รายงานวิจัย-การพัฒนาระบบกฎหมายเพื่อลดความเหลื่อมล้ำฯ - อ.ทศพล

“เงนิ ” หรือ “ทองคา” ซงึ่ เป็นสอ่ื กลางการแลกเปล่ียนภายในเกม เป็นหน่วยวดั มูลค่าอันเป็นสกุลเงนิ ในเกม (in- game currency) หรือซื้อวัตถุเสมอื นจริงท่มี ีคุณสมบตั ิในการใช้สอยบางอย่าง ไม่ว่าจะเปน็ อาวุธ ยารักษา และ เสอ้ื ผ้า หรือแมแ้ ต่วัตถซุ ึง่ ไมไ่ ด้มคี ุณสมบัติที่ชว่ ยให้การเลน่ เกมดีขน้ึ แต่มไี วเ้ พอื่ ความสวยงามและความพงึ พอใจ ของผู้เล่น เช่น สกิน เป็นตน้ ท้ังนี้การซื้อขายสิง่ ของเสมือนจริงอาจเป็นการซ้ือขายระหว่างผู้เลน่ กบั ผู้พฒั นาเกม ซงึ่ เป็นเจา้ ของแพลตฟอรม์ หรอื เปน็ ธุรกรรมระหว่างผเู้ ล่นด้วยกนั เอง จากท่ีกล่าวมาข้างต้น ทรัพย์เสมือนจริงเป็นส่ิงท่ีซ้ือขายแลกเปลี่ยนได้ด้วยสกุลเงินจริงและมีมูลค่าใน โลกแห่งความจริง แม้ว่าสิ่งของในเกมหรือทรัพย์เสมือนจริงซ่ึงแสดงผลทางหน้าจอของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ น้ันจะเป็นเพียงวัตถุเสมือนที่ไม่อาจจับต้องได้และไม่มีรูปร่างทางกายภาพ แต่วัตถุเหล่าน้ีกลับมีคุณค่าต่อผู้ใช้ และมีราคาทางการค้า ส่งผลให้เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจในโลกแห่งความเป็นจริงและกลายเป็นสินค้าหรือทรัพย์ ท่ีมีมูลค่าสาคญั ในเศรษฐกิจดจิ ิทัล อย่างไรก็ดรี ะบบกฎหมายในปจั จุบันยงั คงไวซ้ ึ่งระบอบความคดิ ว่าด้วยทรพั ย์ ในระบบเดิมซ่ึงเป็นกรอบความคิดที่มีอยู่ก่อนการเกิดขึ้นของทรัพย์เสมือนจริงหลายร้อยปี เมื่อสถานะของ ทรัพย์เสมือนจริงในทางกฎหมายไม่ชัดเจน การกระทาโดยมิชอบเกี่ยวกับทรัพย์เสมือนจริง เช่นการหลอกให้ โอนไอเทมในเกม หรือการเอาวัตถุในเกมของผู้อน่ื ไปโดยทุจริตจึงก่อให้เกิดปัญหาในทางกฎหมาย ทั้งคาถามใน ประเดน็ วา่ วัตถุเสมือนจริงนั้นเป็นทรัพย์หรือทรัพย์สินตามกฎหมายไทยหรือไม่ และถือเป็นวตั ถุแห่งการกระทา อนั เป็นความผิดทางอาญาเกี่ยวกบั ทรพั ยต์ ามประมวลกฎหมายอาญาหรอื ไม่ หลักความคิดเกี่ยวกับทรัพย์สินตามระบบกฎหมายเดิมในหลายประเทศ เช่นประเทศอังกฤษและไทย น้ัน มิได้ยอมรับว่าสิ่งซึ่งไม่มีรูปร่างถือเป็นทรัพย์ตามนิยามแห่งกฎหมาย และเมื่อพิจารณาลักษณะของทรัพย์ เสมือนจริงตามแนวการพิจารณาของศาลไทย อาจมองได้ว่าทรัพย์เสมือนจริงหรือไอเทมตา่ งๆ ท่ีอยู่ในเกม เป็น วตั ถุท่ีไม่มีรูปร่างเช่นเดียวกับข้อมูลอเิ ล็กทรอนิกส์ และเม่ือเป็นวัตถุไม่มีรูปร่าง จึงไม่เป็นทรัพย์ตามความหมาย ในมาตรา 137 แห่งประมวลกฎหมายแพง่ และพาณิชย์ และย่อมไม่อาจเป็นวตั ถุแห่งการกระทาในความผิดทาง อาญาที่มี “ทรัพย์” เป็นวัตถุแห่งการกระทาได้ เช่น ความผิดฐานลักทรัพย์ตามมาตรา 334 แห่งประมวล กฎหมายอาญา และความผิดฐานยักยอกตามมาตรา 352 ซึ่งบัญญัตวิ ่า “ผู้ใดครอบครองทรัพย์ซึ่งเปน็ ของผู้อ่ืน หรือซึ่งผู้อื่นเป็นเจ้าของรวมอยู่ด้วย เบียดบังเอาทรัพย์น้ันเป็นของตนหรือบุคคลที่สามโดยทุจริต ผู้นั้นกระทา ความผิดฐานยักยอก” เป็นต้น ดังน้ัน เมื่อทรัพย์เสมือนจริงไม่ใช่ทรัพย์ตามบทนิยามแห่งกฎหมาย การลักเอา วัตถุเสมือนจริงของผ้อู ื่นไป หรือการเบียดบงั เอาทรพั ยเ์ สมอื นจริงของผอู้ ื่นไปโดยทจุ รติ ศาลในประเทศไทยอาจ เห็นวา่ การกระทาเหลา่ น้ไี มเ่ ปน็ ความผิดฐานลกั ทรัพยห์ รือความผิดฐานยักยอกตามกฎหมายอาญา แม้ว่าทรัพยเ์ สมือนจรงิ อาจไมเ่ ป็นทรพั ย์ดว้ ยเหตุผลท่ีกล่าวมาข้างต้น แตเ่ มื่อพจิ ารณามาตรา 138 แห่ง ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ อันเป็นบทวิเคราะห์ศัพท์คาว่า “ทรัพย์สิน” ซ่ึงบัญญัติว่า “ทรัพย์สิน หมายความรวมทง้ั ทรพั ยแ์ ละวัตถไุ ม่มีรูปรา่ ง ซึ่งอาจมีราคาและอาจถือเอาได้” ทรัพยเ์ สมอื นจรงิ ซ่งึ เปน็ วตั ถุไม่มี รูปรา่ งจึงอาจถือเปน็ ทรพั ยส์ ินได้ หากวัตถเุ สมือนจริงนน้ั อาจมรี าคา และอาจถือเอาได้ สง่ิ ของในเกมอนั เป็นทรพั ยเ์ สมือนจริงแมเ้ ป็นวตั ถุที่ไม่มีรูปร่าง แต่วตั ถุเหลา่ น้อี าจมีราคาได้ กล่าวคือ มี มูลค่าในการแลกเปลีย่ นซ้ือขายกันทง้ั ในเกมและนอกเกม ทาใหเ้ กดิ เปน็ มูลคา่ ทางเศรษฐกจิ ในโลกแหง่ ความจริง นอกจากมูลค่าทางเศรษฐกิจอันคานวณเป็นเงินได้ วัตถุในโลกเสมือนจริงยังมีคุณค่าต่อผู้เล่นซึ่งยึดถือ ครอบครองวัตถุเสมือนจริงน้ันอีกด้วย อีกท้ังวัตถุเสมือนจริงยังอาจถือเอาได้ ด้วยว่าสิ่งของมากมายในโลก

เสมือนจริงอาจอยู่ในความหวงกันของผู้เล่นเกมซึ่งเป็นเจ้าของ เป็นวัตถุท่ีอาจถูกโอนย้ายเปลี่ยนผู้ยึดถือ ครอบครองได้ วตั ถุเสมือนจริงชิ้นหน่ึงอาจอยู่ในบัญชีผู้ใชข้ องผู้เล่นรายหน่ึงซึ่งถือเป็นอานาจหวงกันของผู้เล่นท่ี จะใช้สอยเองหรือจะโอนย้ายให้แก่บุคคลอ่ืนก็ได้ ดังนั้นวัตถุเสมือนจริงจึงอาจถือเป็น “ทรัพย์สิน” ตามนิยาม แหง่ กฎหมายได้ ดังนัน้ การกระทาทเี่ กยี่ วกับทรัพย์เสมอื นจริงจึงอาจถือเป็นการกระทาความผดิ ทางอาญาไดใ้ น ฐานความผิดท่ีบัญญตั ิให้ “ทรัพย์สิน” เป็นวัตถุแห่งการกระทา เช่น ความผิดฐานกรรโชกตามมาตรา 337 แห่ง ประมวลกฎหมายอาญา ซ่ึงผู้กระทาข่มขืนใจผู้อ่ืนให้ยอมให้หรือยอมจะให้ตนหรือผู้อ่ืนได้ “ประโยชน์ใน ลักษณะท่ีเปน็ ทรัพย์สิน” เปน็ ต้น กล่าวโดยสรุป การปรับใช้กฎหมายของประเทศไทยท่ีเก่ียวข้องกับทรัพย์เสมือนจริง เป็นผลให้การ กระทาเช่นการแฮกบัญชีผู้ใช้เพื่อเอาทรัพย์เสมือนจริงของผู้อ่ืนไป ไม่ถือเป็นความผิดฐานลักทรัพย์และย่อมไม่ อาจเป็นความผิดฐานชิงทรัพย์หรือปล้นทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญาของไทย แต่หากเป็นขู่เข็ญให้โอน ทรพั ย์เสมอื นจรงิ แล้ว ผกู้ ระทาอาจมคี วามผดิ ฐานกรรโชกได้ ดังนั้นตามแนวคาพิพากษาของศาลในประเทศอังกฤษและประเทศไทย การลักข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ และทรัพย์เสมือนจริงจึงไม่เป็นความผิดฐานลักทรัพย์เน่ืองจากวัตถุเหล่านี้ไม่มีรูปร่าง จึงไม่เป็นทรัพย์อันเป็น องคป์ ระกอบของฐานความผดิ เกี่ยวกบั ทรัพยต์ ามกฎหมาย เมือ่ เปน็ เช่นนี้ ผทู้ ี่ขโมยไอเทมในเกมออนไลนจ์ ึงไม่มี ความผิดฐานลักทรัพย์ อย่างไรก็ดีเป็นท่ีน่าสนใจอย่างย่ิงว่าคาพิพากษาของศาลในประเทศเนเธอร์แลนด์ตัดสิน ไว้ว่าการขู่เข็ญให้บุคคลหนึ่งโอนทรัพย์เสมือนจริงซ่ึงเป็นสิ่งของเสมือนในเกมให้แก่ตนนั้นเป็นความผิดฐานชิง ทรัพย์ได้ คาวินิจฉัยของศาลเนเธอร์แลนด์ในคดีนี้สะท้อนให้เห็นถึงมุมมองและแนวความคิดเกี่ยวกับทรพั ยส์ ินที่ เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม แนวคิดว่าด้วยทรัพย์ในระบบเดิมจึงถูกท้าทายด้วยลักษณะของวัตถุในโลกเสมือนจริง ซึ่งแม้ว่าไม่อาจจับต้องสัมผัสได้เหมือนทรัพย์ในโลกแห่งความเป็นจริง แต่ทรัพย์เสมือนจริงเหล่านี้กลับมีคุณค่า ตอ่ ผเู้ ลน่ และอาจมมี ลู คา่ อย่างมากในทางเศรษฐกิจ ดังนนั้ การคุ้มครองทางอาญาต่อทรพั ยเ์ สมอื นจริงจงึ เป็นการ คุ้มครองสิทธิของผู้ทารายได้จากการแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ในเกม อีกท้ังยังส่งผลต่อความน่าเช่ือถือในระบบ เศรษฐกจิ ในยคุ ดิจิทลั ต่อไปในอนาคต ผู้ใช้โลกเสมอื นจรงิ หรือผู้เลน่ เกมมีมุมมองต่อทรัพย์เสมือนจริงอยา่ งวตั ถุท่ีมคี ุณค่าทง้ั ทางจิตใจและทาง เศรษฐกิจ อันมีราคาเสมือนเป็นทรัพย์หรือทรัพย์สินที่แลกเปล่ียนและซื้อขายได้ และอาจหวงกันและถือเอาได้ ความไม่ชัดเจนแน่นอนในสถานะทางกฎหมายของทรัพย์เสมือนจริง ทาให้เมื่อเกิดข้อพิพาทเช่นการโต้แย้งสิทธิ หรือการกระทาอันมิชอบด้วยกฎหมายเก่ียวกับทรัพย์เสมือนจริง เจ้าหน้าที่รัฐที่เก่ียวข้องจะพบปัญหาในการ ปรบั ใชก้ ฎหมายทม่ี อี ยูก่ บั กรณีที่เกดิ ข้นึ และเมอ่ื เกิดปัญหาในการดาเนนิ คดี ผเู้ ลน่ เกิดความไม่มน่ั คงในสทิ ธิของ ตนเกยี่ วกับทรพั ยเ์ สมอื นจรงิ ดังนั้นผู้เขียนจึงเสนอว่ากฎหมายอาญาในส่วนความผิดเก่ียวกับทรัพย์ควรได้รับการแก้ไขเพื่อให้การ ปรับใชก้ ฎหมายอาญาน้นั ครอบคลุมถึงความผดิ ตอ่ ทรัพยเ์ สมือนจริง การแกไ้ ขปรับปรงุ กฎหมายนั้นอาจทาได้ 2 แนวทาง ดงั น้ี แนวทางแรก คือการบัญญัติความรับผิดทางอาญาเก่ียวกับความผิดซึ่งกระทาต่อทรัพย์เสมือนจริงไว้ เป็นบทบัญญัติเฉพาะ แนวทางนี้เป็นการออกกฎหมายใหม่เพื่อให้ครอบคลุมถึงการกระทาความผิดเกี่ยวกับ

