หนังสือ- คู่มือป้องกันพิศวาสอาชญากรรม ฉบับผู้ดูแลระบบ - อ.ทศพล

Romance Scam จัดทาํ คู‹มอื โดยโครงการวิจัย “ขŒอจาํ กดั ของกระบวนการยุติธรรมเพื่อป‡องกนั และปราบปรามพิศวาสอาชญากรรม (Romance scam) และแนวทางสรŒางความตระหนกั รŒูใหกŒ บั ประชาชน”

คูมือปอ งกันพศิ วาสอาชญากรรม ฉบับผูด แู ลระบบ และ ผูบงั คับใชกฎหมาย คณะทํางาน : ผูช ว ยศาสตราจารย ดร.ทศพล ทรรศนกุลพันธ นางสาวปท ชา ศกึ ษากจิ นางสรชา สเุ มธวานชิ ย นางสาววิชญาดา อําพนกจิ ววิ ฒั น นายเขมชาติ ตนบญุ พิมพคร้งั แรก : 2562 จํานวนพิมพ : 500 เลม ออกแบบ/พิมพท ่ี : หจก.วนิดาการพิมพ 14/2 หมู 5 ตาํ บลสันผีเสือ้ อาํ เภอเมือง จังหวัดเชยี งใหม โทรศัพท/ โทรสาร 0 5311 0503-4

โครงการขอ จำกัดของกระบวนการยุติธรรม เพ่อื ปอ งกันและปราบปรามพศิ วาสอาชญากรรม (Romance Scam) และแนวทางสรางความตระหนกั รูใหกับประชาชน สนับสนุนโดย : สาํ นักงานกองทุนสนบั สนนุ การวจิ ัย (สกว.) ชั้น 14 อาคาร เอส เอ็ม ทาวเวอร 979/17-21 ถนนพหลโยธนิ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงุ เทพฯ 10400 โทรศัพท : 0 2278 8200 โทรสาร : 0 2298 0476 website : http://www.trf.or.th ดําเนนิ การผลติ : ศนู ยศ กึ ษากฎหมายกบั เทคโนโลยี คณะนติ ศิ าสตร มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม โทรศัพท 0 5394 2920 Facebook : www.facebook.com/ศนู ยศ กึ ษากฎหมายกบั เทคโนโลยี

“พศิ วาสอาชญากรรม” หรอื “Romance Scam” คอื การทน่ี ักตมตุน (Scammer) ใชเ ทคนิคทางจติ วิทยา และการสราง ความสัมพันธผานชองทางอินเทอรเน็ต จนเหยื่อหลงเช่ือ และไวใจในความ สัมพนั ธน น้ั นกั ตม ตนุ จะเรม่ิ แสดงออกถงึ ความตอ งการของตน เชน มกี ารพดู คยุ เรอื่ งเงินบอยขึน้ มีการสรางสถานการณหลอกใหเ หยื่อโอนเงนิ หรือหลอกลอ ใหเหยื่อยกส่ิงของมีคาใหกับตน ซ่ึงวิธีการของนักตมตุนมักจะมาพรอมคํา สญั ญาตา งๆ เชน สญั ญามาจะมาแตง งานดว ย สญั ญาวา จะมาสรา งครอบครวั ดว ยกันกับเหยอื่ สญั ญาวาจะสรางธุรกจิ รวมกนั โดยเหยื่อไมมที างรูทนั คาํ ลวง ของนกั ตม ตนุ เมอ่ื เหยอื่ โอนเงนิ หรอื ยกทรพั ยส นิ สงิ่ ของมคี า ใหน กั ตม ตนุ หมด แลว หรือกระทั่งเหย่ือเริ่มรูสึกไดวาตนกําลังถูกหลอก นักตมตุนจะเปล่ียนวิธี การ หรือปด กน้ั การคยุ กบั เหยอ่ื ทันที จนสุดทา ยแลวเหย่อื จะไมสามารถตดิ ตอ หรือหาตัวนกั ตม ตุนได ขอ มูลอางองิ จาก: https://www.naewna.com/local/417058

ฉบบั ผูด ูแลระบบ และ ผบู งั คับใชก ฎหมาย 5 ป‚ 2558 มีเหยอ่ื สญู เสียเงนิ มากสดุ 33 ลŒานบาท โดยถกู หลอกใหโŒ อนเงิน 26 ครง้ั ภายใน 2 ป‚ กลยทุ ธก ารลอ ลวง การทำใหเ หยอ่ื เสยี ทรพั ย ลักษณะการลอ ลวงของนักหลอกลวงรกั (Romance Scammer) อาศัย หลักการพ้ืนฐานทางจิตวิทยารวมกับการเก็บรวบรวมขอมูล การวิเคราะห ขอมลู การวางแผน และการดําเนินข้ันตอนตามทวี่ างแผนไว หรอื เรียกรวมๆ วา “วศิ วกรรมสงั คม” (Social Engineering) โดยกระบวนการลอลวงนส้ี ามารถ แบง ไดเ ปน ขน้ั ตอนหลกั 6 ขั้นตอน ดงั นี้ 1. การปลอมโปรไฟล 2. เลอื กชอ งทางในการลอลวงเปา หมาย 3. เลือกเปาหมาย (เหย่ือ) 4. สรา งบทบาทเพือ่ เขาถงึ เปาหมาย 5. การสรางสถานการณ 6. บรรลภุ ารกิจทางการเงิน

