หนองบัว

๓๘๔ วถิ ีชวี ติ วฒั นธรรม อาํ เภอหนองบวั จังหวดั นครสวรรค อาชีพ ชาวบานอําเภอหนองบัว จะประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทาํ นา ทาํ ไร เปน สวนใหญและมีอาชีพอน่ื ๆ ไดแก คาขาย ทาํ ธรุ กจิ รบั ราชการ รฐั วิสาหกิจ เลี้ยงสตั วและรบั จาง เปน ตน มรดกภมู ิปญ ญาทอ งถน่ิ การบําบดั ผูต ิดยาเสพติดดว ยสมุนไพร วดั คลองสมอ อาํ เภอหนองบัว นาํ โดยพระครธู รรมสมหมาย ปย ธมั โมเจาอาวาส ไดจดั กิจกรรมคายรบั การบาํ บดั รกั ษาแกกลมุ ผตู ดิ ยาเสพตดิ โดยวธิ รี บั ประทานยาสามราก เพอื่ ขบั พษิ สารเสพตดิ ประกอบ ดว ยสมนุ ไพร ๓ ชนดิ คอื พญาไฟ, พญารากเดยี ว, โรจนทรนงดอกแดง, ซงึ่ มรี สรอ น, รสขม, รสเฝอ น ชงึ่ ระยะเวลารบั ประทาน ๓ วนั วนั ละ ๑ ครง้ั

วิถีชีวติ วัฒนธรรม อําเภอหนองบวั จงั หวัดนครสวรรค ๓๕๙ กอ นอาหารเชา ในวนั ท่ี ๔ บาํ บดั สขุ ภาพจติ โดยมกี จิ กรรมพธิ ที างศาสนา นง่ั สมาธิ ฝก จติ อบรม อธบิ ายโทษของสารเสพตดิ ใหร ะลกึ ถงึ พระคณุ บิดา-มารดาผูเขารับการบําบัดสามารถเลิกยาเสพติด และมีสุขภาพ แข็งแรง ตัวยาไดมาจาก ชมรมธรรมรกั ษา เลขท่ี ๖๔๙/๒๑ แขวงคลอง กลุมเขตบึงกลุม กรงุ เทพฯ รักษาโรคกระดูกหัก นายกลม พิมพดี อายุ ๖๔ ป อยูบานเลขท่ี ๖๖/๑ หมู ๔ ตําบล หวยใหญ อําเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค ไดรับวิชารักษาคนที่ กระดูกหัก จากบรรพบุรษุ สืบทอดตอๆกันมา ถาใครไดรบั บาดเจ็บ ถึงขั้นกระดูกหักรักษาทางไสยสาสตร คาถา โดยการเสกคาถาเปา แลวนวดดวยน้ํามันมะพราว ใหักระดูกตอตรง หลังจากนั้นก็ใชไมไผ ทาํ เปน ซีกพนั รอบทห่ี กั เรียกวาเฝอกไมไผ รกั ษามาแลวประมาณ ๒๕ ป สวนมากจะหายเปน ปกติ ประมาณรอยละ ๘๐ ของคนท่มี ารกั ษา การทําปยุ น้าํ หมักชีวภาพหอยเชอร่แี ละปลา การทําปุยน้ําหมักชีวภาพหอยเชอร่ีและปลา เปนสูตรของ นายวดั ชยั เกดิ อน ตาํ บลธารทหาร อาํ เภอหนองบวั โดยการนาํ หอยเชอร่ี และปลาประมาณ ๑๐ กิโลกรัม กากน้ําตาลหรือ โมลาส ๕ กิโลกรัม

