วิธีบัดกรี

ชดุ การเรียน ชดุ ที 7 วิชาวิทยาศาสตรพ์ ืนฐาน ชนั มธั ยมศึกษาปี ที 3 เรือง วงจรอิเลก็ ทรอนิ กส์ นางปราณี แก้วพวง ตาํ แหน่ง ครู วิทยฐานะ ครชู าํ นาญการ โรงเรียนค้อวงั วิทยาคม อาํ เภอค้อวงั จงั หวดั ยโสธร

คาํ ชีแจงสาํ หรับนักเรียนในการใช้ชุดการเรียน 1. ชดุ การเรียนทีทา่ นได้ศกึ ษาตอ่ ไปนีเป็ นชดุ การเรียนทีสร้างขนึ เพือให้ผ้เู รียนสามารถเรียนรู้ได้ ด้วยตนเอง ดงั นนั ท่านต้องปฏิบตั ิตามคําแนะนําอย่างเคร่งครัดชุดการเรียนนีจึงจะเป็ นประโยชน์ต่อตวั ทา่ นอยา่ งแท้จริง 2. ให้นกั เรียนศกึ ษาเนือหาจากชดุ การเรียนไปตามลําดบั ให้เข้าใจโดยไม่ข้ามหน้าไมแ่ อบดเู ฉลย ก่อนทีจะลงมือทําและปฏิบตั กิ ิจกรรมด้วยความตงั ใจ ซือสตั ย์ รับผิดชอบ ตรงตอ่ เวลา 3. การบนั ทกึ ผลการปฏิบตั ิกิจกรรมให้นกั เรียนบนั ทกึ ลงในชดุ การเรียนทีครูแจกให้ 4. กอ่ นศกึ ษาขนั ต้นโปรดทําแบบทดสอบกอ่ นเรียนและอยา่ แอบดเู ฉลยเมือศกึ ษาจนจบบทเรียน นีแล้วจงึ คอ่ ยตรวจคาํ ตอบพร้อมกบั แบบทดสอบหลงั เรียนจะทําให้ทา่ นทราบความก้าวหน้าในการเรียน 5. ระหวา่ งทีกําลงั ศกึ ษาบทเรียนจะมีคําถาม กิจกรรมและแบบฝึ กหดั ทบทวนให้ปฏิบตั ิ โปรดทํา ทุกครังเพือความเข้ าใจยิงขึนและจะมีเฉลยให้ โดยเทียบเกณฑ์ผ้ ูเรี ยนต้ องได้ คะแนนทุกอย่างรวมกัน ร้อยละ 70 ขนึ ไป 6. เมือศกึ ษาเนือหาจบแล้วให้ทําแบบทดสอบหลงั เรียน 7. ตรวจคําตอบกอ่ นเรียนและหลงั เรียนจากเฉลยโดยเทียบเกณฑ์การประเมิน ดงั นี คะแนน 0 – 4 ผลการประเมิน ปรับปรุง คะแนน 5 – 7 ผลการประเมิน พอใช้ คะแนน 8 – 10 ผลการประเมิน ดี เทียบเกณฑ์แล้วถ้าทา่ นได้คะแนนหลงั เรียนอยใู่ นระดบั พอใช้และดี ให้ทา่ นศกึ ษาบทเรียนตอ่ ไป แตถ่ ้าได้คะแนนอยใู่ นระดบั ปรับปรุง โปรดกลบั ไปศกึ ษาใหมอ่ ีกครังแล้วทดสอบวดั ความรู้ใหม่ พรอ้ มแลว้ เรมิ ทาํ กจิ กรรมเลยครบั

ชุดการเรียนชุดที 7 เรือง วงจรอเิ ล็กทรอนิกส์ วชิ า วทิ ยาศาสตร์พืนฐาน รหสั วชิ า ว33101 ระดบั ชนั มธั ยมศกึ ษาปี ที 3 สาระสาํ คัญ วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ เป็ นวงจรทีนําเอาชินสว่ นอิเลก็ ทรอนิกส์ตา่ ง ๆ มาประกอบเข้าด้วยกนั ในวงจร เพือให้สามารถทํางานได้ตามต้องการ ซึงชินส่วนอิเล็กทรอนิกส์แต่ละอย่างก็จะทําหน้าทีแตกต่างกนั ไป ตามหน้าทีของอุปกรณ์นัน ๆ ดงั นันการต่อวงจรอิเล็กทรอนิกส์จึงต้องศึกษาส่วนประกอบของอุปกรณ์ ต่าง ๆ ในวงจร ทําความเข้าใจกบั สญั ลกั ษณ์ ฝึ กการบดั กรีและตรวจสอบผลการบดั กรีให้ถูกต้องอาจใช้ แผ่นวงจรพิมพ์หรือไม่ก็ได้ สิงสําคญั ทีสุดในการสร้างวงจรอิเล็กทรอนิกส์คือ ความใส่ใจในรายละเอียด และกา.รบัดกรี ลายวงจรอิเล็กทรอนิกส์ซึงต้ องอาศัยทักษะและความสนใจอย่างมากเพราะอุปกรณ์ อิเล็กทรอนิกส์บางชินสามารถนําไปประยุกต์ใช้ งานได้ มากมายหลายแบบขึนอยู่กับการประกอบและ อุปกรณ์ร่วมวงจรชินอืน ๆ ทีประกอบลงในวงจรโดยก่อนการสร้ างวงจรไฟฟ้ าเพือใช้งานนันจะต้อง ออกแบบวงจรก่อนและต้องทดสอบอปุ กรณ์ทกุ ชินทีจะใช้ก่อนทําการประกอบวงจร วงจรอิเล็กทรอนิกส์มี ประโยชน์มากในชีวิตประจําวนั เช่น เครืองใช้ไฟฟ้ าชนิดตา่ ง ๆ, เครืองมือสอื สาร, เครืองมือทางการแพทย์, การศกึ ษาและการคมนาคม เป็นต้น ผลการเรียนรู้ทคี าดหวัง สามารถประกอบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์เบืองต้นสาํ หรับใช้ประโยชน์ตา่ ง ๆ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. ฝึกการบดั กรีวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 2. ประกอบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์เบืองต้นได้ 3. บอกประโยชน์ของวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ได้ สาระการเรียนรู้ 1. การบดั กรี 2. แผน่ วงจรพิมพ์ 3. การประกอบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์และการนําไปใช้ประโยชน์ เวลาทใี ช้ ใช้เวลา 2 ชวั โมง