6 Romance Scam คมู อื ปอ งกนั พศิ วาสอาชญากรรม 1. การปลอมโปรไฟล สรางโปรไฟลทั้งเพศชาย เพศหญิง และเพศทางเลือกดวยการขโมย รูปภาพบุคคลอื่นทีม่ ีลักษณะบคุ ลกิ ภาพดี หนาตาดี และดูภมู ิฐานจากเวบ็ ไซต เครอื ขา ยสงั คมออนไลนต า งๆ เชน Facebook, Instagram, twitter หรอื เวบ็ เพจตา งๆ สว นใหญม กั อา งตวั เปน “ฝรง่ั ผวิ ขาว” ทเ่ี ปน เพศชายมากกวา เพศหญงิ ลกั ษณะรว ม ของคนเหลาน้ีมักอางวาโสด หรือหยาราง/หมาย และตองการตามหารักแท และชีวติ รักที่สมบูรณ เพศชาย เปน ชายผวิ ขาวดมู เี สนห  อบอนุ มฐี านะและทา ทาง เปน คนดี อายปุ ระมาณ 40-50 ป มอี าชพี ทหาร วศิ วกร นกั ธรุ กจิ แพทย และเจา หนา ทร่ี ฐั (อาชพี ทส่ี งั คมคดิ วา มรี ายไดส งู ) สว นใหญ เปน คนอเมรกิ นั องั กฤษ เยอรมัน หรือแคนาดา เพศหญิง เปนนางแบบหุนดี หนาตาดี นาหลงใหล อายไุ มเ กนิ 35 ป มอี าชพี ทหาร พยาบาล ครู พนกั งานบรกิ าร และนักศึกษา (อาชีพท่ีมีรายไดนอยเพื่อสรางความสงสาร และนา เหน็ ใจ) สวนใหญมักอางวาเปน ลูกคร่ึงผสมไทย เพศทางเลอื ก ภาพมกั เปน นายแบบหนุ ดี แตง กายดี เจาะ กลมุ รกั รว มเพศ มอี าชพี ทค่ี อ นขา งมน่ั คง เชน ดไี ซเนอร แพทย และนักธุรกจิ

5RPDQFH6FDP ¯´¤£º Ä·¥²¥£Æ´¡•§›q m´¬›ÅŠÂ|›dŒ¯´n´¤‰©ž´m¶©Â„´›|©Œ£´©Â·¬¯›Â£m­¥q¶ƒ–›³ –»­·¥¥¯¹Êµ¯¥©‰³¤ƒ¦« ¯´Œ´ƒ¥­§´¤¥²Â™ªŒ›m ƛŠÂ·¥·¤£´Â§Â¤· ƒ´›´¥¬³ ·¤ ¯£´¬·Œ˜ · ´¬›m©¢›´Å ­Ä¬–m™­­¤´m´¥¥n´›‰³ƒÃš§¥º ²ƒ—Š¶ ´£©ª¶­´©¥ƒƒ³ ¥Ã™n £™· ƒ³ «²–n´›†¯£ ¶©Â—¯¥q粃´¥¬¥´n‰†©´£¬³£ ›³ šq Š²¬¥´n‰†©´£¬³£ ›³ šq Ė¤ƒ´¥Â¯´ÅŠÅ¬¯m ¤´m‰¬£µÊ¬£¯ ƒ´¥™µ‰´›†›Â–¤· ©|›ƒ§mº£ç²Â|›Â†¥¯¹ „´m¤ £³ƒŠ²£·†µœ¯ƒ¥³ƒÃ¬›­©´›£ƒ· ´¥ »–†º¤ÃœœŒ¬»n ´© ¯n´‰£Â¥ƒ³ ¹Ê¯£‰·¬ƒ˜´¥´› ¶¬ƒ´»Š¥›•q¥³ƒq„Ân© ´¹¯Ê£„Œ¯m©Â¤‰¶›Â­§­¯¹ ¥Å¹¯›ŒÂ¥ƒ³ ¯¹ÊŒ‰©Â›‰›¶ ™µš¥º ƒŠ¶ Â¥­·¤£§ƒ·Â™¥¯¯nƒ†‰Å›Â­‰nĶ†›¶ ¯­Š›µ§Â›‰¯›¶©ƒ›™§Â¯m·§¤Â²¯­Â²§¤ÈɃ¹¯Ê ­Ã§§§²´©n›¤†n¯©m¯¤š¶¤·¬§Ãm©–§›§²Â‰Å ­—¶£Ê´£Šm µ†›œ©©´›£„¸›Ë ©|›Â¶š¥Æ¹Ê¯·¤ÆÈ–Ë ™£³‰Ë ·œœ³³ŒŒš·—· ›m´‰´†´¥¥²Å™­Ânª­¤Â¹Ê¯ŒÄ›m¯›Æ›‰›¶Š·Â­¥¤·§´¤­¥¥»¹¯œÃœ³œŒ ¢´¤Å›¯‰†ƒq ¥¯´Œ´ƒ¥££ƒ· ´¥u™µ¤¯–vç²u§¯¹Ê ›„³Ë›v£¹Ê¯™µ‰´›¬µÂ¥ÉŠ Œ·™ÅÊ·ŒÄn¯›Â‰›¶ £™· ˳‰œ³ Œ„· ¯‰Æ™¤粜³ Œ·—´m‰¥²Â™ª

Œ„· ¯‰¥²Â™ªÆ™¤ œ³ Application Facebook )DNHSURILOH ¥» ¢´ ¥²ƒ¯œŠ´ƒZZZIUHHSLNFRP |›Ä¥Æq¡§q§¯£™·˜Ê ƒ» ¬¥´n‰„¸›Ë  ¯Ê¹ Ōn­§¯ƒ§©‰Â­¤Ê¯¹ ¸‰Ê Š²¬¥´n‰Š´ƒƒ´¥„Ä£¤¥» ¢´ œº††§¯Ê›¹ 6FDPPHU ™Ê·¥´ƒ‘¯¤»Åm›¯¶›Â—¯¥Âq›É—粊²£­· §´¤Ä¥Æ¡§q ¯¹Ê Ōnƒœ³ ­¤¹Ê¯™§·Ê ³ƒ«•²—m´‰ƒ›³ Ɲ ¯´Œ´ƒ¥—´m‰Œ´—¶™Ê™· µƒ´¥„Ä£¤¥»¢´ Å›¯›¶ —¯¥q›—É  ¯Ê¹ Ō­n §¯ƒ§©‰Â­¤¯¹Ê ¸‰Ê ¬©m ›Å­mŠ²™µÂ›| „œ©›ƒ´¥¯‰†qƒ¥¯´Œ´ƒ¥£×m§²†›Š²£­· ›n´™Ã·Ê —ƒ—m´‰ƒ›³ Ɲç²£·ƒ´¥Â§¹¯Ê ›„˳›Â£¯Ê¹ ™µž§‰´›Æ–n¬µÂ¥ŠÉ