๓๔๐๔ วิถชี ีวิต วัฒนธรรม อําเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค นาํ หอยมาบดหรอื ทบุ ใสเ ปลอื กสบั ประรดประมาณ ๒ กโิ ลกรมั นาํ ทกุ อยา ง มารวมกนั หมกั ไวใ นถงั พลาสตกิ (หา มใสใ นถงั ทเี่ ปน โลหะ) ปด ฝาใหม ดิ ชดิ หมกั ไวประมาณ ๔๕ วัน จะไดน้ําหมกั ชีวภาพท่เี ขมขน วิธีใช นําน้ําหมัก ๑ ชอนกาแฟ ผสมกับน้ําเปลา ๒๐ ลิตร ฉีดพนทุก ๗ วันหรือ ๑๕ วัน เพ่ือเรงดอก ผล และรวงขาว ไมควร ฉีดพนกบั พืชใบออน การทาํ ขวัญนาค กอ นทจ่ี ะมพี ธิ บี วชนาค จะมพี ธิ ที าํ ขวญั นาค เปน การสอนใหน าค รจู กั บญุ คณุ พอ แม ซง่ึ เปน ผใู หก าํ เนดิ โดยใชห มอทาํ ขวญั สอนเปน ทาํ นอง บคุ คลทจ่ี ะทาํ ขวญั นาคจะตอ งมคี วามสามารถทางดา นการแหลม นี า้ํ เสยี ง ไพเราะชวนฟง รูจกั ทํานองเพลงไทยเปนอยางดีเชน เพลงตับ เพลงเถา เปนตน การพรรณนาเร่มิ ตั้งแตเกิดจนโต ตอนเกิดก็ใชเพลงกลอมเดก็ ซ่ึงก็ตองเรียนรูเร่ืองเพลงกลอมเด็ก มาถึงตอนปวดทองใกลคลอด

วถิ ีชีวิต วัฒนธรรม อาํ เภอหนองบวั จงั หวดั นครสวรรค ๔๓๑๕ ตองใชเพลงโศก คนท่จี ะทํา ขวัญนาค จะตองถือศีล ๕ แตง กายดว ยชดุ สขี าว การทาํ ขวัญนาคจะไมใชพิธีสงฆ เพราะการทําขวัญนาคเปน พิธีของพราหมณ การทํา ขวญั นาคมีการเบิกบายศรี ซง่ึ กระทาํ ควบคูกันไป ในอําเภอหนองบัว หมอทําขวญั นาคทม่ี ีชอ่ื เสียงคือ นายสชุ าติ แหยมรัตน อยูบานเลขท่ี ๗๒ หมู ๖ ตาํ บลหนองกลับ อําเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค ประเพณีทอ งถิน่ ประเพณีการเกิด เดก็ ทเี่ กิดมาใหมๆ ตองนอน อยูในกระดง ใชผากระโจมเพอ่ื ไมให ยงุ กดั ในกระดง มสี มดุ ดนิ สอ และเขม็ มีความเชื่อกันวาเพื่อทําใหเด็กมีสติ ปญญาเฉียบแหลม และยกใหเปนลูกคนท่ีเลี้ยงลูกงายๆ และเวลา จะนาํ เดก็ ลงจากบานใชดินหมอปายทห่ี นาผากเดก็ เพราะเชอ่ื วาจะชวย ปกปองกันไมใหผีทักหรือปองกนั การเจบ็ ปวย

๓๔๔๒ วิถีชีวติ วัฒนธรรม อําเภอหนองบวั จังหวดั นครสวรรค ประเพณีตดั เสา-ปก ธง ประเพณีตัดเสา-ปกธง เปนประเพณีทองถ่นิ ทีอ่ ําเภอหนองบวั ชาวบานจะทําพิธีติดตอกับบรรพบุรุษ หรือญาติพ่ีนองท่ีลวงลับไปแลว ในตอนเย็นวันแรม ๑๔ คํ่า เดือน ๔ โดยนําทรายและน้ําอยางละถัง ไปรวมกนั ทวี่ ดั เพอื่ กอ เจดยี ท ราย ซงึ่ ถอื วา เปน สญั ลกั ษณข องพระพทุ ธเจา แลวโรยดวยแปงหอม น้ํามันหอม ประดับตกแตง ดวยดอกไมที่มีใน ทองถนิ่ ใชไมเนื้อออนปลายแหลมทาดวยขมิ้น ยาวประมาณ ๑ ศอก ปก ลงบนกองทราย พระสงฆเ จรญิ พระพทุ ธมนตเ ยน็ รงุ เชา วนั แรม ๑๕ คา่ํ เดอื น ๔ เวลาประมาณ ๐๖.๐๐ น. ชาวบา น จะนาํ เสาไมไ ผย าวประมาณ ๒ เมตร ปลายเสา ทําเปน ลักษณะไมกางเขนสาํ หรับขึงผาโจงกระเบน ผาขาวมา จีวร จากน้ันนาํ เคร่ืองอุปโภคบริโภค เชน นมขน ผงซักฟอก ยาสฟี น สบู แชมพสู ระผม เสือ้ ผา กางเกง แขวนไวท ป่ี ลายคาน จนถงึ ประมาณ ๐๙.๐๐ น. พระภกิ ษจุ ะทาํ พิธี “ปลงเสา” โดยปลดของทแ่ี ขวน ไวแ บง ใหพ ระภกิ ษเุ ปน ปจ จยั ไทยธรรม สาํ หรบั ของทไ่ี มจ าํ เปน ตอ พระภกิ ษุ ก็จะมอบใหชาวบานทย่ี ากจนตอไป

