ที่รฦกอายุวัฒนมงคล ๘๑ ปี พระพรหมวชิรมุนี

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) 49



เครอ่ ื งถ้วย และเครอ่ ื งโต๊ะวดั สุทศั น์

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี เครอ่ ื งถ้วยและเครอ่ ื งโต๊ะวดั สุทศั น์ โดย พระมหาสุชาติ สุชาตเมธี เครื่องถวย อันเปนมรดกตกทอดทาง วัฒนธรรมมีมาแตจีน ไทยเราเรียกเครื่องถวยน้ัน หมายถึงเคร่ืองปนดินเผาเคลือบผิวเกล้ียงเกลา เงางามจําพวกกระเบ้ืองเคลือบน่ันเอง ท่ีท่ัวไป ฝรั่งเขาเรียกเซรามิก หรือพอรซเลน (ceramic – Porcelain) เครื่องถวยนั้นมีการเขียนลายสีตาง ๆ ที่เรียกวาลายคราม ลายสีอ่ืน ๆ ลายเบญจรงค ตลอดถึงเคร่ืองสังคโลก (วิธีทําเคร่ืองถวยใหมี รอยรานอยางสังคโลกน้ีฝรั่งเขาเรียกลายเซลาดอล ไทยทับศัพทเอาวา ศิลาดล) หรือใครจะเรียกวา เครื่องกังไส หรือฝรั่งกังไสก็เปนพวกเดียวกัน นับลงในเครื่องถวย ท้ังหมดเหลาน้ีก็มีมูลมาจาก จีนทําข้ึนกอนทั้งนั้น ท่ีจีนทําด้ังเดิมนั้นมักเขียน เปนลายจําพวกมงคลและวรรณกรรมของเขา เชนรูปเซียน รูปบุคคล ทิวทัศน สัตว ดอกไม ผลไม อักษร หรืออาวุธวิเศษอะไรตาง ๆ ลวนแต เปนลายท่ีแทนความมงคล เดิมทีเคร่ืองถวย ลวนเปนของแพรหลายในฐานะของใชและ เคร่ืองเรือน คําท่ีเรียกวาเครื่องถวยนี้ก็มาแต ถวยชาม หรือ ถวยโถโอชาม เรียกสั้น ๆ วา เคร่ืองถวย สมเด็จกรมพระยาดํารงราชานุภาพ เห็นจะทรงเปนตนบัญญัติคํานี้ เพราะมีปรากฏ อยูในพระนิพนธเร่ืองเคร่ืองโตะของพระองควา “ไทยเรายังไมมีคําเรียกเครื่องถวยวาอะไร เรียก ตามส่ิงของวา ถวยบาง กระเบ้ืองบาง จนทุกวันนี้ แตจีนเขาเรียกวา “ชื่อข่ี” บาง “ทาวข่ี” บาง 52

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ขาพเจาไมมีคําอื่นจะเรียก จึงเรียกวาเครื่องถวย หรือท่ีพื้นขาวแลวเขียนลายดวยสีเดียว สองสี ในหนังสือน้ี…” เถาซฺฉือ ในภาษาจีนกลาง ไปถึงหาสี หรือกวาน้ัน ก็เรียกวาเคร่ืองถวยลาย ก็คือ เครื่องเซรามิก หรือที่เราเรียกเคร่ืองถวยน้ี เขียนสี บรรดาเคร่ืองถวยเหลาน้ีถาพิจารณาดู น่ันเอง ขอเลยไปคําวาถวยสักหนอย คําวาถวยน้ี กระบวนการทํามีลายวิธี แตหลัก ๆ เชน ปน เปนคําเกาแกตั้งแตจีนยุคกลางพวกบรรพบุรุษที่ เน้ือดินสีขาว (บางทีก็ดินดําแตเผาแลวทํา ใชตระกูลภาษาไท-กะไดโบราณก็ลวนมีคําวาถวย ปฏิกิริยาสุกแลวเปนสีขาวก็มี) เขียนลายกอน ใชมาแตเดิม คนไทยชะรอยจะใหความสําคัญ จึงเผา แลวก็เคลือบทับลายเขียนน้ันอีก เรียก ถ ว ย ก ว า ส่ิ ง อ่ื น ใ น ข อ ง ใ ช พ ว ก นั้ น จึ ง พู ด เ รี ย ง กันวาเขียนในเคลือบ หรือเขาเคลือบนํ้าเคลือบเผา เอาถวยไวหนาโถโอชามเสมอ คําวาถวยจะ แลวเอามาเขียนสีขางนอก เรียกกันวาเขียน ไมวินิจฉัยยืดยาวเพราะไมเขาเรื่องในที่นี้ สรุปวา บนเคลือบหรือวาเขียนนอกเคลือบก็ได อยางอื่น เ ค ร่ื อ ง เ ค ลื อ บ อ ย า ง ก ร ะ เ บื้ อ ง ห รื อ เ ซ ร า มิ ก ยังมีอีก เชนสังคโลก หรือลายเบญจรงคเปนตน โดยปริยายท้ัง ถวย โถ โอ ชาม ขวด แจกัน มีกระบวนการซับซอนกวาสองอยางแรก กระบอก กระถาง ฯลฯ ลวนหมายถึงเคร่ืองถวย ทั้งน้ัน บรรดาเคร่ืองถวยเหลาน้ีแรกเริ่มเดิมที ผลิตในจีน ท่ีมีมาแตเมืองฝรั่งก็มีบาง เม่ือเขามา เมื่อวากันโดยนิยมนักเลงของเกาหรือ ในไทยก็เปนของควรซื้อหาใชเปนเครื่องใชจริง พวกเลนเครื่องถวยก็หมายถึงเครื่องถวยกระเบื้อง เปนหลักเพราะเห็นของคงทนกวาเครื่องปนดินเผา ลายคราม ลายเขียนสี ลายเบญจรงค หรือ ตั้งแตสมัยอยุธยามาแลวก็มีการสั่งจีนใหเขียน เคร่ืองสังคโลกเปนหลัก ลวนแตตองเปนของเกา ลายอยางไทยทําเขามาเปนอยางออเดอร พวกน้ี ทั้ ง น้ั น จึ ง ถื อ ว า เ ป น ข อ ง มี ค า ม า ก เ พ ร า ะ อ า ยุ เปนลายไทยลายรามเกียรติ์หรือลายอื่นก็มีบาง อยางที่เราเอาคํามาเปรียบกับคนในเชิงวามี ตาดูก็รูทันทีเพราะเราคุนเคยลายอยางไทยชางจีน คุณคาประสบการณวา คนรุนลายคราม หรือ ไมคุนเขียนลายไมสูชางไทยจึงมองงาย เกาลายครามไมใชเกากะลา สวนของใหมที่ทํา อยางงาม ๆ สมัยน้ีก็มีคาในฐานะของแพงเทานั้น 53 ทั้งยังหาและสั่งทําไดตลอด แตของเกาแมไมงาม ก็ยังแพงไดเพราะอายุและจะหาทําอยางน้ัน ไมไดอีก ถาทําไดก็เปนแตทําเทียม บรรดา เครื่องถวยนี้ ท่ีเปนลายครามมีมากกวาอะไรอ่ืน ท่ีวาลายครามนั้นหมายถึงมีพื้นขาวแลวเขียนภาพ อะไรตาง ๆ ดวยสีครามท่ีโบราณวาสีเขียวคราม ตาคนสมัยนี้มองหนักไปทางน้ําเงิน สวนเครื่องสี ก็หมายถึงเคลือบท้ังภาชนะน้ันดวยสี จะเคลือบ เขียว เคลือบแดง เคลือบขาบ ฯลฯ มีแตสีเดียว

