KİTAP. 23

KÜNYE 1

İÇİNDEKİLER 2

ÖNSÖZ 3

Kazanımın KAZANIM – MATERYAL TABLOSU Kullanılan Materyal Kodu Türü Kazanım Destan SB.5.1.2 SB.5.1.3 Yakın çevresinde yaşanan bir örnekten yola çıkarak Çalışma Kâğıdı bir olayın çok boyutluluğunu açıklar. SB.5.1.4 Kavram Karikatürü SB.5.1.4 Sahip olduğu haklarının farkında olan bir birey Tasarımı SB.5.1.4 olarak katıldığı gruplarda aldığı rollerin gerektirdiği Afiş tasarımı SB.5.2.1 görev ve sorumluluklara uygun davranır. Gazete Haberi Çocuk haklarından yararlanmaya ve bu hakların SB.5.2.1 Örnekleri ihlallerine örnekler verir. SB.5.2.1 Çocuk haklarından yararlanmaya ve bu hakların Görsel SB.5.2.1 ihlallerine örnekler verir. Görsel Çocuk haklarından yararlanmaya ve bu hakların SB.5.2.2 Eğitsel oyun SB.5.2.2 ihlallerine örnekler verir. Tasarımı SB.5.2.2 Somut kalıntılardan yola çıkarak Anadolu ve Ölçme ve SB.5.2.2 Mezopotamya uygarlıklarının insanlık tarihine SB.5.2.2 Değerlendirme SB.5.2.2 önemli katkılarını fark eder. Örneği SB.5.2.2 Somut kalıntılardan yola çıkarak Anadolu ve Şiir SB.5.3 Mezopotamya uygarlıklarının insanlık tarihine Bulmaca önemli katkılarını fark eder. Somut kalıntılardan yola çıkarak Anadolu ve Görsel Mezopotamya uygarlıklarının insanlık tarihine Görsel önemli katkılarını fark eder. Somut kalıntılardan yola çıkarak Anadolu ve Görsel Mezopotamya uygarlıklarının insanlık tarihine Çalışma Kâğıdı önemli katkılarını fark eder. Çevresinde ki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, Destan Eğitsel Oyun nesneleri ve eserleri tanıtır. Çevresinde ki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, Tasarımı nesneleri ve eserleri tanıtır. Çevresindeki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, nesneleri ve eserleri tanıtır. Çevresindeki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, nesneleri ve eserleri tanıtır. Çevresindeki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, nesneleri ve eserleri tanıtır Çevresindeki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, nesneleri ve eserleri tanıtır Çevresindeki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, nesneleri ve eserleri tanıtır İnsanlar, Yerler ve Çevreler 4

SB.5.3.1 Haritalar üzerinde yaşadığı yer ve çevresinin Eğitsel Oyun yeryüzü şekillerini genel olarak açıklar. Tasarımı SB.5.3.1 Ölçme ve Haritalar üzerinde yaşadığı yer ve çevresinin SB.5.3.2 yeryüzü şekillerini genel olarak açıklar. Değerlendirme Örneği SB.5.3.3 Yaşadığı çevrede görülen iklimin, insan faaliyetlerine etkisini, günlük yaşantısından örnekler Ölçme ve SB.5.3.4 Değerlendirme SB.5.3.4 vererek sunar SB.5.3.5 Yaşadığı yer ve çevresindeki doğal özellikler ile Örneği SB.5.3.5 beşerî özelliklerin nüfus ve yerleşme üzerindeki Ölçme ve SB.5.4.3 Değerlendirme SB.5.4.3 etkilerine örnekler verir SB.5.4.4 Yaşadığı çevredeki afetlerin ve çevre sorunlarının Örneği SB.5.4.4 SB.5.4.5 oluşum nedenlerini sorgular Bilmece SB.5.5.1 Yaşadığı çevredeki afetlerin ve çevre sorunlarının SB.5.5.4 Çalışma Kâğıdı SB.5.5.6 oluşum nedenlerini sorgular SB.5.5.6 Doğal afetlerin toplum hayatı üzerine etkilerini Çalışma Kâğıdı SB.5.5.6 SB.5.6.1 örnekle açıklar. Gazete Haberi Doğal afetlerin toplum hayatı üzerine etkilerini Örnekleri örnekle açıklar. Hikâye Teknoloji kullanımının sosyalleşme ve toplumsal Kavram Karikatürü ilişkiler üzerindeki etkisini tartışır. Tasarımı Teknoloji kullanımının sosyalleşme ve toplumsal Çalışma Kâğıdı ilişkiler üzerindeki etkisini tartışır. Buluş yapanların ve bilim insanlarının ortak Hikâye özelliklerini belirler. Afiş Tasarımı Buluş yapanların ve bilim insanlarının ortak Çalışma Kâğıdı özelliklerini belirler. Hikâye Yaptığı çalışmalarda bilimsel etiğe uygun davranır. Gazete Haberi Yaşadığı yerin ve çevresinin ekonomik faaliyetlerini Örnekleri analiz eder. Şiir. Temel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik ürünlerin üretim dağıtım tüketim ağını analiz eder. Bilinçli bir tüketici olarak haklarını kullanır. Bilinçli bir tüketici olarak haklarını kullanır. Bilinçli bir tüketici olarak haklarını kullanır. Çalışma Kâğıdı Bireysel ve toplumsal ihtiyaçlar ile bu ihtiyaçların Gazete Haberi karşılanması için hizmet veren kurumları Örnekleri ilişkilendirir. 5

SB.5.6.2 Yaşadığı yerin yönetim birimlerinin temel Şiir SB.5.6.3 görevlerini açıklar. Kavram Karikatürü SB.5.6.4 SB.5.6.4 Temel hakları ve bu hakları kullanmanın önemini Tasarımı SB.5.7.4 açıklar. Şiir SB.5.7.4 Şiir SB.6.1.1 Milli egemenlik ve bağımsızlık sembollerimizden SB.6.1.3 Bayrağımıza ve İstiklal Marşına değer verir. Bilmece Afiş Tasarımı SB.6.1.3 Milli egemenlik ve bağımsızlık sembollerimizden Kavram Karikatürü Bayrağımıza ve İstiklal Marşına değer verir. SB.6.1.4 Tasarımı Çeşitli ülkelerde bulunan ortak miras ögelerine Hikâye SB.6.1.5 örnekler verir. Afiş Tasarımı SB.6.2.1 Çeşitli ülkelerde bulunan ortak miras ögelerine örnekler verir. Gazete Haberi SB.6.2.1 Örnekleri Sosyal rollerin zaman içerisindeki değişimini SB.6.2.1 Afiş Tasarımı inceler. SB.6.2.1 Toplumda uyum içerisinde yaşayabilmek için farklı Destan SB.6.2.4 cinsiyet, sosyo-ekonomik ve kültürel gruplara karşı SB.6.2.5 Destan ön yargıları sorgular. Toplumda uyum içerisinde yaşayabilmek için farklı Destan cinsiyet, sosyo-ekonomik ve kültürel gruplara karşı Ölçme ve Değerlendirme ön yargıları sorgular. Toplumsal birlikteliğin oluşmasında sosyal Örneği yardımlaşma ve dayanışmayı destekleyici Kavram Karikatürü faaliyetlere katılır. Tasarımı Toplumsal birlikteliğin oluşmasında sosyal Görsel yardımlaşma ve dayanışmayı destekleyici faaliyetlere katılır. Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, ekonomik e kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, ekonomik e kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, ekonomik e kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, ekonomik e kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. Türklerin Anadolu'yu yurt edinme sürecini kapsamında analiz eder. Tarihî ticaret yollarının toplumlar arası siyasi, kültürel ve ekonomik ilişkilerdeki rolünü açıklar. 6

SB.6.3 . İnsanlar, Yerler ve Çevreler Ünitesi Eğitsel Oyun SB.6.3.2 Tasarımı SB.6.3.3 Türkiye’nin temel fiziki coğrafya özelliklerinden SB.6.4.1 yer şekillerini, iklim özelliklerini ve bitki örtüsünü Eğitsel Oyun SB.6.4.2 Tasarımı SB.6.4.3 ilgili haritalar üzerinde inceler. SB.6.4.4 Türkiye'nin temel beşerî coğrafya özelliklerini ilgili Çalışma Kâğıdı SB.6.5.1 SB.6.5.1 haritalar üzerinde gösterir. Bulmaca SB.6.5.1 Sosyal bilimlerdeki çalışma ve bulgulardan SB.6.5.1 hareketle sosyal bilimlerin toplum hayatına etkisine Bulmaca SB.6.5.2 SB.6.5.2 örnekler verir. Bulmaca SB.6.5.2 Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki SB.6.5.2 yaşam üzerine etkilerine ilişkin fikirler ileri sürer. Bulmaca SB.6.5.2 SB.6.5.2 Bilimsel araştırma basamaklarını kullanarak Eğitsel Oyun SB.6.5.3 araştırma yapar. Tasarımı SB.6.6.1 Telif ve patent hakları saklı ürünlerin yasal Kavram Karikatürü yollardan temin edilmesinin gerekliliğini savunur. Tasarımı . Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini Ölçme ve ilişkilendirir. Değerlendirme Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini Örneği ilişkilendirir. Gazete Haberi Örnekleri Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini ilişkilendirir. Şarkı Uyarlaması Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini Gazete Haberi ilişkilendirir. Örnekleri Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına Hikâye etkilerini analiz eder. Afiş Tasarımı Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına etkilerini analiz eder. Afiş Tasarımı Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına Ölçme ve etkilerini analiz eder. Değerlendirme Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına Örneği etkilerini analiz eder. Gazete Haberi Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına Örnekleri etkilerini analiz eder. Ölçme ve Değerlendirme Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına etkilerini analiz eder. Örneği Türkiye’nin coğrafi özellikleri dikkate alınarak yatırım ve pazarlama proje önerileri hazırlar. Demokrasinin temel ilkeleri açısından farklı yönetim biçimlerini karşılaştırır. 7