วถิ ีชีวติ วัฒนธรรม อาํ เภอหนองบวั จังหวัดนครสวรรค ๓๔๕๓ ประเพณีบวชนาคหมู ประเพณีบวชนาคหมู อาํ เภอหนองบวั ประเพณกี ารบวชนาคหมอู าํ เภอหนองบวั มขี นึ้ ในป พ.ศ. ๒๕๖๐ (จนถึงขณะนี้เปน เวลา กวา๙๐ ป เมอื่ พระครนู ิวาสธรรมขนั ธ (หลวงพอ เดมิ ) ไดส รา งและพฒั นาวดั หนองกลบั ไดช กั ชวนชาวบา นใหน าํ บตุ รหลาน มาบวชพรอ มๆกนั หลายๆรปู เพอื่ ความสะดวก ประหยดั และแสดงความ สามัคคีในทองถน่ิ พิธีนี้เร่มิ จากทีพ่ อ แม นําบตุ รหลานมาฝากวัด ๒-๓ เดือน เพือ่ ใหเรียนรู จริยวัตรของพระสงฆ และฝกทองขานนาคใหพรอมกันและ ถูกตองแมนยํา เมื่อถึงวันบวชซึ่งกําหนดไวเปนวันท่ี ๙ กุมภาพันธ

๓๔๔ วถิ ีชีวิต วัฒนธรรม อําเภอหนองบวั จงั หวดั นครสวรรค ของทกุ ป จะปลงผมนาค นาคจะแตงตัวดวยผานุงสีมวง หมสไบสีขาว สวมลมุ พกุ ทีศ่ รีษะ รปู รางคลายๆชฎา สวมแวนตาดํา วนั แหนาค จะนาํ นาคทแี่ ตง ตัวอยางสวยงามขึ้นคานหามที่ใช ไมไ ผท าํ เปน แคร รปู สเ่ี หลยี่ มประดบั ดวยกระดาษสีที่สวยงาม มีขบวน แหด ว ย แตรวงหรอื กลองยาวปจ จบุ นั ใชแ คน สง่ิ ทขี่ าดไมไ ดค อื ผใู หญแ ละ ญาติ จะเดนิ เกาะคานหามพรอ มดว ย พอเพลง แมเพลงรองเพลงแหนาค

วิถีชวี ิต วฒั นธรรม อาํ เภอหนองบวั จังหวัดนครสวรรค ๔๓๕ เน้ือรองจะรําพันถึงหัวอกหัวใจของหญิงสาวท่ีพอนาค จะไปบวช ส่ัง เสียใหตั้งใจปฏิบัติธรรม มีการทําขวัญนาคหรือนิมนตพระมาเทศน มี การต้ังบายศรีสูขวัญจากนั้นนํานาคไปอุปสมบทโดยนาคนั่งเสลี่ยม คานหาม พิธีกรรมอน่ื เหมือนกบั การบวชนาคโดยท่วั ไป รกุ ขมรดก ลาน สถานที่ วัดทรพั ยยอย หมูท่ี ๘ ตาํ บลทุงทอง อาํ เภอหนองบวั จังหวัดนครสวรรค อายุ ประมาณ ๘๐ ป ขนาด เสนรอบวง - ซม. (โดยประมาณ) ความสงู ๑๕ เมตร (โดยประมาณ)