แบบทดสอบก่อนเรียนด้วยชุดการเรียน ชุดที 7 เรือง วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ คาํ ชีแจง : 1. ให้นกั เรียนทําเครืองหมาย × ทบั ตวั อกั ษรหน้าข้อทีเห็นวา่ ถกู ต้องทีสดุ 2. แบบทดสอบมีทงั หมด 10 ข้อ เวลา 10 นาที 1. จงพิจารณาวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ตอ่ ไปนี 3. การบดั กรีแตล่ ะครังต้องทําความสะอาด ชินงานกอ่ น เพราะเหตผุ ลใด C ก. เพือให้การบดั กรีงา่ ย DS A B ข. เพือให้เกิดความสวยงาม ค. เพือให้กระแสไฟฟ้ าไหลผ่านได้งา่ ย จากรูป A, B และ C คือ อปุ กรณ์ชนิดใด ง. เพือความคงทนแขง็ แรงของชินงาน ตามลําดบั 4. ข้อใดกลา่ วถงึ การบดั กรีได้ถกู ต้องทีสดุ ก. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานคา่ คงตวั และไอซี ข. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานคา่ คงตวั และ ก. จดุ ทีจะบดั กรีต้องทําความสะอาด ข. ใช้ตะไบขดั ปลายหวั แร้งทกุ ครังทีบดั กรี ตวั เก็บประจุ ค. การป้ อนตะกวั บดั กรีจะให้ทีหวั แร้งตอนต้น ค. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานแปรคา่ และ ง. ใช้ปลายหวั แร้งสมั ผสั กบั ชินงานให้น้อยทีสดุ ทรานซสิ เตอร์ จงพจิ ารณารูปวงจรแล้วตอบคาํ ถามข้อ 5 - 7 ง. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานแปรคา่ และ +9 ไดโอดปลอ่ ยแสง 2. การบดั กรีวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์การกระทําของ A R2 ใครไม่ถูกต้อง R1 D ก. แตงโมสาํ รวจสายไฟทกุ ครังก่อนเสียบหวั แร้ง C ข. ขณะทําการบดั กรีส้มจะวางหวั แร้งไว้บน B พืนโต๊ะ ค. ก่อนบดั กรีองนุ่ จะทําความสะอาดจดุ ทีจะ OV บดั กรีด้วยกระดาษทราย ง. ส้มโอสวมหน้ากากอนามยั ปิ ดปากและจมกู ทกุ ครังทีทําการบดั กรี

5. ตาํ แหนง่ B คือ ชินสว่ นอิเลก็ ทรอนิกส์ชนิดใด จงพจิ ารณาแผนผังวงจรต่อไปนีแล้วตอบ ก. ไดโอด คาํ ถามข้อ 9 – 10 ข. ตวั เก็บประจุ ค. ทรานซสิ เตอร์ A ง. ตวั ต้านทานแปรคา่ 9. จากแผนผงั วงจรข้างต้นเป็ นการทดลองเรืองใด 6. เมืออณุ หภมู ิสงู ขนึ ทีตาํ แหนง่ A จะเป็นอยา่ งไร ก. การวดั ความต้านทานในวงจร ก. ความเข้มแสงลดลง ข. การวดั ความสวา่ งของหลอดไฟ ข. ความเข้มแสงเพิมขนึ ค. การวดั คา่ กระแสไฟฟ้ าทีไหลในวงจร ค. คา่ ความต้านทานคงที ง. การวดั คา่ ความตา่ งศกั ย์ไฟฟ้ าในวงจร ง. คา่ ความต้านทานลดลง 10. ถ้าเปลยี นหลอดไฟเป็ นไดโอดปลอ่ ยแสง 7. ข้อใดไม่ใช่สว่ นประกอบของตาํ แหนง่ C ในวงจรจะได้ผลดงั ข้อใด ก. เบส ก. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะสวา่ ง ข. บซั เซอร์ ข. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะไมส่ วา่ งเลย ค. อมิ ิตเตอร์ ค. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะกระพริบแสง ง. คอลเลก็ เตอร์ ง. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะสวา่ งเลก็ น้อยแล้วไม่ สวา่ ง 8. เมือใสช่ ินสว่ นอิเลก็ ทรอนิกส์ลงใน แผน่ วงจรพิมพ์ควรดดั ขาอปุ กรณ์อยา่ งไร ก. ไมจ่ ําเป็นต้องดดั ก็ได้ ข. ดดั ติดกบั ลายวงจรพิมพ์เพือความคงทน ค. ดดั ไปในทิศทางทีสะดวกในการบดั กรี ง. ดดั เป็นมมุ 30 – 40 องศาไปทิศทาง เดยี วกนั ทาํ ขอ้ สอบเสรจ็ แลว้ ไปศกึ ษาเนือหากนั ครบั