SB.6.6.1 Demokrasinin temel ilkeleri açısından farklı Bulmaca SB.6.6.1 yönetim biçimlerini karşılaştırır. Kavram Karikatürü SB.6.6.2 SB.6.6.2 Demokrasinin temel ilkeleri açısından farklı Tasarımı SB.6.6.3 yönetim biçimlerini karşılaştırır. Bulmaca SB.6.6.4 Ölçme ve SB.6.6.6 Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde yasama, yürütme Değerlendirme SB.6.6.6 ve yargı güçleri arasındaki ilişkiyi açıklar. Örneği SB:6.7.4 Bulmaca SB.7.1.1 Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde yasama, yürütme Gazete Haberi SB.7.1.1 ve yargı güçleri arasındaki ilişkiyi açıklar. Örnekleri SB.7.1.3 Afiş Tasarımı SB.7.1.4 Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurları Gazete Haberi SB.7.2,1 değerlendirir. Örnekleri Ölçme ve SB.7.2.1 Toplumsal hayatımızda demokrasinin önemini Değerlendirme açıklar. Örneği SB.7.2.1 Çalışma Kâğıdı SB.7.2.2 Türk Tarihinden ve güncel örneklerden yola çıkarak Eğitsel Oyun SB.7.2.3 toplumsal hayatta kadına verilen değeri fark eder. Tasarımı Hikâye Türk Tarihinden ve güncel örneklerden yola çıkarak toplumsal hayatta kadına verilen değeri fark eder. Afiş Tasarımı Popüler kültürün, kültürümüz üzerindeki etkilerini Bulmaca sorgular. Çalışma Kâğıdı İletişimi etkileyen tutum ve davranışları analiz Görsel ederek kendi tutum ve davranışlarını sorgular. İletişimi etkileyen tutum ve davranışları analiz Bulmaca ederek kendi tutum ve davranışlarını sorgular. Kavram Karikatürü Medyanın sosyal değişim ve etkileşimdeki rolünü tasarımı tartışır. İletişim araçlarından yararlanırken haklarını kullanır ve sorumluluklarını yerine getirir. Tarihsel olay ve yorumlara dayanarak Osmanlı Devleti’nin siyasi güç olarak ortaya çıkış sürecini ve bu süreci etkileyen faktörleri açılar. Tarihsel olay ve yorumlara dayanarak Osmanlı Devleti’nin siyasi güç olarak ortaya çıkış sürecini ve bu süreci etkileyen faktörleri açılar. Tarihsel olay ve yorumlara dayanarak Osmanlı Devleti’nin siyasi güç olarak ortaya çıkış sürecini ve bu süreci etkileyen faktörleri açılar. Osmanlı Devleti’nin Fetih siyasetini örnekler üzerinden analiz eder. Avrupa’daki gelişmelerle bağlantılı olarak Osmanlı Devleti’ni değişime zorlayan süreçleri kavrar. 8

SB.7.2.3 Avrupa’daki gelişmelerle bağlantılı olarak Osmanlı Ölçme ve Devleti’ni değişime zorlayan süreçleri kavrar. Değerlendirme SB.7.3.1 SB.7.3.3 Örnek incelemeler yoluyla geçmişten günümüze Örneği SB.7.4.1 yerleşmeyi etkileyen faktörler hakkında SB.7.4.1 çıkarımlarda bulunur. Çalışma Kâğıdı SB.7.4.2 SB.7.4.4 Örnek incelemeler yoluyla göçün neden ve Türkü Uyarlaması SB.7.5.4 sonuçlarını tartışır. Eğitsel Oyun SB.7.5.5 Bilginin korunması, yaygınlaştırılması ve Tasarımı SB.7.5.6 aktarılmasında değişim ve sürekliliği inceler SB.7.6.1 Kavram Karikatürü SB.7.6.2 Bilginin korunması, yaygınlaştırılması ve tasarımı SB.7.6.2 aktarılmasında değişim ve sürekliliği inceler SB.7.6.2 Türk – İslam medeniyetinde yetişen bilginlerin Eğitsel Oyun SB.7.7.1 bilimsel gelişme sürecine katkılarını tartışır. Tasarımı SB.7.7.2 Özgür düşüncenin bilimsel gelişmelere katkısını SB.7.7.2 Kavram Karikatürü SB.7.7.4 değerlendirir tasarımı Tarih boyunca Türklerde meslek edindirme ve Ölçme ve meslek etiği kazandırmada rol oynayan kurumları Değerlendirme tanır. Örneği Dünyadaki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan Ölçme ve yeni meslekleri dikkate alarak mesleki tercihlerine Değerlendirme yönelik planlama yapar. Örneği Dijital teknolojilerin üretim, dağıtım ve tüketim Kavram Karikatürü ağında meydana getirdiği değişimleri analiz eder. Tasarımı Demokrasiyi ve demokrasinin gelişim evrelerini Ölçme ve açıklar Değerlendirme Atatürk'ün Türk demokrasisinin gelişimine Örneği katkılarını açıklar Çalışma kâğıdı Atatürk'ün Türk demokrasisinin gelişimine katkılarını açıklar Görsel Atatürk'ün Türk demokrasisinin gelişimine Gazete Haberi katkılarını açıklar Örnekleri Türkiye’nin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlara Şiir örnekler verir. Şiir Türkiye’nin ilişkide olduğu ekonomik bölge ve kuruluşları tanır. Eğitsel Oyun Tasarımı Türkiye’nin ilişkide olduğu ekonomik bölge ve kuruluşları tanır. Gazete Haberi Örnekleri Arkadaşlarıyla birlikte küresel sorunların çözümüne yönelik fikir önerileri geliştirir. 9

KİTAP ÖNERİ TABLOSU Kime? Kitabın Adı Yazar Öğretmene Öğrenciye Toprak Ana Cengiz Öğrenciye Babamız Atatürk AYTMATOV Öğrenciye Öğretmenim Bir Bakar Mısın? Öğretmene Falih Rıfkı Osmancık ATAY Öğrenciye Doğan Öğrenciye CÜCELOĞLU Öğrenciye Tarık BUĞRA Öğretmene Safahat Mehmet Akif Öğrenciye ERSOY Öğrenciye Türk Sularında Seyahat George Öğrenciye Öğrenciye Hayvan Çiftliği WİLLİAMS & Öğretmene Ya Ben İstanbul’u Alacağım Ya İstanbul Frederick Öğrenciye HOWARD Öğretmene Beni George Öğrenciye Öğretmen Olmak ORWELL Bu Yurdu Bize Verenler Ayla ABAK Doğan CÜCELOĞLU & İrfan DEĞİRMENCİ Aziz NESİN Şeker Portakalı Jose Mauro De VASCONCELOS Dava Franz KAFKA Nutuk Mustafa Kemal İdeal Öğretmen ATATÜRK Grigory Sol Ayağım PETROV Chris BROWN Yuval Noah Harari Seti Yuval Noah Bozkırda Altmışaltı Harari Mustafa ÇİFTÇİ 10

Öğrenciye Gazap Üzümleri John STEİBECK Öğrenciye Ölü Ozanlar Derneği Öğrenciye N.H. Öğretmene/Öğrenciye Şu Çılgın Türkler KLEINBAUM Öğrenciye Beyaz Zambaklar Ülkesinde Öğrenciye Turgut Zeytindağı ÖZAKMAN Bir İdam Mahkumunun Son Günü Grigory PETROV Falih Rıfkı ATAY Victor HUGO FİLM ÖNERİLERİ TABLOSU Film Adı Yönetmen Her Çocuk Özeldir Aamir KHAN & Amole GUPTE Fetih 1453 Faruk AKSOY Ölü Ozanlar Derneği Peter WEİR Ayla Can ULKAY 120 Özhan EREN & Murat SARAÇOĞLU Dersimiz Atatürk Devrim Arabaları Hamdi ALKAN Hıçkırık Tolga ÖRNEK & Mehmet Ada ÖZTEKİN Çağrı Malazgirt 1071 Siddhart MALHORTA Vali Mustafa AKKAD Anadolu’nun Kayıp Şarkıları Son Buluşma Bilal KALYONCU & Özgür BAKAR The İncident At Tower Çağatay TOSUN Nezih ÜNEN Nesli ÇÖLGEÇEN Chirs PERRY 11

İki Dil bir Bavul Orhan ESKİKÖY & Özgür DOĞAN Çanakkale 1915 Yeşim SEZGİN Sarı Zeybek Büyük İskender Can DÜNDAR Can Dostum Oliver STONE Tahtacı Fatma Olivier NAKACHE & Eric TOLEDANO Oyunbozan Süha ARIN 8 Ülke 8 Yönetmen ve Sinan Nora FRİNGSCHEİDT Yarından Sonra Shalva Ben DAVİD, Mahmut Fazıl Dünyanın Merkezine Yolculuk COŞKUN, Alen DRİJEVİÇ, Zortan GERGELY, Panos KARKAVENATOS, Ailem Robotlara Karşı Julian MİNKOV, Adnan RAMAHİ, Akhtem Dangal Mucize SEİTABLAEV Roland EMMERİCH Eric BREVİG Michael RİANDA Nitesh TİWARİ Mahsun KIRMIZIGL 12

KAZANIM - YÖNTEM VE TEKNİK TABLOSU Kazanım Kodu Kazanım Yöntem ve Teknik Türü SB.5.7.2 Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde iletişim ve ulaşım teknolojisinin etkisini tartışır. Çember Tartışma Tekniği SB.5.7.3 Turizmin uluslararası ilişkilerdeki önemini açıklar. Akvaryum Tekniği SB.6.1.3 Toplumda uyum içerisinde yaşayabilmek için farklı Konuşma Halkası SB.6.1.3 cinsiyet, sosyo-ekonomik ve kültürel gruplara karşı Tekniği SB.6.2.1 SB.6.2.1 ön yargıları sorgular. Rol Oynama Tekniği SB.6.2.2 Toplumda uyum içerisinde yaşayabilmek için farklı cinsiyet, sosyo-ekonomik ve kültürel gruplara karşı Öykü Tamamlama Tekniği ön yargıları sorgular. Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, Başarı Grupları Tekniği siyasal, ekonomik e kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. Dedikodu Tekniği Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, ekonomik e kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. İslamiyet’in ortaya çıkışını ve beraberinde getirdiği değişimleri yorumlar. SB.6.4.2 Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki Pazar Yeri Tekniği yaşam üzerine etkilerine ilişkin fikirler ileri sürer. SB.6.5.1 Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini Jigsaw Tekniği ilişkilendirir SB.6.5.1 Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini Çember Tartışma SB.6.5.2 ilişkilendirir Tekniği SB.6.5.2 Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına Buzz 44 Tekniği etkilerini analiz eder. Münazara Tekniği Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına etkilerini analiz eder. SB.6.5.2 Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına Görüş Geliştirme SB.6.5.2 etkilerini analiz eder. Tekniği SB.6.5.4 Kaynakların bilinçsiz kullanımının canlı yaşamına Arkası Yarın etkilerini analiz eder. Tekniği Vatandaşlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine Phillips 66 Tekniği katkısı açısından vergi vermenin gereğini ve önemini savunur. 13

SB.6.5.4 Vatandaşlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine Öykü Tamamlama katkısı açısından vergi vermenin gereğini ve Tekniği SB.6.5.4 önemini savunur. Konuşma Halkası SB.6.5.4 Tekniği Vatandaşlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine SB.6.5.5 katkısı açısından vergi vermenin gereğini ve Başarı Grupları SB.6.5.6 Tekniği SB.6.5.6 önemini savunur. SB.6.5.6 Konuşma Halkası SB.6.5.6 Vatandaşlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine Tekniği SB.6.5.6 katkısı açısından vergi vermenin gereğini ve SB.6.5.6 Altı Ayakkabılı SB.6.6.6 önemini savunur. Düşünme Tekniği SB.6.7.4 SB.7.1.2 Türkiye ekonomisinin gelişmesi ile nitelikli insan Örnek Olay Tekniği SB.7.1.3 gücü arasındaki ilişkiyi açıklar. SB.7.1.3 Görüşme Tekniği SB.7.2.2 İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişilik SB 7.2.4 özelliklerini, becerileri ve eğitim sürecini araştırır. Drama Tekniği İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişilik Sokrat Semineri özelliklerini, becerileri ve eğitim sürecini araştırır. Tekniği İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişilik Rulman Tekniği özelliklerini, becerileri ve eğitim sürecini araştırır. Rulman Tekniği İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişilik özelliklerini, becerileri ve eğitim sürecini araştırır. Münazara Tekniği Beyin Fırtınası İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişilik Tekniği özelliklerini, becerileri ve eğitim sürecini araştırır. Akvaryum Tekniği İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişilik Açık Oturum özelliklerini, becerileri ve eğitim sürecini araştırır. Tekniği Türk Tarihinden ve güncel örneklerden yola çıkarak Kartopu Tekniği toplumsal hayatta kadına verilen değeri fark eder. Tarihsel Empati Popüler kültürün, kültürümüz üzerindeki etkilerini sorgular. Bireysel ve toplumsal ilişkilerde olumlu iletişim yollarını kullanır. Medyanın sosyal değişim ve etkileşimdeki rolünü tartışır. Medyanın sosyal değişim ve etkileşimdeki rolünü tartışır. Osmanlı Devleti’nin Fetih siyasetini örnekler üzerinden analiz eder. Osmanlı Devleti’nde ıslahat hareketleri sonucu ortaya çıkan kurumlardan hareketle toplumsal ve ekonomik değişim hakkında çıkarımlarda bulunur. 14

SB.7.5.6 Dijital teknolojilerin üretim, dağıtım ve tüketim Görüş Geliştirme SB.7.5.6 ağında meydana getirdiği değişimleri analiz eder. Tekniği SB.7.7.3 Dijital teknolojilerin üretim, dağıtım ve tüketim SB.7.7.3 ağında meydana getirdiği değişimleri analiz eder. Açık Oturum SB.7.7.4 Tekniği Çeşitli kültürlere yönelik sahip olduğu kalıp yargıları sorgular. Siz Olsaydınız Ne Yapardınız Tekniği Çeşitli kültürlere yönelik sahip olduğu kalıp yargıları sorgular. Altı Şapkalı Düşünme Tekniği Arkadaşlarıyla birlikte küresel sorunların çözümüne yönelik fikir önerileri geliştirir. Pazar Yeri Tekniği Kazanım Kodu YEREL TARİH KAYNAKLARI TABLOSU Şehir SB Tür İstanbul SB Adana SB Yerel Tarih Kaynakları Samsun SB Yerel Tarih Kaynakları Nevşehir SB Yerel Tarih Kaynakları Yozgat SB Yerel Tarih Kaynakları Ankara SB Yerel Tarih Kaynakları SB Yerel Tarih Kaynakları Muş SB Yerel Tarih Kaynakları Trabzon SB Yerel Tarih Kaynakları Bursa SB Yerel Tarih Kaynakları SB Yerel Tarih Kaynakları Siirt SB Yerel Tarih Kaynakları Çanakkale Yerel Tarih Kaynakları Yerel Tarih Kaynakları Van Antalya 15

ÖNEMLİ NOT ŞİİRLER ÖNSÖZ 16

SB.5.6.4 Milli egemenlik ve bağımsızlık sembollerimizden Bayrağımıza ve İstiklal Marşına değer verir. Kazanımında ve vatanseverlik, sevgi, bağımsızlık değerlerinin aktarılması noktasında kullanılabilecek materyal; BAYRAĞIM Atalarım, gökten yere İndirmişler ay yıldızı, Bir buluta sarmışlar ki Rengi şafaktan kırmızı. Onun ateş kırmızısı Ne gelincik ne de gülden, Türk oğlunun öz kanıdır Ona bu al rengi veren. Ay yıldızı, gökyüzünün Ayla yıldızından yüksek Türk’ün alın yazısıdır; Türk’tür onu yükseltecek. Vazifemdir bayrağımı Üstün tutmak her bayraktan. Can veririm, kan dökerim Vazgeçemem ben bu haktan. Yazar: Hasan Ali YÜCEL Beyza ATAMAN 17

SB.5.6.4 Milli egemenlik ve bağımsızlık sembollerimizden Bayrağımıza ve İstiklal Marşına değer verir. Kazanımında ve vatanseverlik, sevgi, bağımsızlık değerlerinin aktarılması noktasında kullanılabilecek materyal; VATANIM TÜRKİYE’M Karanlıktan aydınlığa Bu millet yokluk çekti Çıkarttı bizi yarınlara Düşmana karşı direndi Çocuk genç yaşlısıyla Ben açım demedi Canım vatanım Türkiye’m. Narin vatanım Türkiye’m. Çocukken öğretildi Göğsümüzdeki imanla Savaştık dört bir yanda Bu bayrak bu vatan dendi Kız erkek çocuğuyla Suyu içildi ekmeği yendi Can vatanım Türkiye’m. Güzel vatanım Türkiye’m. Bağımsızlık için savaştılar Bağımsızlık bizim hilal bizim Geleceğimizi kurtardılar Bayraktaki kan bizim Yarınları bize verdiler Biz beraber diriyiz Cennet vatanım Türkiye’m. Birlik vatanım Türkiye’m. Bayrağımız altında yaşarız Artık eğitim şarttı Biz hepimiz karındaşız İnsanlar bilgiye açtı Bağımsızlık için buradayız Atatürk geleceğe kapı açtı Benim vatanım Türkiye’m Bilgili vatanım Türkiye’m. Sıra sizde hadi dediler Silahla olmaz bilgiyle dediler Siz Atatürk gencisiniz dediler Eşsiz vatanım Türkiye’m. Rümeysa CANDEMİR 18

SB. 7.7.1. Türkiye’nin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlara örnekler verir. SB. 7.7.2. Türkiye’nin ilişkide olduğu ekonomik bölge ve kuruluşları tanır. Kazanımında kullanılabilecek materyal; ULUSLARARASI KURULUŞLARIZ BİZ Belçika, Brüksel merkez, Özgür ve güvende herkes, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütüyüm ben, Kısaca NATO abi derler. Dünya barışı benden sorulur, Merkezim New York’tur. 24 Ekim 1945’te, Birleşmiş Milletler olarak doğdum. AGİT abla derler bana, Merkezim Viyana’da, 1994 yılında kurulduk, Siyasi, ekonomi, askeri ve çevre durumlarından sorumluyum. İslam Dünya’sının hakkını korurum, 25 Eylül 1969’da doğdum Bana İslam İş birliği Teşkilatı derler, Merkezim Cidde’de bulunurum. 1

