ASM Annual Report 2016

LAPORAN TAHUNAN 2016 ANNUAL REPORT THINK SCIENCE | CELEBRATE TECHNOLOGY | INSPIRE INNOVATION

+Laporan ini Mengenai Kami mengandungi 04 Prakata 06Tulisan dan rekaan oleh Titipan dari PresidenAkademi Sains Malaysia 08 2

Nasihat STI kepada Negara Wacana 13 78 Memperkasa Komuniti Saintifik 47 Keahlian 80 Maklumat Lanjut 175Peralihan Kepimpinan 87

beruKsaamhai 1. Menjadi Peneraju Pemikir yang diiktiraf bagi isu berkaitan sains, kejuruteraan, teknologi dan inovasi 2. Memupuk kecemerlangan dalam bidang sains, kejuruteraan dan teknologi untuk kebaikan masyarakat keseluruhannya.Misi Fungsi Strategi• Menjadi Peneraju Pemikir • Menasihati Kerajaan berkenaan • Memanfaatkan pemikiran hal STI yang berkepentingan saintifik untuk menentukan• Menjadi Badan Penasihat kepada negara dan antarabangsa hala tuju STI negara Apex dalam hal berkaitan Sains Teknologi dan Inovasi • Memupuk budayaa • Memupuk budaya (STI) kecemerlangan SET di Malaysia kecemerlangan STI• Menjadi penggalak yang • Membantu meningkatkan • Memberikan input STI yang efektif terhadap kesedaran keupayaan teknologi sektor berwibawa dan tepat pada dan pemahaman awam industri di Malaysia masanya tentang STI • Menggalakkan kesedaran dan • Menggalakkan penggunaan• Menjadikan STI sebagai pemahaman umum mengenai dan aplikasi sains untuk asas bagi pembangunan kepentingan STI dalam kesejahteraan rakyat ekonomi dan kesejahteraan kehidupan seharian rakyat • Memudahcara pelaksanaan • Menjalin jaringan dan kerjasama strategi ekonomi antarabangsa berasaskan inovasi • Penerbitan saintifik 4

DalamanAktiviti Kami Pihak• Felo Berkepentingan• Associates 4 Teras Piagam Pelanggan• Young Scientists Network (YSN-ASM)• Pengurusan ASMLuaran• Jabatan Perdana Menteri dan Agensi Pusat• MOSTI dan agensinya• Kementerian lain dan agensi berkaitan• Industri• Institusi penyelidikan• Badan profesional S&T• Organisasi antarabangsa STI• Komuniti bandar dan luar BandarKajian Strategi STI • Memberi khidmat nasihat yang bebas, boleh dipercayai berasaskan• Malaysia 2050 data yang tepat pada masanya• Imbasan Horizon• Penjelmaan Teknologi Baru • Komited dalam mewujudkan• Kelestarian Sains program yang berkualiti ke arah pembangunan asas STI negara yangProgram Strategik STI kukuh• Pembangunan Modal Insan • Mewakili Malaysia dan komuniti• Pengantara saintifiknya di arena antarabangsa• Konsortium Sains• Fora perundingan • Menyebarkan pengetahuan saintifik 5

PrakataSebagai kementerian yang menerajui kemajuan Penerbitan tahunan ini melaporkan pencapaian Pemerkasaan kapasiti dan keupayaan STI darisains dan teknologi di Malaysia, MOSTI sentiasa ASM sepanjang tahun secara komprehensif. Saya segi institusi, mandat, kakitangan, pengurusan,berpegang teguh kepada misi untuk meneroka, bangga untuk menyatakan bahawa ASM telah dana dan jaringan dapat dicapai melaluimembangun dan memanfaatkan STI untuk berjaya menyiapkan sembilan kajian dan 23 strategi dan pelaksaan program yang berkesanmenjana ilmu pengetahuan, mencipta kekayaan program pada 2016. Beberapa kajian ASM yang di peringkat nasional. Oleh itu, Polisi untukdan menjamin kesejahteraan masyarakat ke dijangka siap pada 2017 juga sedang dijalankan. STI memerlukan kerjasama holistik kesemuaarah mencapai ekonomi berpendapatan tinggi kementerian dan pihak-pihak berkepentingan.yang kompetitif, mampan dan terangkum. Generasi muda memainkan peranan yang penting Majlis Sains Negara (MSN) bertindak sebagaiAkademi Sains Malaysia (ASM) sentiasa komited dalam mencapai visi Transformasi Nasional jawatankuasa yang memantau sains telahdalam mendokong matlamat, strategi dan pelan 2050 (TN50) yang akan membawa perubahan menyatukan MOSTI, KPM dan KPT dalamtindakan MOSTI. terutamanya dalam tadbir urus, pembangunan, satu platform, dengan tujuan yang sama iaitu ekonomi, daya tahan masyarakat dan pendidikan. perkembangan bakat STEM demi masa hadapan. Dengan perkembangan ini, MOSTI perlu Saya yakin kita berada di landasan yang betul memastikan sains, teknologi dan inovasi (STI) untuk menjadi sebuah negara yang maju. membawa peranan penting dalam memacu TN50. Dalam merangka strategi dan pelan tindakan ke Aktiviti ASM adalah selari dengan Polisi untuk arah TN50, senario masa hadapan perlu dibina. STI dan STI untuk Polisi. Antara program flagship yang boleh dipuji adalah Mega Science, Science Oleh itu, saya amat menantikan laporan Outlook, Foresight, Konsortium Sains, Young Malaysia 2050: Foresight Initiative pada tahun Scientist Network, dan Program Pembangunan 2017, yang selari dengan aspirasi TN50. Bakat. Saya berharap agar ASM meneruskan usaha sebagai badan pemikir STI negara yang Kita perlu mempunyai gambaran yang jelas berkhidmat untuk pelbagai kementerian demi dan pemahaman yang mendalam mengenai kesejahteraan rakyat. Input ASM yang bebas, prestasi STI nasional dan global, serta ciri-ciri boleh dipercayai dan tepat pada masanya amat struktur dan tadbir urus. Oleh itu, advokasi STI dihargai. untuk Polisi amatlah diperlukan. Komponen STI perlu diambil kira dalam proses penggubalan YB Datuk Seri Panglima Wilfred Madius Tangau semua polisi bagi mencapai TN50. Kementerian Menteri Sains, Teknologi dan Inovasi dan agensi perlu memastikan keberkesanan pelaksanaan dasar dan strategi mereka. Polisi STI perlu dipantau dan dikaji semula secara berkala untuk mengenal pasti dan memperbaiki sebarang kelemahan. Akses kepada petunjuk prestasi yang sesuai dan maklumat yang tepat, disokong oleh kapasiti berasaskan pengetahuan untuk penggubalan polisi STI berasaskan bukti adalah penting. 6

PrakataTahniah kepada ASM di atas penerbitan Laporan Sebagai Kementerian yang bertanggungjawab (TRSM) mengenalpasti dan mengiktiraf penyelidikTahunan yang memaparkan pencapaian bagi memacu agenda STI negara untuk memastikan yang aktif sebagai penghargaan sumbangan2016. Sebagai sebuah badan berkanun di bawah perkembangan ekonomi yang mampan, MOSTI mereka dalam P&P.MOSTI, ASM dimandatkan untuk menyediakan komited dalam melaksanakan Dasar STI Negarainput nasihat strategik kepada pihak Kerajaan ke-2 (NPSTI2) yang menyasarkan STI untuk Dalam menginsankan sains, ASM menggalakkanserta pihak berkepentingan dan terus berusaha transformasi sosio-ekonomi dan pertumbuhan penglibatan aktif pihak berkepentingan danuntuk memartabatkan kecemerlangan sains, yang inklusif. Pelaksanaan polisi ini memerlukan orang awam melalui forum dan seminar sepertikejuruteraan dan teknologi (SET) untuk manfaat kerjasama yang bersepadu antara kementerian, Persidangan Antarabangsa Science for Peacebersama. agensi kerajaan, pihak swasta dan NGO. Aktiviti dengan tema ‘More for Peace, Less for War’. ASM, antaranya; membangun, memupuk dan menggiatkan bakat; merangsang industri; Saya sangat menghargai penglibatan ASM dalam mentransformasi tadbir urus STI; mempromosi inisiatif MOSTI seperti Inovasi Sosial MOSTI (MSI), STI; dan mempertingkatkan pakatan strategik Tahun Pengkomersilan Malaysia (MCY), Program antarabangsa, adalah selari dengan lima dari Tabung Amanah Penyelidikan Perubatan Dr enam teras strategik NPSTI2. Ranjeet Bhagwan Singh, Projek Agensi P,P&P dan lain-lain. Pada 2016, ASM telah membentangkan beberapa laporan nasihat di Kabinet melalui MOSTI. Saya ingin merakamkan penghargaan Salah satunya adalah ‘Transforming the Water kepada ASM kerana berjaya menjalankan Sector: National Integrated Water Resources pelbagai program yang berimpak tinggi serta Management Plan: Strategies and Road Map’, menghasilkan penerbitan yang berkualiti. yang dirasmikan oleh YB Menteri STI. Laporan ini Kementerian ini komited untuk terus menyokong memberi gambaran keseluruhan isu dan cabaran ASM dalam menjalankan mandatnya sebagai yang dihadapi dalam pengurusan sumber air Badan Pemikir STI negara dengan cekap dan bersepadu di Malaysia. Ia menyeru kerjasama berkesan. kolaboratif pelbagai kementerian dalam melaksanakan cadangan yang diketengahkan, Datuk Seri Dr Mohd Azhar Haji Yahaya selari dengan Strategi Lautan Biru Kebangsaan Ketua Setiausaha (NBOS). Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi ASM mempromosikan sains kepada semua melalui program utamanya. Chapter ASM dan Young Scientists Network of ASM (YSN-ASM) kini mewakili ASM untuk menjalankan program jangkauan luar seperti kem industri, seminar dan ceramah. ASM juga menggalakkan amalan sains yang baik di kalangan penyelidik setanding dengan standard antarabangsa. Sehubungan dengan itu, Top Research Scientists Malaysia 7

Titipan dari Presiden2016 terus memberikan nafas baru dalam perkembangan sains di negaraini. Akademi amat menghargai penubuhan MSN sebagai satu platformyang menyatukan sebelas Menteri Kabinet yang berkaitan dengan sains,teknologi dan inovasi (STI) dengan matlamat yang sama, iaitu untuk menyeliapembangunan dan pelaksanaan agenda Penyelidikan, Pembangunan danPengkomersilan (P,P&P) negara.Laporan tahunan 2016 menceritakan aktiviti-aktiviti ASM sepanjangtahun bersama pencapaiannya. Laporan ini akan mencetus pemikirananda untuk terus meneroka dan membaca.Nasihat STIAkademi meneruskan usaha untuk menyediakan laporan bagi cadangan polisimenerusi kajian dalam bidang berkepentingan. Tahun ini, melalui MOSTI,ASM telah membentangkan kertas bertajuk ‘Mengarusperdana STI untukPembangunan Sosio-Ekonomi Negara’. Kelemahan yang dikenal pasti dalamkajian Science Outlook 2015 serta beberapa cadangan telah dikemukakan.Hasilnya, cadangan tersebut telah dipersetujui oleh MSN dan memohon agarMOSTI, KPM, KPT, bersama-sama dengan Jabatan Perangkaan Malaysia untukmengambil tindakan yang sewajarnya. Sehubungan dengan itu, ASM telahdiberi mandat oleh MOSTI untuk membantu dalam membangunkan PelanInduk STI Negara dan NPSTI.MSN telah meminta agar ASM dan Majlis Profesor Negara (MPN) bekerjasamadalam mengenal pasti peluang ekonomi baru yang memfokuskan kepadaSTI. Kajian New Economic Opportunities (NEO) menggesa kerajaan untukmengguna pakai jaringan kerjasama sebagai platform asas. Ekonomi masakini dipacu oleh pengetahuan dan teknologi yang berkembang pesat sertarangkaian digital. Ini membolehkan perkongsian idea merentas sempadan bagimemudahkan kerjasama dalam proses penciptaan. Kajian ini mengenal pastiempat bidang strategik iaitu, Industri Halal, Industri Kesihatan dan Perubatan,Industri Pembuatan dan Industri Perkhidmatan sebagai sektor yang berpotensiuntuk menggalakkan pertumbuhan ekonomi di arena global.8