๓๔๔๖ วถิ ชี วี ิต วฒั นธรรม อําเภอหนองบวั จังหวดั นครสวรรค ประวัติของตนไมโดยสงั เขป ลาน เปนพันธุไมดึกดําบรรพหรือพันธุไมด้ังเดิมของไทย ชอบขึ้นในที่มีอากาศชื้นเย็น มีฝนตกชุก ปรับตัวเขากับสภาพแวดลอม ไดดีในดินที่มีความช้ืนสูง จังหวัดนครสวรรคพบมากท่ีอําเภอหนองบัว ชาวบานในละแวกปาลาน ใชประโยชนจากใบและผลของตนลาน นาํ มา สานหมวก หรอื นาํ ไปมดั พชื ผลทป่ี ลกู ไว สว นผลนาํ มารบั ประทานได ผล เมอื่ แกแ ลว จะรว งหลน ลงพน้ื ดนิ แลว จะงอกเปน ตน ลานเลก็ ๆ มากมาย เจา ของ (หนวยงาน/บคุ คล) วัดทรัพยยอย ผใู หขอมูล ผูใหญบานหมูท่ี ๘ ตําบลทุงทอง อําเภอหนองบัว

วิถีชวี ติ วฒั นธรรม อาํ เภอหนองบวั จังหวัดนครสวรรค ๓๔๗๕ ๖บทท่ี แหลงทองเทย่ี วเชิงวฒั นธรรม สถานที่แหลง ทองเทย่ี วเชิงวฒั นธรรม วดั หนองกลับ (วดั หนองบัว) สรางเมื่อ พ.ศ. ๒๓๖๓ ตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหลานภาลัย รัชกาลที่ ๒ ไมปรากฏนามผูสราง จาก คําบอกเลากลาวไววา บริเวณท่ีสรางวัดหนองกลับในสมัยสงคราม

๓๔๔๘ วถิ ชี ีวิต วฒั นธรรม อําเภอหนองบวั จังหวัดนครสวรรค เวียงจันทนเปนที่ต้ังคายของชาวหนองบัว-หนองกลับ เพื่อปองกันทัพ เวยี งจนั ทนท ผ่ี า นมา ดว ยหมบู า นทตี่ ง้ั มานานจงึ มวี ดั เกา ชอื่ วดั หนองมว ง ที่ต้ังอยูตําบลหนองกลับ และวัดสระมะนาวต้ังอยูตําบลหนองบัว เมื่อ ชาวบานต้ังคาย ณ วัดหนองกลบั จึงตองยายวัดทั้งสองตามไปดวย จึง มวี ดั ๒ วดั อยตู ิดกนั สมยั นน้ั เรยี กวา วดั นอกกบั วดั ใน ตอมาพระภิกษวุ ดั ในเกิดเปนโรคหามีพระภิกษุมรณภาพ พระภิกษุที่เหลือจึงยายไปอยู วดั นอก (วดั หนองกลับปจจุบัน) ตั้งแตนั้นมาวัดท้ังสองจึงรวมกัน และ ไดช่ือวาวัดปทุมคงคาตอมาไดเปล่ียนเปนวัดหงสเน่ืองจากมีเสาหงส ตั้งอยูหนาวัด เดิมวดั นี้อยูในจงั หวดั พิจิตร คร้ันเจาเมืองพิจิตรมาตรวจ ราชการจงึ เปลย่ี นชอื่ วดั ใหเ หมอื นกบั ชอ่ื หมบู า นวา “วดั หนองกลบั ” และ เหตุที่วาวัดอยูติดกับหมูบานหนองบัว ปจจุบันชาวบานจึงนิยมเรียกช่ือ วัดอีกชื่อหนึ่งวา “วัดหนองบัว” แตต้ังอยูในเขตตําบลหนองกลับ เม่ือ คราวทางราชการต้ังก่ิงอําเภอหนองบัว จึงโอนตําบลหนองกลับจาก อําเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตรมาข้ึนกับจังหวัดนครสวรรค ภายใน บรเิ วณวดั มวี หิ ารหลวงพอ เดมิ เปน ทป่ี ระดษิ ฐานรปู หลอ “หลวงพอ เดมิ ” ขนาดเทา องคจ รงิ ซง่ึ เปน ทเี่ คารพบชู าของคนอาํ เภอหนองบวั และคนใน วงกวา ง จนถกู ยกยอ งวา เปน “เทพเจา แหง เมอื งสแ่ี คว” และยงั มพี พิ ธิ ภณั ฑ วดั หนองกลบั ทเ่ี กบ็ รวบรวมของเกา แกไ วม ากมาย อาทิ พระพทุ ธรปู สมยั ตา ง ๆ เครอ่ื งลายคราม สมดุ ขอ ยโบราณ และของใชใ นครวั เรอื นโบราณ โดยจัดไวเปนหมวดหมู