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี มาเมื่อตนกรุงรัตนโกสินทรนี้ไทยเราได เหมือนกันแตไมไดใชจัดตั้งข้ึนบนโตะก็ไมเรียกวา คิ ด จั ด แ จ ง วิ ธี ก า ร ใ ช เ ค ร่ื อ ง ถ ว ย ขึ้ น ม า ไ ด อี ก เคร่ืองโตะ คือไมไดทําหนาท่ีบนโตะบูชา เราก็ อยางหนึ่งนอกจากใชใสของกินของใชและเปน เรียกแตเพียงวาเคร่ืองถวยเครื่องลายคราม เครื่องเรือน คือไดคิดเอามาตั้งเปนเคร่ืองบูชา อะไรไปเทาน้ัน การหาเครื่องโตะมีลายอยาง บนโตะสําหรับบูชาในทางเปนของมงคลอยางหนึ่ง ตาง ๆ มาจัดนั้นก็เรียกวาการ “คุมโตะ” เกิดมี จึงเกิดมีคําวา “เคร่ืองตั้ง” หรือ “เคร่ืองโตะ” คําบัญญัติขึ้นจากเรื่องการประกวดเครื่องโตะ ข้ึนมาอีกคําหน่ึง โตะบูชาอยางน้ีก็ไดอยางจีน เปนหลายคํา ชิ้นโตะนั้นมักนิยมเลี่ยมทองเหลือง เขามาเหมือนกัน ท่ีไหวพระ ไหวเจา ไหวอะไร ท่ีขอบปากช้ินในท่ีท่ีจะเล่ียมไดทุกชิ้น หาก ตาง ๆ เขาก็ใชโตะตัวหน่ึงต้ังเคร่ืองไหวข้ึนอยาง ไมเล่ียมก็ตองเปนช้ินที่ทาขอบทองมาแตแหลง สามัญ มีกระถางธูป เชิงเทียน ขวดปกดอกไม ผลิต เห็นเครื่องถวยท่ีเล่ียมนี้ที่ไหนก็สันนิษฐาน เปนหลัก นั่นเปนอยางจีน หากเราเขาไปใน ไดวาเปนช้ินเคร่ืองโตะไวกอนไมมีผิด ชาติอ่ืน วัดจีน หรือวัดญวน ก็จะเห็นโตะเชนวานี้เขาตั้ง ไมมีใครนิยมเลี่ยมขอบอยางเรานี้ กระบวนหรือ เครื่องไหวน้ันไว เปนของสามัญ แตพูดถึงของ วิธีการจัดโตะน้ันก็มีข้ันตอนและตําราไมไดสักแต ไทยนั้นไดเอาโตะเครื่องต้ังอยางน้ันมาประดิษฐ ตั้งไปสง ๆ ลวนตองมีหลักในการบูชาข้ึนกอนคือ จัดวางเครื่องต้ังมากชิ้นวาปกติซ่ึงเคร่ืองตั้งเหลาน้ี ช้ินโตะน้ันตองเปนของสําหรับมงคลและสะอาด ลวนแตเปนเคร่ืองถวยกระเบ้ืองท้ังน้ัน นอกนี้ ควรสําหรับบูชาตามนิยม ถาต้ังโตะอยางธรรมดา ก็มีผาหนาโตะลายเขากันกับลายของเคร่ืองถวย ที่สุด (เขาเรียกกันวาโตะโขก) ช้ินหลักตองมี ผูกที่หนาโตะประกอบกันอีกชั้นหน่ึง ของบูชา ๘ ส่ิง ๙ ช้ิน เรียกตามวิธีจัดโตะ คือ ๑. ลับแล นอกจากมีดอกไมธูปเทียน ผลไม แลวไดคิด ๒. ขวดใหญปกดอกไมใน ๓. กระถางธูปใน จัดหาของควรบูชาและควรอวดอยางอื่นมา ๔ . ก ร ะ บ อ ก ป ก ธู ป ๕ . ก ร ะ ถ า ง ธู ป ห น า ประกอบหลายอยางเชน ลับแล กระถางปลูกวาน ๖. ขวดเล็กปกดอกไมหนา ๗. ชามใสลูกไมหนา เคร่ืองอาวุธวิเศษของเซียน ฯลฯ บรรดามีที่ และ ๘. เชิงเทียน ๑ คูรวมกันได ๙ ชิ้นพอดี คิดวางามวาดี ปนหนวย ถวยชา นาิกา ก็วางได ลวดลายของชิ้นโตะก็ตองสอดคลอง เร่ือง โตะเหลานี้ไวสําหรับบูชาเปนหลัก เปนท่ีนิยมกัน ลวดลายนี้มีหลาก ๆ กันไป สุดแตความสามารถ แพรหลายในหมูเจานายขุนนางตลอดไปถึง ของเจาของโตะจะขวนขวยหามาอวดกันไดซึ่ง คหบดีท้ังหลาย บรรดาเคร่ืองถวยที่ตั้งน้ันซ่ึง จําเปนตองใหวิเศษกวาของผูอื่น จะยกตัวอยาง ตองลวนเปนของงาม ๆ มีราคา เชน ลายฮกลกซ่ิว ลายเซียน ลายมังกร ลาย สิงโต (บางวารูปสนัขจีน) ลายกอบัว ลายอักษร ค ร้ั น มี ค ว า ม นิ ย ม ตั้ ง โ ต ะ ม า ก ขึ้ น แ ล ว ลายเขาไม ลายนกไม ลายหงส ลายเร่ือง ชั้นตอมาจึงไดเกิดการประกวดจัดโตะกันข้ึน วรรณกรรม ลายฮอ ลายส่ีแซ ฯลฯ จําแนกตาม เคร่ืองถวยที่ต้ังบนโตะที่ประกวดนี้ก็เรียกวา ลายไปรอยแปดพันเกา จะกลาวไวในนี้ไมหมด “ชิ้นเครื่องโตะ” เราจะเรียกวาเครื่องโตะก็ได เปนอันเขาใจ ของอยางอื่นเปนเคร่ืองถวยลาย 54