Tahun ini, kemuncak bagi sepuluh kajian berkaitan sektor air oleh Walaupun ASM merupakan akademi yang masih baru, ASM telahJawatankuasa Air ASM adalah pelancaran Pelan Pengurusan Sumber memperolehi kemahiran untuk menyampaikan input saintifik,Air Bersepadu Negara (NIWRM). Pelan ini mengenengahkan 25 intelektual dan strategik yang berkualiti tinggi. Proses penjanaancadangan yang dapat mentransformasikan sektor air di Malaysia jika idea, perundingan serta analisis data telah melahirkanditerima pakai. pendekatan kreatif yang futuristik dan melangkau disiplin konvensional. Namun, masih banyak yang boleh dipelajari dariMalaysia 2050 merupakan salah satu inisiatif ASM yang meramal akademi sedunia lain yang lebih berpengalaman melaksanakankedudukan Malaysia sebagai sebuah negara dengan kualiti hidup yang aktiviti berimpak tinggi.tinggi menjelang tahun 2050 di mana rakyat hidup dalam keadaanharmoni, makmur dan mampan. Di bawah inisiatif ini, Mega Sains Di bawah kepimpinan YB Datuk Seri Panglima Wilfred Madius Tangau,3.0 mengkaji ekosistem yang perlu dipupuk dan pelaburan STI yang ASM telah memainkan peranan yang lebih dinamik dan berkesanperlu diberi keutamaan untuk mencapai masa depan yang diinginkan. sebagai peneraju pemikir kepada kementerian dan negara. ASM dapatKajian ini mencakupi sektor ekonomi tertentu dan mencadangkan memberi pandangan berkaitan STI terus kepada Kabinet melaluibidang yang memanfaatkan STI. Lima industri yang dibincangkan MOSTI termasuk cadangan yang melibatkan kementerian lain. ASMdalam kajian Mega Sains 3.0 adalah Perabot, Automotif, Kreatif, harus kekal komited untuk memberi khidmat nasihat yang berwibawa,Pelancongan, dan Plastik dan Komposit. bebas dan tepat pada masanya untuk kekal relevan dalam ekosistem STI negara.Menyedari kepentingan kajian yang inklusif dan holistik, ASMmewujudkan Pakatan Foresight Malaysia yang telah membawa Jaringan Pakarpelbagai pakar dan badan pemikir untuk mengendalikan Kejayaan kajian ASM adalah hasil komitmen dan sumbangan masaMalaysia2050: Inisiatif Foresight. Hasil kajian ini amat berguna bagi dan kepakaran Felo secara pro-bono. Kepakaran, pengetahuan danmenghadapi cabaran perancangan yang sukar dijangka dengan rangkaian kerjasama Felo merperkayakan lagi sumber ASM. Feloperubahan yang drastik. Laporan ini dijadualkan siap pada 2017. dikategorikan kepada enam kumpulan disiplin iaitu Sains Perubatan dan Kesihatan; Kejuruteraan & Sains Komputer; Biologi, SainsASM meneruskan usahanya dalam mengkaji isu-isu kelestarian Pertanian & Alam Sekitar; Matematik, Fizik & Sains Bumi; Sainsdan alam sekitar. Salah satu kajian yang boleh dibanggakan adalah Kimia; dan Pembangunan S&T dan Industri. Tahun ini, bilangan FeloJerebu Merentasi Sempadan bagi menangani isu jerebu merentasi ASM telah mencapai 301 orang dengan 27 Felo Kanan dan enam Felosempadan yang belaku saban tahun. Cadangan yang dikemukan Kehormat. ASM juga telah mula melantik ahli sains sosial yang telahterdiri dari rangka kerja perundangan dan dasar, pengaturan institusi, menyumbang kepada kemajuan sains di negara ini dan mempunyaisosio-ekonomi dan S&T. ASM bertekad untuk berkongsi penemuan matlamat seiring dengan objektif ASM. ASM berharap ia akan dapatdan cadangan ini melalui rangkaian kerjasama saintifik di peringkat menarik minat ahli sains sosial untuk melibatkan diri dalam khidmatASEAN. Tahun ini juga, ASM telah menerbitkan dua Kertas Posisi iaitu nasihat saintifik dan seterusnya membolehkan pewujudan kumpulanHakisan dan Pemendapan serta Perlombongan Mapan berdasarkan disiplin sains sosial di ASM.kajian kes perlombongan bauksit di Pahang.

Selain Felo, ASM turut melantik 29 Associates yang merupakan pakar- Pertanian Muda (MADA) untuk menyelesaikan masalah ini. ASMpakar dari pelbagai bidang sains dan sains sosial untuk memenuhi akan terus bekerjasama dengan Duta Sains yang dilantik danpermintaan pengetahuan dan kepakaran antara disiplin yang semakin mengembangkan rangkaian ini dalam usaha untuk mencapai kepadameningkat. Perkembangan jaringan pakar ASM bertambah dengan komuniti.ahli-ahli Young Scientists Network (YSN-ASM) dan Top ResearchScientists Malaysia (TRSM) yang menyumbang menerusi penglibatan ASM berusaha untuk memupuk bakat rakyat Malaysia untukdalam jawatankuasa kerja serta meneraju program ASM terpilih. mencapai taraf dunia serta melibatkan diri dalam agenda STI negara. Sejak 2004, jumlah penyertaan dalam program saintisKajian dan program ASM diuruskan melalui Jawatankuasa Kerja muda antarabangsa semakin meningkat. ASM sebagai rakan panelatau Badan Bertindak yang dipimpin oleh seorang Felo. Mereka pencalonan untuk Malaysia, bangga dalam menjalankan pemilihanbertanggungjawab untuk menyelia pengendalian program atau kajian calon dari seluruh Negara berasaskan merit. Tahun ini, ASM terusselain dari memimpin dan membimbing kakitangan pengurusan ASM menyokong saintis muda untuk mengambil bahagian dalam beberapadalam melaksanakan sebarang aktiviti. Tahun ini, ASM telah bekerja program antarabangsa seperti Mesyuarat Tahunan Lindau, IIASAdengan 41 Jawatankuasa Kerja dan 20 Badan Bertindak. Young Scientists Summer Programme (YSSP), CERN Summer Student Programme (CSSP) dan Program Kepimpinan IAMP. Program sepertiMengukuhkan kapasiti dan keupayaan STI ini memberi peluan untuk menimba ilmu pengetahuan, meningkatkanPenumpuan kepada perkembangan bakat STI untuk masa depan interaksi dan inspirasi. Sebagai contoh, program YSSP memberimerupakan sebahagian penting usaha ASM. Oleh itu, ASM menyokong peluang kepada rakyat Malaysia untuk menjalankan penyelidikankepentingan pendidikan sains seawal sekolah rendah. Pendidikan bebas di bawah pengawasan pakar IIASA manakala CSSP memberiSains Berasaskan Inkuiri (IBSE) terbukti berjaya menarik minat peluang kepada para pelajar untuk menyertai pasukan penyelidikanpelajar sekolah rendah untuk meneroka dan mempelajari sains. ASM yang menjalankan kajian dalam bidang fizik zarah.terus memberi bimbingan yang berterusan kepada empat sekolahperintis dan memantau guru-guru yang terlibat dalam program ini. Saintis muda yang berbakat ini telah mendorong penubuhan YSN- ASM, iaitu kumpulan individu yang berbakat, bermotivasi denganProgram ini diperluaskan lagi dengan pelantikan ‘Duta Sains’ di tiga semangat yang tinggi untuk menyumbang kepada agenda sainskawasan parlimen iaitu Jerlun, Setiu dan Tuaran. Guru-guru yang negara. ASM meletakkan harapan yang tinggi terhadap generasi mudaterpilih dari setiap kawasan parlimen telah dilatih untuk mengaplikasi ini, kerana mereka merupakan pemimpin masa depan.kaedah IBSE dalam pengajaran sains dan matematik. Duta Sains yangbertindak sebagai agen perubahan dapat menyebarluaskan inisiatifASM di kawasan lain bagi mewujudkan impak yang lebih besar.Program Duta Sains dilaksanakan melalui Dana Inovasi Sosial MOSTI.Selain IBSE, Duta Sains juga memainkan peranan penting dalammembantu usahawan di Tangga Batu untuk mengkomersilkan danmenambah nilai produk mereka. Selain itu, Duta Sains di Jerlunmengenal pasti masalah tanah jerlus di kawasan tanah pertanian,yang mana ASM kini bekerja rapat dengan Lembaga Kemajuan

Selain memupuk bakat saintis muda, integriti turut menjadi Komunikasi Sainsciri yang penting. Hasil penyelidikan yang boleh dipercayai dan tepat ASM terus meneroka kaedah terbaik untuk berkomunikasi denganadalah penting untuk meningkatkan keyakinan orang ramai terhadap masyarakat awam, pihak berkepentingan dan penggubal dasar. Inputpenyelidikan Malaysia. ASM memulakan inisiatif Responsible Conduct saintifik dan cadangan polisi disampaikan dalam bentuk yangof Research (RCR) pada 2013 selepas penyertaan dalam bengkel lebih menarik, mudah difahami dan lebih jelas. Ini termasuklahRCR yang dijalankan oleh US National Academy of Sciences (AS pembentangan, penerbitan dan siaran-siaran media sosial. ASM aktifNAS). Sejak itu, ASM telah menyokong YSN-ASM untuk membangun di media sosial seperti Facebook, Instagram, Twitter, dan salurandan menerajui modul pendidikan RCR yang bertujuan untuk YouTube untuk menyebarkan maklumat dan pengumuman terkini.melatih jurulatih RCR bertauliah serta mewujudkan kesedaran dan Penglibatan secara kerap bersama media juga dijalankan denganpenggunaan modul RCR di universiti. menawarkan kepakaran felo sebagai rujukan dan sumber.Malaysia di Arena Antarabangsa Forum dan seminar dirangka secara khusus untuk meningkatkanAkademi-akademi sains melalui jaringan kolaborasi serantau dan penglibatan peserta untuk berkongsi input dan idea mereka.global bekerjasama menggembleng sumber dan kepakaran bagi Topik perbincangan digariskan dengan teliti untuk memberikanmenyediakan nasihat bebas yang berasaskan bukti mengenai isu-isu pemahaman yang lebih baik mengenai perkara yang dibincangkan danglobal kepada penggubal dasar dan kerajaan. Pengaruh mereka telah akan digunakan sebagai bahan rujukan. ASM akan terus berusahamembentuk dasar-dasar sains global dan meningkatkan kemajuan untuk mencari kaedah penyampaian sains yang berinovatif untukpenyelidikan. mewujudkan masyarakat celik sains.ASM berusaha untuk terus meletakkan Malaysia sebagai penerajudalam sains melalui penyertaan aktif dalam mesyuarat saintifik daninisiatif kerjasama. Felo ASM menerajui pelbagai jawatan dalamorganisasi antarabangsa, seperti Council of International Institutefor Applied Systems Analysis (IIASA), Association of Academiesand Societies in Asia (AASSA), InterAcademy Partnership (IAP),International Council of Science dan lain-lain. ASM juga menerajuipenubuhan Network of ASEAN Science Academies (NetASA).Penglibatan secara aktif membolehkan ASM mendapatkan maklumatterkini berkaitan sains dan teknologi serta membuka pelbagai peluangkepada saintis Malaysia. Saban tahun, rangkaian dan hubungan ASMyang terus berkembang luas membawa kepada pengiktirafan ASMsebagai sebuah akademi sains terkemuka di rantau ASEAN. 11

CabaranSelepas memegang jawatan sebagai presiden ASM selama enam tahun, saya mendapatibahawa cabaran yang ditempuhi hari ini tetap sama. Dana yang mencukupi dan berterusanmerupakan salah satu penyumbang utama kejayaan ASM. Walaupun kekurangan dana, kamiberjaya meneruskan pelbagai aktiviti dalam tempoh beberapa tahun yang lepas berbekalkandana simpanan kami. Walaubagaimanapun, kami percaya tindakan ini adalah penting danperlu untuk membuktikan keupayaan dan kapasiti ASM sebagai Peneraju Pemikir negara. Sayaingin memetik kata-kata Socrates, ‘Cara untuk mendapat reputasi yang baik adalah denganberusaha untuk menjadi apa yang anda inginkan.’Pelbagai kementerian dan agensi kerajaan telah mula mengiktiraf ASM sebagai sumberyang berwibawa. Saya berharap ASM akan meneruskan usaha merapatkan jurang dengankementerian-kementerian berkaitan untuk kolaborasi dan impak yang positif. Saya inginmerakamkan ucapan terima kasih kepada semua rakan-rakan ASM dan pihak berkepentinganuntuk kerjasama dan penglibatan dalam aktiviti ASM. Input anda membolehkan kami untukmenyediakan nasihat komprehensif kepada kerajaan dan menjadi suara yang berpengaruhdalam STI. ASM akan terus menawarkan platform bebas untuk semua peringkat masyarakatbagi memudahkan mereka memberi sebarang maklum balas dan idea.Saya berbangga dengan usaha, komitmen dan kepimpinan yang tidak berbelah bagi daripadaFelo ASM yang telah membantu membina kredibiliti ASM. Saya berharap semangat ini akanberterusan dan sokongan penuh diberikan kepada pengganti saya, Profesor Datuk Dr AsmaIsmail FASc. Saya yakin bahawa kepimpinan, dedikasi dan kebijaksanaan beliau akan membawakejayaan yang lebih besar untuk ASM.Sekalung penghargaan saya tujukan kepada pihak pengurusan yang komited dan berdedikasi,serta semua kakitangan di atas kesungguhan dan semangat mereka dalam mencapai matlamatASM.Tan Sri Datuk Ir Dr Ahmad Tajuddin Ali FASc 12

Nasihat STIkepada Negara+Kajian strategik ASM bertujuan untuk memberi nasihat yang bebas,berwibawa, relevan dan tepat pada masanya dalam isu berkaitanSTI di peringkat nasional dan antarabangsa. Kajian-kajian inidikategorikan dalam empat tema iaitu Malaysia 2050, teknologi barumuncul, kelestarian sains, dan sosio-ekonomi. Aspek asas ekosistem,keupayaan S&T dan sumber kewangan diteliti dalam setiap kajian bagimemastikan penyampaian cadangan yang holistik. 13