Hak, hukuk üstünlüğü ve demokrasi ilkeleri bizden sorulur, Tuğçe DUMAN 1949 yılında doğdum. Merkezim Strazburg, Fransa Avrupa Konseyi ben merhaba! Gıda ve tarımdır benim işim 16 Ekim 1945’te kuruldum, Bana derler FAO abi Merkezim Roma, gıdaları bozma. Dikkat etsin herkes, merkez Cenevre, Sağlığımız bizden sorulur, Dünya Sağlık Örgütüyüm ben 7 Nisan 1948’te parlayarak doğdum. UNESCO derler bana, Bilim, eğitim, kültür bizim işimiz Merkezim Paris, Kültürel Miras listelerim var benim. Ekonomidir bizim işimiz, Merkezimiz Tahran’a bekleriz. 1945’te kurulduk, Ekonomik İş birliği Teşkilatı olarak biliniriz. Merkez bizim İstanbul’dur, 1992’de doğduk, Ekonomi bizden sorulur ama karıştırma! Karadeniz Ekonomik İş birliği Teşkilatı’yız, unutma 2

SB. 5.6.2 Yaşadığı yerin yönetim birimlerinin temel görevlerini açıklar. Kazanımında kullanılabilecek materyal; MUHTAR: KAYMAKAM: Her köyde her kasabada Atanır gider gurbete Halk başvurur her sıkıntıda Işık olur ilçelere Kim aç, kim açıkta Temsil eder devleti Buluverir kolayca. Derdi hizmet millete. Gelir başa seçimle, Bıkmaz asla işinden Hizmet amacı herkese İstek ve şikâyetten Varsa İkametgâh işleri Gece gündüz çalışır, Hazırlar belgeleri. Anlar halkın halinden. BELEDİYE BAŞKANI: VALİ: İlçelerdir onun yeri, Temsil eder ilimizi, Temiz sokaklarda izleri, Kanun adamı kendisi Renk verdi yollara Katılır tüm törenlere Korudu Tüm yeşilleri. Güvende tutar herkesi. Su dağıttı, yol onardı Merakla bekler öğrenciler, Sevdi halkına hizmeti, Karda kışta tatil eder Seçimle başa geçti Yoktur işi seçimle En çok da nikah işleri Hizmet eder şehrine. Tuğçe KORKMAZ 3

SB.5.5.6. Bilinçli bir tüketici olarak haklarını kullanır. Kazanımında kullanılabilecek materyal; BİLİNÇLİ TÜKETİCİ Sorumluluk sahibi tüketici olalım Bu konu konuda öğretici olalım İhtiyacımız olmayanı almak yerine İhtiyacı olana yardımcı olalım Alışveriş yaparken aşırıdan kaçalım Son kullanma tarihine kesinlikle bakalım Sağlıklı yiyecekler alalım Alışveriş bitince fişimizi alalım Tüketimi dışarıda bilinçli yaparken Evin içindeki tüketimi unuttuk Çeşmeler boşa aktı, faturalar kabardı Barajlarda su bitti dünya susuz kaldı Harcama yaparken bilinçli olalım Bize kalan bu doğayı koruyucu olalım Tüketici bilincini herkese yayalım İsraf etmek yerine, birikimci olalım Yusuf ÇETİN 4

SB. 5.2.1. Çevresinde ki doğal varlıklar ile tarihi mekanları, nesneleri ve eserleri tanıtır. Kazanımında kullanılabilecek materyal; MEDENİYETİN BEŞİĞİ ÜLKEM Fırat ve Dicle`nin bereketi; Urfa Göbekli Tepe veli nimeti Ya güzelim Antep`in Zeugma Antik kenti, Fırat`ın kız kardeşi. Medeniyetin beşiği ah! Benim canım ülkem. Konya Çatalhöyük madenciliğin başkenti Kızıl ırmağın göz nuru Hititlerin Hattuşaş`ı Ya birde Gordion`un Eşek kulaklı Midas`ı Kızıl ırmağın perili şehri Avanos daha başka Medeniyetin beşiği ah! Benim canım ülkem. Gel gör bak Egeye İyonlar neler yapmış? Efes, Artemis ile şehri şaha kaldırmış Menderesin bel kemiği Lidyalılar bir başka Kral yolu ülkemin atan bir şah damarı Medeniyetin beşiği ah! Benim canım ülkem. 5

Gerdanlığı takmış gelin gibi tarih kokan Mardin`i Dicle`nin köylü kızı Diyarbakır Çayönü, Nemrut`un eteklerinde ki nakışlanmış heykeller, Ansızın bereketli hilali beklerler. Akad, Sümer, Asur`lar… daha nice niceleri ekip biçip gitmişler. Medeniyetin beşiği ah! Benim canım ülkem. Ah! Ya hele bir İstanbul var çağ açıp çağ kapatan. Giymiş incili kaftanı oturmuş yedi tepeye Birbirine aşık Galata ve Kız Kulesi ile, Hele o Ayasofya yok mu Ayasofya düşmana kan kusturan… Medeniyetin beşiği ah! Benim canım ülkem. Havva Yeşim YİĞİT 6

ÖNEMLİ NOT TÜRKÜLER VE ŞARKILAR ÖNSÖZ 7

SB.6.5.2. Kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin canlı yaşamına etkilerini analiz eder Kazanımında kullanılabilecek materyal; Aşağıda yazılmış olan sözler “Sakin Ol” şarkısının ritmi ile söylenir. SAHİP OL Ya ne bu israf ne bu öfke? Aman bir telaş bir acele Sanki dünya bizi boğacak Herkes suçu birbirine atacak Bu gidişle sonumuz ne olacak? Ya herkes doğaya aşık Ya rant uğruna alkışlık Sorsan israftan uzak Ya nedir o zaman, bu kurak toprak? Şşşt! Şşşt! Sakin ol Değerlerine sahip ol Şşşt! Şşşt! Sakin ol Kaynaklarına sahip ol Bu kadar ekmeğe muhtaç varken Nedendir bu ekmek israfı? Bu ne manasız ilişki Kimse kimseye yardım edemez mi? Dünyada karanlıkta kalmadan Sende söndür gereksizse Bu ne manasız büyüklenme Şşşt! Şşşt! Sakin ol Milli enerjiye sahip ol Emanet sonrakilere dünyan 8

Ya tasarruf yapsan ya tutumlu olsan Ya ihtiyaç duysan, susuz da kalsan Bir tasarruf yapsan, tutumlu olsan Herkesin doğrusu bir kural Nerede o zaman bu temiz sular Kimi tasarrufa düşman Kiminden susuzluğa pirim Şşşt! Şşşt! Sakin ol Su israfına hâkim ol Şşşt! Şşşt Sakin ol Tasarrufa sahip ol Kimi der, bir benden ne olur? Kimi der, bir ben miyim? Hani birlerden olur birlikler Küçüklerle başlar büyükler Şşşt! Şşşt! Sakin ol Önce kendine hâkim ol Şşşt! Şşşt! Sakin ol Önce kendine sahip ol… Söylesene söyle inanayım mı? Ayşe KARAKOÇ 9

SB.7.3.3. Örnek incelemeler yoluyla göçün neden ve sonuçlarını tartışır. Kazanımında kullanılabilecek materyal; Aşağıdaki türkü “Hayatı Tesbih Yapmışım” parçasının ritmi ile söylenir. ANKARA’YIMESKEN TUTMUŞUM Göç eden bir daha gelmez diyorlar Ankara’yı mesken tutmuşum göçüyormuşum Köyünden giden bir daha dönmez diyorlar Köyümü hatırladıkça ağlıyormuşum Ankara’da güzel diyorlar Çiftçi diyorlardı bana köyümde Söylesene söyle inanayım mı? Küreyi de tırpanı da sallıyormuşum Ankara’yı mesken tutmuşum göçüyormuşum Köyümü hatırladıkça ağlıyormuşum Çiftçi diyorlardı bana köyümde Küreyi de tırpanı da sallıyormuşum Burada fabrikada çalış diyorlar Köyde değil şehirde yaşa diyorlar İş imkânı burada daha çok diyorlar Söylesene söyle inanayım mı? Ankara’yı mesken tutmuşum göçüyormuşum Köyümü hatırladıkça ağlıyormuşum Çiftçi diyorlardı bana köyümde Küreyi de tırpanı da sallıyormuşum Köyümde dikili elma ağacıma Salıncak kurmuşum boşu boşuna Ankara’ da eğitim imkânı daha çok diyorlar Beyza ATAMAN 10

