จากใจสู่ใจ

จากใจส่ใู จ

จากใจสใู่ จ รวมผลงานการเรยี นรู้จากหลายชวี ติ หลังกำ�แพงทณั ฑสถานหญงิ เชยี งใหม่ พมิ พ์ครง้ั ท่ี 1 สงิ หาคม 2557 กองบรรณาธกิ าร อวยพร สุธนธัญญากร วจิ ติ ร วอ่ งวารที พิ ย์ รชั นี วศิ ิษฎ์วโรดม วารุณี นลิ พันธ์ ศลิ ปกรรม วิจติ รา เตรตระกูล จดั พมิ พ์โดย โครงการจากใจสู่ใจ: คุณคา่ ความสุข และพลงั ภายในทีแ่ ท้จริง ศูนย์จติ ตปญั ญาศึกษา มหาวิทยาลยั มหดิ ล เลขท่ี 999 อาคารประชาสงั คมอุดมพฒั น์ ชนั้ 4 ถ.พทุ ธมณฑลสาย 4 ต.ศาลายา อ.พทุ ธมณฑล จ.นครปฐม 73170 โทรศพั ท์ 02-4415022-3 เว็บไซต์ www.ce.mahidol.ac.th สนับสนนุ โดย สำ�นกั งานกองทนุ สนบั สนุนการสร้างเสริมสขุ ภาพ (สสส.)

ค�ำ นำ� โครงการจากใจสู่ใจ: คุณค่า ความสุข และพลังภายในท่ีแท้จริง โดยศูนย์จิตต- ปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล ภายใต้การสนับสนุนของสำ�นักงานกองทุน สนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้จัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้กับสตรี- ต้องขังอย่างต่อเน่ือง 8 คร้ัง นับต้ังแต่เดือนตุลาคม พ.ศ.2556 ถึงเดือน กรกฎาคม พ.ศ.2557 ด้วยกระบวนการจิตตปัญญาซึ่งให้ความสำ�คัญกับการ ฟ้ืนฟูเสริมสร้างศักยภาพด้านใน ความเข้าใจสภาวะจิตใจของตัวเอง เข้าใจ ความแตกต่างหลากหลาย พร้อมปรับตัวอยู่ร่วมกับผู้อ่ืนได้อย่างเป็นสุข ฝึกฝน การรู้เนื้อรู้ตัว และรู้เท่าทันปรากฏการณ์เชิงสังคมท่ีส่งผลต่อชีวิต ด้วยกิจกรรม หลากหลายรูปแบบ จากกระบวนการดงั กลา่ วไดเ้ ผยใหเ้ หน็ โลกภายใน และพลงั สรา้ งสรรคข์ อง ผ้ตู ้องขังท่เี ข้าร่วมโครงการท้ัง 34 ท่าน ตลอดจนความเปล่ยี นแปลงอันเกิดจาก การเรยี นรใู้ ครค่ รวญชวี ติ รว่ มกนั บนพน้ื ฐานความไวว้ างใจ ดแู ลใจกนั และกนั หนังสือเล่มนี้ได้รวบรวมผลงานส่วนหน่ึงของผู้เข้าร่วมและทีมงานเอาไว้ เพื่อเป็นสิ่งท่ีระลึกยํ้าเตือนถึงคุณค่าความเป็นมนุษย์ของผู้หญิงธรรมดาเหล่านี้ ผูเ้ ปน็ แม่ ลกู สาว หรอื คณุ ยา่ คณุ ยายของใครบางคน เหนอื ส่ิงอ่นื ใด พวกเธอเปน็ มนุษย์ผู้ยืนหยัดท่ามกลางห้วงทุกข์อันยาวนาน บ้างรู้จุดสิ้นสุด บ้างไม่รู้จุดส้ิน สุด ทว่าในความมืดมิดน้ันได้ขับให้แสงแห่งความหวัง ศรัทธา และแรงใจของ เธอสว่างยิ่ง หวังว่าแสงสว่างเล็กๆ จากชีวิตหลังกำ�แพงเหล่านี้จะมอบพลังให้ผู้ อา่ นด้วยเชน่ กัน 3