Malaysia 2050 KOMUNITI PINTARASM menjangkakan Malaysia menjadi sebuah negara yang mempunyaiKomuniti Pintar menjelang tahun 2050. Visi ini telah diilhamkan pada2014 apabila ASM memulakan inisiatif foresight untuk membangunkanrangka kerja antara status quo dan masa depan Malaysia.Komuniti Pintar merangkumi masyarakat bandar dan luar bandar,di mana rakyat hidup dalam persekitaran makmur, mampan danharmoni. Dalam senario ini, hak asasi seperti pendidikan, kesihatan dankeselamatan rakyat terjamin, kekayaan dijana melalui aktiviti ekonomiyang mampan, dan negara ditadbir dengan prinsip-prinsip yang kukuh.ASM telah memulakan empat kajian berikut di bawah Malaysia 2050:1 Malaysia 2050: 3 Mega Sains 3.0 “ Kita perlu bertindak sekarang Inisiatif Foresight untuk memastikan tahap 4 Peluang Ekonomi kehidupan yang tinggi, mampan,2 Sains, Kejuruteraan Baru dalam Industri makmur dan harmoni dicapai di dan Teknologi berasaskan STI ”masa hadapan Memuncul (ESET) Tan Sri Ir Dr Ahmad Tajuddin Ali FASc 14

Malaysia 2050: Komuniti PintarMemanfaatkan Kapasiti STI Termaju 15

Inisiatif Foresight Kaedah Inisiatif Input yang inklusif diterima dari penggubal dasar, komunitiMelalui pakatan Foresight, ASM mengumpulkan pakar dan saintifik, ahli akademik, peneraju industri, badan profesionalbadan pemikir dalam bidang S&T, Masyarakat & Budaya, STI, ahli sains sosial, ahli ekonomi, sejarawan, ahli agama danGeopolitik, dan Ekonomi & Kewangan bagi meramalkan NGO.kedudukan negara menjelang tahun 2050. Inisiatif ini memberipeluang kepada badan-badan berkepentingan untuk mengguna l-embaran faktapakai paradigma imaginatif tetapi realistik dalam merangkapelan strategik melalui Foresight atau pemikiran masa 34 Bengkel, Latihan, Perbincangan Kumpulan Fokus, Ceramahhadapan. melibatkan pihak-pihak berkepentinganMelalui insiatif ini , sembilan faktor utama yang mungkin akanmenentukan masa depan negara telah dikenalpasti: 200+ Organisasi dan 300+ Pakar/ Pemimpin terlibat dalam kaji selidik, temuramah, & Rakyat & Nilai perbincangan kumpulan fokus Kapasiti STI I Kepimpinan & 3 Futuris Antarabangsa& Kompetensi H Tadbir Urus Pakatan Inisiatif Foresight adalah: LESTAR KOMUNITI ARMONI • MOSTI PINTAR • ASMPembangunan 2050 Bakat • University Malaya (UM) Ekonomi & • Malaysian Industry-Government Group for High Technology (MiGHT) Pengedaran • Malaysian Foresight Institute (myForesight) Saksama • Institut Integriti Malaysia (INTEGRITI) • Institut Penyelidikan Pembangunan Belia Malaysia (IYRES)rUirsPbeaBeoPnrafiebnsMwaadentuaigdorjauanMcdriaaateninntgdea&s KEKAYAAN • Institut Kajian Strategik dan Antarabangsa (ISIS) • Institut Kefahaman Islam Malaysia (IKIM) Amalan Hijau & Pendidikan & Kemampanan Latihan 16

Sains, Kejuruteraan dan Teknologi Memuncul (ESET)Kajian Sains, Kejuruteraan dan Teknologi Memuncul bertujuan untuk l-embaran faktamengenalpasti teknologi penting yang mendorong pencapaian visiKomuniti Pintar 2050. Fasa pertama kajian ini telah mengenalpasti 284 Kajian ESET menumpukan kepada 5 teknologi memunculteknologi memuncul, produk dan perkhidmatan yang memberi impakkepada Malaysia ke arah 2050. Melalui kajian yang lebih terperinci mega yang akan memberi impak positif kepada sosio-berdasarkan inisiatif foresight, 95 teknologi memuncul telah disenarai ekonomi Malaysia ke arah 2050pendek mengikut kelebihan dan keperluan negara. Teknologi ini • Bioteknologiseterusnya diklasifikasikan berdasarkan dua kriteria: tarikan and • Teknologi Digitalkebolehlaksanaan bagi mengenalpasti senarai teknologi yang kritikal • Teknologi Hijauuntuk fokus P&P Malaysia ke arah 2050. • Nanoteknologi • Neuroteknologi95 teknologi memuncul 18 15 dibahagikan kepada Bahan Termaju & Kecerdasan Buatan & Teknologi ini dijangkakan menyumbang 29.1% kepada 13 kategori: Nanomaterial Robotik KDNK Malaysia pada 2050.10 10 9 8 Genomik Komunikasi & Bioproses Algoritma & Jaringan Pengaturcaraan6 Tenaga & 5 5 3 Bahan Api Kognitif Teknologi Jitu Sensor & Nanosensor Sumber2 2 2 dari MASTIC Pengkomputeran berdasarkan Realiti Berperantara Keselamatan Siber sistem klasifikasi (AR) & Realiti Maya (VR) P&P Malaysia 17

Mega Sains 3.0 Industri MS 3.0 PerabotASM telah menjalankan beberapa siri kajian Mega AutomotifSains sejak 2010. Kajian Mega Sains 3.0 (MS 3.0) yang Kreatiftelah bermula pada 2015 dan tamat pada 2016. MS 3.0 Pelanconganmerangkumi lima industry iaitu Perabot, Automotif, Plastik &Kreatif, Pelancongan, dan Plastik & Komposit. KompositLima industri ini dipilih setelah mengambil kira aspirasi 18“Komuniti Pintar” 2050. Kajian ini mengenalpasti isu dancabaran, merangka strategi dan cadangan, membinahala tuju industri untuk jangka pendek, sederhana danpanjang hingga 2050.Strategi dan cadangan yang dikemukakan diharapkandapat membantu kelima-lima industri ini untukbersaing di arena tempatan dan antarabangsa, denganmenawarkan intervensi yang bersesuaian, terutamanyadalam hal pembangunan bakat, STI, dan tadbir urus.l-embaran faktaForum dan Pameran Nasional MS 3.0 yang diadakan pada 10November di Kuala Lumpur telah dirasmikan oleh MenteriSains, Teknologi dan Inovasi, Datuk Seri Panglima WilfredMadius Tangau. Dapatan dari kelima-lima laporan industri telahdibentangkan.Pelbagai aspek industri kreatif telah dipamerkan termasukdron buatan sendiri dan pencetak 3D, hasil seni, fesyen danperalatan perubatan yang dihasilkan dengan pencetak 3D,kerusi roda antara muka berkomputer, paparan VR dan AR,dan dua buah kereta yang menggunakan bahan gentian kaca& karbon dan fenestron berasaskan komposit sebagai bahanbinaan badan kereta.

YB Menteri Datuk Seri PanglimaWilfred Madius Tangau melawat terowong masa sempena Forum & Pameran Mega Sains 3.0

Industri PerabotBidang FokusRekabentuk – Pembuatan – Pemasaran – KelestarianSelepas kegawatan ekonomi pada 2011, industri perabot terusberkembang pesat mencecah USD128 bilion pada 2013. Secara purata,penggunaan perabot per kapita di seluruh dunia bernilai USD83bilion setahun. Strategi Malaysia untuk bersaing dengan pasaranperabot yang semakin berkembang pesat adalah melalui peralihandari pembuatan berasaskan peralatan asli (OEM) ke pembuatanberasaskan reka bentuk asli (ODM).Vietnam telah mengatasi Malaysia dalam senarai pengeksportperabot dunia pada 2009 dan berada di kedudukan kelima pada 2014.Sebaliknya, China sebagai pengeksport utama mempunyai kapasitiuntuk menghasilkan perabot dalam jumlah yang tinggi. Di Malaysiapula, permintaan pasaran dalam negara adalah rendah berbandingpasaran antarabangsa. Pengeluar Malaysia percaya bahawapermintaan pasaran tempatan yang tinggi merupakan faktor utamapenjimatan kos dalam pelaksanaan automasi secara menyeluruh.Selain itu, impak hasil kajian ESET terhadap industri perabot Malaysiaturut diteliti. Secara khususnya, kemunculan specis baru pokok untukkegunaan perabot, pemasaran melalui internet, IoT dalam industriperabot, bahan buangan yang berkurangan dan sistem automasi akanmemberi impak yang besar kepada industri perabot. Ekonomi dankewangan, sosial dan kebudayaan, dan geopolitik menjelang tahun2050 juga akan menentukan hala tuju industri ini. Pada masa ini,Malaysia akan mampu bersaing dengan negara-negara maju.

Mempertingkatkan Nilai Proposisi MalaysiaStrategi & CadanganRekabentuk Pembuatan Pemasaran KelestarianMemperkasa jaringan universiti- Pembuatan Tangkas Sinergi untuk pertumbuhan Pensijilan melalui rantaianindustri-kerajaan • Teknologi pembuatan yang perniagaan penjagaan (CoC)• M eningkatkan program untuk • Mengkaji semula polisi negara • M engkaji semula polisi negara menjimatkan kos pereka (Pekerja asing dan industri hiliran) dalam industri bernilai tinggi, Pendidikan tinggi dalam bidang • M emperkasakan sokongan kelestarian getah dan kayu balakP&P untuk perabot inovatif rekaan dan pembuatan perabot• IoT untuk perabot • Melatih belia dengan kemahiran di institusi dan sistem penyampaian Kesedaran terhadap kelestarian• Mengguna pakai teknologi maju • M emperkenalkan spesis kayu pelbagai peringkat Peralihan dari pembuatan peralatan (CAD/CAE/CAM, Prototaip Pantas)) • M engurangkan kebergantungan tulen (OEM) ke pembuatan reka baru• Rekaan berfungsi bentuk asli (ODM) ke pembuatan • Bekalan kayu yang konsisten kepada pekerja asing nama jenama asli (OBM) • Kelestarian kayu yang diperakui • Membangunkan model perniagaan • Kelestarian sumberMempelbagaikan bahan mentah Kesedaran terhadap kelestarian• Spesis kayu baru, bio-plastik, baru P&P dalam bahan alternatif, bahan P&P dalam bahan alternatif, • M enghubungkan syarikat ODM mentah yang lestari dan spesis baru bio-komposit, fiber semula jadi, teknologi pembuatan maju • K ultur tisu untuk baka pokok baru atau komposit kayu plastik sebagai • P&P untuk alat pemotong, mesin baru dengan syarikat terkemuka bahan alternatif • Platform pemasaran baru (Realiti (tempoh matang yang singkat, dan teknologi pemprosesan berkualiti tinggi) • M engguna pakai atau Maya) • P usat Ujian Perabot untuk kualiti perabot yang diperakui membangunkan teknologi maju (Pencetak 3D, Mesin Kawalan Berangka Berkomputer) 21

Industri AutomotifBidang FokusKejuruteraan Digital Bersepadu – Sistem Keselamatan AktifBersepadu yang Maju – Pergerakan Dataraya – Bahan Termaju HijauPenglibatan syarikat IT merevolusikan industri automotif. Kini,industri automotif melangkau teknologi tradisional, seperti enjin dansistem powertrain, dengan mengintegrasikan teknologi komunikasiyang mampu menggantikan komponen mekanikal dalam konfigurasikenderaan, dan didominasi komponen eletrik. Kenderaan masahadapan akan dilengkapi dengan IoT, menyumbang kepadapergerakan dataraya.Pada fasa permulaan wawasan 2020, industri automotif disasarkanuntuk merangsang permintaan bagi alat ganti dan komponen,serta menggalakkan pertumbuhan industri kecil dan sederhanadalam ekosistem industri. Selain menjadi penyumbang utamapekerjaan, industri ini turut menyumbang kepada ekonomik Negaraiaitu sejumlah 2.5% KDNK yang menyumbang 8.5% dalam sektorpengilangan.Jumlah pemilikan kenderaan di seluruh dunia dijangka melebihi 2.5bilion menjelang 2050. Kini, kenderaan berinovasi mula memasukipasaran dan menjanjikan ciri-ciri mesra alam dan penjimatan bahanbakar. Kenderaan baru, seperti; Kenderaan Elektrik Hibrid (HEV),Kenderaan Plug-in-Hybrid (PHEV), Kenderaan Elektrik dengan Bateri(BEV) dan Kenderaan Sel Bahan Api (FCV) telah mula memasukipasaran.