ÖNEMLİ NOT HİKAYELER ÖNSÖZ 11

SB. 7.1.3 Medyanın sosyal değişim ve etkileşimdeki rolünü tartışır. Kazanımında kullanılabilecek materyal; AH! BENİM ÇOCUKLUĞUM Bugün sabah 07:00’de uyandım yine. Ne yapayım yaşlılık işte. Böyle dediğime de bakmayın. Çocukken de erkenden kalkardım. Uyandığımda sobanın üzerinde duran çaydanlığın sesi, annemin mis gibi kokan sıcak ekmeği, tereyağı, peynir ve de zeytin. Kahvaltı sofrasında yapılan uzun sohbetler… Ben bunların hayalini kurarken torunlarımın cıvıltıları duyuldu. Küçük torunum Elif ve büyük torunum Kerem. Odama geldiler gülüşmeler içinde. Bir yandan Kerem bilgisayar oyunu için ısrar ederken diğer yandan Elif oyuncak çaydanlığıyla çay yapıp içirmek için çekiştiriyor beni kolumdan. Artık eski oyuncaklarımı sakladığım kutumu çıkarabilirdim. Çekmecemdeki kutumu çıkardım ikisi de meraklı gözlerle bakmaya başladı. -Bunlar sizin için. Dememle heyecanları bir kat daha arttı. Elife bir bez bebek, Kerem ise bir tahta araba… -Çocuklar ben sizlerin yaşındayken bunlarla oynardım bunlar benim oyuncaklarımdı. O zamanlar çok fazla bir şey yoktu elimizde tablet, telefon yerine marketlerden alınma futbolcu kartlarımız vardı. Annelerimizin babalarımız yaptığı oyuncaklar vardı. Saklambaç oynardık, birdirbir oynardık, topaç çevirirdik sokaklarda. Okulun bahçesinde oynadığımız mendil kapmacaya ne demeli. Artık sokak oyununun yerini, salon oyunları almış. Arkadaşlarla oynan oyunlar yerine tek başına oynanan oyunlar artmış. Artık sizlerin arkadaşı bir insan değil teknolojik bir alet olmuş. Bakın tahtadan arabalarımız vardı bizim ne kumandası vardı ne de aküsü. Sonra misketlerimiz vardı çok gibi görünen fakat her oynadığımızda birer birer kaybedip üzüldüğümüz, fakat oynamaktan hiçbir zaman vazgeçemediğimiz. Ben şimdiye kadar sakladım. Oynama sırası sizde, sizde benim gibi koruyup saklayın. Beni öyle dikkatli dinliyorlardı ki çocukken yaşadığım her şeyi anlatmak istiyordum. Bu sırada aşağıdan kahvaltı hazır sesi duyuldu. Fakat benim aklımda kalan tek söz Elif’in -Dedeciğim yemekten sonra sana bez bebeğimle çay yapacağız. Sözü oldu. Ne oyunlarınızı unutun torunlarım ne oyuncaklarınızı. “Biz hep çocuk kalmalıydık aslında iki misket, bir ekmek arası, birkaç sapanla…” (Edip Cansever) Ah! Benim çocukluğum. Beyza ATAMAN 12

SB.5.4.3. Teknoloji kullanımının sosyalleşme ve toplumsal ilişkiler üzerindeki etkisini tartışır. Kazanımında kullanılabilecek materyal; TEKNOLOJİ VİRÜSÜ Sabah uyanıp pencereden dışarıya bakan Deniz için başta her şey normaldi. Güneş doğmuş, kuşlar cıvıldıyor ancak bir eksiklik var gibiydi. Parktan çocuk sesleri gelmiyordu. Dışarıda gezen insan sayısı çok azalmıştı. Bir an düşününce aklına karantina süreci gelmişti henüz bitmemiş ve hayat normalin çok dışındaydı. İnsanlar her ihtiyacını İnternet üzerinden gideriyor, yakınları ile internetten konuşuyor, bir yer ziyaret etmek istendiğinde internet üzerinden sanal olarak oluşturulmuş mekanlara gidiliyordu. Deniz bu duruma bir bakıma alışmış da sayılırdı aslında vaktinin çoğunu evde bilgisayar ya da telefon başında geçiyordu. Aklına o an geçmiş yıllarda sosyal bilgiler dersinde öğretmenin anlattığı bir konu geldi. Sosyalleşme, insan sosyal bir varlıktı peki bu süreçte bu ne kadar gerçekleşiyordu ya da bu durum sağlıklı bir şekilde mi gerçekleşiyordu. Okuldaki arkadaşlarını görmeyeli uzun zaman olmuştu aslında hep internetten konuşuyorlardı ama yan yanayken edilen sohbet gibi değildi ki. Bunu söyleyince aslında karantinadan önce de bir araya gelince hep telefonla ilgilendikleri gelmişti aklına. İnsanlar bir şekilde yine birbirleri ile iletişim içerisinde, yine yeni insanlar tanıyor onlardan yeni bilgiler öğreniyorlar ancak sanal ortamda gerçekleşen arkadaşlıklar ne kadar güvenilir? İnternet sitesinden sipariş ettiği bir ürün bile defolu ya da istediği gibi çıkmıyorken sanal ortamdaki insanlara güven de pek olmuyordu. Deniz kafasındaki bu düşüncelerle mutfağa su içmeye gitti. Annesini yemek yaparken buldu. Annesine -Anne komşularla eskisi kadar konuşuyor musun? Diye sordu. Annesi -Hayır kızım, durumları biliyorsun ya artık kimse kimsenin yüzünü göremiyor. Çöp atmaya çıktığım zaman karşılaşırsak o kadar. Dedi. Deniz, -Anne aklıma hocamızın anlattığı bir konu geldi sosyalleşmek, sence bu durum nasıl etkileniyor? -Kızım biz daha aynı evde olduğumuz halde birbirimizle sosyalleşemiyoruz bunun nedeni ne karantina ne farklı bir şey bunun nedeni gelişen teknoloji. Teknoloji her ne kadar hayatımızı kolaylaştırıp bize zamandan tasarruf sağlasa da bizi içine çeken bir karadelik gibi. Yani demek istediğim ben çocukken evde akşam vakti herkes odada olurdu. Uzun sohbetler yapıp birbirimizle vakit geçirirdik. Şimdi bakıyorum da tek siz değil babanla bende sürekli olarak telefonda bir şeyler bakıyoruz. Sanki o gelen bildirme o an bakmasam dünyanın sonu gelecekmiş gibi ama aslında öyle değil. Kızım artık yeni bir dünya düzeni kuruluyor ve insanlar artık teknoloji sayesinde sosyalleşiyor bana kalırsa önemli olan teknolojiyi nasıl kullandığımızdır. 13

Annesi ile konuşan Deniz fark etti ki ne bir bayram kutlamasına katılmış ne top oynarken dizlerini kanatmış ne de salçalı ekmek yiyip ezan okunurken eve dönmek zorunda kalmış sosyal hayatının kullandığı cihazın şarjı kadar olduğunu anlayan deniz annesinin haklı olduğunu dünyanın eski dünya olmadığını sürekli olarak değiştiğini ve geliştiğini bazı kötü olayların arkasına sığınıp bahane üretmenin çözüm olmadığını anlamıştır. Önemli olan durumu kabullenip ona göre şekil almaktı. Emre KALKAN 14

SB.6.5.2 Kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin canlı yaşamına etkilerini analiz eder. Kazanımında kullanılabilir. Kazanımında kullanılabilecek materyal; BİR KİŞİDEN NE OLUR? Ayşe yaptıklarından habersiz yaşamına devam ediyordu. Muslukları kapatmıyor, dişlerini saatlerce açık kalan musluk karşısında fırçalıyor, evinde damlayan muslukları tamir ettirmiyor. Toprağa zarar veriyordu poşetlerini, pillerini toprağa atıyordu. Ormana gittiğinde çöplerini doğaya atıyor, ağaçları kesiyor, ağaç gövdelerine ismini yazıyordu. Doğaya o kadar zarar veriyordu ki çevresindeki kişilerin uyarmasını dinlemiyordu sadece benim yaptığımla koskoca kaynaklar tükenecek mi sanki çok abartıyorsunuz diyordu. Yaptıklarını küçük görüyordu. Bir gün yine aynı şekilde devam ediyordu bir ses duydu. Sen kendini düşünmüyorsun peki ya gelecek nesilleri aileni de mi düşünmüyor musun dedi Ayşe irkildi evde Ayşe’den başka kimse yoktu. Ayşe panikle çevresine baktı yine bir ses duydu buradayım görmüyor musun beni tabi biz senin için değerli değiliz karşına bakarsan görürsün. Ayşe kafasını karşıya çevirdi ve ses musluktan damlayan su damlasından geliyordu. Ama sen nasıl konuşursun. Su damlası beni konuşmaya sen mecbur ettin burada boş yere akıp gidiyoruz benim başka ülkelerdeki damla akrabalarım kendisine ne kadar değer verildiğini bir damlalarının bile boşa harcanmadığını anlatıyorlar ama sen bizim boş yere akıp gitmemize göz yumuyorsun böyle giderse kuraklık olacak insanlar büyük zarar görecek tarım yapılamayacak aç, susuz kalacaksınız. Oradan bir ses daha geldi bu ses dışardan geliyordu. Ayşe camdan baktı bu topraktı attığın atıklar bana ne kadar zarar veriyor tüm verimliliğini kaybediyorum artık üzerinde bir tohum bile çimlenmeyecek hale geldim artık topraktan ürün alamayacaksınız hem açlık başlayacak hem de ekim dikim yapamayacaksınız ekonomik olarak sıkıntılar yaşanacak. Bir ses daha duyuldu o da Ayşe’nin bahçesindeki ağaçtı her yerim çizikler içinde dallarımı kırdın yaktın biz dünyanın nefes almasını sağlayan ciğerleriyiz bizim olmamamız demek dünyada oksijenin olmaması demek bütün canlıların yok olması demektir. Ayşe büyük hayretle olanları izliyordu. Bütün bunlar sadece benim yaptığım şeylerle mi oldu dedi. Damla da sen ve senin gibiler yüzünden oldu tabi dedi. Ayşe bu olanları ben yapmış olamam diye sayıklıyordu. Sonra kendini ağaçsız, ormansız, susuz, verimsiz çöl topraklarında buldu. Burada neresiydi Ayşe bağırdı bura nere evime dünyama gitmek istiyorum dedi. Çevrede insanlar sefalet içinde yaşıyor bir yudum su arıyordu. Ayşe’yi kimse duymuyordu. Ayşe bir ses daha duydu. Bu ses evinde konuşan su damlasıydı bak burası dünya ne hale gelmiş, bolluk içinde yaşayan insanlar şimdi senin boş yere akıttığın su için kavga ediyorlar dedi. Ayşe bunların böyle olacağını bilmiyordum bilseydim yapar mıydım, hiç bitmeyecek sanıyordum sadece benim yapmamla bi şey olmaz diyordum. Ayşe başını yana çevirsene bak o gördüklerin insanlarda senin gibi yapanlar bir sen değilsin bunu yapan dünyada bilinçli insanların var olduğu gibi bilinçsiz insanlarda var dedi. Şimdi bu dünyada ne kadar yaşayabilirsin Ayşe ben kendi dünyama dönmek istiyorum söz veriyorum bi daha hem ben bilinçsiz davranmayacağım hem de davranan insanlara engel olacağım damla artık çok geç burada yaşamaya mecbursun dedi. Bu ses Ayşe’nin kafasında yankılanıyordu 15