จากใจแม่ใหญ่ 34 ปี ท่ีได้มีโอกาสอยู่ดูแลเด็กๆ ในกำ�แพง เป็นหมื่นๆ ชีวิต เท่าท่ีจำ�ได้ เหมือนเป็นละครโรงใหญ่ๆ ฉากแล้วฉากเล่า ที่เห็นบทบาทของพวกเขาไม่ว่า จะเปน็ บทบาทใดๆ ลว้ นอย่ใู นความทรงจ�ำ ของฉันตลอดมา ไมเ่ คยคดิ วา่ พวก เขาคือภาระ ไม่เคยมองตัวเองว่าอาชีพผู้คุมต่ําต้อย กลับมองว่าเราโชคดีกว่า คนอื่นๆ ที่มีโอกาสดูแลผู้ที่อยู่ในความทุกข์หนัก ได้ผ่อนความทุกข์ เหมือนได้ ทำ�บุญอันยง่ิ ใหญ่ เน้ือหาในหนังสือเล่มน้ีน่ีสะท้อนความคิดลึกๆ ในใจของทุกคน ทุกภาพ วาด ทุกประโยค มันบอกเล่าถึงแกน่ แทท้ มี่ ที กุ ข์ บนทุกข์กม็ คี วามสุข ในฐานะ เปน็ แม่ใหญ่ ขอบคณุ พวกลูกๆ ทุกคน ท่ที ำ�ให้รู้วา่ ยงั มอี ีกหลายสิง่ ทอ่ี ยากท�ำ เพ่ือให้ทุกคนมีความสุขมากกว่าน้ี หลายสิ่งท่ีทำ�ให้รู้ว่า ลูกแม่ใหญ่เข้มแข็ง มากกวา่ ทคี่ ดิ ขอบคุณคณาจารย์ทุกท่าน ที่มอบส่ิงดีๆ ให้แก่ลูกๆ ของทัณฑสถาน หญิงเชยี งใหม่ แมใ่ หญ่ อารีรตั น์ เทยี มทอง ผ้อู ำ�นวยการทัณฑสถานหญงิ เชยี งใหม่ 5

จากใจส่ใู จ ครั้งแรกท่ีฉันเข้าไปทำ�กิจกรรมกับผู้ต้องขังเมื่อ 3 ปีที่แล้ว โดยคำ�ชักชวนของ พ่ีอรสม สุทธิสาคร วันนั้น ฉันในฐานะคนทำ�งานในประเด็นเรื่องผู้หญิงและ คนชายขอบ บอกกับตัวเองว่าฉันจะต้องกลับมาทำ�งานกับพวกเขาอีก มีอะไร บางอย่างท่ีเราต้องรับผิดชอบร่วมกันในความเป็นมนุษย์ ถ้าเราเชื่อว่า ทุกส่ิง ทุกอย่างบนโลกใบนี้มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงซ่ึงกันและกัน การที่คนๆ หนึ่ง ตอ้ งเขา้ มาใช้ชวี ิตหลงั ก�ำ แพงก็เปน็ ความรบั ผดิ ชอบของเราด้วยเชน่ กนั เรื่องราวชีวิตของเธอแต่ละคนไม่ธรรมดา แม้แต่บางคนท่ีมีชีวิตเรียบ ง่ายและน่าจะมีความสุขอยู่กับครอบครัวและลูกๆ แต่กลับต้องมีเหตุให้เข้า มาใช้ชีวิตอยู่ในเรือนจำ� ถูกจำ�กัดอิสรภาพยาวนานหลายสิบปีก็เป็นเร่ือง ไม่ธรรมดา พวกเธอทำ�ให้ฉันเรียนรู้จักกับความไม่แน่นอนของชีวิต ความ ไม่ประมาท พวกเธอทำ�ให้ฉันเห็นว่าด้านมืดด้านสว่าง ความดีความเลว เคลอ่ื นไหวแปรเปลีย่ นไดต้ ลอดเวลา ไม่มอี ะไรแนน่ อนตายตวั พวกเธอทำ�ให้ฉันเห็นว่า สีดำ�ท่ีถูกป้ายลงบนชีวิตให้ต้องด่างพร้อยแท้ ท่ีจริงน่ันคือสัจธรรม ไม่มีใครท่ีบริสุทธิ์ผุดผ่องไร้มลทิน ไม่มีใครมีแต่สีดำ� มืดมิดท้ังหมด หากแต่ยังมีแสงสว่าง มีความงดงาม มีมิตรภาพ มีความรัก ความเออื้ อาทรตอ่ กัน มีความหวัง มีความสดใส และมีพลังในการใชช้ ีวิต ทุกครั้งที่เข้ามาทำ�กิจกรรมกับเพ่ือนหลังกำ�แพง ฉันรับรู้ได้ถึงพลังบวก อันเนืองแน่นของพวกเธอที่ส่งมาให้ รับรู้ถึงพลังใจของคนสู้ชีวิต คนที่ฟันฝ่า 6

