กััญชาเป็็นพืืชที่�ซ่ ับั ซ้้อนมีสี ่ว่ นประกอบทางเคมีีที่่�สามารถระบุุ ได้้มากกว่่า500ชนิิดและสารเคมีีที่่�สามารถใช้้รัักษาโรคได้้ หนัังสืือเล่่มนี้้�จะทำำ�ให้้รู้้�จัักกัับกััญชามากขึ้้�น
คนำำ�ำำ�
ไม่่ค่่อยมีีใครรู้้�จัักกััญชาดีีพอ ผู้้�คนส่่วนใหญ่่คิิดว่่ามัันไม่่ดีีเป็็นยา เสพติิดกััญชาเป็็นพืืชที่่�มหััศจรรย์์ที่่�มีี คุุณประโยชน์์มากมายที่่�ดีีต่่อสุุขภาพ ข อ ง มนุ ุ ษ ย์ ์ ซึ่่ � ง ที่ ่ � จ ริ ิ ง มั ั น ช่ ่ ว ย เ ยีี ย ว ย า ทั้้�งด้้านร่่างกายและจิิตใจมัันไม่่ใช่่พืืช เ ล ว ร้ ้ า ย เ สีี ย ทีี เ ดีี ย ว ซึ่่ � ง ค น ไ ท ย เ ชื่่ � อ ใ น เรื่่�องนั้้�นเป็็นเวลานานแล้้วอย่่างน้้อย 4 0 ปี ี กั ั ญ ช า เ ป็ ็ น พื ื ช ที่ ่ � ซั ั บ ซ้ ้ อ น กั ั ญ ช า มี ี ส่ ่ ว น ป ร ะ ก อ บ ท า ง เ ค มี ี ที่ ่ � ส า ม า ร ถ ร ะ บุ ุ ได้้มากกว่่า 500 ชนิิดและสารเคมีี ที่ ่ � พ บ ใ น กั ั ญ ช า แ ต่ ่ ล ะ พั ั น ธุ์ ์�ก็ ็ แ ตกต่ ่ า ง กั ั น อ อ ก ไ ป อ ย่ ่ า ง ไ ร ก็ ็ ต า ม แ ม้ ้ ว่ ่ า จ ะ ผิ ิ ด ก ฎ ห ม า ย แ ต่่ ผู้้�ป่่ ว ย จำำ� น ว น ม า กทั่่� ว โ ล กต่่ า ง ใ ช้้ กัั ญ ช า ใ น รููป แ บ บ น้ำำ��มัั น เ พื่่� อ บ ร ร เ ท า อ า ก า ร ใ น ข ณ ะ ที่่� มีี ผู้้� ป่ ่ ว ย จำ ำ � น ว น ไ ม่ ่ ม า ก ที่ ่ � ส า ม า ร ถ เ ข้ ้ า ถึึ ง ผ ลิิ ตภัั ณ ฑ์์ ย า กัั ญ ช า คุุ ณ ภ า พซึ่่� ง ไ ด้้ รัั บ จ า กแพทย์์ ห รืื อ เ ภ สัั ช ก รก า ร เ ข้้ า ถึึงข้้อมููลที่่�น่่าเชื่่�อถืือและอิิงตามหลััก ฐานยัังคงเป็็นอุุปสรรค 1
05 ประวัตั ิิของกััญชาใประเทศไทย 09 กฎหมายเกี่่�ยวกัับกัญั ชา 13 ใครที่่ส� ามารถปลูกู กััญชาได้บ้ ้้าง 15 รู้จ้� ักั กัับกัญั ชา
21 สารประกอบทางเคมีีของกััญชา 29 กััญชา ในตำำ�รับั ยาแพทย์์แผนไทย 61 ผลิติ ภััณฑ์ก์ ััญชาเพื่อ�่ การแพทย์์
4
ระวัตั ิขิ องกััญชาใน ประเทศไทย ดูู เ ห มืื อ น มีีก า ร นำำ� กัั ญ ช า เ ข้้ า สู่่�ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย จ า ก ป ร ะ เ ท ศ อิ ิ น เ ดี ี ย โ ด ย อ้ ้ า ง ห ลั ั ก ฐ า น จ า ก ค ว า ม ค ล้ ้ า ย ข อ ง ชื่่� อ ไ ท ย กัั บ คำำ�ว่่ า ( g a n j a ) ใ น ภ า ษ า ฮิิ น ดีี เ ดิิ ม กัั ญ ช า ใ ช้้ ใ น เ อ เ ชีี ย ต ะ วัั น อ อ ก เ ฉีี ย ง ใ ต้้ เ ป็็ น ส่่ ว น ป ร ะ ก อ บ อ า ห า ร เ ค รื่่ � อ ง เ ท ศ ย า แ ล ะ เ ป็ ็ น แ ห ล่ ่ ง ข อ ง เ ส้ ้ น ใ ย กั ั ญ ช า เ ป็ ็ น สมุ ุ น ไ พ ร พื้้ � น บ้ ้ า น ห ล า ย ศ ต ว ร ร ษ ก่ ่ อ น ถููกห้ ้ า ม ใ น ค ริ ิ สต์ ์ ท ศ ว ร ร ษ 1 9 3 0 ท ร า บ กั ั น ว่ ่ า ผู้ ้ � ใ ช้ ้ แ ร ง ง า น ใ ช้ ้ กั ั ญ ช า เ ป็ ็ น ย า ค ล า ย กล้ ้ า ม เ นื้้ � อ น อ ก จ า กนี้้� ยัั ง มีี ร า ย ง า น ว่่ า ใ ช้้ เ พื่่� อ บ ร ร เ ท า ก า ร เ จ็ ็ บ ค ร ร ภ์ ์ ข อ ง ห ญิ ิ ง ไ ด้ ้ ผู้ ้ � ค น ใ น สมั ั ย ก่ ่ อ น นั้้ � น ใ ช้ ้ กััญชาเพื่่�อการพัักผ่่อนหลัังจากที่่�ทำำ�งานมาทั้้�งวััน เ ข า อ า จ ต ะ ใ ส่่ กัั ญ ช า จำำ� น ว น ม า ก ล ง ไ ป ใ น ซุุ ป ห รืื อ แ ก ง ทำ ำ � ใ ห้ ้ เ ข า เ ม า แ ล ะ ห ลั ั บ ไ ป ห ลั ั ง จ า ก เ ห นื่่ � อ ย จ า ก ง า น ม า ทั้้ � ง วั ั น กั ั ญ ช า เ ป็ ็ น ห นึ่่ � ง ใ น พื ื ช สมุ ุ น ไ พ ร ที่ ่ � เ ก่ ่ า แก่่ที่่�สุุดที่่�เรารู้้�จัักได้้มีีคำำ�อธิิบายถึึงกััญชาในคู่่�มืือ ยาสมุุนไพรโบราณและมีีหลัักฐานทางโบราณคดีี ชีีว่่ า พืื ช ช นิิ ดนี้้� ก ร ะ จ า ย พัั น ธุ์์� จ า ก บ ริิ เ ว ณ ภููมิิ ภ า ค เอเชีี ยไปยัังแอฟริิกาจนถึึ งตะวัันออกกลางและ ข ย า ย ไ ปยั ั ง ยุ ุ โ ร ป ใ น ช่ ่ ว ง 5 0 0 ปี ี ก่ ่ อ น ค ริ ิ สตก า ล ใ น ภ า ย ห ลั ั ง มี ีก า ร ใ ช้ ้ ง า น กั ั ญ ช า อ ย่ ่ า ง กว้ ้ า ง ข ว า ง เ พื่่ � อ วั ั ตถุ ุ ป ร ะ ส ง ค์ ์ ท า ง ด้ ้ า น อุ ุ ตส า ห ก ร ร ม แ ล ะ เ ป็ ็ น ส่ ่ ว น สำ ำ �คั ั ญ ข อ ง ก า ร ข น ส่ ่ ง ใ น ร ะ ย ะ แ ร ก เ มื่่ � อ ไ ด้ ้ รั ั บ ก า ร แปรรููปเป็็นใยกััญชงพระราชบััญญััติิกััญชา พ.ศ. 2477 กำำ�หนดให้้การครอบครองขายและใช้้กััญชา เป็็นความผิิดตามกฎหมายกฎหมายอีีกสองฉบัับที่่�มีี ความสำำ�คััญได้้แก่่ พระราชบััญญััติิยาเสพติิด พ.ศ. 2522และพระราชบััญญััติิวััตถุุที่่�ออกฤทธิ์์�ต่่อ จิิตและประสาท พ.ศ. 2518 Location : วัดั ป่่าเลไลยก์ว์ รวิหิ าร 5 จ.สุุพรรณบุุรีี