วถิ ชี ีวิต วัฒนธรรม อาํ เภอหนองบัว จังหวดั นครสวรรค ๓๔๕๙ เขาพระ เขาพระเปนดินแดนมหัศจรรยท่ีมีทรัพยากรอันทรงคุณคา เปนเขาหินแกรนิตสีชมพทู ้ังลกู ยงั มีหินสีดํา และหินมรกต บนยอดเขา มีหินกอนสีชมพูขนาดมหึมาวางเรียงรายทับซอนกันเดนตระหงาน อยา งนา มหศั จรรย ซงึ่ เปน จดุ ชมววิ อยหู ลายจดุ ทสี่ ามารถมองเหน็ ทวิ ทศั น อันสวยงามของอําเภอหนองบัว การข้ึนสูหินกอนบนสุดของเขาตอง ปน ปา ยไปตามกอ นหนิ เทนิ ขนาดใหญ ตอ งผา นซอกเลก็ ๆ กวา งประมาณ ๑ ฟตุ เปน รอยท่หี ินสองกอนชนตอกนั แตไมสนิท คนทีจ่ ะผานซอกหินนี้ ไดไมวาจะผอมหรืออวน ถามีบุญตั้งจิตอธิษฐานก็สามารถลอดผาน หินนี้ไปได เปนเรื่องนาอัศจรรย เขาพระจึงเหมาะสําหรับนักทองเที่ยว ทชี่ น่ื ชอบการผจญภยั ทท่ี า ทา ยความสามารถตอ การพสิ จู นค วามสวยงาม ของยอดเขาพระ-เขาสงู แหง น้ี บนยอดเขาเปน ทปี่ ระดษิ ฐานพระพทุ ธรปู ปางเชียงแสนและรอยพระพุทธบาทที่ชาวบาน นับถือมาก มีสวนหิน

๓๕๐๔ วิถชี ีวิต วฒั นธรรม อาํ เภอหนองบวั จงั หวดั นครสวรรค กวางประมาณ ๕๐ ตารางวา มีถ้ําลึกประมาณ ๓๐ เมตร กวาง ๒ เมตร เปนท่ีอาศัยของ คางคาวจํานวนมาก มีพันธุไมนานาชนิดที่นาศึกษา เชน ปาลาน นอกจากนี้ยังมีโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาํ ริ ไดแก อางเก็บนํ้าหลวงพอไกร อางเกบ็ น้ําคลองไมแดง และอางเกบ็ นํ้าคลอง วงั เหียง ...

