konsulta-1_compressed

HOMO LUDENS QENDËR E ARTIT DHE KULTURËS nga Donjeta Zhuniqi A Bachelor’s Thesis Submitted to the Department of Architecture and Spatial Planning University of Business and Technology In Fulfillment of the Requirements For a Bachelor’s Degree November 2022 1

2

Projekt Final Qendër e arit dhe kulturës Dizajnoi Donjeta Zhuniqi Student ID 171840520 Mentor Prof. Dr. Ajhan Bajmaku Data e prezentimit Nëntor 2022 3

falënderime. 4

koncept. abstract. 5

00.1 table of contents. 6

0.1.0 hyrje 0.1.1 parafjalë 0.1.2 motivimi 0.2.0 metodologjia 0.2.1 lista e përmbajtjes 0.2.2 casja 0.3.0 analysis 0.3.1 makroanaliza 0.3.2 rreth ndërtesës 0.3.3 analizat e lokacionit 0.4.0 rastet studimore 0.4.1 Centre Pompidou, Paris 0.4.2 Sands End Arts and Community Centre, London 0.4.3 Antalya Turkan Soray Cultural Centre 0.5.0 koncept 0.5.1 fenomenologjia e konceptit 0.5.1.1 inspirimi 0.5.1 koncepti struktural 0.6.0 dizajni 0.7.0 projekti 0.8.0 përmbyllje 7

8

0.1.0 hyrje. 9

0.1.1 parathënie. qëllimi I temës Rritja e standardit të jetesës në vitet 1950 kishte bërë ndryshime të mëdha në shoqëri, pasi po futeshin proceset e automatizuara të prodhimit. Ky standard ka vazhduar të jetë një temë e rëndësishme për diskutim që atëherë. Siç e dimë të gjithë se arti dhe aktivitetet kulturore kanë nevojë për një sasi të konsiderueshme krijimtarie dhe për të qenë i sinqertë secili prej nesh është krijues në mënyrën e vet. Përpara se të më kundërshtoni në këtë pikë dhe të më thoni \"Unë nuk jam krijues\" ose \"Unë njoh njerëz që nuk kanë lidhje me krijimtarinë\", dua që ju të mendoni për punën që bëjnë, sa kohë të lirë kanë dhe çfarë bëjnë. bëjnë me të? Pas ndryshimeve të mëdha shoqërore të viteve 1950, Constant Nieuwenhuys ndjeu se ato zhvillime kërkonin një mënyrë të re të organizimit të mjedisit fizik. Me idenë e një alternative ku njerëzit janë të lirë t'i përkushtohen tërësisht zhvillimit të ideve krijuese. Siç përshkruhet nga vetë Konstanti se \"banorët e Babilonisë së Re do të jenë një racë e re e 'Homo Ludens' (njeri në lojë), i cili do të ketë një fushë të pafund krijimtarie në jetën e përditshme.\" Pra, qendra kulturore që unë aspiroj të dizajnoj është të jetë një modul i jetës së re, jetës ku arti është i pashmangshëm dhe krijimtaria është pjesa kryesore e saj. Kështu, fenomeni i vjetër i “artit”-bërjes, shikimit, shitjes do të kthehet në përditshmërinë e dikujt. 10

. 0.1.2 motivimi. Realiteti Kultura është ajo që na përcakton se kush jemi, në të njëjtën kohë është kultura ajo që ‘gjendja e gjërave ashtu siç na bashkon: nevoja për të njohur njëri- janë, në vend që të jenë të tjetrin, nevoja për të krijuar, nevoja për të imagjinuara” (Fjalori I jetuar dhe jo vetëm për të ekzistuar. Kembrixhit) Kultura, arti, loja ka qenë gjithmonë me ne, që nga fillimi i njerëzimit dhe për një gjë jam i sigurt është se do të vazhdojë të jetë përgjithmonë pjesë e jona. Pyetja e vetme është, si? Për të kuptuar Motivimi im për këtë temë lindi nga kurioziteti për kulturën, si do të ndryshojë \"Të dish kuptimin e diçkaje ajo në vitet në vijim. Gjatë gjithë që thotë dikush\" (Fjalori i studimeve në shkollën e arkitekturës, kam Kembrixhit) qenë gjithmonë kurioze për projektimin e muzeve dhe rezidencave dhe një ditë në klasën e “Trendeve Bashkëkohore” mësojmë për “utopinë” dhe “Babiloninë e Re” të Konstantit, kështu që kjo është sinteza. e të jetuarit dhe e artit në diçka radikale. Një mënyrë krejtësisht e re e të jetuarit. Në këtë pikë e dija se duhej të thelloja më tej studimet e mia. Qëllimi Me temën time, “Qendra Kulturore dhe Artistike Homo Ludens”, synoj të \"diçka që dëshironi dhe frymëzoj për një qasje të ndryshme ndaj planifikoni të bëni; një qëllim zhvillimeve kulturore. Unë kam të njëjtin (Fjalori I Kembrixhit) mendim si Mondriani dhe Konstanti, të cilët besonin se çdo aspekt i jetës do të ndryshonte. Në të ardhmen e afërt njerëzit do të jetonin për artin. Në konceptet e tyre arkitektonike të së ardhmes, arti dhe jeta do të bëheshin një, duke sinjalizuar heqjen e konceptit të vjetër të \"artit\". 11

