Ebook บทที่1-3 จิตวิทยาการสอนผู้เรียนที่มีความต้องการพิเศษ

เอกสารคาสอน รายวิชา 2759287 จิตวทิ ยาการสอนผเู้ รยี นทม่ี คี วามตอ้ งการพเิ ศษ Psychology of Teaching Students with Special Needs ผชู้ ่วยศาสตราจารย์นวรตั น์ หสั ดี

2 บทท่ี 1 สถานการณ์คนพิการในปจั จบุ ัน *********************************************************** 1.1 คานิยามเกยี่ วกับคนพิการ พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการพ.ศ.2550 และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม (ฉบับท่ี2) พ.ศ. 2556 ได้กาหนดนิยายของคนพิการ ดังนี้ บคุ คลซึ่งมีข้อจากัดในการปฏิบัติกิจกรรม ในชีวิตประจาวันหรือเข้าไปมีส่วนร่วมทางสังคม เนื่องจากมีความบกพร่องทางการเห็น การได้ยิน การเคลอ่ื นไหว การ ส่อื สาร จติ ใจ อารมณ์พฤติกรรม สตปิ ัญญา การเรยี นรูห้ รือความบกพร่องอ่ืน ใด ประกอบกับมอี ปุ สรรคในดา้ นตา่ ง ๆ และมีความจาเปน็ เป็นพิเศษท่ีจะต้องได้รับความช่วยเหลือ ด้านหนึ่งด้านใดเพ่ือให้สามารถปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจาวันหรือเข้าไปมีส่วนร่วมทางสังคมได้ อย่างบุคคลท่ัวไป กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เรื่องประเภทและหลักเกณฑ์ความ พิการ (ฉบับที่2) พ.ศ. 2556 กาหนดประเภทคนพิการ 7 ประเภท ได้แก่ ความพิการทางการเห็น ความพิการทางการได้ยนิ หรอื สือ่ ความหมาย ความพิการทางการเคลือ่ นไหวหรอื ทางร่างกาย ความ พิการทางจิตใจหรือพฤติกรรม ความพิการทางสติปัญญา ความพิการทางการเรียนรู้ ออทิสติก (กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย,์ 2556) พระราชบญั ญัติการจดั การศกึ ษาสาหรับคนพิการ พ.ศ. 2551 ได้กาหนดความหมายของคน พิการ ดังน้ี คนพิการ หมายถึง บุคคลซ่ึงมีข้อจากัดในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจาวัน หรือเข้า ไปมสี ว่ นรว่ มทางสังคม เนอื่ งจากมีความบกพร่องทางการเหน็ การได้ยนิ การเคลอ่ื นไหว การ สื่อสาร จิตใจ อารมณ์พฤติกรรม สติปัญญา การเรียนรู้หรือความบกพร่องอื่นใด ประกอบกับ มีอุปสรรคใน ด้านต่าง ๆ และมีความต้องการจาเป็นพิเศษทางการศึกษาท่ีจะต้องได้รับความช่วยเหลือด้านหนึ่ง ดา้ นใด เพือ่ ให้สามารถปฏิบตั ิกิจกรรมในชีวิตประจาวันหรือเขา้ ไปมีส่วนรว่ มทางสังคมได้อยา่ งบุคคล ทั่วไป ทั้งน้ี ตามประเภทและหลักเกณฑ์ทีร่ ัฐมนตรวี ่าการกระทรวงศกึ ษาธิการประกาศกาหนด

3 ท้ังน้ีประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เร่ืองกาหนดประเภทและหลักเกณฑ์ของคนพิการทาง การศึกษา พ.ศ.2552 แบ่งเป็น 9 ประเภท ดังต่อไปน้ี บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางการเห็น บคุ คลท่ี มีความบกพร่องทางการได้ยิน บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางสติปัญญา บุคคลท่ีมีความบกพร่อง ทางร่างกาย หรือการเคลอ่ื นไหวหรือสุขภาพ บคุ คลท่ีมีความบกพร่องทางการเรียนรู้ บุคคลท่ีมีความ บกพร่องทางการพูดและภาษา บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางพฤติกรรมหรืออารมณ์ บุคคลออทิสติก และบุคคลพิการซ้อน (กระทรวงศึกษาธิการ, 2552) โดยออกประกาศกาหนดหลักเกณฑ์และวิธีการ จัดทาแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล ระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ประกอบด้วยการจัดประเมิน ระดับความสามารถและความต้องการจาเป็นพิเศษของผู้เรียนเป็นรายบุคคล กาหนดเป้าหมายระยะ ยาว 1 ปี เปา้ หมายระยะส้ันหรอื จดุ ประสงค์เชงิ พฤติกรรม การประเมนิ ความต้องการจาเป็นของผู้เรียน เปน็ รายบคุ คล ในด้านสงิ่ อานวยความสะดวก เทคโนโลยีสิง่ อานวยความสะดวก สอ่ื บริการและความ ช่วยเหลืออ่ืนใดทางการศึกษา การกาหนดกระบวนการเรียนรู้และปัจจัยที่มีความต้องการจาเป็น ทางการศกึ ษา และการกาหนดรปู แบบ หลักเกณฑแ์ ละวธิ กี ารประเมินผลการเรยี นรู้ของผเู้ รียน และให้ สถานศึกษาแตง่ ต้ังคณะกรรมการจัดทาแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล สาหรับผู้เรียนแต่ละคนโดย มีกรรมการไม่น้อยกว่า 3คน คือ ผบู้ ริหารสถานศึกษาหรือผู้แทน บดิ าหรือมารดา หรือผู้ปกครอง หรือ ผู้ดูแลคนพิการ และครูประจาช้ัน หรือครูแนะแนว หรือครูการศึกษาพิเศษหรือครูที่รับผิดชอบด้าน การศึกษาพิเศษที่ผู้บริหารสถานศึกษามอบหมาย ในกรณีท่ีสถานศึกษาใดมีนักวิชาการผู้เชี่ยวชาญ เฉพาะด้านความพกิ าร อาจแตง่ ตงั้ ให้เป็นกรรมการเพ่ิมเตมิ ได้ เพื่อให้จดั ทาแผนไปสกู่ ารปฏิบัติ กากบั ติดตามผลการดาเนินงานตามแผน ประเมิน ทบทวน และปรับแผน พร้อมจัดทารายงานผลปีละ 2 คร้ัง

4 1.2 จานวนคนพิการในปจั จุบนั คนพิการ จากการสารวจคนพิการ ของกระทรวงการพฒั นาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กรมสง่ เสรมิ และ พัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ปี 2564 พบว่า มีคนพิการจานวน 2,096,931 คน จานวนคนพิการในแตล่ ะ ภาค แสดงดังแผนภาพต่อไปน้ี กระทรวงการพฒั นาสังคมและความมัน่ คงของมนษุ ย์ กรมสง่ เสรมิ และพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ คนพิการ ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 30 มิถนุ ายน 2564 แผนภาพท่1ี .1 แผนภาพแสดงจานวนคนพกิ าร จาแนกตามภาค

5 กระทรวงการพฒั นาสังคมและความม่นั คงของมนุษย์ กรมส่งเสรมิ และพฒั นาคุณภาพชวี ิตคนพกิ าร ขอ้ มูล ณ วันที่ 30 มถิ ุนายน 2564 แผนภาพที่ 1.2 แผนภมู วิ งกลมแสดงสาเหตุความพิการและตารางแสดงจานวนสาเหตุความพิการ แยกตามประเภทความพิการ

6 กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความม่นั คงของมนษุ ย์ กรมสง่ เสรมิ และพัฒนาคุณภาพชีวติ คนพกิ าร ข้อมูล ณ วันท่ี 30 มิถนุ ายน 2564 แผนภาพที่ 1.3 แผนภูมแิ สดงการวเิ คราะห์ตามอายุและประเภทความพิการ

7 สถานการณ์และแนวโนม้ ประชากรคนพกิ าร จากรายงานดา้ นคนพิการขององคก์ ารอนามยั โลกและธนาคารโลก พบวา่ มีประชากรมากกว่า 1 พันล้านคน หรือร้อยละ 15 ของประชากรโลก ประสบปัญหาความพิการรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง และ จากการประมาณการของประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พบว่ามีประชากร 16.5 ล้านคน หรือร้อยละ 2.64 ที่มีปัญหาความพิการ จากการสารวจความพิการของสานักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศ และการส่ือสาร ที่จะดาเนินการสารวจทุก 5 ปี พบว่า ประเทศไทยมี ประชากรที่พิการประมาณ 1.5 ล้านคน หรือร้อยละ 2.2 ของประชากรท่ัวประเทศ ประกอบกับการ คาดประมาณประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2553 - 2583 ที่ดาเนินการจัดทาโดย สานักงาน คณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ทาให้สามารถคานวณจานวนประชากร ท่ีพกิ าร ซ่ึงจะนามาใช้เป็นข้อมูลในการจัดทาแผนการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2560 - 2564) ดงั ปรากฏในตารางตอ่ ไปนี้ ตารางที่ 1.1 แนวโนม้ จานวนประชากรทง้ั ประเทศและประชากรท่ีพิการ ปี พ.ศ. 2560 – 2564 ปี พ.ศ. ประชากรทัง้ หมด(คน) จานวนคนพิการ (คน) 2560 67,653,000 1,488,366 2561 67,832,000 1,492,304 2562 67,990,000 1,495,780 2563 68,128,000 1,498,816 2564 68,245,000 1,501,390 จากการสารวจความพิการของสานกั งานสถติ แิ ห่งชาติ กระทรวงเทคโนโลยสี ารสนเทศ และการสือ่ สาร พ.ศ.2555 จากรายงานข้อมูลสถานการณ์ด้านคนพิการในประเทศไทย ณ วันที่ 30 กันยายน 2559 ของ กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ พบว่า คนพิการทีไ่ ดร้ ับการออกบัตรประจาตัวคนพิการมจี านวนทง้ั ส้ิน 1,642,763 คน โดยแบ่งเป็น คน พกิ ารที่ไม่ได้รับการศึกษา จานวน 616,783 คน (ร้อยละ 37.55 ของคนพกิ ารท่ีออกบตั รประจาตัว คน พิการ) แบ่งเป็นอายุไม่ถึงเกณฑ์ที่จะเรียน จานวน 3,305 คน (ร้อยละ 0.54 ของคนพิการท่ีไม่ได้รับ การศึกษา) และอายุถึงเกณฑ์แต่ไม่ได้รับการศึกษา จานวน 613,478 คน (ร้อยละ 99.46 ของคนพิการ ทีไ่ ม่ได้รบั การศึกษา) ส่วนคนพิการท่ไี ดร้ บั การศกึ ษา จานวน 1,025,980 คน มีการศกึ ษาในระดบั

8 ประถมศึกษามากที่สุด จานวน 843,819 คน (ร้อยละ 51.37) รองลงมาคือ ระดับมัธยมศึกษา จานวน 115,664 คน (ร้อยละ 7.04) ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช./ปวส./ปวท.) จานวน 22,004 คน (ร้อยละ 1.34) ระดับปริญญาตรี จานวน 14,166 คน (ร้อยละ 0.86) ระดับสูงกว่า ปริญญาตรี จานวน 1,885 คน (ร้อยละ 0.11) ระดับอนุปริญญา จานวน 1,308 คน (ร้อยละ 0.08) และไมร่ ะบุ จานวน 27,134 คน (ร้อยละ 1.65) คนพกิ ารในสถานศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ 2561 โดยสานักบริหารงานการศึกษาพิเศษ สานักงานคณะกรรมการ การศึกษาข้ันพ้ืนฐาน จัดการศึกษาระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยให้บริการทางการศึกษาแก่เด็ก พิการและเดก็ ด้อยโอกาส มสี ถานศกึ ษาและนักเรียนดงั น้ี ตารางที่ 1.2 จานวนสถานศึกษาและจานวนนักเรียนพิการและเด็กด้อยโอกาสตามประเภท สถานศึกษา ประเภทสถานศึกษา จานวนสถานศึกษา (แหง่ ) จานวนนักเรียน(คน) 1.เด็กพิการ 22,750 429,004 -โรงเรียนเฉพาะความพิการ 48 12,880 -ศูนยก์ ารศกึ ษาพิเศษ 77 25,877 -โรงเรียนเรยี นรว่ ม และเรยี นรวม 390,247 22,625 2.เดก็ ดอ้ ยโอกาส 51 37,584 -โรงเรยี นศกึ ษาสงเคราะห์ 51 37,584 รวมทั้งส้นิ 22,801 466,588 ข้อมูลณ วันท่ี 10 มิถุนายน 2560 รายงานผลการดาเนินงาน ประจาปีงบประมาณ พ.ศ.2561 ของ สานกั บรหิ ารงานการศึกษาพิเศษ

9 จากตารางที่1.2 กระทรวงศึกษาธิการได้เปิดโอกาสให้นักเรียน นักศึกษาพิการเข้าศึกษาทุก ระดับและทุกสังกัด ตามความรู้ ความสามารถของนักเรียนแต่ละคนและมีนโยบายให้นักเรียน นักศึกษาพิการได้รับการศึกษา ขั้นพ้ืนฐานไม่น้อยกว่า 12 ปี ให้โอกาสคนพิการได้เรียน ในหลักสูตร สายสามัญและให้ฝึกวิชาชีพเพ่ือให้คนพิการสามารถพัฒนาตนเองให้เพียงพอที่จะพึ่งตนเองได้ ซึ่งจัด ศึกษาให้คนพิการทุกคนที่อยากเรียนต้องได้เรียนโดยขยายการบริการการศึกษาท้ังในระบบ และนอก ระบบโรงเรียน เน้นการเรยี นรวมและการจดั ให้สอดคลอ้ งกบั ประเภทและระดับของความพิการ รวมถงึ การสง่ เสรมิ และสนบั สนุนใหเ้ อกชนและองคก์ รเอกชนทีม่ สี ว่ นร่วมในการจดั การศึกษาสาหรบั คนพกิ าร ทุกระดับ ทุกระบบและทุกรูปแบบ โดยรัฐให้การสนับสนุนด้านงบประมาณและบุคลากร ให้เท่าเทียม กับการจัดการศกึ ษาของรัฐ โดยกระทรวงศึกษาธิการแบง่ โครงสรา้ งการบริหารออกเปน็ 5 องค์กรหลัก คือ1) หน่วยงานในสังกัดสานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ประกอบด้วย สานักงาน คณะกรรมการ ส่งเสริมการศึกษาเอกชน (สช.) และ สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษา ตาม อัธยาศัย (กศน.) 2) สานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (สกศ.) 3) สานักงานคณะกรรมการ การศึกษา ข้ันพ้ืนฐาน (สพฐ.) 4) สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) และ 5) ส านักงาน คณะกรรมการ การอุดมศึกษา (สกอ.) ซึ่งดาเนินการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ ครอบคลุมจานวน คนพกิ าร ท้ัง 9 ประเภทความพิการ ตามประกาศกระทรวงศึกษาธกิ าร โดยในปกี ารศึกษา 2559 ศูนย์ เทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ได้ ตามประเภทของ หนว่ ยงานและประเภท ความพกิ ารทั้ง 9 ประเภท ไดด้ งั น้ี

10 ตารางท่ี 1.3 จานวนนักเรียน นักศึกษาพิการ จาแนกตามประเภทความพิการ สังกัด กระทรวงศึกษาธิการ ปกี ารศึกษา 2559 ประเภทความพิการ จานวน รอ้ ยละ บคุ คลที่มีความบกพรอ่ งทางการเรยี นรู้ 325,221 77.18 บคุ คลทมี่ คี วามบกพรอ่ งทางสตปิ ญั ญา 34,907 8.29 บคุ คลทม่ี ีความบกพร่องทางร่างกาย หรือการเคล่อื นไหว หรอื สขุ ภาพ บุคคล 19,427 4.61 พิการซ้อน 10,270 2.44 บคุ คลท่มี คี วามบกพรอ่ งทางพฤติกรรม หรอื อารมณ์ 7,790 1.85 บุคคลออทสิ ติก 7,615 1.81 บุคคลที่มคี วามบกพรอ่ งทางการไดย้ ิน 6,214 1.48 บคุ คลที่มีความบกพรอ่ งทางการพดู และภาษา 4,048 0.96 บุคคลทม่ี คี วามบกพร่องทางการเหน็ 3,706 0.88 ไม่ระบปุ ระเภทความพกิ าร 2,052 0.49 รวมทั้งหมด 421,250 100 จากตารางท่ี 1.3 จานวนนักเรียน นักศึกษาพกิ าร จาแนกความพกิ ารตามคานิยามของความ พิการพบว่า มีบุคคลที่มีความบกพร่องทางการเรียนรู้ มากที่สุด จานวน 325,221 คน (ร้อยละ 77.18) รองลงมาจะเปน็ บคุ คลทีม่ คี วามบกพร่องทางสติปัญญา จานวน 34 ,907 คน (รอ้ ยละ 8.29) ส่วนประเภทความพิการที่มีจานวนน้อยท่ีสุด คือ ไม่ระบุประเภทความพิการ จานวน 2 ,052 คน (ร้อยละ 0.49)