เนือหาประกอบการเรียนชุดการเรียน ชุดที 7 เรือง วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ การออกแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์เบืองต้นจะต้องยดึ หลกั การออกแบบทีถกู ต้อง คือ ต้องเลือก วงจรทีจะออกแบบ ศกึ ษาการทํางานของวงจรทีเลือกให้เข้าใจ เลือกอปุ กรณ์ตา่ ง ๆ ทีจะใช้ให้เหมาะสม และควรตรวจสอบความถูกต้ องของอุปกรณ์ แต่ละชนิดเมือออกแบบวงจรเสร็ จแล้ วซึงการประกอบ วงจรอิเล็กทรอนิกส์เพือใช้ประโยชน์ในชีวิตประจําวนั ต้องรู้จักเครืองมือทีจะใช้เป็ นอย่างดีและรู้วิธีการ บดั กรี เช่น การใช้หวั แร้ง การใช้ตะกวั บดั กรี ตลอดจนเทคนิคตา่ ง ๆ ทีใช้ในการบดั กรีด้วยเพือไม่ให้เกิด ความผิดพลาดในการตอ่ วงจร มารจู้ กั อุปกรณ์พนื ฐานทจี ะชว่ ยในการต่อวงจรกนั เถอะ ตารางที 7.1 อปุ กรณ์ทีจําเป็ นสาํ หรับการตอ่ วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ อุปกรณ์ การใช้งาน มีดปอกสายไฟ ใช้ปอกฉนวนประเภทตา่ ง ๆ ออกจากสายไฟ คมี ปอกสายไฟ ใช้ปอกฉนวนออกจากสายไฟและชว่ ยหยิบจบั ชินสว่ นตา่ ง ๆ รวมทงั หรือคีมตดั สายไฟ ช่วยในการตดั สายไฟ คีมปากคบี ใช้ในการจบั อปุ กรณ์ตา่ ง ๆ เชน่ คมี ปากจระเข้ เป็ นต้น หวั แร้งไฟฟ้ า ใช้ในการละลายตะกวั ในการบดั กรีเพือเชือมตอ่ วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ตะกวั บดั กรี ใช้ในการเชือมตอ่ วงจรตา่ ง ๆ เข้าด้วยกนั ไขควงวดั ไฟ ใช้ในการตรวจสอบกระแสไฟฟ้ าในวงจร กระดาษทราย ใช้ในการเก็บรายละเอียดของชินงาน 1. การประกอบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์สงิ ทีต้องรู้มีอะไรบ้าง............................................................. ......................................................................................................................................... 2. จงบอกอปุ กรณ์ทีจําเป็ นในการตอ่ วงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ อยา่ งน้อย 5 ชนิด ................................ .........................................................................................................................................

เฉลย 1. เครืองมือทีจะใช้และวิธีการบดั กรี 2. มีดปอกสายไฟ, คมี ปากคบี , หวั แร้งไฟฟ้ า, ตะกวั บดั กรี, ไขควงวดั ไฟ เรารจู้ กั และทราบเกยี วกบั หน้าทขี องอุปกรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกสต์ ่าง ๆ มาแลว้ ต่อไปพี ๆ นกั เรยี นจะไดล้ งมอื ต่อวงจรดว้ ยการเชอื มบดั กรี ซงึ พนี กั เรยี นจะตอ้ งฝึกการบดั กรใี หม้ คี วามชาํ นาญยงิ วงจรซบั ซอ้ น มากกย็ งิ ตอ้ งใชค้ วามชาํ นาญ และรอบคอบสงู การบดั กรี การบดั กรี เป็นการใช้ความร้อนจากหวั แร้งหลอมตะกวั เพือเชือมตอ่ อปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ให้เป็น วงจรตา่ ง ๆ ทีสมบรู ณ์ ดงั รูปที 7.1 รูปที 7.1 วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ทมี า : http://www.thaimtb.com/forum/viewtopic.php?f=63&t=87421 (10 สงิ หาคม 2552) อุปกรณ์ทใี ช้ในการบดั กรี ได้แก่ ตะกวั บดั กรี ซงึ เป็ นโลหะผสมระหวา่ งตะกวั และดีบกุ โดยมี ตะกวั ร้อยละ 60 โดยมวล หวั แร้งไฟฟ้ าชนิดแชข่ นาด 10 – 30 วตั ต์ การบดั กรีเพอื ประกอบวงจร มี 2 ลกั ษณะคือ 1. การบดั กรีทีไมต่ ้องใช้แผน่ วงจรพิมพ์ มกั ทําในกรณีทีมีอปุ กรณ์ในการประกอบน้อย 2. การบดั กรีทีต้องใช้แผน่ วงจรพิมพ์ มกั ทําในกรณีทีมีอปุ กรณ์ประกอบในวงจรมาก 3. การบดั กรีคอื อะไร................................................................................................................