Mempertingkatkan Nilai Proposisi Malaysia CadanganStrategi Mempertingkatkan ekosistem automotif secara berterusan1 Menggubal polisi, peraturan dan insentif kerajaan yang bersesuaian dalam aspek berikut: Menggubal instrumen polisi baru untuk e-mobiliti • Persekitaran • Perniagaan dan perdagangan Memacu perniagaan e-mobiliti di masa hadapan • Bakat • Piawaian Meningkatkan pembangunan teknologi dan P&P • Kepelbagaian insentif untuk mempromosikan e-mobiliti Membina komuniti P&P, persatuan, dan program2 Membangunkan kerjasama perniagaan dalam rangkaian bakat muda e-mobiliti nilai e-mobiliti Menyelaras penerimaan masyarakat terhadap3 Mengenalpasti sikap pelanggan terhadap faedah dan e-mobiliti penggunaan kenderaan baru untuk mengurangkan kebimbangan dan meningkatkan tahap penerimaan.4 Menginstitusikan penyelarasan infrastruktur sokongan yang relevan5 Membina komuniti P&P yang kukuh untuk meneroka pembangunan e-mobiliti 23

Industri KreatifBidang FokusWarisan – Seni – Media – Ciptaan BerfungsiEkonomi kreatif dipacu oleh industri kreatif dan kebudayaan yangberpaksikan seni, budaya, perniagaan dan teknologi. Pelbagai Negaratelah mengenalpasti ekonomi kreatif dan kebudayaan sebagaipenyumbang utama kepada perkembangan ekonomi, dan seterusnyaberanjak ke arah perkembangan ekonomi kreatif. Berikutan denganitu, ‘Ekonomi Kreatif’ telah diperkenalkan dan polisi digubal untukpelaksanaan yang lebih strategik dan berstruktur. Negara-negaradari Kesatuan Eropah, UK, China dan Indonesia adalah antara negaraterawal yang melaksanakan Ekonomi Kreatif ini.Penggerak utama industri kreatif adalah bakat, kemahiran dankreativiti individu yang dapat menyumbang kepada penjanaankekayaan dan peluang pekerjaan melalui hak milik intektual. Industriini merangkumi 13 sektor; pengiklanan, seni bina, pasaran seni danantik, kraftangan, rekaan, fesyen, filem, perisian interaktif (contohnya,permainan video), muzik, seni persembahan, penerbitan, perisian, dantelevisyen dan radio.Bidang kajian Sektor Kreatif Mega Sains 3.0 memfokuskan kepada:• Warisan: Galeri, Perpustakaan, Arkeologi dan Muzium (GLAM)•S eni: Seni Visual, Seni Persembahan dan Seni & Kraftangan Tradisional• M edia: Penerbitan, Audiovisual & Media Baru• Ciptaan Berfungsi: P ersekitaran Binaan, Fesyen & Barang Kemas dan Grafik & Pengiklanan

Mempertingkatkan Nilai Proposisi MalaysiaStrategi & CadanganInstitusi dan Tadbir Urus Penentududukan Industri P&P• Pelaburan dalam perkembangan bakat • P enggabungan AR/VR dan pengalaman • M emfokuskan kepada kandungan digital multisensor ke dalam produk dan hiburan yang imersif, inklusif dan• Penggunaan teknologi maju oleh Galeri, interaktif Perpustakaan, Arkib dan Muzium (GLAM); • Pengunaan teknologi baru dalam industri Seni dan Kraftangan Tradisional • P ertingkatkan rantaian nilai dengan • M engenalpasti dan membangunkan petunjuk statistik• Pengemaskinian Polisi Industri Kreatif teknologi baru Negara setara dengan keperluan masa kini Perkembangan Bakat Hak Milik Intelektual (IPR)• Penubuhan Majlis Seni Negara • Pertingkatkan kemahiran seiring dengan • M ewujudkan kesedaran terhadap teknologi kemajuan teknologi baru yang disruptif kepada IPR• Pemberian insentif kepada industri • Pembangunan keusahawanan • M enggalakan pereka industri kreatif untuk• Penubuhan Muzium Sejarah Negara • Pertingkatkan program perintis, mendaftar• P elaburan dalam produk dan bimbingan dan program pendidikan tinggi perkhidmatan industri kreatif• Penubuhan institut latihan dan P&P 25

Industri PelanconganBidang FokusTrend Berkaitan dengan Pengurusan Destinasi - PembangunanPengangkutan dan Perhubungan - Perubahan Iklim dan IsuBerkaitan dengan Kelestarian - Perubahan Demografik -Pelancongan Tanpa SempadanMenjelang 2020, pelancongan akan menjadi industri terbesar dunia.Majlis Pelancongan dan Pengembaraan Dunia (WTTC) menjangkakanbahawa Amerika Syarikat dan China akan menjadi ekonomipelancongan dan pengembaraan terbesar di dunia. Menjelang 2025,sektor pelancongan dan pengembaraan dijangka akan menyumbang357 juta peluang pekerjaan dengan jangkaan ketibaan pelancongseramai 1.8 bilion pada 2030. Asia Timur Laut akan menjadi sub-rantau yang paling kerap dilawati dengan 16% jumlah ketibaanpelancong, manakala ketibaan pelancong di Asia Tenggara akanmeningkat tiga kali ganda ke 210 juta pada 2030.Malaysia menyaksikan peningkatan ketibaan pelancong yang ketarasejak 30 tahun yang lalu, dengan peningkatan yang paling tinggidirekodkan dalam tempoh 15 tahun yang lepas. 25.7 juta pelancongtelah memasuki Malaysia dengan RM69.1 bilion pendapatanpelancongan pada 2015. Di samping itu, Malaysia mencatatkansejumlah 169.3 juta pelawat domestik pada 2014, dengan jumlahperbelanjaan sebanyak RM62.2 bilion. Dianggarkan 14% dari tenagakerja adalah dalam industri pelancongan. Di bawah ProgramTransformasi Ekonomi (ETP), ketibaan pelancong disasarkan seramai36 juta dan pendapatan pelancongan sebanyak RM168 bilion bagi2020. Sasaran ini ditetapkan berdasarkan kepada fokus untukmeningkatkan hasil dari seorang pelancong dengan meningkatkanperkhidmatan dan tawaran, serta mempertingkatkan perhubungandengan kawasan tarikan pelancongan utama.

Mempertingkatkan Nilai Proposisi MalaysiaStrategiTadbir urus Jangkauan luar dan Advokasi• M engukuhkan pelaksanaan undang-undang dan • Tindakan pemulihan pencemaran dan cabaran peraturan persekitaran sedia ada• M emantau, mengesan dan menilai impak aktiviti • M engguna pakai amalan terbaik antarabangsa untuk pelancongan mempromosi dan membangunkan pelancongan yang mampan• Menyelaras produk dan perkhidmatan di semua peringkat • P englibatan komuniti tempatan dalam pembangunan pelancongan untuk membasmi kemiskinanImplikasi S&T dan Keperluan P&P• M eluaskan penggunaan ICT untuk meningkatkan Pembangunan Kapasiti • T adbir urus yang baik, pengurusan, kepimpinan, dan pengalaman pelancong dana meningkatkan piawaian dan produktiviti• R evolusi teknologi dan impaknya kepada pelancongan masa hadapanCadangan • M enggunakan dana HRDF secara efektif untuk perkembangan bakat• Menggunakan teknologi untuk meningkatkan pengalaman pelancong • M eningkatkan keselamatan dalam eko-pelancongan dengan mengguna TV litar dan alat pengesan• Memperkasakan pelancongan bandar • Meningkatkan perlindungan persekitaran• Mengatasi kekurangan bakat • Melaksanakan undang-undang• M elaksanakan Akta Orang Kurang Upaya 2008 dalam semua sektor • Pengurusan sumber sektoral untuk tenaga boleh diperbaharui• M enanam penghargaan terhadap kelestarian dalam pendidikan dan masyarakat • M enyusun semula model pelancongan untuk memberikan pulangan tinggi kepada masyarakat• Menggalakkan penglibatan masyarakat dalam seni dan tempatan kebudayaan tradisional • M emperkasakan mekanisma tadbir urus di peringkat• M empromosikan pembangunan teknologi hijau dalam nasional, negeri dan tempatan. pelancongan 27

Industri Plastik & KompositBidang FokusTrend Bahan Termaju - Pembangunan Produk Baru - TrendTeknologi Pembuatan Termaju - Alam Sekitar dan PembangunanLestariLumbar plastik dan komposit bakal mendapat permintaan yang tinggikerana daya tahannya yang tahan lama, daya rintangan terhadapdegradasi dan serangan serangga, penyelenggaraan yang minima,dan boleh diproses seperti kayu asli. Ia juga mesra alam keranadiproses dari bahan-bahan yang dikitar semula. Faktor ini akanmeningkatkan lagi keyakinan pengguna dan merangsang permintaanterhadap bahan ini.Industri komposit dijangka meningkat sebanyak 4% pada 2015 diseluruh dunia. Pada tahun 2019, pasaran komposit dunia dijangkaakan terus meningkat dan bernilai sekitar USD35 bilion. Menjelang2050, pasaran komposit dilihassssst akan mengalami perkembanganyang signifikan dengan peluang-peluang yang tercipta dalam sektoryang berlainan. Ia mampu mencapai sehingga USD285 bilion.Sejak kebelakangan ini, industri plastik di Malaysia telah beralih daripembuatan produk murahan yang digunakan bagi menggantikanbarangan import, kepada pembuatan berasaskan eksport dan aplikasiindustri bertaraf tinggi. Persatuan Pengeluar Plastik Malaysia (MPMA)telah menyatakan bahawa nilai eksport berbanding keuntunganjualan meningkat dari 40% dalam tahun 1990-an kepada 60%. Pada2015, industri plastik Malaysia terus berkembang pesat. Jumlahkeuntungan jualan pada tahun tersebut meningkat kepada RM25bilion, peningkatan 27% berbanding RM19 bilion pada 2014. Bagiindustri komposit Malaysia pula, keuntungan dianggarkan berjumlahRM3.5 bilion dari sejumlah 70 pengilang. Pada masa ini, sektorpembinaan, aeroangkasa dan marin merupakan pengguna terbesarbahan ini.

Mempertingkatkan Nilai Proposisi MalaysiaStrategi• Menyediakan suasana yang kondusif bagi • Memperkasa industri untuk menyumbang • Memastikan kelestarian industri plastik dan menggalakkan inovasi dalam industri plastik kepada industri plastik dan komposit dengan komposit melalui pendekatan circular economy. dan komposit. sokongan kuat kerajaan. • Melibatkan penggubal dasar untuk memahami• M embina kapasiti dan kebolehan dalam plastik • Memupuk jaringan antara aktiviti upstream, kepentingan industri plastik dan kompositdan komposit. midstream, dan downstream. • M embantu industri dalam meningkatkan kualiti pengeluaran untuk terus bersaing di peringkat• M enyediakan dana kerajaan untuk P,P&P, • Menubuhkan skim kitar semula untuk global. seiring dengan negara-negara membangung, mempromosikan kecekapan serta iaitu 2% dari KDNK. pemeliharaan sumber dan pengurangan bahan cemar.Cadangan • M enyediakan dana seiring dengan negara- • M enggalakkan industri plastik & komposit negara membangun (2% KDNK) untuk dan sektor awam untuk menggunapakai• M enyediakan peluang kerjaya dalam industri penyelidikan bagi tempoh 35 tahun akan Circular Economy, termasuk “Waste to Wealth plastik dan komposit kepada graduan Institut datang. (W2W)” dan 4R (Reduce, Reuse, Recycle, Pendidikan Teknikal & Latihan Vokasional Recover). (TVET). • M enggalakkan industri untuk menggunakan plastik dan komposit untuk meningkatkan• Menubuhkan dan membiayai Badan Bertindak prestasi dan memenuhi keperluan kelestarian Pemandu Industri Plastik dan Komposit di (Life Cycle Assessment (LCA) dan pendekatan bawah MITI. holistik). 29