ทรัพยส์ นิ เสมือนจริง ทัง้ นตี้ อ้ งมีการกาหนดเจตนารมณ์ทางกฎหมายในเรือ่ งนีอ้ ย่างถ่ีถ้วนและเหมาะสม แลว้ จึง บัญญัติองค์ประกอบแห่งการกระทาท้ังองค์ประกอบภายในและองค์ประกอบภายนอกโดยมีขอบเขตท่ีชัดเจน และกาหนดโทษเพียงเท่าท่ีเหมาะสมและจาเป็นตามเจตนารมณ์แห่งกฎหมาย การบัญญัติฐานความผิดทาง อาญาเก่ียวกับวัตถุท่ีไม่มีรูปร่างเป็นการเฉพาะไว้นี้ มีตัวอย่างเช่นการบัญญัติให้การลอบใช้กระแสไฟฟ้ามี ความผิดตามกฎหมายอาญา เช่นในประเทศองั กฤษ57 และสวสิ เซอร์แลนด์58 หรือการบัญญัตเิ พม่ิ เติมให้ชัดแจ้ง ว่ากระแสไฟฟ้าถือเป็นทรัพย์ เช่นในประเทศญ่ีปุ่น59 โดยมาตรา 245 แห่งประมวลกฎหมายอาญาของญ่ีปุ่น บัญญัติไว้ว่า กระแสไฟฟ้าให้ถือเป็นทรัพย์ภายใต้การกระทาความผิดในบรรพน้ี (บรรพ XXXVI ว่าด้วยการ กระทาความผิดฐานลักทรัพย์และชิงทรัพย์ มาตรา 235-244) อย่างไรก็ดี การแก้ไขกฎหมายตามแนวทางแรก น้ีมีข้อด้อยคือ การบัญญัติกฎหมายข้ึนใหม่หรือแก้ไขเพิ่มเติมเช่นน้ีอาจไม่เท่าทันสภาพการณ์และลักษณะการ กระทาของผู้คนในสังคมซ่ึงมีการเปล่ียนแปลงอย่างรวดเร็วอยู่เสมอโด ยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงที่หมุนตาม ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี จึงอาจทาให้ต้องมีการแก้ไขกฎหมายอยู่เนืองนิตย์และเป็นการคิดแก้ไขตามหลัง ความเปล่ยี นแปลงท่ีรวดเรว็ ของสังคม แนวทางท่ีสอง คือการตีความตวั บทกฎหมายท่ีบังคับใชอ้ ยู่เสียใหม่เพื่อให้สอดคล้องกับการกระทาของ มนุษย์และสภาพสังคมในปจั จุบัน กล่าวคือ การวิเคราะห์ศัพท์ทางกฎหมายคาว่า “ทรัพย์” ในทางอาญาไมค่ วร ยึดติดกับมาตรา 137 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ซ่ึงบัญญัติว่าทรัพย์ต้องเป็นวัตถุซึ่งมีรูปร่าง เนื่องจากความคิดพ้ืนฐานของกฎหมายทางแพ่งและทางอาญาย่อมแตกต่างกัน ทรัพย์ในทางแพ่งคือวัตถุแห่ง สิทธิ ส่วนทรพั ยใ์ นทางอาญาคอื วตั ถุแห่งการคมุ้ ครอง ซ่งึ ไม่จาเป็นตอ้ งเปน็ ส่ิงเดยี วกันและกรอบความหมายควร จะเปน็ เชน่ ไรนัน้ ย่อมข้ึนอยกู่ ับเจตนารมณ์ทางกฎหมายในแตล่ ะเรื่อง นอกจากน้ดี งั ที่ไดก้ ลา่ วถึงในขา้ งต้นว่า แต่ เดิมมาตรา 6 (10) แห่งกฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ. 