คู่มือการปฎิบัติงานฟื้นฟูสมรรถภาพทางสังคมเพื่อการมีงานทำ สำหรับนักสังคมสงเคราะห์จิตเวช

100 หมายเหตุ ผลจากการติดตาม 1.กรณีไม่พบปัญหานดั มาเขา้ กลุม่ Booster 6 เดือน/คร้งั (4 คร้ังในระยะเวลา 2 ปี)โดยทมี สหวิชาชพี ทโี่ รงพยาบาล 2.พบปัญหาพฤตกิ รรมท่เี สยี่ งตอ่ การถูกเลิกจา้ ง เชน่ ก้าวรา้ ว/ไมเ่ ช่ือฟัง/ชู้สาว/ยาเสพตดิ /ไมร่ ่วมมือใน การทานยา นัดมาเข้ากลุ่มปรบั พฤติกรรม 1 เดือน/ครั้ง ที่รพ.โดยทมี สหวิชาชีพ แนวทางการตดิ ตาม (Gideline) ประเดน็ การตดิ ตามเย่ยี มในสถานประกอบการ/เครอื ขา่ ยในชมุ ชน การทำ� Focus group (ผู้ปว่ ย / ผูฝ้ ึกสอนงาน) มีข้ันตอน และประเดน็ การสมั ภาษณ์ ดงั นี้ - แนะนำ�ตวั - การปฏิบตั ิหน้าท่ีอะไร ต�ำ แหน่งอะไร - ความภาคภูมใิ จอะไร - ปัญหาอปุ สรรคอะไร - ท่ีผ่านมาแก้ไขปัญหาอยา่ งไร (หนว่ ยงานตอ้ งการความช่วยเหลืออะไร) - มลี กั ษณะงานทท่ี ำ�ไดด้ แี ล้วอะไรบา้ ง / มอี ะไรท่ีต้องพฒั นา - ปัญหาอุปสรรคที่เกิดขน้ึ ดา้ นการปฏบิ ัตงิ าน และเพ่อื นร่วมงาน แบบติดตามประเมนิ ผลอย่างง่าย ช่อื -สกลุ คนพกิ าร เบอร์โทรศพั ท์ หมายเหตุ ชอื่ สถานประกอบการ เบอร์โทรศพั ท์ ชอ่ื หัวหน้างาน ช่ือผู้สอนงาน โอกาสพฒั นา วนั /เดอื น/ปที ่เี ร่ิมปฏิบัตงิ าน สทิ ธกิ ารรกั ษาของคนพิการ สวสั ดิการท่ีคนพิการได้รบั รายละเอยี ดท่จี ำ�เป็นอืน่ ๆ ว/ด/ป รายละเอยี ด จุดแขง็

101 เอกสารอา้ งองิ กษมา พลดงนอก.(2551).การฟ้ืนฟูสมรรถภาพผปู้ ่วยจิตเวชในชมุ ชน โดยรูปแบบสถานฟ้นื ฟูในเวลา กลางวนั (วทิ ยานพิ นธ์ปริญญามหาบณั ฑิต). ขอนแกน่ : มหาวทิ ยาลัยขอนแก่น. เกยี รตภิ มู ิ วงศร์ จิต.(2550).แบบประเมนิ เพือ่ การฟน้ื ฟสู มรรถภาพผ้ปู ว่ ยจิตเวชในชมุ ชน.(รายงานการ วิจยั ). นนทบุรี: ชมุ ชนสหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย. ขวญั สดุ า บญุ ทศ, อมรรัตน์ ศรีคำ�สุข ไซโตะ, สุวรรณา อรุณพงค์ไพศาล.(2556).การสนบั สนุนทางสงั คม ของผ้ปู ่วยโรคจิตเภท.วารสารสมาคมจติ แพทยแ์ หง่ ประเทศไทย,58(1),89-100. จดิ ารัตน์ พิมพ์ดดี .(2549).การฟืน้ ฟูสมรรถภาพทางจติ สังคมแบบครบวงจร เพอื่ ยกระดับสมรรถภาพ การฟื้นฟผู ู้ป่วยจติ เภทเร้ือรงั ชายเตรียมกลับสชู่ ุมชน.ประชมุ วิชาการสุขภาพจิตนานาชาติ คร้ังที่ 5 ณ โรงแรมปริ นซพ์ าเลซ กรุงเทพมหานคร. พิทกั ษ์พล บณุ ยมาลิก,สุพฒั นา สขุ สวา่ ง,ศริ ิลกั ษณ์ สวา่ งวงศส์ ิน.(2555).การพฒั นาแบบประเมนิ ทกั ษะ การด�ำ รงชวี ติ เพอ่ื การฟน้ื ฟสู มรรถภาพทางจติ เวช.วารสารโรงพยาบาลศรีธัญญา,13(13),1-9. รกั สดุ า กจิ อรุณชยั .(2546). การฟ้นื ฟสู มรรถภาพทางอาชีพสำ�หรับผูป้ ่วยจิตเวช.วารสารโรงพยาบาล ศรีธญั ญา, 5(2),3-7. โรงพยาบาลยุวประสาทไวทโยปถัมภ์.(2558).คู่มือการฝึกทักษะทางอาชีพและสังคมเพื่อการมีงานทำ� ของบุคคลออทิสติก. สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา.(2555).แนวทางการจัดกิจกรรมของผู้ป่วยจิตเวชในชุมชน สำ�หรับอสส.สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา.(2556).คู่มือการทำ�กลุ่มฟ้ืนฟูทักษะทางสังคมผู้ป่วยตึก ราชาวดี สถาบันจติ เวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา ส�ำ หรับนักสังคมสงเคราะห์. คณะกรรมการสร้างความเข้มแข็งของเครือขา่ ยคนพกิ ารทางจติ ใจหรอื พฤติกรรม โรงพยาบาล ศรีธัญญา.(2559). แนวทางการฟน้ื ฟูสมรรถภาพทางจิตเวชสู่สขุ ภาวะ: การจา้ งงานส�ำ หรับบุคลากรสาธารณสุข. นนทบรุ ี: บริษัทพรอสเพอรัสพลัส จำ�กัด. คณะกรรมการพัฒนามาตรฐานวิชาชพี สงั คมสงเคราะห์จติ เวช กรมสขุ ภาพจิต.(2550).มาตรฐานวิชาชีพ นักสังคมสงเคราะหจ์ ิตเวช.กรงุ เทพมหานคร:บรษิ ทั บียอนด์ พบั ลิสช่งิ จำ�กัด. กองกองและส่งเสริมความเสมอภาคคนพิการ.(2559).การปฏิบัติตามกฎหมายเร่ืองการจ้างงานคน พิการ.สืบคน้ 10 มถิ นุ ายน 2563,จาก http://www.lamphun.m-society.go.th/?page_id=2018 กรมสง่ เสรมิ การปกครองทอ้ งถ่ิน.(2560).สทิ ธิประโยชน์และความคุ้มครองคนพกิ าร.สืบคน้ 10 มถิ ุนายน 2563,จาก http://www.srithanya.go.th/excellence/images/document/pp6.pdf การสร้างบุคลิกภาพที่ดี ทม่ี า ส�ำ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้นื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร แนะแนวการศึกษาและชวี ิต http://guidance.obec.go.th/?p=1000 ช่มุ จติ กลิน่ พบิ ูลย.์ (2548).การฟ้ืนฟสู มรรถภาพทางจติ เวชของผปู้ ่วยจิตเภทเรอื้ รงั .สืบคน้ 15 สิงหาคม 2563,จาก www.prasri.go.th/upic/ie.php/388af61266225ecc.pd

102 เอมอร ภมู ภักดิ.์ (2559).ลักษณะของบคุ ลกิ ภาพทดี่ .ี สืบค้น 10 มถิ ุนายน 2563,จาก http://personali- tydevelopment111.blogspot.com/p/1.html เอมอร ภูมภกั ด์ิ.(2559).มารยาทพน้ื ฐานทางสงั คม. สบื คน้ 10 มิถนุ ายน 2563,จาก http://personali- tydevelopment111.blogspot.com/p/blog-page_86.html วรี วุฒิ เอกกมลกลุ .(2562).ความคิดเชิงลบ และความคดิ เชงิ บวก. สบื ค้น 5 กรกฎาคม 2563, จาก http://www.vibhavadi.com/Health-expert/detail/411 โรงพยาบาลโพทะเล.(2558). การเตรียมตวั พบแพทย์. สบื คน้ 11 มิถนุ ายน 2563,จาก https://www. doctor.or.th/ask/detail/7520 Jaroensan J, Chaichumni N. The development of psychosocial rehabitation case manage- ment model for the complicated schizophrenic patients. J Psychiatr Nurs Ment Health 2017; 31(2): 64-77.

103 ภาคผนวก

104 Case ทำ�งานใน Social Enterpries 1. “ซีด”ี ผ้ทู �ำ ลายก�ำ แพงของค�ำ ว่า “เป็นไปไม่ได”้ ทกุ ๆ เชา้ ซงึ่ เชา้ มากทเี ดียว ไล่เลีย่ กับเวลาพระออกบณิ ฑบาต อาจเรยี กว่ายังเชา้ มืดอย่กู ็ได้ ในช่วง 4-5 ปี ท่ีผ่านมา ผคู้ นยา่ นร้านคา้ ทอ่ี ยูต่ ดิ ถนนใหญ่ แถวๆ สถานรี ถไฟฟา้ กรงุ ธนบุรี เส้นศาลเจ้าพอ่ เสอื และ บคุ ลากรของสถาบัน จะคนุ้ ชนิ กับภาพของเดก็ หนุม่ หน้าตาน่ารัก ใสๆ สไตล์เกาหลี ใสแ่ ว่นตา อายปุ ระมาณ 20 ต้นๆ แตง่ กายเรยี บรอ้ ยด้วยเสอ้ื โปโลแขนสน้ั สวมกางเกงสแล็คทบั ในสูงจนเห็นเขม็ ขัดชัดเจน ใส่รองเทา้ ผา้ ใบ ทะมัดทะแมง ซ่งึ ถกู ต้องตามกฎระเบียบ ของผู้ป่วยตึกโรงพยาบาลกลางวนั (day hospital) เปะ๊ ๆ เดินเท้าพรอ้ ม ด้วยกระเปา๋ คู่ใจ ซ่ึงมีทัง้ สะพายกระเป๋าคาดอก และหว้ิ ไมต่ ำ่�กว่า 2-3 ใบ ภายในกระเป๋า เต็มไปด้วยขา้ วของ เครอื่ งใช้ในชีวติ ประจำ�วนั ไม่ว่าจะเปน็ อาหารมงั สวิรัติ โรลออน ท่ตี ดั เล็บ หน้ากากอนามัย (เรยี กไดว้ ่าเขาพก มาต้ังแตก่ อ่ น covid ระบาด เมอื่ สองสามปที ่ีแล้วดว้ ยซ�ำ้ ) แต่ท่ขี าดไม่ได้ คืออปุ กรณ์ ใหค้ วามบนั เทงิ ดา้ นเสียง เพลงและเทคโนโลยี เชน่ หฟู ัง power bank USB ฯลฯ นบั เปน็ อปุ กรณ์ ท่เี ขาโปรดปรานมากท่สี ุด จนขาดกนั ไม่ ได้ทีเดียว ซึง่ เด็กหน่มุ คนนี้ เขาคอื “ซีด”ี (นามสมมตุ )ิ “ซีดี “ เป็น ผู้ป่วยจติ เวชของสถาบันฯ ซ่ึงนบั เวลาถงึ วนั นี้ กเ็ กอื บ 15 ปีเต็ม ของการกา้ วเขา้ สู่โลกของ การบำ�บดั รกั ษา โดยซดี ีไดร้ ับการวนิ ิจฉยั ว่าเป็นโรคทางจติ เวช ท่ีเป็นผลจากการไดร้ ับความกระทบกระเทอื นทาง สมอง ซ่ึงเม่ือแรกเกดิ ซดี ี เป็นเด็กปกติธรรมดา แตจ่ ดุ เปลยี่ นของชีวติ ซีดีเกดิ ขนึ้ เมอ่ื เขาพลดั ตกจากบา้ นตง้ั แต่ อายไุ ด้ 3-4 ขวบ ทำ�ให้ร่างกายด้านขวา แม้ยังใชง้ านได้ แต่กอ็ อ่ นแรงกว่าคนทั่วไป ตาขวามองได้ไม่ชดั เจน แต่ ซดี ีกย็ งั คงใช้ชวี ติ และไปโรงเรียนแบบเดก็ ปกติ จนกระทง่ั เร่มิ เข้าสูว่ ัยรุ่นความผดิ ปกติ เริ่มชดั เจนข้ึน ซีดีเรมิ่ มี ความคดิ ความเชอ่ื แปลกๆ หมกม่นุ กบั ตัวเอง ระแวง และมปี ญั หาสมั พันธภาพกับน้องชาย ซึง่ ซีดีมักบอกเสมอ ว่า “ผมไมไ่ ด้ขัดแย้งกบั นอ้ งชาย แตเ่ ปน็ ศตั รูกับน้องชาย เพราะเกลียดกัน 100%” โดยในความโชครา้ ยน้ันกย็ งั มี ความโชคดีที่ครอบครัวของซดี นี นั้ นับวา่ รักดูแล และค่อนขา้ งใส่ใจซดี เี ปน็ อยา่ งดี โดยเฉพาะคุณตา คณุ ยาย ซ่ึง ซีดอี ยู่กับแบบครอบครัวใหญ่ มีตายาย แม่ พ่อ (พอ่ เลย้ี ง) และนอ้ งชาย ครอบครัวมีฐานะปานกลาง ซง่ึ ซดี เี ป็นเด็กไมด่ ้อื พูดจาสุภาพ และเป็นผูป้ ว่ ยท่ีไมด่ ้ือในเร่อื งการกนิ ยา และการมาพบแพทย์ ท�ำ ใหซ้ ีดี ได้รบั การรกั ษาอยา่ งต่อเนอ่ื ง และเม่ืออาการทางจิตทเุ ลา เขาจึงไดร้ ับค�ำ แนะน�ำ จากแพทย์ ใหเ้ ข้ารับการบ�ำ บัด ฟนื้ ฟูตอ่ ในโรงพยาบาลกลางวัน ทีโ่ รงพยาบาลกลางวัน ซดี ไี ด้บำ�บัดฟ้นื ฟู เพ่อื บำ�บัดฟื้นฟูศกั ยภาพในสว่ นทีพ่ รอ่ ง ไดแ้ ก้ไขพฤติกรรม ทเ่ี ปน็ ปญั หาและแปลกแยกจากผอู้ ื่น รวมถึงปญั หาปฏสิ มั พันธก์ บั นอ้ งชายด้วย ท่ามกลาง ปญั หาความเครยี ดของผูด้ ูแล หลงั จากดูแลซดี มี าหลายปี เน่ืองจากความไมเ่ ขา้ ใจและความคาดหวงั ในตัวของ ซดี ที ม่ี ากกว่าพ้ืนฐานความเป็นจริง แต่อย่างไรกต็ าม ซีดเี องได้พฒั นาทกั ษะ ในหลายๆ ด้าน และมีคณุ ลกั ษณะท่ี ดีในหลายๆ เร่ือง โดยเฉพาะ ในเรอ่ื งความมีน�้ำ ใจ มีจิตอาสา มีระเบยี บวินัย มีความซอ่ื สัตย์ ไม่โกหก แตย่ ังคงมี พฤตกิ รรมค่อนข้างแยกตวั และหมกมนุ่ กับตัวเองอยู่บา้ ง ซ่งึ เป็นโจทย์ทที่ ้าทายที่ตอ้ งแก้ไขฟืน้ ฟกู นั ต่อไป ระยะเวลาทีย่ าวนานนบั ต้ังแต่ซดี ีเริ่มเดนิ ทางเข้าสเู่ ส้นทางการเป็นผปู้ ่วยจิตเวชนนั้ ก�ำ ลงั ใจของ ครอบครวั ผดู้ ูแลกถ็ ูกบัน่ ทอนลงไประหวา่ งเส้นทางน้นั ตามความเรอ้ื รงั ของการรักษา จนความคาดหวงั ของ ครอบครัวลดลงเหลือแค่การให้ซดี ไี ด้ออกจากบา้ นในช่วงกลางวัน เพอื่ ลดการเผชิญหนา้ กับนอ้ งชาย ผซู้ ึง่ ซีดีพูด เสมอๆ วา่ “มีสถานภาพเป็นศัตรูกันครับ” แมว้ า่ เวลาจะผ่านมากลายปแี ล้วกต็ าม และท�ำ ตามกฎระเบยี บ ที่คอ่ น ขา้ งเคร่งครัดของทางบ้านได้ โดยไม่ได้คาดหวังวา่ ซดี ี จะพ่ึงพาตนเองได้ หรือมีอนาคตทด่ี ขี ้ึนได้ ซ่ึงซดี ีเองก็มาส ถาบันฯ เพียงเพราะรสู้ กึ เพียงวา่ เป็นหน้าทีท่ ี่ครอบครวั ให้มาเป็นความค้นุ ชินเหมอื นๆ