Peluang Ekonomi BaruKajian bersama ini adalah hasil mandat Majlis Pembuatan dan Perubatan dan KesihatanSains Negara (MSN) kepada ASM dan Majlis Perkhidmatan Sampingan Transformasi industri perubatanProfesor Negara (MPN) pada 2016. Ia bertujuan Industri pembuatan menyumbang dan kesihatan memfokuskan sistemuntuk mencadangkan mekanisma yang sesuai sehingga 23% kepada KDNK Malaysia penyampaian kesihatan mayadan penting ke arah perkembangan peluang dan ianya perlu berubah untuk terus (eHealth). Kini, infrastruktur penjagaanpembangunan ekonomi di peringkat global bersaing. Dengan Revolusi Industri ke-4, industri kesihatan lebih canggih berbanding permulaanmelalui industri berasaskan STI. ini mengalami transformasi yang ketara. Kemajuan teleperubatan di negara ini dua dekad lalu. Sistem dalam teknologi memuncul seperti kecerdasan eHealth dijangka akan merangsang industriEkonomi baru dipacu oleh pengetahuan buatan, robotik, IoT, kenderaan autonomi, pelancongan kesihatan di mana perkhidmatandan teknologi yang berkembang pesat pencetakan 3D, teknologi nano, bioteknologi, sains perubatan dan kesihatan diberi secara atas talian,serta rangkaian digital yang membolehkan bahan, penyimpanan tenaga dan pengkomputeran dengan rangkaian doktor pakar yang dipercayaiperkongsian idea baru merentasi sempadan. kuantum terus memacu sektor ini. untuk khidmat perundingan dan rawatan susulan.Ia membuka peluang kepada rangkaian Dengan kemudahan perubatan yang canggih,kerjasama untuk inovasi disruptif yang Perkhidmatan Malaysia mampu menjadi destinasi perubatan danmenghasilkan produk dan perkhidmatan yang Pada 2015, sektor perkhidmatan kesihatan utama di ASEAN.bernilai tinggi di pasaran. menyumbang 53.8% KDNK Malaysia dan terus menjadi penyumbang utama l-embaran faktaKajian ini mencadangkan hala tuju bagi kepada perkembangan ekonomi dalamMalaysia dengan mengambil kira potensi RMKe-11. Pelan Tindakan Sektor Perkhidmatan Perwakilan Berdasarkan Organisasiini, untuk terus berdaya saing dengan dan RMKe-11 memfokuskan kepada industrimenggunapakai pendekatan ekonomi perkhidmatan berasaskan inovasi dan ilmu Industri - 35%kolaboratif melalui rangkaian kerjasama pengetahuan. Perancangan transformasi sektor Kerajaan - 26%industri tertentu. Empat bidang telah perkhidmatan perlu menitik beratkan teknologi Akademik - 22%dikenalpasti sebagai bidang khusus yang kewangan (fintech), di mana inovasi berimpak tinggi Awam - 17%berpotensi tinggi untuk kemajuan ekonomi. terhasil di seluruh dunia. Dengan menggalakkanBidang tersebut adalah Industri Halal, Industri pertumbuhan fintech dalam bahagian pasaran yang Tempoh ProjekKesihatan dan Kesejahteraan, Industri belum diterokai, Malaysia mampu berada di barisan Mei 2016 - Januari 2017Pembuatan dan Perkhidmatan Sampingan hadapan pasaran tertentu.serta Industri Perkhidmatan. Kajian ini juga 164 orangmengenalpasti dan memanfaatkan kelebihan, Halalkekurangan dan peluang bagi setiap sektor. Malaysia dilihat sebagai peneraju 82 organisasi pasaran halal disebabkan kesediaanDapatan dan cadangan kajian ini akan ekosistem halal negara yang dilengkapi 10 Penglibatan (perbincangan, bengkeldibentangkan kepada Majlis Sains Negara polisi dan pelan pembangunan yang(MSN) pada suku pertama 2017. menyeluruh dan proaktif. Industri ini menyumbang perancangan strategik, mesyuarat kumpulan kepada pertumbuhan ekonomi negara dengan 7.5% fokus dan mesyuarat kumpulan pakar) KDNK. Pada 2016, 1,401 syarikat Malaysia telah mengeksport produk halal bernilai RM205.1 bilion. Selain itu, negara-negara lain turut mengambil peluang pasaran ini termasuk Negara dengan populasi minoriti Muslim.

PersekitaranLestariPemodenan merangsang kemajuan ekonomi dan teknologidalam meningkatkan kualiti hidup. Kemajuan ini memberikesan negatif kekal kepada persekitaran seperti penyusutansumber asli, perubahan iklim dan kepupusan spesis.Walaupun bumi mampu mengalami pemulihan secarasemulajadi, tetapi manusia telah menyebabkan kerosakanyang melampaui batas. Pencemaran dari aktivitimanusia memberi kesan kepada planet ini. Oleh itu, kitabertanggungjawab melindungi planet ini dari terus dicemari.Ini dapat dicapai melalui penggunaan dan penghasilanyang mampan, pengurusan sumber asli yang baik, sertamengambil tindakan ke atas perubahan cuaca. “ Kita bertanggungjawab untuk menyerahkan bumi ini dalam keadaan yang baik dan tidak terjejas kepada keturunan masa depan sepertimana yang ”kita memperolehinya. YAB Dato’ Sri Mohd Najib Tun Abdul Razak 31

Jerebu Merentasi SempadanKajian ini dijalankan bagi mengenalpasti dan l-embaran faktamembangunkan pendirian ASM dalam isuberkaitan jerebu merentasi sempadan yang • J erebu merentasi sempadan telah dilaporkan pertama kali di Asia Tenggara pada 1972 dan iamerangkumi pelbagai pihak berkepentingan menjadi isu alam sekitar di rantau ini selama lebih dari tiga dekad. Fenomena jerebu semakindan komuniti yang terjejas di Malaysia dan di kerap sejak 1982 di mana kebarangkalian kejadian jerebu meningkat dari sekali setiap sembilanrantau ini. Laporan kajian ini bertujuan untuk tahun ke setiap tahun.memberi cadangan dan input polisi kepadakerajaan Malaysia melalui badan-badan yang • Kadar asap, habuk, kelembapan dan wap dalam jerebu yang mencukupi boleh menjejaskanrelevan. Aspek berikut dikenalpasti: penglihatan. Jerebu dikatakan ‘merentasi sempadan’ apabila ketumpatannya yang tinggi masih • Rangka kerja dasar-perundangan boleh diukur selepas ia merentasi ruang udara Negara lain. • Pengaturan institusi • Sosio-ekonomi • K ebakaran separa kawasan gambut mengeluarkan lebih asap dan partikel yang mengambil • S&T jangkamasa lebih lama untuk reda. Ini membolehkan ia terapung di udara, dihanyutkan oleh angin merentasi sempadan menyumbang kepada 90% kejadian jerebu merentasi sempadan ASEAN. (HeliTiga isu utama yang difokuskan adalah: 2007)Jerebu dan Kualiti Udara Pengurusan Kawasan Tanah Kitaran Sisa kepada Sumber: Gambut dan Air Tenaga atau BahanImpak jerebu ke atas kesihatan, ekonomi,pertanian, persekitaran, dan kepelbagaian Pembakaran tanah gambut berkait rapat Proses pembersihan tanah, penanaman,bio, bukan sahaja memberi kesan kepada dengan jerebu. Komposisi tanah gambut penuaian, dan penanaman semulanegara yang terlibat, malah kepada seluruh tropika mempunyai kandungan organik yang menghasilkan sisa biomass dalam jumlahdunia, serta melibatkan usaha masyarakat tinggi. Tanah ini mudah terbakar sekiranya yang besar. Sisa ini sering dilupuskan melaluiantarabangsa dalam mencari penyelesaian isu dibiarkan kering dan menyebabkan penyebaran kaedah pembakaran yang cepat, mudah danini. Jerebu bukanlah satu fenomena semulajadi. partikel seni ke udara. Tahap kesedaran yang murah. Kajian ini meneroka potensi sisaIa terdiri daripada bahan cemar atmosfera rendah serta kekurangan pengetahuan dan biomass yang terhasil melalui pembersihanyang terhasil akibat daripada aktiviti manusia. kefahaman tentang pengurusan tanah gambut tanah atau pertanian, untuk dijadikan produkWalaupun fenomena El Nino dan arah tiupan menyumbang kepada kebakaran tanah gambut. yang bernilai tinggi, dan memberi pulanganangin mampu meningkatkan tahap pencemaran Selain itu, pengurusan dan pentadbiran agro- kepada petani.jerebu, El Nino bukanlah penyebab jerebu. alam sekitar tanah gambut yang lemah, polisi yang kurang berkesan, dan isu sosio-ekonomi juga menyumbang kepada masalah ini. 32

CadanganTebang, bukan untuk dibakar, tetapi meraih Melihat melangkaui jerebu Bidang P&Ppendapatan • Agensi penguatkuasa meningkatkan larangan • Bagi merangka langkah-langkah pengawalan• Menggalakkan kerajaan untuk melabur dalam pembakaran terbuka terutamanya semasa sumber pencemaran setempat, kajian perlu membangunkan kemudahan untuk menukarkan Monsun Barat Daya dari bulan Jun hingga dijalankan ke atas sistem dan aspek sosio- biomass kepada produk atau tenaga melalui Oktober. ekonomi serta kesan perundangan pelan kerjasama swasta-awam. kontigensi setempat. • Pelan kontigensi setempat yang menggunakan• M enyediakan persekitaran pelaburan yang kaedah pembahagian sumber perlu • Menjalankan P&P dalam pengesanan dan kondusif termasuk kadar faedah yang rendah, dibangunkan dan dipraktikkan semasa tahap pemodelan radioisotop ke atas bahan pencemar harga produk berasaskan bio yang kompetitif pencemaran jerebu yang tinggi (API melebihi yang hadir dalam julat tinggi dan tidak dapat atau disubsidikan, pembelian dari pihak 500) bagi mengurangkan sumber pencemaran dikenalpasti. kerajaan, dan kawasan perniagaan yang sesuai tempatan. bagi menggalakkan pelaburan dalam fasiliti • Menjalankan kajian ke atas kesihatan yang yang dicadangkan. • Ramalan cuaca dan sistem amaran perlu memfokuskan ciri-ciri toksikologi partikel disebarkan dengan lebih berkesan berserta jerebu serta menilai kesihatan dan bebanan• M enggalakkan sektor swasta untuk menerajui produk ramalan cuaca tambahan bagi penyakit disebabkan jerebu secara sistematik. pelaburan dengan penglibatan pelaburan meningkatkan keberkesanan sistem ini. Ini perlu merangkumi kajian epidemiologi Agensi kerajaan dan komuniti tempatan yang bebanan penyakit disebabkan pencemaran terdiri daripada petani, penduduk, peniaga Penyampaian Sains kepada semua udara, penilaian ketoksikan bahan partikel kecil-kecilan, dan syarikat perladangan yang • Polisi komunikasi yang baik boleh direalisasikan kebakaran hutan, dan penilaian persekitaran berdekatan. dalaman sekolah ketika jerebu. dengan koordinasi penyelidikan yang lebihUrus tanah gambut, elakkan kebakaran efektif oleh institusi penyelidikan. • S emua maklumat kajian seperti lokasi, kawasan• Syarikat perladangan yang menguruskan dan status tanah gambut tropika perlu dikongsi • Penglibatan orang awam melalui media sosial, secara terbuka. Data ini perlu diintegrasikan kawasan tanah gambut mengambil langkah dialog mengenai isu kritikal dan aktiviti pelbagai dalam peta Geographic Information Systems keselamatan untuk mengurangkan risiko pihak berkepentingan bersama agensi kerajaan (GIS). kebakaran. boleh mempengaruhi proses polisi secara positif. • P enyelidikan strategi pengurusan masa• A ktiviti perladangan dalam kawasan tanah hadapan perlu meliputi; tinjauan dan pemetaan gambut perlu memastikan aliran dan saluran tanah gambut; kajian hidrologi ekosistem air yang baik dalam sistem pengairan ladang. gambut; rekaan infrastruktur kawasan gambut yang inovatif; mengenalpasti spesis• Kawasan tanah gambut terbiar perlu tumbuhan yang sesuai di kawasan berair; dan dikenalpasti dan dipromosikan untuk pelaburan pembangunan variasi tanaman berhasil tinggi di dan pemuliharaan. kawasan gambut.• Pembangunan kawasan tanah gambut dan air dijalankan di pinggiran lembangan tanah gambut bebas. 33

Hakisan dan Pemendapan Hala Tuju • P engawalselia yang berkebolehan dan terlatihHakisan tanah dan enapan merupakanpenyebab utama pencemaran laluan air di dalam pengawalan hakisan dan pemendapanseluruh dunia. Kesan buruknya terhadap laluan adalah penting untuk melaksanakanair adalah kemusnahan ekologi dan kehidupan penguatkuasaan autonomi.ikan, pengangkutan bahan toksik (racunserangga dan racun rumput) yang melekat pada • S yarat baru bagi Pelan Kawalan Hakisanenapan dan pengurangan kapasiti laluan air dan Kelodak (ESCP) perlu dirangka danuntuk mengalirkan air hujan dan seterusnya dilaksanakan untuk semua kerja tanahmengakibatkan banjir. melibatkan semua sektor.Kajian ini membincangkan aktiviti manusia • P roses kerja dalam industri pembinaan yangyang mengakibatkan pencemaran mendapan. tidak lestari berdasarkan penilaian KawalanKerja-kerja pengendalian tanah akan Hakisan dan Kelodak (ESC) perlu dihentikan.menyebabkan hakisan tanah dan pemendapan Pengamal industri ini perlu diberi kesedaranketika hujan lebat. Hakisan air akan membawa mengenai keperluan penambahbaikanlebih banyak enapan jika tanah ditinggalkan proses kerja. Ini termasuk kerja-kerjaterbiar. Kesemua sektor utama ekonomi penyelenggaraan yang dijalankan oleh pihaknegara melibatkan kerja tanah yang ekstensif berkuasa tempatan.seperti perladangan, pertanian, pembangunankawasan perumahan, pembinaan infrastruktur, • S elain perundangan, kesedaran tentangperlombongan dan perhutanan. Amalan Tadbir Urus yang Baik (BMP) dan latihan kecekapan adalah perlu untuk-lembaran fakta mengatasi masalah ini.• B anjir kilat di negara ini adalah akibat dari hakisan • Pensijilan profesional adalah perlu untuk dan pemendapan tanah. Keluasan tanah sebesar memastikan kecekapan. 29,000 km per segi terjejas akibat banjir setiap • Penyelidikan kaedah membaik pulih dan mengalihkan mendapan terampai dari sungai tahun (Jabatan Pengairan dan Saliran, 2011). dan saliran perlu dijalankan.• Panduan Pencegahan dan Pengawalan Hakisan dan Pengelodakan (lampiran I) merupakan dokumen rasmi yang telah diterbitkan pertama kalinya pada 1978 di Malaysia untuk membantu juruperancang dan syarikat pembangunan mengawal hakisan. Dokumen ini seterusnya telah dikemaskini pada 1978, 1992 dan 1996 (Jabatan Persekitaran, 1996). 34

