อาหารเสริมภูมิคุ้มกัน

อาหารเสริมภมู คิ ุ้มกัน รู้ทนั ใหร้ ่างกายแขง็ แรง ดร.สรุ สั วดี สมนึก, PhD (Medical science), M.S.(Nutrition) B.N.S (Nursing), CDT * หนว่ ยปฏิบัตกิ ารโภชนาการเพอ่ื สขุ ภาพและกีฬา ภาควชิ าวทิ ยาศาสตร์การกีฬาและสุขภาพ คณะวทิ ยาศาสตรก์ ารกฬี า สุรัสวดี สมนึกมหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ * สมาคมนกั กาหนดอาหารแหง่ ประเทศไทย

มนุษยม์ ชี ีวติ อยู่รอดไดอ้ ย่างไร ? ในส่ิงแวดล้อมทมี่ ที งั้ เชอื้ โรค สารพษิ ...

1 ในคาตอบนั้นกค็ อื เรามรี ะบบภมู คิ ุม้ กัน (immune system) ❑ ระบบท่ีตอบสนองตอ่ ส่งิ แปลกปลอม (antigen, Ag) เช่น แบคทีเรยี ไวรสั เซลลท์ ่ี แก่ตวั เซลลม์ ะเรง็ ยา… ❑ อาศยั เซลล,์ แอนตบิ อดี (antibody, Ab หรอื immunoglobulin, Ig) และกลไกต่างๆ รว่ มกนั ทางานในการกาจดั ส่ิงแปลกปลอม



Coronavirus (COVID -19) เปน็ โรคตดิ เช้ือทเี่ กิดจาก coronavirus ท่เี พิ่งคน้ พบ คนสว่ นใหญท่ ่ีติดเช้อื ไวรัสโควิด-19 จะมอี าการระบบทางเดนิ หายใจ เล็กนอ้ ยถงึ ปานกลาง และฟน้ื ตัวไดโ้ ดยไมต่ อ้ งเขา้ รับการรกั ษาเป็นพเิ ศษ ผู้สูงอายแุ ละผทู้ ่ีมโี รคประจาตัว เช่น โรคหวั ใจและหลอดเลือด เบาหวาน โรคทางเดินหายใจเรือ้ รงั และมะเร็ง มีแนวโนม้ ท่จี ะเจบ็ ปว่ ยรนุ แรงมากขน้ึ ไวรัส COVID -19 ส่วนใหญ่แพร่กระจายผ่านละอองน้าลาย หรือน้ามูกเมื่อผู้ติดเชื้อไอหรือจาม จึงต้องมีการป้องกัน ทางเดินหายใจ เช่นการสวมหนา้ กากอนามยั

ธรรมชาตขิ องโคโรน่าไวรัส (COVID -19) โคโรน่าไวรัส (COVID -19) เป็นสายพันธ์ุ SAR-COV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome-Coronavirus-2 Corona หมายถึง Crown ดา้ นนอกมปี ุ่มของโปรตนี คาร์โบไฮเดรต และ ไขมัน ยน่ื ออกล้อมรอบจนดเู หมือนเป็นมงกุฎ และชว่ ยการเกาะกับอวัยวะ ภายในร่างกาย ประกอบดว้ ยสายพันธกุ รรม RNA มโี อกาสกลายพันธุส์ งู เป็นเชอ้ื ทีไ่ ม่สามารถอยู่เดีย่ วๆได้ แต่จะแฝงตัวอยใู่ นละอองฝอย จากการไอ จาม และสารคัดหลงั่ อย่างนา้ มูก นา้ ลาย หรืออจุ จาระ

ธรรมชาตขิ องโคโรน่าไวรัส (COVID -19) เชอ้ื ไวรัสน้ี ไม่ทนความร้อนอณุ หภมู ิ อณุ หภมู ิ 70 องศาเซลเซยี ส ไมท่ นแอลกอฮอลค์ วามเขม้ ข้น 70 % ไมท่ นสารทาความสะอาดเช่น สบู่ หรอื สารลดแรงตงึ ผวิ ตา่ งๆ เชน่ ผงซกั ฟอก สารฟอกขาว (โซเดียมไฮโปรคลอไรด์) ทค่ี วามเขม้ ขน้ 0.1-0.5 โพวิโดไอโอดีน 1% หรือไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ 0.5-0.7 % เป็นต้น