105 กบั การมาโรงเรยี นในช่วงวัยเด็ก ซึ่งซีดีกเ็ ตม็ ใจมา และไมไ่ ด้รสู้ ึกอดึ อัดแตอ่ ย่างใด ระยะเวลา3 ปีเศษๆ ในโรงพยาบาลกลางวันทำ�ใหน้ กั สังคมสงเคราะห์ไดร้ ูจ้ ักซีดีมากขึน้ ไดเ้ หน็ ทงั้ จุดเด่น ขอ้ ดี ทักษะท่พี รอ่ ง และ โอกาสพฒั นาในตวั ของซีดี ในโรงพยาบาลกลางวนั นกั สังคมสงเคราะห์จะท�ำ หน้าที่ในการฝึกทกั ษะการอยู่รว่ มกับ ผู้อนื่ การมีปฏิสมั พนั ธก์ บั ผ้อู ืน่ ผ่านกลมุ่ ละครจติ บ�ำ บัด และฝึกทกั ษะการเข้าสงั คมผา่ นกล่มุ ฝึกทักษะการเข้าสังคม (Community Living Skills) ในสถานท่ตี า่ งๆ เพื่อฝึกให้ผู้ป่วยสามารถปรบั ตัวเขา้ กับสังคมเข้าใจถึงสิทธขิ อง ตนเอง และการใชส้ าธารณูปโภคตา่ งๆ สามารถพึง่ พาตนเองได้ในการใช้ชวี ติ นอกบ้าน ในทกุ วนั อังคารของแต่ละสปั ดาหท์ �ำ ให้สังเกตเหน็ ถึงพฤตกิ รรม ทัง้ ดา้ นบวก และลบ โดยเฉพาะด้าน บวก ซึ่งนักสงั คมฯ เช่อื วา่ ซดี มี ศี ักยภาพท่ีสามารถพัฒนาต่อยอดได้ โดยเฉพาะส่งิ หนึง่ ซง่ึ ซดี ีมีอยูอ่ ย่างเตม็ เป่ยี ม ในแววตา แมว้ ่าดวงตาของซดี ีมองเห็นได้ไม่ชดั เจน นัน่ คอื ความม่งุ มนั่ และแรงจูงใจ ท่อี ยากจะท�ำ งานเพอ่ื เล้ียง ดูตัวเอง ตายาย และพ่อแม่ ต้องการทจี่ ะทำ�ให้ตนเองไมไ่ ดเ้ ปน็ คนท่ถี กู มองวา่ แยก่ วา่ น้องชาย เพราะซดี ีรสู้ ึก อยเู่ สมอวา่ ตนเองเป็นพี่ ประกอบกบั จดุ แขง็ ในเรอื่ งของการมีระเบียบวนิ ัยมีความประพฤติเรยี บร้อยสุภาพ มี นำ�้ ใจกบั ผูอ้ นื่ เสมอ ทำ�ให้เรามองผา่ นจุดดอ้ ย ในเรอ่ื งการ ในเรอื่ งการยังมีพฤตกิ รรมคอ่ นขา้ งแยกตวั และอยู่กับ ตนเองคอ่ นข้างมากในชว่ งเวลาสว่ นตวั เมือ่ กลมุ่ งานสังคมสงเคราะหเ์ ร่ิมตน้ โครงการจา้ งงานผ้ปู ว่ ยจิตเวชข้นึ จงึ ไม่ใช่เร่ืองแปลกที่ช่อื ของซดี ี เปน็ หนง่ึ ในรายชื่อท่ีได้เสนอชื่อรบั การประเมินเขา้ รว่ มโครงการจ้างงานของสถาบันฯ และไม่เพียงแต่นกั สังคมฯ เท่านนั้ ทางธนาคารออมสิน ซง่ึ เปน็ เครอื ข่ายการจ้างงานที่เข้ามาสนบั สนนุ ด้านงบประมาณกม็ องเห็นถึงศกั ยภาพ และแรงจงู ใจทขี่ ดั เจนในตัวของซีดีเช่นกัน ท�ำ ให้ซีดไี ด้รับการพจิ ารณาเข้ารบั การจา้ งงานภายในสถาบันฯ รุ่นท่ี 1 ได้สำ�เร็จ ไม่เพียงสร้างความภาคภมู ิใจใหก้ ับตวั ซีดี แต่ยังเป็นการสร้างก�ำ ลงั ใจ และความหวังใหม่ของครอบครวั ซีดีให้มชี วี ติ ชวี าอกี ครง้ั เร่อื งนีฟ้ งั ดเู หมอื นนา่ จะจบอยา่ งสวยงาม Happy Ending แลว้ ...แต่ทกุ การเดนิ ทางย่อมมีอุปสรรคเสมอ เพราะการไดร้ ับการพจิ ารณาเข้าร่วมการจา้ งงานของซีดี ไดร้ บั การทักท้วงไม่เหน็ ดว้ ยจากสหวชิ าชีพหลายทา่ น ด้วยเหตผุ ลทวี่ ่าซดี ี มีศักยภาพอยู่ในระดบั ตำ�่ ถึงระดับกลาง (low to moderate function) และยังค่อนขา้ งแยก ตัวน่าจะไม่สามารถทำ�งานได้ จะเสยี เวลาในการฝกึ เปล่าๆ หรอื อาจทำ�งานได้ไมค่ รบรอบปีในการจ้างงาน หากสง่ ออกไปทำ�งานยังสถานประกอบการภายนอกในอนาคตอาจทำ�ให้เสียชื่อเสียงของโครงการและสถาบันได้....ซ่ึงนัก สงั คมสงเคราะห์ไมไ่ ด้เห็นดว้ ยกับความคดิ นั้น แต่เลือกใช้วิธีการประนีประนอมท�ำ ความเข้าใจ และขอโอกาสให้ กบั ซีดีให้ไดร้ ับการจา้ งงานตอ่ ไป จนทกุ ฝ่ายยอมท่จี ะให้โอกาส แตย่ งั คงไม่ให้ความเชอื่ มัน่ ในตวั ของซดี ี ท่ามกลางความไม่เชอ่ื มัน่ ทเี่ กดิ ข้นึ กลับเป็นเหมอื นพลังผลกั ดนั ทีช่ ่วยเสริมสร้างแรงจูงใจใหก้ ลบั ซดี ีกา้ ว ผา่ นอปุ สรรค ซงึ่ ก็คอื ความเป็นไปไม่ได้ในสายตาของคนทั่วๆ ไป ใหเ้ ป็นไปได้ โดยในคร้งั นั้น เป็นการรวมพลงั จับมือกันที่แน่นหนามากของทีมอันประกอบด้วยครอบครวั ซดี ี นกั สงั คมสงเคราะห์ สถานประกอบการ และผู้ท่ี สำ�คัญทีส่ ดุ น่ันคอื ตัวของซีดเี อง โดยครอบครวั ยอมท่จี ะยดื หยนุ่ ในเรื่องกฎระเบยี บบางอยา่ งในบา้ น การใหก้ �ำ ลัง ใจซดี ี การช่วยปรบั พฤตกิ รรมบางอย่างท่เี ป็นปญั หา สถานประกอบการ ให้การสนับสนนุ ในเรอ่ื งงบประมาณ และ ใหง้ านท่ีตรงกับความสามารถที่ซีดสี ามารถท�ำ ได้ โดยนักสงั คมสงเคราะห์ ได้พดู คุยกบั ซดี ี เพอ่ื ใหซ้ ีดีได้พิสจู น์ตวั เอง ใหค้ วามเชอ่ื ม่ันวา่ เขาสามารถท�ำ ได้ ซงึ่ ถ้าซดี ที �ำ ได้ก็จะเป็นแรงบันดาลใจ ให้กบั เพอื่ นผปู้ ว่ ยจิตเวชคนอืน่ ๆ ให้ไดร้ บั โอกาสเชน่ เดยี วกบั ซดี ี

106 ในสว่ นของการฝกึ ซีดไี ด้ปรบั เปล่ียนบทบาทของตนเองจากสมาชิกโรงพยาบาลกลางวนั มาเป็นพนกั งาน ของโครงการจา้ งงาน โดยได้รับการฝึกทักษะการทำ�งานธุรการเบื้องต้น และเศษในสว่ นท่พี ร่อง ไม่ว่าจะเป็นรับ โทรศพั ท์ เดนิ เอกสาร จดโนต้ ฯลฯ หมุนเวียนกนั ในหลายๆ บทบาทหนา้ ท่ี เพื่อฝึกให้ได้ปรบั ตัวพบเจอพูดคยุ กบั บุคลากรทหี่ ลากหลายควบค่ไู ปกบั การพัฒนาบคุ ลิกภาพ และภาพลักษณ์ต่างๆ ท่ีดูแปลกแยก ซึง่ ทกุ อย่างเป็นไปได้ ด้วยดี และดีขน้ึ เรอื่ ยๆ ตอนน้ีเราไมเ่ ห็นภาพของเดก็ หนุ่มหอบกระเปา๋ 2-3 ใบอีกแลว้ ไมเ่ หน็ ภาพใสเ่ สอื้ ทับในสงู เขม็ ขดั รัดติว้ แล้ว ไม่เหน็ ทรงผมท่แี หว่งจากการตดั ผมดว้ ยตนเอง ไมพ่ บความคดิ ทเ่ี อายาสระผมมาใชเ้ ปน็ โรลออ นอีกแล้ว คงเหลอื แตช่ ายหนุ่มทีด่ สู ะอาดสะอา้ น สะพายเป้ แต่งกายทะมดั ทะแมงมาท�ำ งานในชว่ งประมาณ 07.30 น. ของทกุ วนั เมอ่ื ครบ 1 ปี ซดี ไี ดร้ ับคำ�ชมจากผฝู้ ึกสอนงาน (job coach )บคุ ลากรหลายฝ่ายที่เกย่ี วขอ้ งทำ�ใหเ้ ขา สามารถผา่ นการประเมนิ ให้ไดร้ บั การจ้างงานภายนอกสถาบนั ฯ ในบรษิ ัทเจแอนดท์ ีได้ในทส่ี ุด แบบไมค่ ้านสายตา... การเร่มิ ทำ�งานภายนอกสถาบันกเ็ ปน็ โจทย์ใหม่ที่ซีดีตอ้ งเรยี นรู้ เราใชร้ ะบบการผ่องถ่าย เพอ่ื ใหผ้ ้ปู ่วยสา มารถค่อยๆ ปรับตวั กับหน่วยงานใหม่ได้ ฝกึ ในส่งิ ท่เี ขาไม่คุน้ ชนิ เช่น พาไปดู และท�ำ ความรูจ้ ัก กบั สถานท่ที �ำ งาน เพอ่ื นร่วมงาน หวั หนา้ งาน และวธิ ีการเดินทางต่างๆ จนในท่ีสดุ ซดี ีก็พรอ้ มทจ่ี ะเร่มิ งานใหม่ ในสถานท่ีใหม่ กับคน ใหม่ๆ และเร่ิมตน้ ชีวิตใหม่ภายนอกสถาบนั จากวนั น้ันจนถึงวันนี้ เผลอแป๊บเดยี วก็เป็นเวลา 4 ปีกวา่ แลว้ ที่เด็กหนุ่มคนหน่ึงซึ่งดแู ปลกๆ ในสายตาคน ทว่ั ไป เด็กหนมุ่ ซึง่ ดศู กั ยภาพไม่สูงในสายตาหลายๆ คน สามารถเข้าทำ�งานในสถานประกอบการ มรี ายไดจ้ ากน้ำ�พกั นำ�้ แรงของตนเอง สามารถดแู ลตัวเองได้ เดก็ หนมุ่ ซง่ึ ครอบครัวไมไ่ ด้คาดหวังอะไรมาก วันนเี้ ขาสามารถช่วยเหลือ ค่าใช้จา่ ยของทางบา้ น โดยซีดีเปน็ ผู้รับผดิ ชอบคา่ นำ�้ ค่าไฟให้กบั ทางบา้ น มีเงินเกบ็ และส่งิ ท่ีมคี วามหมายมาก และเป็นสงิ่ ทซ่ี ีดภี มู ิใจที่สุด นัน่ คอื การได้ใชเ้ งนิ รายไดจ้ ากการทำ�งานของเขา ในการออกค่ารักษาพยาบาล และคา่ แพมเพสิ ใหก้ ับคณุ ยายผู้ทค่ี อยดูแลซดี มี าตลอด ซง่ึ กลายเปน็ ผปู้ ว่ ยติดเตยี งในปจั จบุ ัน ไมเ่ พียงแคน่ นั้ เรอื่ งดีๆ อีกอย่างหน่งึ สำ�หรบั ตอนนส้ี ถานภาพของซีดี และนอ้ งชายเปลี่ยนไปแล้ว ตาม ค�ำ ตอบของซดี ี เพราะตอนนี้สถานภาพระหวา่ งนอ้ งไม่ใช่ศัตรูอกี ต่อไป “พนี่ ้องที่ไม่ค่อยสนทิ กนั ” ตามคำ�พูดของซีดี ท้งั นเ้ี นอ่ื งมาจากตอนน้ีซีดีรสู้ ึกว่า ตนเองไดท้ �ำ หนา้ ทขี่ องพช่ี ายสามารถชว่ ยเหลอื ครอบครวั ได้ ไม่ไดเ้ ป็นภาระหรือ ดอ้ ยไปกว่าน้องชาย และไมต่ อ้ งถกู ญาตๆิ น�ำ มาเปรยี บเทียบกัน จงึ ยอมทจี่ ะเปล่ยี นสถานภาพให้กับนอ้ งในทีส่ ดุ จากเร่อื งของซีดี ไม่เพียงแตส่ รา้ งความภาคภูมใิ จให้กับตวั ของซีดี และครอบครวั เทา่ นน้ั ยังสร้างความ ภาคภูมิใจให้กับนกั สังคมสงเคราะห์ ผูฝ้ ึกสอนงาน และทมี ในโครงการจา้ งงานท่ีร่วมกนั ฝกึ และเกย่ี วขอ้ งกบั การ ดแู ลซดี ีทกุ คน วา่ “พลงั จากการให้โอกาสย่ิงใหญ่เสมอ” นอกจากนี้เรอื่ งราวของซีดี ยงั เปน็ แบบอย่างทด่ี ี ของผู้ ป่วยจิตเวชคนอนื่ ๆ ในการกา้ วข้ามคำ�วา่ เป็นไปไม่ได้ใหเ้ ป็นไปได้ การเปล่ยี นปัญหาอุปสรรคให้เปน็ พลงั ผลักดัน เปน็ แรงจงู ใจให้ไปสูเ่ ปา้ หมายได้สำ�เรจ็ ซึง่ อาจกลา่ วไดว้ า่ เรอ่ื งราวของซดี ีน้ัน ท�ำ ใหพ้ บแนวทางในการฟ้นื ฟสู มรรถภาพ ทางสงั คมผ้ปู ่วยจติ เวช ใหป้ ระสบความสำ�เรจ็ ได้ แมต้ อ้ งผา่ นอุปสรรค นั่นคอื 1. พฒั นาจากศกั ยภาพทเี่ ขามีอยู่ มองจุดเด่น ให้ชัดกว่าจุดด้อย 2. ให้โอกาสในทุกปญั หา ไม่เอาปัญหามาปิดก้นั โอกาส 3. เลือกงานให้ตรงกับความสามารถ 4. ให้ความเชอื่ มั่น เสริมแรงจงู ใจตลอดเส้นทาง 5. สรา้ งความเชื่อ และทอ่ งไว้ในใจวา่ “ ยาก” ไม่ไดแ้ ปลว่า” เปน็ ไปไม่ได”้ สุดท้ายจับมอื กันให้แนน่ ๆ ท้ังผู้ป่วย ครอบครัว สถานประกอบการ นักสงั คมสงเคราะห์ และทมี

107 เดินทางไปด้วยกนั ไมท่ อ้ กับปัญหามจี ุดหมายรว่ มกนั เดนิ ไปขา้ งหน้าด้วยกัน แลว้ จุดหมายขา้ งหนา้ ยงั ไม่ไกลเกนิ จรงิ อย่างน้อยวนั นห้ี นุ่มน้อยท่ชี ื่อซดี ี ก็ได้พิสจู น์มาแลว้ คะ่ ว่า “เป็นไปได”้ “ Not impossible ,if you can do it. “ 2. “แสงสวา่ งสุดทา้ ยท่ีปลายอุโมงค”์ ตกึ สม้ สงู สงา่ น่าอภิรมย์ แมกไม้..ก็รม่ ลมก.็ .เย็น เหน็ โลก..ก็กวา้ ง เป็นหนทางไดผ้ ่อนคลาย ให้หายเศรา้ หากแม้นมนึ เมา เขลาใจในชวี ิต มาส�ำ ราญจิตบนควน ทสี่ วนสราญรมย์ และนีค่ ือเหตุผลท่ีใคร ๆ ทมี่ ีปญั หาด้านจติ ใจ เลือก ใชบ้ รกิ ารท่โี รงพยาบาลแห่งนี้ โรงพยาบาลสวนสราญรมย์ ซง่ึ เปน็ โรงพยาบาลจติ เวชท่ใี หญท่ ส่ี ดุ ในภมู ภิ าค ของภาคใต้ และใหก้ ารดูแลดา้ นสขุ ภาพจติ และ จิตเวชมาอย่างยาวนาน กว่า 80 ปี โดยดแู ลประชากรในเขตสขุ ภาพที่ 11 ได้แก่ จงั หวดั สรุ าษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช กระบี่ ชมุ พร ระนอง ภเู ก็ต พงั งา บางครั้งผรู้ บั บรกิ ารกม็ ารับบรกิ ารนอกเขต ไดแ้ ก่ จงั หวัดประจวบคีรีขันธ์ ตรงั พัทลงุ และ 3 จงั หวัดชายแดนใต้ ซ่งึ มาดว้ ยพลงั ของความเช่อื และศรทั ธาในการใหบ้ ริการท่ียาวนาน ผูป้ ่วยจติ เวชส่วนใหญ่มกั จะมาดว้ ยปัญหาเดิมๆ ซำ้�ๆ จนกลายเป็นความยุ่งยากซบั ซ้อนในการดูแล และแก้ปัญหา เนื่องจากปญั หาของผ้ปู ว่ ยนับ วนั จะมคี วามซับซอ้ นไปตามกาลเวลา และอายขุ องผู้ปว่ ย ซ่งึ ผปู้ ่วยสว่ นใหญ่ขาดวนิ ยั ในการรับประทานยากอย่างตอ่ เน่อื ง ใช้สารกระตุน้ หรือสารเสพติด ครอบครัวผดู้ แู ลเร่ิมสงู อายแุ ละแกช่ ราลง บางครอบครัวมคี วามพิการในบ้านหลายคน ไม่ สามารถท�ำ หนา้ ท่ีในการดแู ลได้เตม็ ศกั ยภาพ ครอบครวั สังคม ชุมชน หวาดกลัวตอ่ การอยรู่ ่วมกันด้วยพฤติกรรมของผู้ ปว่ ยจติ เวช ที่ไมย่ อมรับความเจบ็ ป่วย ความหา่ งไกลจากโรงพยาบาลเฉพาะทาง ปัญหาการเข้าถงึ บรกิ ารในระบบส่งตอ่ และปัญหาค่าใช้จา่ ย ความยากจนของครอบครัวจติ เวช ความซับ ซ้อนทั้งหมดท้งั มวลเหลา่ นี้ น�ำ มาซ่ึงการเจ็บป่วยซำ้�ๆ และเป็นความเร้อื รงั ของโรคในที่สุด สง่ ผลใหผ้ ปู้ ่วยมคี วาม บกพรอ่ งในทักษะการใช้ชวี ิตในสงั คม การอยรู่ ่วมกับคนอ่นื ๆ ในทสี่ ุดผู้ป่วยจิตเวชเรือ้ รังเหลา่ นกี้ จ็ ะถูกทอดทิ้งไว้ใน โรงพยาบาลเปน็ เวลานาน และถกู ทอดทิง้ ไว้ในสถานค้มุ ครองคนไรท้ ี่พึ่งเปน็ จำ�นวนมาก เชน่ เดยี วกับเร่ืองราวของ บรรเจดิ ซ่ึงเป็นผปู้ ่วย จิตเวชเรื้อรังท่พี อ่ แมเ่ สยี ชวี ติ หมดแลว้ มพี ่สี าวพีเ่ ขยเป็นผ้ดู ูแลหลกั ผู้ป่วยเขา้ รับการรักษา ในโรงพยาบาลมากกว่า 10 ครั้ง ทกุ ครง้ั ท่กี ลบั บ้านจะไมส่ ามารถปรับตัวอยู่รว่ มกับคนในครอบครัวได้ มีพฤตกิ รรม กา้ วรา้ วทบุ ตีผูด้ แู ล ผดู้ แู ลเบ่อื หน่าย ผู้ป่วยเองไม่ได้รับการดแู ลเอาใจใส่ทด่ี ีจากครอบครัว ท�ำ ให้ผ้ปู ่วยไม่ตอ้ งการ กลบั บ้าน และหากไม่มที ี่ไปแล้วในชวี ิตน้ี ขอเลือกไปอยู่ในสถานสงเคราะห์ นักสงั คมสงเคราะหจ์ ึงได้วางแผนรว่ มพยาบาลจิตเวชประจ�ำ หอผปู้ ่วย เจ้าพนกั งานอาชวี บำ�บัด และตัวผู้ ป่วยเพื่อเตรยี มความพร้อมในการฟื้นฟทู ักษะการใช้ชวี ิตในบา้ น และการอย่รู ่วมกบั ผอู้ นื่ ตลอดถึงการฝกึ ทกั ษะการ ทำ�งานเพอ่ื สรา้ งคณุ คา่ และฝึกความรบั ผิดชอบ โดยใหผ้ ู้ปว่ ยได้ทดลองท�ำ งานในหลายๆ แผนกของโรงพยาบาล เชน่ งานซักฟอก งานโภชนาการ ซึง่ ผู้ปว่ ยได้เรยี นรู้ และปรบั ปรงุ พฤติกรรม โดยใชเ้ วลา 30 วัน จนมพี ฒั นาการที่ดีขน้ึ ขณะเดียวกนั นักสงั คมสงเคราะห์ได้วางแผนการเตรียมครอบครัว และชุมชน รว่ มกับพยาบาลจิตเวชชมุ ชน และ เครือขา่ ยในพื้นท่ี โดยน�ำ ผู้ป่วยเขา้ ร่วมประชุมเพื่อวางแผนกลบั ไปใชช้ ีวติ ท่ีบา้ น ประตทู คี่ ิดวา่ จะเปดิ ตอ้ นรบั เพราะ คดิ ว่าผูป้ ว่ ยมีศักยภาพและความพร้อมแล้ว แตก่ ลบั ปิดประตอู กี คร้ังเมอื่ ปฏิกิริยา ท่าทาง ทา่ ทีของญาติท่ีมตี ่อบรรเจดิ การปฏเิ สธไม่ยอมรับ ไมพ่ ร้อมทจี่ ะใหก้ ารดูแล ทีจ่ ะให้อยอู่ าศยั ทำ�ใหบ้ รรเจดิ ร้สู ึกได้ และตัดสินใจที่จะขอกลบั ไปอยู่ โรงพยาบาลอกี ครัง้ เพราะกลัวว่าหากจะต้องใชช้ วี ติ อยบู่ ้านรว่ มกบั ญาติ กลัวตัวเองจะมอี าการหงุดหงดิ และท�ำ ร้าย ญาตจิ ากทา่ ทที ี่ไม่ยอมรบั กันและกนั และนี่คอื จุดเร่มิ ต้นของการทำ�งานการพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตผ้ปู ่วยจติ เวชเร้อื รัง ทีเ่ ป็นความยาก ความมดื มดิ แตม่ นั คอื ความทา้ ทายสำ�หรบั นักสงั คมสงเคราะห์ ท่ีตอ้ งเจอกบั ภาวะความกดดันของครอบครัวท่ญี าติปฏเิ สธดูแล