11 ตารางที่1.4 จานวนนกั เรียน นกั ศกึ ษาพิการจาแนกตามสงั กัดกระทรวงศึกษาธกิ าร ปกี ารศกึ ษา 2559 ประเภทความพกิ าร . สพฐ. กศน. สกอ. สช สอศ. รวม บุคคลพกิ ารซอ้ น 9,888 304 35 39 6 10,272 บุคคลทม่ี ีความบกพรอ่ ง ทางการไดย้ ิน 4,437 1,154 379 21 228 6,219 บุคคลท่มี คี วามบกพรอ่ ง ทางการพดู 3,729 198 12 82 27 4,048 และภาษา คลท่ีมคี วามบกพรอ่ ง ทางการเหน็ 2,198 1,043 203 58 204 3,706 บคุ คลท่มี คี วามบกพรอ่ ง ทางการ 324,358 692 24 20 65 325,159 เรยี นรู้ บคุ คลทีม่ ีความบกพรอ่ ง ทาง 7,166 540 63 8 13 7,790 พฤติกรรม หรอื อารมณ์ บุคคลทมี่ ีความบกพร่อง ทาง 32,302 2,496 52 11 67 34,928 สติปญั ญา บคุ คลออทสิ ตกิ 7,133 203 211 61 19 7,627 บคุ คลที่มคี วามบกพรอ่ ง ทางรา่ งกาย 11,066 7,345 621 6 411 19,449 หรอื การ เคลือ่ นไหว หรอื สขุ ภาพ ไม่ระบุประเภท ความพกิ าร - - 1,702 306 44 2,052 รวมทงั้ หมด 402,277 13,975 3,302 612 1,084 421,250 จากตารางที่ 1.4 จานวนนักเรียนพิการในกระทรวงศึกษาธกิ าร จาแนกตามสังกัด พบว่า สพฐ. มีจานวนนักเรียนพิการมากที่สุด จานวน 402,277 คน รองลงมาคือสังกัด กศน.จานวน 13,975 คน ส่วนสงั กดั ทม่ี จี านวนน้อยท่ีสุด คอื สังกดั สช. จานวน 612 คน จากตารางที่ 1.4 จานวนนักเรียนพิการ สังกัด สพฐ. ในแต่ละประเภทความพิการ พบว่า จานวน บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางการเรียนรู้ มีมากท่ีสุด จานวน 324,358 คน (ร้อยละ 80.63) รองลงมาคือ บคุ คลที่มีความบกพร่องทางสติปัญญา จานวน 32,302 คน (ร้อยละ 8.03) สว่ นประเภท ความพิการท่ีมีจานวนน้อยท่ีสุด คือ บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางการเห็น จานวน 2,198 คน (ร้อยละ 0.55)

12 จากตารางที่ 1.4 จานวนนักเรียน นักศึกษาพิการสังกัด กศน. ในแต่ละประเภทความพิการ พบว่า จานวนบุคคลที่มีความบกพร่องทางร่างกาย หรือการเคล่ือนไหว หรือสุขภาพ มีมากที่สุด จานวน 7,345 คน (ร้อยละ 52.56) รองลงมาคือ บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางสติปัญญา จานวน 2,496 คน (ร้อยละ17.86) ส่วนประเภทความพกิ ารที่มีจ านวนน้อยที่สดุ คือ บุคคลที่มีความบกพร่อง ทางการพูดและภาษา จานวน 198 คน (รอ้ ยละ 1.42) จากตารางที่ 1.4 จานวนนักศึกษาพิการสังกัด สกอ. ในแต่ละประเภทความพิการ พบว่า จานวนท่ีไม่ ระบุประเภทความพิการ มีมากที่สุด จานวน 1,702 คน (ร้อยละ 51.54) รองลงมาคือ บุคคลที่มีความบกพร่อง ทางร่างกาย หรือการเคล่ือนไหว หรือสุขภาพ จานวน 621 คน (ร้อยละ 18.81) ส่วนประเภทความพิการท่ี มีจานวนน้อยท่ีสุด คือ บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางการพูดและ ภาษา จานวน 12 คน (รอ้ ยละ 0.36) จากตารางที่ 1.4 จานวนนักเรียน สังกัด สช. ในแต่ละประเภทความพิการ พบว่า จานวนท่ีไม่ ระบุประเภทความพิการ มีมากท่ีสุด จานวน 306 คน (ร้อยละ 50) รองลงมาคือ บุคคลท่ีมีความ บกพร่อง ทางการพูดและภาษา จานวน 82 คน (ร้อยละ 13.40) ส่วนประเภทความพิการท่ีมีจานวน น้อยท่ีสุด คือ บุคคลท่ีมีความบกพร่องทางร่างกาย หรือการเคลื่อนไหว หรือสุขภาพ จานวน 6 คน (ร้อยละ 0.98) จากตารางที่ 1.4 จานวนนักเรียน นักศึกษาพิการสังกัด สอศ. ในแต่ละประเภทความพิการ พบว่า จานวนบุคคลที่มีความบกพร่องทางร่างกาย หรือการเคล่ือนไหว หรือสุขภาพ มีมากท่ีสุด จานวน 411 คน (ร้อยละ 37.92) รองลงมาคือ บุคคลที่มีความบกพร่องทางการได้ยิน จานวน 228 คน (ร้อยละ 21.03) ส่วนประเภทความพกิ ารที่มีจานวนน้อยท่ีสดุ คือ บุคคลพิการซอ้ น จานวน 6 คน (ร้อยละ 0.55)

13 ตารางท1ี่ .5จานวนนักเรยี น นักศึกษาพกิ าร จาแนกระดบั การศกึ ษา สงั กดั กระทรวงศึกษาธิการ ปกี ารศึกษา 2559 ระดบั การศึกษา จานวน ร้อยละ 1. การศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน 416,864 98.95 2. ระดบั อนุปริญญาและสูงกว่า 4,386 1.04 รวมทง้ั หมด 421,250 100 จากตารางที่ 1.5 กระทรวงศกึ ษาธกิ ารเปิดรบั นักเรียน นักศกึ ษาพกิ ารในทุกระดับการศกึ ษา จากการสารวจพบวา่ ระดับ การศึกษาท่ีมีจานวนนักเรียนพิการมากท่ีสุด ได้แก่ ระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน จานวน 416,864 คน (ร้อยละ 98.95) รองลงมาคอื ระดับอนปุ ริญญาและสูงกว่า จานวน 4,386 คน (ร้อยละ 1.04) กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนษุ ย์ กรมส่งเสริมและพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคนพกิ าร ข้อมูล ณ วนั ท่ี 30 มถิ นุ ายน 2564 แผนภาพที่1.4 แผนภูมแิ สดงจานวนและแสดงคา่ รอ้ ยละ ระดับการศึกษาของคนพิการ

14 - คนพิการทไี่ ม่ไดร้ ับการศกึ ษา จานวน 49,767 คน คดิ เป็นร้อยละ 2.37 (ของคนพิการท่ีมีบัตร ประจาตวั คนพกิ าร) แบ่งเป็น - อายุไมถ่ ึงเกณฑท์ ่จี ะเรียน จานวน 3,234 คน (ร้อยละ 6.50 ของคนพกิ ารทไ่ี มไ่ ดร้ บั การศึกษา) - คนพิการที่อายุถึงเกณฑ์แต่ไม่ได้รับการศึกษา จานวน 30,733 คน (ร้อยละ 61.75 ของคน พกิ ารที่ไม่ได้รับการศึกษา) - และเป็นคนพิการท่ีไม่ได้รับการศึกษาจานวน 15,800 คน (ร้อยละ 31.75 ของคนพิการที่ ไม่ได้รับการศึกษา) - คนพิการท่ีได้รับการศึกษา จานวน 1,603,554 คน คิดเปน็ ร้อยละ 76.47(ของคน พิการทม่ี ีบตั รประจาตัวคนพิการ) ตารางท่ี1.6 ตารางแสดงระดบั การศึกษาที่คนพิการไดร้ ับมากท่สี ดุ 5 อนั ดับ อนั ดับ ระดบั การศกึ ษา จานวน (คน) ร้อยละ (ของจานวนคนพกิ ารที่ได้รบั การศึกษา) 1 ประถมศกึ ษา 1,306,232 81.46 11.43 2 มธั ยมศึกษา 183,235 2.38 1.54 3 ประกาศนียบัตรวิชาการศกึ ษา 38,139 1.34 4 อดมุ ศึกษา 24,656 5 ไมร่ ะบุการศกึ ษา 21,475 ผลการพัฒนาการศึกษาของประเทศไทยในด้านโอกาสทางการศึกษา รัฐมีนโยบายส่งเสริม สนับสนุนค่อนขา้ งมากสง่ ผลให้ประชากรในวยั เรยี น รวมทั้งเดก็ ด้อยโอกาสและผู้มีความจาเปน็ พเิ ศษ มี โอกาสไดร้ บั การศกึ ษาสูงข้นึ แตย่ งั เขา้ เรยี นได้ไมค่ รบทุกคน และยงั มีการออกกลางคนั บ้าง

15 ตารางท่ี1.7 รายงานข้อมูลนักเรียนพิการเรียนรวม จาแนกระดับช้ัน เพศ ประเภทความพิการของเขต พน้ื ทก่ี ารศกึ ษา 255 เขต

16 1.3 สถานการณค์ นพกิ าร อนามัยโลก WHO กล่าวว่าแม้สภาพปัญหาท่ีผู้ทุพพลภาพในแต่ละประเทศเผชิญอยู่นั้นแตกต่างกัน ไป แต่พ้ืนฐานของปัญหาคือส่ิงเดียวกัน คือ ทุกประเทศยังคงมีความท้าทายในเรื่องที่เก่ียวกับคนพิการ รวมทั้งโอกาสทางการศึกษาและการทางาน จากการสารวจสภาพปัญหาในการจัดการศึกษาสาหรั บผู้ พิการ รายงานสถานการณ์คนพิการ 2559 ของกรมส่งเสริมคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ พบว่า คน พกิ ารมากกวา่ ร้อยละ 88 ไม่ไดร้ บั การศกึ ษาหรือมกี ารศกึ ษาเพียงระดับประถมศึกษาจึงทาให้ส่วนใหญ่ไม่ได้ ประกอบอาชีพ และเป็นเหตุให้ไม่มีรายได้อื่นนอกจากเงินช่วยเหลือคนพิการเดือนละ 500 บาท ซึ่งไม่ เพียงพอต่อการดารงชีวิต จากการสารวจภาวะของคนพิการในด้านต่างๆของ กรมส่งเสริมและพัฒนา คุณภาพชีวติ คนพกิ าร (2021) พบภาวะของคนพิการในด้านตา่ งๆ ดงั นี้ ดา้ นสังคม 1. การส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพคนพิการและผู้ดูแลคนพิการ ให้มีความพร้อมในการประกอบ อาชีพและมีส่วนร่วมในสังคม ตลอดจนประสานงานด้านกีฬา นันทนาการ และข้อมูลข่าวสาร เพื่อ ประโยชนส์ าหรับคนพิการ 2. สร้างเจตคตเิ ชิงสร้างสรรค์ต่อความพกิ ารและคนพิการ เพ่ือประโยชน์ในการพฒั นาคุณภาพชีวิต คนพกิ าร 3.คนพกิ าร เข้าถงึ กฎหมายที่เก่ยี วกับคนพกิ ารของภาครฐั ได้น้อย 4.คนพิการยงั ไมไ่ ด้รับสทิ ธปิ ระโยชน์ตามทีก่ ฎหมายกาหนดอยา่ งท่วั ถึง ด้านการศกึ ษา 1. จัดการศกึ ษาสาํ หรบั คนพิการในทุกระดบั มีโรงเรียนเฉพาะความพกิ าร จาํ นวน 46 โรงเรียน มีนักเรียนพิการจํานวน 12,975คน การจัดการศึกษาแบบเรียนร่วม มีนักเรียนพิการจํานวน 386,823คน ใน 21,972 โรงเรยี นท่วั ประเทศ และพัฒนาศูนย์การเรียนเฉพาะความพกิ าร เป้าหมาย 1 อาํ เภอ 1 ศูนย์การเรียน 2.จักการศึกษาสาหรบั คนพกิ าร ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการศกึ ษาแห่งชาติหรอื แผนการศกึ ษาแหง่ ชาติ ตามความเหมาะสมในสถานศึกษาเฉพาะหรือในสถานศึกษาท่ัวไปหรือการศึกษาทางเลือก หรือการศึกษา นอกระบบ โดยใหห้ นว่ ยงานทรี่ ับผิดชอบเก่ยี วกับสง่ิ อานวยความสะดวกส่ือ บริการ และความช่วยเหลืออื่น ใดทางการศกึ ษาสาหรับคนพกิ ารให้การสนบั สนนุ ตามความจาเป็นและเหมาะสมอย่างทั่วถึง

17 ดา้ นการจ้างงานและประกอบอาชีพ 1.ระเบยี บใหม่ของกระทรวงแรงงาน (กระทรวงแรงงาน, 2564) กาหนดให้สถานประกอบการ ของเอกชน และหน่วยงานของรัฐตอ้ งรับคนพกิ ารเขา้ ทางาน ในอัตราสว่ นจานวนลูกจ้างทง้ั หมด 50 คน ต่อคนพิการ 1 คน ทั้งนี้ หากสถานประกอบการไม่รับคนพิการเข้าทางานจะต้องจ่ายเงินสมทบเข้า กองทนุ ส่งเสรมิ และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ หรือสนบั สนุนการประกอบอาชพี อิสระให้คนพิการหรือ ผู้ดูแลคนพิการ ด้วยการให้สัมปทาน จัดสถานท่ีจาหน่ายสินค้าหรือบริการ จัดจ้างเหมาช่วงงาน ฝึกงาน หรือให้การช่วยเหลือคนพิการหรือผู้ดูแลคนพิการอย่างสมเหตุสมผล ส่วนหน่วยงานราชการท่ีไม่รับคน พิการเข้าทางาน ต้องสนับสนุนการประกอบอาชีพอิสระให้คนพิการหรือผู้ดูแลคนพิการในลักษณะ เดียวกนั 2.คนพิการได้มีโอกาสทางานในสถานประกอบการ จานวนกว่า 32,500 คน และทางานใน หน่วยงานของรัฐจานวนกว่า 3,846 คน ซึ่งนับว่าเป็นพัฒนาการท่ีดีในการสร้างโอกาสให้คนพิการได้ แสดงศักยภาพ และสังคมได้ตระหนักถงึ ความสามารถของคนพกิ ารที่เป็นกาลังสาคัญ ในการร่วมพัฒนา ประเทศ 3.ส่งเสริมการประกอบอาชีพอิสระให้กับคนพิการและผู้ดูแลคนพิการ ให้บริการ กู้ยืมเงินคน พิการหรือผู้ดูแลคนพิการ จานวน 60,228 ราย โดยไม่เสียดอกเบี้ย และได้ปรับเพ่ิมวงเงินกู้ยืมเงินทุน ประกอบอาชีพรายบุคคล จากเดมิ รายละไม่เกิน 40,000 บาท เป็นไม่เกินรายละ 60,000บาท และให้มี การ พิจารณาเป็นราย ๆ ไป โดยไม่เกิน 120,000 บาทตอ่ ราย ทาให้คนพิการมีงานทาและมีรายได้เล้ยี ง ดูตนเอง และครอบครวั มากยิ่งขน้ึ ด้านสวสั ดกิ าร 1.ส่งเสริมและสนับสนุนให้มีการปรับปรุงสภาพแวดล้อมและที่อยอู่ าศยั เพอ่ื ให้คนพิการสามารถ ดารงชีวิตไดอ้ ยา่ งอสิ ระรว่ มกบั ผอู้ ่นื ในสังคม 2. สง่ เสริมและพัฒนาระบบการให้บรกิ ารดา้ นสวัสดิการแกค่ นพิการ ผูด้ แู ลคนพิการผ้ชู ว่ ย คน พิการ และล่ามภาษามือ 3.เพ่ิมสวัสดิการเบี้ยความพิการจาก 500 บาท เป็น 800 บาท จํานวน 1,384,734 คน (ปีงบประมาณ 2559) 4. ให้คาแนะนาและช่วยเหลือในการจัดบริการสวัสดิการแก่คนพิการ ตามความจาเป็นพิเศษ เฉพาะบุคคล เพ่ือใหค้ นพิการมคี ุณภาพชีวิตทดี่ ีและสามารถพึง่ ตนเองได้