เฉลย 3. เป็ นการใช้ความร้อนจากหวั แร้งหลอมตะกวั เพือเชือมตอ่ อปุ กรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์ให้เป็นวงจร ขันตอนในการบัดกรี 1. เตรียมอุปกรณ์บดั กรี : สงิ ทีควรเตรียมไว้ก่อนการบดั กรีคือ หวั แร้ง, ฐานตงั หวั แร้ง, ฟองนํา หรือผ้าชบุ นําหมาด ๆ, ตะกวั เส้นสําหรับบดั กรี, กระดาษทรายละเอียด, ทินเนอร์และมีดปอกสายไฟ 2. อุ่นหวั แร้ง : นําหวั แร้งมาเสยี บปลกั 3. ทาํ ความสะอาดปลายหวั แร้ง : เมือหวั แร้งร้อนได้ทีให้เช็ดปลายหวั แร้งด้วยฟองนําหรือผ้า ชบุ นําหมาด ๆ เช็ดจนสะอาดปราศจากคราบฟลกั ซ์ 4. เตรียมพนื ผิวทจี ะบัดกรี : ทําความสะอาดบริเวณทีจะบดั กรีก่อนโดยใช้ทินเนอร์ชบุ สําลีเช็ด ขาอุปกรณ์และแผ่นวงจรพิมพ์หรือใช้กระดาษทรายหรือมีดขูดพืนผิวทีจะบดั กรีเบา ๆ ให้ทวั เพือให้สิง สกปรกและคราบนํามนั หลดุ ออกระวงั อย่างขดั แรงเกินไปจนดีบกุ หรือเงินทีเคลือบขาอปุ กรณ์ไว้หลดุ หรือ แผ่นวงจรพิมพ์ขาด 5. ตดิ ตงั อุปกรณ์ : นําอปุ กรณ์ทีจะบดั กรี (เชน่ ตวั ต้านทาน, ทรานซิสเตอร์, ไดโอด) มาเสยี บกบั แผ่นวงจรพมิ พ์เมือเสยี บแล้วดดั ขาอปุ กรณ์เป็ นมมุ 30 – 40 องศา เพือกนั ไมใ่ ห้อปุ กรณ์หลดุ 6. อุ่นจุดบัดกรี : นําหวั แร้งมากดแชไ่ ว้ทีจดุ บดั กรีสกั 2 - 5 วนิ าที เพือให้จดุ บดั กรีร้อน 7. ใส่ตะกวั : นําตะกวั มาจีทีจดุ บดั กรีกดแชไ่ ว้จนกวา่ ตะกวั จะละลาย 8. อย่นู ิง : เมือตะกวั ละลายซมึ อาบไปทวั จดุ บดั กรีแล้วให้นําหวั แร้งและเส้นตะกวั ออกจากจดุ บดั กรี ระวงั อยา่ ให้อปุ กรณ์หรือแผน่ วงจรพิมพ์ขยบั ขณะตะกวั ยงั ไมแ่ ขง็ ตวั ให้รอสกั 2 - 5 วนิ าทีจงึ คอ่ ย ขยบั ชินงาน 9. ตดั ขา : เมือตะกวั แข็งตวั ดีแล้วให้ตดั ขาอปุ กรณ์สว่ นทีเกินออก ข้อควรระวงั ขณะทาํ การบดั กรคี วรใชผ้ า้ ปิดจมกู เพอื หลกี เลยี งการสดู ดม ไอหรอื ควนั ทเี กดิ ขนึ จากตะกวั บดั กรี

ปลอดภยั ไว้ก่อน การบดั กรีทีผิดวธิ ีอาจทําให้เกิดการบาดเจ็บได้ โปรดปฏิบตั ิตามหลกั ความปลอดภยั ตอ่ ไปนี 1. อยา่ ให้ร่างกายสมั ผสั ปลายหวั แร้งรวมถงึ แทง่ กอ่ นปลายสว่ นทีไมใ่ ช่ด้ามจบั ด้วย 2. ขณะทียงั ไมไ่ ด้ใช้งานให้เสียบหวั แร้งไว้ในฐานตงั หวั แร้งเสมอ 3. ทํางานในห้องทีมีอากาศถ่ายเทได้ดี 4. ล้างมือหลงั บดั กรี เพือป้ องกนั ตะกวั เข้าสรู่ ่างกาย 4. ถ้านกั เรียนจะทําการบดั กรีวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์จะมีวิธีการปฏิบตั ิอยา่ งไรเพือความปลอดภยั จงอธิบาย ................เ.ร.ี.ย.น..ร..ู้ข..นั..ต..อ..น..ก..า..ร.บ...ดั ..ก..ร.ีแ..ล..ว้...เ.ร..า.ไ..ป..ฝ.ึ.ก..บ..ดั..ก..ร.ี.ก..นั ..น..ะ..ค..ร.ับ.................................. ....................................................................................................................................... เรียนรู้ขนั ตอนการบดั กรีแลว้ เราไปฝึกบดั กรีกนั นะครับ เรยี นรขู้ นั ตอนการบดั กรแี ลว้ เราไปฝึกบดั กรกี นั นะครบั กจิ กรรมที 7.1 ฝึ กบดั กรี จุดประสงค์การทดลอง เพือศกึ ษาวธิ ีการบดั กรีอยา่ งงา่ ย วัสดุอุปกรณ์ 1. สายไฟสีแดงและสดี าํ ชนิดละ 1 เส้น 2. ถ่านไฟฉายขนาดกลาง จํานวน 1 ก้อน 3. หลอดไฟขนาด 2 โวลต์ จํานวน 1 หลอด 4. อปุ กรณ์สําหรับบดั กรี ได้แก่ หวั แร้งพร้อมฐาน, ฟองนํา, ตะกวั เส้น, กระดาษทรายและมีด

เฉลย 4. ไมใ่ ห้ร่างกายสมั ผสั หวั แร้งถ้าไมใ่ ช้งานหวั แร้งให้เสยี บไว้ทีฐานเสมอควรทาํ การบดั กรี ในห้องทีมีอากาศถา่ ยเทและล้างมือทกุ ครังหลงั ทําการบดั กรี วธิ ีทดลอง 1. ศกึ ษาวิธีการใช้งานของอปุ กรณ์ทกุ ชินอยา่ งละเอียดหากมีข้อสงสยั ต้องรีบสอบถามจาก ครูผ้คู วบคมุ การทดลองทนั ที 2. นกั เรียนศกึ ษารูปการทดลองทีกําหนดให้ สายไฟใช้แตะขวั บวก 3 ของถ่านไฟฉาย 1 แผน่ สงั กะสี 2 3. นกั เรียนทําการบดั กรี ตาํ แหนง่ ที 1, 2 และ 3 ดงั นี 3.1 ทําความสะอาดตรงแผน่ สงั กะสีของถ่านไฟฉาย 3.2 เสียบปลกั หวั แร้งไฟฟ้ าชนิดแช่ขนาด 10 – 30 วตั ต์ เป็ นเวลา 2 นาที แล้วนําไปจีที แผน่ สงั กะสตี ําแหนง่ ที 1 เป็นเวลา 2 – 5 วนิ าที 3.3 นําลวดทองแดงของสายไฟไปจีแล้วนําตะกวั บดั กรีไปจีตรงจดุ ทีจะให้ลวดทองแดง เชือมตอ่ กบั ถ่านไฟฉาย แชห่ วั แร้งไว้ประมาณ 2 วนิ าที จงึ นําออกตรวจงานบดั กรีวา่ เป็นมนั วาวหรือไม่ ถ้าขนุ่ ต้องทาํ ใหม่ 3.4 ตําแหนง่ ที 2 และ 3 ทําการบดั กรีเช่นเดียวกบั ตาํ แหน่งที 1 4. ทดลองให้อปุ กรณ์ทํางานโดยใช้สายไฟสแี ดงด้านทีตอ่ กบั หลอดแตะกบั ขวั บวกของ ถา่ นไฟฉายสงั เกตการเปลยี นแปลงของหลอดไฟ บนั ทกึ ผลการทดลอง ตาราง การทดลอง ผลการสังเกต บนั ทกึ สีของตะกวั ตรงตาํ แหนง่ ทีบดั กรี ผล เมือนําสายไฟสีแดงแตะทีขวั บวกของถ่านไฟฉาย