108 อกี ทง้ั ระยะวนั นอนของผู้ปว่ ยท่ีไมส่ ามารถจำ�หนา่ ยได้ตามเกณฑ์ และความตอ้ งการของผู้ปว่ ยท่มี ีศกั ยภาพ ความ สามารถ ความต้องการท�ำ งาน มากกวา่ การถูกผลักให้ไปอยู่ในสถานสงเคราะห์ แตส่ ิง่ ทนี่ กั สังคมสงเคราะหเ์ ลือกทจี่ ะท�ำ คอื การพฒั นาคุณภาพชีวิตของผ้ปู ่วยจิตเวชใหส้ ามารถคนื ศักดศิ์ รคี วามเปน็ คนกลับมา ได้รับโอกาสในการแสดงความ สามารถ ศกั ยภาพ และเกิดการพึ่งพาตนเองได้ในท่สี ดุ เพราะนักสงั คมสงเคราะหเ์ ช่ือมนั่ เสมอว่า “สดุ ทา้ ยของปลายอุโมงคน์ นั้ ยอ่ มพบเจอกบั แสงสว่างทจี่ ะน�ำ ทางไปสู่การมชี วี ิตใหมท่ ดี่ กี ว่า” นกั สงั คมสงเคราะห์ไดเ้ ริม่ วางแผนการพฒั นาคณุ ภาพชีวิตของบรรเจดิ โดยปรกึ ษากับผอู้ �ำ นวยการโรง พยาบาล และทีมสหวิชาชพี เพ่ือสรา้ งโอกาสใหก้ ับผปู้ ่วย ไดม้ ีงานท�ำ และเพมิ่ คณุ คา่ ใหก้ บั ผ้ปู ว่ ยและเห็นว่าผปู้ ว่ ยได้ผ่าน กระบวนการทดลองท�ำ งานมาระยะหนึ่งแลว้ มีความสามารถ มีศักยภาพทเี่ พยี งพอที่จะท�ำ งานได้ในสนามจรงิ จงึ ไดส้ ง่ ผู้ ป่วยไปทำ�งานท่รี า้ นอาหารสวสั ดิการของโรงพยาบาล เป็นประจ�ำ ทุกวนั จนั ทร์ถึงวนั ศุกร์ โดยท�ำ หน้าที่ เกบ็ จาน เก็บขยะ ดแู ลความสะอาดท่ีรา้ นอาหาร และสนับสนนุ ให้ไดร้ บั คา่ ตอบแทนจากแม่คา้ ในร้านอาหาร มีจ�ำ นวน 6 ร้าน รา้ นละ 20 บาท ท�ำ ใหบ้ รรเจิดได้รบั ค่าตอบแทนเล็กๆ นอ้ ยๆ วันละ 120 บาท เดือนละ 2,630 บาท สง่ ผลใหบ้ รรเจิดมีความภาคภมู ใิ จ นกั สงั คมสงเคราะหเ์ ริม่ สอนใหผ้ ู้ป่วยรจู้ กั ออมเงิน ฝากเงนิ โดยพาผูป้ ว่ ยไปธนาคาร ฝากเงินด้วยตวั เอง หลังจาก นนั้ เมื่อทำ�งานได้ในแตล่ ะเดือน บรรเจดิ เริม่ มที กั ษะทีด่ ี เริม่ ไปฝากเงินด้วยตนเอง และเร่ิมฝึกให้กลับบา้ น โดยการไปเย่ียม บา้ นในวันหยดุ ท�ำ งาน จนเกดิ เป็นวิถปี ฏิบัติ เมอื่ ท�ำ งานวันศุกร์เสรจ็ หลังเลกิ งานผู้ป่วยจะเดินทางกลบั บ้านโดยรถไฟไปบา้ น ทีอ่ ำ�เภอบา้ นนาสาร จ.สุราษฎร์ธานี และพกั ผอ่ นอยบู่ ้าน 2 คืน ตามข้อตกลงของครอบครัว ทจี่ ะเรยี นรูก้ ารปรับตัวอยรู่ ่วม กนั โดยบ่ายวันอาทิตย์จะเดินทางกลับมายงั โรงพยาบาลสวนสราญรมย์เพ่ือเรม่ิ ตน้ ทำ�งานในเช้าวนั จนั ทร์ วิถีชีวิตทป่ี ฏบิ ัติ จนเกิดเปน็ ความรับผิดชอบในหน้าที่ จนไดร้ บั ค�ำ ชืน่ ชมและกำ�ลงั ใจจากแมค่ า้ บุคลากรในโรงพยาบาล และการไดร้ บั การ สนับสนนุ ท่ีดีจากตกึ ผู้ป่วยให้อาศัยอยู่ในวันทำ�การ เพ่อื ให้ผูป้ ว่ ยไดท้ �ำ งาน ทกุ คร้งั ทเ่ี ลกิ งานผ้ปู ่วยจะใชเ้ วลาทเ่ี หลอื แบ่งเบา ภาระเจา้ หน้าท่ี โดยการชว่ ยเหลอื งาน และผปู้ ่วยคนอื่น ๆ ดว้ ยจิตสำ�นกึ ทดี่ ีทีม่ ีต่อโรงพยาบาลสวนสราญรมย์ จากตัวอย่างที่ดีของการให้โอกาสและพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างมีกระบวนการในการทำ�งานร่วมกับหลาย ฝ่ายทีเ่ กย่ี วข้องนำ�ไปสกู่ ารพัฒนางานการฟื้นฟผู ปู้ ว่ ยจติ เวชเรื้อรงั ส่กู ารมีงานทำ�ในโรงพยาบาล โดยเร่มิ ออกแบบ โครงการทดลองจา้ งงาน ในปี 2559 โดยการประสานแหลง่ ฝึกทดลองท�ำ งานในโรงพยาบาล และท�ำ ความเข้าใจ ร่วมกัน และพร้อมทจี่ ะให้โอกาสผ้ปู ว่ ยจิตเวชเรือ้ รังทดลองทำ�งานในโรงพยาบาล เปน็ หนว่ ยงานท่มี ีใจและเมตตาต่อ เพ่อื นมนษุ ย์ จ�ำ นวน 10 หนว่ ยงาน ได้แก่ 1. กลมุ่ งานเภสัชกรม 2. กลุ่มงานฟ้นื ฟูสมรรถภาพ 3. งานโภชนาการ 4. งานซกั ฟอก 5. งานจติ เวชท่ัวไป 6. งานชันสตู ร 7. งานนวดแผนไทย 8. งานพัสดุ 9. งานจ่ายกลาง 10. รา้ นอาหาร สวสั ดกิ าร โดยได้เตรียมผสู้ อนงานในหนา้ งาน (coacher) และ job coach ตดิ ตาม ประเมินผล ให้คำ�ปรกึ ษา กลมุ่ เป้าหมายทผี่ ่านการประเมินสู่การทำ�งาน จ�ำ นวน 20 ราย โดยได้รบั ค่าตอบแทน วันละ 50 บาท ทำ�การฝึกเป็นเวลา 1 เดือน ผลจากการพัฒนาทักษะการทำ�งานแก่ผูป้ ่วยจิตเวชโดยยดึ หลกั การ place & train การใชส้ ถานที่จรงิ ฝึก จรงิ ส่งผลให้ผ้ปู ว่ ยจิตเวชเร้ือรงั มศี ักยภาพในการทำ�งาน มีความรบั ผดิ ชอบ มที ักษะทดี่ ที างด้านสงั คม มีทักษะทาง อาชีพ มลี กั ษณะนสิ ัยท่จี ำ�เปน็ ในการท�ำ งาน เกดิ ความภาคภูมิใจในตนเอง สามารถอยู่รว่ มกับบุคคลอืน่ ในสังคมได้ เกิดความมน่ั ใจในตวั เอง

109 เมื่อจำ�หนา่ ยกลับบา้ น ทำ�ให้ครอบครัวเกิดความไวว้ างใจ เชื่อมน่ั ในการดแู ลตนเอง ใหก้ ารยอมรบั ผปู้ ว่ ยไดม้ าก ข้ึน อกี ทัง้ สง่ ผลให้หนว่ ยงานในโรงพยาบาล มคี วามตอ้ งการท่จี ะให้ผู้ปว่ ยจติ เวชมาท�ำ งานในโรงพยาบาลมากข้ึน ในปี 2560 จงึ ได้ดำ�เนินโครงการตอ่ และยังคงตอ่ เนอ่ื งจนถึงปจั จบุ นั และเกดิ เปน็ ระบบที่ชดั เจนมากขน้ึ ในการฟื้นฟผู ปู้ ว่ ยส่กู าร มงี านท�ำ และส่งิ ที่ไดพ้ ฒั นาตอ่ มา ในปี 2561 คือ การน�ำ แหลง่ ฝกึ งานในโรงพยาบาลมาถอดประสบการณ์ แลกเปลยี่ น เรียนร้รู ว่ มกนั “จะมแี สงสว่างสดุ ทา้ ยท่ปี ลายอุโมงค์เสมอ” การได้มาซงึ่ การมงี านทำ�เปน็ สง่ิ ทยี่ ากแล้ว แตก่ ารรักษาไว้ซ่งึ การทำ�งานที่ตอ่ เน่อื ง เป็นสิ่งทีย่ ากยง่ิ กว่าส�ำ หรับผูพ้ กิ ารทางจิต ดว้ ยถูกตีตรา และกีดกันจากสงั คม ยงั มีอยูม่ าก แตก่ าร ใหค้ วามรู้ ใหค้ �ำ ปรึกษา การติดตามดูแลตอ่ เนื่องจากทมี งานของคนทำ�งานท่มี ีใจรกั ท่ีจะชว่ ยเหลือเพือ่ นมนษุ ยต์ ่อสถานที่ ท�ำ งาน สถานประกอบการต่าง ๆ คอื ส่งิ ทีส่ นบั สนนุ ให้งานยังคงมีอยูต่ อ่ ไปของผ้พู กิ ารทางจิต ผลจากการพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตผ้ปู ่วยจติ เวชเรอ้ื รงั โดยการฟื้นฟทู กั ษะทางสังคม และฝกึ ท�ำ งานในโรงพยาบาล ส่งผลใหผ้ ู้ปว่ ยกลับไปใชช้ วี ิตในครอบครัว ชมุ ชนของตนเองได้ และพ่ึงตนเองได้ และจากการตดิ ตามผลการใช้ชวี ติ ใน ชุมชนของผ้ปู ่วยในรายที่มีความซบั ซอ้ นมากๆ ขาดผ้ดู ูแลหลัก แต่กลบั พบวา่ ผูป้ ่วยสามารถหยัดยืนไดด้ ้วยตนเอง โดยการ มีงานทำ� เลีย้ งดตู วั เองได้ ทำ�ใหน้ กั สังคมสงเคราะห์มีความสนใจทีจ่ ะถา่ ยทอดเรอื่ งราวผู้ปว่ ยจติ เวชเหลา่ น้ันผ่านสือ่ สารคดี เพ่อื สร้างแรงบนั ดาลใจให้ผปู้ ว่ ยรายอ่ืนๆ ต่อไป และจากความส�ำ เร็จของการฝึกทำ�งานของผ้ปู ่วยในโรงพยาบาลทแ่ี สดงให้ เห็นถงึ ความรบั ผดิ ชอบและพ่งึ พาตนเอง ปี 2561 โรงพยาบาลสวนสราญรมย์ เรม่ิ ให้ความสำ�คญั ตอ่ การจา้ งงานผูพ้ ิการ ในโรงพยาบาล ตามมาตรา 35 ตาม พรบ.ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนพกิ าร 2550 โดยไดค้ ัดเลือกผู้พิการทางจิต เขา้ มาทำ�งาน จ�ำ นวน 3 ราย ทีผ่ ่านกระบวนการทดลองท�ำ งานมาแล้ว และหน่ึงในนน้ั คือ นายบรรเจิด ซึง่ ยงั คงท�ำ งานท่ี รา้ นอาหารสวัสดิการของโรงพยาบาล แต่ไดร้ ับค่าตอบแทนทสี่ งู ขน้ึ ตามกฎหมายการจ้างงานผู้พิการ เดอื นละ 7,040 บาท ทำ�ให้เกิดความภาคภมู ิใจในชวี ติ ของผ้ทู ่ปี ระสบกบั ความเจ็บป่วยทางจติ เชน่ เดยี วกบั ตกุ๊ ซ่งึ ไดร้ บั จ้างงานคน พกิ ารทางจติ ท่ีแผนกแพทยแ์ ผนไทย และปอ๊ บไดท้ ำ�งานประจำ�แผนกศูนย์ RTC ของโรงพยาบาล ทำ�ใหท้ ้ัง 3 คนมีราย ไดเ้ ปน็ ของตนเอง และสามารถพึง่ พาตนเองได้ในที่สดุ นอกจากนนี้ กั สงั คมสงเคราะห์ ได้พัฒนาต่อ โดยการสนบั สนุนผู้ ป่วยทีม่ ีความประสงค์จะท�ำ งานกับบริษทั และโรงงาน ตาม ม.33 หลงั จากผา่ นกระบวนการฝกึ ในโรงพยาบาล มีการเตรยี ม ผู้ปว่ ยในการสัมภาษณง์ าน พาไปสมคั รและสมั ภาษณ์ จนสามารถทำ�งานไดจ้ รงิ แม้ว่าจะส�ำ เร็จเพยี งน้อยราย แต่สิ่งเหลา่ นีค้ ือความภาคภมู ิใจของคนท�ำ งาน ทเี่ ชื่อมัน่ เสมอว่า “จะมแี สงสวา่ งสุดท้ายทปี่ ลายอโุ มงค์เสมอ” การได้มาซง่ึ การมงี าน ท�ำ เปน็ สิ่งที่ยากแลว้ แต่การรักษาไวซ้ ึ่งการทำ�งานทีต่ ่อเนอื่ ง เป็นสงิ่ ทีย่ ากย่ิงกวา่ ส�ำ หรับผพู้ กิ ารทางจติ ดว้ ยถูกตตี รา และ กีดกันจากสังคม ยงั มีอยมู่ าก แตก่ ารใหค้ วามรู้ ให้ค�ำ ปรกึ ษา การติดตามดแู ลต่อเน่อื งจากทมี งานของคนท�ำ งานที่มีใจรักที่ จะช่วยเหลือเพื่อนมนษุ ยต์ อ่ สถานทที่ �ำ งาน สถานประกอบการต่าง ๆ คอื สิ่งที่สนับสนนุ ใหง้ านยงั คงมีอยู่ตอ่ ไปของผพู้ ิการ ทางจติ การเปลย่ี นแปลงทีเ่ กดิ ขนึ้ เชงิ ระบบ: เกิดกระบวนการฟน้ื ฟูผู้ปว่ ยสูก่ ารมีงานทำ� เกดิ การทำ�งานท่ีเปน็ ระบบมาก ขึน้ ในโรงพยาบาลในการฟน้ื ฟผู ูป้ ่วยจิตเวชเร้อื รังให้ไดล้ งมือท�ำ งานจรงิ ในสนามฝกึ งานจรงิ จากแหลง่ งานในโรงพยาบาล เพ่อื เตรยี มความพรอ้ มสูก่ ารทำ�งานภายนอก และการผลักดันการใชก้ ฎหมายการจา้ งงานผพู้ กิ ารให้เป็นรูปธรรมมากขน้ึ ใน โรงพยาบาล ซงึ่ ไม่เคยทำ�มากอ่ น ตลอดถึงการสนบั สนนุ การจ้างงานคนพกิ ารในสถานประกอบการ ตาม พรบ.สง่ เสรมิ และ พัฒนาคณุ ภาพชีวิตคนพิการ ซง่ึ ไม่เคยท�ำ อย่างจรงิ จังมากอ่ น การเตรยี มความพร้อมผู้ปว่ ยให้ได้รับการค้มุ สิทธกิ ารจา้ ง งาน และสงิ่ ที่เกดิ การเปล่ียนแปลงท่ีส�ำ คัญ สรา้ งคุณภาพชีวิตทดี่ ีให้ผปู้ ่วยจิตเวชเรอื้ รงั ได้อยรู่ ่วมกบั ครอบครัว ชมุ ชน อกี ท้งั มงี านท�ำ สามารถพึง่ พาตนเองได้ ใชช้ ีวิตอยู่ในชุมชนได้นานมากขนึ้ เป็นการลดการไปอยู่ในสถานสงเคราะห์ ลดภาระ จากภาครฐั ลง