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) การประกวดเครื่องโตะน้ันมีมากเปน จึงเปนเหตุใหมีการเท่ียวหาสั่งทําเคร่ืองถวย อยางเอกในสมัยรัชกาลท่ี ๕ เปนพระราชนิยม เขามามากในรัชกาลที่ ๕ และไดเรียวลงไป อยางหนึ่งตลอดรัชกาล คือนิยมใน ๒ ทาง ในรัชกาลที่ ๖–๗ จากนั้นก็หมดความนิยมลง ทางแรกคือทางบุญ เมื่อมีพระราชพิธีสําคัญ เหลือแตเพียงในหมูนักเลนหาสะสม และ งานบุญงานออกเมรุเจานายและขุนนาง ก็จะ นักเก็งกําไรซื้อหาเก็บไวเทานั้น ผูสนใจในทางนี้ เ ก ณ ฑ บ ร ร ด า ผู มี เ ค ร่ื อ ง โ ต ะ นํา ไ ป จั ด ต้ั ง แ ต ง ประสงคจะทราบละเอียดก็ขอใหขวนขวาย สถานที่นัยวาเปนบรรณาการบุญในงานน้ัน ๆ ดูในทางตําราเร่ืองเคร่ืองโตะ โดยมีเปนพระนิพนธ แลวเลยไดอวดสายตาไดดวยก็ทํานองประกวด ของ สมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ทางสายตา อีกทางหนึ่งเปนทางสนุกคือการ ตําราของทานอื่นก็พอมีบางแตนอย ในท่ีนี้จะ จั ด ป ร ะ ก ว ด ใ น ว า ร ะ ดั ง ก ล า ว ข า ง ต น ห รื อ ใ น ไมอธิบายไปยืดเยื้อถึงตํารา เพียงใหทราบวา วาระพิเศษนอกนี้ท้ังงานหลวงและงานราษฎร เ ค รื่ อ ง ถ ว ย น้ั น เ ป น ข อ ง มี ค า เ ป น ม ร ด ก ท า ง การประกวดนั้นถือเปนล่ําเปนสัน จนถึงมี วั ฒ น ธ ร ร ม ข อ ง เ ร า โ ด ย เ ฉ พ า ะ ก า ร ป ร ะ ก ว ด พระราชบัญญัติกําหนดหลักการและหลักเกณฑ เ ค ร่ื อ ง โ ต ะ นั้ น เ ป น ข อ ง ไ ท ย เ ร า คิ ด ข้ึ น ไ ด แ ต ประกวดเคร่ืองโตะข้ึนในสมัยรัชกาลท่ี ๕ ช า ติ เ ดี ย ว แ ม แ ต จี น ก็ ห า ไ ด คิ ด เ ล น ป ร ะ ก ว ด อยางเราไม เครื่องโตะมีตั้งแตของพระเจาแผนดินซึ่ง เรียกวาโตะของหลวง ตลอดไปถึงเจานายขุนนาง เ ค รื่ อ ง ถ ว ย บ ร ร ด า ที่ ห า ม า ตั้ ง เ ป น และราษฎร การนิยมต้ังและประกวดเครื่องโตะ เคร่ืองโตะนั้น เดี๋ยวน้ีนอกจากของหลวงใน พระบรมมหาราชวัง วังเกาเจานาย มรดกของ ทานผูมีบรรดาศักด์ิและคหบดีแลว จะพบเห็น ไดตามพระอารามหลวงท่ัวไปแทบทุกวัดใน กรุงเทพฯและหัวเมืองใหญในอดีต เพราะเทาที่ ทราบมานั้น พระสงฆก็นิยมคุมเครื่องโตะ ไดเห็น บัญชีตั้งเครื่องโตะงานตาง ๆ ในสมัยโบราณน้ัน ปรากฏมีพระราชาคณะและพระสมณศักดิ์ได รวมต้ังเครื่องโตะดวยเกือบทุกคราว น้ีอยางหน่ึง การบูชาและของบูชาไมใครหางจากเรื่องวัดวา อาราม จึงเปนที่นิยมของวัดไดจัดหามาตั้งแตง สําหรับประจําพระอาราม โดยเฉพาะการตั้งโตะ รับเสด็จฯ ในงานหลวงเชนงานกฐินหลวงเปนตน เปนธรรมเนียมมาตั้งแตรัชกาลที่ ๕ หรือกอนน้ัน น้ีอยางหน่ึง อีกอยางหน่ึงทานวาบรรดาผูเปน เจาของโตะถวายไวแกวัดเอาบุญ หรือลวงลับไป 55