วถิ ีชีวิต วฒั นธรรม อําเภอหนองบัว จงั หวัดนครสวรรค ๕๓๑๕ บรรณานุกรม คณะสาธารณสขุ ศาสตร มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล. (๒๕๕๐). จงั หวดั นครสวรรค. แหลงท่มี า : http://www.ph.mahidol.ac.th/2551/html/body- nakornsawan.html. (ออนไลน) สืบคนเมอ่ื : ๖ ก.พ. ๒๕๖๓ เจ. วลิ เลยี่ ม สกนิ เนอร (เขยี น) ชาญวทิ ย เกษตรศริ ิ (บรรณาธกิ ารแปล). (๒๕๒๙). สงั คมจนี ในประเทศไทย : ประวตั ศิ าสตรเ ชงิ วเิ คราะห. กรงุ เทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช. โบราณคดแี ละพพิ ธิ ภณั ฑส ถานแหง ชาตทิ ี่ ๕ สโุ ขทยั ,สาํ นกั งาน,รายงาน การสาํ รวจบานหวยถว่ั ใต อําเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค (ม.ป.ท.) ๒๕๔๐ ปติชัย พงษวานิชอนันต. นครสวรรค. กรุงเทพฯ : เอส พี เอฟ พริ้นติ้ง กรุป, ๒๕๔๕ ไมไปไมรู! ๙ สถานทท่ี องเทีย่ วเมืองสแ่ี คว จ.นครสวรรค. (๒๐๑๘). แหลง ทมี่ า : http://tavel.mthai.com/๑๕๕๓๔๕.htm. (ออนไลน) . สืบคนเม่อื : ๕ ก.พ. ๒๕๖๓. ศิลปากรท่ี ๔ ลพบุรี, สาํ นกั งาน, รายงานการตรวจสอบพื้นทล่ี กั ลอบ ขุดโบราณวัตถุที่แหลงโบราณคดีบานวังบอ อาํ เภอหนองบวั จงั หวัดนครสวรรค (ม.ป.ม.).๒๕๔๕ ศิลปากรท่ี ๔ ลพบุรี, สํานกั งาน, รายงานการตรวจสอบพื้นทล่ี ักลอบ ขุดโบราณวตั ถุท่แี หลงโบราณคดีบานกุดแรด อาํ เภอหนองบัว จงั หวดั นครสวรรค (ม.ป.ม.).๒๕๔๕ วิทยาลัยครูนครสวรรค. นครสวรรค : รัฐกึง่ กลาง

๓๕๒๔ วิถีชวี ติ วัฒนธรรม อําเภอหนองบัว จงั หวัดนครสวรรค สถานทท่ี องเท่ยี วนครสวรรค-ท่เี ที่ยวจงั หวดั นครสวรรค. (มรบ). แหลง ทมี่ า : http://www.bkkfly.com/trvel/thailand/nakhonsawan. html. (ออนไลน). สืบคนเม่อื : ๑๐ ก.พ. ๒๕๖๓. สมทรง บุรุษพฒั น. (๒๕๒๔). การเลนคอนของลาวโซงทบ่ี างกุง. สถาบนั วิจัยภาษาและวฒั นธรรมเพอ่ื พัฒนาชนบท. นครปฐม : มหาวิทยาลยั มหิดล. สาํ นกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษานครสวรรค เขต ๑. (๒๕๖๑). กรอบหลกั สตู ร ระดบั ทองถ่ิน สํานักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษานครสวรรค เขต ๑ (ฉบับปรบั ปรุง ป พ.ศ. ๒๕๖๑).นครสวรรค : สาํ นกั งานเขต พื้นทก่ี ารศึกษานครสวรรค เขต ๑. สาํ นกั งานวัฒนธรรมจงั หวดั นครสวรรค. วิถีชีวิตวัฒนธรรมจังหวัด นครสวรรค. นครสวรรค : องคก ารบรหิ ารสว นจงั หวดั นครสวรรค สาํ นกั ศิลปะและวฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ราชภฏั นครสวรรค. (๒๕๕๘). “๑๐๐ ป วิถีปากนํ้าโพ”: ประเพณีและพิธีกรรมของชาวจีน ปากน้ําโพ. กรงุ เทพฯ : บริษัท ซีดีเอก็ ซเพิรท จาํ กัด. สาํ นกั ศิลปะและวฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ราชภฎั นครสวรรค. (๒๕๕๙). “๑๐๐ ป วิถีปากนํ้าโพ”: ประเพณีและพิธีกรรมของจงั หวดั นครสวรรค. กรุงเทพฯ : บริษทั ซีดีเอก็ ซเพิรท จํากดั . สาํ นกั ศิลปะและวฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ราชภฎั นครสวรรค. (๒๕๕๘). “๑๐๐ ป วิถีปากนํ้าโพ”: ความหลากหลายทางวฒั นธรรมและ ชาตพิ นั ธใุ นนครสวรรค. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั ซดี เี อก็ ซเ พริ ท จาํ กดั .