110 บทเรียนท่ีได้รับ: การนำ�ความส�ำ เรจ็ ของการฟ้นื ฟูผปู้ ว่ ยเพียง 1 ราย สูก่ ารขยายผลเพือ่ ออกแบบและ พัฒนาระบบใหม้ ีความชัดเจนมากขนึ้ และสรา้ งแรงบันดาลใจใหค้ นท�ำ งานมกี ารตน่ื ตัว เกิดความรว่ มมอื ในการ สนับสนนุ การท�ำ งานเป็นทมี สหวิชาชีพ มงุ่ เนน้ การใหค้ วามส�ำ คญั กบั การฟื้นฟผู ทู้ ี่เจ็บปว่ ยทางจิตเร้อื รงั มากกว่าการ เรง่ จ�ำ หนา่ ยออกจากโรงพยาบาลเพื่อลดวันนอน และปลายทางสดุ ทา้ ยปัญหาของผรู้ บั บรกิ ารก็วนเวยี นกลับเขา้ สกู่ าร รักษา ดังนน้ั การตอบโจทยข์ องการแก้ปญั หาการรักษาผ้ปู ว่ ยจิตเวช ไม่เพียงแต่ใหก้ ารรักษาเทา่ น้ัน การฟื้นฟทู กั ษะ ชีวิต การพัฒนาศกั ยภาพ เพือ่ ใหส้ ามารถดูแลตนเองได้ การมงี านท�ำ ดำ�รงชวี ิตอิสระได้ ส่ิงเหลา่ น้คี อื ปัจจัยสำ�คญั และนำ�ไปสกู่ ารหายดไี ด้ ดังน้ันการพฒั นาคุณภาพชีวติ ให้คน คนหนึง่ ถา้ ไดร้ ับการฟืน้ ฟูไม่เหมาโหล คน้ หาศกั ยภาพ ความถนัด ความชอบและได้รับการสนับสนุน ให้โอกาส จดั ให้เหมาะกบั ศักยภาพทเ่ี ขามี ก็จะเกิดกระบวนการท่ีมี คณุ ภาพได้ ความสำ�เร็จทีเ่ กิดขน้ึ ไม่ไดม้ ีปริมาณมาก เพราะเป็นเร่ืองทย่ี ากและตอ้ งอาศัยใจทตี่ ้องทุ่มเท มุ่งมัน่ และ ใช้เวลาท่ีเหน็ การเปล่ยี นแปลงเปน็ รปู ธรรม หากสำ�เรจ็ เพยี ง 1 ราย ทำ�ให้เกิดการส่ันคลอนขององคก์ ร และทมี ท�ำ งานได้ เกิดการเปลย่ี นแปลงในวิธีคดิ ของกระบวนการฟน้ื ฟู การปรับปรงุ งาน และการเปล่ียนแปลงของครอบครัว ชมุ ชน แม้แต่สถานประกอบการ ทัศนคติจะเปลย่ี นแปลงไปเม่อื ไดพ้ บเห็นด้วยตวั เอง ว่าแทจ้ รงิ คนทกุ คนมคี วาม สามารถ มศี ักยภาพ เม่อื ได้รบั โอกาสและการพัฒนา 3.นายวี สมบัตดิ ี (นามสมมุติ) อายุ 43 ปี เปน็ ผู้ป่วยจติ เวชที่ถูกบิดา มารดาเลี้ยงดแู บบไม่สม่�ำ เสมอแตกต่างกัน โดยส้นิ เชงิ คอื บิดาเลีย้ งดูแบบเผด็จการเข้มงวด เจา้ ระเบียบ ทำ�โทษรุนแรงดว้ ยการตีด้วยไมเ้ รยี วแรงๆ สว่ นมารดาเล้ยี งดู แบบไข่ในหนิ ดูแลแบบประคับประคองทุกฝกี ้าว ดว้ ยการปกป้อง ตามใจลูก สนบั สนุนและชว่ ยเหลอื ลูกไม่ให้ห่างสายตา ไม่ ยอมใหท้ �ำ อะไรเลยเพราะกลัวจะเปน็ อันตราย นายวไี มต่ ้องคิดหรือตดั สนิ ใจทำ�อะไรเลย มารดาจะเป็นคนจดั การให้หมด จน นายวี ไม่รูจ้ กั การเขา้ สงั คมเพราะไมเ่ คยตัดสนิ ใจอะไรด้วยตวั เองเลย มีความบกพรอ่ งของทกั ษะทีจ่ ำ�เป็นในการด�ำ รงชวี ิต คาดหวงั ตอ่ ตนเองและผ้อู น่ื สูง ขาดความมน่ั ใจในตนเอง ท้อแท้ ไมก่ ลา้ แสดงออก คิดอะไรแต่ในกรอบ กลวั การเข้าสังคม แยกตัวไมส่ ามารถทำ�งานร่วมกับผูอ้ ่นื ได้ รู้สึกตนเอง ไม่มีคุณค่าและมศี ักด์ิศรีของความเป็นมนษุ ยด์ ้อยกว่าผู้อน่ื ตลอดเวลา ซมึ เศรา้ พยายามฆา่ ตวั ตายหลายครั้ง มคี วามรสู้ ึกวา่ ตนเอง ใจไมเ่ ต็มดวง (ค�ำ พดู ของนายว)ี เพราะการเลีย้ งดูไม่สม่ำ�เสมอของบดิ า มารดา หลงั จากได้รับการฟ้ืนฟสู มรรถภาพด้วยจากความมุ่งมั่น ทมุ่ เทในการท�ำ งานใหส้ ำ�เรจ็ ของนักสงั คมสงเคราะห์ ณ รา้ นเพ่อื นโรงพยาบาลศรธี ญั ญา สง่ ผลนายวมี คี ณุ ภาพชวี ติ ที่ดีข้นึ สามารถพัฒนาตนเองก้าวขา้ มผ่านภาวะวิกฤติ และความ กลวั ทจ่ี ะแสดงออก มีทกั ษะทางสังคม การทักษะการดำ�รงชวี ติ การท�ำ งาน การเรียนรู้ สามารถค้นหาศักยภาพตวั เอง มีความ ม่ันใจ สามารถออกแบบ นำ�เสนอสินค้า และสาธติ ข้ันตอนการท�ำ แก่ผูส้ นใจ และผู้ดงู านท้งั ภายในและภายนอกโรงพยาบาล ศรธี ญั ญาทง้ั ชาวไทย และตา่ งชาติ ได้อยา่ งภาคภมู ใิ จ มผี ลงานทางดา้ นศิลปะออกจ�ำ หนา่ ยเปน็ สินค้าสำ�คัญของร้านเพอ่ื น ได้ ผลติ ผลงานศลิ ปะถวายพระเจา้ วรวงศเ์ ธอ พระองค์เจา้ โสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุในวันคนพกิ ารทีส่ วนอมั พร ถึง ๒ คร้ัง ปจั จบุ นั ได้รบั การจา้ งงานจากรา้ นเพอื่ น โรงพยาบาลศรีธัญญาใน ตำ�แหน่งหวั หน้าพนกั งาน รา้ นเพื่อนและหวั หนา้ แผนก ศิลปะมีอาชีพมรี ายได้เล้ยี งดูตนองได้ มเี งนิ ออมจ�ำ นวนมากกวา่ 120,000 บาท จากไม่มีเงนิ เก็บเลยสามารถออกไปด�ำ รง ชวี ิตอิสระได้ไมเ่ ป็นภาระของสังคม หลังจาก Admited ในโรงพยาบาลศรธี ัญญา นาน 14 ปี ทำ�ใหร้ สู้ กึ ภาคภมู ิใจ รู้สึกตนเอง มีคุณค่า มศี กั ด์ศิ รีความเป็นมนุษยเ์ ท่าเทียมกับผู้อื่นในสังคม ท�ำ ใหก้ ลา้ ทีจ่ ะมคี วามหวงั และมเี ป้าหมายของชวี ติ ทกี่ ้าวไปขา้ ง หน้าด้วยความม่นั คง เปน็ ตวั แทนของสมาคมผูบ้ กพรอ่ งทางจิต ออกTV รายการพลงั ใจไรข้ ีด Spirit of mind พลังใจไรข้ ดี season 2 “ ดนตรีบ�ำ บดั “ และ “ ศิลปะบ�ำ บดั “ อีกทางเลือกท่ชี ่วยฟื้นฟูพฤตกิ รรม อารมณ์ การเขา้ สังคม สกู๊ปพิเศษ รพ.ศรีธญั ญาเนน้ ระบบฟืน้ ฟูผปู้ ว่ ยด้วยวิชาชพี ทาง https://news.mthai.com/special-report/634626.html

111 การเปล่ยี นแปลงทเ่ี กดิ ขึ้นเชงิ ระบบ: เกิดกระบวนการฟืน้ ฟผู ู้ป่วยสู่การมงี านทำ� เกดิ การท�ำ งานที่เป็นระบบมากข้นึ ในโรงพยาบาลในการฟืน้ ฟผู ้ปู ว่ ยจิตเวชเรอ้ื รงั ให้ได้ลงมือทำ�งานจริง ในสนามฝกึ งานจริงจากแหล่งงานในโรงพยาบาล เพือ่ เตรยี มความพร้อมสู่การท�ำ งานภายนอก และการผลักดนั การใช้กฎหมายการจา้ งงานผูพ้ ิการใหเ้ ป็นรูปธรรมมากข้ึนในโรง พยาบาล ซง่ึ ไมเ่ คยท�ำ มากอ่ น ตลอดถงึ การสนบั สนนุ การจ้างงานคนพกิ ารในสถานประกอบการ ตาม พรบ.ส่งเสริมและพัฒนา คณุ ภาพชวี ิตคนพกิ าร ซึ่งไม่เคยท�ำ อยา่ งจริงจังมากอ่ น การเตรียมความพรอ้ มผู้ป่วยให้ไดร้ ับการคุ้มสิทธกิ ารจ้างงาน และ สิง่ ที่เกิดการเปล่ียนแปลงที่ส�ำ คญั สร้างคุณภาพชวี ิตทีด่ ีใหผ้ ปู้ ่วยจิตเวชเรอ้ื รงั ไดอ้ ยูร่ ่วมกบั ครอบครวั ชุมชน อีกท้งั มงี านท�ำ สามารถพึ่งพาตนเองได้ ใชช้ วี ติ อยู่ในชมุ ชนไดน้ านมากขึน้ เป็นการลดการไปอยู่ในสถานสงเคราะห์ ลดภาระจากภาครฐั ลง บทเรยี นที่ไดร้ บั : การนำ�ความสำ�เรจ็ ของการฟื้นฟูผ้ปู ่วยเพยี ง 1 ราย สกู่ ารขยายผลเพื่อออกแบบและพัฒนาระบบ ให้มีความชัดเจนมากขน้ึ และสรา้ งแรงบันดาลใจใหค้ นทำ�งานมีการตื่นตวั เกิดความรว่ มมือในการสนบั สนนุ การทำ�งานเปน็ ทีม สหวิชาชพี มงุ่ เน้นการให้ความสำ�คญั กบั การฟื้นฟผู ้ทู ่เี จบ็ ปว่ ยทางจติ เรอื้ รงั มากกวา่ การเร่งจ�ำ หน่ายออกจากโรงพยาบาลเพื่อ ลดวันนอน และปลายทางสดุ ท้ายปญั หาของผู้รบั บรกิ ารกว็ นเวยี นกลบั เขา้ สู่การรักษา ดังนัน้ การตอบโจทย์ของการแก้ปญั หา การรักษาผู้ป่วยจิตเวช ไม่เพียงแต่ใหก้ ารรกั ษาเทา่ นัน้ การฟื้นฟูทักษะชีวิต การพฒั นาศกั ยภาพ เพ่ือใหส้ ามารถดแู ลตนเอง ได้ การมีงานทำ�ดำ�รงชวี ติ อสิ ระได้ สง่ิ เหล่านี้คือปัจจัยส�ำ คญั และนำ�ไปส่กู ารหายดีได้ ดงั น้ันการพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตใหค้ น คน หนงึ่ ถา้ ไดร้ บั การฟ้นื ฟูไมเ่ หมาโหล คน้ หาศักยภาพความถนัด ความชอบและได้รบั การสนับสนุน ให้โอกาส จดั ใหเ้ หมาะกับ ศักยภาพทีเ่ ขามี ก็จะเกดิ กระบวนการทมี่ ีคณุ ภาพได้ ความส�ำ เร็จทเ่ี กิดข้นึ ไมไ่ ด้มีปริมาณมาก เพราะเปน็ เร่ืองทยี่ ากและต้อง อาศยั ใจท่ตี ้องทุม่ เท มุ่งม่ัน และใช้เวลาทีเ่ หน็ การเปลย่ี นแปลงเป็นรูปธรรม หากสำ�เร็จเพยี ง 1 ราย ทำ�ใหเ้ กิดการสนั่ คลอน ขององคก์ ร และทมี ท�ำ งานได้ เกิดการเปล่ยี นแปลงในวิธคี ดิ ของกระบวนการฟน้ื ฟู การปรับปรุงงาน และการเปลยี่ นแปลง ของครอบครัว ชุมชน แม้แตส่ ถานประกอบการ ทศั นคตจิ ะเปลย่ี นแปลงไปเมื่อได้พบเหน็ ดว้ ยตัวเอง วา่ แท้จรงิ คนทุกคนมี ความสามารถ มีศักยภาพ เม่ือไดร้ บั โอกาสและการพัฒนา ส่ิงภาคภมู ใิ จสงู สดุ ของนายวี คอื ไดร้ างวัลคนพิการต้นแบบปี 2558 และรางวลั คนพกิ ารตวั อย่างปี 2559 แต่เลอื่ น มารบั วันที่ 10 พฤศจกิ ายน 2561 เนอ่ื งจากงดการจดั งานวนั คนพกิ ารปี 2559-2560 นายวกี ล่าว“ผมรู้สกึ ชีวิตถกู เตมิ เตม็ เทา่ คนปกตใิ นสังคมแลว้ และมกี ำ�ลังใจท่ีจะต่อสูช้ ีวิตต่อไปเพ่อื สรา้ งผลงานศลิ ปะเปน็ อาชพี หาเงินเล้ียงตนเองและเก็บออม เงินไดเ้ พ่อื อนาคต มีผลงานเปน็ ทชี่ ่ืนชมของคนทั่วไป มีคนใหก้ �ำ ลังใจผม ซือ้ ของผม เทา่ นช้ี วี ิตกเ็ ติมเตม็ เทา่ คนปกตใิ นสงั คม แลว้ ครบั ” หลังจากใหก้ ารปรกึ ษาครอบครวั เรอื่ งการสร้างความสมั พันธก์ ับนายวี (นามสมมุติ) พบวา่ ปจั จบุ ันครอบครวั มคี วาม เข้มแข็งและสามารถเปน็ แหลง่ สนับสนุนทางสังคมใหน้ ายวี (นามสมมตุ ิ) ได้ โดยพี่สาวและมารดาจะมาเย่ียมนายวีอย่างน้อย เดอื นละคร้งั แตจ่ ะโทรศัพทต์ ิดต่อใหก้ ำ�ลังใจเป็นประจ�ำ ท�ำ ให้นายวีรู้สึกวา่ ตนเองไม่โดดเด่ียว ซ่ึงนักสังคมสงเคราะห์ได้มุ่งม่ันทุ่มเทเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการเติมเต็มทักษะท่ีจำ�เป็นในชีวิตรู้สึกมีคุณค่าอยู่ได้อย่าง มีศกั ด์ิศรขี องความเป็นมนุษยเ์ ท่าเทียมกับผอู้ ่ืน ใหม้ ีคณุ ภาพชีวิตทด่ี ี สามารถกลบั ไปทำ�บทบาทของตนเองในครอบครัวและ สงั คมได้ โดยขัน้ ตอนและวธิ ีการทางสังคมสงเคราะหต์ ัง้ แต่ ปัญหาแรกรับ/การรับแจง้ เบ้ืองตน้ (Intake Process) การ แสวงหาข้อเทจ็ จริงและรวบรวมขอ้ เทจ็ จรงิ (Fact Finding) การประเมินสภาวะของผู้ใชบ้ ริการ (Assessment) การวางแผน ใหค้ วามชว่ ยเหลือ การด�ำ เนินงาน การตดิ ตามผลการด�ำ เนินงาน ผลท่เี กิดขน้ึ ผลกระทบ (Output/ Outcome/ Impact) การ ส่งต่อ การทำ�งานสหวชิ าชพี การวิเคราะห์รูปแบบงานสังคมสงเคราะห์และกระบวนการท�ำ งาน (Model/Process) พอสรปุ ไดด้ ังนี้

112 การสนับสนนุ ใหน้ ายวเี กิดการเปลยี่ นแปลง ความหวัง อตั ตาลักษณ์ ความหมายและความรบั ผดิ ชอบต่อตนเอง โดยการชว่ ยให้นายวเี ข้าใจและยอมรับการเจ็บป่วย มีการวางแผนและดำ�เนินการร่วมกันระหวา่ งผู้ป่วยกบั Job Coach ใน การคน้ หาความหวงั อัตตาลักษณ์ ปรบั ตัวกับความเจ็บป่วยให้ได้ใหค้ วามหมายใหม่ของชวี ิต และความรบั ผิดชอบต่อตนเอง สามารถหาความชว่ ยเหลือและการสนับสนุนเมื่อจำ�เป็นได้ มองเห็นคุณค่าของตนเอง รสู้ กึ ดีต่อตนเอง โดยอาศัยอาชพี เปน็ เครอื่ งมือในการการฟน้ื ฟสู มรรถภาพรายบุคล รายกลุม่ ชมชนด้วยการพฒั นาทักษะทจี่ ำ�เปน็ เช่น ทกั ษะการด�ำ รงชีวติ ประจำ� วนั ทักษะทางสงั คม การฝึกทกั ษะท่ีใช้ความคิด การจัดการกบั อาการท่ยี ังเหลอื อยู่ ทกั ษะการเรียนรู้ ทกั ษะการท�ำ งาน เพอ่ื ให้นายวี กลับมาท�ำ บทบาทหน้าท่ขี องตนเองได้ ดังนัน้ เมอ่ื นายวีถกู คัดกรองวา่ สมัครใจเข้ารับการการฟื้นฟูสมรรถภาพไหม เมอื่ นายวสี มคั รใจข้าพเจา้ ได้ ปฐมนิเทศ เร่อื งกฎ ระเบยี บ ลักษณะงาน วิธกี ารฟื้นฟสู มรรถภาพ โดยวันปฐมนเิ ทศ สัมภาษณ์ประวัติ ประเมินดว้ ย แบบประเมนิ สมรรถนะทางจิต ประเมินคณุ ภาพชวี ติ ด้วยแบบประเมินคุณภาพชีวิต ให้ทดลองงาน 12 วัน ระหว่าง ทดลองงานมกี ารฝึกทักษะตา่ งๆ และมกี ารประเมินทกั ษะการท�ำงาน การเรียนรู้ ทกั ษะทางสังคม เมอื่ ผา่ นการประเมิน เขา้ รับการฟ้ืนฟสู มรรถภาพครงั้ แรกในแผนกน้�ำด่มื รู้สึกว่าตัวเองมีความหวังท่จี ะใชค้ วามรู้ความสามารถท่ีเหลอื อยูท่ �ำ ประโยชนใ์ หต้ นเองและรา้ นเพ่ือนของโรงพยาบาล ระยะแรกขณะที่เข้ารับการฟน้ื ฟสู มรรถภาพทางจิตสังคมนายวีก็ยงั มีความกลวั การเขา้ สังคม ขาดความเชอ่ื มน่ั ในตนเอง ไมก่ ลา้ พูดคยุ กับเพอ่ื น คิดอะไรอยู่ในกรอบเสมอต้องทำ�อะไรตามที่นกั สังคมสงเคราะห์ โดยบอกไมก่ ลา้ ทต่ี ดั สินใจดว้ ยตวั เอง มกั ท้อถอยไม่เห็นคุณค่าในตนเองอยูบ่ อ่ ยๆ นกั สงั คมสงเคราะห์มอบหมายงานให้รบั ผิดชอบ มกั จะกลวั รู้สกึ ตนเองทำ�ไมไ่ ด้ สงิ่ เหลา่ น้ียากเกินไปส�ำ หรับตนเอง ระหว่างฟน้ื ฟสู มรรถภาพทีร่ า้ นเพอ่ื น นายวีจะไดร้ บั การฟน้ื ฟูสมรรถภาพรายบคุ คลและรายกล่มุ ในเรอื่ งการ เสรมิ คุณค่าในตนเอง ทักษะการสร้างสัมพนั ธภาพ ทักษะการตดั สนิ ใจ และแก้ไขปญั หา การดูแลตนองเรือ่ งโรค และการรับประทานยา การคน้ หาความหวงั การต้ังเปา้ หมายของชีวิตและแผนที่จะนำ�ไปสเู่ ปา้ หมายของชีวิต นักสงั คมสงเคราะหม์ องเห็นจดุ เดน่ เรือ่ งงานศิลปะจงึ ช่วยสง่ เสริมใหเ้ ห็นคุณค่าในตนเองเพือ่ เป็น Em- powerment นายวีด้วยการฝึกทกั ษะทางสงั คมอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง โดยเริ่มจากการพาไปฝกึ อบรมนอกสถานท่เี รื่องการ ออกแบบบรรจภุ ณั ฑ์ให้น่าสนใจของกระทรวงพฒั นาสงั คมฯ ซ่งึ นายวีไมก่ ล้าไปเพราะมีแตเ่ จ้าหนา้ ที่ไปกันคิดวา่ จะ ท�ำ ไดห้ รือใครๆ เขาน่าจะมองวา่ ผมเปน็ คนบา้ ข้าพเจา้ จงึ พยายาม Empowerment ชว่ ยใหว้ ีได้ มองเหน็ ว่า นายวี กม็ ศี กั ดิศ์ รีความเป็นมนษุ ยเ์ ทา่ เทยี มกับคนอ่ืน มคี วามสามารถเขา้ อบรมกับคนอ่นื ได้ จงึ ยอมเดินทางไปอบรมนอก สถานที่ แตช่ ่วงแรกผมก็ยงั ขาดความม่ันใจและกลวั อยู่ดวี ่าเป็นงานยาก ผมไมเ่ ก่งเหมือนคนอ่นื ผมไมร่ ู้วา่ จะเขา้ ไป พดู คุยกบั คนอ่ืนอยา่ งไร นักสงั คมสงเคราะห์จึงต้องช่วยเหลือให้กำ�ลงั ใจและช่ืนชมนายวี อยบู่ อ่ ยๆเพอ่ื เปน็ การเสรมิ แรงอย่างตอ่ เนอื่ ง และพยายามมองหาศกั ยภาพทเ่ี หลอื อยูข่ องวี เพือ่ เปน็ ช่องทางในการฟนื้ ฟูสมรรถภาพวี โดยพยายามจงู ใจ ใหเ้ ข้าอบรมฝกึ อบรมการประดิษฐต์ ุก๊ ตาจากปนู ปลาสเตอร์ เรซิ่น และพาไปเรียนเพน้ ท์บนผา้ แก้ว และไม้ท่ีหา้ ง สรรพสนิ ค้าตง้ั ฮั้วเสง็ ซึ่งการชวนวที ำ�อะไรใหมๆ่ หรอื ออกนอกสถานท่เี ป็นเรื่องยากนา่ กลัวสำ�หรับนายวมี ากจงึ มกั จะ ปฏิเสธอยู่เสมอๆ แต่ข้าพเจ้าไม่เคยละความพยายามในการชว่ ยเหลอื โดยเร่มิ จากบอกว่า“ไปเรียนเปน็ เพ่ือนพ่หี น่อย นะคะ”นายวรี ูส้ ึกยังกลา้ ๆกลวั ๆ ทจ่ี ะตอ้ งไปเรยี นรว่ มกบั คนอืน่ กลัวคนอื่นมองตนเองด้วยสายตาดูถกู ว่าวีบา้ และไม่ ยอมรบั ขา้ พเจา้ จงึ บอกพี่ไม่มเี พอ่ื นไปเรยี นเป็นเพ่อื นพี่หน่อย นายวีจึงยอมไปเรยี นครั้งแรกๆ ซง่ึ การเรยี นเพ้นท์ของ วีครงั้ แรกๆ