12

0.2.0 metodologjia. 13

0.2.1 list of contents. MBLEDHJA E RASTE INFORMACIONIT STUDIMORE GJENDJA ANALIZAT EKZISTUESE E NDERTIMIT LOKACIONI NDERTIMET IDEOLOGJIA ARKITEKTONIKE NE BAZA TEORIKE QELLIMI HISTORIKE I DIZAJNIT LOKACIONI MJETET DHE METODAT NJOHURI TEORIKE HARTIMI INTERPRETIMI STUDIM I LITERATURES RASTE STUDIMORE STUDIM NE LOKACION 14

0.2.2 qasja. PROGRESI EVOLUIMI KONCEPTUAL DIZAJNI FINAL MODELI ARKITEKTONIK INTERPOLIM RESTAURIM SKICIME METODAT GJENERUESE TË KONCEPTIT METODAT E REPREZENTIMIT SKICIMIE MOOD BOARDS/ MODELE INFOGRAFIQE RENDERË ILUSTRIME KOLAZHE KONCEPTUALE 15

16

0.3.0 analiza. 17

0.3.1 mabaokurtot-haneabliuziald. ing Projekti ndodhet në qytetin e Prizrenit, Kosovë. Vendi është pjesë e Evropës Juglindore, qendra e Ballkanit. Pjesa më e madhe e Kosovës përjeton kryesisht klimë kontinentale me ndikime mesdhetare dhe alpine. 18

Qyteti i Prizrenit ka 0.3.1 makro-analiza. një gjeografi të valëzuar ku lartësia Prizreni është një pjesë e është 300 m - 2600 m. tufës së qyteteve me një Përderisa qyteti i lumë në qendër - Prizrenit gjendet në Lumbardhin, i cili i jep një sipërfaqe të formë shtyllës kurrizore. sheshtë, gjeologjia Brigjet e Lumbardhit vërehet kodrinore në shoqërohen me 9 (nëntë) pjesën perëndimore ura të vogla dhe të gjera. dhe lindore të rajonit. Përgjatë bregut, në të dy anët e tij, lumi ujor ka Topografia e qytetit struktura strukturore utilitare të shpërndara që Morfologjia e qytetit shtrihen njësoj në rëndësi, por të pabarabartë në sasi.. 19

0.3.1 makro-analiza. Prizreni është një nga zonat me fat sa i përket aseteve ujore. Lumi më i gjatë dhemëi rëndësishëm në Prizren është Drini i Bardhë (111 km). Nga veriu futet në Prizren dhe vazhdon rrugën drejt Shqipërisë. Asetet ujore Gjelbërimi dhe bimësia janë progresive me lloje të ndryshme. ndër to, 86 janë me rëndësi universale. Në bjeshkët e Sharrit, ku kemi përqendrimin e specieve endemike të lagjes, ka më shumë se 2000 lloje të vegjetacionit bimor. Vegjetacioni dhe gjelbërimi 20

0.3.1 makro-analiza. Hierarkia rrugore trafik i ngarkuar trafik i moderuar trafik i ngarkuar trafik i qetë 07 AM-10 AM 10 AM-01 PM 05 PM-07AM 09PM-06AM Densiteti i trafikut Autostradë Rrugë primare Rrugë sekondare Rrugë terciare Zhvillimi i ardhshëm-Hekurudha Në urbanistikën e ardhshme të qytetit pritet të ndërtohet një pikë e re ndërkëmbimi dhe rivendosja e hekurudhës. - Hekurudha 21