127 ได้กาหนดนิยามคาว่า “ทรัพย์” ไว้เป็นการเฉพาะใน บทวิเคราะห์ศัพท์เพื่อการปรับใช้และพิจารณาความผิดเกี่ยวกับทรัพย์ ซึ่งทรัพย์หมายถึง “บรรดาส่ิงของอัน บคุ คลสามารถมีกรรมสิทธ์ิ หรือถืออานาจเป็นเจ้าของไดเ้ ปน็ ตน้ วา่ เงินตรา แลบรรดาสิ่งของอันพงึ เคล่ือนจากที่ ไดก้ ด็ ี และเคลอ่ื นจากทม่ี ิไดก้ ด็ ี ท่านก็นบั ว่าเปน็ ทรพั ยอ์ ันกล่าวมาในขอ้ นี้” การกาหนดบทนยิ ามคาวา่ “ทรพั ย”์ ไว้เป็นการเฉพาะนี้ชี้ให้เห็นว่ามีวัตถุประสงค์เพ่ือให้ความหมายแตกต่างจาก “ทรัพย์” ที่บัญญัติไว้ในกฎหมาย แพง่ 57 มาตรา 13 แห่งพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดเก่ียวกับทรัพย์ของอังกฤษ (Theft Act 1968) กาหนดฐานความผิดเก่ียวกับ การลักลอบใช้กระแสไฟฟ้า (abstracting of electricity) ซึ่งบัญญัติว่า “A person who dishonestly uses without due authority, or dishonestly causes to be wasted or diverted, any electricity shall on conviction on indictment be liable to imprisonment for a term not exceeding five years.” 58 มาตรา 142 แหง่ ประมวลกฎหมายอาญาสวสิ เซอรแ์ ลนด์ (Swiss Criminal Code 1937) บญั ญตั คิ วามผดิ ฐานลอบใช้ พลังงานโดยมชิ อบ (unlawful abstraction of energy) ไวด้ งั น้ี “Any person who unlawfully obtains energy from an installation that serves to exploit natural power, and in particular an electrical installation is liable on complaint to a custodial sentence not exceeding three years or to a monetary penalty.” 59 ประมวลกฎหมายอาญาของญ่ีปุ่น (Penal Code 1907 Amendment of Act No. 54 of 2007).

คาว่า “ทรัพย”์ ในทางอาญาจงึ ควรไดร้ บั การตคี วามใหมใ่ ห้ครอบคลมุ ถึงการกระทาอันมิชอบตอ่ ทรัพย์ เสมือนจริงอันอยู่ในความหวงกันหรือการใช้ประโยชน์ของบุคคลหน่ึง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อคุ้มครองสิทธิของ บุคคลน้ันในอันที่จะใช้ประโยชน์ท้ังในทางส่วนตัวและในการแสวงหาประโยชน์ทางเศรษฐกิจจากทรัพย์เสมือน จริงท่ีอยู่ในอานาจหวงกันของตน และเพอ่ื มิใหเ้ กิดช่องโหว่ในทางกฎหมายวา่ การกระทาต่อทรัพย์เสมือนจรงิ ใน บางกรณีมีความผิดทางอาญา แต่กลับไม่เป็นความผิดในฐานความผิดอ่ืนท่ีผู้กระทาควรมีความผิด เช่น การเอา ทรัพย์เสมือนจริงของผู้อ่ืนไปโดยทุจริต หรือการเบียดบังเอาทรัพย์เสมือนจริงของผู้อื่นซึ่งตนครอบครองอยู่ไป โดยทุจริต ไม่เป็นความผิดฐานลักทรัพย์และยักยอก เพราะ “ทรัพย์เสมือนจริง” ไม่ใช่ “ทรัพย์” ในการตีความ ตามแนวคาพิพากษาเดิมดังท่ีกล่าวไปข้างต้น