ฉบับผดู ูแลระบบ และ ผบู งั คบั ใชกฎหมาย 7 2. เลอื กชอ งทางในการลอ ลวงเปา หมาย พ้ืนท่ีในการกอเหตุ ทพ่ี บมากสดุ คอื Facebook รองลงมาคือ Instagram และเว็บไซต/แอปพลิเคช่ัน หาคู เชน Skout, Tinder, Badoo, OkCupid, Twoo, Thai date VIP, Tagged และ Match.com เปน ตน ขอ มลู อางองิ จาก: https://www.scamalert.sg/ 3. เลอื กเปา หมาย (เหยอ่ื ) หลกั การของการเหย่ือคือ การมองหา “คนขี้เหงา” ทีต่ องการหาเพือ่ น/ คชู วี ติ ในโลกออนไลน ตอ มาคอื การประเมนิ ศกั ยภาพทางการเงนิ โดยสงิ่ เหลา น้ี จะถกู ประเมนิ ผา นขอ มลู สว นบคุ คลทแี่ สดงในเครอื ขา ยสงั คมออนไลน เชน ชอ่ื อายุ อาชพี สถานะทางการเงิน สภาพคูครอง และวถิ กี ารดําเนนิ ชวี ิต เปนตน รวมถงึ การแชรเ รอ่ื งราว/รปู ภาพ หรอื การแสดงความคดิ เหน็ บนโลกออนไลนด ว ย % ของผเŒู ปšนเหย่ือ

8 Romance Scam คมู ือปอ งกันพศิ วาสอาชญากรรม ดงั น้นั แนวโนม ของผูท ีต่ กเปน “เหยือ่ ” มักมีลักษณะดงั นี้ เพศหญงิ อายุ 45-65 ป (คา เฉลยี่ อายุ 50 ป) สถานภาพหยา รา ง/หมา ย เหงา และตอ งการมเี พื่อนตางชาติ ผทู ข่ี าดความรู ความเขา ใจเกยี่ วกบั การนาํ ขอ มลู สว นบคุ คล หรอื วถิ ชี วี ติ (lifestyle) เขา สโู ลกดจิ ทิ ลั เชน การแสดงขอ มลู ชอ่ื อายุ การทาํ งาน สถานะทางสงั คม สถานภาพคูครอง งานอดิเรก ความชื่นชอบสวนตัว การแสดงความคิดเห็น ภาพถา ย สเตตสั และการแชรขอ มูล เปนตน บคุ คลทมี่ ีบคุ ลิกภาพอารมณ “ออ นไหวงา ย” (sensitive) หรอื “ข้ีสงสาร” อยางไรก็ตามเพียงแคการเปดเผยขอมูลสวนบุคคลเปนประจํา ประกอบกับ เปน คนขเ้ี หงา/ขส้ี งสาร และหลงเชอ่ื ทจ่ี ะตอบกลบั ขอ ความจากแชต็ คนแปลกหนา ถอื วา มคี วามเสย่ี งในการตกเปน เปา หมาย (เหยอ่ื ) ของนกั ตม ตนุ (romance scam) ไดถ งึ 70% *รูปภาพประกอบจาก: www.freepik.com

ฉบบั ผดู แู ลระบบ และ ผบู ังคับใชก ฎหมาย 9 4. สรา งบทบาทเพอ่ื เขา ถงึ เปา หมาย สรา งความนาเชื่อถอื ทางอาชพี ดวยวธิ ีการดังนี้ สงภาพหนังสือเดินทาง หรือบัตรเจาหนาท่ี/พนักงาน ทผ่ี า นการปลอมแปลงแลว ดว ยการตดั ตอ ภาพถา ย และขอ มลู สว นบคุ คล ทพ่ี บมากสดุ คอื การแตง กายดว ยเครอื่ งแบบทหาร สง ภาพสวมเครอ่ื งแบบวศิ วกรสนาม ภาพถา ยแทน ขดุ เจาะ นาํ้ มนั กลางทะเล ซง่ึ เปน ภาพทข่ี โมยมา หรอื ตดั ตอ เรยี บรอ ยแลว สงเว็บไซตบริษัท/สถานที่ทํางานใหเปาหมาย เพ่ือให ตรวจสอบไดวาตนไดทํางานอยูท่ีแหงนั้นจริง ดวยการสราง เว็บไซตปลอมข้ึนมา ลักษณะรวมของการแสดงบทบาทของนักหลอกลวงรักคือการสาน สัมพันธเชิงชูสาวจนกลายเปน “คนรักในอุดมคติ” ดวยการแสดงออกดวยวิธี ตางๆ ดังน้ี การสง ขอ ความทกั ทาย และใชค าํ พดู ทแ่ี สนหวาน เชน Hi dear, Hi honey, สวัสดที รี่ กั ทาํ ใหเ ปา หมายรสู กึ วา “เปน คนสาํ คญั ” แสดงความเอาใจใส เชน การทักทายตอนเชา การบอกฝนดีกอนนอน การถามถงึ ความเปน อยปู ระจาํ วนั พรา่ํ แตบ อกรกั สญั ญารกั วา จะมนั่ คง กบั คุณคนเดียว วาดฝนวา จะมาใชชวี ติ บน้ั ปลายรว มกัน หรอื ตองการทําธรุ กจิ รวมกันที่ประเทศไทย