ความทุกข์ยาก คนท่ีเคยแบกภาระครอบครัวไว้บนบ่า คนท่ีเรียนรู้จากความ ผิดพลาดที่ผ่านมาของตนเอง คนยืนหยัดในความบริสุทธ์ิด้วยแววตาที่แม้แต่ ฉนั ยงั ต้องเคารพ คนเหงาๆ ท่รี อเวลาไดก้ ลับออกไปเริม่ ต้นชวี ิตใหม่ คนทีเ่ ปิด โอกาสให้ใจตัวเองได้พบกับอิสรภาพด้านในลึกๆ ถึงแม้จะเป็นเพียงครั้งคราว แตก่ ็สร้างแรงบนั ดาลใจให้ฉันได้มาก และประสบการณช์ วี ิตมากมายทฉ่ี นั ได้ เรียนรู้จากพวกเธอ “เพอ่ื นหลงั ก�ำ แพง” ทำ�ใหฉ้ นั ทึง่ ในความแขง็ แกรง่ ของเธอ ฉนั คดิ วา่ ไมม่ ใี ครแมแ้ ตค่ นเดยี วทเี่ กดิ มาแลว้ ตง้ั ใจทจ่ี ะท�ำ ความผดิ เพอื่ ที่จะติดคุก หรือพบกับความผิดพลาดในชีวิต หากแต่ว่าโลกปัจจุบันนี้วุ่นวาย ซับซ้อนและมีอิทธิพลกับคนแต่ละคนมาก ขณะเดียวกันแต่ละคนก็มีอิทธิพล กับคนอ่ืนๆ รวมท้ังมีอิทธิพลต่อสังคมด้วยเช่นกัน มีเหตุปัจจัยมากมายท่ี ทำ�ให้คนต้องเข้าไปใช้ชีวิตในเรือนจำ� ทั้งปัจจัยจากสภาพแวดล้อมรอบๆ ตัว และจากตวั ตนของแตล่ ะคนเอง ฉนั ในฐานะส่วนหน่งึ ของสงั คมก็ไปไม่พน้ อิทธิพลนเ้ี ชน่ เดยี วกัน ฉันมที ้ัง ด้านมืดด้านสว่าง มีกิเลสทั้งความโลภ โกรธ หลง ครบถ้วนท่ีไม่รู้ว่าจะแผลง ฤทธิ์ออกมาเม่ือใด ฉันไม่เห็นว่าเพื่อนนอกกำ�แพงหรือเพื่อนหลังกำ�แพงมี คณุ คา่ ความเปน็ มนษุ ยแ์ ตกตา่ งกนั สงิ่ ทฉ่ี นั เหน็ คอื พวกเรา “มโี อกาสในชวี ติ ” ท่ีแตกต่างกัน และฉันใช้โอกาสที่มีมากกว่านี้เข้ามาเรียนรู้ ทำ�ความเข้าใจ โดยไม่ให้กำ�แพงสูงมาเป็นอุปสรรค เพ่ือท่ีจะช่วยกันสร้างความเปลี่ยนแปลง 7