ตวั อย่างผลการทดลอง การทดลอง ผลการสังเกต สีของตะกวั ตรงตําแหน่งทีบดั กรี สขี องตะกวั เป็ นมนั วาว เมือนําสายไฟสีแดงแตะทีขวั บวกของถา่ นไฟฉาย หลอดไฟสวา่ ง เป็นไงครบั ไมย่ ากเลยใชไ่ หม ไปตอบคาํ ถามกนั ครบั จากผลการทดลองจงตอบคาํ ถามต่อไปนี 5. วงจรทีนกั เรียนตอ่ ขนึ มาใช้การได้หรือไม่ เพราะเหตใุ ด ........................................................ ........................................................................................................................................ 6. นกั เรียนจะสรุปผลการทดลองนีได้อยา่ งไร .......................................................................... ........................................................................................................................................ อย่าลืม หลงั การทดลองเสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ เกบ็ อุปกรณ์ทุกชนิ เขา้ ทดี ว้ ยนะครบั

เฉลย 5. ใช้การได้ เพราะหลอดไฟสวา่ ง 6. การบดั กรีเป็ นการเชือมตอ่ อปุ กรณ์ให้เป็ นวงจรทีสมบรู ณ์ใช้งานได้ เมอื ฝึกการบดั กรจี นชาํ นาญแลว้ ต่อไปลองฝึก การบดั กรโี ดยใชแ้ ผน่ วงจรพมิ พก์ นั นะครบั เราไป เรยี นรกู้ นั   การต่อวงจรอเิ ล็กทรอนิกส์โดยใช้แผ่นวงจรพมิ พ์ แผ่นวงจรพิมพ์หรือแผ่นปรินท์ เป็ นแผ่นทีทําหน้าทีในการยดึ อปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ตา่ ง ๆ เข้า ด้วยกนั โดยมีตวั นําไฟฟ้ าเป็ นตวั เชือมขาของอปุ กรณ์ต่าง ๆ ซงึ ด้านหนึงทีใส่อปุ กรณ์จะเป็ นฉนวนและ อีกด้านจะเป็ นแผ่นทองแดงบาง ๆ จดุ เด่นของการเชือมวงจรด้วยแผ่นวงจรพิมพ์แทนการใช้สายตอ่ คือ อปุ กรณ์จะถกู วางอย่างเป็ นระเบียบ ประหยดั พืนที ลดความว่นุ วายจากการโยงสายทีซบั ซ้อนและ สามารถทีจะผลิตเป็นอตุ สาหกรรมได้ด้วย แผ่นวงจรพิมพ์มีลกั ษณะดงั รูปที 7.2 รูปที 7.2 แผน่ วงจรพิมพ์ ทมี า : http://www.chontech.ac.th/~abhichat/WBTPI_Model/PCB/pcb1.html (12 พฤศจิกายน 2551) 7. จดุ เดน่ ของการเชือมวงจรด้วยแผน่ วงจรพิมพ์ คืออะไร ......................................................... ........................................................................................................................................

7. อปุ กรณ์จะถกู วางอยา่ งเป็นระเบียบและประหยดั พืนที ลดความวนุ่ วาย เฉลย จากการโยงสายทีซบั ซ้อนและผลติ เป็ นอตุ สาหกรรมได้ ต่อไปเป็นการฝึกบดั กรโี ดยการต่อวงจรไฟกระพรบิ ก่อนอนื จะตอ้ งสาํ รวจวา่ ... นอกจากจะตอ้ งใชอ้ ุปกรณ์พนื ฐานแลว้ จะตอ้ งชว่ ยกนั หาวสั ดุอุปกรณ์เหลา่ นีกอ่ น จงเขียนเครืองหมาย 9 ลงใน เพอื ช่วยจาํ ในการหาอุปกรณ์ แบตเตอรีขนาด 6 โวลต์ พร้อมสายตอ่ จํานวน 1 ชดุ สายไฟสีแดงและสดี าํ จํานวน 1 ชดุ แผน่ วงจรพมิ พ์ จํานวน 1 แผน่ ตวั เก็บประจุ 470 μF จํานวน 2 ตวั ไดโอดปลอ่ ยแสง จํานวน 2 ตวั ทรานซสิ เตอร์ C 458 จํานวน 2 ตวั ตวั ต้านทาน 100 Ω จํานวน 2 ตวั ตวั ต้านทาน 24 kΩ จํานวน 2 ตวั สวติ ช์ จํานวน 1 ตวั หวั แร้งพร้อมตะกวั บดั กรี จํานวน 1 ชดุ กอ่ นลงมอื ประกอบวงจรอยา่ ลมื ตอบคาํ ถามดา้ นลา่ งก่อนนะครบั คาํ ถามก่อนการทดลอง 8. นกั เรียนคดิ วา่ อปุ กรณ์ชินใดทีทําให้ไฟกระพริบ ................................................................... 9. ไดโอดปลอ่ ยแสงทําหน้าทีอะไรในวงจรนี............................................................................