18 5. ดาเนินการกาหนดและรับรองมาตรฐานองค์กรด้านคนพิการหรือองค์กรอ่ืนใดที่ให้บริการแก่ คนพิการ 6. สง่ เสริมและประสานงานเครอื ข่ายท่ีเกยี่ วข้องในการส่งเสริมสิทธแิ ละสวสั ดกิ ารของคนพกิ าร 7 จัดใหม้ ีส่ิงอานวยความสะดวก สวัสดกิ าร และความชว่ ยเหลอื แกค่ นพิการ 8 สง่ เสริมและสนับสนุนให้มีการจัดตั้ง การดาเนินงาน การประสานความร่วมมือ และการสร้าง ความเข้มแข็งขององค์กรด้านคนพิการ ท้ังภาครัฐและภาคเอกชน อาสาสมัคร และเครือข่ายอื่นท่ี เกี่ยวขอ้ ง เพือ่ การพฒั นาคุณภาพชีวติ คนพิการ 9. มีการพัฒนาระบบบริการล่ามภาษามือ ส่งเสริมพัฒนาความรู้และจัดทาหลักสูตรพัฒนาล่าม ภาษามือในระยะสั้นและระยะยาว และสร้างความตระหนักรู้แก่บุคคลท่ัวไป เกี่ยวกับการใช้ภาษามือ ไทย มีล่ามภาษามือได้รับการจดแจง้ จานวน 649 คน จัดบริการผู้ช่วยคนพิการ จานวน 780คน มีการ ฝึกอบรมให้ความรู้ผู้ช่วยคนพิการตามหลักสูตรผู้ช่วยคนพิการระดับพื้นฐาน เพ่ือให้สามารถดูแล คน พิการในระดับรุนแรงท่ีมีความประสงค์จะขอรับบริการผู้ช่วยคนพิการ รวมถึงได้มีการส่งเสริมและ พัฒนาทักษะ คนพิการ โดยให้บริการอุปการะเล้ียงดูด้านปัจจัย 4 บริการทางสังคมสงเคราะห์ รักษาพยาบาล ฟนื้ ฟูปรับสภาพ ร่างกาย จิตใจ ตามสภาพความพกิ าร ส่งเสริมพัฒนาการให้บริการด้าน การศึกษาและวิชาชีพ ในสถานคุ้มครอง และพัฒนาคนพิการ และศูนย์พัฒนาศักยภาพและอาชีพคน พิการ สังกัดกรมสง่ เสรมิ และพัฒนาคุณภาพชีวติ คนพิการ จานวน22 แห่ง มีคนพิการกว่า 5,191 คน 10.การผลักดันการจัดส่ิงอานวยความสะดวกสาหรับคนพิการ ซ่ึงมีหนวยงานราชการที่จะตอง ดาเนินการจัดส่ิงอานวยความสะดวกสาหรับคนพิการจานวนท้ังส้ิน 43,024 แหง และไดมีการจัดส่ิง อานวยความสะดวกไปแลวจานวน 22,259 แหง (คิดเปนรอยละ 51.74) รวมถึงการ ปรับสภาพแวดล อมท่ีอยูอาศัยใหเอ้ือตอการดารงชีวิตของคนพิการกวา 10,000 หลัง และจัดดาเนินการให้ ครอบคลุมุ ทุกจังหวัด ดาเนินการพัฒนาปรับปรุงสภาพแวดลอมทางกายภาพเพื่อรองรับระบบ คมนาคมขนส่งท่ี เอีอ่ ตอ่ คนพิการ โดยได้การบรู ณาการความร่วมมอื ระหว่างหนว่ ยงานต่างๆ เช่น รถโดยสารปรบั อากาศ ใชเช้ือเพลงก๊าซธรรมชาติ (NGV) ชานต่า ประกอบดวยกระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความม่ันคงของ มนุษยกระทรวงคมนาคม กระทรวงมหาดไทยกรุงเทพมหานครสถาบันการศึกษาองคกรคนพิการ และ หนวยงานที่เก่ียวของ โดยดาเนินการศึกษาและสารวจเสนทางเดินรถ NGV ชานต่า การปรับปรุงทาง ลาด ทางเดินเทา ปายหยดุ รถประจาทาง จานวน 1,234 แหง

19 ด้านสื่อเทคโนโลยสี าหรับคนพิการ 1.คนพกิ ารได้รับการสนับสนุนดา้ นการรับรู้และเรียนรู้จากสื่อการเรียนการสอน ข้อมูลข่าวสาร ในหลายรูปแบบ ซ่ึงมกี ารวิจยั ออกแบบและพฒั นา ตามนโยบาลของรัฐบาล 2. กระทรวงศึกษาธิการและหน่วยงานที่เก่ียวข้อง มีความพยายามขับเคลื่อนระบบการ ให้บริการเทคโนโลยีส่ิงอานวยความสะดวก สื่อบริการและความช่วยเหลืออื่นใดทางการศึกษาสาหรับ คนพิการ 3. อุปกรณ์และสื่อมีค่าใช้จ่ายที่สูง ถ้าเป็นอุปกรณ์เฉพาะท่ีผู้พิการต้องเตรียมค่าใช้จ่ายด้วย ตนเองเพราะต้องมกี ารบาบดั ฟ้นื ฟใู นหลายขนั้ ตอนของการใหบ้ ริการ 4.การเข้าถึงแหล่งที่ขอรับการช่วยเหลือหรือบุคลากรท่ีเกี่ยวข้องกับความพิการยังอยู่ใน ส่วนกลางหรือในเมืองใหญ่ ทาให้กลุ่มคนพิการท่ีอยู่ในพ้ืนที่ห่างไกลต้องมีค่าใช้จ่ายเพิ่มข้ึนในการ เดนิ ทางเพอ่ื ไปรบั บรกิ าร 5.ผูเ้ ช่ียวชาญเฉพาะทางเพอื่ ฟนื้ ฟูความพิการเฉพาะด้านยังมีจานวนน้อย ทาให้มีผพู้ ิการต้องรอ เพ่ือขอรบั บรกิ ารเปน็ เวลานาน ดา้ นส่งิ อานวยความสะดวก 1.หน่วยงานทงั้ ภาครฐั และเอกชน จัดสง่ิ อานวยความสะดวกเพื่อใหค้ นพิการสามารถเข้าถงึ และ ใช้ประโยชน์จากบริการ เช่น บริการในการเดินทาง บริการขนส่งสาธารณะ บริการข้อมูลข่าวสาร และ บรกิ ารให้สัตว์นาทางเดนิ ทางกับคนพิการ เปน็ ตน้ 2.สง่ เสริมนโยบาย เร่ืองค่าใช้จ่ายที่สถานประกอบการจัดทาสง่ิ อานวยความสะดวกให้คนพิการ สามารถนาไปลดหยอ่ นภาษเี งินได้ จากสรุปผลการประเมินแผนพัฒนาคณุ ภาพชีวติ คนพกิ ารแหงชาตฉิ บบั ท่ี 4 พ.ศ.2554 - 2559 ขางตน สะทอนใหเห็นถงึ พฒั นาการในการขับเคล่อื นแผนพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนพกิ ารในเชิง ประสิทธภิ าพและประสิทธิผล ที่เพิ่มขึ้นในทุกชวงแผน แตการดาเนินงานใหบรรลซุ ง่ึ วิสยั ทศั นของแต ละแผนน้ันจะตองอาศัยปจจัยสาคญั ทงั้ ในเชิง นโยบายของผมู ีอานาจในการตดั สินใจ ทรัพยากรในการ ขบั เคลื่อนแผน งบประมาณ บคุ ลากร ตลอดจนกลไกในเชงิ กฏหมาย ระเบยี บตาง ๆ ทจี่ ะตองเอือ้ ต อการดาเนนิ งาน รวมถงึ เจตคติของสังคมตอคนพกิ ารและความพกิ าร อยางไรก็ตามจากการผลการ ประเมินขางตนไดสะทอนใหเห็นวายุทธศาสตรของแผนดงั กลาวยงั มคี วามสาคัญและ จะต้องมกี าร ขับเคลอ่ื นต่อในช่วงแผนฉบบั ต่อไป ซง่ึ สอดคล้องกับข้อเสนอของคณะกรรมาธิการสังคม กจิ การเด็ก

20 เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการและผู้ด้อยโอกาส สภานิติบัญญัติแห่งชาติ รวมถึงข้อเสนอสมัชชาคน พิการระดับชาติ พ.ศ.2559 ท่ีเห็นควรคงยุทธศาสตร์ของแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ ฉบบั ที่ 4 พ.ศ.2554-2559 ไว้ในแผนระยะต่อไป เพ่ือให้การขบั เคล่ือนการพฒั นาคุณภาพชวี ิตคนพิการ มีตวามตอ่ เนื่อง เกดิ ผลเป็นรปู ธรรมต่อไปอยา่ งแท้จรงิ กระทรวงพัฒนาสังคมและ ความมั่นคงของมนุษย์ ได้หาแนวทางร่วมกันกาหนด ยุทธศาสตร์ การพัฒนาคณุ ภาพชีวิตคนพกิ าร คือ 1) การ สร้างสังคมบูรณาการเพอ่ื คนพิการและทกุ คนในสังคม 2) สร้างสภาพแวดล้อม พัฒนาเทคโนโลยีและข้อมูล ข่าวสาร 3) สร้างพลังอานาจให้คนพิการสามารถ เข้าถึง บริการต่างๆ ทั้งด้านการแพทย์การศึกษา อาชีพ และ การ มีงานทา 4) สร้างความเข้มแข็งของ องค์กรดา้ นคนพิการ และเครอื ขา่ ยในการขบั เคล่ือนการดาเนนิ งานด้านคนพิการ อย่างเป็นระบบและมี ประสิทธิภาพ 5) สร้างเสริมเจตคติ เชิงสร้างสรรค์ ต่อความพิการและคนพิการโดยการเสริม สร้าง ความรูค้ วามเขา้ ใจ และตระหนกั รู้เกย่ี วกบั ศกั ดิศ์ รี ของความเป็นมนษุ ย์ สทิ ธิประโยชน์และความค้มุ ครองคนพกิ าร คนพิการท่ีมีบัตรประจาตัวคนพิการแล้ว สามารถยื่นคาขอใช้สิทธิเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ จากส่ิงอานวยความสะดวกอันเป็นสาธารณะ ตลอดจนสวัสดิการและความช่วยเหลืออ่ืนจากรัฐ ตาม มาตรา 20 แห่งพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 หรือตามที่ กฎหมายอ่ืนกาหนด ได้แก่การคุ้มครองสิทธิคนพิการด้านบริการฟื้นฟูสมรรถภาพโดยกระบวนทาง การแพทย์ ในเร่ืองการบริการฟื้นฟูสมรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทย์ และค่าใช้จ่ายในการ รักษาพยาบาล ค่าอุปกรณ์เครอื่ งช่วยความพิการ และสอ่ื ส่งเสริมพัฒนาการเพือ่ ปรับสภาพทางรา่ งกาย จติ ใจ อารมณ์ สงั คม พฤตกิ รรม สตปิ ญั ญา การเรยี นรู้ หรอื เสริมสรา้ งสมรรถภาพให้ดขี นึ้ การคมุ้ ครองสิทธคิ นพกิ ารทางการศึกษา ในเรื่องการศึกษาตามกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติ หรือแผนการศึกษาแห่งชาติตาม ความเหมาะสมในสถานศึกษาเฉพาะหรือในสถานศึกษาทั่วไป หรือการศึกษาทางเลือก หรือการศึกษา นอกระบบ มีสิทธิได้รับการศึกษาโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายตั้งแต่เริ่มเรียนจนถึงปริญญาตรี และให้ หน่วยงานที่รับผิดชอบเกี่ยวกับเทคโนโลยีสิ่งอานวยความสะดวก ส่ือ บริการ และความช่วยเหลือทาง การศกึ ษา สาหรับคนพกิ ารให้การสนบั สนนุ ตามความจาเป็นและเหมาะสมอย่างทวั่ ถึง

21 การคุม้ ครองสิทธิทางการแพทย์ สิทธิทางการแพทย์ สิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ฟื้นฟูสมรรถภาพ การรักษาพยาบาล กายอปุ กรณ์และเครอ่ื งช่วยคนพิการต่างๆ รวมถงึ คาแนะนาปรึกษาทางการแพทย์ และผ้พู กิ ารสามารถ เข้าถงึ สวัสดกิ ารตา่ งๆ ไดอ้ ย่างเทา่ เทยี ม การคุ้มครองสทิ ธิคนพกิ ารด้านการประกอบอาชีพและการมงี านทา ในเร่ืองการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านอาชีพ การให้บริการที่มีมาตรฐาน การคุ้มครองแรงงาน มาตรการเพื่อการมีงานทา ตลอดจนได้รับการส่งเสริมประกอบอาชีพอิสระ และบริการสื่อ ส่ิงอานวย ความสะดวกเทคโนโลยี หรือความชว่ ยเหลืออืน่ ใด เพ่ือการทางานและประกอบอาชีพของคนพิการ การคุ้มครองสทิ ธิคนพกิ ารทางสงั คมและสวสั ดิการสงั คม เพ่ือให้การคุ้มครองสิทธิคนพิการทางสังคมและสวัสดิการสังคมเป็นไปอย่างท่ัวถึง เช่น การ ใหบ้ ริการล่ามภาษามือ การช่วยเหลอื ทางกฎหมาย การจดั ใหม้ ผี ชู้ ว่ ยคนพกิ าร การปรบั สภาพแวดล้อม ที่อยู่อาศัยให้แก่คนพิการ การช่วยเหลือคนพิการที่ไม่มีผู้ดูแล การส่งเสริมสนับสนุนผู้ดูแลคนพิการ และการจัดสวสั ดกิ ารเบยี้ ความพกิ าร การจัดให้มีส่ิงอานวยความสะดวก ท่ีคนพิการเข้าถึงได้ เพื่อคุ้มครองสิทธิคนพิการมีให้ สภาพแวดล้อมเปน็ อุปสรรคต่อการเขา้ มามสี ่วนรว่ มทางสงั คมสาหรับคนพิการ การขจัดการเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมต่อคนพิการ ได้กาหนดห้ามหน่วยราชการ องค์กร เอกชนหรือบุคคลกระทาการท่ีมีการเลือกปฏิบัติ โดยไม่เป็นธรรมต่อคนพิการในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับ การกาหนดนโยบาย กฎ ระเบียบ มาตรการ โครงการ หรือวิธีปฏิบัติของหน่วยงานของรับ องค์กร เอกชน หรือบุคคลใดในลกั ษณะที่เปน็ การเลือกปฏิบัตโิ ดยไม่เปน็ ธรรมต่อคนพกิ าร และให้หมายความ รวมถึงการกระทาหรืองดเว้นการกระทาใดท่ีกระทบต่อคนพิการแม้จะไม่มีจุดมุ่งหมายเป็นการเลือก ปฏิบัติต่อคนพิการโดยตรง แต่ผลของการกระทาน้ันทาให้คนพิการต้องเสียสิทธิประโยชน์ท่ีควรจะ ได้รับ เพราะเหตุผลแห่งความพิการด้วย ท้ังน้ี กฎหมายกาหนดให้คนพิการที่ได้รับหรือจะได้รับความ เสียหายจากการกระทาในลักษณะที่เป็นการเลือกปฏิบัติไม่เป็นธรรมต่อคนพิการสิทธิร้องขอต่อ คณะกรรมการสง่ เสริมและพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ คนพิการแหง่ ชาตใิ ห้มีคาสงั่ เพิกถอนการกระทาหรอื หา้ ม มิให้กระทาการนัน้ ได้

22 นอกจากน้ี จากการสารวจสภาพปัญหาในการจัดการศึกษาสาหรับผู้พิการ (กระทรวงศึกษาธิการ 2560)ได้รับการแก้ไขและมีการจัดให้คนพิการและเด็กด้อยโอกาส เข้าถึงบริการทางการศึกษาอย่างเท่า เทยี ม ท่ัวถึงและมีคณุ ภาพ ดว้ ยการมีส่วนร่วมของทุกภาคสว่ น (แผนปฏบิ ตั กิ ารประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 ของสานกั บรหิ ารงานการศึกษาพิเศษ) 1. คนพิการและเด็กด้อยโอกาส เข้าถึงบริการทางการศึกษาอย่างเท่าเทียมท่ัวถึง เสมอภาค ด้วย รูปแบบและวิธกี ารที่หลากหลาย 2. คนพิการและเด็กด้อยโอกาสได้รับการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ด้านทักษะวิชาการ ทักษะ อาชีพ และทักษะชีวิต รวมถงึ คุณธรรมจริยธรรม และสามารถดาเนินชีวิตในสงั คมได้อย่างมีความสุขตาม หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง 3. ครูและบุคลากรทางการศึกษามีความรู้ตามมาตรฐานวิชาชีพ มีทักษะเฉพาะทาง มี ประสบการณท์ างศาสตร์การศกึ ษาพเิ ศษ และการศึกษาสงเคราะห์ 4. ระบบส่ือ เทคโนโลยีและนวัตกรรมทางการศึกษาพิเศษและการศึกษาสงเคราะห์ มีคุณภาพ และสอดคล้องเหมาะสมกับความต้องการจาเป็นของผู้เรยี น 5. ระบบบริหารจดั การของสถานศึกษาเปน็ ไปตามหลกั ธรรมาภิบาลและเน้นการมีส่วนร่วมของทุก ภาคส่วน

23 บรรณนุกรม ภาษาไทย กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่นั คงของมนุษย์ (2556). ประกาศกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมั่นคง ของมนษุ ย์ เรอื่ ง ประเภทและหลักเกณฑ์ความพกิ าร (ฉบบั ที่ 2 ) พ.ศ.2556 กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมัน่ คงของมนุษย์ (2551). พระราชบญั ญัตกิ ารจดั การศกึ ษาสาหรบั คนพกิ าร พ.ศ.2551.pdf กระทรวงการพฒั นาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ (2546). พระราชบัญญตั ิคุม้ ครองเดก็ พ.ศ.2546.pdf กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความม่ันคงของมนุษย์ (2550). พระราชบญั ญัติส่งเสรมิ และพฒั นาคุณภาพชวี ิตคน พิการ พ.ศ.2550.pdf กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ (2550). พระราชบัญญตั สิ ่งเสรมิ และพัฒนาคุณภาพชีวติ คน พกิ าร พ.ศ.2550 (ปรับปรุงครัง้ ที่ 6).pdf กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมั่นคงของมนษุ ย์ (2556). พระราชบญั ญัติส่งเสรมิ และพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคน พกิ าร พ.ศ.2550 และทแี่ ก้ไขเพิม่ เติม (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ.2556.pdf กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่นั คงของมนษุ ย์ (2564). เร่ือง สถานการณค์ นพิการในประเทศไทย 30 มิถุนายน 2564 (รายไตรมาศ) กรมส่งเสรมิ และพฒั นาคุณภาพชวี ิตคนพกิ าร . (ออนไลน)์ . เขา้ ถงึ ได้ จาก :https://dep.go.th/images/uploads/files/situation_June64.pdf กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมั่นคงของมนุษย์ (2552). สานักงานสง่ เสริมและพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนพิการ แหง่ ชาติ เรือ่ ง คนพิการกบั สทิ ธิตามอนุสัญญาว่าดว้ ยสทิ ธคิ นพิการ Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD) . (ออนไลน)์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก : http://www.sedthailand.com/images/introc_1293368920/05.pdf กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สานกั งานสถติ แิ ห่งชาติ (2562). จานวนประชากรทั้งประเทศ และประชากรทพี่ กิ าร ปี พ.ศ. 2560 – 2564 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร.(2552). ประกาศกระทรวงศกึ ษาธกิ ารเร่อื ง กาหนดประเภทและหลักเกณฑ์ของคนพิการ ทางการศึกษา พ.ศ.2552 เลม่ 126 ตอนพเิ ศษ 80 ง. 24-28. กระทรวงศกึ ษาธิการ.(2553). พระราชบญั ญัตกิ ารจดั การศึกษาสาหรบั คนพิการ พ.ศ.2551 ใน: ราชกจิ จา นเุ บกษา. เล่ม 125 (ตอนท่ี 28 ก). หน้า 1-12.