แต่การใช้กาลังประทุษร้ายเพื่อให้ได้ไปซ่ึงทรัพย์เสมือนจริงอาจ เป็นความผิดฐานกรรโชกได้ แต่ไม่อาจเป็นความผิดฐานชิงทรัพย์ หรือปล้นทรัพย์ได้เพราะการลักทรัพย์เสมือน จริงไม่ใช่การลักทรัพย์ ดังน้ัน การวางหลักพิจารณาเกี่ยวกับทรัพย์ในทางอาญาเสียใหม่ดังเช่นคาวินิจฉัยของ ศาลเนเธอร์แลนด์ในคดี RuneScape ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงมุมมองและแนวความคิดเก่ียวกับทรัพย์ที่ เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม จะทาให้กฎหมายมีความสอดคล้องกับสภาวการณ์ทางสังคมและเทคโนโลยี ทาให้ผู้ใช้ โลกเสมือนจริงได้รับการคุ้มครองสิทธิในทรัพย์เสมือนจริงตามกฎหมาย และยังเป็นการสร้างความม่ันใจและ ความนา่ เชื่อถือในระบบเศรษฐกิจในยุคดจิ ิทัลอีกดว้ ย

กจิ กรรมทเ่ี กี่ยวขอ้ งกับการนาผลจากโครงการวิจยั ไปใชป้ ระโยชน์ 1. จัดประชุมกล่มุ (focus group) สาหรับผู้ทมี่ ีสว่ นได้สว่ นเสีย (แรงงานรบั จา้ งอิสระ) จานวน 2 คร้ัง ไดแ้ ก่ 1.1 เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ.2562 เวลา 13.00 – 16.00 น. ณ ห้องประชุม 1 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชยี งใหม่ จ.เชยี งใหม่ 1.2 เม่อื วนั ท่ี 31 พฤษภาคม พ.ศ.2562 เวลา 13.00 – 16.00 น. ณ ห้องประชุม โรงแรง Vic 3 Bangkok กรุงเทพฯ 2. จัดงานประชุมเสวนาเผยแพรผ่ ลงานวิจัยสู่สาธารณะ จานวน 2 ครง้ั ได้แก่ 2.1 งานเสวนาวิชาการ Digital Grand Prix 20 ในหัวข้อ “การพัฒนาระบอบกฎหมายเพ่ือลดความ เหลื่อมล้ากบั กลุ่มแรงงานรับจ้างอสิ ระที่ไดร้ บั ผลกระทบจากความท้าทายในศตวรรษที่ 21” ณ ห้อง ประชุม 1 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ ในวันท่ี 3 - 4 สิงหาคม พ.ศ.2562 เวลา 09.00 – 16.00 น. 2.2 งานเสวนาวิชาการ “การพัฒนาระบอบกฎหมายเพ่ือลดความเหล่ือมล้ากับกลุ่มแรงงานรับจ้างอิสระ ท่ีได้รับผลกระทบจากความท้าทายในศตวรรษท่ี 21” ณ ห้องประชุม โรงแรง Vic 3 Bangkok กรงุ เทพฯ ในวันท่ี 27 สงิ หาคม พ.ศ. 2562 เวลา 13.30 – 17.00 น.

ประมวลภาพกจิ กรรม จัดประชมุ กลมุ่ (focus group) สาหรับผทู้ ่ีมีสว่ นได้ส่วนเสีย (แรงงานรับจา้ งอสิ ระ) 1. จัดประชุมกลุ่ม (focus group) ณ ห้องประชุม 1 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ เมือ่ วนั ท่ี 29 พฤษภาคม พ.ศ.2562 เวลา 13.00 – 16.00 น.

2. จดั ประชมุ กล่มุ (focus group) ณ ห้องประชมุ โรงแรง Vic 3 Bangkok กรงุ เทพฯ เมื่อวันท่ี 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 เวลา 13.00 – 16.00 น.