10 Romance Scam คมู ือปองกันพศิ วาสอาชญากรรม แสดงตัววามีลักษณะของ “คนดี” เชน การใชคําพูดและ สาํ นวนในแงด ที จ่ี ะสอื่ นยั ของการเปน คนทซ่ี อื่ สตั ย จรงิ ใจ และ พงึ่ พาได รวมถงึ ยอมรบั ขอ เสยี และจดุ บกพรอ งของเปา หมาย ไดทกุ อยา ง พยายามสานสัมพันธอยางรวบรัด และรวดเร็ว ต้ังแต 2-3 วนั ไปจนกระทง่ั การอดทนยอมใชเ วลาเพื่อสานสัมพันธ ไปเรอื่ ยๆ จนกวา เปา หมายจะตกหลมุ พราง บางครงั้ ยาวนาน ถงึ 2 ป มีการสงภาพถายกิจกรรมระหวางวัน วิถีชีวิต ใหเหมือน เปนการสนทนาแบบคูรกั และแสดงใหเห็นวามตี วั ตนอยูจ รงิ 5. การสรา งสถานการณ สถานการณตางๆ ท่ีสรางความสงสาร ความเห็นใจ และความหวัง วาจะไดพบกนั จะถูกสรางข้นึ เพ่ือรองขอเงินจากเปา หมาย (เหยอ่ื ) อันนําไปสู การสญู เสียทรพั ยส ิน ดงั นี้ มีปญหาทางการเงินเรงดวน เชน คารักษาพยาบาล คา เลา เรยี น ธรุ กจิ ถกู โกง/มปี ญ หา เกดิ อบุ ตั เิ หตุ ซอ้ื ตว๋ั เครอ่ื งบนิ / ทําวซี าเพือ่ เดนิ ทางมาพบกนั คา เชาหอ งพกั เปนตน สงส่ิงของ/ทรัพยสินมาให แตติดปญหาท่ีกรมศุลกากร สนามบิน หรือสถานีตํารวจ ตองจายเงินคาธรรมเนียมเพื่อ รบั ส่งิ ของ/ทรัพยส นิ เหลานัน้

ฉบบั ผูดแู ลระบบ และ ผบู ังคบั ใชกฎหมาย 11 ชกั ชวนใหร ว มลงทนุ สรา งธรุ กจิ เพอ่ื ใชช วี ติ บน้ั ปลายรว มกนั ขอแตง งาน และสง ทรพั ยส นิ ของหมนั้ มาใหย งั ประเทศไทย แตถูกยึดทรัพยสินตองจายคาธรรมเนียมกอน (แสรงวา เปน เจาหนา ทีข่ องรัฐโทรศพั ทม าแจง คาธรรมเนยี มตา งๆ) เกิดปญหาฉุกเฉินระหวางการเดินทางมาพบกันและ ตองการใชเ งินดว น เชน ทรัพยสนิ จาํ นวนมากที่นาํ มาถูกยึด กระเปาเงนิ หาย ถูกกักตวั ท่ีสนามบิน บตั รเครดติ ใชงานไมได เปน ตน เทคนิคการรŒองขอเงนิ หรอื ผลประโยชน มี 2 เทคนิค คือ 1. Foot in the door technique (FITD) ตวั อยา‹ งเชน‹ ครง้ั แรกนกั หลอกลวงรกั จะขอใหเŒ ปา‡ หมาย (เหยอ่ื ) โอนเงนิ จาํ นวนไมม‹ ากนกั โดยมกั อาŒ งวา‹ ตอŒ งใชเŒ งนิ ดว‹ น ขอยมื เงนิ บางสว‹ น ซง่ึ ถาŒ เหยอ่ื หลงเชอ่ื ในครง้ั แรก นกั ตมŒ ตนŽุ กจ็ ะเรม่ิ ขอเงนิ จาํ นวนมากขน้ึ ในครง้ั ตอ‹ ไป ดŒวยการอาŒ งสถานการณอ นื่ ๆ 2. Door in the face technique (DITF) ตวั อยา‹ งเชน‹ นกั หลอกลวงรกั ขอใหเŒ หยอ่ื โอนเงินจํานวน 200,000 บาท เม่ือเป‡าหมาย (เหยื่อ) ปฏิเสธว‹าไม‹มีเงินมากขนาดนั้น เขาก็ลดจํานวนเงินลงเหลือ 30,000 บาท โดยอŒางเหตุผลว‹าไดŒเงินมาบางส‹วนแลŒว และตŒองการอีกแค‹บางส‹วนเท‹าน้ัน ซึ่งถŒาเป‡าหมาย (เหยื่อ) ยอมโอนเงินในครั้งแรก ก็จะมีการขอคร้ังต‹อไปเรื่อยๆ หรือบางครั้งนกั หลอกลวงรกั ก็จะหายตัวไปทันที

12 Romance Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม 6. บรรลภุ ารกจิ ทางการเงนิ นักหลอกลวงรกั จะรองขอใหม กี ารโอนเงนิ จาก 3 ชองทางหลักดงั น้ี 1. โอนเงนิ ไปบัญชธี นาคารภายในประเทศไทย เปน ชอ งทางทจ่ี ะถกู รอ งขอบอยท่สี ดุ ถึง 90% และสวนมากชือ่ เจา ของบัญชีเปน ชอื่ คนไทย ซ่ึงการ โอนเงินนี้มักเกิดจากกรณีที่ผูรวมขบวนการอางตัววาเปนเจาหนาท่ีศุลกากร/ เจาหนาที่สนามบิน/เจาหนาที่สงพัสดุ/เจาหนาท่ีของรัฐอื่นๆ โทรศัพทแจง เปา หมาย (เหย่ือ) วา “มีผูส งพสั ดมุ ูลคามหาศาลมาให ตอ งจายคาธรรมเนียม เพื่อรับพัสดุดังกลาว” และอีกกรณีท่ีพบไดคือนักตมตุนอางวาเปนบัญชีของ เพื่อน หรือคนกลางท่ีสามารถสงเงินตอไปยังตางประเทศไดอยางรวดเร็ว ตง้ั แตป  พ.ศ. 2560–2561 พบวา ธนาคารทนี่ กั หลอกลวงรกั มกั รอ งขอใหโ อนมาก ที่สดุ คอื ธนาคารไทยพาณชิ ย (SCB) รองลงมาคือ ธนาคารทหารไทย (TMB) ธนาคารกรุงเทพ (BBL) และธนาคารกสิกร (KBank) ตามลาํ ดบั 2. โอนเงนิ ไปตา งประเทศ สว นใหญป ระเทศปลายทางคอื ไนจเี รยี และ มาเลเซีย ผานธนาคาร หรอื สถาบันทางการเงิน Western Union ในชอ งทาง ดังกลาวมักเปนกรณีที่อางวาเกิดเหตุฉุกเฉินระหวางการติดตอธุรกิจ หรือทํา ธุรกจิ ตา งประเทศ 3. มอบเงินดวยตนเอง ดวยเหตุผลวาจะไดพบตัวจริงของคูสนทนา จากออนไลน แตเ มอ่ื ถงึ เวลานดั หมายกนั มกั ไดร บั การปฏเิ สธโดยอา งเหตผุ ลวา โดนกกั ตวั ในสนามบินเพราะพกทรพั ยส ินและเงนิ สดมาเปน จํานวนมาก จงึ ให ตวั แทน (เพื่อน นักการทตู เจา หนาทศ่ี ลุ กากร) ถือทรัพยสิน/เงินสดมาใหแทน และตอ งมีการจายเงินเพื่อแลกกบั สิ่งของเหลา นน้ั