เฉลย 8. ทรานซสิ เตอร์ 9. ทําหน้าทีเปลียนกระแสไฟฟ้ าให้เป็ นแสงสวา่ ง กจิ กรรมที 7.2 การบดั กรีเชือมวงจรไฟกระพริบ จุดประสงค์การทดลอง เพือศกึ ษาและฝึกการบดั กรีเชือมวงจรไฟกระพริบ วธิ ีทดลอง 1. เตรียมอปุ กรณ์ให้พร้อมและศกึ ษาวิธีการใช้ให้เข้าใจถ้ามีข้อสงสยั ให้รีบถามครูผ้สู อนทนั ที 2. นกั เรียนศกึ ษาวงจรดงั รูป S 24 kΩ 24 kΩ 100 Ω + _ _+ 100 Ω 6V 3. ประกอบวงจรลงบนแผน่ วงจรพิมพ์แล้วทําการบดั กรีอปุ กรณ์ในวงจรโดยทําทีละชินและให้ทํา ความสะอาดบริเวณทีจะบดั กรีแล้วนําหวั แร้งทีร้อนไปจีทีขาของอปุ กรณ์และนําตะกวั มาจีทีจดุ บดั กรี สงั เกตจดุ บดั กรีวา่ เรียบร้อยหรือไม่ 4. ทดลองให้อปุ กรณ์ทํางาน สงั เกตผลทีเกิดขนึ และบนั ทกึ ผลการตอ่ วงจร ตารางบนั ทกึ ผลการทดลอง ผลทสี ังเกตได้ การทดลอง ตอ่ วงจรแล้วกดสวติ ช์

ตวั อย่างผลการทดลอง การทดลอง ผลทสี ังเกตได้ ตอ่ วงจรแล้วกดสวติ ช์ ไดโอดปลอ่ ยแสงเกิดแสงสวา่ งกระพริบ ทดลองเสรจ็ แลว้ อยา่ ลมื ลา้ งมอื ดว้ ยนะครบั จากผลการทดลองจงตอบคาํ ถามต่อไปนี 10. ไดโอดปลอ่ ยแสงสวา่ งได้ เพราะเหตใุ ด ................................................................... ............................................................................................................................ 11. ไดโอดปลอ่ ยแสงสวา่ งไมพ่ ร้อมกนั ได้ เพราะเหตใุ ด................................................... ........................................................................................................................... 12. นกั เรียนคดิ วา่ จะนําวงจรดงั กลา่ วไปประยกุ ต์ใช้ในชีวติ ประจําวนั ได้อยา่ งไร ............... ........................................................................................................................... ทาํ ไดใ้ ชไ่ หมคะ่ เก่งจงั เลย

10. เพราะ ตอ่ วงจรได้ถกู ต้อง เฉลย 11. เพราะ การทํางานของทรานซิสเตอร์นํากระแสไฟฟ้ าไมพ่ ร้อมกนั เนืองจากมี ตวั เก็บประจชุ ว่ ยในการนํากระแสไฟฟ้ าของทรานซิสเตอร์ 12. ตดิ ทีท้ายยานพาหนะ, นาฬิกาปลกุ แบบใช้แสงปลกุ อยา่ พงึ รบี รอ้ นนะคะ่ ถา้ เหนือยพกั กอ่ น แลว้ คอ่ ยศกึ ษาเรอื งต่อไป สรุปสาระสาํ คัญ 1. วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์เป็นวงจรทสีนรําุปเอสาชาินระสวส่ นาํ อคิเัลญก็ ทรอนิกส์ตา่ ง ๆ มาประกอบเข้าด้วยกนั ในวงจรเพือให้สามารถทํางานได้ตามต้องการ ซึงชินส่วนอิเล็กทรอนิกส์แต่ละอย่างก็จะทําหน้าที แตกตา่ งกนั ไปตามหน้าทีของอปุ กรณ์นนั ๆ 2. การตอ่ วงจรอิเลก็ ทรอนิกส์เพือใช้งานต้องศกึ ษาสว่ นประกอบของอปุ กรณ์ตา่ ง ๆ ในวงจร ทําความเข้าใจกับสัญลักษณ์ ฝึ กการบัดกรีและตรวจสอบผลการบัดกรีให้ ถูกต้องอาจใช้ แผน่ วงจรพิมพ์หรือไมก่ ็ได้ 3. การสร้างวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ สิงสําคญั ทีสดุ คือ ความใสใ่ จในรายละเอียดและการบดั กรี ลายวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ซงึ ต้องอาศยั ทกั ษะและความสนใจอยา่ งมากเพราะอปุ กรณ์อิเล็กทรอนิกส์ บางชินสามารถนําไปประยุกต์ใช้งานได้มากมายหลายแบบขึนอยู่กบั การประกอบและอุปกรณ์ ร่วมวงจรชินอนื ๆ ทีประกอบลงในวงจร 4. การบดั กรีวงจรต้องเลือกอปุ กรณ์ขนั พืนฐานให้ถกู ต้องเหมาะสมและปลอดภยั โดยต้องฝึก ทกั ษะในการบดั กรีเชือมต่อวงจรอิเล็กทรอนิกส์ให้ชํานาญชินงานจึงจะมีคณุ ภาพและก่อนลงมือ บดั กรีควรทบทวนวงจรและตรวจสอบอปุ กรณ์ต่าง ๆ ให้พร้อมเพราะเมือบดั กรีเชือมต่อวงจรแล้ว ถอดออกมาประกอบใหมน่ นั ยงุ่ ยากมาก 5. วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์มีประโยชน์มาก ซงึ เรานํามาใช้ในการดํารงชีวติ เชน่ เครืองมือสือสาร, เครืองใช้ไฟฟ้ าชนิดตา่ ง ๆ, เครืองมือทางการแพทย์, การศกึ ษาและการคมนาคม เป็นต้น (ประดบั นาคแก้ว, วชั วลั ย์ ครุทไชยนั ต์ และดาวลั ย์ เสริมบญุ สขุ 2548 : 164-168)