24 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร.(2553). พระราชบญั ญัติการจดั การศึกษาสาหรบั คนพิการ พ.ศ.2551 และอนบุ ญั ญัตติ าม พระราชบัญญัติการจัดการศกึ ษาสาหรับคนพิการ จานวน 12 ฉบบั สานกั บรหิ ารงานการศึกษาพเิ ศษ สานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ.(2561). แผนการจดั การศกึ ษาสาหรับคนพิการ ฉบับที่ 3 (พ.ศ.2560 – 2564) สานกั บรหิ ารงานการศกึ ษาพเิ ศษ สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร. (2559). สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2559 (IMD 2016). กรุงเทพฯ : บริษัท 21 เซ็นจูร่ี จากัด. กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2559) สานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ. แผนพฒั นาการศกึ ษา ของกระทรวงศกึ ษาธิการ ฉบบั ท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564). กรงุ เทพฯ : ปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ เกรยี งศักด์ิ เจรญิ วงศศ์ กั ด์ิ. (2560). อนาคตใหมข่ องการศกึ ษาไทยในยคุ Thiland 4.0. , (ออนไลน)์ . เข้าถงึ ไดจ้ าก : http://www.li.mahidol.ac.th/conference2016/thailand4.pdf ดารณุ ี บุญครอง.(2560) บทความวิจยั วเิ คราะห์แนวทางการจดั การศกึ ษาไทยกับการขบั เคลือ่ นการศึกษา สยู่ ุคไทย แลนด์ 4.0 วารสารสารอาศรมวัฒนธรรมวลยั ลักษณ์ คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาต,ิ สานกั งาน.“ยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี พ.ศ. 2561 - 2580”. 2561. คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาต,ิ สานักงาน. “แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คม แห่งชาติ ฉบบั ท่ี12 พ.ศ. 2560 - 2564”. 2560. ภาษาอังกฤษ กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย์ (2550). EMPOWERMENT OF PERSONS WITH DISABILITIES ACT, B.E. 2550(2007).pdf

25 บทท่ี 2 นโยบายที่เก่ยี วขอ้ งกับการจัดการศกึ ษาพเิ ศษ เยาวชนผู้มีความต้องการพิเศษ มีอยู่ในสังคมของทุกประเทศ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ประเทศ ไทยเร่ิมมีการมีการจัดการศกึ ษาสาหรบั ผู้ที่มีความต้องการพิเศษ โดยกระทรวงศกึ ษาธิการ พ.ศ. 2478 มีการตราพระราชบัญญัติประถมศึกษาภาคบังคับ ประกาศยกเว้นให้เด็กพิการไม่ต้องเข้าเรียน และ พ.ศ. 2482 เป็นปีแรกที่มีการจัดการศึกษาพิเศษของประเทศไทย โดยกระทรวงศึกษาธิการเริ่ม จัดการเรียนการสอนให้แก่เด็กพิการประเภทต่าง ๆ ได้แก่ เด็กเรียนช้า เด็กท่ีมีความบกพร่องทาง สายตา เด็กท่ีมีความบกพร่องทางการได้ยิน เด็กท่ีมีความบกพร่องทางร่างกายและการเคลื่อนไหว รวมท้ังเด็กท่ีมีอาการเจ็บป่วยเร้ือรัง มีการจัดต้ังโรงเรียนเฉพาะความพิการแห่งแรกสาหรับเด็กที่มี ความบกพร่องทางสายตา หลังจากน้ัน เร่ิมมีการจัดต้ังโรงเรียนสาหรับสอนผู้ท่ีมีความต้องการพิเศษ เพม่ิ ข้นึ อย่างต่อเนื่อง (ขอ้ มูลจากกระทรวงศึกษาธิการ สานักบริหารงานการศึกษาพิเศษ,2561) จนถงึ ปจั จบุ ัน มโี รงเรยี นเฉพาะความพิการท้งั สิ้น 48 แห่ง ศูนยก์ ารศกึ ษาพิเศษ 77 แห่งกระจายอยูใ่ นแต่ละ จงั หวัดท่วั ประเทศ โรงเรียนเรยี นรว่ มและเรยี นรวม 22,625แหง่ และโรงเรยี นศึกษาสงเคราะห์ 51 แห่ง พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2545 และ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2553 มาตรา 10 ระบุว่า การจัดการศึกษา ต้องจัดให้บุคคลมีสิทธิ และโอกาส เสมอกันในการรับการศึกษาข้ันพ้ืนฐานไม่น้อยกว่าสิบสองปีท่ีรัฐต้องจัดให้อย่างทั่วถึงและ มีคุณภาพ โดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย การจัดการศึกษาสาหรับบุคคลซ่ึงมีความบกพร่องทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ สังคม การสื่อสารและการเรียนรู้ หรือมีร่างกายพิการ หรือทุพพลภาพหรือบุคคลซ่ึง ไม่ สามารถพ่ึงตนเองได้ หรือไม่มีผู้ดูแลหรือด้อยโอกาส ต้องจัดให้บุคคลดังกล่าวมีสิทธิและโอกาสได้รับ การศึกษาขั้นพนื้ ฐานเป็นพเิ ศษ โดยเฉพาะการศึกษาสาหรับคนพกิ าร ให้จัดตง้ั แต่แรกเกิดหรือแรกพบ ความพิการโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย และให้บุคคลดังกล่าวมีสิทธิได้รับสิ่งอานวยความสะดวก ส่ือ บริการ และ ความช่วยเหลืออ่ืนใดทางการศึกษา ตามหลักเกณฑ์และวิธีการท่ีกาหนดในกฎกระทรวง (กระทรวงศึกษาธกิ าร สานกั บรหิ ารงานการศึกษาพเิ ศษ, 2020)

26 พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ ทาให้หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาการต่ืนตัว ในการจัดการศึกษาให้กับบุคคลทม่ี คี วามตอ้ งการพิเศษ ในศตวรรษท่ี 21 ซึง่ เปน็ ยุคท่วี ทิ ยาศาสตร์และ เทคโนโลยีเจริญก้าวหน้า มีการปฏิรูปสังคม ตลอดจนมี การคิดค้นวิธีการต่าง ๆ ที่จะช่วยให้คนพิการ ได้รับการพัฒนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจัดการศึกษาสาหรับเด็กท่ีมีความต้องการพิเศษซึ่งมีการ พัฒนาขน้ึ มาตามลาดบั จงึ ถึงปจั จบุ ัน โดยกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวติ คนพิการและหนว่ ยงาน ท่ีเก่ียวข้องร่วมประชุมขับเคล่ือนแนวทางการส่งเสริมการจัดการศึกษาสาหรับคนพิ การนอกระบบ ตามนโยบายประจาปี 2563 เพ่ือเป็นการส่งเสริมจัดการศึกษาสาหรับคนพิการให้เข้าถึงสิทธิขั้น พ้ืนฐานทางการศึกษาอย่างเท่าเทียม โดยมีแนวทางหลักได้แก่ การสารวจสถานการณ์การศึกษาของ เด็กพกิ ารและการพัฒนาระบบแผนพฒั นาเดก็ พกิ ารรายบคุ คล (IEP) เลือกโมเดลและกิจกรรมมาใช้ให้ เหมาะสม โครงการปรบั บา้ นเปน็ ห้องเรียน เปล่ยี นพ่อ แมเ่ ป็นครู พิจารณาแนวทางจดั จ้างบุคลากรครู พีเ่ ลี้ยง และการสง่ เสริมการสร้างเจตคติของเพ่อื นรว่ มช้ันเรยี น(กรมส่งเสรมิ และพฒั นาคุณภาพชีวิตคน พิการ, 2563) นอกจากน้ี กระทรวงศึกษาธิการยังมีการขับเคล่อื นการจัดการศึกษาสาหรบั ผทู้ ี่มคี วามต้องการ พิเศษ มาโดยตลอด ตามพระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ พุทธศักราช 2551 และท่ี แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี 2) พุทธศักราช 2556 กาหนดให้กระทรวงศึกษาธิการ โดยสานักบริหารงาน การศึกษาพิเศษ สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน เป็นหน่วยงานหลัก รับผิดชอบในการ จัดทาแผนการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ เพื่อให้ความช่วยเหลือคนพิการและครอบครัว ในการ เตรียมความพร้อมและฟื้นฟูสมรรถภาพให้คนพิการ การจัดการศึกษาที่หลากหลายท้ังในระบบ นอก ระบบ ตามอัธยาศัย และการศึกษาทางเลือก โดยเฉพาะศูนย์การเรียนเฉพาะความพิการ ส่งเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษาสาหรับบุคคลท่ีมีความต้องการจาเป็นพิเศษในรูปแบบการเรียนรวม กระจายในทุกสานักงาน เขตพ้ืนที่การศึกษา เพ่ือรองรับคนพิการทุกคนให้ได้รับสิทธิและโอกาสใน การศกึ ษาอยา่ งเสมอภาคกนั (กระทรวงศึกษาธิการ, 2564)

27 2.1 พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาแหง่ ชาติ 2542 พระราชบัญญตั กิ ารศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ กาหนดใหบุคคลมสี ิทธแิ ละโอกาส เสมอกันในการรับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานไมนอยกวา สิบสองปและรัฐตองจัดใหอยางท่ัวถึงและมี คุณภาพ โดยไมเก็บคาใชจาย การจัดการศึกษาสาหรับบุคคลซ่ึงมีความบกพรองทางรางกาย จิตใจ สติปญญา อารมณสังคม การสื่อสารและการเรียนรูหรือมีรางกายพิการ หรือ ทุพพลภาพหรือบุคคล ซึ่งไมสามารถพึ่งตนเองไดหรือไมมีผูดแู ลหรือดอยโอกาสต้องจัดใหบุคคลดังกลาวมีสิทธิ และโอกาสได รับการศึกษาข้ันพื้นฐานเปนพิเศษ การศึกษาสาหรับคนพิการในวรรคสอง ใหจัดต้ังแตแรกเกิดหรือ เมอื่ พบความพิการ โดยไมเสยี คาใชจาย พระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ (ฉบบั ที่ 3) พ.ศ. 2553 มาตรา 3 ให้ ยกเลิกความในมาตรา 37 แห่งพระราชบัญญตั กิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ พ.ศ.2542 ซง่ึ แก้ไขเพ่ิมเติมโดยพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2545 และให้ใช้ ความต่อไปนี้ แทน “มาตรา 37 การบริหารและการจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานให้ ยึดเขตพ้ืนที่การศึกษา โดย คานึงถึงระดับของการศึกษาขั้นพื้นฐาน จานวนสถานศึกษา จานวนประชากร วัฒนธรรม และความ เหมาะสมดา้ นอ่ืนดว้ ย เวน้ แตก่ ารจดั การศกึ ษาข้นั พน้ื ฐานตามกฎหมายว่าด้วยการอาชวี ศึกษา ในกรณีท่ีเขตพน้ื ท่ีการศึกษาไม่อาจบรหิ ารและจดั การได้ ตามวรรคหนึง่ กระทรวงอาจจดั ให้ มี การศกึ ษาข้นั พ้นื ฐานดงั ตอ่ ไปน้ี เพ่อื เสรมิ การบริหารและการจัดการของเขตพนื้ ที่การศึกษากไ็ ด้ (๑) การจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานสาหรับบุคคลที่มีความบกพร่องทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ สังคม การส่อื สารและการเรยี นรู้ หรอื มรี ่างกายพกิ ารหรอื ทพุ พลภาพ

28 (๒) การจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานที่จัดในรูปแบบการศึกษานอกระบบหรือการศึกษา ตาม อธั ยาศยั (๓) การจดั การศึกษาขน้ั พืน้ ฐานสาหรบั บุคคลท่มี ีความสามารถพิเศษ (๔) การจัดการศกึ ษาทางไกล และการจัดการศึกษาที่ให้ บรกิ ารในหลายเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษา นอกจากน้ันพระราชบญั ญตั ิการจัดการศึกษาสาหรับคนพกิ าร พ.ศ. 2551 และท่ีแกไ้ ข เพมิ่ เติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556 ได้ระบุไว้ว่า คนพิการมีสิทธิได้รับการศึกษาโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายตั้งแต่ แรกเกิด หรือพบความพิการจนตลอดชีวิต พร้อมท้ังได้รับเทคโนโลยี สิ่งอานวยความสะดวก สื่อ บริการและ ความช่วยเหลืออ่ืนใดทางการศึกษา นอกจากน้ีก็มีสิทธิที่จะเลือกบริการทางการศึกษา สถานศึกษา ระบบ และรูปแบบการศึกษา โดยคานึงถึงความสามารถ ความสนใจ ความถนัดและความต้องการ จาเป็นพเิ ศษของ บคุ คลนั้น อีกทั้งยังมีสิทธิไดร้ บั การศึกษาที่มีมาตรฐานและประกนั คุณภาพการศกึ ษา รวมทั้งการจัดหลักสูตร กระบวนการเรียนรู้ การทดสอบทางการศึกษา ที่เหมาะสมสอดคลอ้ งกับความ ต้องการจาเป็นพิเศษของ คนพกิ ารแต่ละประเภทและบคุ คลด้วย (ราชกิจจานุเบกษา เลม่ 136/ตอนท่ี 57 ก/หน้า 1/1 พฤษภาคม 2562/พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับท่ี 19) พ.ศ. 2562) ดังน้ันรัฐและสถาบันการศึกษาจึงต้องจัดการศึกษาให้กับผู้ที่มีความต้องการพิเศษอย่างท่ัวถึง และสอดคล้องกบั ความตอ้ งการจาเปน็ ของผ้ทู ่มี คี วามตอ้ งการพิเศษ 2.2 พระราชบัญญัตสิ ่งเสริมคุณภาพชวี ติ คนพิการ 2550 ขอยกเฉพาะมาตราที่เกยี่ วขอ้ งกับการจัดการศกึ ษาพิเศษสาหรบั คนพิการ ดังนี้ มาตรา 20 คนพิการมีสิทธิเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้จากสิ่งอานวยความสะดวก อันเป็น สาธารณะตลอดจนสวัสดกิ ารและความช่วยเหลืออ่นื จากรฐั ดังต่อไปน้ี 1. การบริการฟ้ืนฟูสมรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทย์และค่าใช้จ่ายในการ รักษาพยาบาล ค่าอุปกรณ์เครื่องช่วยความพิการ และส่ือส่งเสริมพัฒนาการ เพ่ือปรับสภาพทาง

29 ร่างกาย จิตใจ อารมณ์สังคม พฤติกรรม สติปัญญา การเรียนรู้หรือเสริมสร้างสมรรถภาพให้ดีข้ึน ตามทีร่ ฐั มนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขประกาศกาหนด 2. การศึกษาตามกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติหรือแผนการศึกษาแห่งชาติ ตามความ เหมาะสมในสถานศึกษาเฉพาะหรือในสถานศึกษาท่ัวไป หรือการศึกษาทางเลอื ก หรือ การศึกษานอก ระบบ โดยให้หน่วยงานที่รับผิดชอบเก่ียวกับสิ่งอานวยความสะดวกสื่อ บริการ และ ความช่วยเหลือ อื่นใดทางการศึกษาสาหรบั คนพกิ ารให้การสนบั สนุนตามความเหมาะสม 3. การฟื้นฟูสมรรถภาพด้านอาชีพ การให้บริการที่มีมาตรฐาน การคุ้มครอง แรงงาน มาตรการเพื่อการมีงานทา ตลอดจนได้รับการส่งเสริมการประกอบอาชีพอิสระ และบริการ ส่ือ ส่ิง อานวยความสะดวกเทคโนโลยีหรือความช่วยเหลืออื่นใด เพ่ือการทางานและประกอบอาชีพ ของคน พกิ าร ตามหลกั เกณฑ์วิธกี าร และเง่ือนไขทรี่ ัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงานประกาศกาหนด 4. การยอมรับและมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางสังคม เศรษฐกิจและการเมืองอย่าง เต็มที่และมี ประสิทธิภาพบนพ้ืนฐานแห่งความเท่าเทียมกับบุคคลทั่วไป ตลอดจนได้รับสิ่งอานวยความ สะดวก และบรกิ ารตา่ ง ๆ ทจ่ี าเปน็ สาหรับคนพิการ 5. การช่วยเหลือให้เข้าถึงนโยบาย แผนงาน โครงการ กิจกรรม การพฒั นาและ บริการอนั เปน็ สาธารณะ ผลิตภัณฑ์ท่ีมีความจาเป็นต่อการดารงชีวิต การช่วยเหลือทางกฎหมายและ การจัดหา ทนายความวา่ ตา่ งแกต้ ่างคดีให้เป็นไปตามระเบียบทค่ี ณะกรรมการกาหนด 6. ข้อมูลข่าวสาร การส่ือสาร บริการโทรคมนาคม เทคโนโลยีสารสนเทศและการ สื่อสารและ เทคโนโลยีส่ิงอานวยความสะดวกเพื่อการสื่อสารสาหรับคนพิการทุกประเภทตลอดจน บริการสื่อ สาธารณะจากหน่วยงานของรฐั หรอื เอกชนท่ีไดร้ บั งบประมาณสนับสนุนจากรัฐ ตาม หลักเกณฑว์ ิธกี าร และเงอ่ื นไขท่ีรฐั มนตรวี ่าการกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารกาหนด ในกฎกระทรวง 7. บรกิ ารลา่ มภาษามอื ตามระเบียบท่คี ณะกรรมการกาหนด 8. สิทธิที่จะนาสัตว์นาทาง เคร่ืองมือหรืออุปกรณ์นาทาง หรือเคร่ืองช่วยความ พิการใด ๆ ติด ตัวไปในยานพาหนะหรือสถานที่ใด ๆ เพ่ือประโยชน์ในการเดินทาง และการได้รับ สิ่งอานวยความ สะดวกอนั เป็นสาธารณะ โดยได้รบั การยกเว้นค่าบรกิ าร ค่าธรรมเนียม และค่าเช่า เพิม่ เตมิ สาหรับสตั ว์ เคร่อื งมือ อปุ กรณห์ รือเคร่ืองชว่ ยความพกิ ารดงั กล่าว