Perlombongan LestariBagi Negara yang kaya dengan sumber asli, Kertas Posisi bertajuk Perlombongan Lestari:bahan mineral berpotensi menjana kekayaan Kajian Lapangan Perlombongan Bauksit di Pahangdan perlombongan masih menjadi kaedah utama mencadangkan perkara berikut:untuk mendapatkannya. Jika tidak diuruskandengan baik, perlombongan akan menjadi • Semua aktiviti perlombongan bauksit perlupenyebab kepada degradasi alam sekitar dan dikawal di bawah Enakmen Mineral Negeri (SME).sosial. Dasar Mineral Negara Kedua (NMP2) yang Kelemahan seperti meletakkan perlombongandiperkenalkan pada 2009 menegaskan keperluan bauksit di bawah Kod Tanah Nasional dalampenjagaan alam sekitar yang akan memastikan konteks aktiviti pemindahan tanah perlu diatasisumber mineral negara dilombong secara mesraalam, bertanggungjawab dan lestari. • Pembersihan stok sedia hendaklah diuruskan mengikut amalan terbaikPerlombongan bauksit di Kuantan, Pahangbermula pada 2013 secara kecil-kecilan di Balok • K awalan pencemaran, hakisan dan mendapandan kemudiannya berkembang ke Bukit Goh, secara efektif perlu diamalkan di kawasanBukit Sagu dan Sungai Karang. Perkembangan perlombongan, kawasan simpanan stok,pesat yang tidak terkawal ditambah pula dengan pelabuhan dan pemindahan stok dari pelabuhanperlombongan tidak lestari, samada secara sah ke tongkangatau haram, mengakibatkan kemusnahan alamsekitar. • Pengawasan alam sekitar merangkumi kualiti air, udara dan bunyi perlu dijalankan secara berkalaASM menubuhkan satu Badan Bertindak bagimenganalisa isu-isu berkaitan perlombongan • M emastikan lori yang digunakan untukbauksit di Kuantan dan mengutarakan cadangan memindahkan bauksit adalah bersih denganuntuk mengatasi masalah akibat aktiviti ini. mempraktikkan operasi standard (SOP) termasukIni adalah untuk mengurangkan kemusnahan pembersih roda di setiap kawasan perlombongan,alam sekitar, dalam masa yang sama memberi kawasan penyimpanan stok dan pelabuhan,imbangan kepada kesejahteraan masyarakat dan selaras dengan garis panduan Suruhanjayapenjanaan kekayaan. Pengangkutan Awam Darat (SPAD)-lembaran fakta • M enyediakan kawasan penyimpanan stok berpusat beserta sistem keselamatan • Eksport bauksit Malaysia ke China meningkat dari berdasarkan spesifikasi yang diluluskan oleh Kerajaan Negeri 343,000 tan ke 3.72 juta tan, dari Januari ke • M enggalakkan badan bukan kerajaan (NGO) untuk September 2015 (The Star, Disember 2015). membantu memberi pendedahan berkenaan isu perlombongan bauksit kepada komuniti dan pihak • Bijih bauksit mengandungi aluminium oksida berkepentingan (alumina), yang merupakan elemen utama untuk • Pelan Pemuliharaan Lombong perlu dirangka logam aluminium. Lebih 95% dari penghasilan secara strategik untuk memastikan pemuliharaan dijalankan setelah aktiviti perlombongan berhenti alumina di dunia diperolehi dari proses Bayer bagi memastikan kelestarian kawasan tersebut. (International Aluminium Institute, 2015).

Impak El Niño kepada Sosio-ekonomi di MalaysiaFenomena El Niño 1997/98 (Mei 1997 – April -lembaran fakta1998) di Malaysia telah meninggalkan kesanyang besar ke atas sektor alam sekitar, sosial, Kekurangan sumber air telah menyumbang kepada pengurangan hasil kelapa sawit per hektar ke 16.8% dandan ekonomi. Kajian ini menilai impak sosio- hasil padi per hektar ke 11.3%.ekonomi dari kesan fenomena El Niño denganharapan memperkasakan persediaan pihak Pengurangan tenaga hidro ke 23.8% dari 1996-1997 telah meningkatkan penggunaan diesel dan tenagakerajaan bagi menangani fenomena ini di masahadapan. elektrik yang dijana dari gas. Ini menyumbang kepada peningkatan pelepasan gas-gas rumah hijau. Kerugian ekonomi disebabkan oleh jerubu merentasi sempadan di Malaysia dari Ogos-Oktober 1997 berjumlah RM801.9 milion (Shahwahid dan Othman, 1999).Cadangan untuk menghadapi El Niño:• M emberi fokus kepada penggubalan polisi • Menggunapakai teknologi baru untuk • M enekankan usaha kolaboratif kerana dan tindak balas untuk mengurangkan impak mengukuhkan kesan pembasmian kemarau usaha mengurangkan risiko kemarau tidak kemarau, termasuk pengurusan bencana selain meningkatkan kebolehpercayaan dan dapat dijalankan oleh pihak kerajaan sahaja. kemarau berdasarkan kepada data dan kemampuan. Pelbagai pihak berkepentingan seperti maklumat saintifik. komuniti, ahli akademik, masyarakat awam • M embangunkan rangka kerja berkaitan dan sektor swasta perlu memainkan peranan• Meningkatkan kapasiti masyarakat dan pengurangan risiko kemarau dengan yang aktif. institusi untuk menghadapi kemarau. fokus yang jelas bagi tujuan meningkatkan pemahaman terhadap fenomena kemarau • M enubuhkan South-East Asia Network for• Memperkasakan mekanisma pengurusan semula jadi dan yang disebabkan oleh Drought Risk Reduction (SEANDRR) sebagai nasional untuk menghadapi kemarau, manusia, serta faktor persekitaran, sosial & pemudah cara kerjasama sub-rantau untuk termasuk penubuhan Jawatankuasa Kemarau ekonomik dan polisi yang terjejas disebabkan mengatasi risiko kemarau. Negara. oleh kemarau.• M emberi keutamaan kepada pengurangan • M enggubal polisi berkaitan kemarau untuk risiko berbanding pengurusan krisis; mengatasi pelbagai kesan negative akibat pencegahan berbanding bertindak balas. bencana yang disebabkan oleh kemarau, dengan fokus untuk mengurangkan impak kemarau. 36

PengurusanIntipati Kehidupan“Air dan sanitasi merupakan teras Pengurusan sektor air di Malaysia berpecah-kepada pembangunan lestari yang belah mengikut negeri dan wilayah dan telahpenting untuk kehidupan manusia dan kekal sebagai kebiasaan sejak kemerdekaanplanet. Matlamat ke-6 bukan hanya dari penjajahan British pada 1957. Walaupununtuk menyelesaikan isu berkaitan air bekalan air mencukupi bagi menampungbersih, sanitasi dan kebersihan diri, keperluan yang semakin bertambah, kitatetapi juga menumpukan kepada kualiti sering menghadapi kekurangan air. Tegasandan kelestarian sumber air di seluruh air di Malaysia akan bertambah teruk jika caradunia” penggunaan, pengurusan dan perkongsian air tidak diubah. Krisis air sedunia adalah UN SDG, 2015 disebabkan tadbir urus, dan bukannya kekurangan sumber.Hidupan bergantung kepada air. Air adalahmencukupi untuk semua tetapi disebabkan Jawatankuasa Air ASM telah ditubuhkan padapengurusan dan infrastruktur yang lemah, 2008 untuk membincangkan pelbagai isujutaan manusia tidak mempunyai akses dan cabaran berkaitan sektor air di Malaysia.kepada air bersih. Pengurusan kitaran air Jawatankuasa ini telah mengenalpastiyang holistik penting dalam pengendalian beberapa bidang utama untuk mengutarakantegasan air yang memberi kesan kepada strategi dan cadangan kepada kementerian danmanusia di seluruh dunia. 41 buah negara agensi yang berkaitan. Cadangan ini terhasildilaporkan mengalami tegasan air dalam dari sesi perundingan bersama institusi,tahun 2011. Tegasan air memberi kesan komuniti dan pihak berkepentingan dari sektorburuk terhadap kelestarian sumber asli, swasta yang relevan.ekonomi dan pembangunan sosial. 22MAC Perhimpunan Agung Bangsa-Bangsa Bersatu 1993 telah menetapkan bahawa 22 Mac sebagai Hari Air Sedunia, dan diuruskan oleh UN-Water dengan kerjasama pihak kerajaan dan rakan strategik seluruh dunia. 37

Pelan Pengurusan Sumber Air Bersepadu NegaraDi Malaysia, pengurusan sumber air terbahagi Pelan Pengurusan Sumber Air Bersepadu Negara Rumusan Cadanganmengikut Negeri. Sehubungan dengan itu, (IWRM) Pelan NIWRM menggariskan 25 cadanganPelan Pengurusan Air Bersepadu Negara seperti berikut:(IWRM) perlu dijalankan secara menyeluruh di “Proses untuk menggalakkan pembangunan danseluruh negara. pengurusan air, tanah dan sumber berkaitan secara • T ransformasi sektor air Malaysia demi masa bersepadu, bagi mengoptimumkan kesan ke atas depan perlu diterajui melalui penggunaan danMalaysia menyatakan komitmennya untuk ekonomi dan kesejahteraan sosial dengan cara pelaksanaan Pelan NIWRM. Pelan ini dapatmelaksanakan IWRM di Rio Earth Summit 1992. yang munasabah tanpa mengganggu kelestarian memastikan transformasi sektor air sejajarSeterusnya, konsep IWRM telah dijalankan di ekosistem” - Global Water Partnership dengan sektor ekonomi yang lain seperti yangMalaysia melalui Rangka Rancangan Jangka telah dikenalpasti sebagai NKEA di bawahPanjang Ketiga (RRJP3) 2001-2010, dan -lembaran fakta ETP.menjadi sebahagian dari Dasar Sumber AirNegara (DSAN) yang dilancarkan pada 2012. • Pelan IWRM merangkumi 14 sub-tema IWRM, • P elan komponen dan program yangWalaubagaimanapun, selepas lebih dari dua selain dari 10 laporan yang telah disiapkan dicadangkan dalam laporan ini dijalankandekad, IWRM masih belum diinstitusikan oleh secara serentak di seluruh negara olehkementerian, agensi dan pengurusan negeri oleh ASM dalam bentuk ringkasan, laporan dan kementerian yang relevan, sama ada di bawahseluruh negara. ulasan pakar untuk menghasilkan laporan yang “pengurusan sumber air” atau “pengurusan menyeluruh. utiliti air”.Beberapa siri kajian berkaitan IWRM telahdijalankan oleh Badan Bertindak yang dilantik.Hasil kajian ini menjadi asas formulasi laporanPelan IWRM Negara ini. Pelan ini bertujuanmenyatukan ke semua pihak berkepentinganberkaitan pengurusan air di seluruh negarauntuk memastikan pengurusan sumber airyang lestari.Penyatuan ini adalah perlu bagi memastikanIWRM dapat dilaksanakan dalam usaha mencaripenyelesaian bersepadu kepada pelbagai isudan cabaran yang dihadapi oleh sektor air.Penggalakkan participatory management danmenangani isu merentasi sempadan melaluiperbincangan yang berterusan merupakanelemen yang penting dalam anjakan paradigmaini, menjadikan “urusan berkaitan air, urusansemua”. 38