113 นายวีขาดความม่ันใจในตนเองมาก จงึ ไมก่ ล้าถาม ไมก่ ลา้ แสดงออก คดิ อยแู่ ต่ในกรอบไมก่ ลา้ คดิ สร้างสรรค์ ผลงาน กลัวไมไ่ ดร้ บั การยอมรบั จากอาจารย์ นายวีจงึ มกั ถามาขา้ พเจ้าบอ่ ยๆ วา่ “อาจารยเ์ ขาจะอยากสอนคนบา้ อย่างผมไหมครับ” นักสังคมสงเคราะห์ไดช้ ่วยเหลอื หาเครอื ข่ายทางสงั คมโดยการสร้างความเขา้ ใจ ให้ความรู้ ปรับ ทัศนคติกับอาจารย์ทีส่ อนเรือ่ งอาการทางจติ ของนายววี ่า ตอนนี้นายวเี ป็นพนกั งานร้านเพื่อนมีอาการทางจิตทุเลา ความสามารถเรียนและอยู่ร่วมกับผู้อ่ืนได้ขอให้อาจารย์ช่วยให้กำ�ลังใจและสอนงานโฟล์คอาร์ตเพ้นต้ิงให้นายวีด้วย อาจารยเ์ ข้าใจและยนิ ดีจึงชว่ ยให้กำ�ลงั ใจ ชนื่ ชม ผลงานของนายวีจนนายวีเริ่มเชือ่ มน่ั ในตนเอง มีทกั ษะทางสังคม กลา้ แสดงออกและเหน็ คุณคา่ ในตนเองมากข้นึ นักสงั คมสงเคราะห์จงึ พยายามชวนให้นายวไี ปเรียนครง้ั ต่อๆมา โดยมีขา้ พเจ้า และผู้ชว่ ยนัก สังคมสงเคราะหร์ ้านเพอ่ื นเปน็ พี่เล้ียงในการชว่ ยเสริมสรา้ งความมั่นใจและการคุณค่าในตนเอง โดยการฝึกทักษะ การใช้ชวี ิตประจำ�วนั และทกั ษะทางสงั คมทลี ะนอ้ ยอยา่ งต่อเนือ่ ง ตงั้ แตก่ ารขึ้นรถเมล์ การซ้ืออาหารรับประทานเอง การซอ้ี สีและอปุ กรณ์ท่ีใช้ในการเพน้ ท์สี การพูดคยุ กบั เพื่อนและอาจารย์ระหวา่ งเรียนเพ้นท์ แล้วต่อมาจงึ ใหน้ ายวี ลองไปเรยี นเองโดยไมม่ ีพเ่ี ลีย้ งบ้าง ซง่ึ นายวีก็เร่ิมท�ำ ได้ดี จนระยะหลัง เรมิ่ มคี วามม่นั ใจจึงขออนญุ าตออกไปอบรม ผลิตภัณฑ์ใหม่ที่สวยงามเปน็ ทตี่ อ้ งการของลูกค้าดว้ ยตัวเอง นอกจากน้รี ้านเพื่อนยังเชิญอาจารยภ์ ายนอกมาสอ นงานเดโคพาจ พือ่ นและสง่ ผูป้ ่วยออกไปเรยี นนอกสถานที่ เพือ่ ใชอ้ าชพี เป็นเพียงเครื่องมือใน การ Empowerment และ เปน็ เครอ่ื งมือในการฝกึ ทักษะทางสังคมเทา่ น้นั เพราะการประกอบอาชีพต้องมีทักษะการด�ำ เนนิ ชวี ิตทกุ ด้าน เช่นการ สรา้ งสัมพันธภาพ ทกั ษะการวางแผน การแก้ไขปญั หา การตดั สนิ ใจ การใชค้ วามคิด การเรียนรู้ การทำ�งาน รู้กฎ กตกิ าของสังคม การทำ�งานร่วมกับผู้อ่นื เช่น • การออกแบบบรรจุภัณฑข์ องคนพิการของกระทรวงพฒั นาสังคม • โครงการฝกึ อาชีพเรยี นท�ำ ตุ๊กตาเรซิน่ แตก่ ารหล่อตกุ๊ ตาเรซิน่ อันตราจงึ ขอหยดุ • เรียนศิลปะด้านการเพน้ ทส์ ลี งบนเฟอร์นเิ จอร์เล็กๆ ภายในบา้ นเรยี กวา่ โปรค์ ฮารท์ เพนท์ติ้ง • เรยี นการสกรีนบนผา้ แตส่ ินคา้ ชนิดนี้ขายยากจงึ ไม่ไดผ้ ลิตเพือ่ ขายในร้านเพ่อื น • เรยี นการผลติ งานเดโคพาจหรือการผนกึ รูปตดิ งานไม้ งานผ้าและแกว้ • งานติดสติกเกอรบ์ นแซรามิก • อบรมการใช้โปรแกรมคอมพวิ เตอรเ์ บือ้ งต้นของโรงพยาบาลศรธี ญั ญา • การใช้โปรแกรมคอมพวิ เตอร์เบ้อื งตน้ แกผ่ ู้พกิ ารและครอบครวั ณ มูลนิธิส่งเสรมิ พัฒนาคนพิการ อ�ำ เภอปากเกรด็ จังหวดั นนทบรุ นอกจากนน้ี ักสังคมสงเคราะห์ได้ Empowerment โดยการสง่ เข้าอบรมวิชาชีพท่รี า้ นเ • ฝกึ ให้ Present งานแผนกศลิ ปะแกผ่ มู้ าศกึ ษาดูงานทัง้ บุคคลทั้งนอกและในประเทศ จากการพา พนักงานร้านเพ่อื นไปศกึ ษาดงู านแล้วให้ดวู า่ มักคุเทศนเ์ ขาน�ำ เสนออยา่ งไร แล้วมาทำ�กลุม่ ให้แต่ละแผนกหดั น�ำ เสนอ ให้เจ้าหนา้ ทแ่ี ละเพ่ือนวิจารณช์ ่นื ชมเสนอแนะเพ่อื พฒั นาตนเอง โดยมนี กั สังคมสงเคราะห์เป็น Job Coach • ฝกึ ใหเ้ ปน็ พเ่ี ลี้ยงฝึกงานผูป้ ่วยใหมท่ เี ขา้ รับการฟนื้ ฟสู มรรถภาพที่รา้ นเพอ่ื น • ฝกึ ให้เชอ่ื มนั่ ในตนเองโดยการใหฝ้ ึกนำ�เสนอผลงานแกผ่ ้มู าศึกษาดงู านท้ังในและตา่ งประเทศ ชว่ งแรก นายวกี ังวลไม่สารถนำ�เสนอได้ ดงั นนั้ ข้าพเจา้ จึงพยายาม Empowerment โดยการชน่ื ชมให้ก�ำ ลงั ใจมาโดยน�ำ เสนอ ผลงานเองได้ ี

114 • ต่อมาคดั เลือกให้ ออก TV รายการพลังใจไรข้ ีด Spirit of mind พลงั ใจไร้ขีด season 2 “ดนตรบี �ำ บดั ” และ “ศิลปะบ�ำ บดั ” อีกทางเลือกทชี่ ว่ ยฟืน้ ฟพู ฤติกรรม อารมณ์ การเขา้ สงั คมให้กับผ้บู กพรอ่ งทางจิต ในนามสมาคมผู้ บกพรอ่ งทางจติ ออกอากาศเม่อื วนั ท่ี 21 ต.ค. 2558 • สง่ เข้ารบั การการคัดเลือกรับรางวลั คนพกิ ารตน้ แบบ ปี 2558 วนั คนพกิ ารสากล จากกระทรวงพัฒนา สงั คมและความมัน่ คงของมนุษย์ • สง่ เข้ารับการการคดั เลอื กรบั รางวัลคนพิการตวั อยา่ ง ปี 2559 วนั คนพกิ ารแหง่ ชาติจากสภา สังคมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย • การพทิ ักษส์ ิทธดิ์ ว้ ยการพาไปทำ�บัตรผ้พู กิ ารและบตั รประจ�ำ ตวั ประชาชน จนเกดิ ความภาคภูมใิ จในตนเอง รสู้ กึ ชวี ิตถกู เติมเตม็ เท่าคนปกติ ในสงั คมแลว้ มีกำ�ลงั ใจท่จี ะตอ่ สู้ชวี ิต ตอ่ ไปเพอ่ื สรา้ งผลงานศิลปะเปน็ อาชีพ หาเงนิ เลยี้ งตนเองและเก็บออมเงินได้เพอื่ อนาคต มผี ลงานเปน็ ทีชื่นชมของคน ทั่วไป มีคนใหก้ ำ�ลงั ใจผม ซอื้ ของผม เทา่ นี้ชีวิตก็เตมิ เตม็ เทา่ คนปกติในสงั คมแลว้ การสนับสนุนให้ได้รับจ้างงานภายในโรงพยาบาลคือร้านเพื่อนโดยบรรจุแต่งตั้งเป็นหัวหน้าพนักงานร้าน เพือ่ น และหวั หน้าแผนกศลิ ปะ ไดค้ า่ ตอบแทนวนั ละ 300 บาท มอี าหารเช้าและกลางวันฟรี และชว่ ยเหลือใหอ้ อกไป ดำ�รงชีวติ อสิ ระ โดยการเช่าบา้ นอยู่บรเิ วณใกล้โรงพยาบาล โดยไดร้ บั การสนับสนุนเงนิ ค่าเช่าห้องจากกองทุนจ้างงานผู้ ปว่ ยจติ เวชโรงพยาบาลศรธี ัญญาของร้านเพอ่ื น เดอื นละ 2,300 บาทตอ่ เดือนเป็นเวลา 1 ปี จากความมงุ่ มงั่ ขอขา้ พเจา้ และนายวี จงึ มวี นั ทีน่ ายวบี อกวา่ “การทีพ่ ีน่ ักสังคมสงเคราะห์พาผมไปเรยี นรู้ ประสบการณ์ภายนอกโรงพยาบาลทำ�ให้ผมภูมใิ จที่ฝมี อื ของผมทเี่ ร่ิมพฒั นาขึน้ ถึงแม้ชว่ งแรกผมจะเหนือ่ ยกาย เหนือ่ ย ใจ กลัวการเขา้ สังคม บางครงั้ ทอ้ ใจในความยากลำ�บาก ในสิ่งท่ผี มขาดมาต้ังแต่กำ�เนิด คอื ใจที่ไมเ่ ต็มดวง จากการ ขาดความรกั ความอบอนุ่ แตก่ ็ไดพ้ ๆ่ี นักสงั คมสงเคราะหท์ รี่ า้ นเพ่อื นได้เติมเต็มกำ�ลังใจ และให้ค�ำ แนะนำ�ปรึกษาจน ผมน�ำ มาใช้ในชวี ติ ได้เปน็ อย่างดี ทำ�ใหม้ ีความหวงั ที่จะออกไปสสู่ งั คมได้อยา่ งมน่ั ใจ มเี ป้าหมายทีจ่ ะนำ�ผลงานทท่ี �ำ ออก สลู่ กู คา้ สสู่ ายตาคนที่ไม่ป่วย ท�ำ ใหเ้ ขารู้วา่ ผมยังมีบางอย่างทสี่ ามารถท�ำ ได้ถงึ จะปว่ ยทางจติ และยิ่งไปกวา่ นน้ั ดว้ ยความมมุ านะบากบั่นของบคุ ลากรร้านเพือ่ นและผม ทำ�ให้ผมไดม้ โี อกาสเสนอผลงานแก่ สายตาผ้คู นในงานวันคนพิการ รวมถงึ ได้ถวายผลงานและพดู กบั พระเจา้ วรวงศเ์ ธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทนิ ั ดดามาตุ....ซึง่ เปน็ ประธานในพิธีแมเ้ พียงคำ�สน้ั ๆ ก็ท�ำ ใหผ้ มร้สู กึ ปราบปลืม้ ดีใจเปน็ ท่สี ุด ซ่งึ โอกาสอย่างน้ีไม่ได้มีงา่ ยเลย ยังเป็นการประกาศใหค้ นปกตริ ู้วา่ คนพกิ ารทางจิตใจอย่างผมกม็ ีความสามารถอย่างน้ดี ว้ ย ผมจะขอบากบน่ั ท�ำ งานพัฒนา ตนเองและพฒั นาจิตใจ เพื่อเปน็ ตวั ของตัวเองไมเ่ ปน็ ภาระแกส่ งั คมและครอบครวั อย่างทเี่ คยเป็น และสามารถเปน็ ท่พี งึ่ ให้ผูอ้ น่ื ได้ ผมจะท�ำ ใหด้ ีที่สดุ ” นายวี(นามสมมุติ) บอกว่าปจั จัยแห่งความส�ำ เร็จ คือ “ความขยัน พยายาม อดทนมงุ่ ม่นั เรยี นรู้ ไมย่ ่อท้อ การมีความหวัง การมีเปา้ หมายของชวี ิต และการรจู้ กั ใช้ปญั ญาของผมบวกกบั การบำ�บดั รกั ษาฟ้ืนฟูสมรรถภาพผู้ปว่ ยของ พ่ีๆโรงพยาบาลศรีธญั ญา ความสำ�เรจ็ ก็อยแู่ คเ่ อ้อื มครับ การทผ่ี มซง่ึ อยู่ในฐานะผูพ้ ิการทางจติ ท่ีไดร้ บั การฟื้นฟสู มรรถภาพทางจิต-สังคมและไดร้ ับความ ชว่ ยเหลือจากภาครัฐ ทำ�ใหผ้ มเหน็ ภาพตวั เองชัดขึน้ และร้สู ึกมีศกั ดศ์ิ รคี วามเปน็ มนษุ ย์เท่าเทยี มผ้อู ่ืน ถึงจะมีคนช่วยอยู่ รอบด้านแตค่ นที่ส�ำ คญั สุดต้องเป็นตวั เขาเองที่จะต่อสู้ฝ่าฟนั จนเกดิ ความส�ำ เร็จได้

115 4.นายอ่นุ ใจ สุขสบาย ( นามสมมตุ )ิ หวั หน้าแผนกกาแฟ นายอ่นุ ใจ สขุ สบายอายุ 40ปี (นามสมมุติ) เป็นผู้ป่วยจิตเวชฐานะยากจน อย่ใู นภาวะยากล�ำบาก ไมไ่ ดป้ ระกอบ อาชพี เคยอยกู่ บั บดิ ามาต้ังแต่เด็กแต่บิดาเสยี ชวี ติ มาดาปว่ ยเป็นโรคความจ�ำเส่ือม จึงต้องอยใู่ นความอปุ การะของของพี่ สาว แตพ่ ี่เขยไมช่ อบรู้สกึ เป็นภาระตอ้ งการสง่ เข้ารบั การอุปการะในสถานสงเคราะห์ เน่อื งจากมอี าการเชอ่ื งช้า อยบู่ า้ นไม่ ท�ำอะไร ไม่อาบน้�ำ บางคร้งั มพี ฤตกิ รรมรุนแรง ก้าวรา้ ว หลงั การฟนื้ ฟูสมรรถภาพทางสังคมและอาชพี นายอุ่นใจมที ักษะ ทางสังคมปรบั ตัวเขา้ กบั ผูอ้ นื่ ทักษะการด�ำรงชีวิตในสงั คมรู้จักทักทาย ต้อนรบั ลูกค้า มที กั ษะการใช้ความคดิ สามารถออก ความคิดเห็นและตัดสนิ ใจแกไ้ ขปญั หาได้ เชน่ ถ้าเคร่อื งชงกาแฟเสียจะท�ำอยา่ งไรจากทที่ �ำอะไรชา้ ตกใจง่าย มที กั ษะการ เรยี นรจู้ �ำสตู รกาแฟและเครอื่ งดม่ื ได้ไม่ตอ้ งดตู �ำรา ทกั ษะการท�ำงานบอกไดว้ า่ วสั ดรุ า้ นกาแฟอะไรหมดบ้าง ตรงเวลา รจู้ ัก รบั ผิดชอบ อยู่ในกฎในระเบียบของร้านเพ่ือน รจู้ ักจัดการกบั อาการท่ยี ังเหลืออยโู่ ดยรู้จักทานยาตอ่ เนือ่ ง ไม่หยดุ ยาเองจนมี อาการก�ำเริบบ่อยชว่ งแร รูจ้ กั อาการเตอื นของการปว่ ยซำ้� ไดร้ ู้จักการออมเงินเพอ่ื เกบ็ ไวใ้ ชใ้ นอนาคต ปัจจบุ นั มีเงินออมมากว่า 100,000บาท มีคา่ ตอบแทนวันละ 300 บาท มีความสามารถดา้ นการชงกาแฟ มสี มาธิในการจดจ�ำสตู รตา่ งๆ มีทักษะการด�ำรงชีวติ สามารถ ออกมาเช่าบา้ นตามล�ำพังไมเ่ ปน็ ภาระของครอบครัว ไมย่ งุ เก่ียวยาเสพตดิ ไม่ readmit มา เปน็ เวลาเกอื บ 3 ปี มคี ุณภาพชวี ติ ทีด่ ีข้นึ โดยชว่ งเทศกาลจะกลบั ไปหามารดาและพีส่ าวท่บี ้านซึง่ อยู่ตา่ งอ�ำเภอ ปัญหาทีต่ อ้ งการแกไ้ ข ไมม่ ีงานท�ำ ยากจน ไมม่ รี ายไดเ้ ล้ยี งตัวเอง มีความบกพรอ่ งของทกั ษะทางสังคม ทกั ษะท่ใี ชค้ วามคดิ ทกั ษะการเรียนรู้ ทกั ษะการท�ำงาน ทักษะการด�ำรงชวี ติ การจัดการกบั อาการที่ยงั เหลืออยู่ ฐานะยากจนไมม่ ีรายไดเ้ ล้ียงดูตนเอง ปัญหาสมั พนั ธภาพ ในครอบครวั ไม่ดี คอื พเี่ ขยไมช่ อบปฏเิ สธการดูแลเน่อื งจากคดิ วา่ ผูป้ ่วยข้ีเกยี จ นอนเยอะเพราะผลข้างเคียงจากยา ต้องการให้ส่ง นายอุน่ ใจเขา้ รบั การอปุ การะในสถานสงเคราะห์ ท�ำให้ผูป้ ่วยหยดุ ยาเองบ่อยเพอ่ื ตนเองจะได้ไมเ่ ชื่องชา้ จาผลข้างเคียงของยาท�ำให้ บางครงั้ อาการก�ำเริบ เพราะตอ้ งการการยอมรบั จากครอบครวั วิธดี �ำเนินการช่วยเหลอื การสนับสนุนให้นายอ่นุ ใจเกดิ การเปล่ยี นแปลง ความหวงั อตั ตาลกั ษณ์ ความหมายและความรบั ผดิ ชอบต่อตนเอง โดยการชว่ ยให้นายอ่นุ ใจเขา้ ใจและยอมรบั การเจบ็ ปว่ ย มกี ารวางแผนและด�ำเนินการรว่ มกนั ระหวา่ งนายอุ่นใจกับJob Coach ในการคน้ หาความหวงั อตั ตาลกั ษณ์ ปรบั ตวั กบั ความเจ็บปว่ ยใหไ้ ดใ้ หค้ วามหมายใหม่ของชวี ติ และความรับผิดชอบ ตอ่ ตนเอง สามารถหาความชว่ ยเหลือและการสนบั สนนุ เมื่อจ�ำเปน็ ได้ มองเห็นคุณค่าของตนเอง และสามารถกลับมาท�ำ บทบาทของตนเอง ดงั นี้ เมอ่ื ไดร้ บั การส่งตอ่ นายอ่นุ ใจจากแพทย์ นกั สังคมสงเคราะหค์ ัดกรอง ปฐมนเิ ทศเรอ่ื งกฎระเบียบ ลกั ษณะงาน วิธีการฟื้นฟสู มรรถภาพ โดยวันปฐมนเิ ทศ สัมภาษณ์ประวัติ ประเมนิ สมรรถนะทางจติ ประเมินคุณภาพชวี ติ ระหว่างฟน้ื ฟู สมรรถภาพมกี ารฝกึ ทกั ษะต่างๆ และมีการประเมินทักษะการท�ำงาน การเรยี นรู้ ทกั ษะทางสงั คม การใช้ชีวิตประจ�ำวนั การใชค้ วามคดิ แตผ่ ปู้ ่วยไมผ่ ่านการทดลองงานจึงส่งผ้ปู ่วยเข้ารับการการฟน้ื ฟูสมรรถภาพเบอ้ื งตน้ ทศี นู ย์กจิ กรรมชว่ งเช้าทุก วันเป็นเวลา เป็นเวลา 1 เดือน