6
Location : Greenhouse รพ.เจ้้าพระยาอภัยั ภููเบศร 32/7 7 หมู่่�12ถนนปราจีีนอนุุสรณ์์ ต.ท่า่ งาม จ.ปราจีีนบุุรีี
กฎหมายเกี่่�ยวกัับกััญชาในไทย อาจสืืบเนื่่�องโดยตรงมาจากสงครามของ อ เ มริิ ก า ใ น เ วีี ย ด น า ม เ พ ร า ะ ท ห า ร อ เ มริิ ก า ใ น ต อ น นั้้� น ไ ด้้ ติิ ดก า ร สูู บ ฝิ่่� น แ ล ะ กัั ญ ช า ใ น ปีี 2 5 1 4 ช่่ ว ง นั้้� น ไ ด้้ มีีก า ร ลัั ก ล อ บ ฝิ่่� น แ ล ะ กัั ญ ช า กลัั บ ไ ปยัั ง ส ห รัั ฐ อ เ มริิ ก า จึึ ง ทำำ� ใ ห้้ เกิิดยุุคทองของกััญชาในพื้้�นที่่�เช่่นจัังหวััด นครพนมและในปีีเดีียวกัันนั้้�น Richard M. Nixon(ประธานาธิิบดีีสหรััฐอเมริิกาขณะนั้้�น) ได้้เริ่่�มโครงการสงครามยาเสพติิดจำำ�เป็็น ต้้ อ ง ดำำ� เ นิิ น ก า ร แ บ บ ใ ห ม่่ ใ น เ ชิิ ง รุุ ก อ ย่่ า ง เต็็มรููปแบบในประเทศไทยโดยให้้อุุปกรณ์์ ทางการทหารและเงิินสนัับสนุุนแก่่รััฐไทย ป ร า บ กลุ่่�ม ค อ มมิิ ว นิิ สต์์ ที่่� ค้้ า ย า เ สพ ติิ ด จ น ทำำ�ให้้เกิิดการแก้้กฎหมายยาเสพติิดต่่อมา 8
กฎหมายเกี่ย�่ วกับั กัญั ชา กัั ญ ช า ถููก ค ว บ คุุ ม ใ ห้้ อ ยู่่� ภ า ย ใ ต้้ ก ฎ ห ม า ย เนื่่�องจากกััญชาถืือเป็็นสารเสพติิดที่่�ออกฤทธิ์์� กระตุ้้�นประสาทกดประสาท และหลอนประสาท ใ น ก ร ณีี ที่ ่ � ใ ช้ ้ เ กิ ิ น กำ ำ � ห น ด แ ล ะ ไ ม่ ่ ถููกวิ ิ ธีี เ พ ร า ะ สารในกััญชาสามารถออกฤทธิ์์�ต่่อจิิตและระบบ ประสาทโดยสารดัั งกล่่ าวจะถููกดููดซึึมเข้้ าสู่่� ก ร ะ แ ส เ ลื ื อ ด แ ล ะ สม อ ง อ ย่ ่ า ง ร ว ด เ ร็ ็ ว ซึ่่ � ง อ า จ ทำ ำ � ใ ห้ ้ เ กิ ิ ด โ ท ษ แ ล ะ อ า ฤ ก า ร ข้ ้ า ง เ คีี ย ง ที่ ่ � ไ ม่ ่ พึึ ง ประสงค์์ได้้เช่่นทำำ�ให้้ผู้้�เสพรู้้�สึึกตื่่�นเต้้นช่่างพููด กระสัับกระส่่าย และหััวเราะตลอดเวลาก่่อนจะ กดประสาททำำ�ให้้มีีอาการซึึมเศร้้า ง่่วงนอน เวีียนศีีรษะ ปากแห้้ง หากเสพเข้้าไปในปริิมาณ มากๆ จะหลอนประสาททำำ�ให้้เห็็นภาพลวงตาหูู แว่่ว ความคิิดสัับสน ควบคุุมตนเองไม่่ได้้ แม้้จะ มี ี ก า ร ป ลดล็ ็ อ ก กั ั ญ ช า แ ล ะ ก ร ะ ท่ ่ อ ม อ อ ก จ า ก การเป็็นยาเสพติิดประเภท 5 เพื่่�อนำำ�ไปศึึกษา วิิจััยเพื่่�อประโยชน์์ทางการแพทย์์แล้้ว แต่่หาก เป็็นคนกลุ่่�มอื่่�นที่่�ไม่่ได้้รัับอนุุญาตให้้ปลููกหรืือ ครอบครองเพื่่�อจำำ�หน่่ายไม่่ถึึง 10 กิิโลกรััม จะมีี โทษจำำ�คุุก 5 ปีี ปรัับไม่่เกิิน 100,000 บาทและใน กรณีีที่่�มีีไว้้ครอบครองเกิิน10 กิิโลกรััมให้้ถืือว่่า มีีไว้้เพื่่�อจำำ�หน่่าย ต้้องโทษจำำ�คุุก 1-15 ปีี ปรัับ 100,000-1,000,000 บาทเลยทีีเดีียว สำำ�หรัับผู้้� ที่่�ถููกจัับฐานครอบครองกััญชาปริิมาณเล็็กน้้อย มัักได้้รัับโทษปรัับมากกว่่าจำำ�คุุกตำำ�รวจยาเสพ ติิดมองว่่ายาบ้้า (เมตแอมเฟตามีีน) เป็็นปััญหา ร้้ายแรงกว่่า 9
กััญชาต่่างกัับยาเสพติิด ชนิิดอื่่�นเพราะไม่่ว่่าคุุณจะสููบหรืือกิินติิดต่่อกัันนานแค่่ไหนก็็ตามคุุณ จะไม่่ลงแดงจากอาการอยากยาแม้้คุุณจะเลิิกเสพมัันอย่่างกระทัันหััน เพราะกััญชามัันคืือพืืชจากธรรมชาติิไม่่มีีสารเคมีีใดๆที่่�ทำำ�ให้้ร่่างกาย เกิิดอาการอยากทั้้�งทางร่่างกายและจิิตใจ 10
11
12
ใครที่�่สามารถปลููก กััญชาได้้บ้้าง ตามพ.ร.บ.ยาเสพติิดให้้โทษ(ฉบัับที่่�7) พ.ศ.2562ระบุุว่่าผู้้�ที่่�สามารถปลููกกััญชา ได้้ได้้แก่่ 1 หน่่ายงานของรััฐ 2 ส ถ า บัั น อุุ ดมศึึก ษ า เ อ ก ช น ที่่� มีีก า ร ส อ น วิิ จัั ย ท า ง ก า ร แ พทย์์ ห รืื อ เภสััชศาสตร์์ 3ผู้้�ประกอบอาชีีพเกษตรกรรม เช่่นสหกรณ์์การเกษตร,วิิสาหกิิจชุุมชน ,วิิสาหกิิจสัังคมที่่�อยู่ �ภายใต้้หน่่วยงาน ของรััฐ หรืือสถาบัันอุุดมศึึกษา 4ผู้้�ประกอบวิิชาชีีพเวชกรรม (เภสััชกรรมทัันตกรรมการแพทย์์แผน ไ ท ย ห รืื อ ห ม อ พื้้� น บ้้ า น ต า มก ฎ ห ม า ย ) ทั้้�งนี้้�ระยะ 5 ปีี แรก การขออนุุญาตปลููก เพื่่�อวััตถุุประสงค์์ทางการแพทย์์ โดยผู้้�ขออนุุญาต กลุ่่�ม 3) 4) ต้้องดำำ�เนิิน การร่่วมกัับผู้้�ขออนุุญาตกลุ่่�ม 1) หรืือ 2) (มาตรา 21) 13