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ลูกหลานเอาไปถวายวัดเสียก็มี แตเห็นวา ทรงบําเพ็ญพระราชกุศลถวายผาพระกฐินน้ัน สวนนอย เอาเปนวาในพระอารามตาง ๆ รวมกัน ต้ังโตะไวท่ีหนาเจดียเสมาตรงขามบันไดมุขลดซ่ึง แลวก็มากกวาใครที่จะมีได เปนทางเสด็จฯ ออก ๑ โตะ สําหรับต้ังชุด เครื่องตุกตา ฮก ลก ซิ่ว ทองเหลือง เรียกวา วัดสุทัศนเทพวราราม ก็เปนหนึ่งในบรรดา โตะสงเสด็จฯ กลับ รวมท่ีต้ังทั้งหมด ๒ แหง พระอารามหลวงสําคัญที่มีธรรมเนียมจัดต้ัง เปนจํานวน ๑๐ โตะพอดี เม่ือถึงวันเสด็จฯ เคร่ืองโตะเชนวาน้ีเหมือนกัน คือในเวลามีการ ใ น ช ว ง ส า ย ก็ ต อ ง เ ก ณ ฑ เ อ า แ ร ง ง า น ศิ ษ ย ย ก เสด็จพระราชดําเนินไปทรงบําเพ็ญพระราชกุศล เ ค ร่ื อ ง ถ า ย ชิ้ น โ ต ะ แ ล ะ กี๋ ไ ม สํา ห รั บ ร อ ง ช้ิ น ถวายผาพระกฐินประจําป วัดก็ต้ังโตะเปนการ เคร่ืองโตะตามท่ีไดตระเตรียมไวกอนนี้ไปต้ังไว รับเสด็จฯ และสงเสด็จฯ จะบรรยายใหฟงแต ตามโตะท่ีวามานั้น ตามตํารานิยม การวางน้ัน พอสมควรสําหรับวัดสุทัศนดังนี้ ช้ันเดิมในเวลา ใหวางบนกี๋ลดหล่ันกันใหมองเห็นของทุกชิ้น ใกลวันเสด็จพระราชดําเนินน้ัน พระสงฆใน ไดถนัด แตเชิงเทียนและลับแลนั้นไมตอง อารามท่ีรักษาเคร่ืองโตะไว ก็จะตองตระเตรียม วางบนกี๋ เสร็จแลวใสเครื่องบูชาใหพรอมทุกโตะ เครื่องโตะ คือ โตะโขก ผาหนาโตะ บรรดา บนโตะน้ันกําหนดต้ังเคร่ืองเปนแนวหนากระดาน ช้ินเครื่องถวยท่ีจะตั้งบนโตะ และของควรบูชา ไวหลัง กลางและหนาเปนสามแถว แถวหลัง คือ ดอกไม ธูปเทียน ผลไม ตนวาน เปนตน ตรงกลางตั้งลับแลใหสูงเดนเปนหลักกอน ใหปก กะเกณฑไวใหพรอม กอนเสด็จฯหน่ึงวันก็เกณฑ ดอกไมใสขวดปกขางลับแล ดอกไมนิยมดอก แรงงานศิษยเอาโตะโขกไปตั้งไวประจําที่ คือ เบญจมาศและดอกซอนกลิ่นเปนหลัก กระบอก ต้ังโตะสําหรับชุดเครื่องเครื่องตุกตาโปยเซียน เครื่องเซียนก็ใสเครื่องเซียนบรรดาของวิเศษ ทองเหลือง ๑ โตะ ตั้งไวหนาเกงจีนทางขึ้น จํา ล อ ง คื อ จํา พ ว ก ด า บ ไ ม ไ ม เ ท า ข ลุ ย พระวิหารตรงหนาประตูที่เสด็จฯเขามา น้ีเรียกวา พัดใบกลวย ก่ิงไผ เปนตน และปกหางไกฟา ต้ังรับเสด็จฯ ถัดน้ันไปก็ขึ้นไปที่มุขโถงพระวิหาร ไวคูหนึ่งขนาดยาวสักหนอย ใครเคยชมงิ้วก็จะ หลวงทิศเหนือซึ่งเปนทางเสด็จข้ึนพระวิหารหลวง เห็นที่หมวกงิ้วนักรบนั้นติดหางไกฟายาว ๆ ไว เพื่อทรงนมัสการพระพุทธศรีศากยมุนีพระปฏิมา เขาเรียกวา หลิงจ่ือ ก็คือหางไกฟาอยางเดียวกัน ประธาน ที่มุขโถงนั้นตั้งโตะสําหรับเครื่อง นี้เอามาปกไวในกระบอกน้ัน ถัดลงมาหวางกลาง ลายคราม ลายมังกร ลายสิงโต ลายฮกลกซิ่ว โตะปกธูปจีนดอกโตยาวสักสองคืบกําลังงาม และลายเขาไม ที่เสาหวางทางเสด็จฯ ๔ โตะ ๓ ดอก ไมมีก็ใชธูปหอมไทยหัวโตก็ได ขาง ถัดนั้นไปที่มุขโถงฝงทิศใตซึ่งเปนทางเสด็จฯ ลง กระถางธูปเปนกระบอกใหปกธูปคือเอาธูปที่ จากพระวิหาร ที่เสาทั้ง ๔ เสาน้ันตั้งโตะสําหรับ ยังไมไดจุดใสลงไวใหเอาหางธูปข้ึนทํานองวา เครื่องลายครามคือลายกอบัว ลายดอกพุดตาน ใสไวสําหรับหยิบไปจุด ท่ีเปนขวดใหปกบรรดา เครื่องเขียนสีลายหองสิน ลายเซียน อยางละโตะ เหรียญท่ีระลึกเหรียญรางวัลเคร่ืองโตะที่ไดรับมา รวมโตะรับเสด็จฯ ที่พระวิหารหลวงนี้มี ๙ โตะ ประจําเครื่องโตะนั้น ถาไมมีก็ปกดอกไมแต สวนท่ีพระอุโบสถซึ่งเปนสถานท่ีประกอบพิธี 56