0.3.2 rreth ndërtesës PËR TË KRIJUAR MBI HISTORI Ndërtesa ku vendosa të bëj një ndërhyrje ka kohë që nuk funksionon. Herën e fundit që një pjesë e godinës është përdorur ka qenë në funksion të restorantit, por prej rreth dy vitesh është e lirë. Ndërtesa është ndërtuar në vitet 1950 për t'u përdorur për qëllime prodhimi. Produkti që dilte nga kjo fabrikë është vera dhe lloje të tjera të saj, gjë që e bën këtë godinë një nga veraritë më të vjetra në vend. Kjo verari mbart me vete një vlerë të madhe arkitekturore. Në bazë të vitit të ndërtimit, ajo i ka mbijetuar kohës, luftës dhe me një sasi shumë të vogël restaurimi mund të rifillojë edhe funksionimin. “Qyteti është një mjedis në të cilin zhvillohet procesi i jetës së njeriut të kondensuar. Ky mjedis kushtëzohet nga klima, natyrore, ekonomike, teknike, sociale dhe estetike. intelektuale. E VJETRA dhe E REJA formojnë një klimë procesi unike një mjedis të tillë. ... Qyteti krijohet dhe lëviz, përjeton tension. Ai bëhet një ideal, një simbol dhe frymëzon. Prizreni si i tillë është një nga qytetet anëtare të POLISA-s me vlerë”. (B. Fehmiu, “Prizreni – Kryevepra e mjeshtërve të panjohur”) 22

0.3.3 analizat e lokacionit. Ndërtesë ekzistuese me vlera arkitekturore s Qasje e lehtë nga rruga kryesore Hapësirë e bollshme për ndërhyrje dhe parkim Instalimet teknike ekzistuese Niveli i mirë I bimësisë Shprehje mikpritëse w Zonë periferike të qytetit Nuk ka objekte kulturore në lagje Mund të vizitohet vetëm me makinë ose transport publik o Rrugët e këmbësorëve Mirëmbajtja e strukturës ekzistuese të ndërtesës Hapësirë e mjaftueshme/mjaft për interpolim Terreni i sheshtë për ndërhyrje Potenciali për të lidhur me densitet të lartë dhe densitet të ulët zonat e banuara T Popullsia e qytetit po zvogëlohet me kalimin e kohës Strategjitë e dobëta të menaxhimit 23

0.3.3 analizat e lokacionit. Lokaliteti ndodhet në periferinë veri- Limitet e lokacionit perëndimore të qytetit të Prizrenit, në lagjen Atmaxha. Atmaxha është lagje me përdorim të përzier, zonë banimi, marketingu dhe industriale. Sipërfaqja e truallit është 3 0 . 8 2 0 m . , n d ë r s2a ndërtesa 2844 m. 2 Silueta e lokacionit dhe ndërtesës 24

0.3.3 analizat e lokacionit. Hierrarkia rrugore Vegjetacioni Qasja në lokacion 25

0.3.3 analizat e lokacionit. Drejtimi i erërave Shtegu i diellit gjatë dimrit Dhjetor: 21 Shtegu i diellit gjatë verës Qershor: 76 Shtegu diellor Burimi i zhurmës 26

0.3.3 analizat e lokacionit. 35 2 1 4 Vizurat nga pikëvështrimi i ndërtesës ekzistuese dhe ambientit 1 23 4 5 Qarkullimi horizontal në lokacion 27

28

0.4.0 raste studimore. 29

0.4.1 Centre Pompidou, Paris, France, 1976. Vendndodhja: Place Georges Pompidou, Paris Arkitektët: Renzo Piano, Richard Rogers Viti: 1970-1976 Lloji: Qendër Kulturore, Muze Lloji i arkitekturës: High-Tech Sipërfaqja e katit: 100.000 m2 . Koncepti Muzeu e portretizon veten si një lëvizje. Ekspozimi i të gjithë infrastrukturës Cedric Price ishte një ndikues I rëndësishëm. së ndërtesës Sistemi në ngjyra:: shkallët dhe struktura e ashensorëve tregon gjithë rritë hapësirën hidroteknika sistemin e enterierit lëvizshmëria dhe rrjedhshmëria mekanik dhe ajrimi dhe ventilimi strukturor elektrika 30