ผู้้�ขออนุุญาต* ต้้องมีีคุุณสมบััติิตามที่่�กฎหมาย กำำ�หนดเช่่น สััญชาติิไทยมีีถิ่่�นที่่�อยู่่�ในประเทศไทย เ ตรีี ยมสถ า น ที่่� ปลููก ให้้ เ ห มาะสม เ ช่่ นมีี เ ล ขที่่� ตั้้� ง ชัั ด เ จ น ยื่่� น คำำ�ข อ พร้้ อ ม ด้้ ว ย เ อ กส า ร ต า ม ที่่� กฎหมายกำำ�หนดเช่่นแผนการปลููกโดยยื่่�นคำำ�ที่่� สำำ�นัักงานอย.กระทรวงสาธารณสุุขเลขาธิิการ คณะกรรมการอาหารและยาพิิจารณาอนุุญาต ให้้ปลููกกััญชาโดยความเห็็นชอบของกรรมการ ควบคุุมยาเสพติิดให้้โทษ 14
รู้้�จัักกัับกััญชา ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์คืือ Cannabis sativa. เป็็นพืืช ล้้มลุุก มีีใบเป็็นแฉก 5-8 แฉก ลำำ�ต้้นสููง 3-5 เมตร กัั ญ ช า มีีส า ร อ อ ก ฤ ทธิ์์� ต่่ อ จิิ ตป ร ะ ส า ท ห รืื อ ส า ร THC (Tetrahydrocannabinol) มีีฤทธิ์์�ทำำ�ให้้ติิด และเมา แต่่มีีสรรพคุุณทางยา ที่่�สามารถนำำ�มา พััฒนาเป็็นยารัักษาโรคได้้ สายพัันธุ์์�กััญชา(Cann- nabis Sativa) มีี 3 สำำ�ยพัันธุ์์�หลััก - sativa - indica - ruderralis กััญชา พืืชดอกแบบแยกเพศอยู่่�ต่่างต้้น (Dioec- cious plant) ต้้นตััวผู้้� ออกดอกเป็็นช่่อดอกเล็็กๆ สีีขาว ตรงซอกใบต้้นตััวเมีีย ดอกออกเป็็นกระจุุก แน่่นเป็็นชั้้�นๆ มีีขนสีีขาวๆมีีสาร THC เยอะที่่�สุุด ในส่่วนช่่อดอกตััวเมีียที่่�ยัังไม่่ผสมพัันธุ์์� “ระยะเก็็บ เกี่่�ยว” ต้้นกระเทย มีีทั้้�งดอกตััวเมีียและตััวผู้้�อยู่่� ในต้้นเดีียวกัันบางคนอาจแบ่่งประเภทของกััญชา ออกเป็็น indica หรืือ sativa หรืือ ruderallis แต่่ ทั้้�งหมดต่่างเป็็นพืืชชนิิดเดีียวกััน นั่่�นคืือ Cannabis sativa L. ซึ่่�งเป็็นพืืชในวงศ์์ Cannabaceae ต้้น กััญชาแบ่่งออกเป็็นต้้นเพศผู้้�และต้้นเพศเมีียซึ่่�ง แต่่ละประเภทจะมีีลัักษณะการออกดอกที่่�แตกต่่าง กััน ต้้นกััญชาเป็็นพืืชปีีเดีียว โดยทั่่�วไปต้้นกััญชาจะ สููงราว 2 ถึึง 3 เมตร (7 ถึึง 10 ฟุุต) และหลัังจาก ออกดอกแล้้ว จะหยุุด การเจริิญ เติิบโตทางลำำ�ต้้น หลัังจากต้้นเพศเมีียได้้รัับการผสมพัันธุ์์�เมล็็ดจะ สุุกและต้้นจะตายไปเชื่่�อกัันว่่ามีีกััญชามากกว่่า 700 สายพัันธุ์์�ที่่�มีีการเพาะปลููก (พัันธุ์์�ปลููก) 15
ลักั ษณะของใบและ ต้น้ เพศผู้�้ ลำ�ำ ต้น้ ต้้นเพศเมีีย ดอกของต้้น 16 เพศเมีียเมื่่อ� โตเต็็มที่่� ไตรโคม
ซาติิวา อินิ ดิกิ า รููเดอราลิิส sativa indica ruderralis ลำำ�ต้้ น ห น า ใ บ ย า ว เ รีี ย ว ลำำ�ต้้นพุ้้�มเตี้้�ยใบกว้้างสั้้�น ลำำ�ต้้ น เ ตี้้� ย สุุ ดดูู ค ล้้ า ย ชอบแดดจััดและอากาศ กิ่่�งก้้านดกหนาชอบร่่ม วััชพืืชใบกว้้างมีี3แฉกเติิม ร้้อน และอากาศเย็็น โตเร็็วมากชอบทั้้�งอากาศ ระยะเวลาเก็็บเกี่่�ยว9 ระยะเวลาเก็็บเกี่่�ยว 6 ร้้อนและเย็็นมีี - 16 สััปดาห์์ ซาติิวาจะ - 8 สััปดาห์์ อิินดิิกาจะมีี ระยะเวลาในการเก็็บ มีีสารTHCสููงออกฤกธิ์์� สารCBDสุุงออกฤกธิ์์�ระงัับ เกี่่�ยวดอกที่่�ยาวนานจึึง กระตุ้้�นประสาท ประสาทคล้้ายกล้้ามเนื้้�อ มัั กนำำ�ม า ผสมข้้ า มส า ย พัันธุ์์�เพื่่�อผลิิตยา 17
18
ความแตกต่่างของกััญชาแต่่ละพัันธุ์์� ไ ม่่ ไ ด้้ กำำ� ห น ด จ า กส า ร แ ค น น า บิิ น อ ย ด์์ เ พีี ย ง อ ย่่ า ง เดีียวเท่่านั้้�นแต่่ยัังรวมถึึงสารเทอร์์ปีีนด้้วย องค์์ ประกอบทางเคมีีเหล่่านี้้�ทำำ�หน้้าที่่�เป็็นสารเคมีีบ่่งชี้้� แ ล ะ ส า ม า ร ถ ใ ช้ ้ เ พื่่ � อ กำ ำ � ห น ด ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ท า ง เ ค มีีข อ ง กัั ญ ช า ใ น ปัั จ จุุ บัั น แ ล ะ จ า กก า ร วิิ เ ค ร า ะ ห์์ ความเข้้มข้้นของสารประกอบเหล่่านี้้�ทำำ�ให้้นัักวิิจััย ส า ม า ร ถ ร ะ บุุ กัั ญ ช า บ า ง พัั น ธุ์์� ที่่� มีีคุุ ณ สมบัั ติิ ท า ง เ ค มีี ที่่� กำำ� ห น ด ไ ด้้ เ พื่่� อ ใ ช้้ ใ น วัั ตถุุ ป ร ะ ส ง ค์์ ด้้ า น ก า ร พััฒนาการแพทย์์ต้้นกััญชาบางสายพัันธุ์์�สามารถ นำำ� ไ ป ใ ช้้ ใ น ก า ร ทดส อ บ ท า ง ค ลิิ นิิ ก เ พื่่� อ ต ร ว จ ส อ บ ฤ ทธิ์์� ท า ง ชีี ว ภ า พก่่ อ น จ ะ นำำ� ไ ป เ ป็็ น ผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ ช นิิ ด ใหม่่ ข้้อมููลเชิิงลึึกจากการวิิเคราะห์์ที่่�ได้้ จะสร้้าง ความเข้้าใจที่่�ดีีขึ้้�นเกี่่�ยวกัับอนุุกรมวิิธานกััญชา (การ จำำ�แนกพืืชเชิิงวิิทยาศาสตร์์) ในอดีีตการแยกความ แตกต่่างระหว่่าง sativa และ indica มีีข้้อถกเถีียง ม า กม า ย ก า ร จำ ำ � แ น ก ช นิ ิ ด พื ื ช ก่ ่ อ น ห น้ ้ า นี้้ � จ ะ อิ ิ ง จ า ก ความแตกต่่างขององค์์ประกอบทางเคมีีโดยเฉพาะ ความแตกต่่างของสารเทอร์์ปีีน อย่่างไรก็็ตาม ในปััจจุุบััน ก็็ยัังไม่่มีีการวิิจััยที่่�เป็็นข้้อสรุุปความ แตกต่่างที่่�ชััดเจนระหว่่าง Cannabis indica และ Cannabis sativa ดัังนั้้�นแม้้ว่่ากััญชาพัันธุ์์�ต่่าง ๆ จะแตกต่่างกัันอย่่างเห็็นได้้ชััด แต่่ความสำำ�คััญ ทางด้้านวิิทยาศาสตร์์ได้้เปลี่่�ยนไปเป็็นสมมติิฐาน ว่่ากััญชาทั้้�งหมดถููกจััดจำำ�แนกอยู่่�ใน Cannabis sativa 19