Ayşe gitmek istiyorum diye haykırıyordu, bir de bahçeden duyulan hızar sesiyle uyandı, bir oh çekti demek rüyaymış hemen dışarı koştu her şey eskisi gibi duruyordu. Ayşe çok mutlu oldu. Hızar sesine doğru gitti siz ne yapıyorsunuz ağacı neden kesiyorsunuz dedi adam merak etmeyin bu ağaç kurumuş bir ağaçtı bunu kestim yerine yenisini diktim bende çevreci bir insanım tıpkı sizin gibi dedi. Ayşe eve döndü ilk işi bütün muslukları kapatmak damlatanlar için tamirci çağırmak oldu toprağın üzerindeki çöpleri topladı, ağaçları suladı bir bahçıvan çağırıp ağaçlara bakım yaptırdı. Kapısının oraya belediyeden geri dönüşüm kutusu getirmelerini istedi. Ayşe artık eski Ayşe değildi doğaya saygı duyuyor kaynakları bilinçsizce tüketmiyordu. Tema vakfına gönüllü olarak yazıldı artık ormanları koruyor zarar verenlere kendi başından geçenleri anlatıp onlara engel oluyordu. Her yere kaynakları bilinçsiz tüketmemek için uyarıcı afişler asıyordu. Ayşe yaptıklarıyla birçok kişiye örnek oldu ve artık çevreciydi bilinçliydi. Şeyda BOZDAĞ 16

SB.5.5.4. Temel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik ürünlerin üretim dağıtım tüketim ağını analiz eder. Kazanımında kullanılabilecek materyal; EMEK EMEK EKMEK Burhan Amca kıt kanaat geçinen, geçimini tarlasına buğday ekip biçerek sağlayan Taşpınar köyünün sakinlerinden biriydi. Çocukları Ayşe, Selim ve Nurullah okuldan geri kalan zamanlarında tarlaya giderek babalarına oradaki işlerinde yardımcı olurlardı. Burhan Amcanın eşi Sakine Hanım da her gün aynı saatte eşi ve çocukları için yemekler yapıp götürür ve ailecek afiyetle yerlerdi. Yine böyle tarlada yemek yedikleri bir günde Burhan Amcanın en küçük oğlu Nurullah birden merakla babasına; “Baba biz bu buğdayları neden ekip biçiyoruz?” Diye sordu. Babası gülümseyerek “Oğlum o buğdayları biz ekip biçmesek bu soframızdaki ekmek olur muydu hiç?” dedi. Nurullah şaşırdı kendi kendine nasıl olur da o buğday ekmek olabilir diye düşündü ve tekrar babasına dönerek; “Nasıl yani babacığım?” dedi. Babası oğlunun anlamadığını fark ederek “O zaman bu zorlu süreci sana göstererek anlatayım oğlum, ama bunun için yarın ufak bir gezinti yapmamız gerekecek” dedi. Nurullah çok heyecanlandı. Her gün sofrada önüne gelen bu ekmek nasıl oluyorsa onların ekip biçtiği tarladan çıkabiliyordu bunu yarın öğrenecekti. Nurullah o gece neredeyse hiç uyuyamamış ve sonunda sabah olmuştu. Babası ile kahvaltı yapmışlar ve bu süreci görmek için hemen yola koyulmuşlardı. İlk olarak Burhan Amca Nurullah’ı yakın dostu olan değirmenci Hasan efendinin yanına götürdü. Nurullah etrafa meraklı gözlerle bakıyordu. Babası ona taş değirmenleri göstererek “bak oğlum bizim her gün ekip biçtiğimiz o buğdayları Hasan Amcan burada ezerek un haline getiriyor dedi. Orada bulunan Hasan Efendi Nurullah’ın merakını gidermek için ona öğütme işlemini gösterdi. Ardından babası oğlunun elinden tutarak “Şimdi başka bir yere gitmemiz gerek”. dedi Biraz yürüdükten sonra büyük bir fabrikaya girdiler. İçerisi kalabalık ve gürültülüydü. İçerideki makineleri ve birçok çalışan insanı görünce Nurullah çok şaşırdı. Babası eliyle içeriyi işaret ederek “İşte oğlum burada az evvelki Hasan Efendi’nin yaptığı unlar temizleniyor, ayrıştırılıyor paket haline getiriliyor ve birazdan gideceğimiz yer olan fırınlara gitmek için hazırlanıyor.” Dedi. Nurullah bu gezintilerinden çok memnun gözükmekteydi. Fabrikada çalışan işçileri bir süre izledi. Şimdi de son aşama olan fırının yolunu tutmuşlardı. 17

Fırına geldiklerinde fırıncı amcanın fabrikadan gelen un paketlerini açıp ekmekleri nasıl yaptığını izlediler. Hatta fırıncı amca Nurullah’a döndü ve “Bu ekmekte senin de katkın olsun, gel susamlarını beraber dökelim delikanlı” diyerek Nurullah’ı tezgâha yaklaştırdı. Nurullah özenle susamları döktü ve artık ekmek hazır haldeydi. Güzel bir deneyimin ardından Nurullah ve babası Fırıncı amcaya teşekkür ederek oradan ayrıldılar. Evlerinin yolunu tuttukları sırada Nurullah babasına; “Teşekkür ederim Babacığım ben ekmeğin yapılışının bu kadar zor olduğunu bilmiyordum. Artık kullandığım ve tükettiğim her şeyin kıymetini bileceğim hiçbir şeyi israf etmeyeceğim.” Dedi. Tuğçe KORKMAZ 18

SB 6.1.3. Toplumda uyum içerisinde yaşayabilmek için farklı cinsiyet, sosyo-ekonomik ve kültürel gruplara karşı ön yargıları sorgular. Kazanımında kullanılabilecek materyal; YOLUMUZDAKİ ENGELLER Okula gitmek benim için en büyük mutluluklardan biriydi. Okul yolunda yürümek, koşmak, etrafı izlemek, havayı soluyup, çiçekleri görmek, kuşların sesini duymak tarifsiz bir mutluluk verir bana. Hele ki kaldırımlarda sek sek oynar gibi tek ayak üstünde zıplamak kendimce okul yolunu bir oyuna çevirmek oluyordu. Okulda aynı şekilde benim için çok önemlidir. Sabah okuldan içeri girip üçüncü kattaki sınıfıma seke seke çıkmak bana tarifsiz bir mutluluk verir. Günlerden bir gün yine aynı heyecan ve duygu içerisinde okula giderken kaldırım kenarında bir kıza rastladım. Tekerlekli sandalyesinin üzerinde annesi ile birlikte kaldırıma çıkmak için uğraşıyordu. Kaldırım yüksek olduğundan tekerlekli sandalyeyi bir türlü annesi kaldırıma çıkaramıyordu. Güç bela da olsa birlikte sandalyeyi kaldırıma çıkarmayı başardık. Sevincim kısa sürdü. Önümüze bir sokak geldi tekrar kaldırımdan indik. Ve ileri de tekrar kaldırıma çıkmak zorunda kaldık. Okula gidene kadar bu ve bunun gibi o kadar engel çıktı ki karşımıza. Her gün güle oynaya geçtiğim yollar, kaldırımlar meğer ne kadar acımasızmış onu anladım. Yeni gelen arkadaşla tanıştık. Sınıf olarak onu da çok sevdik. İlk iş olarak sınıfça okul idaresine dilekçe verip sınıfımızı en aşağı kata taşıdık. Ama bu yetmezdi. Okul yolu onun için tam bir ızdıraptı. Bunun içinde bir şeyler yapmamız gerekiyordu. Okul çıkışı arkadaşlarla beraber belediyeye gittik. Durumu belediye başkanına izah ettik. O da bizim bu duyarlılığımıza teşekkür etti. Hatta kendine de kızdı. Ben ilçeyi çok iyi yönettiğimi zannediyordum. Meğer ne çok eksiğim varmış. Hemen odasına birkaç kişi çağırdı. Kaldırımlara rampalar ve görme engelliler için özel kaldırımlar yapılacak dedi. O kadar mutlu olduk ki. Aradan birkaç gün geçti. Artık yeni arkadaşımla birlikte okula güle oynaya gidiyoruz. Hem annesi de artık gelmiyor. Yolumuz da hiçbir engel kalmamıştı. O gün şunu anladım ki engelli insan yoktu, hayatı zorlaştıran engeller vardı. Biz o gün o engellerin hepsini birlikte kırdık. Onur ÖNDER 19