จัดงานประชมุ เสวนาเผยแพรผ่ ลงานวิจยั สสู่ าธารณะ 1. งานเสวนาวิชาการ Digital Grand Prix 20 ในหัวขอ้ “การพฒั นาระบอบกฎหมายเพื่อลดความเหล่ือมล้ากับ กลุ่มแรงงานรับจ้างอิสระที่ได้รับผลกระทบจากความท้าทายในศตวรรษที่ 21” ณ ห้องประชุม 1 คณะนติ ิศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ ในวันท่ี 3 - 4 สงิ หาคม พ.ศ.2562 เวลา 09.00 – 16.00 น.

2. งานเสวนาวิชาการ “การพัฒนาระบอบกฎหมายเพื่อลดความเหลื่อมล้ากับกลุ่มแรงงานรับจ้างอิสระที่ได้รับ ผลกระทบจากความท้าทายในศตวรรษท่ี 21” ณ ห้องประชุม โรงแรง Vic 3 Bangkok กรุงเทพฯ ในวันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2562 เวลา 13.30 – 17.00 น.

ตารางเปรียบเทียบวัตถุประสงค์ กิจกรรมทีว่ างแผนไว้ และกจิ กรรมทด่ี าเนนิ การมา และผลท่ีได้รบั ตลอดโครงการ วัตถุประสงค์ กจิ กรรมท่ไี ดด้ าเนนิ การ 1) ทบทวน สภาพปัญหา สถานการณ์ปัจจุบัน 1) ดาเนินการทบทวน สภาพปัญหา สถานการณ์ และผลกระทบจากความท้าทายในศตวรรษที่ ปัจจุบัน และผลกระทบในหัวข้อดังกล่าว 21 ซ่ึงสร้างความด้อยสิทธิต่อกลุ่มแรงงาน เรียบร้อยแล้ว ซ่ึงมีเน้ือหาอยู่ในเล่มรายงานวิจัย รับจ้างอิสระ และความเสี่ยงใน 5 มิติจากการ ฉบบั สมบูรณ์ ไมป่ รบั ตัวของระบอบกฎหมายไทย 2) นาผลการทบทวนมาทดลองปฏิบัติการร่วมกับ 2) จัดประชุมกลุ่ม (focus group) ร่วมกับแรงงาน กลุ่มแรงงานรับจ้างอสิ ระเพือ่ แสวงหาทางเลือก รับจ้างอิสระ จานวน 2 คร้ัง ในพื้นที่จังหวัด ในการปฏิรูประบอบกฎหมายใหม่สร้าง เชียงใหม่ และกรุงเทพฯ ในวันท่ี วันท่ี 29 และ หลักประกนั สทิ ธใิ ห้กลมุ่ เสีย่ ง 31 พฤษภาคม 2562 3) เผยแพร่องค์ความรู้เกี่ยวกับความดอ้ ยสิทธิและ 3) เผยองค์ความรู้ดังกล่าว ผ่านการจัดงานเสวนา ทางเลือกในการลดความเสี่ยงท่ีเกิดจากความ วิชาการในหัวข้อ “การพฒั นาระบอบกฎหมายเพอ่ื ท้าทายในศตวรรษท่ี 21 ให้กับ \"ผู้มีส่วนได้เสีย\" ลดความเหล่ือมล้ากับกลุ่มแรงงานรับจ้างอิสระที่ ซงึ่ เปน็ กลมุ่ เสี่ยงเจ้าของปญั หา หรือแลกเปล่ยี น ได้รับผลกระทบจากความท้าทายในศตวรรษที่ กับขบวนการเคล่ือนไหวทางสังคมซึ่งผลักดัน 21” จานวน 2 คร้ัง ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ และ ประเด็นเก่ียวข้องกับสิทธิแรงงานและความ กรุงเทพฯ ในวนั ท่ี 4 และ 27 สิงหาคม 2562 และ เป็นธรรมของกลุ่มแรงงานรับจ้างอิสระ เพื่อ นาเสนอผลงานในงานประชุมวิชาการระดับชาติ พัฒนาเป็นข้อเสนอในการปฏิรูประบอบ จานวน 1 เร่ือง ในวันที 10 มิถุนายน 2562 อีกท้ัง กฎหมายหรอื ข้อเรยี กร้องตอ่ ผู้ผลิตนโยบาย ส่งบทความเพ่ือตีพิมพ์ในวาสารทางวชิ าการ TCI 1 จานวน 1 เรอื่ ง และ TCI 2 จานวน 1 เรอ่ื ง