ประเดน็ สาคัญในการดูแลโภชนาการของผูป้ ่วย covid 19 เพอื่ ลดความเส่ยี งและผลทีต่ ามมาของการตดิ เช้ือ การบริโภคสารอาหารรองบางชนดิ อาจเกนิ ค่าทแี่ นะนา เนอ่ื งจากการตดิ เชื้อและปัจจัยอืน่ ๆ สามารถลดประสิทธภิ าพ สารอาหารรองได้ อิทธิพลของสารอาหารและสารออกฤทธ์ิทางชวี ภาพต่อการทางานของระบบภมู ิคุม้ กนั การขาดสารอาหารอาจเกิดจากอาการเบ่อื อาหาร คลน่ื ไส้ อาเจียน ทอ้ งร่วง การสูญเสียไนโตรเจนมากเกินไป J Clin Med. 2020 Aug 10;9(8):2589

ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งภาวะทุพโภชนาการ ความไมส่ มดลุ ของอาหาร โรคอว้ น และการตอบสนองของภูมคิ ุ้มกนั บกพรอ่ ง นาไปสู่ความไวตอ่ การติดเชื้อ coronavirus 2 (SARS-CoV-2) กลุม่ อาการทางเดินหายใจเฉยี บพลนั รุนแรง ภาวะทุพโภชนาการ อาหารไมส่ มดุล ยับยัง้ การตอบสนอง น้าตาลเชงิ เดย่ี ว ของภูมิคุม้ กนั ไขมันทรานส์ โปรตีนคุณภาพไมด่ ี อาหารแปรรูปพิเศษ อาหารท่ีมีวิตามิน A C D E สังกะสี เหลก็ และ ซีลเี นียม น้อย British Journal of Nutrition 2021, 28;125(8):851-862 ภาวะโภชนาการสมั พนั ธ์กับการอกั เสบ ดังนน้ั ...ทง้ั ภาวะทพุ โภชนาการและโรคอ้วน จะเปลยี่ นแปลงการตอบสนองทางภูมคิ ้มุ กนั เพ่ิมความเส่ียงในการตดิ เชื้อจากเชอื้ โรคตา่ งๆ

ภาวะโภชนาการ อาหารและโรคทางเดนิ หายใจจากไวรัส coronavirus 2 British Journal of Nutrition 2021, 28;125(8):851-862 ภาวะทพุ โภชนาการทาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงท่ีหลากหลายในระบบภูมคิ ุ้มกัน และเพ่มิ ความไวตอ่ การติดเชือ้ โรคอ้วนทาให้เกิดการอกั เสบเร้ือรงั ระดับตา่ ทเี่ กิดจากความอว้ นมากเกินไป ซงึ่ มผี ลลดการตอบสนองของภมู คิ ้มุ กนั ดงั นน้ั ...คนอ้วนจงึ มคี วามเสยี่ งทสี่ นับสนุนความรุนแรงของ SARS-CoV-2 และสง่ เสริมกลุ่มอาการหายใจลาบาก การรบั ประทานอาหารทีห่ ลากหลายและสมดลุ >> สามารถช่วยปรบั ปรงุ การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อการตดิ เชอ้ื ไวรัส โควดิ -19

โภชนาการกบั การรักษาสุขภาพ และการส่งเสริมภมู คิ ุม้ กนั ทด่ี ี โควิด-19 สง่ ผลต่อระบบภูมิคุ้มกันโดยสรา้ งการตอบสนองการอกั เสบอย่างเป็นระบบ ผ้ปู ่วยทีต่ ดิ เช้ือโควดิ -19 มีระดบั ของสารสือ่ อักเสบสงู ข้ึน โควดิ -19 ส่งผลกระทบกับผู้สูงอายุ ทัง้ โดยตรงและผ่านโรคร่วมทางอายุทม่ี นี ัยสาคัญ หลายประการ Maturitas 143 (2021) 1-9

โภชนาการ เป็นปจั จยั หลัก ในการรักษาสขุ ภาพท่ดี ี

โภชนาการเป็นปัจจยั หลกั ในการรกั ษาสุขภาพท่ดี ี สว่ นประกอบในอาหารที่สาคญั …. เชน่ วิตามิน C, D, E, สงั กะสี, ซลี เี นยี ม และกรดไขมนั โอเมกา้ 3 มีส่วนชว่ ยในการสง่ เสรมิ และปรบั ภมู ิคมุ้ กนั ท่ีดีของรา่ งกาย