20
สารประกอบทางเคมีีของกััญชา สารแคนนาบินิ อยด์์ สารประกอบทางเคมีีมากกว่่า 500 ชนิิดถููกผลิิต จากต้้นกััญชา ในจำำ�นวนเหล่่านั้้�นมีีสารประกอบทาง (Cannabinoids) เคมีีอย่่างน้้อย 100 ชนิิดที่่�มีีอยู่่�ในต้้นกััญชาเท่่านั้้�น ซึ่่�งก็็คืือสารแคนนาบิินอยด์์ สารแคนนาบิินอยด์์ที่่�ได้้ จากพืืชมีีชื่่�อเรีียกว่่าสารไฟโตแคนนาบิินอยด์์หลััก และเป็็นชนิิดที่่�รู้้�จัักกัันมากที่่�สุุด คืือ เดลต้้า 9 เตต ร้้าไฮโดรแคนนาบิินอยด์์ (THC) และแคนนาบิิไดออล (CBD) THC เป็็นสารออกฤทธิ์์�ต่่อจิิตประสาท ขณะที่่� CBD ไม่่ออกฤทธิ์์�ต่่อจิิตประสาท สารแคนนาบิินอยด์์เป็็นสารเคมีีที่่�มีีฤทธิ์์�ทางชีีวภาพ ความเข้้มข้้นของสารแคนนาบิินอยด์์แตกต่่างกััน ไปตามส่่วนของพืืช (ยกเว้้นเมล็็ดและราก) โดยพบ ค ว า ม เ ข้้ มข้้ น ข อ ง ส า ร สูู ง สุุ ด ใ น ด อ ก เ พ ศ เ มีี ย ที่่� ยัั ง ไม่่ได้้ผสมพัันธุ์์�ฤทธิ์์�ทางชีีวภาพส่่วนใหญ่่เชื่่�อมโยง กัับสารแคนนาบิินอยด์์หลััก ได้้แก่่ THC และ CBD แม้้ว่่าTHC และCBD จะออกฤทธิ์์�แตกต่่างกััน แต่่ก็็ เริ่่�มเห็็นได้้ชััดว่่าสารแคนนาบิินอยด์์หลายชนิิดและ องค์์ประกอบอื่่�นๆ ของต้้นกััญชาอาจเกี่่�ยวข้้องกัับ ผลด้้านการบำำ�บััดโรคมากมายของพืืชชนิิดนี้้� สาร แคนนาบิินอยด์์เหล่่านั้้�นรวมถึึงCannabinoids Tetrahydrocannabivarin (THC ) Cannabi- ichromene (CBC) และ Cannabigerol (CBG) ซึ่่�งเชื่่�อว่่าสารแคนนาบิินอยด์์เหล่่านี้้�สามารถช่่วย บ ร ร เ ท า ห รืื อ เ พิ่่� มผ ล ท า ง ชีี ว ภ า พ ไ ด้้ บ า ง ส่่ ว น เ มื่่� อ บริิโภคเพื่่�อการบำำ�บััดโรค ผลที่่�ได้้รัับอาจเกิิด จาก สารเหล่่านั้้�นทำำ�งานเองหรืือทำำ�งานร่่วมกัับTHC และ CBD 21
สารเทอร์ป์ ีีน ส า ร ป ร ะ ก อ บ ห ลัั กอีีกป ร ะ เ ภ ท ห นึ่่� ง ใ น กัั ญ ช า คืื อ ส า ร เ ท อ ร์์ ปีี น ซึ่่� ง เ ป็็ น ส า ร ป ร ะ ก อ บ อ ะ โ ร ม า ติิ ก (Terpenes) ( A r o m a t i c ) ที่่� ทำำ� ใ ห้้ กัั ญ ช า แ ต่่ ล ะ ส า ย พัั น ธุ์์�มีี กลิ่่�นและรสแตกต่่างกัันสารเทอร์์ปีีนอาจมีีฤทธิ์์� ไตรโคม หรืือขนมีีต่่อม บำำ�บััดโรคเพิ่่�มเติิมโดยสารเหล่่านี้้�อาจทำำ�งานร่่วม กัับสารแคนนาบิินอยด์์เพื่่�อเปลี่่�ยนหรืือเพิ่่�มฤทธิ์์� (The Glandular Trichomes) ของสารแคนนาบิินอยด์์ ผลของการทำำ�งานร่่วม กัันของสารนี้้�มีีชื่่�อเรีียกว่่า เอ็็นทููราจเอฟเฟกต์์ (Entourage effect) ตั้้�งแต่่อดีีตจนถึึงปััจจุุบััน เราพบสารเทอร์์ปีีนมากกว่่า 120 ชนิิดในกััญชา โ ด ยสาร เ ทอ ร์์ ปีี นแ ตกต่่ างจากส าร แ คนน าบิิ น อ ย ด์์ เ นื่่� อ ง จ า กส า ร เ ท อ ร์์ ปีี น ห ลัั กทั้้� ง ห มด ที่่� พบในกััญชา (เช่่น Myrcene, Alpha-Pinene และBetaCaryophyllene) สามารถพบได้้ใน ธรรมชาติิเป็็นจำำ�นวนมาก สารแคนนาบิินอยด์์และเทอร์์ปีีนถููกผลิิตขึ้้�นใน ต่่อมเรซิินของกััญชาซึ่่�งเรีียกว่่า ขนมีีต่่อม ขนนี้้� จะอยู่่�บ่่นผิิวของทุุกส่่วนของต้้นกััญชา โดยพบว่่า จะอยู่่�หนาแน่่นที่่�สุุดในช่่อดอกของต้้นกััญชาเพศ เมีีย สารแคนนาบิินอยด์์ โดยส่่วนใหญ่่จะอยู่่� ใน รููปกรดที่่�ยัังไม่่ทำำ�งาน ซึ่่�งสารชนิิดที่่�มีีฤทธิ์์�ทางยา (เช่่น THC/CBD) จะถููกสร้้างขึ้้�นก็็ต่่อเมื่่�อกััญชาได้้ รัับความร้้อนที่่�อุุณหภููมิิอย่่างน้้อย 180°C ซึ่่�งจะส่่ง ผลให้้เกิิดกระบวนการดีีคาร์์บอกซิิเลชั่่�น (Decarb- boxylation) เมื่่�อใช้้เครื่่�องพ่่นไอระเหย สารแคน นาบิินอยด์์ที่่�ออกฤทธิ์์�จะถููกปล่่อยออกมาจากขนมีี ต่่อมในรููปไอระเหยที่่�อุุณหภููมิิ 230°C ซึ่่�งสามารถ สููดเข้้าปอดได้้ 22