30 9. การจัดสวัสดิการเบี้ยความพิการ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่คณะกรรมการ กาหนดใน ระเบียบ 10. การปรับสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย การมีผู้ช่วยคนพิการ หรือการจัดให้มี สวัสดิการอื่น ตามหลกั เกณฑ์และวธิ ีการทีค่ ณะกรรมการกาหนดในระเบียบ 11.ผู้ช่วยคนพิการ ให้มีสิทธิได้รับการลดหย่อนหรือยกเว้นค่าบริการ ค่าธรรมเนียมตาม ระเบยี บทคี่ ณะกรรมการกาหนด 12.คนพกิ ารที่ไม่มีผู้ดแู ลคนพิการ มีสิทธิได้รับการจัดสวัสดิการด้านท่ีอยู่อาศัยและ การเลย้ี งดู จากหน่วยงานของรัฐ ในกรณีที่มีสถานสงเคราะห์เอกชนจัดที่อยอู่ าศัยและสวัสดิการให้แล้ว รัฐต้องจัด เงินอุดหนุนให้แก่สถานสงเคราะห์เอกชนน้ัน ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่คณะกรรมการ กาหนดใน ระเบียบ 13.ผู้ดูแลคนพิการมีสิทธิได้รับบริการให้คาปรึกษา แนะนา ฝึกอบรมทักษะ การเลี้ยงดู การ จัดการศึกษา การส่งเสริมอาชีพและการมีงานทา ตลอดจนความช่วยเหลืออ่ืนใด เพ่ือให้พ่ึงตนเองได้ ตามหลักเกณฑ์และวธิ กี ารทค่ี ณะกรรมการกาหนดในระเบยี บ 14.คนพกิ ารและผดู้ ูแลคนพิการมีสิทธิไดร้ ับการลดหย่อนภาษหี รือยกเว้นภาษีตามท่ี กฎหมาย กาหนด 15.องค์กรเอกชนท่ีจัดให้คนพิการได้รับสิทธิประโยชน์ตามมาตราน้ีมีสิทธิได้รับการ ลดหย่อน ภาษีหรอื ยกเว้นภาษีเปน็ รอ้ ยละของจานวนเงนิ ค่าใชจ้ ่ายตามทก่ี ฎหมายกาหนด 2.3 พระราชบญั ญัติการจัดการศกึ ษาสาหรบั คนพิการ 2551 ประเด็นสาคัญที่ได้จากพระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ 2551 และที่แก้ไข เพม่ิ เตมิ (ฉบับท่ี 2) พ.ศ.2556 มดี งั ต่อไปนี้ หมวด 1 มาตรา 5 กลา่ วถึงสทิ ธิของคนพกิ ารทางการศึกษา ดังนี้ 1. ได้รับการศึกษาโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายตั้งแต่แรกเกิดหรือพบความพิการจนตลอดชีวิต พร้อมทั้ง ได้รับเทคโนโลยี สงิ่ อานวยความสะดวก สอื่ บรกิ ารและความชว่ ยเหลอื อ่ืนใดทางการศึกษา

31 2. เลือกบริการทางการศึกษา สถานศึกษา ระบบและรูปแบบการศึกษา โดยคานึงถึง ความสามารถ ความสนใจ ความถนดั และความต้องการจาเป็นพเิ ศษของบคุ คลนน้ั 3. ได้รับการศึกษาที่มีมาตรฐานและประกันคุณภาพการศึกษา รวมทั้งการจัดหลักสูตร กระบวนการเรียนรู้ การทดสอบทางการศึกษา ท่ีเหมาะสมสอดคล้องกับความต้องการจาเป็นพิเศษ ของคนพกิ ารแตล่ ะประเภทและบุคคล หมวด 1 มาตรา 6 กล่าวถึงสิทธิและการส่งเสริมพัฒนาศักยภาพของครูการศึกษาพิเศษเพื่อ ผ้เู รยี นทม่ี คี วามต้องการพิเศษ ดังน้ี 1.ให้ครกู ารศึกษาพเิ ศษในทกุ สังกดั มสี ิทธิได้รับเงนิ ค่าตอบแทนพเิ ศษตามท่กี ฎหมายกาหนด ให้ครูการศึกษาพิเศษ ครูและคณาจารย์ได้รับการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพ องค์ความรู้ การศึกษาต่อเนื่องและทักษะในการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ ทั้งนี้ตามหลักเกณฑ์ ที่ คณะกรรมการกาหนด หมวด 1 มาตรา 8 ได้กล่าวถงึ หน้าทขี่ องสถานศึกษา ดังนี้ 1.ให้สถานศึกษาในทุกสงั กัดจัดทาแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล โดยให้สอดคล้องกับความ ต้องการจาเป็นพิเศษของคนพิการ และต้องมีการปรับปรุงแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคลอย่าง น้อยปลี ะหนง่ึ คร้ัง ตามหลกั เกณฑ์และวธิ กี ารท่ีกาหนดในประกาศกระทรวง 2.สถานศึกษาในทุกสังกัดและศูนย์การเรียนเฉพาะความพิการอาจจัดการศึกษาสาหรับคน พิการทั้งในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย ในรูปแบบที่หลากหลายท้ังการเรียนร่วม การจัดการ ศึกษาเฉพาะความพิการ รวมถึงการให้บริการฟื้นฟูสมรรถภาพ การพัฒนาศักยภาพในการดารงชีวิต อสิ ระการพฒั นาทักษะพ้นื ฐานท่ีจาเปน็ การฝกึ อาชพี หรอื การบรกิ ารอืน่ ใด 3.ให้สถานศึกษาในทุกสังกัดจัดสภาพแวดล้อม ระบบสนับสนุนการเรียนการสอน ตลอดจน บริการเทคโนโลยี ส่ิงอานวยความสะดวก สื่อ บริการและความช่วยเหลืออ่ืนใดทางการศึกษา ท่ีคน พิการสามารถเขา้ ถงึ และใช้ประโยชนไ์ ด้ 4.ให้สถานศึกษาระดับอุดมศึกษาในทุกสังกัด มีหน้าที่รับคนพิการเข้าศึกษาในสัดส่วนหรือ จานวนที่เหมาะสม ทัง้ นี้ ใหเ้ ปน็ ไปตามหลกั เกณฑ์และวิธีการท่คี ณะกรรมการกาหนด

32 5.สถานศกึ ษาใดปฏเิ สธไมร่ บั คนพกิ ารเขา้ ศกึ ษา ให้ถือเป็นการเลอื กปฏิบัติโดยไม่เปน็ ธรรมตาม กฎหมาย 6.ให้สถานศึกษาหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องสนับสนุนผู้ดูแลคนพิการและประสานความร่วมมือ จากชุมชนหรือนักวิชาชีพเพ่ือให้คนพิการได้รับการศึกษาทุกระดับ หรือบริการทางการศึกษาท่ี สอดคล้องกบั ความตอ้ งการจาเป็นพเิ ศษของคนพกิ าร หมวด 1 มาตรา 9 ได้กล่าวถึงการจัดสรรงบประมาณ สาหรับการส่งเสริมการจัดการศึกษา สาหรับคนพกิ ารทางการศกึ ษา ดังนี้ 1.ให้รัฐจัดเงินอุดหนุนเพื่อส่งเสริมการวิจัยพัฒนาองค์ความรู้และเทคโนโลยีที่เก่ียวข้อง และ การพัฒนาครู บุคลากรทางการศึกษา ให้มีความรู้ ความเข้าใจ ทักษะและความสามารถในการจัด การศึกษาสาหรบั คนพกิ าร 2.ให้รัฐจัดสรรงบประมาณและทรัพยากรทางการศึกษาอ่ืนเป็นพิเศษให้เหมาะสม และ สอดคล้องกบั ความต้องการจาเปน็ พิเศษของคนพิการและสถานศกึ ษาท่ีจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ หมวด 1 มาตรา 10 ได้กลา่ วถงึ หน้าทขี่ องหนว่ ยงานทเ่ี ก่ียวข้อง ดังน้ี เพอื่ ประโยชน์ในการจดั การศึกษาสาหรับคนพิการ ให้ราชการสว่ นท้องถิน่ ออกข้อบญั ญัติ เทศ บญั ญตั ิ ข้อกาหนด ระเบียบหรือประกาศ แล้วแต่กรณี ให้เป็นไปตามพระราชบญั ญัตนิ ้ี หมวด 2 มาตรา 18 ได้กล่าวถึงหน้าที่ของหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องในการส่งเสริมการศึกษา สาหรบั ผพู้ กิ ารทางการศกึ ษา ดังนี้ ให้สานักบริหารงานการศึกษาพิเศษในสานักงานคณะกรรมการ การศึกษาข้นั พ้ืนฐานทาหนา้ ที่ เกย่ี วกับงานเลขานุการของคณะกรรมการ รวมท้ังใหม้ หี น้าท่ดี งั ต่อไปนี้ 1. ส่งเสริม สนับสนุน และประสานความร่วมมือในการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ ใน สถานศึกษา รวมท้ังประเมินและรายงานผลตอ่ คณะกรรมการ 2.สนับสนุนให้สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาจัดการเรียนร่วมแก่คนพิการในเขต พ้ืนท่ี รับผิดชอบอย่างทั่วถงึ และมคี ุณภาพ 3.วิจัย และพฒั นาคณุ ภาพการเรียนการสอนและการเรยี นรูข้ องคนพิการ

33 4.ผลิต วิจัย และพัฒนาเทคโนโลยีสิ่งอานวยความสะดวกเพ่ือการจัดการศึกษา สาหรับคน พกิ าร 5. ดาเนนิ การเก่ยี วกับการจัดสรรเทคโนโลยสี งิ่ อานวยความสะดวก 6. ดาเนนิ การเกีย่ วกับงานธุรการของกองทุน 7. สง่ เสริมสนับสนุนให้หน่วยงานทางการศึกษาสามารถผลติ และพัฒนาเทคโนโลยี สงิ่ อานวย ความสะดวกเพอ่ื การจัดการศกึ ษาสาหรบั คนพกิ าร 8. ประสาน ส่งเสริม สนับสนุน การจดั การศึกษาของสถานศึกษาเอกชน องค์กร ปกครองส่วน ท้องถิ่น รวมทั้งบุคคล ครอบครัว ชุมชน องค์กรชุมชน องค์กรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถาน ประกอบการ และสถาบันอนื่ ที่จัดการศกึ ษาสาหรบั คนพิการ 9. ประสานและส่งเสริมองค์กรปกครองสว่ นท้องถ่ิน ให้สามารถจัดการศึกษา สาหรับคนพกิ าร ให้สอดคล้องกบั นโยบายและมาตรฐานการศกึ ษา 10.ให้สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐานสนับสนุน กากับ ดูแล ให้สานัก บรหิ ารงานการศึกษาพเิ ศษปฏิบตั ิหนา้ ที่ใหเ้ ปน็ ไปอยา่ งมปี ระสิทธิภาพและประสทิ ธิผล 11.ให้ผู้อานวยการสานักบริหารงานการศึกษาพเิ ศษ เปน็ ผู้บังคับบัญชาและรับผดิ ชอบ ในการ ปฏิบัติราชการของสานักบริหารงานการศึกษาพิเศษให้เป็นไปตามนโยบาย แนวทาง และ แผนปฏิบัติ ราชการของกระทรวงและสานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน หมวด 2 มาตรา 19 กล่าวถึงบทบาทของสานักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษา ดังน้ี มาตรา 19 ให้สานักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีหน้าท่ีดาเนินการจัดการศึกษา โดยเฉพาะการ จัดการเรียนร่วม การนิเทศ กากับ ติดตาม เพ่ือให้คนพิการได้รับการศึกษาอย่างทั่วถึง และมีคุณภาพ ตามที่กฎหมายกาหนด เพ่ือให้การดาเนินการบรรลุวัตถุประสงค์ตามวรรคหน่ึง ให้สานักงาน คณะกรรมการ การศึกษาข้ันพ้ืนฐานให้การสนับสนุนทรัพยากร องค์ความรู้และบุคลากรที่มีความ เชยี่ วชาญเฉพาะด้านแก่สานกั งานเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษา หมวด 2 มาตรา 20 ให้สถานศึกษาเฉพาะความพิการของรัฐมีหน้าท่ีจัดการศึกษาตาม ภารกิจ แก่คนพิการ โดยมีฐานะเป็นนิตบิ คุ ค

34 หมวด 3 มาตรา 21 กล่าวถึง การจัดตั้งกองทุนสาหรับส่งเสริมการศึกษาสาหรับผู้พิการทาง การศึกษาดังนี้ มาตรา 21 ให้จัดต้ังกองทุนขึ้น เรียกว่า “กองทุนส่งเสริมและพัฒนาการศึกษา สาหรับคน พิการ” ในสานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานเพื่อใช้จ่ายในการส่งเสริมสนับสนุน และ พัฒนาการศกึ ษาสาหรบั คนพกิ ารอยา่ งเป็นธรรมและท่วั ถงึ โดยกองทุนประกอบด้วย 1. เงินและทรัพย์สินท่ีโอนมาจากเงินกองทุนการศึกษาสาหรับคนพิการตามระเบียบ กระทรวงศกึ ษาธกิ ารว่าดว้ ยกองทุนการศึกษาสาหรับคนพกิ าร พ.ศ. 2546 2. เงนิ อดุ หนุนจากรฐั บาล 3. เงินอุดหนุนจากองค์กรปกครองสว่ นท้องถนิ่ 4. เงนิ รายไดท้ ่ีไดจ้ ากการออกสลากหรือการจัดกิจกรรม 5. ดอกผลและผลประโยชนท์ ่ีเกดิ จากเงนิ หรือทรพั ย์สินของกองทุน 6. เงินหรอื ทรพั ยส์ ินที่มีผูบ้ ริจาคหรือมอบให้ 7. รายได้บางส่วนจากภาษีของสินค้าและบริการท่ีเป็นสาเหตุแห่งความพิการตามที่ กฎหมาย กาหนด 2.4 มาตรฐานการศึกษาพเิ ศษข้ันพน้ื ฐาน นโยบายการจัดการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ (กระทรวงศึกษาธิการ,2564) ตระหนักถงึ ความสาคัญของยุทธศาสตร์ชาติด้านการพัฒนา และเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ โดยเฉพาะ แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ประเด็นการพัฒนาศักยภาพคนตลอดช่วงชีวิต การสร้าง สภาพแวดล้อมที่เอ้ือต่อการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพมนุษย์ทุกช่วงวัย เพ่ือพัฒนาการเรียนรู้ที่ ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงในศตวรรษท่ี 21 และพหุปัญญาของมนุษย์ท่ีหลากหลาย ซึ่งผู้เรียนท่ีมี ความต้องการพิเศษ ต้องได้รับการศึกษาที่จัดโดยเฉพาะ มีหลักสูตรที่ยืดหยุ่น มีส่ือการเรียนการสอน และวธิ ีการวัดและประเมนิ ทีเ่ หมาะสมกับผู้เรยี น นโยบายการจดั การศึกษาของกระทรวงศึกษาธกิ าร ปงี บประมาณ พ.ศ.2564-2565 (กระทรวง ศึกษาธกิ า,2564) ท่ีสอดคล้องและช่วยเพิม่ โอกาสใหก้ บั ผ้เู รยี นท่มี ีความตอ้ งการพิเศษ สามารถเข้าถงึ การศกึ ษาท่ีมคี ณุ ภาพ ดังนี้