ผลของวิตามนิ ดี ตอ่ สุขภาพและภมู คิ มุ้ กนั ของโรคภัยไข้เจ็บของมนษุ ย์ Nutrients 2020, 12, 2097 1,25-dihydroxyvitamin D เปน็ รูปแบบที่ออกฤทธข์ิ องวติ ามินดี >> ออกฤทธ์ิทาง ภูมคิ ุ้มกนั ในหลายองค์ประกอบ พบความสมั พันธ์ของระดบั ของ 25-hydroxyvitamin D ในเลอื ดต่า เพมิ่ ความเสย่ี งในการเกดิ โรคและความผดิ ปกติตา่ งๆ ทีเ่ กย่ี วข้องกับภมู คิ ุ้มกัน มีการทดลองทางคลนิ ิกเพอื่ วิเคราะห์หาประสทิ ธภิ าพของการบริหารวิตามนิ ดี

ผลของวิตามินดี ตอ่ สขุ ภาพและภมู ิคุ้มกันของโรคภยั ไข้เจ็บของมนษุ ย์ Nutrients 2020, 12, 2097 บางคนอาจได้ประโยชน์จากวติ ามินดีมากกว่าหรือน้อยกว่าตวั อืน่ ๆ เน่อื งจากความแตกตา่ งระหวา่ งบคุ คล >> พันธกุ รรม >> มผี ลตอ่ ตอบสนองตอ่ การเสรมิ วิตามนิ ดี วิตามินดี ปริมาณการเสริมวติ ามนิ ดี หรอื การให้ร่างกายไดร้ ับแสงแดด เพอื่ ช่วยให้ รา่ งกายสรา้ งวิตามนิ ดี ใหม้ ีปรมิ าณ 25-hydroxyvitamin D ในเลอื ด อย่างน้อย 30 ng/mL (75 nmol/L) หรอื ท่รี ะดบั เหมาะสมท่ี 40–60 ng/mL (100–150 nmol/L) เพื่อใหไ้ ดป้ ระโยชน์สงู สดุ ต่อสุขภาพโดยรวมในเรอ่ื งของวติ ามินดี

Academy of Nutrition and Dietetics ดแู ลสขุ ภาพดว้ ยโภชนาการ โปรตนี มีบทบาทสาคญั ในระบบภมู ิคมุ้ กันโดยเฉพาะการซ่อมแซมและฟนื้ ฟรู ่างกาย ถัว่ ถ่ัวเปลือกแข็ง ทานโปรตนี ใหห้ ลากหลาย เมลด็ พชื ถ่ัวเหลอื ง และผลติ ภณั ฑ์ ไข่ อาหารทะเล เนื้อสตั ว์ไม่ตดิ มนั เน้อื สัตวป์ ีก

Academy of Nutrition and Dietetics ดแู ลสุขภาพดว้ ยโภชนาการ วิตามินเอ ช่วยควบคมุ ระบบภูมิคุ้มกัน และป้องกนั การติดเชอื้ โดยชว่ ยดูแล ผวิ หนังและเนอื้ เย่ือในปาก กระเพาะอาหาร ลาไส้ และระบบทางเดินหายใจใหแ้ ขง็ แรง ผักโขม มนั หวาน บร็อคโคลี แครอท พรกิ หยวกแดง นมหรอื ธัญพชื ท่ีมกี ารเสรมิ วิตามนิ เอ แอปรคิ อท

Academy of Nutrition and Dietetics ดูแลสขุ ภาพดว้ ยโภชนาการ วติ ามนิ ซี สนบั สนุนระบบภูมิคมุ้ กนั โดยกระตุ้นการสรา้ งแอนติบอดี ผลไม้ตระกูลสม้ สตรอเบอรร์ ี่ พริกหยวกแดง น้ามะเขือเทศ ธัญพืชท่มี ีการเสริมวิตามนิ ซี

Academy of Nutrition and Dietetics ดแู ลสุขภาพดว้ ยโภชนาการ วติ ามินอี เป็นสารต้านอนมุ ูลอสิ ระ สนบั สนนุ ระบบภูมิคุ้มกัน ธญั พชื ที่มีการเติมวิตามนิ อี เมล็ดทานตะวัน อัลมอนต์ อนุมูลอิสระ คืออนุมลู ท่ไี ม่เสถียรและว่องไวในการทาปฏกิ ิรยิ า ทาลายสารชวี โมเลกุลตา่ งๆ (โปรตีน, ไขมนั , ดีเอน็ เอ..) → เซลล์เสยี สภาพ → โรคต่างๆ