0.4.1 Centre Pompidou, Paris, France. Dizajni Dizajni shpreh besimin se ndërtesat duhet të jenë gjithmonë në gjendje të ndryshojnë në mënyrë që t'u lejojnë njerëzve lirinë të rregullojnë mjedisin e tyre sipas nevojës. Drejtësia e pamjes së jashtme, ekranet dhe veçanërisht ashensorët që përdridhen në anën e ndërtesës kombinohen për të zbuluar dy pamje magjepsëse: çatitë e mbuluara me pllaka dhe historinë mesjetare të Parisit në një anë, dhe zbulimi i ndërtesës - një instrument fleksibël. , i drejtpërdrejtë, nga brenda-jashtë- në anën tjetër. Ndërtesa nuk duhej të kishte hyrje primare në mënyrën konvencionale, ose ndoshta një kat poroz përdhes ku mund të bëhej hyrja në të gjitha pjesët e ndërtesës. Lëvizja festohet në të gjithë ndërtesën dhe komunikohet qartë brenda shkallëve të pabesueshme nga këndi në cep që përshkon pjesën e jashtme të saj dhe menaxhon pamje spektakolare të Parisit. Struktura • Gjatësia: 166 m/ gjerësia: 60 m/ lartësia: 42 m • Musee national d’art moderne: 12.210m Është projektuar me • Ekspozita të përkohshme: 5900 m pjesë të lëvizshme • 2 Dhomat e ekranit: 315 dhe 144 vende (mure, dysheme). • Teatri i shfaqjes: 384 vende Struktura kryesore • Salla e konferencave: 158 vende është një kornizë e • Biblioteka publike e leximit: 10.400m /2200 përhershme e qëndrueshme në lexues rrjetë çeliku. • Dokumentacioni dhe kërkimi i muzeutcentre, the Kandinsky Library: 2600m 31

0.4.2 Sands End Arts and Community Centre, London. Koncepti Vendndodhja: Londër, Angli Arkitektët: Mae Architects Sands End Art and Community Centre është Viti: 2020 dizajnuar në atë mënyrë që ti përshtatet një game të madhe njerëzish dhe përdoruesish. Lloji: Qendra e Arteve dhe Komunitetit Sipërfaqja e katit: 668 m2. galeri arti evente café klube funksion social dhe të edukimit 32

0.4.2 Sands End Arts and Community Centre, London. Me një nivel të madh të qasjes dhe sigurimit, është një mjedis që duke luftuar izolimin social do të nxisë edhe integrimin social brenda komunitetit. Enterieri Enterieri është bërë nga struktura të lehta, të përafërta me serrat. Është përdorur një konstruksion çati prej druri, i cili sjell lehtësi natyrale në hapësirë. 33

0.4.3 Antalya Turkan Soray Cultural Center, Antalya. Konteksti Vendndodhja: Antalia, Turqi Architects: Node Architects, Nous Fakti që Antalia ka një klimë mesdhetare dhe ndikon në rutinën e përditshme të njerëzve, Architects, Rasa Studio ka shtyrë shoqërimin pas perëndimit të Viti: 2018 diellit. Kjo ka bërë që arkitektët të projektojnë nga: Lloji: Qendër Kulturore dhe Artistike - ruajtja e sipërfaqes së pemëve -projektimi i ndërtesës si mbulesë dielli 34

0.4.3 Antalya Turkan Soray Cultural Center, Antalya. Koncepti Qëllimi kryesor i zonës së projektuar nuk është vetëm rrjedha thelbësore e ndërtesës; por edhe shoqërimi. fleksibile e përshkueshme 35

36

0.5.0 koncepti. 37

0.5.1 . fenomenologjia e konceptit Shkëndija fillestare e konceptit fenomenologjik vjen nga deklarata që Constant Nieuwenhuys kishte bërë në Buletinin e Liga-s, një muaj përpara se të formohej Situationist International. Në këtë deklaratë, ai po bënte thirrje për një formë të re të bashkëpunimit masiv që do të shkonte përtej idesë së organizatës për bashkëpunimin mes artistëve. Më tej dua të përshkruaj fjalë për fjalë deklaratën e Constant-it, e cila ka luajtur një rol të madh në formimin e fenomenologjisë së projektimit të këtij projekti. “Të rinjtë nuk dëshirojnë kryevepra. Rinia është e magjepsur nga aventura e madhe që po ndryshon fytyra e botës. Dhe ata marrin pjesë. Teknika, elektronika, ndërtimi dhe lëvizja nuk janë më vetëm emra utilitarë. Fantazia, pasi stimulohet, nuk njeh më kufi. Mundësitë shkojnë përtej vizionit të një personi të vetëm. Vetëm në ndezje, vetëm ndonjëherë mund të shohim diçka nga bukuria e çuditshme ende e panjohur që njerëzit mund të krijojnë me dritë, fuqi dhe lëvizje. Por këto ndezje janë të mjaftueshme për të mbushur shumë njerëz me entuziazëm dhe besim. Jo vetëm artistët, por të gjithë e kuptojnë se çfarë po ndodh edhe nëse ai shkon nga një pikënisje tjetër. Shkencore apo sociale sepse kultura nuk e lë veten të ndahet në sheshe dhe nuk ka asnjë veprimtari thjesht artistike apo thjesht shkencore. Për eksplorimin e zonës që është zbuluar na duhet një grumbullim i të gjitha forcave. Ka përfunduar faza e tabuve. Eksperimenti i madh ka filluar.” (Skandali i Arkitekturës, Constant 38