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ใหยอม ๆ ขวดหรือกระบอกใบหนึ่งปกไมขนไกไว ดานหลังเล็กนอยถือเทียนชนวนไวระดับอก ถาเปนขวดทรงน้ําเตาก็ปกดามแผนโลหะรูป เมื่อจวนจะเสด็จฯ เขาประตูวัด ฟงจาก เปลวเพลิง ถัดออกมาขางหนานิยมต้ังชาม เสียงบรรเลงดุริยางคเปนสัญญาณ ก็จุดธูปเทียน ใบเข่ืองและใบยอมไวก่ีใบก็ไดแต ๓–๔ ใบ ท้ังหมด โตะไหนท่ีมีกระทงดอกไมธูปเทียนแพ ก็พองาม ในชามใหใสผลไมบรรดาท่ีมงคล หรือ ต้ังไวก็เปดกรวยกระทง แลวถอยมายืน ณ ท่ีเกา ใสขนมไหวแหง ๆ เชนพวกขาวพองถั่วตัด วางเทียนชนวนไวท่ีหลังโตะ เม่ือเสด็จผานก็ เคร่ืองจันอับ ผลไมอยางหน่ึงตอชามใบหน่ึง โคงคํานับถวายความเคารพ การที่ศิษยประจํา จะงามดี เชน สมโอ สม แกวมังกร ท่ีขอบขาง โตะอยางนี้มีขอดีคือ ทั้งกอนและหลังเสด็จฯ ของโตะท้ัง ๒ ขางวางกระถางวาน สําหรับ จ ะ ไ ด เ ฝ า ร ะ วั ง ล ม พั ด เ ค ร่ื อ ง โ ต ะ ห ล น ห รื อ มี ไวปลูกตนวาน วานท่ีมีหัว ใบเรียวเล็กขนาด ผูหยิบฉวยเอาช้ินไปเพราะงานอยางนี้กอนและ ยอม ๆ จะงามดี ไมมีจะปลูกไมอะไรอ่ืนก็เลือก หลังเสด็จฯ ผูคนจอแจ แตเดี๋ยวนี้ศิษยไม ที่เปนมงคลนามขนาดอยางบอนไซก็ได ท่ีสุดแลว เพียงพอ ก็ใชเพียง ๒–๓ คน กะเวลาใหพอดี แถวหนาน้ันท่ีมุมทั้ง ๒ เชิงเทียนปกเทียนข้ีผ้ึง ชวยกันจุดเครื่องโตะไลเรียงไปใหเสร็จครบ ขนาดยาวพอดีไมสั้นเกินไปไมยาวเกินไปให ทุกโตะกอนเสด็จฯ เขาประตูพระวิหารเพียง พอเหมาะกับเชิงเทียน ตรงกลางตั้งกระถาง เล็กนอย เสร็จแลวไมตองเฝาอยูประจําที่โตะ เผาเครื่องหอมไวก็สําหรับเผาเคร่ืองหอม ท่ีต้ัง หลีกออกไปพักในที่ไมไกลนักรอเสด็จ ฯ กลับ กระถางธูปแทน ก็ปกธูปหางธรรมดา กระถางน้ี ก็จึงคอยเขาไปเก็บเครื่องโตะ ท่ีตองจุดธูปเทียน ตองไมใหญกวากระถางธูปหลัง นอกน้ีก็มีตลับ น้ีเปนธรรมเนียมบูชาอยางเต็มไมใชต้ังธูปเทียน สําหรับใสเนื้อไมคือกํายานท่ีจะเผาในกระถาง ไวเฉย ๆ เทียบเอาพระเจาแผนดินเปนสมมติเทพ และมีขวดเล็ก ๆ ช้ินหน่ึงใสอุปกรณสําหรับ แลว ก็คือจุดธูปเทียนบูชาเทวดาน่ันเอง บรรยาย เผาเครื่องหอมคือตะเกียบทองเหลืองคู ๑ และ ไวแตพอประมาณเทานี้กอน รูปพล่ัวทองเหลืองสําหรับเข่ียเถาเครื่องหอม อีกช้ินหนึ่งสุดทายคือขวดหนาปกดอกไมขนาด บ ร ร ด า เ ค รื่ อ ง ถ ว ย ท่ั ว ไ ป แ ล ะ ที่ เ ป น ยอมหรือเล็กใหพอเหมาะอยาใหใหญจนดอกไม เคร่ืองโตะของวัดสุทัศนเทพวรารามนี้มีเปน ไปบังเครื่องถวยขางหลัง ที่เหลือนอกน้ีเปนของ จํานวนมาก เก็บรักษาไวท่ีตําหนักสมเด็จ อวดเชนตุกตารูปสัตว นาิกา ตลับหรือ พระสังฆราช (แพ) คณะ ๖ เคร่ืองถวยเหลานี้ กลองลายครามรูปแปลก ๆ ก็ตั้งตามพอใจที่จะ เปนของสมเด็จพระวันรัต (แดง) และสมเด็จ เห็นวาดีงาม ถาเปนชุดท่ีชาซึ่งมีปนมีถ้ําและ พระสังฆราช (แพ) ยังปะปนกันอยู แตดวยบัดนี้ ถวยชาก็ใหมีใบชาและรินนํ้าชาไวดวย เปนอัน เปนเวลาท่ีกรมศิลปากรไดเร่ิมงานชวยเหลือวัด เสร็จ เมื่อถึงเวลาเสด็จฯ ก็ใหจุดธูปเทียน ในการจัดพิพิธภัณฑที่ตําหนักน้ัน บรรดา บนโตะทุกโตะ วิธีจุดธูปเทียนนี้ ในชั้นเดิม เคร่ืองถวยก็เปนของชิ้นหนึ่งท่ีจะสมควรจัดแสดง มีศิษยเพียงพอก็ใหยืนประจําขางโตะเย้ืองมา ไวเปนเคร่ืองเชิดชูวัฒนธรรมอันประณีตดีงาม 57

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ของผูคนในกาลกอนอันเปนมรดกตกทอดมาสู ยุคปจจุบัน 58 พระเดชพระคุณ พระพรหมวชิรมุนี (จติ ตฺ คตุ ตฺ มหาเถร) เจา อาวาสวดั สทุ ศั นเทพวราราม ไ ด ม อ บ ห ม า ย ก ร ม ศิ ล ป า ก ร ช ว ย ทํา ท ะ เ บี ย น เคร่ืองถวยและมหัคฆภัณฑโบราณวัตถุอยางอื่น ๆ ที่ตําหนักนั้นไวและทําคลังรักษาไว โดยทานได วิริยอุตสาหะใหทําการบูรณปฏิสังขรณตัวตําหนัก ท่ีชํารุดทรุดโทรมใหมั่นคงแข็งแรงใชเวลาหลายป โดยมุงหวังวาจะไดจัดทําใหเปนพิพิธภัณฑเก็บ และจัดแสดงศิลปโบราณวัตถุทางพระศาสนา และทางวัฒนธรรมของชาติ ทานไดปรารภวา ในการทําบุญอายุวัฒนมงคลครบ ๘๑ ป ใน พ.ศ. ๒๕๖๕ น้ี จะใหพิมพหนังสืออันเปน ประโยชนสักเลมหน่ึง ทานจึงไดพิจารณา เห็นสมควรวาใหถายภาพเคร่ืองถวยลงในหนังสือ ท่ีระลึกเลมน้ีเพ่ือถวายพระสงฆสามเณรและ แจกจายศิษยหาที่มารวมงาน แตเพราะบรรดา เครื่องถวยท้ังหมดน้ันไมสามารถจะนําออกมา จากคลังไดในคราวน้ีเพราะอยูในขั้นตอนการ เตรียมพ้ืนท่ีจัดทําพิพิธภัณฑและเงื่อนไขเวลา ที่จะจัดทําหนังสือนี้ใหทันนั้นมีไมมาก จึงไดแต นําภาพเครื่องช้ินโตะที่ใชรับเสด็จฯ ซ่ึงอยู นอกคลังมาลงไวแตเพียง ๒ โตะ เทาน้ัน คือ โตะลายสิงโต และโตะลายบุคคล และยังมี ช้ินอ่ืนท่ีเตรียมไวสํารองโตะอีกเล็กนอยเอามา ประกอบกันเพราะเห็นวางามใชไดไมอยางเอก ก็อยางโท และการบรรยายชิ้นตาง ๆ นั้นก็พอดี ไดทําในเวลาจวนเจียนเสียแลวไมมีเวลาพอ ที่จะคนควาเรียบเรียงใหพิสดารมากนัก จึงได มอบหมายใหผูเช่ียวชาญของสํานักพิพิธภัณฑ กรมศิลปากรบรรยายไวแตเพียงสังเขปเทานั้น