แบบฝึ กหัดทบทวน คาํ ชีแจง : ให้นกั เรียนตอบคาํ ถามตอ่ ไปนีให้ถกู ต้อง 1. สิงสาํ คญั ในการสร้างวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ได้แกอ่ ะไรบ้าง.................................................... ..................................................................................................................................... 2. การบดั กรีวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ทําอยา่ งไร จงอธิบาย ........................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 3. เพราะเหตใุ ดก่อนลงมือบดั กรีจะต้องตรวจสอบแผนผงั วงจรให้แนใ่ จวา่ ถกู ต้องก่อนลงมือ บดั กรี............................................................................................................................. ..................................................................................................................................... 4. จงบอกอปุ กรณ์พืนฐานทจี ําเป็นในการบดั กรี อยา่ งน้อย 4 ชนิด ....................................... ..................................................................................................................................... 5. เพราะเหตใุ ดหลงั จากบดั กรีวงจรเสร็จแล้วจงึ ต้องทดลองให้อปุ กรณ์ทํางานกอ่ นนําไปใช้ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 6. ในชีวิตประจําวนั นกั เรียนรู้จกั เครืองใช้ไฟฟ้ าทีมีวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์เป็นสว่ นประกอบ อะไรบ้าง........................................................................................................................ .....................................................................................................................................

เฉลยแบบฝึ กหดั ทบทวน 1. ความใสใ่ จในรายละเอยี ดและการบดั กรี 2. การบดั กรีวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์ ปฏบิ ตั ิดงั นี - จดั อปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์และเครืองมือทีใช้ในการบดั กรีให้ครบ ตรวจสอบสภาพของ อปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ - ทําความสะอาดจดุ ทีจะบดั กรีให้สะอาด - นําอปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ตา่ ง ๆ มาเสียบลงในแผ่นวงจรพิมพ์ตามแผนผงั วงจรที ออกแบบไว้ - เตรียมหวั แร้งโดยเสียบปลกั ทิงไว้ให้หวั แร้งร้อนพอสมควรจากนนั นําปลายหวั แร้งมา จีทีจดุ บดั กรีนานประมาณ 2-5 วินาที - นําตะกวั มาจีทีจดุ บดั กรีทนั ทีจนตะกวั บดั กรีละลายประสานขาของอปุ กรณ์เข้ากบั แผน่ วงจรพิมพ์โดยแชห่ วั แร้งไว้ประมาณ 2 วนิ าที กอ่ นนําออกปลอ่ ยให้เยน็ เมือตะกวั แขง็ ตวั ดแี ล้วให้ตดั ขาอปุ กรณ์สว่ นทีเกินออก 3. เพือลดความผิดพลาดในการบดั กรีซงึ จะทําให้ไมเ่ สยี เวลาในการแก้ไขและไมเ่ สยี ทรัพย์สนิ โดยใช่เหตุ 4. หวั แร้ง, ตะกวั บดั กรี, กระดาษทราย, มีดปอกสายไฟ 5. เพราะ ต้องการตรวจสอบวา่ อปุ กรณ์ทํางานได้หรือไมเ่ พือหาจดุ ผิดพลาดแล้วจะได้แก้ไข ให้ทํางานได้ 6. คอมพิวเตอร์, โทรทศั น์, วดิ โี อ, เครืองถา่ ยเอกสาร, ดาวเทียมและโทรศพั ท์ เป็นต้น ทาํ แบบทดสอบ หลงั เรยี นก่อนครบั

แบบทดสอบหลังเรียนด้วยชุดการเรียน ชุดที 7 เรือง วงจรอเิ ล็กทรอนิกส์ คาํ ชีแจง : 1. ให้นกั เรียนทําเครืองหมาย × ทบั ตวั อกั ษรหน้าข้อทีเหน็ วา่ ถกู ต้องทีสดุ 2. แบบทดสอบมีทงั หมด 10 ข้อ เวลา 10 นาที 1. จงพิจารณาวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ตอ่ ไปนี 3. ข้อใดกลา่ วถงึ การบดั กรีได้ถกู ต้องทีสดุ   CC ก. จดุ ทีจะบดั กรีต้องทําความสะอาดกอ่ น ข. ใช้ตะไบขดั ปลายหวั แร้งทกุ ครังทีบดั กรี D SS A BB ค. การป้ อนตะกวั บดั กรีจะให้ทีปลายหวั แร้ง ง. ใช้ปลายหวั แร้งสมั ผสั กบั ชินงานให้น้อยทีสดุ D 4. การบดั กรีแตล่ ะครังต้องทําความสะอาด จากรูป A , B และ C คอื อปุ กรณ์ชนิดใด ชินงานกอ่ น เพราะเหตผุ ลใด ตามลําดบั ก. เพือให้การบดั กรีงา่ ย ก. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานคา่ คงตวั และไอซี ข. เพือให้เกิดความสวยงาม ข. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานคา่ คงตวั และ ค. เพือให้กระแสไฟฟ้ าไหลผ่านได้งา่ ย ตวั เก็บประจุ ง. เพือความคงทนแขง็ แรงของชินงาน ค. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานแปรคา่ และ ทรานซสิ เตอร์ จงพจิ ารณารูปวงจรแล้วตอบคาํ ถามข้อ 5-7 ง. แบตเตอรี, ตวั ต้านทานแปรคา่ และ +9V ไดโอดปลอ่ ยแสง 2. การบดั กรีวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์การกระทําของใคร R2 ไม่ถูกต้อง A D ก. แตงโมสํารวจสายไฟทกุ ครังกอ่ นเสียบหวั แร้ง R1 C ข. ขณะทําการบดั กรีส้มจะวางหวั แร้งไว้บน B พืนโต๊ะ ค. กอ่ นบดั กรีองนุ่ จะทําความสะอาดจดุ ทีจะ OV บดั กรีด้วยกระดาษทราย ง. ส้มโอสวมหน้ากากอนามยั ปิ ดปากและจมกู ทกุ ครังทีทําการบดั กรี