SB:5.4.4. Buluş yapanların ve bilim insanlarının ortak özelliklerini belirler. Kazanımında kullanılabilecek materyal; NE KADAR DEĞİŞİK? Elif, Anadolu’nun çok ama çok küçük bir köyünde dünyaya gelmişti. Bozkırın içerinde toprakla, gökyüzü ile hemhal olarak büyüdü. Ailesi normal bir ailesi olan Elif’in babası işçi annesi ev hanımı ve kendisinden biri üç yaş büyük olan ablası ve beş yaş büyük abisinin yanında mutlu bir hayat sürüyordu Elif. Okula başlama zamanı geldiğinde çok heyecanlıydı çünkü her daim meraklı bir yapısı olmuştu Elif’in. Tabi ki her çocuk öğrenme aşamasında soru sorardı ama o başkaydı. Her şeyin en ince yapısına kadar öğrenmediği zaman uykuları kaçıyordu küçük yaşına rağmen. Kişilik olarak da naif, uyumlu ve sevecendi. Bir ortama girdiği zaman hemen kendisini belli ederdi. Okuldaki bu başarıları öğretmenlerinin dikkatini çekince bursluluk sınavlarına girmesi için teşvik edildi. Girdi ve kazandı böylece okurken de babasının sırtından bir yükü almış oluyordu. Yeni şeyler denemek, eskimiş eşyalardan yeni ve pratik eşyalar icat etmek onun için çok güzel bir uğraş ve hayallerini gerçekleştirme alanıydı. Aklına yeni yeni şeyler gelir ve bunlarla uğraşır mutlu bir şekilde hayatını sürdürürdü. Evde otururken, televizyon izlerken, okula giderken hep teknolojik aletlere bak hayret duyardı. ‘Işık nasıl yanıyor ve bizi aydınlatıyor’, ‘televizyonu icat etmeyi kim nasıl düşündü?’ gibi sorular sorardı ama aslında yatan tek soru şuydu; ‘bu insanlar bunları yapmayı ilk olarak nasıl düşündü?’ Elif artık iyice büyümüş, bütün fiziksel özellikleri değişmiş, sırma gibi saçlı, uzun boylu, esmer güzeli bir kız olmuştu. Ailesiyle babasının işi sebebiyle köyden kasabaya taşınmak zorunda kalmışlardı. Arkadaşları, okulu değişmişti. Abisi askere gitmiş ve bunun için çok üzülmüştü. Yani Elif’in hayatına resmen yeni bir güncelleme gelmiş bütün hayatı değişmişti. Değişmeyen tek şey ise hala Elif’in aklındaki soruydu. Hala meraklıydı ve hala yeni şeyler icat ediyordu evde kendi çapında. Evdeki bütün eşyalara bozulsa da bende onunla başka bir şey yapsam gözü ile bakıyordu. Liseye geçtiğinde hayatının dönüm noktalarından bir an ile karşı karşıya kaldı. Diğer öğrenciler gibi ona verileni süzmeden, doğru mu yanlış mı demeden beynine almıyordu. Sorguluyordu ve araştırıyordu. Bir festival düzenlenecekti. Burada da okullar arası mucitlik yarışması yapılacaktı. Elif ve birkaç arkadaşı bu görev için seçildiler. Ama resmen buhrana uğramışlardı. Her gün yeni yeni fikirler gelen akıllarına hiçbir şey gelmiyordu. Ama Elif eve dönerken birden bir aydınlanma yaşadı. Ve içinden şöyle geçirdi: ‘bir şey icat etmek istiyorsam önce insanlığa ne gibi faydası olacak. Tekerlek icat edildiğinde insanlığa bir faydası olmuştu. Ya da insanların refahını artıracak mesela akıllı telefon gibi şeyler mi icat etmeyi düşünsek?’. Gibi bir soru sordu kendisine ve yarın okulda grup arkadaşları ile görüşmek için sabahın olmasını bekledi. Arkadaşları ‘şu an yapacağımız şey insanların refahını artırırken hem de onlara yarar sağlayacak yani bir gereksinimlerini giderecek bir şey icat edersek daha iyi olur.’ Gibi düşünceleriyle ne icat edebileceklerini düşündüler. Akıllarına şu an dünyadaki bütün teknolojik aletlerin yaymış olduğu radyasyon yayması ve artık insanların bu teknolojik aletlere görülmesinden kaynaklı evlerde bile iletişimin neredeyse sıfıra inmiş olması geldi. Ve şöyle bir ölçüm cihazı icat etmek istediler. Şöyle ki evin tam orta noktasına bir küçük alet yerleştireceklerdi. Bu alet evdeki kullanım miktarına bağlı olarak artan radyasyon miktarını ölçecek ve insan sağlığına zarar vermeye başladığı andan 20

itibaren teknolojik aletleri otomatik kilitleyecekti. Televizyon olsun, playstation cihazlardı bunlar. Hem bu sayede insanların sağlığı bozulmayacak hem de artık insanlar evlerinde kendilerine yöneleceklerdi. Çok çalıştılar, çabaladılar ve icadı zamanında yetiştirebildiler. Yarışma günü gelmişti. Hepsinde aşırı derece heyecan vardı. Bütün okullar sırasınca kendi icatlarını jüri önüne sergiliyorlardı. Ve zaman birinciyi seçmeye geldi. Üçüncü olanlar açıklandı. Ama süre zarfında Elif’in ümitleri yavaş yavaş kırılıyordu. Kendisinin en azından üçüncü olabileceğini düşünüyordu. Daha sonra ikinci açıklandı. Elif kendi isimlerini gene duyamamıştı. Nasıl olsa birinci değilimdir diyerek artık birinciyi de duymak istemiyordu ama tam o sırada kendi ismini ve arkadaşlarının ismini duydu Elif. O kadar mutlu oldu ki sevinçten ne yapacağını bilemedi. Eli ayağı birbirine dolaştı. Ama en sonunda o ödülü aldılar ve okullarını gururla temsil ettiler… Yasemin KÜÇÜKTURAL 21

Kazanım: SB.5.1.2. Yakın çevresinde yaşanan bir örnekten yola çıkarak bir olayın çok boyutluluğunu açıklar. Kazanımında kullanılabilecek materyal; VATAN SAĞOLSUN Komutanım çok kalabalıklar diye yakındı yüzbaşının yanındaki kısa saçlı, henüz yirmisini yeni doldurmuş olan er. Adı Hasan’dı. Mevzu vatansa bizim daha kalabalık olduğumuzu onlara öğreteceğiz evlat diye konuştu Ahmet yüzbaşı kesin bir dille. Yirmi kişilik birlik tepenin üzerinde gelecek saldırı emrini beklemekteydi. Saat hayli ilerlemiş ve havayı ağır bir savaş kokusu sarmıştı, cepheden uzakta olmalarına rağmen arada bir her iki taraftan yaralıların acı sesleri kulaklarına geliyordu veya savaştan psikolojileri bozulan askerler böyle olduğunu zannediyorlardı. Gelibolu yarımadasında İngilizler gemilerle Çanakkaleyi geçemedikleri için karaya asker çıkararak geçmeye çalışıyorlardı. Türk birlikleri de İngilizleri denizden geçirmedikleri gibi karadan da geçirmemek için direniyordu. Cephe savaşlarının kızıştığı bir dönemde Ahmet yüzbaşı ve beraberinde seçtiği, en iyi askerlerinden oluşan 19 kişiyle cephe gerisinden düşman karargahına yapılacak olan ani bir saldırıyı planlayarak sinsice cephe gerisine sızıp düşmanın arkasına geçmişlerdi. Orada bulunan bütün askerler bunun geri dönüşü olmayan bir görev olduğunun bilincindeydi ancak daha çok bilincinde oldukları bir şey vardı ki damarlarındaki korkuyu silip atıyordu. Bu vatan kaybedilemez diye konuştu Ahmet yüzbaşı. Her ne pahasına olursa olsun bu vatan kaybedilemezdi Tepenin aşağılarından ayak sesleri onlara doğru yaklaşmaya başlayınca askerler birden silahlarına davrandı. Gelenin kendi Gözcüleri olduğunu görünce hemen silahlarını indirdiler. Asker hazır ola geçerek Ahmet yüzbaşının karşısında durdu ve rapor vermeye başladı: kampın etrafında 20’den fazla gözcü bulunduruyorlar komutanım. Hepsini tek seferde indirmemiz çok zor gibi, fark edilmeden sızamayız. Önceden de belirtildiği gibi coğrafya buna müsait değil. 5 veya 10 tane gözcüyü indirebiliriz ancak hemen fark edip müdahale edeceklerdir. Dedi. Ahmet yüzbaşı elindeki dürbünle yaklaşıp 200 metre aşağılarında bulunan düşman karargahına baktı. Binbaşının çadırını saptayabildin mi? Diye sordu askere. Komutanım ortada bulunan mavi flamalı çadır binbaşıya ait, ben geri çekilirken birkaç yüzbaşıyla birlikte yarın karargahımıza yapılacak saldırıyı planlıyorlardı yanılmıyorsam. Düşman kılığında sızdığım için birkaç askerin yarın ani bir saldırı yaparak karargahımızı yok edeceklerini işittim. Eğer bugün onlara darbe vurmazsak muhtemelen bütün tabur yarın üzerimize hücum edecek gibi görünüyor. Diye açıkladı. Ahmet Yüzbaşı başını sallayarak askerlerine döndü ve bir baş hareketiyle hepsini etrafına topladı. Bu göreve gönüllü olurken geri dönüşün olmayabileceğinin hepiniz bilincindeydiniz ve yinede içinizdeki vatan aşkıyla korkmadan bir adım öne çıktınız. Hepinizle gurur duyuyorum evlatlarım. Görevimiz olan düşman karargahına sızıp binbaşıyı öldürmemiz için önümüzde sayılı bir zaman bulunmakta. Gözcü olarak yolladığımız askerinde dediği gibi bütün gözcüleri öldürüp sızmak için sayımız yeterli değil. Bu yüzden en zayıf oldukları yer olan kuzeyden ani bir şekilde saldırıp binbaşının çadırına ilerleyeceğiz ve onu öldüreceğiz. Daha önce olası bütün 22