116 เม่อื ผา่ นการประเมินเข้ารบั การฟน้ื ฟูสมรรถภาพครง้ั แรกในแผนกขาย ได้คา่ ตอบแทนวันละ 70 บาท และ คา่ พาหนะตามจริง มีอาหารกลางวันฟรี แลว้ เขา้ สูก่ ระบวนการเพือ่ แกไ้ ขความบกพรอ่ งของทักษะทางสังคม ทักษะ ท่ีใช้ความคดิ ทกั ษะการเรียนรู้ ทักษะการท�ำงาน ทักษะการด�ำรงชวี ติ การจดั การกบั อาการท่ยี งั เหลอื อยู่ ปัญหา สัมพนั ธภาพในครอบครวั โดยการฟ้นื ฟสู มรรถภาพทงั้ รายบคุ ล รายกลุ่ม ครอบครัวและชมุ ชนคอื ท้งั พาออกชมุ ชน และเย่ยี มบา้ น ท�ำครอบครวั บ�ำบดั - การฟืน้ ฟสู มรรถภาพท้งั รายบุคล รายกลุ่ม (การฟื้นฟสู มรรถภาพพน้ื ฐานจะเหมอื นกนั ส�ำหรบั ผู้ปว่ ยจะมี รายละเอียดการฟื้นฟสู มรรถภาพทแ่ี ตกตา่ งกนั ไปตามสภาพปญั หา) ในเร่ืองทกั ษะการสร้างสมั พันธ์ภาพ ทักษะการ อยู่ร่วมกบั ผ้อู ่นื ในสงั คม ผ่านกจิ กรรมตา่ งๆ เชน่ การแลกป้ายช่อื เพอื่ นท่ีฉนั รู้จัก คน้ หาข้อดขี องผอู้ ื่น ทักษะการ ท�ำงานรว่ มกันผ่าน กิจกรรมการท�ำงานร่วมกนั และ Art therapy ทกั ษะทางสังคม ผ่านกิจกรรมทักษะการเตอื น ทกั ษะการตดั สนิ ใจ ทกั ษะการจดั การกบั อารมณ์เชน่ การจัดการกบั ความโกรธ การพฒั นาคณุ คา่ ในตนเองผ่าน กิจกรรมตราประจ�ำตัว ใจเขาใจเรา การดแู ลอารมณ์ของตนเองผ่านกิจกรรม การ์ดอารมณ์ คิดแบบไม่เครยี ด การสรา้ ง ความภาคภมู ิใจผา่ นกิจกรรมการโฆษณาตวั เอง ต้นไม้แห่งความส�ำเรจ็ และใหห้ ดั น�ำเสนอผลงานแก่ผู้มาศึกษาดูงาน จากการพาพนักงานร้านเพือ่ นไปศกึ ษาดูงานแล้วใหด้ วู า่ มักคุเทศนเ์ ขาน�ำเสนออย่างไร แลว้ มาท�ำกลุม่ ให้แต่ละแผนก หัดน�ำเสนอ ให้เจา้ หนา้ ท่ีและเพ่อื นวิจารชนื่ ขมเสนอแนะเพือ่ พฒั นาตนเอง แต่ผู้ปว่ ยดมกาวมากจงึ เชือ่ งชา้ ขาดความมนั่ ใจในตนเอง ท�ำอะไรชา้ ไมก่ ล้าตัดสนิ ใจ ตื่นตกใจมากเวลาคน มากๆ แยกตัวไมค่ ่อยพูดคุยกับเพ่อื นรว่ มงาน ซ่งึ นักสงั คมสงเคราะหเ์ ห็นปัญหานจ้ี ึง Empowerment นายอุ่นใจดว้ ย การใหก้ �ำลงั ใจ ชมเชยบ่อยๆ แก้ไขข้อผิดพลาดรว่ มกับผูป้ ่วยอย่างทนั ที จนผู้ป่วยเร่ิมมีทักษะตา่ งๆดขี ้นึ แตใ่ ช้เวลาเปน็ ปี ดังน้ันนายอุ่นใจจึงวางแผนร่วมกับนักสังคมสงเคราะห์ว่าถ้าอยากมิเงินต้องอยู่ในแผนกที่มีค่าตอบแทนสูง คือแผนกกาแฟไดค้ า่ ตอบแทน วนั ละ 200 บาท ดงั นนั้ นายอนุ่ ใจจงึ ย้ายจากแผนกขายบน OPD ซึ่งเปน็ ห้องแอรไ์ ป อยแู่ ผนกกาแฟสดในส�ำนักงานรา้ นเพ่ือนซง่ึ ไมม่ แี อรท์ ี่เปดิ ใหม่อกี 1 แห่งในเดือนเมษายน 2557 โดยนายอุ่นใจ ยินยอมเรยี นชงกาแฟและชาเขียว ชาแดง ซง่ึ ยากมากส�ำหรบั เขาเน่อื งจากมีความเสื่อมของสมองจากการดมกาว เวลาคนมากๆ นายอนุ่ ใจมกั มอี าการตกใจตัวสน่ั พดู ไม่ได้ แต่นักสงั คมสงเคราะห์ไดฟ้ ้ืนฟูสมรรถภาพตามขบวนการ ของร้านเพือ่ นตลอดจนมกี าร Empowerment เปน็ พี่เล้ยี งใหก้ �ำลังใจ และการฝึกทกั ษะท่ีจ�ำเปน็ อยา่ งสม�่ำเสมอต่อเนือ่ ง - เยย่ี มบา้ นและใหก้ ารปรกึ ษาครอบครัวเรื่องการดแู ลและอาการของผูป้ ว่ ยจติ เวชเพือ่ ลดความขดั แยง้ ใน ครอบครวั หลังเย่ียมบา้ นและให้การปรึกษาครอบครัว พส่ี าวเข้าใจอาการและผลขา้ งเคยี งของยา มอบการบ้านให้พ่ี สาวในการกระตุ้นผปู้ ว่ ย และมอบการบ้านให้นายอ่นุ ใจดแู ลมารดา ท�ำงานบ้าน รจู้ ักพูดคยุ กับคนในครอบครวั ส่งผล ใหส้ มั พันธภาพในครอบครัวดขี นึ้ แตบ่ ้านท่นี ายอนุ่ ใจพกั อย่กู ับพี่สาวไกลจากโรงพยาบาลศรีธัญญามาก ต้องต่นื แต่ เชา้ กลบั ถงึ บ้านค�่ำท�ำให้เหน็ดเหนื่อยต่อการเดนิ ทาง ดงั น้นั เมือ่ นายอุ่นใจมเี งนิ ออมจ�ำนวนหนึง่ จงึ บอกนัก สงั คมสงเคราะห์ให้หาหอ้ งเชา่ ใหบ้ รเิ วณใกลโ้ รงพยาบาล - นักสงั คมสงเคราะหช์ ว่ ยเหลอื ใหน้ ายอนุ่ ใจสามารถด�ำรงชวี ิตอสิ ระโดยออกมาเชา่ บา้ นตามล�ำพงั ไม่เปน็ ภาระของครอบครัว โดยชว่ งเทศกาลจะกลับไปหามารดา และพส่ี าวทบี ้าน ซง่ึ อยู่ตา่ งอ�ำเภอ โดยมีนกั สังคมสงเคราะห์ เป็น Job Coach ดูแลตดิ ตามอยา่ งตอ่ เน่อื ง ความภาคภูมใิ จของนายอุ่นใจ คือดแู ลตนเองไดม้ เี งนิ ออม ไม่เป็นภาระของใครรสู้ ึกมคี ณุ คา่ ในตนเอง มีวนิ ัย ตรงต่อเวลา “เวลามีคนชม ว่ากาแฟอรอ่ ย รู้สึกดใี จทกุ ครง้ั ท่มี คี นเหน็ ความสามารถของตนเอง”

117 2. Caseตัวอยา่ งร้านเพือ่ นส่งไปท�ำงานสถานประกอบการแบบประคับประครอง (Supported Employment) 2.1 นางสาวสมใจ อารมณด์ ี (นามสมมุต)ิ อายุ 36 ปี ผูป้ ่วยจติ เวชฐานะยากจน มปี ัญหาใช้ยาเสพตดิ ญาติทอดทิง้ ไม่มที ีอยู่อาศัย เร่ร่อน จึงเคยถูกส่งเขา้ รบั การอุปการะสถานสงเคราะห์ และสถานสงเคราะห์สง่ ไป ท�ำงานโรงงานน�้ำพริกแต่ท�ำไดไ้ ม่นานลาออก ออกเช่าบ้านอยู่กบั เพื่อน ต่อมาอาการทางจติ ก�ำเริบเพือ่ นน�ำผู้ป่วยมา ทง้ิ ไว้บรเิ วณใกลโ้ รงพยาบาลศรีธัญญา จึงเรร่ ่อนอยู่หนา้ โรงพยาบาลศรีธญั ญา นาน 1 เดือนเศษ ถูกบงั คบั รักษาตาม พรบ.สุขภาพจิต admitted ตงั้ แต่ 12 ธนั วาคม 2556 น�ำส่งโดยมลู นิธิปอเตก็ ตงึ้ เมอ่ื อาการทางจติ ทเุ ลา ไมม่ ีญาติรบั กลบั และไมม่ ีทอี่ ย่อู าศัย จงึ จะถกู สง่ เขา้ รับการอุปการะในสถานสงเคราะห์ตามเดมิ แตท่ ีมสหวชิ าชีพประเมินแล้ว พบวา่ สมใจมีสมรรถนะและศกั ยภาพทีส่ ามารถพฒั นาได้ จงึ ส่งเขา้ ร่วมโครงการฟ้ืนฟสู มรรถภาพทางสังคมและ อาชีพทีร่ า้ นเพื่อน แผนกขาย ปี 2557 มีปญั หาการใชย้ าเสพติด ขาดทกั ษะทางสังคม ทกั ษะที่ใชค้ วามคดิ ทกั ษะการเรยี นรู้ ทักษะการ ท�ำงาน ทักษะการด�ำรงชวี ิต การจดั การกบั อาการที่ยังเหลอื อยู่ ไมส่ ามารประกอบอาชีพ ฐานะยากจนไมม่ รี ายได้ เล้ียงดูตนเอง ไมส่ ามารถท�ำบทบาทหนา้ ทขี องตนเองในสังคมได้ เม่อื อาการทางจิตทเุ ลา ไม่มที อี่ ยอู่ าศยั เนื่องจาก ญาตปิ ฏเิ สธรับกลับ จากการฟนื้ ฟูสมรรถภาพของร้านเพื่อนชว่ ยใหน้ างสาวสมใจท่ีเปน็ ผู้ปว่ ยจติ เวชทีเ่ คยอยใู่ นภาวะยากล�ำบาก ไม่มีญาติ ขาดทีอ่ ยอู่ าศยั เคยถกู ส่งเขา้ สถานสงเคราะหแ์ ละเรร่ ่อนยู่หนา้ โรงพยาบาลศรธี ัญญา กอ่ นถูก บังคบั รกั ษาตามพ.ร.บ.สขุ ภาพจิต มปี ัญหาบกพรอ่ งเรอื่ งทักษะการจดั การกบั อารมณท์ ักษะทางสงั คม ความคิดและ การปรับตวั เขา้ กับเพ่ือนรว่ มงาน ก้าวรา้ ว ข้อี ิจฉา มปี ัญหากบั เพอ่ื นรว่ มงาน ท�ำให้ตอ้ งท�ำงานแผนกเบเกอร่ีคนเดียว หลงั จากไดร้ ับการฟ้ืนฟูชวี ติ สมใจได้ถกู เติมเตม็ เน่ืองจากมีทกั ษะชีวติ ทกั ษะการจัดการกบั อารมณ์ ทกั ษะ ทางสังคม ทกั ษะในการตัดสินใจ ทกั ษะการประกอบอาชีพ รู้จกั การท�ำงานร่วมกนั ได้ การช่วยเหลอื เพอ่ื น มนี ำ้� ใจขยัน มีวนิ ัยในตวั เองรู้จักการปฏบิ ัตติ นกบั ผ้รู ว่ มงานและผบู้ ังคับบญั ชา มคี วามรับผดิ ชอบตอ่ หนว่ ยงานและตนเอง มีความคดิ สร้างสรรค์ รจู้ ักออมเงินมีเงนิ เกบ็ มที กั ษะการตัดสนิ ใจ หา่ งไกลยาเสพติด เกิดความภาคภูมใิ จ ท่ีมงี านท�ำ มีความรเู้ ร่ืองการค้าขายมีวนิ ัย ในตัวเองได้ชว่ ยเหลอื และถ่ายทอดความรู้ การท�ำเบเกอรีใ่ ห้กบั เพอ่ื นพนักงานดว้ ยกัน ภูมิใจที่ท�ำขนมจ�ำหนา่ ยมีคน ช่นื ชมและมรี ายได้เป็นของตนเอง มีอาชีพเปน็ หัวหน้าแผนกเบเกอรี่ มรี ายได้ มีเงินออมหลายหม่นื ไดร้ บั การชืน่ ชม จากสังคมรอบตวั เช่น จากผ้ศู ึกษางานทัง้ ในและนอกประเทศ ได้ออกรายการทวี รี ายการพลงั ใจไรข้ ดี ตอนปดิ โอกาส ใหผ้ ู้บกพร่องทางจติ หารายได้ Spirit of mind Season 2 ตอน 10 ชอ่ ง TNN 24 ออกอากาศวนั ที่ 8 กันยายน 2558 ,รายการช่อง 3 Family ทางชอ่ ง 13 ดิจิตอล ท�ำสก๊ปู โครงการฝึกอาชีพผ้ปู ว่ ยของโรงพยาบาลศรีธญั ญา On-Air ในวันจันทรท์ ี่ 22 มิถุนายน 2558 และได้รบั คดั เลอื กเปน็ ตวั แสดงสกปู๊ ชีวติ ตอน “โอกาสของสงั คม”เพอื่ ใช้เปน็ ตัวแทนองคก์ รดา้ นสงั คมองค์กรต่างๆ จ�ำนวน 38 แห่งทท่ี นุ วิจติ รพงศพ์ นั ธุ์ เพอื่ ศาสนา การศกึ ษาและสงั คม ประจ�ำปี 2559 ท่สี นับสนนุ เงิน เม่ือวันที่ 1 สงิ หาคม 2559 ทาง YouTube ไดร้ ับการจ�ำหนา่ ยออกจากโรงพยาบาลและสามารถด�ำรงชวี ิตอิสระได้ในสังคม เมอ่ื วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559 โดยไดร้ ับการสนับสนุนเงินคา่ เชา่ ห้องจากกองทนุ จ้างงานผู้ป่วยจติ เวชโรงพยาบาลศรีธัญญาของรา้ นเพ่อื น เดือนละ 3,000 บาท เป็นเวลา 6 เดือน และมอี าหารเชา้ กลางวัน เยน็ สนบั สนุนจากร้านเพือ่ น (ในรายทอ่ี อกไปด�ำรงชวี ติ อิสระ) ปจั จุบันถกู กส่งต่อเข้าท�ำงานในแผนก สปาของโรงแรมแห่งหนึ่ง โดยยังเช่าหอ้ งอยูห่ น้าโรงพยาบาล ศรีธัญญา นักสงั คมสงเคราะหม์ ีการติดตามประเมนิ ผลอย่างตอ่ เน่อื ง ปจั จุบันผูป้ ่วยมีคณุ ภาพชวี ิตทด่ี ดี แู ลตนเองได้ มีเงินออม ไดร้ บั การตดิ ตอ่ จากครอบครวั (น้องสาว) หลงั จากถูกทอดทง้ิ มาหลายปี