35 1.การปรบั ปรงุ หลกั สูตรและกระบวนการเรยี นรู้ให้ทันสมยั และทันการเปล่ยี นแปลงของโลกใน ศตวรรษที่ 21 โดยมงุ่ พฒั นาผเู้ รียนทกุ ระดบั การศึกษาใหม้ ีความรู้ ทักษะและคุณลักษณะ ท่ีเหมาะสม กบั บรบิ ทสังคมไทย 2.การพัฒนาคณุ ภาพและประสทิ ธภิ าพครูและอาจารย์ ในระดับการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐานและ อาชีวศึกษาให้มีสมรรถนะทางภาษาและดิจทิ ลั เพ่ือให้ครแู ละอาจารยไ์ ด้รบั การพัฒนาใหม้ สี มรรถนะ ท้งั ดา้ นการจัดการเรียนรดู้ ้วยภาษาและดิจิทลั สามารถปรับวิธกี ารเรยี นการสอนและการใช้ส่อื ทันสมยั และมีความรบั ผิดชอบตอ่ ผลลัพธท์ างการศึกษาทเี่ กิดกับผ้เู รียน 3.การปฏริ ปู การเรียนรู้ดว้ ยดจิ ิทัล ผ่านแพลตฟอร์มการเรยี นรดู้ ว้ ยดิจิทัลแห่งชาติ (NDLP) และ การสง่ เสรมิ การฝกึ ทักษะดจิ ิทลั ในชีวิตประจาวัน เพือ่ ใหม้ หี น่วยงานรับผดิ ชอบพัฒนาแพลตฟอร์มการ เรียนรู้ดว้ ยดจิ ิทัลแหง่ ชาติ ท่ีสามารถนาไปใชใ้ นกระบวนการจัดการเรยี นรูท้ ่ที ันสมยั และเขา้ ถึงแหล่ง เรียนร้ไู ดอ้ ย่างกว้างขวางผา่ นระบบออนไลน์ และการนาฐานขอ้ มลู กลางทางการศกึ ษา มาใชป้ ระโยชน์ ในการพฒั นาประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารและการจดั การศึกษา 4.การพฒั นาประสิทธิภาพการบรหิ ารและการจดั การศึกษา โดยการสง่ เสรมิ สนบั สนุน สถานศึกษาใหม้ ีความเป็นอิสระและคลอ่ งตัว การกระจายอานาจการบรหิ ารและการจดั การศกึ ษาโดย ใช้จงั หวดั เป็นฐาน โดยอาศัยอานาจตามกฎหมายการศกึ ษาแหง่ ชาติที่ได้รับการปรับปรงุ เพื่อกาหนดให้ มรี ะบบบริหารและการจดั การ รวมถึงการจัดโครงสรา้ งหน่วยงานใหเ้ ออ้ื ตอ่ การจดั การเรยี นการสอนให้ มคี ณุ ภาพ สถานศกึ ษาให้มีความเปน็ อสิ ระและคลอ่ งตัว การบริหารและการจดั การศกึ ษาโดยใช้ จงั หวัดเป็นฐาน มีระบบการบริหารงานบุคคลโดยยดึ หลักธรรมาภิบาล 5.การปรบั ระบบการประเมนิ ผลการศกึ ษาและการประกันคณุ ภาพ พร้อมจดั ทดสอบวดั ความรู้ และทักษะทจี่ าเปน็ ในการศึกษาต่อระดบั อดุ มศกึ ษาท้ังสายวิชาการและสายวิชาชีพ เพอ่ื ใหร้ ะบบการ ประเมนิ ผลการศึกษาทุกระดับและระบบการประกันคุณภาพการศึกษา ไดร้ บั การปรับปรุงใหท้ นั สมยั ตอบสนองผลลพั ธ์ทางการศกึ ษาได้อย่างเหมาะสม 6.การจัดสรรและการกระจายทรพั ยากรใหท้ ่วั ถงึ ทุกกลุ่มเปา้ หมาย รวมถึงการระดมทรพั ยากร ทางการศกึ ษาจากความรว่ มมอื ทกุ ภาคสว่ น เพือ่ ใหก้ ารจดั สรรทรพั ยากรทางการศึกษามีความเปน็

36 ธรรมและสรา้ งโอกาสให้กล่มุ เปา้ หมายไดเ้ ข้าถึงการศึกษาท่ีมคี ุณภาพทดั เทียมกลุ่มอืน่ ๆ กระจาย ทรัพยากรทงั้ บุคลากรทางการศึกษา งบประมาณและสอ่ื เทคโนโลยีไดอ้ ยา่ งทัว่ ถึง 7.การนากรอบคุณวฒุ แิ หง่ ชาติ National Qualifications Framework (NQF) และกรอบ คุณวฒุ ิอา้ งองิ อาเซียน ASEAN Qualification Reference Framework (AQRF) สู่การ ปฏบิ ัติ เปน็ การผลติ และการพัฒนากาลังคนเพื่อการพัฒนาประเทศ โดยใช้กรอบคุณวฒุ แิ หง่ ชาติ เชือ่ มโยงระบบการศึกษาและการอาชพี โดยใชก้ ลไกการเทียบโอนประสบการณ์ดว้ ยธนาคารหนว่ ยกติ และการจดั ทามาตรฐานอาชพี ในสาขาทสี่ ามารถอ้างองิ อาเซียนได้ 8.การพฒั นาเด็กปฐมวยั ให้ได้รับการดแู ลและพัฒนาก่อนเขา้ รบั การศกึ ษาเพอ่ื พัฒนารา่ งกาย จติ ใจ วนิ ยั อารมณ์ สงั คม และสตปิ ัญญาใหส้ มกับวัย เพื่อเปน็ การขับเคล่อื นแผนบรู ณาการ การ พัฒนาเดก็ ปฐมวัยตามพระราชบัญญตั กิ ารพัฒนาเดก็ ปฐมวัย พ.ศ. 2562 ส่กู ารปฏบิ ัติเป็นรปู ธรรม โดยหน่วยงานท่ีเกยี่ วขอ้ งนาไปเป็นกรอบในการจดั ทาแผนปฏบิ ตั กิ ารเพอื่ พฒั นาเด็กปฐมวัย และมีการ ตดิ ตามความก้าวหนา้ เปน็ ระยะ 9.การศึกษาเพ่ืออาชีพและสรา้ งขีดความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศ เพอ่ื ให้ผจู้ บ การศึกษาระดับปรญิ ญาและอาชีวศึกษามีอาชีพและรายไดท้ ีเ่ หมาะสมกับการดารงชพี และคุณภาพ ชวี ิตท่ดี ี มีส่วนช่วยเพม่ิ ขีดความสามารถในการแขง่ ขันในเวทีโลกได้ 10.การพลิกโฉมระบบการศึกษาไทย ดว้ ยการนานวตั กรรมและเทคโนโลยีท่ที ันสมัยมาใชใ้ นการ จดั การศึกษาทกุ ระดับการศกึ ษา เพือ่ ใหส้ ถาบนั การศกึ ษาทกุ แห่งนานวตั กรรมและเทคโนโลยที ่ี ทันสมัยมาใชใ้ นการจัดการศึกษาผา่ นระบบดจิ ทิ ลั 11.การเพม่ิ โอกาสและการเขา้ ถงึ การศกึ ษาท่มี ีคุณภาพของกลมุ่ ผดู้ ้อยโอกาสทาง การศกึ ษา และผเู้ รยี นทีม่ ีความตอ้ งการจาเป็นพเิ ศษ เพื่อเพ่มิ โอกาสและการเข้าถึงการศึกษาที่มี คุณภาพของกลมุ่ ผู้ด้อยโอกาสทางการศึกษา และผเู้ รียนท่ีมคี วามต้องการจาเปน็ พิเศษ

37 12.การจดั การศกึ ษาในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย โดยยึดหลักการเรียนรูต้ ลอดชวี ติ และการมสี ว่ นร่วมของผ้มู สี ่วนเกยี่ วขอ้ ง เพือ่ เพ่มิ โอกาสและการเข้าถงึ การศึกษาท่มี คี ณุ ภาพของกล่มุ ผ้ดู อ้ ยโอกาสทางการศกึ ษาและผูเ้ รียนท่ีมีความต้องการจาเปน็ พิเศษ นโยบายระยะเร่งด่วน (Quick Win) ของกระทรวงศึกษาธกิ าร (กระทรวงศกึ ษาธกิ าร, 2564) 1.ความปลอดภยั ของผ้เู รยี น โดยจัดให้มรี ูปแบบ วธิ กี าร หรอื กระบวนการในการดูแลชว่ ยเหลือ นกั เรยี น เพือ่ ให้ผเู้ รียนเกิดการเรยี นรู้อยา่ งมคี ณุ ภาพ มีความสขุ และไดร้ ับการปกป้องคุม้ ครองความ ปลอดภัยท้ังดา้ นรา่ งกายและจติ ใจ รวมถึงการสร้างทักษะใหผ้ ู้เรยี นมคี วามสามารถในการดูแลตนเอง จากภยั อันตรายตา่ ง ๆ ทา่ มกลางสภาพแวดลอ้ มทางสังคม 2.หลักสูตรฐานสมรรถนะ มุ่งเน้นการจัดการเรียนรทู้ หี่ ลากหลายโดยยึดความสามารถของผู้เรียน เปน็ หลกั และพฒั นาผเู้ รียนใหเ้ กิดสมรรถนะท่ตี ้องการ 3.ฐานข้อมูล Big Data มงุ่ พัฒนาการจดั เกบ็ ข้อมูลอยา่ งเปน็ ระบบและไมซ่ ้าซอ้ น เพอ่ื ใหไ้ ด้ ข้อมลู ภาพรวมการศกึ ษาของประเทศทมี่ คี วามครบถว้ น สมบูรณ์ ถูกต้องเปน็ ปัจจุบัน และสามารถ นามาใชป้ ระโยชนไ์ ด้อยา่ งแท้จริง 4.ขับเคลือ่ นศนู ยค์ วามเปน็ เลศิ ทางการอาชวี ศึกษา (Excellent Center) สนับสนนุ การ ดาเนินงานของศนู ยค์ วามเป็นเลศิ ทางการอาชีวศกึ ษา (Excellent Center) ตามความเปน็ เลิศของแต่ ละสถานศกึ ษาและตามบรบิ ทของพ้ืนที่ สอดคลอ้ งกบั ความต้องการของประเทศทงั้ ในปจั จุบนั และ อนาคต ตลอดจนมีการจดั การเรยี นการสอนดว้ ยเครอ่ื งมอื ท่ที ันสมัย สอดคล้องกบั เทคโนโลยปี จั จุบัน 5.พฒั นาทกั ษะทางอาชีพ ส่งเสริมการจัดการศกึ ษาท่ีเนน้ พฒั นาทักษะอาชพี ของผเู้ รียน เพ่อื พฒั นาคณุ ภาพชวี ิต สรา้ งอาชพี และรายไดท้ ี่เหมาะสม และเพ่ิมขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั ของ ประเทศ 6.การศกึ ษาตลอดชีวิต การจดั เรียนรตู้ ลอดชีวติ สาหรบั ประชาชนทุกชว่ งวยั ใหม้ ีคณุ ภาพและ มาตรฐาน ประชาชนในแต่ละชว่ งวัยไดร้ บั การศึกษาตามความตอ้ งการอย่างมมี าตรฐาน เหมาะสมและ

38 เต็มตามศกั ยภาพต้ังแต่วัยเด็กจนถงึ วยั ชรา และพัฒนาหลกั สตู รที่เหมาะสมเพอื่ เตรียม ความพรอ้ มใน การเขา้ สสู่ ังคมผูส้ ูงวยั 7.การจัดการศึกษาสาหรบั ผทู้ ีม่ คี วามตอ้ งการจาเปน็ พเิ ศษ ส่งเสริมการจดั การศกึ ษาใหผ้ ้ทู ี่มี ความต้องการจาเปน็ พิเศษได้รับการพฒั นาอยา่ งเต็มศักยภาพ สามารถดารงชวี ติ ในสงั คมอยา่ งมเี กียรติ ศักด์ศิ รีเทา่ เทียมกบั ผูอ้ ืน่ ในสังคม สามารถช่วยเหลือตนเอง และมสี ว่ นร่วมในการพฒั นาประเทศ จัดทาแผนการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2560 – 2564) เพื่อเป็นแผน แม่บท สาหรับหน่วยงานและองค์กรเครือข่ายนาไปใช้เป็นกรอบทิศทางการพัฒนาการจัดการศึกษา สาหรับคนพิการ ตามบทบาทภารกิจ ท้ังด้านปริมาณ จานวนคนพิการได้รับการศึกษาในระดับ การศึกษาที่สูงขึ้น โดยเฉพาะระดับอาชีวศึกษาและ อุดมศึกษา ส่งผลให้คนพิการมีงานทาเพิ่มมากขน้ึ สามารถพ่ึงพาตนเองได้ ด้านคุณภาพ คนพิการได้รับการคัดกรอง การฟ้ืนฟูสมรรถภาพ และได้รับ การให้บริการช่วยเหลือระยะ แรกเร่ิม มีการพัฒนารูปแบบการจัดการศึกษาที่หลากหลายท้ังในระบบ นอกระบบ ตามอัธยาศัย และการศึกษาทางเลอื ก โดยเฉพาะศูนย์การเรียนเฉพาะความพิการ สง่ เสริม สนับสนุนการจัด การศึกษาสาหรับบุคคลท่ีมีความต้องการจาเป็นพิเศษในรูปแบบการเรียนรวม กระจายในทุกสานักงาน เขตพ้ืนที่การศึกษา เพื่อรองรับคนพิการทุกคนให้ได้รับสิทธิและโอกาสใน การศึกษาอย่างเสมอภาคกัน ด้านประสิทธิภาพ หน่วยงานท่ีจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ ส่งเสริม และกากับดูแลการศึกษาทุกระดับและทุกประเภท กาหนดนโยบาย แผน และมาตรฐานการศึกษา สนับสนุนทรัพยากรเพ่ือการศึกษา ติดตาม ตรวจสอบ และ ประเมินการจัดการศึกษา เพ่ือให้ทุกคน ได้รับการศึกษาอย่างมีคุณภาพ สามารถ ประกอบอาชีพ และอยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข รวมทั้งการ จัดการศึกษาสาหรับคนพิการทุกประเภท ครอบคลุมจานวนคนพิการท้ัง 9 ประเภทความพิการ ตาม ประกาศกระทรวงศึกษาธกิ าร (กระทรวงศกึ ษาธิการ, 2564) กระทรวงศึกษาธิการได้กาหนดให้สถานศึกษาจัดการศึกษา โดยยืดถือมาตราฐานการศึกษา พิเศษขั้นพ้ืนฐานท่ีจัดให้สาหรับบุคคลที่มีความพิการ อุดมการณ์ของการจัดการศึกษาพิเศษขั้น พื้นฐาน คือ การจัดการศึกษาสาหรับบุคคลซึ่งมีความบกพร่องทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ สังคม การส่ือสาร และการเรียนรู้ หรือมีร่างกายพิการ หรือทุพพลภาพ หรือบุคคลซ่ึง ไม่สามารถ พึ่งตนเองได้ บุคคลดังกล่าวข้างต้นมีสิทธิและโอกาสได้รับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานเป็นพิเศษตั้งแต่ แรก เกิดหรือแรกพบความพกิ าร จึงมุ่งเน้นการจัดการศึกษาให้ผู้ท่ีมีความต้องการพิเศษ มีคุณลกั ษณะท่ีพึง

39 ประสงค์และมีรากฐานที่ดีในการพัฒนาตนเอง เพ่ือเป็นพลเมืองท่ีดีของไทยและของโลก สามารถ ดารงชวี ติ ได้อยา่ งมีความสขุ และสามารถประกอบอาชพี ได้ตามศักยภาพของตน หลักการสาคัญของการจัดการศึกษาพเิ ศษขัน้ พน้ื ฐาน ที่กระทรวงศึกษาได้กาหนดไว้ ไดแ้ ก่ 1.กาหนดแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program: IEP) เพ่ือพัฒนาผู้เรียนให้ครอบคลุมท้ังด้าน ร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความรู้และคุณธรรม ให้เต็มตาม ศักยภาพและสอดคล้องกับความต้องการจาเปน็ พเิ ศษของูผเ้ รียนแตล่ ะบุคคล 2. พัฒนาผู้เรียนให้มีความสานึกในความเป็นไทย มีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ มีความรู้และ ทกั ษะท่จี าเป็นต่อการดารงชีวติ 3.ให้ความเสมอภาคทางการศกึ ษาโดยทุกคนมีสิทธิไดร้ บั การศกึ ษาข้ันพน้ื ฐานไมน่ อ้ ยกว่า 12 ปี 4.ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของหน่วยงานต่างๆในการบริหารจัดการศึกษาข้นั พ้ืนฐานสาหรับผูท้ ่มี ี ความต้องการพเิ ศษ 5.จัดการศึกษาให้สอดคล้องกับนรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 พระราชบญั ญัตกิ ารศึกษาแห่งชาติพ.ศ.2542และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม(ฉบับท่ี2) พ.ศ. 2545 และ(ฉบับท่ี 3) พ.ศ.2553 พระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ พ.ศ. 2551 พระราชบัญญัติส่งเสริม และพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนพิการ พ.ศ. 2560 2.5.นโยบายและยุทธศาสตร์การขับเคล่ือนการปฏิรูปการศึกษาด้านการเพ่ิมโอกาสทางการศึกษา และการเรียนร้ขู องคนไทย กระทรวงศกึ ษาธิการ โดยสานกั บรหิ ารงานการศึกษาพเิ ศษ สานกั งานคณะกรรมการการศึกษา ขั้นพ้ืนฐาน จัดทาแผนการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ ฉบับท่ี 3 (พ.ศ. 2560 – 2564) เพ่ือใช้เป็น กรอบทิศทางการพัฒนาการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ เป็นเป้าหมายในการให้หน่วยงานและ องค์กรเครือข่ายนาไป ดาเนินงานด้านการศึกษาสาหรับผู้เรียนท่ีมีความต้องการพิเศษ ตามกฎ ระเบยี บและนโยบายท่ีเกย่ี วข้อง