กัั ญ ช า มีีคุุ ณ สมบัั ติิ ใ น ก า ร ล บ ค ว า ม ท ร ง จำำ� ระยะสั้้�นที่่�ไม่่จำำ�เป็็นออกในบางครั้้�ง การ เสพกััญชาอาจทำำ�ให้้เป็็นคนขี้้�หลงขี้้�ลืืม แต่่ ใ น ท า ง กลั ั บ กั ั น ก็ ็ ส า ม า ร ถ ช่ ่ ว ย รั ั ก ษ า ผู้ ้ �ป่ ่ ว ย ที่ ่ � มีีความเครีียดและอาการซึึมเศร้้าจากความ ทรงจำำ�ที่่�สะเทืือนใจในอดีีต เช่่น การรัักษาโรค PTSD ที่่�เกิิดขึ้้�นมาในหมู่่�ทหารที่่�ผ่่านสงคราม. 23
Cola หรืือที่่�เรีียกว่่าฐานของช่่อโคล่่า หมายถึึงส่่วนที่่�มีีด อกอยู่่�เต็็มไปหมด เป็็นที่่�ที่่�ดอกของตััวเมีียวางตััว (โคล่่า) กัันแน่่นพร้้อมที่่�จะแดกดอกโคล่่าหลััก บางครั้้�ง เรีียกว่่าช่่อส่่วนยอดจะถููกสร้้างขึ้้�นในส่่วนที่่�สููงที่่�สุุด Pistil ของต้้นในขณะที่่�มีีช่่อขนาดเล็็กเกิิดขึ้้�นในช่่วงล่่าง ปริิ ม า ณ แ ล ะ ข น า ดข อ ง ช่่ อ ส า ม า ร ถ ที่่� จ ะ เ พิ่่� ม ห รืื อ เกษร) ดััดแปลงได้้เมื่่�อใช้้เทคนิิคการปลููกที่่�เรีียกว่่า Topp- ping หรืือ Low Stress Training (LST) หรืือจะเป็็น Screen of Green (ScrOG) ออกจากส่่วนปลายของกลีีบเลี้้�ยงคืือ Calyxes จะ มีีขนสีีส้้มๆแดงๆ เล็็กๆตรงเกษาเหล่่านี้้� ทำำ�หน้้าที่่� เก็็บรวมละอองเกษรของเพศผู้้� จะเริ่่�มจากมีีสีีออก ขาวและจะค่่อยๆเข้้มขึ้้�นจนกลายเป็็น สีีออกเหลืือ งๆส้้มๆและสีีแดงหรืือน้ำำ��ตาลตามมา ตามการ เจริิญเติิบโตของต้้นไม้้เกษรพวกนี้้�มีีบทบาทสำำ�คััญ ในการเจริิญพัันธุ์์�ของต้้นไม้้และมีีส่่วนน้้อยมากใน การทำำ�ให้้ดอกไม้้มีีกลิ่่�นที่่�เพิ่่�มมากขึ้้�น 25
Calyx หรืือกลีีบเลี้้�ยงลัักษณะตะปุ่่�มตะป่ำำ��เหมืือนใบที่่�ทัับ กัันไปมา เมื่่�อมองเข้้าไปใกล้้ๆใต้้ใบเล็็กๆ ที่่�เรีียก (คาลิิกซ์์) ว่่า sugar leaves คุุณจะเจอตััวตุ่่�มที่่�ดููเหมืือนถููก ฉีีกออกอัันนั้้�นแหละ ที่่�เรีียกว่่ากลีีบเลี้้�ยง หรืือ cal- lyxes จริิงๆกลีีบเลี้้�ยงมีีหลายรููปแบบขนาดและ สีีที่่�แตกต่่างกัันตามชนิิดและสายพัันธุ์์�แต่่ลัักษณะ ที่่�เหมืือนกัันคืือเป็็นส่่วนที่่�มีีความเข้้มข้้นของ tric- chomes สููงที่่�สุุดในต้้น ต้้นกระเทย หรืือ จะมีีอวััยวะทั้้�งเพศผู้้�และเพศเมีียเพื่่�อไว้้ผสมพัันธุ์์� เกษรของมัันเองเมื่่�อถึึงเวลาผลิิตดอกการผสม Hermaphroditic พัันธุ์์�เกษรของมัันเองนี่่�แหละที่่�ทำำ�ให้้มัันไม่่ดีีเพราะ จะทำำ�ให้้ช่่อดอกตััวเมีียที่่�ปลููกนั้้�นมีีเมล็็ดติิดมาและ ทำำ�ให้้มัันส่่งต่่อพัันธุุกรรม Hermaphroditic ไป อีีกรุ่่�นด้้วย กััญชาประกอบด้้วยโครงสร้้างหลาก หลายอย่่าง ซึ่่�งสามารถหาได้้จากดอกกััญชาสาย พัันธุ์์�สามััญทั่่�วๆไปต้้นกััญชาจะโตขึ้้�นจากลำำ�ต้้น ที่่�ค่่อนข้้างเรีียวบางมีีเอกลัักษณ์์ในส่่วนของใบที่่� มีีแฉกชี้้�ออกตามระเบีียบ 5 บ้้าง 7 บ้้าง ไปจนถึึง 11 แฉก และเริ่่�มโดดเด่่นในช่่วงออกดอก ที่่�จะก่่อ ตััวขึ้้�นทัับไปทัับมาไม่่เท่่ากััน มีีความซัับซ้้อนในตััว และมีี ส่่วนประกอบที่่�ทำำ�หน้้าที่่�ต่่างๆหลายส่่วน 26
สารประกอบทางเคมีีมากกว่่า500ชนิิด ถููกผลิิจากต้้นกััญชาใ น จำำ� น ว น เ ห ล่่ า นั้้� น มีีส า ร ป ร ะ ก อ บ ท า ง เ ค มีี อ ย่่ า ง น้้อย100ชนิิดที่่�มีีอยู่ �ในต้้นกััญชาเท่่านั้้�น 27
28
กััญชาในตำ�ำ รัับยาแพทย์์ แผนไทย จากข้้อมููลในตำำ�ราพระโอสถพระนารายณ์์ และ ตำ ำ � ร า แ พทย์ ์ ศ า สตร์ ์ ส ง เ ค ร า ะ ห์์ พ บ ข้ ้ อ มูู ล ตำ ำ �รั ั บ ยาไทยที่่�เข้้ากััญชาอยู่่�หลายตำำ�รัับซึ่่�งรวบรวมมา จากพระคััมภีีร์์หลายฉบัับแสดงให้้เห็็นว่่ามีีการ ใ ช้้กั ั ญ ช า ป ร ะ ก อ บ เ ป็ ็ น ตั ั ว ย า เ พื่ ่ � อ บำ ำ �บั ั ดรั ั ก ษ า อาการป่่วยต่่าง ๆ มานานหลายร้้อยปีีแล้้ว 16 ตำำ�รัับ Location : วััดม่ว่ ง 29 จ.ราชบุุรีี
1. ตำำรัับยาอััคคีีนีีวคณะ รููปแบบยา ยาผง, แคปซููล , แก้้คลื่่�นเหีียนอาเจีียน ที่่�เกิิดจากไฟย่่อย ขนาด อาหารผิิดปกติิ และ รัับประทานครั้้�งละ 3.75 กรััม วัันละ 1 ครั้้�ง ก่่อนอาหารเช้้านก วิิธีีใช้้ ระสายยาที่่�ใช้้- น้ำำ��ผึ้้�งรวง (ถ้้าหาน้ำำ��กระสายยาไม่่ได้้ให้้ใช้้น้ำำ��สุุก แทน) ข้้อควรระวััง - ห้้ามใช้้ในหญิิงตั้้�งครรภ์์ ผู้้�ที่่�มีีไข้้ และผู้้�ที่่�มีีอายุุต่ำำ��กว่่า 18 ปีี - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือด เป็็น ลิ่่�ม (anticoagulant) และยาต้้านการจัับตััวของ เกล็็ด เลืือด (antiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ในผู้้�ป่่วยโรคความดัันโลหิิตสููงโรคหััวใจ ผู้้�ป่่วยโรคแผลเปื่่�อยเพปติิก ผู้้�ป่่วยโรคกระเพาะอาหาร และ กรด ไหลย้้อน เนื่่�องจากเป็็นตำำ�รัับยารสร้้อน ข้้อมููลเพิ่่�มเติิม กษััยเหล็็ก เป็็นกษััยอัันเกิิดจากอุุปปาติิกะโรคชนิิดหนึ่่�งเกิิด จากลมอััดแน่่นแข็็ง เป็็นดานอยู่่�ในท้้องน้้อย ผู้้�ป่่วยมีีอาการ เจ็็บปวดท้้องแข็็งลามขึ้้�นไปถึึงยอดอกกิินอาหารไม่่ได้้เป็็นต้้น 30