118 การช่วยเหลือวิธีการ การสนบั สนุนให้สมใจเกิดการเปลีย่ นแปลง ความหวงั อตั ตาลกั ษณ์ ความหมายและความรบั ผดิ ชอบตอ่ ตนเอง โดยการชว่ ยใหส้ มใจเข้าใจและยอมรับการเจ็บปว่ ย มีการวางแผนและด�ำเนินการร่วมกนั ระหวา่ งสมใจกบั Job Coach ในการค้นหาความหวงั อตั ลกั ษณ์ ปรับตวั กับความเจ็บป่วยให้ได้ใหค้ วามหมายใหมข่ องชวี ิต และความ รับผิดชอบตอ่ ตนเอง สามารถหาความชว่ ยเหลือและการสนบั สนุนเม่ือจ�ำเป็นได้ มองเหน็ คณุ ค่าของตนเอง รสู้ กึ ดี ต่อตนเอง โดยอาศัยอาชีพเปน็ เคร่ืองมือในการการฟน้ื ฟสู มรรถภาพและพัฒนาทกั ษะทจ่ี �ำเป็น เชน่ ทกั ษะการด�ำรงชวี ิต ประจ�ำวนั ทกั ษะทางสังคม การฝึกทกั ษะที่ใช้ความคิด การจัดการกับอาการทยี่ งั เหลืออยู่ ทักษะการเรยี นรู้ ทกั ษะการ ท�ำงาน เพื่อใหส้ มใจกลบั มาท�ำบทบาทหน้าที่ของตนเองได้ เม่ือไดร้ บั การสง่ ตอ่ ผู้ปว่ ยจากศูนยก์ จิ กรรมตามค�ำสัง่ แพทย์ หลงั เข้ารบั การฟ้ืนฟสู มรรถภาพเบอื้ งตน้ นาน 2 สัปดาห์ ข้าพเจ้าคัดกรองวา่ สมคั รใจเข้ารบั การฟื้นฟสู มรรถภาพไหม เม่อื สมใจสมคั รใจ ปฐมนิเทศ เร่ืองกฎ ระเบียบ ลกั ษณะงาน วธิ ีการฟื้นฟูสมรรถภาพ โดยวนั ปฐมนิเทศ ผปู้ ว่ ยจะถูก สมั ภาษณป์ ระวัติ ประเมินดว้ ยแบบประเมนิ สมรรถนะทางจติ แบบประเมินคุณภาพชวี ิต ให้ทดลองงาน 12 วนั โดยไม่มี คา่ ตอบแทน ระหวา่ งทดลองงานมกี ารฝึกทักษะต่างๆ และมีการประเมนิ ทักษะการท�ำงาน การเรยี นรู้ ทกั ษะทางสังคม การจัดการกบั อารมณ์ ความคดิ เม่ือผ่านการประเมนิ เข้ารับการฟืน้ ฟูสมรรถภาพคร้ังแรกในแผนกขาย แตข่ ณะทีเ่ ขา้ รับการฟื้นฟูสมรรถภาพ ทางจิตสงั คมท่ีร้านเพอ่ื น ระยะแรกสมใจกย็ งั มีปญั หาขาดทกั ษะทางสังคมและการควบคมุ อารมณม์ าก คือมปี ญั หาการ ปรบั ตัว การเขา้ สงั คม ชอบแยกตัว ไมช่ อบเข้าสังคม หงุดหงดิ งา่ ย อารมณ์แปรปรวน โกธรแล้วหายยาก เจ้าคดิ เจา้ แคน้ เก็บกดเวลาไมพ่ อใจข้ีอจิ ฉาตอ้ งการความรักจากเจ้าหนา้ ทีต่ นเองตอ้ งเป็นท่ี 1 เสมอ เห็นแกต่ วั ไมม่ ีนำ้� ใจ เข้ากบั เพ่อื นไมไ่ ด้ ทะเลาะกบั เพอื่ นบ่อย พดู ไม่เพราะ นักสงั คมสงเคราะห์ได้ให้การฟืน้ ฟสู มรรถภาพทักษะทางสงั คมและการจัดการกับอารมณ์ ทัง้ รายบุคล รายกลมุ่ และชมุ ชน เพ่อื ใหก้ ารฟนื้ ฟสู มรรถภาพทักษะตา่ งๆดีขึน้ โดยฝกึ ทกั ษะการสร้างสัมพันธ์ภาพ การสรา้ งความไวว้ างใจ และการอย่รู ่วมกบั ผู้อน่ื ในสังคม ผา่ นกจิ กรรมต่างๆ เช่น การสรา้ งสรา้ งสมั พนั ธ์ภาพ (ดว้ ยกิจกรรมการแลกป้ายชอ่ื ) เพอื่ นท่ฉี นั ร้จู ัก คน้ หาข้อดีของผอู้ นื่ การท�ำงานรว่ มกนั ผา่ นกิจกรรมการท�ำงานร่วมกนั ผา่ นกจิ กรรม Art Therapy ทักษะทางสังคม ผา่ นกจิ กรรมทกั ษะการเตอื น ทกั ษะการตดั สนิ ใจ ทกั ษะการจัดการกบั อารมณเ์ ช่นการจดั การกบั ความโกรธ การพัฒนาคุณค่าในตนเองผ่านกจิ กรรมตราประจ�ำตวั ใจเขาใจเรา การดแู ลอารมณ์ของตนเองผ่านกิจกรรม การด์ อารมณ์ คิดแบบไมเ่ ครียด การสรา้ งความภาคภูมใิ จผ่านกิจกรรมการโฆษณาตัวเอง ต้นไม้แหง่ ความส�ำเรจ็ และใหห้ ัดน�ำเสนอ ผลงานแกผ่ มู้ าศึกษาดงู านจากการพาพนกั งานรา้ นเพอ่ื นไปศกึ ษาดงู านแล้ว ให้ผูป้ ่วยดูว่ามกั คเุ ทศนเ์ ขาน�ำเสนออยา่ งไร แล้วมาท�ำกลุ่มใหผ้ ูป้ ว่ ยแตล่ ะแผนกหดั น�ำเสนอ ให้เจา้ หนา้ ทแี่ ละเพอ่ื นวจิ ารชนื่ ขมเสนอแนะเพอ่ื พัฒนาตนเอง ใหอ้ อกรายการทวี ี ใหเ้ ขา้ กจิ กรรมเปา้ หมายของชวี ติ คือมกี ารค้นหาความหวงั การต้ังเปา้ หมายของชวี ติ และมกี ารวางแผนที่จะน�ำไปสเู่ ป้า หมายของชีวิต ความหวงั ขอนางสาวสมใจคอื อยากออกจากโรงพยาบาลเพ่ือไปด�ำรงชีวติ อสิ ระในสงั คมเชน่ คนปกติ ได้รบั การ ยอมรบั จากสงั คม ป้าหมายของชีวิต อยากมีชวี ติ ทสี่ งบสุข มชี ีวิตในสงั คมได้อยา่ งไมแ่ ปลกแยก สามารถเล้ยี งดูตนเองไดแ้ ละไม่ เปน็ ภาระแก่สงั คมและผอู้ น่ื นกั สงั คมสงเคราะห์จึงมกี ารวางแผนรว่ มกันนางสาวสมใจคอื ต้องท�ำงานฝกึ มีระเบยี บ วนิ ยั ตรงเวลา มีการเซ็นต์ชอื่ เขา้ ออกตอ้ งพฒั นาทักษะตา่ งๆ เช่น ทักษะทางสงั คมต้องปรบั ตัวร้จู กั ชว่ ยเพือ่ น ร้จู กั ยดื หยุ่นเปน็ พ่เี ลยี้ งสอนนอ้ งใหมท่ ีเ่ ขา้ มาใน แผนกเบเกอร่ี เนือ่ งจากช่วงแรกนางสาวสมใจจะไม่ยอมใหพ้ นักงานใหม่เขา้ สู่แผนกเบเกอรไี่ ดด้ ้วยวธิ ีแกล้งใชอ้ ารมณจ์ นพนักงาน ใหมต่ ้องยา้ ยแผนกใหมอ่ ยู่บ่อยๆ ข้าพเจ้าจึงฟ้นื ฟูรายบุคคลโดยการช้ีใหส้ มใจเห็นว่าการมเี พอ่ื นดอี ยา่ งไร

119 หากมีเพ่อื นมาช่วยจะมีผลดกี ับสมใจอยา่ งไร ซ่ึงสมใจตอบได้วา่ ไม่เหนอ่ื ยแตป่ ฏบิ ัตไิ มได้ ซึ่งเปน็ การยากมากในการ ฟนื้ ฟูสมรรถภาพของทกั ษะดา้ นต่างๆ แก่นางสาวสมใจ เนือ่ งจากมีปญั หาเรื่องการจดั การกบั อารมณ์อย่างมาก บางครัง้ นางสาว สมใจมีอาการก้าวร้าวกับเจ้าหนา้ ที่ แต่ขา้ พเจ้าไมไ่ ดย้ ่อทอ้ น่นั แปลว่าก่อนทีจ่ ะท�ำให้ผ้ปู ่วยมี Hope เจ้าหน้าทตี่ ้องมี Hope ก่อน ตอ้ งมีทัศนคตทิ ีด่ ใี นการท�ำงาน ตอ้ งมองว่าผปู้ ่วยสามารถพฒั นาและเจรญิ เตบิ โตไดด้ งึ จุดแข็งของเขามาใช้ส�ำหรบั สมใจมีจุด แข็งคือขยัน เรียนร้เู ร็ว มุ่งมั่น มีความรับผดิ ชอบดังน้ันนักสังคมสงเคราะห์จงึ Empowerment โดยใชว้ ธิ ชี ื่นชมบ่อย ท้ังจากนัก สังคมสงเคราะห์และผ้มู าศึกษาดูงาน แต่มกั จะช้ีใหเ้ ห็นเสมอวา่ “หนเู ปน็ คนเกง่ ท�ำขนมอรอ่ ย สะอาดมแี ต่คนช่นื ชม ตอนนี้ Order เข้ามาเยอะ ถ้าหนมู ีลูกนอ้ ง หนูจะไมเ่ หนื่อย ไมต่ ้องท�ำเองทุกอย่าง ใหล้ ูกนอ้ งช่วยชา่ งวสั ดุอปุ กรณก์ ไ็ ด้ การท่ีจะเป็นคนเก่งไม่ จ�ำเป็นจะต้องเกง่ คนเดียว ถา้ หนสู อนน้องได้คนอนื่ จะจะมองวา่ หนูเก่งมากขึ้นสอนนอ้ งได้ หนกู ย็ ังเปน็ คนเก่งเหมือนเดมิ ไม่ได้ถูกลดความส�ำคัญลง” ซึ่งระยะหลงั ผูป้ ่วยสามารถปรบั ตวั และมีลูกนอ้ งหลายคนและฝกึ ลกู น้องได้ และแผนในการ ออกไปด�ำรงชีวิตอิสระของสมใจ นักสงั คมสงเคราะห์ไดต้ กลงกบั สมใจว่าต้องเก็บเงินออมสักระยะหน่งึ ก่อน (เนอ่ื งจากขณะนัน้ สมใจมีเงินออมเพียง 20,000 บาท เพราะระหว่างอย่รู า้ นเพ่อื นสมใจใชเ้ งนิ รายไดบ้ างส่วนเปน็ ค่าใช้จ่ายส่วนตวั และค่าขนม ) เน่ืองจากการ ออกไปด�ำรงชวี ิตอิสระจ�ำเปน็ ต้องมคี ่าครองชพี สงู ตอนแรกสมใจเครยี ดอยากออกจากโรงพยาบาลเร็วๆ แตน่ กั สงั คมสงเคราะห์ ตกลงสมใจควรอยู่แบบผู้ปว่ ยในกอ่ นเพื่อเพิม่ เงินออม ซึง่ ร้านเพือ่ นมีระเบยี บว่าผ้ปู ่วยต้องมีบญั ชเี งนิ ฝากเพ่ือเก็บสะสมเงินออมตามศกั ยภาพ เนื่องจากผู้ป่วยแต่ละคนได้คา่ ตอบแทนไม่ เท่ากัน โดยสมใจไดค้ ่าตอบแทนตั้งแต่ 60, 70, 80, 200, 240 และ 300 บาทตามล�ำดับ (ร้านเพอ่ื นเนน้ การฟื้นฟสู มรรถภาพผา่ น การจา้ งงานดังน้ันค่าตอบแทนจงึ ไม่สูง มีการปรบั เปลย่ี นค่าตอบแทนขัน้ ตำ�่ มาตามล�ำดับจาก 50 เปน็ 60 เป็น 70 เปน็ 90 บาท ) เม่ือนางสาวสมใจมีเงินออมมากพอนักสังคมสงเคราะห์พาไปสมัครงานในสถานประกอบการและเข้าท�ำงานโดยเดินทาง ไปกลับจากหอพักบรเิ วณใกลโ้ รงพยาบาล มีการติดตามประเมินผลทงั้ ผู้ปว่ ยเป็นระยะและต่อเนื่อง โดยมมีหลายครง้ั ทนี่ างสาว สมใจอาการก�ำเริบ นกั สังคมสงเคราะห์ต้องเป็นผ้ไู ปรบั นางสาวสมใจมา admitted ในโรงพยาบาลและประสานกบั สถานประกอบ การเพื่อให้รับนางสาวสมใจท�ำงานต่อ ซง่ึ ปจั จบุ ันนาวสาวสมใจยังท�ำงานอยูใ่ นแผนก สปาอย่างรสู้ กึ มคี ุณค่าและมศี กั ดศ์ิ รขี องความ เปน็ มนุษย์เทา่ เทยี มกบั คนอนื่ มขี นั้ ตอนขบวนการรูปแบบของ ท�ำงานแบบประคับประคอง ( Supported Employment) 1. เตรยี มความพร้อมก่อนไปท�ำงาน โดยการฝึกกิจกรรมในรา้ นเพื่อนในรปู แบบของการฟนื้ ฟสู มรรถภาพรายบคุ คล รายกลุ่ม ชมุ ชน ในเร่อื ง การปฏบิ ัติตอ่ เพือ่ นร่วมงาน ผู้บงั คับบัญชา การดแู ลตนเองไมใ่ หอ้ าการก�ำเริบ ความรบั ผิดชอบตอ่ หน้าท่ีและสงั คม วธิ จี ดั การกับ ความเครยี ด เครือขา่ ยทางสงั คม เตรยี มฝึกทักษะการถูกสัมภาษณ์เร่ือง ทกั ษะการสื่อสาร วิธกี ารในการตอบค�ำถามทเ่ี หมาะสม พฤตกิ รรมและการแสดงออกที่เหมาะสม การแต่งกายทเ่ี รียบร้อยและเหมาะสม การแสดงออกทางสหี นา้ ทเี่ หมาะสมตอ่ สถานการณ์ แสดงความสนใจ และความเตม็ ใจในการท�ำงาน การเตรียมเอกสารในการสัมภาษณ์ 2. ระยะติดตามและประเมินผลระหวา่ งท�ำงาน มกี ารเยี่ยมติดตามผู้ป่วยตอ่ เนอื่ งท้ังในสถานประกอบการณ์และห้องเชน่ เพอ่ื ให้ก�ำลงั ใจ และใหก้ ารปรกึ ษาผปู้ ว่ ย และสถานประกอบการในเรอื่ งการป้องกนั การก�ำเริบและการปฏิบัตติ ่อกนั โดยจะมีเครอื ขา่ ยท่ีจะช่วยดแู ลอกี ระดบั หนึ่ง

120 โดยในสถานประกอบการณจ์ ะเป็นฝา่ ยบคุ คลชว่ ยดแู ล สว่ นหอ้ งเช่า เจ้าของห้องเชา่ จะช่วยดูแลเวลามอี าการก�ำเริบ ซึง่ มหี ลายครง้ั ทน่ี างสาวสมใจอาการก�ำเรบิ ทงั้ ในสถานประกอบการ หรอื ทห่ี อพกั เครอื ทง้ั สองแห่งจะประสานมาที่นกั สังคมสงเคราะห์เพอื่ น�ำผู้ปว่ ยไปรกั ษา นักสังคมสงเคราะห์เขา้ ไปประเมินท่ีหอพักก่อน ถ้าพามารักษาเองได้จะพามาเอง แตถ่ ้าไม่ ได้ประสานพยาบาลหอ้ งฉกุ เฉินน�ำรถโรงพยาบาลมารับเขา้ การ Admit ในโรงพยาบาล และโทรประสานกับสถานประกอบการเปน็ ระยะ เพอ่ื ใหผ้ ปู้ ว่ ยกลบั ไปท�ำงานไดเ้ หมอื นเดมิ ตดิ ตอ่ นอ้ งสาวมาเยยี่ มเพ่อื รับรูแ้ ละวางแผนดแู ลร่วมกับนกั สงั คมสงเคราะห์ นอกจากนีย้ งั ตอ้ งมกี ารตดิ ตาม พทิ กั ษ์สิทธใิ์ นเร่อื งต่างใหก้ บั ผ้ปู ว่ ยเชน่ เรื่องสทิ ธกิ ารรกั ษาของผู้ปว่ ย 2.2 นายโต้ง สบายดี (นามสมมุติ case เร่ร่อน ยากจน ) ผปู้ ว่ ยจิตเวชทอี่ ยู่ในภาวะยากล�ำบากเนื่องจากถูกไลอ่ อกจาก ครอบครวั ไมม่ ที อ่ี ยู่อาศัย ตอ้ งเร่รอ่ น เสพและขายยาเสพติดอยใู่ นชมุ ชน มีอาการทางจติ ก�ำเริบบอ่ ย เพราะใช้สารเสพติดและ ขาดยาในการรักษา ท�ำมีอาการหแู ว่ว เห็นภาพหลอน คลมุ้ คลั่งอาละวาดท�ำรา้ ยคนในครอบครวั ถูกต�ำรวจน�ำสง่ โรงพยาบาลหลาย ครัง้ ญาติปฏเิ สธรับกลับ โรงพยาบาลจึงส่งเข้ารับการอปุ การะในสถานสงเคราะหอ์ ย่ปู ระมาณ 2 ปี แต่ถกู สถานสงเคราะหส์ ่งคืน โรงพยาบาลศรีธญั ญา และไม่ขอรบั กลบั อีกเน่ืองจากมีปัญหาพฤตกิ รรมเกเรหนอี อกไปใชเ้ สพตดิ โรงพยาบาลเคยส่งไปท�ำงานป๊ัม บางจาก ในปี 2551 แตโ่ ตง้ กลบั ไปใชส้ ารเสพติด จนอาการทางจติ ก�ำเรบิ ตอ้ ง admited ในโรงพยาบาลศรธี ญั ญา วนั ที่ 10 พฤศจิกายน 2552 เม่ืออาการทางจิตทุเลาเจา้ ของปม๊ั ปฏิเสธรบั กลับ และสถานสงเคราะห์ปฏเิ สธรบั เนือ่ งจากใชค้ วามรุนแรง และใชส้ ารเสพตดิ ในสถานสงเคราะห์ ทมี สหวชิ าชพี จึงส่งเขา้ รบั การฟ้ืนฟสู มรรถภาพทางสังคมและอาชีพ ณ รา้ นเพ่อื น แตห่ ลงั จากได้รับการฟ้นื ฟูสมรรถภาพ ณ รา้ นเพ่ือนโรงพยาบาลศรธี ัญญา ด้วยความม่งุ มัน่ ทมุ่ เทของข้าพเจ้า ส่งผล ใหน้ ายโต้ง มีทกั ษะการใชช้ วี ติ ประจ�ำวนั ทักษะการเรียนรู้ ทักษะทางสังคม ทักษะทางอาชีพ จนสามารถด�ำรงชีวิตอิสระ ได้มี คุณภาพชวี ิตทีด่ ีขนึ้ มีศักดิ์ศรีความเปน็ มนุษยเ์ ท่าเทียมผ้อู น่ื มีอาชพี มีรายได้ มภี รรยา มคี รอบครัวใหม่ทอ่ี บอ่นุ ไดร้ ับการยอมรบั จากครอบครวั เดิมคือบดิ าทจ่ี ากกันมามากกว่า 10 ปี ตอนแรกบิดาจ�ำไมไ่ ด้ โต้งบอกโต้ง คอื ลูก เมื่อบดิ าทราบวา่ โต้งสามารถดแู ล ตนเองได้ ไมใ่ ชย้ าเสพตดิ มีภรรยาท่ีดแู ลกันได้กด็ ใี จ และยอมรับโต้งโดยท�ำพิธผี ูกข้อมอื ผกู้ บั ภรรยา รวมทั้งใหเ้ งินและของใช้ และใหโ้ ตง้ กลับมาหาครอบครัวบ่อยๆ โต้งได้แวะมาหาขา้ เจา้ ท่รี ้านเพ่อื นเพือ่ น�ำสายสญิ จน์ท่บี ิดาผูกขอ้ มือมาให้ดูและโตง้ บอกวา่ “ชวี ิตเดมิ ของตนเหมือนกอ้ นกรวดท่คี นโยนทงิ้ ขว้างแต่ปจั จุบันชีวติ ผมถูกเตมิ เต็มแล้ว ปจั จบุ ันรู้สึกดีใจภูมิใจ มีคณุ คา่ ใน ตนเอง มคี วามหวัง มีพลังชีวิต อยากพฒั นาตนเอง ขยันท�ำงานเก็บออมเงิน เพอื่ อนาคต” โดยเวลาปกติโต้งจะท�ำงานในสถาน ประกอบการส่วนนอกเวลาจะเปิดร้านขายกาแฟและชาเขยี วในตลาดนดั กับภรรยา ไมก่ ลับไปใชส้ ารเสพติดอกี ไม่ readmit มาเกอื บ 3 ปี ได้รับการคดั เลือกผ้บู กพรอ่ งทางจติ ให้ จากสมาคมออกTV รายการพลงั ใจไรข้ ดี ตอนปิดโอกาสให้ผบู้ กพรอ่ งทางจติ หารายได้ Spirit of mind Season 2 ตอน 10 ช่องTNN 24 และเปน็ ตวั แทนของผ้ปู ว่ ยจิตเภทท่ีไดร้ บั การฟื้นฟสู มรรถภาพและประสบความ ส�ำเร็จไดร้ บั การจ้างงานในสถานประกอบการเปน็ วทิ ยากรเร่อื ง Interview success “I know You can do it เพราะเรารู้ ...คณุ ท�ำได”้ ในงานวิชาการเร่ือง “Hope &Recovery” 12 พฤษภาคม 2559 ณ สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเดจ็ เจ้าพระยา ซ่งึ เปน็ การ เตมิ เตม็ ชวี ติ ได้ วธิ ีการชว่ ยเหลอื การสนบั สนุนใหน้ ายโต้งเกดิ การเปลย่ี นแปลง ความหวงั อัตตาลกั ษณ์ ความหมายและความรับผิดชอบตอ่ ตนเอง โดยการช่วยใหน้ ายโต้งเข้าใจและยอมรับการเจ็บปว่ ย มีการวางแผนและด�ำเนนิ การรว่ มกนั ระหวา่ งนายโต้งกบั Job Coach ในการคน้ หาความหวงั อัตลักษณ์ สามารถปรบั ตวั กบั ความเจ็บปว่ ยใหไ้ ด้ มกี ารใหค้ วามหมายใหม่ของชีวิตและมีความรับผิดชอบ ต่อตนเอง สามารถหาความชว่ ยเหลือและการสนบั สนนุ เมือ่ จ�ำเปน็ ได้ มองเหน็ คุณค่าของตนเอง ไมก่ ลับไปใช้สารเสพติด มีงานท�ำ มีรายได้สามารถเล้ยี งดตู นเองได้มีทอี่ ยอู่ าศัยและสามารถกลับมาท�ำบทบาทของตนเองเช่นคนปกติ ดังน้ี