บางอย่างในทางที่ดีให้เกิดขึ้น เราเร่ิมต้นจากการกลับมาเรียนรู้ภายในจิตใจ ตนเอง ใจที่ซึ่งเปรียบเสมือนขุมทรัพย์ล้ําค่าท่ีรอให้เราเปิดออกมาทำ�ความ เข้าใจ เรว็ บา้ ง ช้าบ้าง ตามก�ำ ลงั และความพรกั พรอ้ มของแตล่ ะคน ใจท่ีพร้อมส�ำ หรับการกลบั มาใครค่ รวญชีวติ ทบทวนประสบการณ์ แบง่ ปันเรื่องราวซ่ึงกันและกัน ยอมรับในความเป็นตัวเราด้วยใจท่ีเปี่ยมกรุณา ดว้ ยหลักคิดทีว่ ่า 1) เรียนร้จู ากตัวเอง เพือ่ ทำ�ความเข้าใจตนเองและเข้าใจคนอ่นื 2) เรียนรู้เร่ืองราวในสังคมที่มีอิทธิพลต่อชีวิตเรา เช่นเร่ืองความเป็น เพศ เร่อื งแรงกระตุ้นของระบบตลาด คณุ ค่าความเป็นมนุษย์ ฯลฯ 3) เรื่องการรู้เนื้อรู้ตัว ฝึกสติ และคุณค่าด้านในท่ีเอ้ือให้เกิดความ ผาสกุ ลึกๆ จากภายในจติ ใจตนเอง และสดุ ท้าย 4) ตระหนักในความเช่อื มโยงสมั พนั ธข์ องเราแต่ละคน ฉันและพวกเราทีมงาน “จากใจสู่ใจ” คนทำ�งานเชิงสังคมที่รู้ใจกัน คน ที่สนใจเรื่องการทำ�งานเพื่อการเปลี่ยนแปลง คนที่พร้อมจะเอาใจมาแลกใจ ชกั ชวนกันเขา้ มาทำ�กจิ กรรมกบั ผู้ตอ้ งขงั เนื่องด้วยเห็นว่าทุกชีวิตมคี า่ ... ถึงแม้ว่า ชีวิตแต่ละวันของคนนอกกำ�แพงหรือแม้แต่หลังกำ�แพงจะต้อง พบกับแรงกดดัน จากภาระมากมาย จากระบบกฎเกณฑ์ต่างๆ ที่อาจปิด ก้ันความงามของความเป็นมนุษย์ออกจากกัน แต่ทว่าแปดเดือนท่ีพวกเรา 8

ทีมงานจากใจสู่ใจ เข้ามาทำ�กิจกรรมกับเพื่อนๆ หลังกำ�แพง กำ�แพงมายา ท่ีปิดกั้นความงดงามด้านในจิตใจของพวกเราออกจากกันได้ถูกทะลายลง ทำ�ให้เราไดพ้ บกับรอยยิม้ มติ รภาพ ได้ปลดปล่อยให้น้ําตารนิ ไหล ได้พบพลงั บวกซ่ึงหาไม่ได้ง่ายนักในทุกวันนี้ ที่เพื่อนๆ หลังกำ�แพงทุกคนส่งมาให้จน ทีมงานทุกคนรู้สึกได้ และพวกเราทีมงานก็เชื่อว่าเพื่อนหลังกำ�แพงก็รับรู้ถึง พลังงานเช่นเดียวกับท่ีพวกเราทีมงานส่งกลับไปเช่นกัน พวกเราทีมงานถือว่า เป็นช่วงเวลาที่ดีของชีวิตอันน่าจดจำ� เป็นช่วงเวลาท่ีความทรงจำ�จะประทับ อยู่ภายในจิตใจของคนหลายๆ คน เป็นช่วงเวลาท่ีเราได้ร่วมกันเพาะปลูก เมล็ดพันธุ์ชีวิต ช่วยกันรดนํ้า พรวนดิน แต่งก่ิงก้านให้ต้นไม้ตัวเองเข้าที่เข้า ทาง ต่อจากนี้ไปเนื่องด้วยชีวิตที่ยังต้องเดินทางต่อ จะเป็นโลกภายนอกหรือ ภายในจิตใจตนเองก็ตาม ขอให้ดำ�เนินไปด้วยความมีสติรู้เน้ือรู้ตัวเป็นเครื่อง อยู่ของใจ ขอให้มีความหนักแน่น มั่นคง และมีความรักความกรุณาต่อตัวเอ งมากๆ ขอให้เมล็ดพันธุ์ในใจท่ีเราช่วยกันเพาะปลูก มีโอกาสเติบโตงอกงาม ตามวันเวลาท่ผี ่านไป รักและปรารถนาดี ทีมงานจากใจสูใ่ จ พอ่ี วย พ่จี ติ ร พ่ีตุก๊ ตา ปอ่ ป๊อ และตราตร้า 9