Persekitaran Pemboleh Pelaburan dalam Infrastruktur Air lembaran faktaMengandungi 10 cadangan berkaitan polisi, Merangkumi cadangan berpusat untukperundangan, peraturan dan kewangan yang pelaburan segera dalam Infrastruktur Air untuk Berikut adalah laporan nasihat yang telah disiap-diperlukan bagi Dasar Sumber Asli Bersepadu menyediakan keperluan sektor air negara dan kan oleh Jawatankuasa Air ASM:yang menyeluruh; pengesahan Akta Sumber menggalakkan tranformasi sektor air.Air Negara semasa perlu dipercepatkan; dan -keperluan dana dan protokol terutamanya Selari dengan 95 EPP, 15 program utama telahberkaitan kerja-kerja pemuliharaan alam dikenalpasti dan dikategorikan kepada tiga sub- 2009sekitar. program; lima program menyeluruh melibatkan 14 EPP, limaprogram berkaitan “Air sebagai Integrated Lake Basin ManagementRangka Institusi Sumber” melibatkan 48 EPP, dan lima program • D ikemukakan kepada NRE pada 2010 danLima cadangan di bawah kategori ini berkaitan “Air untuk Kehidupan” melibatkan 33memfokuskan penilaian dan pemerkasaan EPP. MSAN 07 pada 2012tadbir urus melalui satu jawatankuasapemerhati dan pelaksanaan struktur Struktur Pengurusan Pelaksanaan Pelan 2011pengurusan di peringkat negara, negeri, Dicadangkan bahawa pelan ini diuruskan dilembangan sungai dan hierarki tempatan, peringkat nasional oleh MSAN, dan MSANg bagi Integrated Aquifer Systems Managementtermasuk mengukuhkan integrasi intra- peringkat negeri. Majlis Sains Kebangaan perlu • Dikemukakan kepada NRE pada 2012kementerian. mengawasi pelaksanaan sistem pengurusan sokongan dan dibantu oleh Jawatankuasa ASM Mega Science Study: Water SectorInstrumen Pengurusan Teknikal Negara (NTC). Mesyuarat yang kerap • Dikemukakan kepada Kabinet pada 2012Lima cadangan di bawah kategori ini memberi perlu untuk menyelesaikan isu-isu teknikal danpenekanan kepada penubuhan pangkalan pengurusan operasi. 2014data berpusat IWRM yang dibina di sekitarplatform lembangan sungai; penggunaan Penubuhan Unit Pelaksanaan IWRM (IWRM- National Agenda for Integrated Water Researchinstrumen ekonomi, kewangan dan teknikal IU) di bawah Majlis Sains Kebangsaan yang • D ikemukakan kepada NRE, MOSTI pada 2015untuk penjimatan penggunaan air dan bertanggungjawab untuk memastikankebolehpercayaan untuk mengelak salah pelaksanaan pelan ini berjalan lancar. Unit ini dan MSAN 10 pada 2015laku; pelaksanaan agenda negara untuk juga akan memantau pelaksanaan program dipenyelidikan air bersepadu; mekanisma untuk semua peringkat. Climate Change and Watermempromosikan pertumbuhan hijau; dan • Dikemukakan kepada NRE, MOSTI pada 2015penubuhan pusat sehenti untuk pembinaan Menerajui Agenda IWRM Negarakapasiti bagi mempertingkatkan kemahiran dan Menteri NRE, KeTTHA, and MOA dicadangkan dan MSAN 10 pada 2015kecekapan di setiap peringkat. untuk bekerjasama bagi menerajui agenda ini. 2015 NKPA on Water 2016 Water Demand Management • Dikemukakan kepada EPU, NRE, KeTTHA, MOA pada 2016 Water Supply and Wastewater Management • Dikemukakan kepada KeTTHA pada 2016 Integrated River Basin Management • Dikemukakan kepada NRE pada 2016 Water and Agriculture • Dikemukakan kepada MOA pada 2016 39

Perubahan Iklim:Atribut Kapasiti AdaptifDasar-Dasar Air Terpilih di MalaysiaKapasiti adaptif adalah keupayaan penyesuaian -lembaran faktasistem dengan perubahan iklim. Ia pentingdalam menyokong pengurusan sumber air • Indeks kapasiti adaptif Dasarnegara dalam kepelbagaian iklim. Tahapbencana banjir dan tegasan air yang semakin Sumber Air Negara adalah 0.77. Iameningkat di negara ini akibat dari perubahaniklim perlu diberi perhatian melalui polisi mempunyai tahap adaptif kapasitidan perundangan yang lebih tegas. ASM telah yang tinggi berbanding dokumenmenjalankan kajian mengenai Perubahan polisi lain yang telah dinilai dalamIklim: Atribut Kapasiti Adaptif Dasar-Dasar Air kajian ini. Walaubagaimanapun,Terpilih di Malaysia bagi membantu Kerajaan pembaikan boleh dilakukan denganmenggubal undang-undang dan polisi yang mengukuhkan sumber ekonomi.lestari yang membolehkan adaptasi kepada • Indeks kapasiti adaptif bagi empatperubahan iklim. dokumen polisi yang lain adalahPelan Pengurusan Lembangan Sungai Selangor 0.40 dan kurang. Majoriti dokumenyang menyediakan 60% bekalan air bagikegunaan domestik dan industri di Selangor ini menunjukkan kelemahan dalamdan Lembah Klang adalah antara lima dokumen maklumat dan pengetahuan, uruspolisi dan pelan pembangunan utama yang tadbir dan institusi, modal insan dandigunakan sebagai asas dalam kajian ini untuk sumber ekonomi.melihat keberkesanannya dalam membantumeningkatkan kapasiti adaptif. Empat dokumen 40yang lain adalah Dasar Perubahan IklimNegara, Dasar Sumber Air Negara, RancanganMalaysia ke-10, Rancangan Struktur NegeriSelangor dan Pelan Pengurusan LembanganSungai Selangor.Usaha berikutnya perlu mengambil kirapenilaian keadaan semasa persekitaranyang membolehkan Pengurusan SumberAir Bersepadu (IWRM) dan PengurusanLembangan Sungai Bersepadu (IRBM). Rangkayang dicadangkan dalam kajian ini adalahberguna dalam mengkaji polisi sediaada ataudirujuk semasa penggubalan polisi baru. Kajianini memberi cadangan untuk meningkatkankapasiti adaptif institusi air.

6 CadanganMaklumat dan Pengetahuan Teknologi dan Infrastruktur Cadangan yang diutarakan ini dapat menjadi• P engumpulan dan perkongsian data saintifik • P erisian yang khusus untuk iklim setempat rujukan untuk penggubal dasar dalam merangka polisi yang inklusif dan berkesan bagi dan teknikal antara pihak berkepentingan boleh memberikan ramalan yang lebih mempertingkatkan kesediaan dalam menghadapi perlu disediakan dan diberi akses melalui dipercayai dan tepat berbanding dengan iklim yang ekstrem. sistem pengurusan maklumat bersepadu. perisian yang dibangunkan di peringkat antarabangsa.Institusi dan Tadbir Urus• K olaborasi dan kerjasama antara Kerajaan • Keperluan untuk menilai data hidrologi negara menggunakan teknologi perolehan data yang Persekutuan dan Kerajaan Negeri adalah terkini. penting dalam meningkatkan adaptif kapasiti. • M enggalakkan pendekatan dan pengurusan• Menggalakkan pengurusan secara bersama solusi seperti memelihara kawasan tadahan dengan memberi kuasa kepada masyarakat air dan ekosistemnya, mengenalpasti dan tempatan dalam membuat keputusan boleh memelihara sumber bekalan dan tadahan air, menjadi strategi yang berkesan. mengawal sumber pencemaran, memberi kesan positif kepada adaptasi perubahanModal Insan iklim.• K apasiti pegawai pengurusan air perlu Keteradaptasian Institusi dipertingkatkan dalam semua bidang • Institusi Persekutuan dan Negeri perlu pengetahuan dan perkembangan saintifik berkaitan pengurusan air (sains, sains sosial mengambil kira kepentingan sumber dan dan kemanusiaan), termasuk pemahaman kegunaan sumber alternatif semasa iklim amalan pengurusan di peringkat lembangan. yang mencabar di dalam polisi, enakmen dan garis panduan pentadbiran.Sumber Ekonomi• Sokongan dari pihak kerajaan adalah penting • Institusi juga perlu menilai prestasi mereka secara berkala untuk mengenalpasti dan bagi pengusaha air untuk mendapatkan dana memperbaiki kelemahan. dari pelbagai sumber untuk meningkatkan kelestarian operasi bagi membolehkan • Pendekatan IWRM dan IRBM dalam pembangunan infrastruktur yang tahan perancangan, pengurusan, pelindungan kepada perubahan iklim. dan pemuliharaan sumber air perlu dipertingkatkan kerana pendekatan ini membantu dalam tindak balas adaptasi yang berkesan, dan membantu penggubal dasar dalam merangka kaedah tadbir urus dan fungsi institusi bagi persediaan menghadapi perubahan iklim. 41

Perkhidmatan Air untuk 38 CadanganPertanian bagi Perniagaan StrategiTaniMalaysia berada di ambang untuk menjadi Tadbir Urus Institusisebuah negara maju yang berpendapatan tinggi. 1) Merangka Struktur Tadbir Urus AWS yang 9) Menubuhkan jabatan khusus untukWalaubagaimanapun, kekurangan polisi dan khusus. perkhidmatan air untuk pertanian bagistrategi yang utuh bagi perkhidmatan air untuk melaksanakan sistem tadbir urus, membangunpertanian dalam dasar utama pembangunan 2) Membangunkan penilaian sumber air dan menguruskan kawasan pengairan danNegara boleh menjejaskan keselamatan pertanian dan pengauditan air dan sistem saliran untuk tanaman (makanan, industri danmakanan negara. maklumbalas. komoditi), akuakultur dan ternakan pada skala yang besar.Sejak 1932, fungsi Perkhidmatan Air untuk PolisiPertanian (AWS) telah menjadi salah satu faktor 3) Mengintegrasikan Polisi Perkhidmatan Air 10) Menubuhkan Pusat Kecemerlangan yangkejayaan sektor pertanian negara. Kemiskinan untuk Pertanian dengan Polisi Pertanian dan menjalankan kajian untuk AWS, termasukdi kawasan luar bandar dapat diatasi dalam pelan pembangunan utama. latihan dan program pembinaan kapasiti untukskala yang besar dengan Tahap Sara Diri petani dan pengurus.Komoditi Agromakanan Negara yang terjamin. 4) Semua pembangunan aktiviti pertanian dan AWS perlu berasaskan prinsip IRBM. 11) Menubuhkan Platform Dialog antaraKajian ini telah mengenalpasti kekurangan Pengguna Air, Platform Dialog Bersepadutenaga kerja dalam AWS pada tahap yang 5) Memperuntukkan bidang penghasilan Pengguna Air – Pengurus Air danmembimbangkan dan kekurangan program berfokus untuk semua sub-sektor (tanaman mengembangkan platform ini ke semua bidangpembinaan kapasiti untuk pelbagai kumpulan makanan bukan padi, tanaman komoditi dan berkaitan AWS. Rangkaian kerjasama denganpengguna dan pengurus air. Permintaan industri, akuakultur, dan ternakan). MOA, Majlis Sumber Air Negeri dan Negara,air dalam sektor pertanian yang semakin serta kementerian perlu diwujudkan.meningkat menjelang 2050 serta impak 6) Membangun dan mengaplikasikanperubahan iklim menandakan terdapat Pendekatan Neksus WEF dalam proses Operasi dan Penyelenggarankeperluan untuk pengurusan sumber air dalam membuat keputusan berkaitan AWS dan 12) Membangunkan sistem operasi dansektor pertanian yang lestari. keperluan sumber air untuk pembangunan penyelenggaraan berdasarkan tahap pertanian. penyampaian kepada pengguna termasuk-lembaran fakta penanda ukur kos perkhidmatan dengan 7) Pembangunan STI untuk AWS memfokuskan mengambil kira ganjaran untuk perkhidmatan• Mengikut Bahagian Pengairan dan Saliran kepada pemilikan teknologi negara. air di masa hadapan. Pertanian (BPSP) Kementerian Pertanian dan Industry Asas Tani, kapasiti sumber manusia Undang-undang, Panduan dan Peraturan Data and Maklumat dalam AWS di peringkat kerajaan pusat telah 8) Mengisytihar dan mempromosikan Akta 13) Mengintegrasikan pengumpulan data dan Perkhidmatan Air untuk Pertanian. maklumat serta perkongsian sistem dengan berkurangan dari 1,000 ke 60 kakitangan. semua pengurus dan pengguna sektor air. 42• Tiada polisi dan strategi untuk AWS di dalam pelan dan pembangunan dasar Negara seperti Dasar AgroMakanan Negara 2010-2020 dan Dasar Sumber Air Negara 2012.

STI 23) Membangunkan kilang untuk menukarkan 32) Mengenalpasti dan menggalakkan14) Membangunkan penilaian sumber air, bahan buangan kepada tenaga untuk industri pembangunan industri pembekal AWS danpengauditan dan sistem penilaian prestasi. kelapa sawit, getah dan ternakan. peluang perniagaan baru.15) Membangunkan instrumen kelestarian 24) Membangunkan teknologi tanpa bahan 33) Mengeksport industri AWS untukpembangunan sumber air dalam pertanian dan buangan untuk industri kelapa sawit, getah dan bekerjasama dengan negara yang masihpengurusan ternakan. dalam proses pembangunan sistem pengairan dan saliran berskala besar untuk aktiviti16) Membangunkan sistem perisian maju untuk 25) Membangunkan Pusat Kitar Semula Air penanaman padi dan bukan padi.perancangan, rekabentuk dan pengurusan AWS untuk industri padi dan getah. Penyertaan Awam17) Membangunkan peranti untuk mengukur 26) Membangunkan teknologi guna sama 34) Menggalakkan penubuhan Kumpulandan mengawal kuantiti dan kualiti air dalam air permukaan dan air bawah tanah untuk Pengguna Air dalam kawasan AWS untuksemua sub-sektor pertanian pengurusan air untuk pertanian. bekerjasama secara terus dengan penggubal dasar dan pengurus air.18) Membangunkan instrumen penilaian 27) Membangunkan rangkaian sistem saliranNeksus Air-Tenaga-Makanan (WEF). dan pengairan jelapang sedia ada untuk 35) Menyerahkan sistem pengurusan dan kegunaan semua sektor dan menggunakannya operasi pihak ketiga kepada Kumpulan19) Membangunkan instrumen jejak air untuk sebagai grid air di negara dan rantau ini. Pengguna Air.semua sektor pertanian bagi menyokongpenilaian Neksus WEF 28) Membangunkan kriteria dan rekabentuk Pembinaan Kapasiti perancangan untuk kawasan pertanian sebagai 36) Membangunkan program pembinaan20) Menilai semula Sistem Pengairan Jelapang sebahagian daripada sistem banjir bersepadu di kapasiti yang komprehensif untuk pengurus airsedia ada dan baru serta komponen untuk peringkat tempatan, Negara dan serantau. dan penyedia perkhidmatan air untuk pertanian.mengukuhkan sistem graviti menggabungkankeperluan adaptasi perubahan iklim. Kewangan 37) Membangunkan program pembinaan 29) Membangun dan melaksanakan model kapasiti yang komprehensif untuk Kumpulan21) Membangunkan kriteria dan rekabentuk kewangan kerjasama awam-swasta untuk Pengguna Air dan penyedia perkhidmatanperancangan untuk tanaman bukan padi, Perkhidmatan dan Infrastruktur Air untuk yang berkaitan dengan pengurusan air untukternakan dan akuakultur untuk meningkatkan Pertanian. pertanian.hasil, menstabilkan pengeluaran, daya tahanbanjir dan pembangunan mampan. 30) Membangunkan model kewangan merentas Kolaborasi dan Penyertaan Antarabangsa sektor sebagai sebahagian dari pengurusan 38) Keahlian jangka panjang dan penyertaan22) Membangunkan kriteria dan rekabentuk Neksus WEF serta infrastruktur pelbagai guna aktif di organisasi antarabangsa terkemuka.perancangan pengairan dan saliran untuk sedia ada dan baru.sistem perkhidmatan pertanian berskala besarbagi kelapa sawit, getah, buah-buahan dan Penjanaan Kekayaantanaman makanan yang lain, tanaman industri 31) Membantu kumpulan pengguna untukdan komoditi, ternakan dan akuakultur. meningkatkan sumber pendapatan bukan pertanian di dalam dan4l3uar kawasan AWS.