31
2. ตำำรัับยาศุุขไสยยาศน์์ รููปแบบยา ยาผง , แคปซููล , ช่่วยให้้นอนหลัับ เจริิญอาหาร ขนาด ช่วยให้นอนหลับ เจริญอาหาร รับประทานคร้ังละ 2 กรัม วันละ 1 และ คร้ัง ก่อนนอน น�้ำกระสายยาที่ใช้: น�้ำผึ้งรวง (ถ้าหาน�้ำกระสายยา วิิธีีใช้้ ไม่ได้ ให้ใช้น�้ำสุกแทน) ข้้อควรระวััง - ห้้ามใช้้ในหญิิงตั้้�งครรภ์์ ผู้้�ที่�่มีีไข้้ และผู้้�ที่�่มีีอำำ�ยุุต่ำำ��กว่่า18 ปีี - ห้้ามใช้้ร่่วมกัับยาที่่�มีีฤทธิ์์�กดระบบประสาทส่่วนกลางเช่่น - ยานอนหลัับและยาต้้านการชััก รวมทั้้�งแอลกอฮอล์์ หรืือสิ่่�ง ที่่�มีีแอลกอฮอล์์ผสมอยู่่� - ค วรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือด เป็็นลิ่่�ม (anticoagulant) และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ด เลืือด (antiplatelets) - ค วรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranolol,t- - theophylline และ rifampicin เนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีีพริิก ไทยในปริิมาณสููง ควรระวัังการใช้้ยาอย่่างต่่อเนื่่�อง โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งใน ผู้้�ป่่วยที่่�มีีความผิิดปกติิของตัับ ไต เนื่่�องจากอาจเกิิดการ สะสม ของการบููรและเกิิดพิิษได้้ ควรระวัังการใช้้ในผู้้�ป่่วยโรคความดัันโลหิิตสููง โรคหััวใจ ผู้้�ป่่วยโรคแผลเปื่่�อยเพปติิกผู้้�ป่่วยโรคกระเพะอาหารและ กรดไหลย้้อน เนื่่�องจากเป็็นตำำ�รัับยารสร้้อนยานี้้�อาจทำำ�ให้้ ง่่วงซึึมได้้ ควรหลีีกเลี่่�ยงการขัับขี่่�ยานพาหนะ หรืือทำำ�งาน เกี่่�ยวกัับเครื่่�องจัักรกล 32
ผู้้�คนมากมายคุ้้�นเคยกัับกััญชาในชื่่�อกััญชง พืืชอีีกชนิิดหนึ่่�งที่่�มีีความสััมพัันธ์์ใกลชิิดกัับกััญชา คืือ Humulus lupulus L. หรืือที่่�รู้้�จัักกัันในอีีกชื่่�อ หนึ่่�งคืือ ฮ็็อพ (Hops) ซึ่่�งเป็็นส่่วนประกอบสำำ�คััญ ของเบีียร์์ 33
3. ยาแก้้ลมเนาวนารีีวาโย รููปแบบยา ยาผง, แคปซููล , แก้้ลมเนาวนารีีวาโย ขนาด รัับประทานครั้้�งละ 2 กรััม วัันละ 2 ครั้้�ง ก่่อนอาหาร เช้้าและเย็็น และ น้ำ�ำ�กระสายยาที่�่ใช้้: น้ำ�ำ�ผึ้้�งรวง (ถ้้าหาน้ำ�ำ�กระสายยาไม่่ได้้ ให้้ใช้้ วิิธีีใช้้ น้ำำ��สุุกแทน) ข้้อควรระวััง - ห้้ามใช้้ในหญิิงตั้้�งครรภ์์ ผู้้�ที่่�มีีไข้้ และผู้้�ที่�่มีีอายุุต่ำำ��กว่่า 18 ปีี - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือด เป็็นลิ่่�ม (anticoagulant) และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ด เลืือด (antiplatelets) ข้อ้ มููลเพิ่่�มเติมิ ลมเนาวนารีีวาโย เป็็นลมที่�่ทำำ�ให้้มีีอาการเจ็็บแปล๊๊บที่�่ปลาย มืือปลายเท้า้ คล้า้ ยปลาดุกุ ยอก ต้้นคอตึึงแข็็งเกร็ง็ หันั คอไม่่ได้้ 34
4. ยาน้ำำ��มัันสนั่่�นไตรภพ รููปแบบยา แก้้กษััยเหล็็ก , ยาน้ำ�ำ�มััน ขนาด ใช้้น้ำำ��มัันทำำ�รีีดท้้อง นวดคลึึงบริิเวณรอบสะดืือถึึงชายโครง ทิิศ และ ตามเข็็มนาฬิิกา ๓ วัันก่่อน แล้้วจึึงรัับประทานน้ำ�ำ�มััน วิิธีีใช้้ - รัับประทานครั้้�งละ 3 - 5 มิิลลิิลิิตร วัันละ 1 ครั้้�ง ก่่อน อาหารเช้้า เป็็นเวลา 3 วััน ข้้อควรระวััง - ห้า้ มใช้้ในหญิงิ ตั้้�งครรภ์์ ผู้�้ที่ม�่ ีีไข้้ และผู้ท้� ี่่ม� ีีอายุุต่ำ�ำ� กว่า่ 18 ปีี - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือด เป็็นลิ่่�ม(anticoagulant) และยาต้้านการจัับตััวของ เกล็็ดเลืือด (antiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranol- lol,theophylline และ rifampicin เนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีี พริิกไทยในปริิมาณสููง - ควรระวัังการใช้้ในผู้้�ป่่วยโรคความดัันโลหิิตสููงโรคหััวใจ ผู้้�ป่่วยโรคแผลเปื่่�อยเพปติิก ผู้้�ป่่วยโรคกระเพาะ อาหาร และกรดไหลย้้อน