สารบญั ค�ำ น�ำ 3 จากใจแม่ใหญ่ 5 จากใจส่ใู จ 6 คมคำ�โดนใจ 13 เขียนค�ำ ตรงใจ 55 เส้ียวความทรงจ�ำ ...จากใจ 93

แด่ คณุ ค่า ความสขุ พลังภายใน และอิสรภาพที่แทจ้ รงิ



คมค�ำ โดนใจ ค�ำ เตือนใจ กำ�ลังใจ ค�ำ ปลอบใจ หลกั ยดึ เพอ่ื ความม่นั คงในใจ

ฯ แตน่ ้าํ ยงั หลงั่ อยใู่ ต้ทราย เดือนยงั หงายอยใู่ นป่าลับตาคน ฯ เปน็ บทกวที ช่ี อบคะ่ อา่ นเจอจากหนังสอื พิมพ์รายสัปดาหฉ์ บบั หนง่ึ เมื่อนาน มาแล้ว อา่ นแลว้ ขอบมาก รู้สกึ วา่ บทกวีบทนี้ปลอบประโลมใจเราได้อยา่ งดี เวลาทโ่ี ดดเดีย่ ว เวลาทท่ี ้อแทจ้ ะนึกถึงบทกวนี เ้ี สมอค่ะ - อนั ธิฌา บคู ู - อยู่ในทท่ี ่มี อี ากาศปลอดโปรง่ พน้ จากความทะเยอทะยาน ท�ำ งานสรา้ งสรรค์ และรักใครสกั คน - อลั แบร์ กามสู ์ - ชอบเพราะมนั ดูเรยี บงา่ ย ดเู หมือนเลก็ น้อย แต่เวลาจะท�ำ จรงิ ๆ มนั ไมง่ ่าย ถ้าท�ำ ได้ท้ังหมดน้ี คงจะดี ทุกวนั นกี้ ็ทำ�อยเู่ รือ่ ยๆ ข้อที่ท�ำ ยากที่สุดคือ ทำ�งาน สรา้ งสรรค์ เพราะบางทไี ม่แนว่ ่า สิง่ ทที่ ำ�อยมู่ นั สร้างสรรค์แลว้ หรือยงั - ปลา บคู -ู 14