Pengurusan Air Bandar BersepaduPenempatan Bandar – Perancangan BandarPerangkaan (2010) menjangkakan menjelangtahun 2050, 80% dari 42 juta rakyat Malaysiatinggal di kawasan bandar. Oleh itu, pelanpengurusan dan pemeliharaan strategik yangefektif adalah penting untuk menghadapicabaran pada masa hadapan serta memastikankelestarian sumber air di kawasan bandar.Kajian Pengurusan Air Bandar Bersepadu(IUWM) yang sedang dijalankan mengambilkira kesan buruk pembangunan yang pesatterhadap perkhidmatan dan kemudahanbandar. Kajian ini akan mengenalpasti statuspengurusan air di bandar semasa di empatkonurbasi bandar berikut:• Kuala Lumpur• George Town• Kuantan• Koridor Iskandar dan Johor Bahru 44

Science Outlook 2017Science Outlook 2015 memaparkan penilaian bebas berasaskan Meneruskan kesinambungan edisi sebelumnya, Science Outlookbukti dalam trend utama STI di Malaysia. Laporan ini telah 2017 terus menjalankan usaha untuk mengumpul data danmenjadi pencapaian utama untuk ASM. Selepas pembentangan bukti berkaitan ekosistem STI negara melalui analisis danlaporan ini di mesyuarat Majlis Sains Negara yang pertama penilaian yang komprehensif. Kajian ini akan mengekalkandalam bulan Januari 2016, terdapat permintaan untuk enam teras strategik berdasarkan NPSTI 2013 – 2020.menerbitkan kajian Science Outlook dua tahun sekali untukmengekalkan momentum dalam mengenalpasti trend utamadan membincangkan kelemahan dalam lanskap STI. Tadbir Urus STI Bakat STI Pembudayaan STI Bahagian ini bertujuan untuk Salah satu cadangan daripada Pembudayaan sains merupakan mengemaskini senarai polisi edisi terdahulu telah direalisasikan usaha untuk meningkatkan nasional di Malaysia. Ia juga melalui penubuhan Pelan kesedaran terhadap sainsmengambil kira polisi STI dan kepimpinan Tindakan STEM yang diketuai oleh MOSTI, KPT dalam kehidupan masyarakat, di luartadbir urus di peringkat negeri. Kajian lapangan dan KPM. Pelan Tindakan STEM juga telah pendidikan formal. Pengetahuan sains,mengenai rasional penubuhan Majlis Sains mentakrifkan STEM sebagai ‘Pembelajaran pemikiran dan rasional saintifik dalamNegara sebagai jawatankuasa tertinggi yang Sains, Teknologi, Kejuruteraan dan Matematik kalangan rakyat Malaysia akan dihuraikandipengerusikan oleh YAB Perdana Menteri bersepadu dalam konteks menghubungkan dalam bahagian ini. Selain itu, indeksdengan tujuan mentadbir STI di Malaysia, institusi pendidikan, masyarakat dan industri pembudayaan STI akan dicadangkan.mempromosi dan melaksanakan agenda STI untuk menghasilkan bakat dan masyarakatnasional. celik STEM ke arah memacu pembangunan Hubungan Strategik ekonomi negara. Antarabangsa P, P & P Kajian ini membincangkan persoalan Hubungan strategik antarabangsa Fokus bahagian ini adalah lanskap pembangunan bakat berikutan pengambilan merupakan faktor utama dalam pelaburan dan produktiviti mata pelajaran STEM yang rendah di peringkat memperkasakan inisiatif STI. Diplomasi sains P, P & P negara, ekosistem sekolah. Ia juga akan meneliti tarikan pekerjaan akan diperkenalkan sebagai salah satu usahakeutamaan penyelidikan dan keberkesanan berasaskan STEM dari segi gaji dan faedah lain. Malaysia bagi mengatasi isu global selainstrategi pengkomersilan. Ia bertujuan untuk mempertingkatkan kerjasama antarabangsa.memberikan pemahaman terhadap kolaborasi, Pencergasan Industri Bagi menentukan kedudukan Malaysia dalammengoptimumkan sumber dan kadar arena S&T global, impak dan hasil daripengkomersilan, dan mengelakkan valley of Selari dengan pembangunan kerjasama antarabangsa akan dianalisa.death semasa pengkomersilan produk P&P bagi yang pesat, bahagian ini akanmembolehkan negara mencapai ekonomi yang membincangkan fungsi PKS dalamdipacu oleh inovasi. menetapkan kedudukan Malaysia sebagai penyedia teknologi demi mencapai visi industri 4.0, melalui penglibatan dewan-dewan perniagaan. 45

Keselamatan SiberBerdasarkan Laporan Risiko Global 2015 oleh Keselamatan ruang siber mampu dicapai -lembaran faktaWorld Economic Forum (WEF), serangan siber dengan rekaan yang cermat, pembangunandisenaraikan antara 10 risiko global dari segi dan pelaksanaan di setiap peringkat rangkaian Pasaran keselamatan siber dianggarkan meningkatkebolehjadiannya. Kini, serangan siber dalam peranti yang saling bersambung, tanpaskala yang besar semakin kerap berlaku dan mengira skala penyelesaiannya. Cadangan dari USD122.45 bilion pada 2016 ke berpotensi untuk menyebabkan kerosakan strategi dari pihak pengurusan tertinggi USD202.36 bilion pada 2021 (MDEC).teruk kepada infrastruktur digital dan fizikal. perlu dikuatkuasakan oleh pihak pentadbirOleh itu, keselamatan siber bukan hanya dan penguatkuasa di peringkat negaraisu teknologi maklumat, tetapi melibatkan dalam menjalankan usaha bersepadu bagikeselamatan negara. Maka, infrastruktur dan mewujudkan dan mengekalkan ekosistem siberruang siber perlu dilindungi. yang selamat.Badan Bertindak Keselamatan Siber 15% Jenayah terancang mengikut negaraditubuhkan untuk mencadangkan strategidalam mengatasi isu keselamatan siber yang responden kajian : 35%memberi kesan pada infrastruktur, perniagaan jenayah terancang 22%serta kesejahteraan rakyat. Laporan nasihat 18%ini akan membincangkan cabaran dalam + 12%sebagai punca kejadianperundangan, peraturan dan penguatkuasaankes jenayah siber. Laporan ini juga akan dari tahun 2014mengenengahkan isu-isu keselamatan sibersecara holistik di mana lanskap keselamatan Global State of Information Security Survey 2015 oleh PWC, CIO dan CSOsiber di Malaysia dan global diambil kira.Salah satu petunjuk ancaman siber ialahpenyebaran dan evolusi perisian hasad. Pada2015, rakyat Malaysia telah berhadapandengan 5,000 serangan perisian hasad atau14 serangan sehari. Berdasarkan analisa dariSymantec Corporation, pada 2016, Malaysiaberada di kedudukan ke-47 di dunia, danke-12 di Asia Pasifik dan Jepun, dari segiserangan perisian hasad. 46

MemperkasaKomuniti Saintifik+ASM memperkasakan komuniti saintifiknya melalui Program STI. Empatplatform utama, iaitu pembangunan keupayaan, konsortium sains,pengantara dan fora perundingan disasarkan untuk memudahcaraelemen pengiktirafan, bakat dan pakatan kerjasama dalam lanskap STI. 47

PembangunanModal InsanPembangunan Profesional Pengurusan Geopark Global - Malaysia (SKUM), Lembaga Pembangunan “Natural Heritage Protection towards Sustainable Langkawi (LADA) dan Sahabat Geopark Langkawi- Development” (SAGEL) di bawah MTCP. Bengkel ini bertujuan Kepelbagaian geo adalah asas kepada ekosistem untuk meningkatkan pengetahuan dan kemahiranTenaga kerja yang inovatif dan progresif dan interaksi manusia dengan persekitaran. peserta dalam mengenalpasti kaitan antaraboleh dicapai melalui peningkatan ilmu dan Sebagai sebahagian daripada pembangunan warisan geologi dengan aspek keseluruhankemahiran. Oleh itu, program pembangunan mampan, pengurusan geopark merujuk kepada warisan budaya dan semulajadi geopark.profesional yang dirancang secara teliti kemampuan individu atau negeri untuk bertindakadalah penting. Justeru, Program Kerjasama dalam pembangunan dan pengurusan geopark Analisis dan dapatan daripada bengkel iniTeknikal Malaysia (MTCP) memfokuskan dengan strategi dan polisi bagi menguruskan dibentangkan kepada wakil dari Jabatan Mineralkepada pembangunan sumber manusia geopark dengan lebih baik. dan Galian (JMG), Jabatan Kimia Kedah, Jabatanmelalui program latihan dalam pelbagai bidang Meteorologi Kedah, SAGEL, LADA dan MOSTI.kepada penjawat awam dari negara-negara Global Geopark Management 2016 bertemakanmembangun, ASM menjalankan dua program “Natural Heritage Protection towards Sustainable l-embaran faktadibawah MTCP. Development” memfokuskan kepada pengalaman, cabaran dan amalan pengurusan yang baik 19 peserta dari 12 buah negara dalam menguruskan geopark sedia ada dan kawasan berpotensi bagi mencapai matlamat 14-20 Mei, Langkawi pembangunan mampan. Bengkel yang julung kali diadakan ini telah dianjurkan oleh ASM dengan kerjasama MOSTI, Kementerian Luar Negeri (KLN), NRE, Suruhanjaya Kebangsaan UNESCO 48

-sekilas Essentials in STI Policy and Management Memahami kedinamikan S&T dalam konteks • MTCP telah ditubuhkan perkembangan ekonomi dan pasaran adalah pada tahun 1978 semasa penting dalam perancangan dan pelaksanaan berlangsungnya Commonwealth strategik untuk memacu transformasi negara. Heads of Government Meeting S&T merupakan salah satu pemacu strategik (CHOGM) bagi rantau Asia Pasifik yang menyumbang kepada anjakan aktiviti yang pertama dan dilancarkan ekonomi yang sederhana kepada aktiviti dengan secara rasminya pada tahun nilai tambah yang tinggi. Oleh yang demikian, 1980 di Commonwealth Heads of Polisi STI merupakan sebahagian daripada State Meeting. dasar pembangunan negara. • Sejak pelancarannya, lebih dari ASM dengan kerjasama KLN dan UTM Perdana 20,000 peserta dari 138 buah School telah menganjurkan ASM-UTM Certified negara telah menerima manfaat Professional in STI Policy and Management for OIC Countries (AUCPS) bertemakan “Essentials • Bidang keutamaan adalah in STI Policy and Management”. Program latihan pentadbiran awam, tadbir selama empat hari ini memberi pendedahan urus yang baik, perkhidmatan kepada para peserta tentang Polisi STI dan kesihatan, pendidikan, pengurusan, dan membangunkan keupayaan pembangunan mampan, untuk penggubalan dan pelaksanaan polisi STI pertanian, pembasmian negara. kemiskinan, pelaburan, ICT, dan perbankan. Peserta diberi pengiktirafan sebagai Profesional dalam Polisi STI dan Pengurusan • Langkawi UNESCO Global oleh UTM Perdana School setelah melengkapkan Geopark yang terletak di Barat tugasan individu dalam masa tiga bulan sejurus Laut Semenanjung merupakan selepas latihan tamat. Dengan perakuan ini, geopark pertama yang peserta layak untuk melatih dan membimbing ditubuhkan di Malaysia. Terdiri penggubalan Polisi STI. daripada 99 pulau, geopark ini juga merupakan yang pertama l-embaran fakta di Asia Tenggara di bawah UNESCO’s Global Geoparks 11 peserta dari 9 negara. Network. Geopark ini diuruskan dengan pendekatan berasaskan 16-20 Mei, Kuala Lumpur komuniti. 49