปุ เน้ือหา ประวเิ ศษ ผูอาํ นวยการ กศน.อําเภอเมอื งสรวง จังหวดั รอ ยเอด็ 1. นางบวั บาน อินทรม า ผอู าํ นวยการ กศน.อําเภอรตั นวาป จงั หวัดหนองคาย 2. นางฐปนา คํามันตรี ครู ศรช. กศน.อาํ เภอสรา งคอม จังหวดั อุดรธานี 3. นายสนั ทัด บวั งาม ขา ราชการบํานาญ 4. นางอรัญญา ผตู รวจและบรรณาธกิ าร 1. นางบวั บาน ประวเิ ศษ ผอู ํานวยการ กศน.อําเภอเมืองสรวง จงั หวัดรอ ยเอด็ ผูอํานวยการ กศน.อาํ เภอรตั นวาป จงั หวัดหนองคาย 2. นางฐปนา อินทรม า ครู ศรช. กศน.อาํ เภอสรา งคอม จงั หวดั อุดรธานี ขา ราชการบํานาญ 3. นายสันทัด คาํ มนั ตรี 4. นางอรัญญา บัวงาม ผูออกแบบปก กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกระบบ นายศุภโชค ศรีรตั นศิลป และการศกึ ษาตามอธั ยาศัย
68
Search