- ก้อย สาวธาตุดนิ -- 15

ชวี ิตมีคณุ คา่ ... ถ้าออ่ นลา้ เราต้องสู้ การใชช้ วี ติ ของเราทอี่ ยูใ่ นโลกกวา้ ง เราต้องเผชญิ ทง้ั ความสขุ และทุกข์ “ไมว่ า่ จะอยเู่ พอ่ื อะไร แต่หัวใจจะ ตอ้ งสู้” อย่างน้อยก็เพือ่ ลมหายใจ ทีเ่ รามอี ยู่ และร้คู ่าในการทีเ่ ราเกดิ มาเป็นมนษุ ย์ ท่เี ลอื กเป็นคตปิ ระจำ�ใจในการใช้ชวี ิตทกุ วันนี้ เพราะว่ามกั จะมีความนอ้ ยเนื้อ ตาํ่ ใจในโชคชะตาของตัวเอง เหมอื นชีวติ นไ้ี มเ่ หลอื ใครเลย แต่กย็ งั มสี ติคิดได้ ว่า การทีเ่ ราทอ้ หมดกำ�ลงั ใจ เสียใจ น้อยใจ มนั ไม่ชว่ ยท�ำ ใหอ้ ะไรดขี ึ้นมาได้ เราจะตอ้ งอยใู่ ห้ได้เพือ่ ตัวเราเอง อย่างนอ้ ยชีวติ เรากย็ งั มีค่า เราต้องด�ำ เนนิ ชวี ิตอยู่ตอ่ ไปในโลกใบนี้ใหไ้ ด้ ด้วยการท่หี วั ใจตอ้ งแกรง่ ตอ้ งสู้ ต้องอดทน และจะทำ�ให้ตัวเองรู้ว่า “ถึงไมม่ ใี คร เราก็อยู่ได้ ขอเพียงวา่ ใจเราส”ู้ - เล็ก สายนาํ้ ทฉ่ี า่ํ เยน็ - 16

อยา่ เป็นกงั วลวา่ คนอ่นื จะคดิ อย่างไรเกย่ี วกบั ตัวเรา บางคร้ังการท่คี นเราเกบ็ เอาค�ำ พดู ของคนอืน่ มาเปน็ กงั วลว่า เขาคดิ อยา่ งไรกบั เรา แคร์ค�ำ พูดเขา ทำ�ให้เกิดวติ กจรติ กินไม่ได้ นอนไมห่ ลบั และขาดความม่ันใจในตวั เอง เกิดความทกุ ข์กาย ทุกขใ์ จอย่างขาดเหตุผล ดงั นัน้ เราควรมองดตู วั เรา ไมต่ อ้ ง แครค์ นอ่นื มากไป จะท�ำ ให้รัก ตัวเอง นบั ถอื ตัวเองและ มองเห็นคุณค่าในตวั เอง สมกบั ท่วี ่า “อย่าให้ชีวิตข้นึ กบั คนอนื่ เพือ่ ท�ำ ให้คณุ มีความสุข” - วรรณ ดอกปปี สเี ทา - 17

คนเราทกุ คนใชว่ ่าไม่เคยพลาด คนท่พี ลาดใช่ว่าไมเ่ อาไหน คนที่แพใ้ ช่ว่าจะแพ้ตลอดไป คนทล่ี ้มแลว้ ลกุ ขน้ึ ใหม่ น่นั แหละใช่...เป็นยอดคน นเ่ี ปน็ กำ�ลังใจให้ตัวเอง ขอใหเ้ ราทกุ คนสตู้ อ่ ไป เพราะลมหายใจเรายังมอี ยู่ อยา่ ยอมแพ้ ต้องมสี กั วันหนงึ่ ทีเ่ ราจะผา่ นไปได้ ขอใหเ้ ราอย่ายอมแพ้ ขอให้เราสู้ เราจะชนะเอง - บาน บานไมร่ ูโ้ รย - 18