40 1. พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2545 และ (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2553 ได้ระบุตามความในมาตรา 8 (2) ให้สังคมมีส่วนร่วมในการจัด การศึกษา มาตรา 9 (5) ระดมทรัพยากรจากแหล่งต่าง ๆ มาใช้ในการจัดการศึกษา มาตรา 9(6) การมี ส่วนร่วม ของบคุ คล ครอบครวั ชุมชน องคก์ รชมุ ชน องคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่ิน และมาตรา 10 วรรคสอง และ วรรคสาม ระบุว่า “การจัดการศึกษาสาหรับบุคคลที่มีความบกพร่องทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ สังคม การสื่อสารและการเรียนรู้ หรือมีร่างกายพิการ หรือทุพพลภาพหรือบุคคลซ่ึงไม่ สามารถพ่ึงตนเองได้ หรือไม่มีผู้ดูแล หรือด้อยโอกาส ต้องจัดให้บุคคลดังกล่าวมีสิทธิและโอกาสได้รับ การศึกษาข้ันพื้นฐานเป็นพิเศษ ต้ังแต่แรกเกิดหรือพบความพิการ โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายและให้บุคคล ดงั กล่าวมีสทิ ธิ ได้รับสิ่งอ านวยความสะดวก ส่ือ บริการ และความช่วยเหลอื อ่ืนใดทางการศึกษา ตาม หลกั เกณฑ์และวิธกี าร ทีก่ าหนดในกฎกระทรวง” 2. พระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ พ.ศ. 2551 และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2556 มีสาระสาคัญ คอื ให้คนพกิ ารได้รับการศึกษาโดยไม่เสยี ค่าใช้จ่ายต้ังแต่แรกเกิดหรือพบ ความพิการ จนตลอดชีวิตสามารถได้รับเทคโนโลยี สิ่งอ านวยความสะดวก ส่ือ บริการและความ ช่วยเหลืออ่ืนใด ทางการศึกษา พร้อมทั้ง เลือกบริการทางการศึกษา สถานศึกษา ระบบและรูปแบบ การศึกษา โดยคานึงถึง ความสามารถ ความสนใจ ความถนัดและความต้องการจาเป็นพิเศษของ บุคคลนั้น ผ่านการศึกษาท่ีมีมาตรฐานและประกันคุณภาพการศึกษา รวมทั้งการจัดหลักสูตร กระบวนการเรียนรู้ การทดสอบ ทางการศึกษา ท่ีเหมาะสมสอดคลอ้ งกับความต้องการจจาเปน็ พิเศษ ของคนพกิ ารแต่ละประเภทและบุคคล 3. ยุทธศาสตร์การพัฒนาภายใต้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ไดก้ าหนดยุทธศาสตรท์ ี่ 2 การสร้างความเปน็ ธรรมลดความเหลือ่ มล้าในสังคม มงุ่ เน้น การลดความเหลื่อมล้าในทุกมิติเพื่อสร้างความปรองดองในสังคม การสร้างโอกาสให้ทุกคนใน สังคมไทยสามารถเข้าถงึ ทรัพยากร แหล่งทุนในการประกอบอาชีพ เพือ่ ยกระดบั รายได้และขบั เคลื่อน เศรษฐกิจฐานราก โดยในส่วนคนพิการ เน้นการสร้างโอกาสการเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพอย่าง ต่อเนื่อง โดยไม่ถูกจากัดศักยภาพจากสภาพครอบครัว พื้นท่ี และสภาพร่างกาย ซ่ึงกลไกในการ ขับเคลอ่ื นยุทธศาสตร์ ดังกล่าวนน้ั คือ รัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจักรไทย พทุ ธศักราช 2560 ทไ่ี ด้ระบุ ถึงหน้าท่ีของรัฐ ในการลดความเหล่ือมล้าและกาหนดสิทธิเสรีภาพของปวงชนชาวไทย ซึ่งครอบคลุม

41 ถงึ การให้คนพิการ ได้รับความชว่ ยเหลือให้สามารถด ารงชีวิตได้อย่างมีคณุ ภาพ และคุ้มครองป้องกันมิ ใหบ้ คุ คลดังกล่าว ถูกใชค้ วามรุนแรงหรือปฏิบตั อิ ย่างไม่เปน็ ธรรม 4. ยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560 – 2579) กาหนดวิสัยทัศน์“ประเทศมี ความ มั่นคง มั่งค่ัง ยั่งยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ด้วยการพัฒนาตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” นาไปสู่การพัฒนาให้คนไทยมีความสุข และตอบสนองต่อการบรรลุซ่ึงผลประโยชน์แห่งชาติ ในการที่ จะพัฒนา คุณภาพชีวิต สร้างรายได้ระดับสูง เป็นประเทศพัฒนาแล้ว และสร้างความสุขของคนไทย สงั คมมีความม่ันคง เสมอภาคและเป็นธรรม ประเทศสามารถแข่งขนั ได้ในระบบเศรษฐกิจ โดยอนาคต ประเทศไทย ปี2579 คนไทยในอนาคต มีศักยภาพในการร่วมกันพัฒนาประเทศ สามารถปรับตัว รองรับบรบิ ทการพัฒนาใน อนาคต มีความพรอ้ มทั้งกาย ใจ สติปญั ญา มที กั ษะในการวเิ คราะหอ์ ยา่ งมี เหตุผล มีการเรียนรู้ตลอดชีวิต มีภูมิคุ้มกันต่อการเปลี่ยนแปลง มีจิตสานึกวัฒนธรรมท่ีดีงาม รู้คุณค่า ความเป็นไทย และมีความรับผิดชอบ เป็นรากฐานท่ีมั่นคงของชุมชนสังคม รักชาติ และสถาบัน พระมหากษัตริย์ และสังคมไทยเป็นสังคมที่เป็นธรรม มีความเหลื่อมล้าน้อย อัตราความยากจนลดลง มีการกระจายโอกาสการเข้าถึงทรัพยากรการสร้างฐานอาชีพ บริการทางสังคมที่มีคุณภาพ และ กระบวนการยุตธิ รรมอย่างทั่วถึง ไม่คอรัปช่ัน โดยท่ีประชาชน ทุกช่วงวัยมีคุณภาพชีวิตท่ีดี ครอบครัว อยู่ดีมสี ุข 5. ทิศทางแผนการศึกษาแห่งชาติ (พ.ศ. 2560 – 2579) ท่ีกาหนดจุดมุ่งหมายของ การจัดการ ศึกษา ให้การศึกษาเป็นเคร่ืองมือ/กลไกในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้มีความเป็นพลเมือง มีทักษะ ความรู้ความสามารถ และสมรรถนะในการปฏิบัติงานที่ตอบสนองความต้องการของตลาดแรงงาน และการพัฒนาประเทศ และดารงชีวิตในสังคมอย่างเป็นสุข โดยเน้นการเพ่ิมโอกาสและความเสมอ ภาค ในการเข้าถึงบริการทางการศึกษาท่ีมีคุณภาพและมาตรฐาน เพื่อพัฒนาขีดความสามารถให้เต็ม ตาม ศกั ยภาพท่ีมีอยูใ่ นตวั ตนของแต่ละบุคคล 6. พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ.2550 และท่ีแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2556 และกฎกระทรวงอื่นๆ ท่ีเกี่ยวข้อง ส่งเสริมให้คนพิการได้รับโอกาส สิทธิ การ สงเคราะห์ การพัฒนา การจ้างงานและการฟืน้ ฟูสมรรถภาพคนพกิ าร ฯลฯ 7. กฎกระทรวงกาหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ จาก ข้อมูลข่าวสาร การสอ่ื สาร บริการโทรคมนาคม เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร เทคโนโลยี สิ่งอ านวยความสะดวกเพ่ือการสื่อสาร และบริการส่อื สาธารณะ สาหรับคนพิการ พ.ศ.2554

42 8. กฎกระทรวง กาหนดหลักเกณฑ์และวิธีการให้คนพิการมีสิทธิได้รับส่ิงอานวยความสะดวก สื่อ บรกิ าร และความช่วยเหลืออนื่ ใดทางการศึกษา พ.ศ.2550 9. ปฏิญญาสากลว่าดว้ ยสิทธิมนษุ ยชน เปน็ กฎบัตรท่ีแสดงถึงความเชื่อม่ันในสิทธิมนษุ ยชน ข้ัน พ้ืนฐานในศักด์ิศรี คุณค่าตัวบุคคลและในความเสมอภาคแห่งสิทธิของทั้งชายและหญิง ส่งเสริม ความกา้ วหนา้ ทางสงั คม ตลอดจนมาตรฐานแห่งชาตใิ ห้ดขี นึ้ มีเสรภี าพมากขึ้น 10. ปฏิญญาว่าด้วยสิทธิคนพกิ ารไทย พ.ศ.2541 รัฐบาลไทยได้ตระหนักถึงสทิ ธิของ คนพกิ าร ไทยโดยผู้แทนจากองค์กรท่ีเกี่ยวขอ้ งกับคนพิการทั้งภาครัฐและเอกชน และองค์กรคนพกิ ารได้ร่วมกัน จัดทาปฏิญญาว่าด้วยสิทธิคนพิการไทย ซ่ึงได้รับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี เม่ือวันท่ี 10 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2541 มีสาระทสี่ าคัญเกีย่ วข้องกับการศึกษาสาหรับคนพกิ าร ดังน้ี 10.1 คนพิการ มีศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ มีสิทธิและเสรีภาพแห่งบุคคล ย่อมได้รับ ความคมุ้ ครองในฐานะพลเมืองไทยตามรฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทยและมสี ทิ ธิต่าง ๆ ตามที่ระบุ ไว้ ภายใต้ปฏิญญาฉบับน้ี โดยไม่มีข้อยกเว้นใด ๆ และปราศจากการแบ่งแยกเช้ือชาติ ศาสนา การเมอื ง ภาษา ถ่ินก าเนดิ เพศ อายุ หรอื สถานะอ่นื ใด 10.2 คนพิการ มสี ทิ ธแิ สดงความคิดเห็น และมีสว่ นร่วมในกจิ กรรมทางการเมอื ง 10.3 คนพิการ มีสิทธิเข้าร่วมในการตัดสินใจกาหนดนโยบายและแผนงานทุกด้าน ที่ เกย่ี วกบั คนพกิ ารทั้งในระดับชาติและระดบั ท้องถิน่ 10.4 คนพิการ มีสิทธิได้รับการดูแลฟ้ืนฟูสมรรถภาพและพัฒนาตั้งแต่แรกเกิด และ แรกเริ่มที่พบความพิการ รวมท้ังผู้ปกครองและครอบครัวของคนพิการต้องได้รับการสนับสนุนจากรัฐ ในทุกด้านเพ่ือให้สามารถฟื้นฟูสมรรถภาพและพัฒนาคนพิการอย่างเต็มตามศักยภาพ และสอดคล้อง กับ ความต้องการของแตล่ ะบุคคล 10.5 คนพิการ มีสิทธิได้รับบริการฟื้นฟูสมรรถภาพ เพื่อให้สามารถด ารงชีวิตอย่างอิสระ ได้ดว้ ยตนเองอยา่ งเต็มศักยภาพของแตล่ ะบคุ คล 10.6 คนพิการ มีสิทธิและโอกาสได้รับการศึกษาอย่างมีคุณภาพในทุกระดับทุกรูปแบบ ของการจัดการศึกษาตามความต้องการของคนพิการอย่างเท่าเทียมกับบุคคลทั่วไป ท้ังการศึกษาใน ระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอธั ยาศยั เพ่ือการส่งเสรมิ การศึกษาอย่างต่อเน่ืองตลอด ชีวติ โดยไมม่ กี ารจากดั กีดกัน เลอื กปฏบิ ัติ หรอื ข้อยกเว้นใด ๆ

43 10.7 คนพกิ าร มสี ทิ ธิและโอกาสได้รับการเตรยี มความพร้อมด้านอาชีพ การฝกึ อาชพี การ ประกอบอาชีพ ทุกประเภท ได้รับการจ้างงานหรือว่าจ้างเข้าทางานตามความต้องการและ ความสามารถ โดยได้รบั ค่าตอบแทน และสวัสดิการ ไดร้ ับความก้าวหนา้ รวมทั้งได้เขา้ ร่วมเปน็ สมาชิก สหภาพแรงงานโดย ไมม่ กี ารกดี กนั หรอื เลอื กปฏิบัติ 10.8 คนพกิ าร มีสิทธไิ ดร้ ับการปกปอ้ งคุ้มครองจากการถูกคุกคามทางเพศ ทาร้ายรา่ งกาย และจิตใจ กักขัง เอารัดเอาเปรียบ หรือการแสวงหาประโยชน์ใด ๆ จากความพิการ ทั้งน้ีให้ได้รับ ความช่วยเหลอื ทางด้านกฎหมายเช่นเดยี วกบั บุคคลทั่วไป 10.9 คนพิการ มีสิทธิอยู่ร่วมกับครอบครัว ชุมชนของตน และมีส่วนร่วมอย่างเต็มท่ี ใน กิจกรรมของครอบครัว ชมุ ชน และสงั คม 10.10 คนพิการ มีสิทธิได้รับส่ิงอานวยความสะดวก บริการ และความช่วยเหลือจากรัฐ เพอื่ ให้สามารถดารงชวี ติ อยใู่ นสงั คมไดเ้ ช่นเดยี วกับบุคคลท่ัวไป 10.11 คนพิการ มีสิทธิได้รับการเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ให้ครอบครัว ชุมชน และ สงั คมไดร้ ับรู้และเข้าใจคนพิการในทางสร้างสรรค์ โดยเฉพาะในเร่อื งสิทธิ ศักยภาพ และความสามารถ รวมท้ังการบาเพ็ญประโยชน์ของคนพกิ าร 10.12 คนพิการ มีสิทธิได้รับและเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร โดยเฉพาะเรื่องที่เก่ียวข้องกับสิทธิ ของคนพิการ ท้ังนี้ ต้องได้รับการสนับสนุนให้มีส่ือทุกประเภทท่ีเหมาะสมกับความพิการ รวมทั้งต้อง จดั ใหม้ ี ล่ามภาษามอื อกั ษรเบรลล์ สอื่ อเิ ล็กโทรนิกส์ หรืออปุ กรณพ์ ิเศษอ่นื ๆ ท่ีใชใ้ นการสื่อสาร 10.13 คนพิการ และครอบครัว ชุมชน สังคม มีสิทธิได้รับและเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร เพื่อ ทราบถงึ สทิ ธอิ ันระบุไว้ในปฏิญญาฉบับนี้โดยทว่ั ถงึ 10.14 รัฐต้องให้ความสาคัญและปฏิบัติตามพนั ธสัญญาท่ีเก่ียวข้องกับคนพกิ าร ซ่ึงลงนาม หรอื ตกลงรว่ มกันในระดบั ประเทศ และระดบั นานาชาติ 11. แผนปฏิบตั ิการระดับโลกด้านคนพกิ าร มีวาระเพอื่ การปฏิบตั แิ ละกฎมาตรฐานเก่ยี วกับคน พกิ าร ซ่ึงมีจดุ ประสงค์เพ่ือพัฒนาคนพิการโดยสง่ เสริมสนับสนุนให้เกิดมาตรการอนั จะเปน็ ผลดแี ก่การ ป้องกันความพิการ การรักษาพยาบาลและการฟื้นฟูสมรรถภาพคนพิการ ด้วยการตระหนักถึง เป้าหมาย ของการมีโอกาสและการมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ของคนพิการในการดารงชีวิตในสังคม ตลอดจนการพัฒนา ความเสมอภาคกับคนทั่วไปให้เป็นจริง จากแนวคิดและแนวทางดังกล่าวจึง กาหนดเปน็ ทิศทาง ดงั นี้

44 11.1 ส่งเสริมให้คนพิการ ครอบครัว ชุมชน และสังคม มีเจตคติเชิงสร้างสรรค์ และมีส่วน ร่วมในการจดั การศกึ ษาสาหรบั คนพกิ ารทุกประเภทในระดบั การศกึ ษาข้นั พื้นฐาน 11.2 เร่งเพิ่มประสทิ ธภิ าพการดาเนนิ งานการจัดการศกึ ษาพิเศษสาหรับคนพกิ าร ในระดบั การศึกษาข้ันพนื้ ฐาน และจัดบริการพัฒนาสมรรถภาพคนพกิ ารในระบบการให้บรกิ ารชว่ ยเหลือ ระยะ แรกเร่ิม (Early Intervention : EI) ตามแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program : IEP) และตามแผนการสอนรายบุคคล (Individual Implementation Plan : IIP) และให้มีสิทธิได้รับส่ิงอ านวยความสะดวก ส่ือ บริการ และความช่วยเหลืออื่นใดทางการศึกษา ตามหลกั เกณฑ์ และวิธกี ารทก่ี าหนดในกฎกระทรวง 11.3 ส่งเสริมการวิจัยและพัฒนา รวมท้ังสนับสนุนให้น าผลการวิจัยเป็นเคร่ืองมือกาหนด แนวทางการดาเนนิ งานการจดั การศึกษาพเิ ศษสาหรับคนพกิ ารในทุกระดับ และทุกระบบการศกึ ษา 11.4 เสรมิ สรา้ งความเข้มแข็งของสถานศกึ ษาท่ีจดั การศึกษาพิเศษในทุกภาคสว่ น พรอ้ มทัง้ จัดระบบการสนับสนุนการประสานงานแบบเครือขา่ ยขององค์กรภาครัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้องกับ คน พิการด้านการศึกษา ด้านการแพทย์ ดา้ นสงั คม และดา้ นการประกอบอาชีพ เพื่อให้เกิดการดาเนนิ งาน การจัด การศึกษาพเิ ศษสาหรับคนพิการในทกุ ระดับ และทกุ ระบบการศึกษาอยา่ งบรู ณาการ 11.5 พัฒนากองทุนส่งเสริมและพัฒนาการศึกษาสาหรับคนพิการเพื่อสนับสนุนการจัด การศกึ ษาสาหรับคนพกิ ารในทกุ ระดับ และทกุ ระบบการศึกษา 12. ปฏิญญารัฐมนตรีว่าด้วยทศวรรษคนพิการแห่งเอเชียและแปซิฟิกพ.ศ. 2556 – 2565 ได้ ใหค้ วามสาคัญกบั ทศิ ทางนโยบาย ดังตอ่ ไปน้ี 12.1 ลดความยากจนและขยายโอกาสในการทางานและการจา้ งงาน 12.2 สง่ เสริมการมีส่วนร่วมในกระบวนการทางการเมืองและการตดั สินใจ 12.3 ส่งเสริมการเข้าถึงสภาพแวดล้อมทางกายภาพ การขนส่งสาธารณะ ความรู้ และ การสือ่ สาร 12.4 เสรมิ สรา้ งความเขม้ แข็งการค้มุ ครองทางสงั คม 12.5 ขยายการช่วยเหลือในระยะแรกเร่ิมและดา้ นการศึกษาให้กบั คนพิการ 12.6 ประกันความเท่าเทียมทางเพศและการเสรมิ พลงั สตรี 12.7 ประกันการจดั การและการลดความเสยี่ งจากภัยพบิ ัติสาหรบั คนพิการ