Academy of Nutrition and Dietetics ดแู ลสุขภาพด้วยโภชนาการ วิตามินอี (ตอ่ ) น้ามันเมลด็ ทานตะวัน น้ามนั ดอกคาฝอย ฮาเซลนัท เนยถ่ัว

Academy of Nutrition and Dietetics ดูแลสุขภาพด้วยโภชนาการ สงั กะสี ชว่ ยในการทางานของระบบภูมคิ ุ้มกันและชว่ ยในการหายของแผล เนอ้ื สัตว์ไมต่ ิดมัน อาหารทะเล นม เมลด็ พืช เนื้อสัตว์ปกี ถั่วฝัก Bean ถ่วั เปลือกแขง็ ผลิตภณั ฑ์โฮลเกรน

Academy of Nutrition and Dietetics วติ ามินและแร่ธาตุอืน่ ๆ ช่วยตอบสนองของระบบภูมิคมุ้ กนั วิตามนิ บี 12 โฟเลท วิตามนิ บี 6 เหล็ก ทองแดง ซีลีเนยี ม

ภาพรวมบทบาทของโภชนาการ... อาหารสมดลุ ... ทง้ั ชนิดและปริมาณ สารอาหารหลายชนิดมีบทบาทในระบบภมู ิค้มุ กนั โปรตีน กรดไขมนั โอเมก้า 3 วติ ามินตา่ งๆ ได้แกว่ ติ ามิน เอ ดี อี ซี บ6ี บี 12 โฟเลท แรธ่ าตุ ได้แก่ ทองแดง ซีลเี นียม สังกะสี ธาตเุ หล็ก ข้อมลู ยงั ไมเ่ พียงพอทจ่ี ะบง่ ชว้ี า่ สารอาหารใดทจ่ี ะชว่ ยป้องกนั การติดเชอื้ โควดิ -19 การศึกษาทางคลินกิ พบผลระดับต่างกนั ทั้งน้ี..เป็นไปไดว้ ่าแต่ละคน อาจมปี ฏกิ ริ ิยาตอบสนองต่อการให้สารอาหารชนิดหนึ่งแตกตา่ งกนั

ความกังวลดา้ นความปลอดภัยของอาหารในช่วง covid 19 ระบาด จากขอ้ มูลของสานกั งานคณะกรรมการอาหารและยาแห่งสหรฐั อเมริกา ศูนยค์ วบคุมและป้องกันโรคและกระทรวงเกษตรสหรัฐ ระบุวา่ ขณะนี้ยงั ไมม่ ี หลักฐานบง่ ชว้ี ่า covid 19 สามารถถา่ ยทอดผ่านอาหารหรอื บรรจภุ ณั ฑ์ อาหารได้ เช่ือกันว่าไวรัสแพร่กระจายจากคนสู่คนโดย การสัมผัสใกล้ชดิ หรือละอองทางเดนิ หายใจ เช่น เมื่อมคี นไอหรอื จาม

ความกังวลดา้ นความปลอดภยั ของอาหารในช่วง covid 19 ระบาด (ต่อ) อยา่ งไรกต็ าม เปน็ ไปไดท้ ่ไี วรสั จะอยรู่ อดบนพ้ืนผิวและวัตถุ จึงจาเป็นในการปฏิบัติตามหลักสขุ อนามยั และความปลอดภัยของอาหารอย่าง เหมาะสม

การควบคมุ อณุ หภูมิของอาหาร เกบ็ อาหารร้อนใหร้ อ้ น >60 องศาเซลเซยี ส คาแนะนาดา้ นความปลอดภัยด้านอาหาร เกบ็ อาหารเย็นให้เยน็ < 4 องศาเซลเซียส การทาความสะอาดฆ่าเชอื้ ลา้ งมือ ล้างอาหาร ของสดกอ่ นปรงุ แยกเนอ้ื ดบิ เนอ้ื ไก่ อาหารทะเล และอาหารพร้อมรบั ประทาน ปรุงอาหารดว้ ยอุณหภูมทิ ่ีเหมาะสม (ใชเ้ ทอร์โมมเิ ตอร์) นาอาหารทเ่ี หลือแข่เย็น ภายในสองชั่วโมง

Thank you for your attention Surasawadee Somnuk