ไมเ่ ห็นแกต่ วั ไม่เอาแต่ใจ ไม่เอาเปรียบใคร ไมล่ ักขโมย ไม่เห็นแกต่ ัว แมจ้ ะมีญาติทเ่ี ป็นแบบน้ี แตฉ่ นั กย็ งั รักเขาอยู่ ในทางกลับกนั ถา้ เหน็ คนอืน่ เห็นแก่ตวั ฉนั จะไม่ชอบมาก ไม่เอาแต่ใจ ฉันจะคิดอยเู่ สมอวา่ คนเราทกุ คนนา่ จะมคี วามคดิ ทเี่ ห็นใจคน อ่นื เอาใจเขามาใสใ่ จเรา โลกนี้กจ็ ะน่าอยู่ข้นึ ไม่เอาเปรยี บใคร เพราะคนที่เอาเปรียบคนอืน่ ก็เหมือนคนเหน็ แกต่ วั ไม่ลกั ขโมย ตอนฉันเปน็ เด็ก เคยขโมย เงนิ แม่และป้า พอฉนั เรม่ิ โตขนึ้ จนถงึ ตอน น้ี ฉนั ไมข่ โมยเงนิ ใครอกี เลย แตต่ อน เด็กๆ ที่ฉนั ขโมยเงินน้ัน ฉนั มีเหตุผล เพราะตอนน้นั บา้ นเราจนมาก พ่อแม่ ปู่ย่าตายายไม่เคยซ้อื ไอตมิ ให้กนิ ฉนั อยากลอง เลยแอบขโมยเงนิ แมไ่ ปซ้อื ไอตมิ กนิ ถา้ ยอ้ นเวลากลับไปได้ ฉนั จะ ไมท่ �ำ ตอนน้ีฉนั ได้แตใ่ ห้กำ�ลงั ใจตัวเองวา่ ทกุ อย่างฉนั ทำ�ดี ท่ีสุดแล้ว - เดือน เดือด - 19

1. คนทีไ่ มเ่ คยทำ�อะไรผิดเลย ก็คือคนท่ีไมท่ �ำ อะไรเลย รู้สึกโดนใจมากๆ เพราะการท่เี ราทำ�ผิด อยา่ ง นอ้ ยมันกจ็ ะยอ้ นสะทอ้ นกลับมาให้เราได้เหน็ และเปน็ บทเรยี นท่ีมีคา่ แตก่ ข็ ้ึนอยู่กบั บคุ คล ด้วยวา่ จะยอ้ นกลับไปท�ำ ผดิ อีกหรือเปลา่ หรอื จะเอาความผิดพลาดครั้งน้ันไว้สอนใจใหร้ จู้ ัก ตวั เองมากขน้ึ แต่ก็ยังดกี วา่ คนทีไ่ มค่ ดิ จะท�ำ อะไรเลย 2. มแี ตว่ นั น้ีทีม่ ีค่า ไมม่ ีวนั หน้าวนั หลงั เปน็ ประโยคทมี่ ีคณุ ค่ามากกบั ชวี ิต เพราะคนเราไม่อาจรู้ไดว้ า่ เราจะตายวันไหน เราจะมีพรงุ่ นหี้ รอื เปล่า เพราะฉะนั้นวันนีจ้ ึงมคี ่ามากส�ำ หรบั เรา ก็ควรท�ำ อะไรที่ มนั เต็มทีอ่ ยา่ งท่ีใจอยากจะท�ำ แต่ต้องไม่ท�ำ ใหใ้ ครเดือดรอ้ นเพราะเราก็พอแล้ว ขอแคเ่ รามคี วามสขุ กบั วนั นี้ ก็เทา่ กับวันนีม้ ีค่ามากพอกอ่ นท่ีจะไมม่ ีพร่งุ น้ี 3. “เพื่อลูก” เปน็ คาถาส่วนตัวทีท่ อ่ งไว้ประจ�ำ เมอ่ื คดิ และนึกถึงกจ็ ะมพี ลังอันแรงกล้าทีแ่ ม้แต่ อปุ สรรคใดๆ กไ็ ม่อาจขวางก้ันได้ ต่อให้ชีวติ แยต่ กตํ่าแคไ่ หน แต่ถ้าได้ทอ่ งคาถา น้ี หัวใจก็จะพองโต ย้ิมได้ท้งั นํา้ ตา เรอ่ื งท่ที ุกข์หนักหนากจ็ ะกลายเปน็ เร่อื งเล็กไป เลย คาถาน้ใี ชม้ า 12 ปีแล้ว ขลงั มาก ไม่มีคาถาอ่นื ใดท่ีจะท�ำ ใหเ้ ราสู้และทนตอ่ ทกุ อยา่ งได้ แมใ้ นวันทเ่ี ราล้มลง หมดแรง ท้อถอย เหนอ่ื ยลา้ แคไ่ หนกท็ นได้ “เพือ่ ลูก” น่ีคือคาถาที่อย่ใู นใจตลอดมาและจะตลอดไปตราบหมดลมหายใจ - หงส์ นํ้าฟา้ ฝั่ง - 20