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แ ต ก็ พ อ เ ป น เ ค รื่ อ ง เ จ ริ ญ ต า เ จ ริ ญ ใ จ สํา ห รั บ นับถือยําเกรงไปโดยปริยายเพราะเปนผูทรง ผูรักเคร่ืองถวยและเครื่องโตะทํานองวาชิมลาง คุณคาในตัวเอง เปนบุคคลสําคัญท้ังของ ไปกอน ภายหลังหากไดจัดทําพิพิธภัณฑที่ วงศตระกูลลูกหลาน ขององคกร ของสังคม ตํา ห นั ก ส ม เ ด็ จ พ ร ะ สั ง ฆ ร า ช วั ด สุ ทั ศ น เ ส ร็ จ ของประเทศชาติ เพราะไดเปนผูส่ังสมความรู ส ม บู ร ณ แ ล ว ค ง จ ะ ไ ด เ รี ย บ เ รี ย ง ทํา ข้ึ น เ ป น ประสบการณท้ังปวงไวไดมากมายกวาผูอ่ืน หนังสือไดเลมใหญรวบรวมเคร่ืองถวยไวให ซ่ึงสิ่งเหลาน้ีหาจากไหนไมไดนอกจากคนท่ี บริบูรณยิ่งข้ึนไป ผานกาลเวลามาแลวเทานั้นเปนส่ิงท่ีประเมินคา ไมได ผูมีอายุมากเปนผูวางรากฐานมากอน เ ค ร่ื อ ง ถ ว ย แ ล ะ เ ค ร่ื อ ง โ ต ะ นี้ ถึ ง เ ป น และสงตอความรูวัฒนธรรมความดีงามทั้งปวง ของเกาบอบบางหลุดมือก็แตกหักงาย แตคุณคา สูคนรุนหลัง เปนผูที่ควรแกการบํารุงรักษา และมูลคาสูงยิ่ง ย่ิงเกายิ่งมี คามาก ควรแก เชิดชูช่ืนชมไวดุจนักอนุรักษและภัณฑารักษ คนเห็นคาจะเก็บรักษาไวดีย่ิงฉันใด คนเราก็ เฝาทะนุถนอมบํารุงรักษาและหวงแหนโบราณ เหมือนกันเมื่อมีอายุมากข้ึนเจริญวัยเปนปูยา วัตถุอันมีคาไวฉะนั้น ตายายแลว ก็ยอมไดรับความเคารพยกยอง 59

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี จาน ทะเบียน สท.1449/2556.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน สมัยสาธารณรัฐ (ปลายพุทธศตวรรษที่ 25) จานพิมพลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) ดานในเปนรูปสุนัขจีน (สิงโต) เลน ลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ ดานหลังพิมพลายตนไผ ขอบปาก เล่ียมทองเหลือง 60

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) กระถาง ทะเบียน สท.1162/2556 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) กระถางธูปเขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลน ลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง ขอบกระถาง สลักอักษรภาษาไทย “พระเทพโมี” (สมณศักดิ์สมเด็จพระสังฆราช) และเลข “๑๑๘” สันนิษฐานวาเปนรัตนโกสินทรศก ตรงกับปพุทธศักราช 2442 61

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี เชิงเทียน (1 คู่) ทะเบียน สท.1258/2556.1 และ สท.1285/2556.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) เชิงเทียนทรงสี่เหล่ียมเขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ เชิงเขียนลายคางคาวและลาย ประแจจีน ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง 62

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.1477/2557 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) แจกันปากผาย คอสูง ลําตัวคอนขางตรง เขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ ขอบปาก เล่ียมทองเหลือง กนแจกันมีตราอักษรจีนสีน้ําเงิน 4 ตัว เปนตราหางอานวา “ซุนหลี คุนจี้” สันนิษฐานวาผลิตจากเตาหลวง (จ่ิงเตอเจิ้น) มณฑลเจียงซี 63

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกัน ทะเบียน สท.487/2556 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันทรงกระบอก เขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง กนแจกันมีตราอักษรจีนสีน้ําเงิน 4 ตัว ช่ือหางซุนล่ีคุนจี้ 64

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.1348/2556 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันทรงกระบอกเจาะชองโปรงโดยรอบ เขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ ขอบปาก เล่ียมทองเหลือง กนแจกันมีตราอักษรจีนสีนํ้าเงิน 4 ตัว ช่ือหางซุนลี่คุนจ้ี 65

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ภาชนะเผาเครอ่ ื งหอม ทะเบียน สท.821/2556.1 และ สท.821/2557.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) กระถางพรอมฝาเขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) ดานในเปนรูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก มี 3 ขา ทํารูปหนาสิงห คอเขียนลายประแจจีน ถัดลงมา เขียนลายหรูหยูอี้ มีหู 2 หูปนติดเปนลายรูปสัตว ฝาเขียนลายเดียวกับกระถาง เจาะชองโปรงลายเหรียญกษาปณจีน (อีแปะ) ที่จับทําเปนรูปสุนัข 66

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) เชิงเทียน (1 คู่) ทะเบียน สท.1330/2556.1 สท.1330/2556.2 และ สท.1330/2556.3 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) เชิงเทียนเขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) ดานในเปนรูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ใตจานรองเขียนลายคางคาว สัญลักษณมงคลหมายถึงขอใหมีอายุยืน สวนขอบปาก จานรอง และเชิงเล่ียมทองเหลือง 67

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ชาม ทะเบียน สท.1390/2556 สท.1334/2556.1 และ สท.1148/2556.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) ชาม ๓ ใบเขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ ขอบปากหยักคลายกลีบดอกไม เนื้อบาง ขอบปาก เล่ียมทองเหลือง กนชามใหญมีตราอักษรจีนสีนํ้าเงิน 4 ตัว อานวา “เปาจูลี่จี้” กนชามกลางมีตราอักษรจีนสีนํ้าเงิน 4 ตัว อานวา “ถงหยูหยังเฮา” กนชามเล็ก มีตราอักษรจีนสีน้ําเงิน 4 ตัว เปนตราหางอานวา “หยงเมาเยวี๋ยนจ้ี” สันนิษฐานวา ผลิตจากเตาหลวง (จิ่งเตอเจ้ิน) มณฑลเจียงซี 68