ฉบับผูดูแลระบบ และ ผูบ งั คับใชก ฎหมาย 13 กรณีอ่นื ทีอ่ าจเปนไปได การถูกแบล็กเมล (Blackmail) เม่ือนักหลอกลวงรัก สานสัมพันธรักจนเหยื่ออยูในข้ันตกหลุมรัก และไววางใจ คูสนทนาแลว นักหลอกลวงรักมักชวนใหเหยื่อทํากิจกรรม รกั ออนไลน ไมวา จะเปน การสง ภาพโปเปลือย หรอื รว มเพศ ผานชองทางการส่ือสารแบบเห็นหนากัน เชน webcam, skype, video call เปนตน ซ่ึงระหวางท่ีเปาหมาย (เหยื่อ) กาํ ลงั ทาํ กจิ กรรมรกั ออนไลนน นั้ จะถกู บนั ทกึ ภาพเหลา นนั้ ไว และนําภาพเหลา นัน้ กลบั มา Blackmail เพอ่ื ใหเ หยอ่ื โอนเงิน แลกกบั การไมป ลอ ยภาพกจิ กรรมเหลา นนั้ ออกสโู ลกออนไลน การใหเ ปา หมาย (เหยอ่ื ) เดนิ ทางไปตา งประเทศเพอ่ื พบกบั นักหลอกลวงรกั ซ่งึ เมือ่ ถงึ เวลานัดเปา หมาย (เหยือ่ ) จะไมได พบกับบุคคลที่คาดหวังไว แตจะพบกับคนอื่นๆ ท่ีอางตัว วา รจู กั กบั “คสู นทนารกั ออนไลน” โดยนกั หลอกลวงรกั เหลา นน้ั จะแสดงบทบาทท่ีตางกันออกไปเพื่อหลอกเงินจากเหยื่อ ใหม ากท่ีสุดในขณะท่เี หย่อื อยตู างประเทศนนั้



RPanFHS ¬¥n´‰Ä¥Æ¡§q§¯£ §¯¹ ƒŒ¯m ‰™´‰ƒ´¥—¶–—¯m §¹¯ƒÂ­¤¯Ê¹ ­¥¹¯Â´i ­£´¤ 6ŠF²¬D¥Pn´‰ÄPH¥ÆU¡§q§¯£Â ¹Ê¯ÅŒn­§¯ƒ§©‰Â­¤¹Ê¯ 6FDPPHU 6FDPPHU 9LFWLP §¯¹ ƒŒ¯m ‰™´‰6RFLDO™©³Ê Ɲ™·Ê£ž· †n» › ­/Š›| ¤L²I¹Ê¯†ÂW§™›V¯¹ Ã·Ê Wƒ¬\\uÂH–„­·Âˉ­¤¯Ã¯¹Ê‰§¯´™²ƒvÄ©·Ê m´Ã¬¯§–c —¤²Âž´¥q ƒ»u¤Æ¯„—–¯m ¯n³©n› £Â¯Æ¯Ê¹ »§‰­›¬Â©—©m ‰|››m´´m ‰¤—Œv¥³©´²—Š¶µ Ōn‰´›£´ƒ™¬Ê· º–¥¯‰§‰£´Â|›Ã¯ ±­´†m» ¬m©›Â­Å¤­¹Ê¯Š²Âm Â­|››É ꝭ¥Æ´¡¥§©™q ª¶ ʖ· ©»–ƒ· ¥£›Â· ¬ƒ³ ›š­m ¥º qƒ¶Š 9LFWLP ›| †›u„˷­‰´v 9LFWLP Ōn‰´›VRFLDOPHGLHç²ï ±­´†»m £³ƒŠ²Âc–ž¤„¯n £§» —©³ ¯‰ç²¥»—©³ ¯‰ 얉†©´£Œ¯œ¬©m ›—©³ Å­†n ›¯Ê›¹ ­ɛ ¥» ¢´ ¥²ƒ¯œŠ´ƒZZZIUHHSLNFRP