วิถีชีวิต วฒั นธรรม อาํ เภอหนองบวั จังหวดั นครสวรรค ๕๓๓๕ สาํ นักศิลปะและวฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ราชภัฎนครสวรรค. (๒๕๖๑). ขอมูลมรดกภูมิปญญาทางวัฒนธรรมและศกั ยภาพทองถน่ิ จงั หวดั นครสวรรค. นครสวรรค : ริมปงการพิมพ สาํ นกั ศิลปะและวฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ราชภัฎนครสวรรค. (๒๕๖๑). ประเพณแี หเ จา พอ เจา แมป ากนาํ้ โพ. นครสวรรค : รมิ ปง การพมิ พ สจุ ิตต วงษเทศ. (๒๕๕๗). คนจีนในประวัติศาสตรวัฒนธรรมลุมนา้ํ เจา พระยา. เอกสารประกอบการประชมุ สมั มนา เรอ่ื งการศกึ ษา ประวตั ิศาสตรและวฒั นธรรมของลุมนํ้าเจาพระยา. นครสวรรค : มหาวิทยาลัยราชภัฎนครสวรรค. สุจิตต วงษเทศ. (๒๕๕๑). หนงั สือแผนท่ปี ระวตั ิศาสตรและแผนท่ี วัฒนธรรมของ (สยาม) ประเทศไทย. กรุงเทพฯ สชุ าติ แสงทอง. (๒๕๕๗). รายงานวจิ ยั ฉบบั สมบรู ณ ประจาํ ปง บประมาณ ๒๕๕๖ โครงการความหลากหลายทางวฒั นธรรมชมุ ชนคนตน แมนํ้าเจาพระยาสูการทองเทย่ี วอยางยัง่ ยืน. นครสวรรค : ริมปงการพิมพ สชุ าติ แสงทอง. (๒๕๕๘). แนวคดิ การวจิ ยั ประวตั ศิ าสตรแ ละวฒั นธรรม ชุมชนกลุมแมน้ําเจาพระยา. นครสวรรค : ริมปงการพิมพ สชุ าติ แสงทอง. (๒๕๖๐). นครสวรรคศึกษา : บนั ทึกเรอ่ื งราวคนจีน ปากน้ําโพ. พิมพคร้ังท่ี ๒. นครสวรรค : ริมปงการพิมพ สภุ รณ โอเจรญิ . (๒๕๒๘). นครสวรรค : รฐั กง่ึ กลาง รายงานการสมั มนา ประวัติศาสตรและวัฒนธรรมทองถน่ิ จงั หวดั นครสวรรค. นครสวรรค : วิทยาลยั ครูนครสวรรค

๓๕๔ วิถีชวี ิต วฒั นธรรม อาํ เภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค แหลง ทอ งเทยี่ ว – การทอ งเทย่ี วนครสวรรค ขอ มลู ทอ งเทยี่ วนครสวรรค พิจิตร. แหลงท่มี า : http://www.tourismnakhonsawan.org/th/ province-1/%EO%B9%81%E0%B8%AB%E0%B8%B8% A5%EO%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%97%EO%B9% 88%E0%B8%AD%E0%B8%87%EO%B9%80%E0%B8% 79%E0%B8%B5%E9%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8% A2%E0%B8%A7/. (ออนไลน). สืบคน : ๙ ก.พ.๒๕๖๒ ๑๓ ท่เี ที่ยวนครสวรรค ไปเทย่ี วเมื่อไรตองขอแวะมาเช็คอิน. (มรบ.). แหลงทม่ี า : https://travel.kapook.com/view๑๔๐๓๔๘.html. (ออนไลน). สืบคน : ๖ ก.พ.๒๕๖๓

วถิ ชี ีวิต วฒั นธรรม อําเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค ๓๕ ภาคผนวก

๕๓๖๔ วถิ ีชวี ิต วฒั นธรรม อําเภอหนองบวั จังหวดั นครสวรรค

วถิ ีชวี ติ วฒั นธรรม อําเภอหนองบวั จังหวดั นครสวรรค ๕๓๗๕

๕๓๘๔ วถิ ีชวี ิต วฒั นธรรม อําเภอหนองบวั จังหวดั นครสวรรค