เนื่่�องจากเป็็นตำำ�รัับยารสร้้อน - ควรระวัังการใช้้ยาอย่่างต่่อเนื่่�อง โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งใน ผู้้�ป่่วยที่่�มีีความผิิดปกติิของตัับ ไต เนื่่�องจากอาจเกิิด การสะสมของการบููรและเกิิดพิิษได้้ - ควรระวัังในการทำำ�บริิเวณผิิวที่�่บอบบาง หรืือผิิวหนััง ที่�่แตกเนื่่�องจากอาจทำำ�ให้้เกิิดการระคายเคืืองได้้ ข้อ้ มููลเพิ่่�มเติิม กษัยั เหล็ก็ เป็็นกษัยั อันั เกิดิ จากอุุปปาติิกะโรคชนิดิ หนึ่่ง� เกิดิ จาก ลมอัดั แน่น่ แข็็งเป็็นดานอยู่�ในท้อ้ งน้้อย ผู้�้ ป่่วยมีอี าการเจ็็บปวดท้อ้ งแข็ง็ ลามขึ้�้น ไปถึึงยอดอก กิินอาหารไม่ไ่ ด้้ เป็็นต้้น 35
36
37
5. ยาแก้้ลมขึ้้�นเบื้้�องสููง รููปแบบยา ยาผง, แคปซููล , แก้้ลมขึ้�้นเบื้้�องสููง ขนาด รัับประทานครั้้�งละ 2 กรััม วัันละ 2 ครั้้�ง ก่่อนอาหาร เช้้าและเย็็น และ น้ำ�ำ�กระสายยาที่่�ใช้้: น้ำ�ำ�ผึ้�้งรวง (ถ้้าหาน้ำำ��กระสายยาไม่่ได้้ ให้้ใช้้ วิิธีีใช้้ น้ำำ��สุุกแทน) ข้้อควรระวััง - ห้้ามใช้้ในหญิิงตั้้�งครรภ์์ ผู้้�ที่่�มีีไข้้ และผู้้�ที่�่มีีอายุุต่ำ�ำ�กว่่า 18 ปีี - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือด เป็็นลิ่่�ม (anticoagulant) และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ด เลืือด(antiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีี พริิกไทยในปริิมาณสููง - ควรระวัังการใช้้ในผู้้�ป่่วยโรคความดัันโลหิิตสููง โรคหััวใจ ผู้้� ป่่วยโรคแผลเปื่่�อยเพปติิก ผู้้�ป่่วยโรคกระเพาะอาหารและ กรดไหลย้้อน เนื่่�องจากเป็็นตำำ�รัับยารสร้้อน ข้อ้ มููลเพิ่่�มเติมิ 1. ลมขึ้น้� เบื้้อ� งสููง เป็็นโรคลมที่�ท่ ำำ�ให้้มีอี าการปวดศีีรษะ ตาแดง หูู ตาฝ้้าฟาง หููอื้้�อ อ่่อนเพลีีย สวิงิ สวาย เป็น็ ต้น้ 2. ดองดึึงจะต้้องฆ่่าฤทธิ์์ต� ามกรรมวิิธีีก่่อนนำำ�ไปปรุุงยา 38
39
40
6. ยาไฟอาวุุธ รููปแบบยา ยาผง, แคปซููล ,แก้ล้ มจุุกเสีียด ปวดมวนท้้อง แก้ด้ านเสมหะ ขนาด รัับประทานครั้้ง� ละ 2 กรััม วัันละ 2 ครั้้ง� ก่อ่ นอาหาร เช้า้ และเย็็น น้ำำ�� และ กระสายยาที่ใ�่ ช้;้ น้ำ�ำ�มะนาว (ถ้า้ หาน้ำำ��กระสายยาไม่ไ่ ด้้ ให้ใ้ ช้้น้ำ��ำ สุกุ แทน) วิิธีีใช้้ ข้้อควรระวััง - ห้้ามใช้้ในหญิิงตั้้�งครรภ์์ ผู้้�ที่่�มีีไข้้ และผู้้�ที่�่มีีอายุุต่ำำ��กว่่า 18 ปีี - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือดเป็็น ลิ่่�ม(anticoagulant)และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ดเลืือด (antiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranolol, the ophylline และ rifampicin เนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีีพริิกไทยใน ปริิมาณสููง - ควรระวังั การใช้ใ้ นผู้�้ ป่ว่ ยโรคความดันั โลหิติ สููง โรคหัวั ใจ ผุ้้�ป่ว่ ย โรคแผลเปื่่�อยเพปติิก ผู้้�ป่่วยโรคกระเพาะอาหารและกรดไหล ย้้อน เนื่่�องจากเป็็นตำ�ำ รับั ยารสร้้อน ข้้อมููลเพิ่่�มเติิม ดานเสมหะ หมายถึึง เสมหะที่�่คั่่�งค้้างในลำำ�ไส้้ทำำ�ให้้ท้้องแข็็ง ปวดมวน 41
7. ตำำรัับยาแก้้นอนไม่่หลัับ(ยาแก้้ไข้้ผอมเหลืือง) รููปแบบยา ยาผง, แคปซููล , 1. แก้้นอนไม่่หลัับ 2. แก้้ไข้้ผอมเหลืือง มีี ขนาด อาการตััวสั่่�น เสีียงสั่่�น อ่่อนเพลีีย ไม่่มีีกำำ�ลััง และ รัับประทานครั้้�งละ 2 กรััม วัันละ 2 ครั้้�ง ก่่อนอาหาร เช้้าและเย็็น น้ำำ�� วิิธีีใช้้ กระสายยาที่�่ใช้้; น้ำ�ำ�มะพร้้าว น้ำำ��ผึ้้�งรวง น้ำำ��ส้้มซ่่า น้ำ�ำ�ตาลทราย กระ ทืือสด น้ำำ��เบญจทัับทิิมต้้ม (ถ้้าหาน้ำ�ำ�กระสายยาไม่่ได้้ ให้้ใช้้น้ำ�ำ�สุุก แทน) ข้้อควรระวััง - ห้้ามใช้้ในหญิงิ ตั้้�งครรภ์์ และผู้ท้� ี่่ม� ีีอายุตุ ่ำ��ำ กว่า่ 18 ปีี - ห้้ามใช้้ร่่วมกัับยาที่�่มีีฤทธิ์์�กดระบบประสาทส่่วนกลางเช่่น ยานอนหลัับและยาต้้านการชััก รวมทั้้�งแอลกอฮอล์์ หรืือ สิ่่�งที่่�มีีแอลกอฮอล์์ผสมอยู่่� - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือดเป็็น ลิ่่�ม (anticoagulant) และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ดเลืือด (antiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranolol, the ophylline และ rifampicin เนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีีพริิกไทยเป็็น ส่่วนประกอบ - ยานี้้�อาจทำำ�ให้้ง่่วงซึึมได้้ ควรหลีีกเลี่�่ยงการขัับขี่่�ยานพาหนะ หรือื ทำ�ำ งานเกี่่ย� วกัับเครื่่�องจัักรกล - ควรระวัังในผู้้�ที่่�ประกอบอาชีีพทำำ�งานหรืือผู้้�ที่�่ร่่างกายต้้อง สััมผััสความเย็็นเป็็นเวลานาน เพราะจะทำำ�ให้้เป็็นตะคริิวตรง บริิเวณท้้องได้้ ข้อ้ มููลเพิ่่ม� เติมิ 1. ไข้ผ้ อมเหลืือง เกิดิ จากธาตุลุ มกำำ�เริิบส่่งผลให้้นอนไม่ค่ ่่อย หลับั เบื่่อ� อาหาร เมื่่�อเป็น็ เรื้้�อรังั ร่่างกายผ่า่ ยผอม ซีีด เหลืือง อ่่อนเพลีียและไม่่มีีกำำ�ลัังซึ่่�งอาจเกิิดจากหลายสาเหตุุ เช่่น โรคริดิ สีีดวง 42