SFaPCyFlH ˜ƒ» ­§¯ƒµË + HOSPITAL ¬¥n´‰†©´£¬£³  ³›šq ¬¥´n ‰¬˜´›ƒ´¥•q ­¤¹Ê¯Ä¯›Â‰›¶ 6ŊŒF¯² n†´n D‰µ»–©P †m´»–¯P¤º 䃬´Hœ³ ƒ›U£Â­­´©¤¬´¹¯Ê¥›´n ʼn›†Ã§¥Œ¯²‰¶ œœŒ†¯»¬n ƒ¥´³©©©ƒ´m —³œœ›Â¯­¯ƒ¤¤¥Ê¯¹ ´ƒ³ ƒ™£ƒº ·¥©³ƒ³›Ã™n 6FDPPHU 6FDPPHU 9LFWLP £¹Ê¯£Ê³›ÅŠ©m´Â­¤Ê¯¹ ­§‰ÂŒÊ¹¯ç²Æ©Ån Š—›Ã§©n £¹¯Ê ­¤¹¯Ê į›Â‰›¶ Å­nŠ²˜¹¯©m´™µ‰´›¬µÂ¥ŠÉ Š²¥n¬» ¸ƒ­§‰¥ƒ³ 6FDPPHUç²­§‰ÂŒ¯¹Ê Š²Â¥£Ê¶ ¬¥n´‰¬˜´›ƒ´¥•q„¯†©´£Œ©m ¤Â­§¹¯Â¥m‰–©m › ©m´6FDPPHUŠ²£´¬¥n´‰†¥¯œ†¥©³ ƒ³œ—› ©m´—›£·{³­´Âƒ·¤Ê ©ƒœ³ ‰›¶ ¸Ê‰œ´‰ƒ¥•Š· ²Æ–n§ʯ¹ ›„³Ë›ç²Â‰¶›Â Ê£¶ „¸›Ë –©n ¤ Š²¥»¬n ¸ƒ©´m —›Â¯‰Â›| †›¬µ†³ ç²£·†º•†m´ £·Œ¯m ‰™´‰Ä¯›Â‰›¶ ™´‰ ­¥¯¹ ­§¯ƒÂ­¤¯¹Ê ©m´Å­n¥©m £§‰™º›™µšº¥ƒƒŠ¶ ƒ›³ œ´‰ƒ¥•·œ¯ƒ©m´Š²£´­´Â­¤¯Ê¹ ×mƒ¯É n´‰©m´˜»ƒƒƒ³ —³© œ³Œ·—´m ‰¥²Â™ªŒm›ƛŠ·Â¥¤· ¸‰Ê —¯n ‰Å­Ân ­¤Ê¹¯›µÂ‰¶›£´¥²ƒ³›—³© œ³Œ„· ¯‰†›Æ™¤™·˜Ê ƒ» ­§¯ƒÅ­Ân c– ­¥¹¯­§¯ƒÅ­Ân ¯´Â‰›¶ ¬–£´Å­–n ©n ¤—›Â¯‰ 9LFWLP YœL´ƒF ‰³œƒW ¥LP•6 F­­· ¥D§¹¯³‰PŠŠ²´P˜ƒÄ»ƒH¯­›U§Â‰¯Æ›¶ ƒ–Â¯n¬µË ·ƒ¥¯ÉŠÂ§·ƒÆ£¤Å›m¬´­£§´´¥¤˜È—†–¶ ¥—³Ë‰¯m ­¤Ê¹¯Š²¥n»¬¸ƒ¬‰¬´¥ç²Â­É›ÅŠ6FDPPHU í§§²‰Ä¯ÂŒ›Ê¹¯Â‰©›¶m´Å6­FÂn ­D¤P¹Ê¯Ä–P¤HÂ¥U©É Š²£´­´—›Š¥¶‰ * £¹Ê¯­§¯ƒÂ­¤¯Ê¹ †¥‰³Ë Ã¥ƒ¬µÂ¥ÉŠŠ²™µƒ´¥­§¯ƒÆÂ¥¹¯Ê ¤È Š›Â­¤¹Ê¯¬‰¬¤³ ­¥¯¹ Šœ³ Ɩn ­§³‰Š´ƒ›Ë³›ƒŠÉ ²­´¤—³©Æç²­´Â­¤¹¯Ê ¥´¤—m¯Æ

การลอ ลวง มใิ ช การใหโ ดยเสนห า เนื่องจากการกระทําความผิดในคดี Romance Scam เปนความผิดที่ ใชความรักเปนสาระสําคัญในการหลอกลวง โดยอาศัยหลักการพ้ืนฐานทาง จิตวทิ ยารว มกับการเกบ็ รวบรวมขอ มูล การวเิ คราะหข อ มูล การวางแผน และ การดาํ เนนิ ขน้ั ตอนตามทวี่ างแผนไว เปน การกระทาํ ความผดิ ทม่ี กี ารกระทาํ ผดิ เปนขบวนการ โดยลกั ษณะของการกระทําผิดเหลา นอ้ี าจเขา ขายความผดิ ตาม กฎหมายไดห ลายฐาน ไมว า จะเปน ความผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญา ความ ผิดตามพระราชบัญญัติวาดวยการกระทําความผิดเก่ียวกับคอมพิวเตอร และ พระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการมีสวนรวมในองคกรอาชญากรรม ขา มชาติ

16 Romance Scam คูมือปองกนั พิศวาสอาชญากรรม กฎหมายอาญา ลกั ษณะของการกระทาํ ความผดิ ในคดี Romance Scam เขาขายความผิดตามกฎหมายอาญาไดหลายฐาน อาทิ ความผิดฐานฉอโกง1 กลา วคอื เปน การหลอกลวงดว ยการแสดงขอ ความอันเปนเทจ็ โดยการหลอก ลวงเชนวาน้ันทําใหผูกระทําไดไปซ่ึงทรัพยสินจากผูถูกหลอกลวงหรือบุคคลท่ี สาม ซงึ่ แตกตา งจากการใหโ ดยเสนห าทถ่ี อื เปน สญั ญาประเภทหนง่ึ ในกฎหมาย แพงและพาณิชย2 นอกจากน้ีการที่นักตมตุน (scammer) ไดใชวิธีการหลอก ลวงดวยการสรางโปรไฟลห รอื ตวั ตนใหมข ้นึ มาในโลกอนิ เทอรเนต็ จงึ เปน การ กระทําผิดท่ีเขาขายความผิดฐานฉอโกงดวยการแสดงตนเปนคนอื่น3 ดวย และในบางกรณที ี่นักตม ตนุ ไดใชว ิธกี ารหลอกคยุ กบั เหยื่อเพอ่ื ขอเงิน เมอื่ ไมไ ด ก็ใชวิธีขมขูวาจะเปดเผยบทสนทนาที่เคยคุยกันหรือรูปภาพท่ีเคยสงใหกัน ซ่ึง เขา ขายความผดิ ฐานกรรโชก4 หรอื รดี เอาทรัพย5 ได 1 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341 2 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชิ ย มาตรา 521 3 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 342 4 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 337 5 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 338