121 เมอ่ื ได้รับการส่งต่อนายโต้งจากแพทย์ นักสังคมสงเคราะหค์ ัดกรองวา่ สมัครใจเข้ารบั การฟื้นฟสู มรรถภาพไหม เม่อื นาย โต้งสมัครใจ นกั สงั คมสงเคราะห์ปฐมนิเทศ เรือ่ งกฎ ระเบยี บ ลกั ษณะงาน วธิ กี ารฟนื้ ฟูสมรรถภาพ โดยวันปฐมนิเทศ สมั ภาษณ์ ประวตั ิ ประเมินสมรรถนะทางจติ ดว้ ยแบบประเมินสมรรถนะทางจิต ประเมินคณุ ภาพชวี ิตด้วยแบบประเมินคณุ ภาพชวี ติ ของกรม สุขภาพจติ ให้ทดลองงาน 12 วัน เม่ือผา่ นการประเมนิ เข้ารบั การฟน้ื ฟสู มรรถภาพครัง้ แรกในแผนกล้างรถ ไดร้ บั ค่าตอบแทน วนั ละ 70 บาท มชี ุดฟอรม์ พนักงาน มีอาหารกลางวันเลย้ี งฟรี ข้าพเจ้ารว่ มกับนายโต้งรว่ มกนั วางแผนในการค้นหา Hope ความหมายและความรับผดิ ชอบต่อตนเอง และเป้าหมาย ในการด�ำเนินชีวิต ระหวา่ งฟน้ื ฟสู มรรถภาพสมรรถภาพมีการฝกึ ทกั ษะตา่ งๆ เพ่มิ ทงั้ รายบคุ ล รายกลุ่ม ในเร่อื งทกั ษะการสร้าง สัมพันธภ์ าพ ทกั ษะการอยู่รว่ มกับผ้อู ื่นในสังคม ผา่ นกิจกรรมต่างๆเช่น การแลกปา้ ยช่อื เพอื่ นที่ฉนั รจู้ ัก ค้นหาข้อดขี องผอู้ น่ื ทกั ษะการท�ำงานร่วมกัน ผา่ นกจิ กรรมการท�ำงานร่วมกัน และ Art therapy ทักษะทางสังคม ผ่านกจิ กรรมทักษะการเตือน ทักษะ การตดั สนิ ใจและปฏเิ สธเพือ่ มีทักษะการปฏิเสธการใช้สารเสพติด ทักษะการจัดการกับอารมณ์เช่นทกั ษะการจัดการกับความโกรธ การพัฒนาคุณคา่ ในตนเองผา่ นกจิ กรรมตราประจ�ำตวั ใจเขาใจเรา การดูแลอารมณ์ของตนเองผา่ นกิจกรรม การ์ดอารมณ์ คิดแบบไม่เครยี ด การสรา้ งความภาคภมู ใิ จผ่านกิจกรรมการโฆษณาตัวเอง ต้นไม้แหง่ ความส�ำเรจ็ และใหห้ ดั น�ำเสนอผลงานแกผ่ ู้ มาศึกษาดงู านท้ังภายในและภายนอก จากการพาพนักงานรา้ นเพื่อนไปศกึ ษาดูงานแล้วใหศ้ ึกษาดวู า่ มักคุเทศน์ของหน่วยงานนัน้ ๆ น�ำเสนอผลงานอยา่ งไร แลว้ ท�ำกลมุ่ พนกั งานแต่ละแผนกหัดน�ำเสนอให้เจา้ หน้าทแี่ ละเพือ่ นวิจารณ์ ช่นื ชม เสนอแนะเพือ่ พัฒนา ตนเอง แตโ่ ตง้ มปี ัญหาทแ่ี ตกตา่ งจากผอู้ ื่นเรอื่ งการใช้ยาเสพติด การออมเงิน การขาดความอบอุ่นจากครอบครัว นักสงั คมสงเคราะหจ์ งึ ต้องใหค้ วามรู้เรอ่ื งโทษของยาเสพติด และฟื้นฟสู มรรถภาพทกั ษะการตัดสินใจ ทักษะการปฏเิ สธ การออม เงนิ โดยใหเ้ ปดิ บัญชีธนาคารเพ่อื ออมเงนิ เงินสว่ นทีเ่ หลอื ใช้ การเสริมคุณค่าในตนเองเพื่อเตมิ เต็มชวี ติ จากปญั หาการขาดความ อบอ่นุ ในครอบครวั โดยการ Empowerment นายโต้งด้วยการให้ก�ำลังใจ ชมเชยบ่อยๆ เป็นท่ีปรกึ ษาเวลานายโต้งไม่สบายใจ ขา้ พเจ้าร่วมกับนายโต้งคน้ หาความหวงั เป้าหมายในชีวติ และวางแผนเพือ่ ไปสเู่ ปา้ หมายในชีวติ นายโตง้ มคี วามหวงั คืออยากออก ไปด�ำรงชวี ิตอสิ ระ ไมก่ ลับไปใชส้ ารเสพตดิ อีก เปา้ หมายของชวี ิตคอื มีอาชพี มเี งนิ ออม สามารถดูแลตนเองได้ ได้รับการยอมรบั จากครอบครวั เดิม ดงั นั้นเมือ่ นายโต้งสามารถดแู ลตนเองได้ มคี ณุ ภาพชวี ิตดขี น้ึ ข้าพเจ้าจงึ ไดค้ ้นหางานและพานายโตง้ ไปย่นื เอกสาร ประกอบการสมคั รงานสถานประกอบการแห่งหนึ่ง ในต�ำแหนง่ พนกั งานคลังสินค้า ขา้ พเจา้ เป็นพ่ีเลี้ยง ฝึกการเตรยี มตัวกอ่ นสมั ภาษณ์งาน เรื่องมารยาททเี่ หมาะสม ทักษะการส่อื สาร วธิ กี ารในการตอบ ค�ำถามท่เี หมาะสม พฤติกรรมและการแสดงออกทเ่ี หมาะสม การแตง่ กายทเี่ รยี บรอ้ ยและเหมาะสม การแสดงออกทางสหี นา้ ท่ี เหมาะสมตอ่ สถานการณ์ แสดงความสนใจและความเต็มใจในการท�ำงาน การเตรียมหนงั สือรบั รอง บตั รผู้พกิ าร/ประวตั ขิ อง ผูป้ ว่ ย ชว่ ยใหก้ ารปรกึ ษาในการกรอกขอ้ มูลเอกสารประกอบการสมคั รงานของสถานประกอบการ พาผู้ป่วยเข้ารับการสมั ภาษณโ์ ดยผูจ้ ัดการฝา่ ยบคุ คล หลังการสัมภาษณ์บรษิ ัทยนิ ดีรบั ผปู้ ว่ ยเขา้ ท�ำงาน จึงส่งผู้ ป่วยเข้าท�ำงานในสถานประกอบการณ์โดยใหท้ ดลองท�ำงานไป-กลบั แบบผูป้ ่วยใน นาน 1 เดือน โดยก่อนท�ำงานนัก สงั คมสงเคราะหต์ อ่ รองเร่ืองค่าตอบแทนและเวลาท�ำงาน โดยขอใหน้ ายโต้งท�ำเฉพาะกะเช้า ชว่ งเวลา 7.00-15.00 น.เนอ่ื งจากตอ้ งรบั ประทานยาจติ เวช ท�ำงานวันจันทร์ – วันเสาร์ ได้คา่ ตอบแทน วันละ 300 บาท หากไม่สายจะไดเ้ บ้ียขยัน เดอื นละ 200 บาท มที ดลองงาน 3 เดือน หากผา่ นจะไดเ้ งนิ เดือนๆ ละ 9,000 บาท มีเบี้ยขยนั ไดเ้ สือ้ แบบฟอร์ม ฟรี 2 ตัว สน้ิ ปีไดเ้ งินโบนสั เงนิ เดอื นขน้ึ ตามความสามารถทกุ ปี

122 โดยทุกเย็นหลังเลกิ งานนายโต้งต้องมาพูดคยุ กับข้าพเจ้าท่ีรา้ นเพื่อนทกุ วนั เพอ่ื ประเมนิ ผลการท�ำงานและ ปัญหาทีพ่ บ เพ่อื วางแผนแกไ้ ขและมีการติดตามดแู ลในสถานประกอบการอย่างตอ่ เนือ่ ง ขา้ พเจา้ มกี ารให้ความรแู้ ละการให้ ค�ำปรกึ ษาแกน่ ายโตง้ เรื่องการใชแ้ ละออมเงนิ การเดินทางและการแบ่งเวลา การใช้ชวี ติ ในสงั คม การตดั สนิ ใจ การแสดงออก – พูดคุย การสรา้ งสัมพันธภาพกับผรู้ ่วมงาน การแตง่ กายท่เี หมาะสม เสอื้ ผา้ เรยี บรอ้ ยสะอาด การดแู ลความสะอาดของตวั เอง ทา่ ทางดี ท่าทางและการกระท�ำเป็นผใู้ หญ่ การรับประทานยา การใหค้ วามรแู้ ละการให้ค�ำปรึกษา (สถานประกอบการ) เร่ืองการเข้าใจความเจบ็ ป่วยทางจติ เวชและสภาพของ ความเจ็บป่วย ติดตามการรบั ประทานยาของผู้ป่วยสามารถค้นหาความเปล่ยี นแปลง /อาการก�ำเริบของผปู้ ว่ ย รู้วธิ ีการจัดการ เมอ่ื มีปญั หาเกดิ ขึน้ กับผู้ป่วย หลังนายโตง้ ท�ำงานได้ 1 เดอื น ขา้ พเจ้าได้ให้นายโต้งจ�ำหน่ายจากผปู้ ่วยในของโรงพยาบาลศรธี ัญญา ไปด�ำรงชีวิต อิสระในสงั คม โดยใหก้ ารสนบั สนนุ ทงั้ ของใชใ้ นชวี ิตประจ�ำวันและเงินคา่ เชา่ ห้องเดอื นละ 2,000 บาท เปน็ เวลา 1 ปี โดย ขา้ พเจา้ มีการเตรียมความพรอ้ มเร่อื งห้องเชา่ และสถานประกอบการและติดตามประเมนิ ผลเป็นระยะๆ นกั สงั คมในบทบาท ของ Job Coach ตอ้ งเปน็ ตวั เชอ่ื มระหวา่ งผปู้ ว่ ยกบั นายจา้ งในสถานประกอบการ โดยการใหค้ วามสนบั สนนุ ทง้ั สอง ฝา่ ยตลอดขบวนการของการจา้ งงาน สนบั สนนุ กบั ผปู้ ว่ ยตลอดตอ่ เนอื่ งตง้ั แตไ่ ดง้ านในเรอ่ื งประเมนิ ความสามารถการ สนบั สนนุ ทกั ษะทางสงั คม คน้ หาสถานประกอบการ การสนบั สนนุ ทางธรรมชาติ ตอ้ งจบั คผู่ พู้ กิ ารกบั งานทเ่ี หมาะสม ใหก้ ารสนบั สนนุ การท�ำงาน การคอ่ ยๆ ลดความชว่ ยเหลอื ลง สนบั สนนุ ผปู้ ระกอบการใหส้ ขุ ภาพจติ ศกึ ษาแกส่ ถาน ประกอบการวา่ ผปู้ ว่ ยท�ำงานไดไ้ มอ่ นั ตราย ตอ้ งชว่ ยเหลอื ตลอดเวลา ทง้ั ขบวนการ เพอื่ ลดความวติ กกงั วล และStigma และตอ้ งเชอื่ วา่ ผรู้ บั บรกิ ารสามารถท�ำงานได้ มที กั ษะความสามารถในการสนบั สนนุ ผรู้ บั บรกิ ารและนายจา้ ง ทกุ คนมี ศกั ดศ์ิ รคี วามเปน็ มนษุ ยเ์ ทา่ เทยี มกบั คนอน่ื มคี วามรเู้ รอ่ื งสทิ ธผิ ปู้ ว่ ยวฒั นธรรมและผลประโยชนท์ ป่ี ระสานกนั ส�ำหรบั การท�ำงานของผรู้ บั บรกิ าร มที ศั นคตกิ ารสนบั สนนุ การสรา้ งแรงจงู ใจ การท�ำงานเชงิ รกุ ตอ้ งหาเครอื ขา่ ยทดี่ กี บั องคก์ รเอกชน และองคก์ รอน่ื ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ทสี่ �ำคญั ตอ้ งมคี วามหวงั วา่ ผปู้ ว่ ยสามารถพฒั นาได้ โดยตอ้ งใหก้ �ำลงั ใจ ให้ โอกาส ใหเ้ วลาเพอ่ื ใหผ้ ปู้ ว่ ยมที ยี่ นื ในสงั คมเฉกเชน่ คนปกติ

123 รายชอ่ื คณะท�ำงาน 1. นางสาวราณี ฉายนิ ทุ นกั สงั คมสงเคราะห์ เชย่ี วชาญ ส�ำนกั วชิ าการสขุ ภาพจติ 2. นางไพลนิ ปรชั ญคปุ ต์ นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการพเิ ศษ โรงพยาบาลจติ เวชขอนแกน่ ราชนครนิ ทร์ 3. นางสาววรรณมณี รวมจติ ร นกั สงั คมสงเคราะหป์ ฏบิ ตั กิ าร โรงพยาบาลจติ เวชขอนแกน่ ราชนครนิ ทร์ 4. นางวรฎั ฐา เจรญิ นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการพเิ ศษ โรงพยาบาลยวุ ประสาทไวทโยปถมั ภ์ 5. นางธริ ดา ศรที องสขุ นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการ โรงพยาบาลยวุ ประสาทไวทโยปถมั ภ์ 6. นางสาวนนั ทนิ ี เอยี่ มยงั นกั สงั คมสงเคราะห์ โรงพยาบาลยวุ ประสาทไวทโยปถมั ภ์ 7. นางสาวสรุ ยี ์ บญุ เฉย นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการพเิ ศษ โรงพยาบาลศรธี ญั ญา 8. นางสาวภญิ ญดา ทนั วนั นกั สงั คมสงเคราะห์ ช�ำนาญการ โรงพยาบาลสวนปรงุ 9. นางสาวปดิ าพร อยเู่ ยน็ นกั สงั คมสงเคราะหป์ ฏบิ ตั กิ าร โรงพยาบาลสวนปรงุ 10. นางสาวอรพรรณ ชมชน่ื นกั สงั คมสงเคราะหป์ ฏบิ ตั กิ าร สถาบนั ราชานกุ ลู 11. นางสาวรงุ่ ฟา้ แสงพรมชาลี นกั สงั คมสงเคราะห์ สถาบนั กลั ยาณร์ าชนครนิ ทร์ 12. นางสาวเบญจภรณ์ บญุ อม่ิ ยงิ่ นกั สงั คมสงเคราะห์ สถาบนั กลั ยาณร์ าชนครนิ ทร์ 13. นางอไุ รวรรณ เกดิ สงั ข์ นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการพเิ ศษ โรงพยาบาลสวนสราญรมย์ 14. นางกฤตยา เพชรพยาบาล นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการ โรงพยาบาลสวนสราญรมย์ 15. นางสาวฐานติ า พลู สวา่ ง นกั สงั คมสงเคราะห์ โรงพยาบาลพระศรมี หาโพธิ์ 16. นางนทั ธมน ชาตพิ ดุ ซา นกั สงั คมสงเคราะห์ โรงพยาบาลจติ เวชนครราชสมี าราชนครนิ ทร์ 17. นางสาวอรุ ชา แซว่ อ่ ง นกั สงั คมสงเคราะห์ โรงพยาบาลจติ เวชสงขลาราชนครนิ ทร์ 18. นางสาวอรวรรณ แกว้ อนนั ต์ นกั สงั คมสงเคราะห์ โรงพยาบาลจติ เวชสระแกว้ ราชนครนิ ทร์ 19. นายอนนั ต์ ทองพลิ า นกั สงั คมสงเคราะห์ โรงพยาบาลจติ เวชนครสวรรคร์ าชนครนิ ทร์ 20. นางสจุ ริ า เนาวรตั น์ นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการเชยี่ วชาญ สถาบนั จติ เวชศาสตรส์ มเดจ็ เจา้ พระยา 21. นางสาวศนั สนยี ์ ตรสี าร นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการ สถาบนั จติ เวชศาสตรส์ มเดจ็ เจา้ พระยา 22. นางสาวสวุ ภา สงั ขท์ อง นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการ สถาบนั จติ เวชศาสตรส์ มเดจ็ เจา้ พระยา 23. นายสรุ ฉตั ร อโนทยั นกั สงั คมสงเคราะหป์ ฏบิ ตั กิ าร สถาบนั จติ เวชศาสตรส์ มเดจ็ เจา้ พระยา 24. นางสาวพชุ นยี ์ ศรลี ะพนั ธ์ นกั สงั คมสงเคราะห์ สถาบนั จติ เวชศาสตรส์ มเดจ็ เจา้ พระยา 25. นางสาวรววิ รรณ ศรสี ชุ าติ นกั สงั คมสงเคราะหช์ �ำนาญการพเิ ศษ กรมสขุ ภาพจติ

124