0.5.1 fenomenologjia e konceptit. 39

0.5.1.1 inspirimi. 40

0.5.1.1 inspirimi. 41

0.5.1.1 inspirimi. 42

0.5.1.1 inspirimi. 43

0.5.3 c. MODELI KONCEPTUAL - SHTRESËZIMI 1. Gjendja ekzistuese 2. Theo van Doesburg- 3. Kompozimi i I-rë e ndërtesës Composition IV i shtresëzimit 3. Kompozimi i I-rë 4. Shtresa nga planimetria e labirinthit 5. Ndërlidhja e pikave i shtresëzimit në planet e Constantit nga arti i van Doesburg-ut për New Babylon me ato ekzistuese 44

MODELI KONCEPTUAL - SHTRESËZIMI 0.5.3 koncepti struktural. Zanafilla e këtij koncepti vjen nga ideja Ajo që dua të vë në dritë është një pikë për të krijuar një ideal të ri, ku jeta dhe kontakti midis arkitekturës dhe jetës arti do të konsideroheshin si një, duke shoqërore. Nuk dua të krijoj një sinjalizuar heqjen e konceptit të vjetër të hapësirë ku të shkojnë vetëm artistë apo “artit”. siç përkufizohen “tipe të ndryshme”, përkundrazi dua që kjo zonë të Qëllimi është krijimi i një hapësire shndërrohet në një vend ku çdo tip strukturash të lidhura në rrjet që na japin njeriu mund të gjejë një aktivitet një janë fleksibël për përdorim. Për më tërheqës. Kjo do të thotë shoqërim i të tepër, Kompozicioni VI i Theo van gjithë racës njerëzore, ku çdo person ka Doesburg dhe plani si labirint i Constant mundësinë të jetë krijues dhe të na japin mundësinë të shtrihemi më tej, shprehet lirshëm. pasi mund të përdoret si një modul i \"pushtimit total të jetës shoqërore\" - siç e Siç tha Constant: \"Artisti është quajti Constant bazuar në \"Homo përpjekur gjithmonë të përfaqësojë Ludens\". imazhin e botës, por më e rëndësishme është të ndryshojë vetë botën dhe ta bëjë “Njeriu në lojë” në bashkëpunim me atë më të jetueshme.\" shprehjen e artit rrisin krijimtarinë kolektive, gjë që na sjell në një ekuilibër Ne duhet të përpiqemi të krijojmë që është harmoni. një akses të ri kulturor, jo vetëm arkitekturor. 6. Kompozimi Përfundimtar Konceptual 45

PICTURES world map https://commons.wikimedia.org/wiki/File:World-map.svg Kosovo map https://www.mapresources.com/products/black-and-white-kosovo-digital-raster-vector- powerpoint-map-kvo-xx-625372 railway https://kk.rks-gov.net/prizren/wp-content/uploads/sites/26/2022/03/6_HARTA-E- INFRASTRUKTURES-PUBLIKE-DHE-SOCIALE_new.pdf case studies cover https://www.mae.co.uk/projects/sands-end • pompidou 1 https://www.theguardian.com/artanddesign/2017/jan/08/pompidou-centre-40-years- old-review-richard-rogers-renzo-piano pompidou-logo https://www.centrepompidou.fr/fr/programme/agenda/evenement/cz5Kygo • sands-1 https://www.archdaily.com/956985/sands-end-arts-and-community-centre-mae- architects • antalya https://archello.com/story/112952/attachments/photos-videos/17 • constant’s labyrinthine https://thefunambulistdotnet.files.wordpress.com/2010/12/thehyper- architectureofdesire6.jpg • new babylon, 1963 https://www.macba.cat/en/art-artists/artists/constant/new-babylon • new babylon map, munchen https://stichtingconstant.nl/work/new-babylon-munchen • new babylon, 1969 https://www.flickr.com/photos/32357038@N08/4289187644 • untitled work from labyrinthine https://www.moma.org/collection/works/221188 46

LUDENS 47 HOMO

48

49