ฉบบั ผดู ูแลระบบ และ ผูบังคบั ใชกฎหมาย 17 ความผดิ ตามพระราชบญั ญตั คิ อมพวิ เตอรฯ การทน่ี กั ตม ตนุ (scammer) ปลอมแปลงตัวตนดวยการนํารูปภาพของบุคคลอื่นมาใช6 และสรางตัวตน ใหมข้ึนมานั้นเปนการกระทําที่เขาขายการนําขอมูลอันเปนเท็จเขาสูระบบ คอมพวิ เตอร7 ทงั้ น้ี การกระทาํ ความผิดในคดี Romance Scam ยังเปนการ กระทาํ ทเี่ ขา ขา ยองคก รอาชญากรรมขา มชาตอิ กี ดว ย เนอ่ื งจากเปน การกระทาํ ทมี่ ลี กั ษณะของการกระทาํ ผดิ แบบขา มพรมแดน กลา วคอื เปน การกระทาํ ความ ผดิ ทไ่ี ดก ระทาํ ลงไปมากกวา หนง่ึ ประเทศ หรอื มสี ว นหนง่ึ สว นใดของการกระทาํ ผดิ หรอื ผลกระทบเกย่ี วขอ งตง้ั แต 2 ประเทศขน้ึ ไป8 ซงึ่ เปน การกระทาํ ทสี่ ามารถ สงตัวผูกระทําผิดที่อยูนอกราชอาณาจักรกลับมารับโทษในราชอาณาจักรได ฐานความผิดที่แตกตางกันเหลานี้สงผลกับรูปแบบการดําเนินคดี โดยฐานความผิดที่ไดกลาวมาขางตนมีเฉพาะความผิดฐานฉอโกงเพียงฐาน เดียวเทาน้ันท่ีเปนความผิดตอสวนตัวหรือเปนความผิดที่ยอมความได ดังนั้น ความผิดฐานนีจ้ งึ จาํ เปนตอ งมีผูเสียหาย และผเู สียหายจะตอ งมีการแจง ความ รองทุกขตอเจาพนักงานตํารวจดวย เจาพนักงานตํารวจจึงจะมีอํานาจทําการ สบื สวนคดนี นั้ ตอ ไปได และหากตอ มาผเู สยี หายตดั สนิ ใจถอนแจง ความอาํ นาจ ในการสืบสวนสอบสวนคดีดังกลาวก็จะส้ินสุดลงเชนกัน สวนความผิดฐาน อนื่ ๆ น้ันเปน ความผิดอาญาแผนดินผเู สียหายไมสามารถยอมความได ทําให เจาพนักงานมีอํานาจในการสืบสวนสอบสวนคดีน้ีตอไปไดโดยไมจําเปนตอง มีผูเสียหาย โดยเฉพาะอยางย่ิงหากเปนกรณีองคกรอาชญากรรมขามชาติ เจา พนกั งานยงั สามารถนาํ ตวั ผกู ระทาํ ผดิ ทอี่ ยนู อกราชอาณาจกั รมารบั โทษใน ราชอาณาจักรไดอีกดวย 6 พระราชบัญญัตวิ าดว ยการกระทําความผิดเกีย่ วกับคอมพิวเตอร พ.ศ.2550 มาตรา 16 7 พระราชบญั ญตั วิ า ดว ยการกระทาํ ความผิดเกยี่ วกบั คอมพิวเตอร พ.ศ.2550 มาตรา 14(1) 8 ชิตพล กาญจนกิจ. (2559). ความทาทายของรัฐอาเซียนในการตอตา นอาชญากรรมขามชาติ. วารสารสังคมศาสตร คณะนิตศิ าสตร จุฬาฯ, ปที่ 46 (ฉบบั ที่ 1), 54.

18 Romance Scam คมู ือปอ งกนั พศิ วาสอาชญากรรม กฎหมายและการเยียวยา เมื่อมีความเสียหายเกิดข้ึน โดยทัว่ ไปเหย่อื (victim) หรือผูเสียหายก็มักจะเร่ิมตนดวยการไปแจงความตอเจาพนักงาน ตํารวจกอน หลังจากนั้นเจาพนักงานจะทําการรวบรวมพยานหลักฐานทุก ชนิดที่เกย่ี วของ ทําสาํ นวนคดีสงใหพนักงานอยั การสงฟองตอ ศาลเพอ่ื ใหศาล พพิ ากษาตอ ไป ทง้ั นใี้ นคดี Romance Scam ยงั ถอื เปน คดแี พง เกย่ี วเนอื่ งกบั คดี อาญา กลา วคอื เปน คดแี พง ทผ่ี เู สยี หายมสี ทิ ธเิ รยี กรอ งคา เสยี หายอนั มมี ลู ฐาน มาจากการกระทําความผิดทางอาญา ดงั นี้ ในคดีอาญาท่พี นักงานอัยการเปน โจทกย นื่ ฟอ งคดี ผเู สยี หายอาจยน่ื คาํ รอ งใหพ นกั งานอยั การเรยี กรอ งทรพั ยส นิ หรอื คาเสียหายท่ผี เู สยี หายไดสูญเสยี ไปคืนจากผูกระทําความผดิ แทนได 9 ซง่ึ นอกจากการดาํ เนนิ คดผี า นทางเจา พนกั งานตาํ รวจหรอื หนว ยงานอน่ื ๆ ที่เกี่ยวของแลว ผูเสียหายยังสามารถดําเนินคดีตอผูกระทําผิดไดดวยตนเอง ดวยการฟองรองผูกระทําความผิดตอศาลไดโดยไมจําเปนตองแจงความ รอ งทกุ ขห รอื รอ งเรียนผา นหนว ยงานอ่ืนๆ ของรฐั มากอ น นอกจากนกี้ ารกระทาํ ความผดิ ในคดี Romance Scam ยงั เปน ถอื เปน การ กระทาํ ละเมดิ ในคดแี พง อกี ดว ย 10 ผเู สยี หายจงึ สามารถฟอ งผกู ระทาํ ละเมดิ ให ชดใชสนิ ไหมทดแทนในทางแพงเรยี กรองคา เสียหายไดอ ีกดวย 9 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 43, 44/1 10 ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา 420, 422