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.824/2556.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) แจกันปากผาย คอคอดสูง ลําตัวกลม เชิงเต้ีย เขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง กนแจกัน มีตราอักษรจีนสีนํ้าเงิน 4 ตัว อานวา “เถาหยูเจินจั้ง” 69

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ตลับ ทะเบียน สท.1338/2556.1 และ สท.1338/2556.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) ตลับเขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก บนฝามีหูจับทําเปนรูปสุนัขจีน ขอบปาก ขอบฝา และขอบเชิงเลี่ยมทองเหลือง 70

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.1332/2556.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันปากผาย คอสูง ลําตัวคอนขาง ตรง เขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลน ลูกบอลถัก ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง กนแจกันมีตราอักษรจีนสีน้ําเงิน 4 ตัว เปนตราหางอานวา “หมั่นถังฝูจี้” สั น นิ ษ ฐ า น ว า ผ ลิ ต จ า ก เ ต า ห ล ว ง (จ่ิงเตอเจ้ิน) มณฑลเจียงซี 71

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกัน ทะเบียน สท.1395/2556 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันทรงกูปากผาย คอสูง สวนกลางแจกันปองออก เขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ขอบปากเล่ียมทองเหลือง 72

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ชุดท่ีชาพรอ้ มกา ทะเบียน สท.1359/2556.4 สท.1359/2556.5 สท.1359/2556.6 สท.1359/2556.7 สท.1359/2556.1 สท.1359/2556.2 และ สท.1359/2556.3 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) ถวยปากผายเนื้อบาง เขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง จานรองทรงสี่เหลี่ยมผืนผาเขียนลายเดียว กับถวย ขอบจานรองเลี่ยมทองเหลือง กาทรงกลม เขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ฝากาเขียนลายคางคาว สัญลักษณ มงคลหมายถึงขอใหมีอายุยืน หูจับทองเหลือง ขอบฝาและปลายพวยกาเล่ียม ทองเหลือง จานรองเขียนลายรูปบุคคลชาวตะวันตก ของเชิงหนา กนจานรองมีตรา อักษรจีนสีนํ้าเงิน 4 ตัว อานวา “ลั่วเซินเจินจั้ง” 73

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี โถ ทะเบียน สท.1337/2556.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) โถพรอมฝาเขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) ดานในเปนรูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ ขอบฝาเล่ียมทองเหลือง 74

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.1353/2556 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันปากผาย คอสูง ลําตัวคอนขางตรง เขียนลายสีน้ําเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ขอบปากเล่ียมทองเหลือง กนแจกันมีตราอักษรจีน สีนํ้าเงิน 4 ตัว ชื่อหางซุนล่ีคุนจี้ มีอักษรภาษาไทย “พระเทพโมี” (สมณศักด์ิ สมเด็จพระสังฆราช) และเลข “๑๑๘” สันนิษฐานวาเปนรัตนโกสินทรศก ตรงกับ ปพุทธศักราช 2442 75

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี กระถาง ทะเบียน สท.830/2556.1 และ สท.830/2556.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) กระถางวานทรงสี่เหลี่ยมมุมตัด มี 4 ขา เขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) ดานในเปนรูปสุนัขจีน (สิงโต) เลนลูกบอลถัก ฉากหลังเปนเมฆรายลอมลูกไฟ ขอบฝาเล่ียมทองเหลือง 76

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) กระถาง ทะเบียน สท.1414/2556 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) กระถางเขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบลายมังกรด้ันเมฆและลายเปลวไฟ ขอบปาก และสวนขาเขียนลายประแจจีน กนเขียนตัวอักษรจีน 4 ตัว อานวา เปาจูล่ีจี้ (โปจูล่ีกี่) 77

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกัน ทะเบียน สท.1442/2556 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันปากผาย คอสูง ตัวเขียนลายสีนํ้าเงินใตเคลือบ (ลายคราม) รูปกิเลน ฉากหลัง เปนเมฆรายลอมลูกไฟ ขอบปากเล่ียมทองเหลือง กนแจกันมีตราอักษรจีนสีนํ้าเงิน 4 ตัว อานวา ตาหมิงเหนียนจื่อ แตผลิตในสมัยชิง คร่ึงแรกพุทธศตวรรษท่ี 25 78

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ลับแล ทะเบียน สท.398/2557 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) ลับแลเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพสตรีประกอบลายใบกลวย เขามอ ฉากหลัง เขียนเปนลายมงคล มีภาพตนสน อยูในกรอบไมฉลุลาย 79

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี กระถางธูป ทะเบียน สท.275/2557.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) กระถางธูปทรงกลม 3 ขา เขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเรื่องในวรรณกรรมจีน (ลายกตัญู) อยูในกรอบสี่เหล่ียม และลายดอกไมกานขดสีชมพู เหลือง น้ําเงิน บนพื้นสีเขียว ขอบปากเล่ียมทองเหลือง 80

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) เชิงเทียน (1 คู่) ทะเบียน สท.223/2557.1 และ สท.223/2557.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) เชิงเทียนเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน มีรูปบุคคลคลาย เทพเจา ดอกไม และลายของมงคล 81

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกัน ทะเบียน สท.202/2557 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) แจกันปากผายทรงกระบอกสูง เขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเรื่องในวรรณกรรม จีน และของมงคล ผลทับทิม เครื่องตั้ง ขุนนางจีน ขอบปากเล่ียมทองเหลือง ใชสําหรับจัดเคร่ืองโตะ เรียกกันวา “แจกันทรงกู” 82

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.201/2557 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเรื่องรูปบุคคลในวรรณกรรมจีน ขอบปาก เลี่ยมทองเหลือง กนมีตราอักษรจีนสีแดงในกรอบส่ีเหลี่ยม 4 ตัว อานวา เฉียนหลง เหนียนจ้ือ 83

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกันทรงหกเหลี่ยม ทะเบียน สท.285/2557.1 และ สท.285/2557.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) แจกันทรงหกเหล่ียม แตละดานเจาะชอง ฉลุโปรง เขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพ เลาเรื่องในวรรณกรรมจีน (ลายกตัญู) ขอบปากทาสีทอง กนมีตราอักษรจีน ในกรอบสี่เหลี่ยมสีแดง 6 ตัว อานวา “ตาชิงเสียนฝงเหนียนจ้ือ” แปลวา ผลิตใน รัชศกเสียนฝง (Xianfeng) ตรงกับชวงรัชกาลท่ี 4 แหงกรุงรัตนโกสินทร 84