planların üzerinden geçtik, anlamadığınız bir nokta varsa sorularınızı şimdi sorun dedi. Bütün askerler hazır olda her şeyi anladıklarını baş hareketleriyle bildirdiler. Bu konuşmanın üzerinden bir saate yakın bir zaman geçtikten sonra Ahmet yüzbaşının telsizinden eğer hazırsanız başlayın yüzbaşım. Biz de 50 kişilik bir birlikte önlerinden saldıracağız. Onlar arkada sizinle uğraşırken bizde ön taraftan karargâha girip size yardımcı olacağız. Bu vatan yaptığınız fedakarlığı hiç unutmayacak dedi karargâh komutanı. Askerler son bir defa silahlarını ve el bombalarını kontrol ettikten sonra gece karanlığında görünmelerine engel olacak olan kamuflajların maskelerini de takarak karanlığın içinde düşman karargahına doğru yavaşça ilerlemeye başladılar. Hepsinin yüreğinden tek bir cümle geçiyordu: Vatan sağolsun. Türk birliklerinin saldırısı sonucu İngiliz karargâhı ele geçirilip Türk bayrağı asıldı. Ahmet yüzbaşı ve beraberindeki 19 askeri ise bu topraklar için canını vererek şehit olmuştur. İngilizler Çanakkale2yi karadan da geçemeyeceklerini anlayarak geri dönmüşlerdir. Musadin ÇİÇEK 23

ÖNEMLİ NOT BİLMECELER ÖNSÖZ 24

SB.5.3.4. Yaşadığı çevredeki afetlerin ve çevre sorunlarının oluşum nedenlerini sorgular Kazanımında kullanılabilecek materyal; BİLMECELER Yerin altından gürlerim Yüzeye çıkınca evler, binalar yıkarım İnsanlar önlem almazsa çok can yakarım (Deprem) Karardı hava, gürledi gökyüzü, Sular kapladı yeryüzünü (Sel) Hava soğuyunca etrafı bembeyaz yaparım, Yamaçlardan kayarım, sanırsın dondurmayım (Çığ) Killi topraklarda tutunamam Yağmur çok yağarsa duramam (Heyelan) Hedefim verimli topraklardır, Uzak durun benden adım nam-ı değer süpürgedir. (Erozyon) Beyza Asena PEKŞEN 25

SB. 5.7.4. Çeşitli ülkelerde bulunan ortak miras ögelerine örnekler verir. Kazanımında kullanılabilecek materyal; BİLMECELERLE ÖĞRENİYORUM Paris’te yaşarım. Arşa kadar uzanırım. Baktıkça döner başın. Bil bakalım neymiş adım. (Eyfel Kulesi) İki kıtayı bağlarım. Suya değmez ayaklarım. Geceleri ışıl ışıl. İstanbul da parlarım. (Fatih Sultan Mehmet Köprüsü) Bir elimde meşale. Bir elimde kitap. Amerika’ya oldum. Bağımsız bir ad. (Özgürlük Heykeli) Pizza’ya benzer adım. Onun gibi yuvarlağım. Her an düşecek gibi dururum. Kaya gibi sağlamım. (Pisa Kulesi) Samet KARTAL 26

ÖNEMLİ NOT BULMACALAR ÖNSÖZ 27

SB.6.4.1. Sosyal bilimlerdeki çalışma ve bulgulardan hareketle sosyal bilimlerin toplum hayatına etkisine örnekler verir. SB.6.4.2. Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki yaşam üzerine etkilerine ilişkin fikirler ileri sürer. SB.6.4.3. Bilimsel araştırma basamaklarını kullanarak araştırma yapar. SB.6.4.4 Telif ve patent hakları saklı ürünlerin yasal yollardan temin edilmesinin gerekliliğini savunur. Kazanımınlarında kullanılabilecek materyal; 1 2 3 4 5 6 7 89 10 11 13 12 14 15 16 28

Soldan sağa Yukarıdan aşağıya 1. Kitap, CD, DVD gibi süresiz yayınların 2. Toplum olaylarını, insanın sosyal ve üzerlerinde bulundurulması gereken baskılı kültürel faaliyetlerini inceleyen bilimlerin ortak adı. etiket. 3. Yasal yollar dışında çoğaltılan ve satılan 5. Yeni yaratıcı fikirlerin veya buluşların kitap, CD, bilgisayar yazılımı ve oyunları, sinema filmleri gibi bandrolü olmayan ekonomik alanlara uygun hale getirilip ürünler. uygulanması. 7. İnsanın içinde yaşadığı çevrenin doğal özelliklerini, insan ve doğal çevre arasındaki 4. Toplumun örf ve adetlerini, yaşam etkileşimi konu edinen bilim dalı. biçimlerini, toplumsal olayların oluşumunu 8. Bir aleti, bir aygıtı veya bir yöntemi ilk kez ve gelişimini inceleyen bilim dalı. bulma işi. 6. Bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki 9. Evrenin veya olayların bir bölümünü konu bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara olarak seçen, yöntem olarak deneye dayanan benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti. mantıklı, düzenli ve sistemli bilgi. 11. Varsayım. 10. Mal veya hizmetlerin üretiminde veya buna 13. Herhangi bir bilgi veya düşünce yönelik amaçların gerçekleştirilmesinde ürününün kullanılması ve yayılması ile ilgili kullanılan beceriler, yöntemler, işlemler, hakların, yasalarla belirli kişilere verilmesi. tekniklerin derlenmesi veya bilimsel 14. Buluş yapan insanın, buluş konusunu araştırmalar. ürününü belirli bir süre üretme, kullanma ve 12. Metni yazarken alıntı yapılan kısımları satma hakkı. nereden ve kimden alındığını gösteren notlar. 15. Günümüzde yanmayan, buruşmayan, ıslanmayan kumaşların üretilmesinde kullanılan teknoloji. 16. Bir araştırma ve incelemede yararlanılan kaynak kitapları, yapıtları gösteren liste. Beyza Asena PEKŞEN 29

SB. 6.6.1. Demokrasinin temel ilkeleri açısından farklı yönetim biçimlerini karşılaştırır. SB. 6.6.2. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde yasama, yürütme ve yargı güçleri arasındaki ilişkiyi açıklar. SB. 6.6.3. Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurları değerlendirir. Kazanımında kullanılabilecek materyal; YÇÖEGEME N L İ KĞ H J K I U C T ÖD ÜĞCM O R Y T P E C B İ ÖMT E L B V E T J ĞYMNO E Ş İ ÇTOHKP AE F NLR G Z ÖK F ÖÇ R CĞAKU AÖARZ S I GVÖRF T RN S AHUĞ I J D Ş B İ Ş RZ S Ş AĞHÜR İ I Y İ TV İ HSÜUBTZOE F G L C UMH U R İ Y E T AD Ş S DÖAĞÇBT I S Y A S AMA J TMĞ C D V Yukardaki tabloya yerleştirilen kavramları bulup harita üzerinde işaretleyiniz. Bulduğunuz kavramların tanımlarını aşağıya yazınız. Emre KALKAN 30

SB.7.2,1 Tarihsel olay ve yorumlara dayanarak Osmanlı Devleti’nin siyasi güç olarak ortaya çıkış sürecini ve bu süreci etkileyen faktörleri açılar. SB.7.2.2. Osmanlı Devleti’nin Fetih siyasetini örnekler üzerinden analiz eder. Kazanımında kullanılabilecek materyal; SORULAR: 1. Osmanlı Devleti’nin kurucusu olan beylik hangi beyliktir? 2. Osmanlı Devleti’nin Bizans İmparatorluğu’ndan alarak Rumeli’ye geçmesine sebep olan ve Gelibolu’da bulunan kalenin adı nedir? 3. Osmanlı tebaasında yer alan çocukların askerler tarafından ailenin de rızası alınarak Anadolu’da bir Türk aileye verilerek yetişmesini sağlayan politikanın adı nedir? 4. Görevi orduya öncülük yaparak, düşman hakkında bilgi toplamak olan ve sınır boylarında atlı bir şekilde görev yapan birliklerin adı nedir? 5. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de fethettiği topraklara Türk ailelerini yerleştirmesi ile bu bölgelerin Türkleşmesini sağlayan politikanın adı nedir? 6. Halifeliği Osmanlı Devleti’ne getiren ve ilk halife unvanını alan hükümdar kimdir? 7. Günümüzde karşılığı Adalet Bakanı olan kadı ve müderrislerin atama, tayin işlerini yapan devleti ilgilendiren davalarla alakadar olan divan üyesinin adı nedir? 8. Osmanlı Devleti’nde yapılan göreve karşılığında ücret olarak işlemesi adına toprak verilmesiyle gerçekleşen sistemin adı nedir? Emre KALKAN 31