43
8. ยาแก้้สัันฑฆาต กล่่อนแห้้ง รููปแบบยา ยาผง , แคปซููล , บรรเทาอาการท้้องผููกเป็็นพรรดึึก อาการปวด ขนาด เมื่่�อยทั่่�วร่่างกาย มือื ชาเท้า้ ชา ปวดศีีรษะ หน้้ามืดื วิงิ เวีียน จุุกเสีียด และ ท้้อง แน่่นหน้า้ อก ที่�เ่ กิดิ จากโทสัันฑฆาตและกล่อ่ นแห้ง้ วิธิ ีีใช้้ รับั ประทานครั้้ง� ละ 2 กรัมั วันั ละ 2 ครั้้�ง ก่อ่ นอาหาร เช้า้ และเย็น็ น้ำ��ำ กระสายยาที่�่ใช้:้ น้ำ�ำ�ผึ้ง้� รวง(ถ้า้ หาน้ำ��ำ กระสายยาไม่ไ่ ด้้ให้ใ้ ช้น้ ้ำ�ำ�สุุกแทน) ข้้อควรระวััง - ห้า้ มใช้ใ้ นหญิงิ ตั้้�งครรภ์์ ผู้ท�้ ี่่�มีีไข้้ และผู้�ท้ ี่่ม� ีอี ายุุต่ำ��ำ กว่า่ 18 ปีี - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือดเป็็น ลิ่่�ม (anticoagulant)และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ดเลืือด (antiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranolol, the ophylline และ rifampicin เนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีีพริิกไทยใน ปริิมาณสููง - ควรระวัังการใช้้ยานี้้�ในผู้้�ป่่วยสููงอายุุ ข้้อมููลเพิ่่ม� เติมิ ต้้องฆ่่าฤทธิ์์ด� องดึึงก่่อนนำำ�ไปปรุุงยา 44
45
9. ตำำรัับยาอััมฤตโอสถ รููปแบบยา ยาผง, แคปซููล , แก้้ลมกษัยั ขนาด รัับประทานครั้้�งละ 2 กรััม วัันละ 2 ครั้้�ง ก่่อนอาหาร เช้า้ และเย็น็ และ วิธิ ีีใช้้ ข้้อควรระวััง -”” ห้า้ มใช้ใ้ นหญิิงตั้้ง� ครรภ์์ ผู้�ท้ ี่�่มีีไข้้ และผู้้�ที่ม�่ ีอี ายุุต่ำ��ำ กว่่า 18 ปีี - ควรระวังั การรับั ประทานร่ว่ มกับั ยาในกลุ่่�มสารกันั เลือื ดเป็น็ ลิ่่ม� (anticoagulant) และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ดเลืือด (an tiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranolol, the ophylline และ rifampicin เนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีีพริิกไทยใน ปริิมาณสููง - ควรระวัังในผู้้�ป่่วยโรคความดัันโลหิิตสููง โรคหััวใจ โรคแผล เปื่่�อยเพปติิก โรคกระเพาะอาหารและกรดไหลย้้อน เนื่่�องจาก เป็็นตารัับยารสร้้อน - ควรระวัังการใช้้ยานี้้�ในผู้้�ป่่วยสููงอายุุ ข้้อมููลเพิ่่�มเติิม ลมกษััย เป็น็ ลมที่ท่� ำำ�ให้ผ้ อมแห้ง้ แรงน้อ้ ย ทาให้ม้ ึึนตึึง มือื เท้า้ อ่อ่ นแรง เป็็นต้น้ 46
เมื่่�อปลายปีี2559รัฐั บาลไทยมีีมติิให้ก้ ารปลููกกััญชงใน อุุตสาหกรรมเกษตรเป็็นสิ่่�งถููกกฎหมายใน6จัังหวััดภาค เหนืือของประเทศโดยหวัังประโยชน์์จากอุุตสาหกรรม ระดัับโลกจนถึึงปััจจุุบัันมีีเพีียงชาวเบาเผ่่าม้้งเท่่านั้้�น ที่่�สามารถปลููกกััญชงได้้อย่่างถููกกฎหมายเพื่่�อใช้้ใน พิิธีีกรรมศาสนาต่า่ งๆ 47
10. ยาอไภยสาล รููปแบบยา ยาผง, แคปซููล , แก้โ้ รคทางลม บรรเทาอาการจุุกเสีียด ขนาด แน่น่ และ รับั ประทานครั้้ง� ละ 2 กรัมั วัันละ 2 ครั้้ง� ก่อ่ นอาหาร เช้้าและเย็็น วิธิ ีีใช้้ ข้้อควรระวััง - ห้้ามใช้้ในหญิิงตั้้�งครรภ์์ ผู้้�ที่�่มีีไข้้ และผู้้�ที่�่มีีอายุุต่ำ�ำ�กว่่า 18 ปีี - ควรระวัังการรัับประทานร่่วมกัับยาในกลุ่่�มสารกัันเลืือดเป็็น ลิ่่�ม (anticoagulant)และยาต้้านการจัับตััวของเกล็็ดเลืือด (antiplatelets) - ควรระวัังการใช้้ร่่วมกัับยา phenytoin, propranolol, the ophylline และ rifampicinเนื่่�องจากตำำ�รัับนี้้�มีีพริิกไทยใน ปริิมาณสููง ข้อ้ มููลเพิ่่�มเติมิ ยาอไภยสาลีีเป็็นสููตรตำ�ำ รัับเดีียวกันั กัับยาอภััยสาลีี ในบัญั ชีี ยาหลัักแห่่งชาติิปีี2561เพีียงแต่่ในบััญชีียาหลัักแห่่งชาติิไม่่ได้้ใส่่กััญชาในสููตร ตำำ�รัับเนื่่อ� งจากเสนอตำ�ำ รับั ยาก่่อนที่่� พรบ.ยาเสพติดิ ให้โ้ ทษ (ฉบัับที่�่ 7 ) พ.ศ. 2562 ประกาศใช้้ 48
Search