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.259/2557 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) แจกันทรงกระบอกเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน ขอบปากทาสีทอง กนมีตราอักษรจีนสีแดงในกรอบสี่เหลี่ยม 4 ตัว 85

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกัน ทะเบียน สท.283/2557 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 24–25) แจกันทรงกระบอก เขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน (ลายกตัญู) สวนลางเขียนลายกลีบบัว 86

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ภาชนะเผาเครอ่ ื งหอมพรอ้ มก๋ี ทะเบียน สท.92/2557.1 สท.92/2557.2 และ สท.92/2557.3 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) กระถางเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเหอเหอเอเอเซียน หรือฮัวฮะ มี 2 หูปน ติดเปนรูปสัตว สวนคอกระถางเขียนลายเมฆและลายคางคาว มี 3 ขา ทําเปนหนา รูปสัตว ฝาทําดวยไมฉลุโปรงเปนรูปเหรียญกษาปณจีน (อีแปะ) จุกฝาปนติดรูป สุนัขจีนเลนลูกบอล กี๋ 4 ขา เขียนลายเมฆและลายกานขด ขอบเขียนสีทอง 87

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ภาชนะเผาเครอ่ ื งหอม ทะเบียน สท.261/2556.1 และ สท.261/2557.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) กระถางเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน มี 2 หูปนติดลาย คลายเกลียวเชือก มี 3 ขา ฝาทําดวยไมฉลุโปรงรูปทรงคลายควัน จุกฝาทําคลายรูป พระภิกษุจีนนั่ง 88

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.93/2557.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) แจกันปากผาย คอคอดคอนขางสูง ลําตัวตรงเปนทรงกระบอก มีเชิงเต้ีย เขียนลายสี บนเคลือบเปนภาพสตรีประกอบลายใบกลวย และตัวอักษรจีน สันนิษฐานวาเปน โคลงกลอนบทกวี ใชประกอบเครื่องโตะเปนขวดหนาปกตะเกียบและพล่ัว กนมี ตราอักษรจีนสีแดง 4 ตัว อานวา “กวนเหยาปงเจา” 89

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ตลับ ทะเบียน สท.215/2557.1 และ สท.215/2557.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) ตลับทรงกลมแปนเขียนลายสีบนเคลือบ ฝาตลับเปนภาพเลาเรื่องในวรรณกรรมจีน ตัวตลับเขียนลายดอกไม 90

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ตลับพรอ้ มจานรอง ทะเบียน สท.291/2557.1 สท.291/2557.2 และ สท.291/2557.3 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน สมัยสาธารณรัฐ (ปลายพุทธศตวรรษท่ี 25) ตลับพรอมจานรองเขียนลายสีบนเคลือบ ฝาตลับเขียนเปนบุคคลในวรรณกรรมจีน ตัวตลับเขียนสีลายดอกไม ขอบตลับเล่ียมทองเหลือง จานรองเขียนลายมังกร ด้ันเมฆ ขอบสีทอง กนจานรองมีตราอักษรจีนสีแดง 4 ตัว อานวา “กงซีเนยเจา” สันนิษฐานวาผลิตจากแหลงเตาในมณฑลกวางตง 91

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ชามฝาพรอ้ มจานรอง (ก้ายหว่าน) ทะเบียน สท.242/2557.1 สท.242/2557.2 และ สท.242/2557.3 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) ชามกายหวานสําหรับชงชาพรอมฝาและจานรองเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพ เลาเรื่องในวรรณกรรมจีน (ลายกตัญู) มีรูปบุคคลสลับตัวอักษรจีน สันนิษฐานวา เปนโคลงกลอนบทกวี จานรองเจาะชองกลมสําหรับสวมกนถวย สวนฝากับกนมี ตราอักษรจีนสีแดงในกรอบสี่เหลี่ยม 6 ตัว เปนตรารัชศกตาชิงถงจ้ือเหนียนเจา (Tongzhi) 92

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ถ้วย (ท่ีชาพรอ้ มถาด) ทะเบียน สท.250/2557.2 และ สท.216/2557.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) ถวยเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเรื่องในวรรณกรรมจีน มีภาพบุคคล ดานหลัง เขียนลายภูมิทัศน ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง ถาดทรงรีพรอมฝาเขียนลายสี บนเคลือบ บนฝาเจาะชองโปรงรูปเหรียญกษาปณจีน (อีแปะ) เขียนภาพดอกไม สวนตัวถาดเขียนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน มีภาพบุคคล ดานหลังเขียนลาย ภูมิทัศน 93

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ตลับ ทะเบียน สท.218/2557.1 และ สท.218/2557.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) ตลับทรงกลมสูงเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน 94

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แจกัน ทะเบียน สท.226/2557 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) แจกันทรงนํ้าเตาเขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน คลายเทพเจาจีน 9 องค 95

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกัน ทะเบียน สท.224/2557.1–.2 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษท่ี 25) แจกันปากผาย คอสูง เขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน หองสิน กนมีตราอักษรจีนสีแดงในกรอบสี่เหล่ียม 6 ตัว เปนตรารัชศกตาชิงถงจ้ือ เหนียนเจา (Tongzhi) ใบหน่ึง อีกใบหนึ่งเขียนรูปบุคคลคลายขุนนาง ฉากหลัง เปนภาพทิวทัศน กนมีตราอักษรจีนสีแดงในกรอบสี่เหล่ียม 4 ตัว 96

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ชาม ทะเบียน สท.212/2557.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 25) ชามใสลูกไม เขียนลายสีบนเคลือบเปนภาพเลาเร่ืองในวรรณกรรมจีน เปนรูปบุคคล คลายเทพเจาจีน ขอบปากเลี่ยมทองเหลือง สวนกนมีตราอักษรจีนสีแดงในกรอบ สี่เหล่ียม 6 ตัว เปนตรารัชศกตาชิงถงจ้ือเหนียนเจา (Tongzhi) สันนิษฐานวา ผลิตจากเตาหลวง (จ่ิงเตอเจ้ิน) มณฑลเจียงซี 97

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี แจกัน ทะเบียน สท.278/2557.1 ศิลปะ/อายุ/สมัย ศิลปะจีน ราชวงศชิง (ราวพุทธศตวรรษที่ 24–25) แจกันปากผาย คอคอด ลําตัวชวงบนผายออกแลวสอบลง เขียนลายสีบนเคลือบ เปนภาพเลาเรื่องในวรรณกรรมจีน ลายทิวทัศน และอาคารในวัฒนธรรมจีน 98