ชอ งทาง / หนว ยงานในการใหค วามชว ยเหลอื กรณี Romance Scam หน‹วยงาน ชอ‹ งทางตดิ ตอ‹ ศูนยปราบปรามอาชญากรรมทาง ชั้น 1 อาคาร 1 สํานักงานตํารวจแหงชาติ เทคโนโลยีสารสนเทศ สํานักงาน ถนนพระรามท่ี 1 แขวงวังใหมเขตปทุมวัน ตํารวจแหงชาติ (ศปอส.ตร.) กรุงเทพฯ 10330 โทรศพั ท : 02-252-7883-4 โทรสาร : 02-252-7881-2 สายดว น : 1155 ก อ ง บั ง คั บ ก า ร ป ร า บ ป ร า ม ก า ร ศูนยราชการเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา กระทาํ ความผดิ เกยี่ วกบั อาชญากรรม อาคาร B ช้นั 4 ถนนแจง วัฒนะ เขตหลักส่ี ทางเทคโนโลยี (บก.ปอท.) (TCSD) กรุงเทพฯ 10210 โทรศัพท : 02-142-2556 โทรสาร : 02-142-2557 E-mail : tcsdstaff@police.go.th กองคดีเทคโนโลยีและสารสนเทศ 128 ถนนแจงวัฒนะ แขวงทุงสองหอง เขต กรมสอบสวนคดีพิเศษ หลักส่ี กรงุ เทพฯ 10210 โทรศัพท : 0-2831-9888 โทรสาร : 0-2975-9888 E-mail : [email protected] ศนู ยร บั เรอื่ งรอ งเรยี นปญ หาออนไลน E-mail : [email protected] (Online Complaint Center: OCC) สายดว น : 1212 สถานีตํารวจทอ งท่เี กิดเหตุ สถานตี ํารวจนครบาล หรอื สถานีตาํ รวจภูธร

ขน้ั ตอนการแจง ความ เกย่ี วกบั คดี Romance Scam 1 ใหŒผŒูเสียหาย เตรียมเอกสารส‹วนตัว เช‹น สําเนาบัตรประจําตัวประชาชน หรือ หนังสือเดนิ ทาง กรณีที่เสียหายต‹อชื่อเสียง โดยเตรียม 2 หลักฐาน เช‹น ปริ๊นตเอกสารหนŒาจอ หนŒาเว็บไซต หนŒาโปรแกรมไลน โปรแกรม เฟซบุก หรือหนŒาเพจ ท่ีพบการกระทํา ความผดิ 3 กรณที เี่ สยี หายตอ‹ ทรพั ยใหเŒ ตรยี มหลกั ฐาน เชน‹ หลกั ฐานการโอนเงนิ หนาŒ จอหรอื รปู ของบญั ชธี นาคารของผรูŒ บั โอนโดยปรน๊ิ ต เอกสารออกมาจากระบบคอมพิวเตอร ใหŒเรียบรŒอย

ฉบบั ผดู แู ลระบบ และ ผบู ังคับใชก ฎหมาย 21 4 สามารถรอŒ งทุกขไดทŒ ่ี 1. กองบังคับการปราบปรามการกระทําความผิดเก่ียวกับอาชญากรรม ทางเทคโนโลยี (บก.ปอท.) 2. ศูนยปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ สํานักงานตํารวจ แหง‹ ชาติ (ศปอส.ตร.) 3. กรมสอบสวนคดีพิเศษ (DSI) สามารถติดต‹อดŒวยตนเอง หรือ ติดต‹อ ผ‹านเว็บไซต www.dsi.go.th และติดตอ‹ ผ‹าน Call Center 1202 *ตดิ ตอ‹ ผ‹านศูนยปฏบิ ตั ิการคดพี ิเศษท้งั 10 เขต สามารถแจŒงความไดŒที่ • สถานตี าํ รวจทอŒ งทีเ่ กิดเหตุ • สถานตี ํารวจนครบาล • สถานีตํารวจภธู ร *รปู ภาพประกอบจาก: www.freepik.com

คุณโชวสงิ่ ใดในอินเทอรเ นต็ สิง่ ทเี่ ผยนำมาซึง่ ความเสย่ี ง 9 ส่ิงสาํ คัญ ที่ผูดแู ลระบบ/ผูบังคบั ใชกฎหมายควรเตือนประชาชน หรอื ผูใชร ะบบใหระวงั การใชขอ มลู เหลาน้บี นโลกอนิ เทอรเนต็ 1. การใชช อ่ื เตม็ 2. สถานะความสมั พันธ 3. รสนิยมทางเพศ 4. ID ในโปรแกรมสนทนา 5. ท่ีอยูจดหมายอิเลก็ ทรอนกิ ส (e-mail address) 6. ทอ่ี ยอู อนไลนข องบรกิ ารอน่ื ๆ ในเครอื ขา ยสงั คมออนไลน หรอื บลอ็ ก 7. สงิ่ ท่ีสนใจ หรือกจิ กรรมท่ชี นื่ ชอบ 8. รูปภาพของตัวเอง 9. วดิ โี อของตัวเอง

ฉบับผูดแู ลระบบ และ ผบู งั คบั ใชกฎหมาย 23 *รปู ภาพประกอบจาก: www.freepik.com