5. ตําแหน่ง B คอื ชินสว่ นอเิ ลก็ ทรอนิกส์ชนิดใด จงพจิ ารณาแผนผังวงจรต่อไปนีแล้วตอบ ก. ไดโอด คาํ ถามข้อ 9 – 10 ข. ตวั เก็บประจุ ค. ทรานซสิ เตอร์ A  ง. ตวั ต้านทานแปรคา่ 9. ถ้าเปลยี นหลอดไฟเป็นไดโอดปลอ่ ยแสงใน 6. เมืออณุ หภมู ิสงู ขนึ ทีตาํ แหน่ง A จะเป็นอยา่ งไร วงจรจะได้ผลดงั ข้อใด ก. ความเข้มแสงลดลง ก. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะสวา่ ง ข. ความเข้มแสงเพิมขนึ ข. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะไมส่ วา่ งเลย ค. คา่ ความต้านทานคงที ค. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะกระพริบแสง ง. คา่ ความต้านทานลดลง ง. ไดโอดปลอ่ ยแสงจะสวา่ งเลก็ น้อยแล้วไม่ สวา่ ง 7. ข้อใดไม่ใช่สว่ นประกอบของตาํ แหนง่ C ก. เบส 10. จากแผนผงั วงจรข้างต้นเป็ นการทดลอง ข. บซั เซอร์ เรืองใด ค. อิมิตเตอร์ ก. การวดั ความต้านทานในวงจร ง. คอลเลก็ เตอร์ ข. การวดั ความสวา่ งของหลอดไฟ ค. การวดั คา่ กระแสไฟฟ้ าทีไหลในวงจร 8. เมือใสช่ ินสว่ นอเิ ลก็ ทรอนิกส์ลงใน ง. การวดั คา่ ความตา่ งศกั ย์ไฟฟ้ าในวงจร แผน่ วงจรพิมพ์ควรดดั ขาอปุ กรณ์อยา่ งไร ก. ไมจ่ ําเป็นต้องดดั ก็ได้ ข. ดดั ติดกบั ลายวงจรพิมพ์เพือความคงทน ค. ดดั ไปในทิศทางทีสะดวกในการบดั กรี ง. ดดั เป็นมมุ 30 – 40 องศาไปทิศทาง เดยี วกนั ยนิ ดดี ว้ ยครบั ทุกคนเกง่ จงั เลย

เฉลยคาํ ตอบแบบทดสอบก่อนเรียนด้วยชุดการเรียน เรือง วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 1. ข เฉลยคาํ ตอบแบบทดส2อ.บกข่อนทาํ ชุดการเรียน เรือง วงจรอ3เิ.ลก็ คทรอนิกส์ 4. ก 5. ง 6. ง 7. ข 8. ง 9. ค 10. ก เฉลยคาํ ตอบแบบทดสอบหลังเรียนด้วยชุดการเรียน เรือง วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 1. ข 2. ข 3. ก 4. ค 5. ง 6. ง 7. ข 8. ง 9. ก 10. ค

บรรณานุกรม การทาํ แผ่นวงจรพมิ พ์ (ออนไลน์) ม.ป.ป. (อ้างเมือ 12 พฤศจิกายน 2551). จาก http://www. Chontec.ac.th/~abhichat/WBTPI_Model/PCB/pcb1.html ถนดั ศรีบญุ เรือง, กนิษฐา อนุ่ อนนั ต์ และปิ นศกั ดิ ชมุ เกษียน. สัมฤทธิมาตรฐาน วทิ ยาศาสตร์ ม.3 เล่ม 2. นนทบรุ ี: ไทยร่มเกล้า จํากดั , 2549. ประดบั นาคแก้ว, วชั วลั ย์ ครุทไชยนั ต์ และดาวลั ย์ เสริมบญุ สขุ . หนังสอื เรียนสาระ การเรียนรู้พนื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ม.3. กรุงเทพฯ: สํานกั พิมพ์แม็ค จํากดั , 2548. สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, สถาบนั . กระทรวงศกึ ษาธิการ. หนังสือเรียน วิชาวทิ ยาศาสตร์ ว 016 สนุกกับอเิ ล็กทรอนิกส์ ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนต้น. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ครุ ุสภาลาดพร้าว, 2536. วงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (ออนไลน์) ม.ป.ป. (อ้างเมือ 10 สงิ หาคม 2552). จาก http://www. thaimtb.com/forum/viewtopic.php?f=63&t=87421 ศัพท์วทิ ยาศาสตร์ อังกฤษ-ไทย ไทย-องั กฤษ ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน. พิมพ์ครังที 5. กรุงเทพฯ: ราชบณั ฑิตยสถาน, 2546. Easy Electronics เรียนรู้จากทฤษฎีและการทดลอง. พิมพ์ครังที 3. กรุงเทพฯ: สมาร์ทเลิร์นนิง, 2552. Electronics Circuit (ออนไลน์) ม.ป.ป. (อ้างเมือ 10 พฤศจิกายน 2551). จาก http://www. thaiamp.com/Product/Main_Circuit.html