45 12.8 ปรบั ปรงุ ข้อมูลด้านคนพกิ ารให้น่าเช่ือถอื และสามารถเปรยี บเทียบได้ 12.9 เร่งให้มีการให้สัตยาบันและดาเนินการตามอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิคนพิการและ การ ปรับกฎหมายในประเทศใหส้ อดคล้องกบั อนุสัญญา 12.10 พัฒนาความร่วมมอื ในระดับอนุภูมภิ าคและระหวา่ งภูมิภาค 13. เป้าหมายการพัฒนาที่ย่ังยืน (Sustainable Development Goals : SDGs) เป็นกรอบ ทิศทางการพัฒนาของโลกภายหลังปี ค.ศ. 2015 (พ.ศ.2558 ) ที่องค์การสหประชาชาติ (United Nations : UN) ก า ห น ด ต่ อ เ น่ือ ง จา ก เป้ า หม า ย ก า ร พั ฒ นา แห่ ง ส หัส ว ร ร ษ ( Millennium Development Goals : MDGs) ท่ีสิ้นสุดลงเมื่อเดือนสิงหาคม 2558 โดยประเทศสมาชิกท่ัวโลกกว่า 113 ประเทศ ได้รับรองเอกสาร “การเปลี่ยนแปลงโลกเพ่ือการพัฒนาอย่างยั่งยืนในปี 2030” ( Transforming Our World : The 2030 Agenda for Sustainable Development) ซึ่ ง ถื อ เ ป็ น พันธะสัญญาทาง การเมืองในระดับผู้นาเพ่ือกาหนดทิศทางการพัฒนาท่ีย่ังยืนของโลกในอีก 15 ปี ข้างหน้า เพื่อยืนยัน เจตนารมณ์ทางการเมืองของประเทศสมาชิกในการแก้ไขปัญหาความยากจนและ ขจัดความเหล่ือมล้า ในทุกมิตริ วมถงึ รูปแบบและการบรรลุวาระการพัฒนาท่ีย่ังยืน เพือ่ สานต่อภารกิจ ท่ียังไม่บรรลุผลสาเร็จ ภายใต้เป้าหมายการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ ทั้งได้กาหนด 17 เป้าหมาย และ 169 เปา้ ประสงค์ ครอบคลุม ดา้ นเศรษฐกิจ สังคม และสง่ิ แวดล้อม ซึ่งเป็นการกระตุ้นให้ประเทศตา่ ง ๆ พัฒนาประเทศเพ่ือขจัด ความยากจนความหิวโหย รวมทั้งส่งเสริมสิทธิมนุษยชน ความเท่าเทียม เทคโนโลยีท่ีเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม ดูแลส่ิงแวดล้อม พร้อมรับมือต่อการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ อีก ท้ังจัดท าเน้อื หาการพฒั นาท่ยี ่ังยืน ให้ครอบคลุมถึงคนทกุ กลุม่ โดยยึดถอื หลักสาคญั ว่า “No one left behind” หรือ “ไม่ท้ิงใครไว้ข้างหลัง” ซงึ่ สะท้อนให้เห็นจากการที่ SDGs มีการผนวกรวมประเด็นคน พกิ ารไวใ้ น 7เปา้ หมาย 8 เปา้ ประสงค์ และ 11 ตวั ชวี้ ัดด้วยกัน และทผี่ า่ นมา “การพฒั นาอย่างย่งั ยืน” ได้เข้ามามีบทบาทอย่างมากในกระแส การพัฒนาของสังคมโลก และถูกนามาใช้ในเชิงวาทกรรมทั้ง นโยบายในระดับประเทศไปจนถึงระดับองค์กร โดยในประเทศไทยได้มีการดาเนินงานที่สอดรับกับ เป้าหมายการพัฒนาท่ียั่งยืน และถือเป็นประเด็นสาคัญที่ นามาใช้กาหนดกรอบและนโยบายการ พัฒนาประเทศ อาทิ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560-2564) กรอบ ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี และนโยบายไทยแลนด์ 4.0 เปน็ ตน้ เพ่ือให้ทุกภาคสว่ นได้ร่วมสรา้ งสงั คมทเ่ี ปน็

46 สขุ ลดความเหลื่อมล้า ขจัดปัญหาความยากจน ส่งเสริมการเป็น เศรษฐกิจสีเขียว ตลอดจนมีการผลิต และบริโภคทเี่ ปน็ มิตรกับสิ่งแวดลอ้ ม 2.6 อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิคนพิการ ” (Convention on the Rights of Persons with Disabilities, CRPD) ถือเป็นอนุสัญญาด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ ท่ีให้หลักประกันในสิทธิ เสรีภาพ และ ศักด์ิศรีความเป็นมนุษย์ ต่อคนพิการ อย่างเสมอภาคทัดเทียมกับบุคคลท่ัวไป และเป็นสนธิสัญญา ด้านสิทธิมนุษยชน ขององค์การสหประชาชาติฉบับแรก โดย สาระสาคัญของ “อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิ คนพิการ” (Convention on the Rights of Persons with Disabilities ,CRPD) เน้นไปที่การขจัด อุปสรรค จากภายนอก ซ่ึงเป็นสาเหตุสาคัญของความยากลาบากในการดาเนินชีวิตของผู้พิการ ตลอดจนการแก้ไข ความเสยี เปรียบทางสังคมของคนพกิ าร ซึ่งก่อให้เกิดการเลอื กปฏิบัติ และขัดขวาง การสง่ เสริมและพฒั นา คณุ ภาพชีวิตคนพิการเป็นอย่างย่งิ ประกอบดว้ ยหลักการ 2 ประการ ได้แก่ 1. การพัฒนาสังคม (Social Development) เปน็ การกาหนดมาตรการที่มุ่งพัฒนา บริการใน ดา้ นต่างๆ เพอ่ื ช่วยใหค้ นพิการไดร้ ับสทิ ธปิ ระโยชน์ต่างๆอย่างเทา่ เทยี มกับบุคคลทว่ั ไป 2. การคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพขั้นพ้ืนฐานของคนพิการ ซ่ึงรวมถึง การขจัดการ เลอื กปฏบิ ตั ิและการสรา้ งหลกั ประกนั ความเสมอภาคในทกุ มิติ (Non-Discrimination and Equality) นอกจากน้ีอนุสัญญาฯ ฉบับนี้ยังมีคุณลักษณะเฉพาะท่ีทาให้อนุสัญญาฉบับนี้มีความโดดเด่น และชี้ให้เห็นจุดท่ีอนุสัญญาฉบับอื่นๆขาดไป อันได้แก่ หลักการเข้าถึงและใช้ประโยชน์จาก สภาพแวดล้อม และส่ิงอานวยความสะดวกอนั เป็นสาธารณะ (Accessibility) โดยมรี ายละเอียดดงั น้ี 1. การปรับสภาพแวดลอ้ ม ทางกายภาพ อาคารสถานท่ี รวมถึงการคมนาคมขนสง่ สารสนเทศ และการสื่อสาร และบริการต่างๆ ฯลฯ ให้คนพิการสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้อย่าง เท่าเทียม กับคนท่ัวไป โดยการออกแบบที่เป็นสากลและเป็นธรรม ต่อคนทุกกลุ่ม เช่น การออกแบบ และ ก่อสร้างสุขาให้คนทุกกลุ่มรวมถึงคนพิการที่ใช้เก้าอี้เข็นสามารถใช้ได้อย่างเท่าเทียมกับคนทั่วไป การ ออกแบบบริการข้อมูลผ่านเว็บไซต์หรือส่ืออิเล็กทรอนิกส์อ่ืนใดให้อยู่ในรูปแบบที่ทุกคน รวมถึงคน พิการ สามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ เปน็ ต้น

47 2. การจัดให้มีเทคโนโลยีส่ิงอ านวยความสะดวก (Assistive Technology) สาหรับ คนพิการ แต่ละประเภท เช่น เคร่ืองช่วยฟังสาหรับคนหูหนวก โปรแกรมอ่านจอภาพคอมพิวเตอร์สาหรับ คนตา บอด หรอื ป้ายบอกทางซ่ึงใช้ภาษาทง่ี า่ ยต่อความเขา้ ใจ เปน็ ต้น 3. การให้ความช่วยเหลืออย่างเหมาะสมหรือสมเหตุผล (Reasonable Accommodation) เพื่อลดความเสียเปรียบทางสังคมของคนพิการแต่ละประเภท เช่น การจัดบริการ ล่ามภาษามือให้แก่ คนหูหนวก การให้มีผู้ช่วยคนพิการสาหรับคนพิการที่มีความต้องการจาเป็นพิเศษ อันไม่ อาจ ตอบสนองได้โดยวิธีการท่ัวไป รวมถึงความช่วยเหลือเพื่อให้สามารถเข้าถึงกระบวนการยุติธรรม เป็น ต้น สทิ ธิของคนพกิ ารตามอนสุ ญั ญาฉบบั นี้ ได้แก่ - ความเสมอภาคและการไมเ่ ลือกปฏิบัติ - สิทธิการมชี วี ติ เสรภี าพ และความม่ันคงของบคุ คล - สิทธทิ ี่ไดร้ บั การยอมรบั วา่ มีความสามารถตามกฎหมายบนพน้ื ฐานอนั เทา่ เทียมกัน - เสรภี าพจากการถูกทรมาน - เสรภี าพจากการแสวงหาประโยชน์ การใชค้ วามรุนแรง และการถกู ล่วงละเมิด - สทิ ธิที่จะได้รับการเคารพต่อศกั ด์ศิ รี ทางรา่ งกายและจติ ใจ - เสรีภาพในการย้ายถน่ิ ฐานและการถือสัญชาติ - สทิ ธใิ นการอาศัยอยู่ในชมุ ชน - เสรภี าพในการแสดงออกและแสดงความคิดเหน็ - การเคารพการเปน็ สว่ นตวั - การเคารพในการสร้างครอบครวั และสถาบันครอบครวั - สิทธิด้านสขุ ภาพ - สทิ ธทิ างการศกึ ษา - สทิ ธิด้านการทางาน - สิทธิสาหรบั มาตรฐานความเป็นอยทู่ ่เี พียงพอ - สทิ ธกิ ารมสี ่วนรว่ มทางการเมือง และสาธารณกจิ - สทิ ธกิ ารมีสว่ นร่วมดา้ นวัฒนธรรม นนั ทนาการการผอ่ นคลายยามว่าง และกฬี า

48 แผนภาพที่ 1 แผนการจัดการศกึ ษาสาหรบั คนพกิ าร ฉบับท่ี 3 (พ.ศ. 2560-2564)

49 2.7 นโยบายการศึกษาพเิ ศษสาหรบั คนพิการ 1. ด้านการบริการ ให้ผู้พิการได้เรียนต้ังแต่แรกเกิดหรือแรกพบความพิการ โดยเน้นให้ได้รับ การศึกษาขั้นพื้นฐานไม่น้อยกว่า 12 ปี ให้โอกาสเด็กพิการ ได้เรียนท้ังด้านภาษา วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ในหลักสูตรสายสามัญและให้ฝึกวิชาชีพเพ่ิมเติมไปด้วย เพื่อให้คนพิการสามารถพัฒนา ตนเองใหเ้ พยี งพอทจ่ี ะพง่ึ ตนเองได้ 2. ด้านโอกาสทางการศึกษา ให้ผู้พิการมีโอกาสได้รับการศึกษาทัดเทียมกับเด็กปกติ และให้ คนพกิ ารหญงิ และชายมีสทิ ธิเท่าเทยี มกนั ในโอกาสทางการศกึ ษา 3. ด้านการจัดการศึกษา ต้องจัดให้คนพิการทุกคนที่อยากเรียนต้องได้เรียน โดยขยายการ บริการทั้งในระบบและนอกระบบโรงเรียน เน้นการร่วมและการจัดใหส้ อดคล้องกับประเภทและระดับ ของความพกิ าร 4. ด้านการรับนักเรียน ปรับ กฎ ระเบียบให้เอื้อต่อการรับเด็กพิการทุกคน และให้รับตั้งแต่ แรกเกดิ หรอื แรกพบความพกิ าร โดยรฐั ควรเพ่ิมบริการช่วยเหลือระยะแรกเรมิ่ ให้ทั่วถงึ ทง้ั ในเขตเมือง และชนบท ต้องทาทะเบียนเพ่ือรับรองความพิการท่ีต้องได้รับการช่วยเหลือตามกฎกระทรวง ศกึ ษาธกิ ารว่าด้วย สอื่ สิ่งอานวยความสะดวกในการศกึ ษาของคนพกิ าร 5. ด้านหลักสูตร ต้องพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอน การวัดและประเมินผลให้สอดคล้อง กับประเภทและระดับของผู้พิการ โดยให้เด็กเป็นหลักในกระบวนการเรียนรู้เรียนด้วยตนเองจากการ ฝึกปฏิบัติ ให้เด็กพิการทุกประเภทสามารถสื่อความหมายและปรับพฤติกรรมให้อยู่ในสังคมได้อย่าง เปน็ สุข 6. ด้านบริหารการศึกษา ให้มีคณะกรรมการดาเนินงานพัฒนาการจัดการศึกษาเพื่อคนพิการ เป็นหน่วยประสานงานกลาง และกากับการบริหาร, โดยประสานกับกรมและจังหวัด และระดมความ ร่วมมือจากสถานศึกษา และสถานพยาบาลมาร่วมกันจัด, และต้องสารวจจานวนผู้พิการให้ตรงความ เป็นจริง, รวมทั้งประชาสัมพันธ์ให้พ่อแม่ผู้ปกครองเข้าใจถึงการบริการทาง การศึกษา และฝึกอบรม พอ่ แมใ่ หร้ ู้จกั ดูแลลูกพกิ ารต้งั แตแ่ รกเกดิ หรือแรกพบความพิการ 7. ด้านทรัพยากร ให้การสนับสนุนด้านทรัพยากรและวิชาการแก่สถานศึกษาท่ีจัดการศึกษา เพอื่ คนพิการ และให้ภาคเอกชน ชุมชนเขา้ มาร่วมจัดการศึกษาเพ่อื ให้การดาเนินงานมีคุณภาพ ท่ัวถึง และมีประสิทธิภาพ โดยจะพจิ ารณาให้หนว่ ยงานการศึกษาเพื่อคนพกิ าร ซง่ึ อาจพัฒนาไปเปน็ องค์การ มหาชนในอนาคต หลงั จากมีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของกระทรวงศึกษาธกิ าร

50 8. ด้านบุคลากร ให้สถาบันอุดมศึกษาปรับปรุงการผลิตครูการศึกษาพิเศษให้พอเพียงและมี คุณ ภาพ และให้มีรายวิชาการศึกษาพิเศษในหลักสูตรการฝึกหัดครู นอกจากน้ี พัฒนาครูประจาการ ใหม้ เี ทคนคิ การสอนทท่ี นั สมัย ตามหลกั การของพระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 9. ด้านการประเมินคุณภาพ จัดให้มีเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพสาหรับการศึกษาเพื่อคนพิการ โดยเฉพาะ และมีระบบประเมินคุณภาพผู้สอนผู้บริหารสถานศึกษา โดยมีคณะกรรมการร่วมประเมิน ประกอบด้วยหน่วยงานทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง, องค์กรคนพิการ, และผู้ปกครอง 10. ด้านการส่งเสริมเอกชน ส่งเสริมและสนับสนุนให้เอกชน และองค์กรเอกชนที่มีส่วนร่วม ในการจัดการศึกษาสาหรับคนพิการทุกระดับ ทุกระบบ และทุกรูปแบบ โดยรัฐให้การ สนบั สนุน ดา้ นงบประมาณและบคุ ลากร ใหเ้ ท่าเทยี มกับการจดั การศึกษาของรฐั รูปแบบการจดั การศกึ ษาสาหรบั คนพกิ าร การจัดการศึกษาสาหรับคนพิการ มีท้ังในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย มีรูปแบบท่ี สาคัญดงั น้ี 6.1 การเรียนร่วม 6.2 โรงเรียนศกึ ษาพเิ ศษเฉพาะความพิการ 6.3 การจดั ในครอบครัว 6.4 การจัดโดยชมุ ชน 6.5 การจดั ในสถานพยาบาล 6.6 การจดั ในศนู ย์การศึกษาพิเศษ 6.7 การจดั การศกึ ษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอธั ยาศัย ความท้าทายและแนวโน้มสถานการณ์อนาคต ภายใต้อนุสัญญาสากล รัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจักรไทย ยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี(พ.ศ. 2560 - 2579) และ สถานการณ์การ เปลี่ยนแปลง ด้านเศรษฐกิจและสังคม ของประเทศ อนุภูมิภาค และโลกมีผลกระทบ ท่ีเป็นความท้า ทายและเปา้ หมายความสาเรจ็ ดังนี้