อยใู่ หเ้ ปน็ เยน็ ให้พอ รอใหไ้ ด้ ประโยคสั้นๆ กบั คำ�สามคำ� ถา้ อยโู่ ลกภายนอก คงไม่มผี ลอะไรในด้านความ คิด คงไม่สนเลยด้วยซํ้า แต่สำ�หรบั ตัวเองที่อย่ใู นโลกสีเ่ หลี่ยมแห่งน้ี มนั มคี ณุ คา่ ทางจติ ใจ เปน็ แรง บันดาลใจให้เราผา่ นความโหดร้ายหรอื มรสุมชีวิตไปไดด้ ้วยดี ส�ำ หรบั ตวั เอง ถา้ ท�ำ ประโยคน้ไี ด้ ไม่วา่ จะอยู่ท่ีไหน เรากจ็ ะผา่ นมนั ไปได้ดว้ ยดี อยูใ่ หเ้ ปน็ คอื รูจ้ ักใชช้ ีวิตทพ่ี อเพยี ง ปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดลอ้ มทอ่ี ยู่ เย็นใหพ้ อ คอื รูจ้ ักใช้สติ อยกู่ บั ตัวเองให้มากขึ้น อดทนกบั สิ่งยั่วยุ ปลอ่ ยวาง รอให้ได้ คอื มคี วามอดทน เชื่อใจตัวเอง ความสงบเยอื กเย็นคอื การรจู้ กั “พกั ใจ” และ “ไม่ฝืนตัวเอง” ไม่ว่าจะมอี ะไรเกิด ขนึ้ คนเรากย็ งั ตอ้ งกินขา้ ว นอนหลับ แม้ จะคิดวนเวยี นจนแทบนอนไมห่ ลบั ขนาด ไหน วนั พรุ่งน้กี ็ต้องมาถึง - กฟิ๊ ปลาทองน้อย - 21

รกั แท้ก็เหมือนผี รวู้ ่ามีแตไ่ มเ่ คยเจอ ท่ชี อบอนั นี้กเ็ พราะวา่ ที่ผา่ นมามแี ต่รกั ท่ีฉาบฉวยตลอด เลยท�ำ ให้กลวั กับความรัก ความเจ็บช้ํา - ต่าย กุหลาบดำ�แซ่บเวอ่ ร์ - 22

1. ขอยอมเป็นคนโง่ เพือ่ ดูความโง่ของคนฉลาด ขยายความ : การจะคบใครสกั คน ตอ้ งดูใจเขาให้ลกึ ๆ 2. มชี วี ติ ถ้าไมใ่ ช้ แลว้ มนั จะคมุ้ ไดย้ งั ไง ขยายความ : ทกุ ส่งิ ในโลกล้วนอนจิ จัง ใชเ้ วลาตอนน้ีใหค้ มุ้ ท่สี ดุ 3. หากรกั คอื ทกุ ข์ แล้วสุขคืออะไร หากรกั แล้วต้องเสียใจ แล้วทำ�ไมเราตอ้ งการ ขยายความ : สิ่งท่เี ราต้องการ เราตอ้ งเรยี นรู้ไปพรอ้ มๆ กับมัน - นทั ไมโ้ ทหน้าสวก - 23

กา้ วช้าดีกวา่ ยําเทา้ อยู่กับที่ ในส่วนตวั หนูเองเปน็ คนท�ำ อะไรชา้ ๆ แตห่ นูกไ็ มท่ อ้ ไมห่ ยุดน่ิงท่ีจะทำ�ในสง่ิ ท่ตี นตอ้ งการ ทำ�ไปเรื่อยๆ จนส�ำ เรจ็ ถึงมนั จะชา้ กว่าคนอนื่ ก็ตาม กอ็ าจมบี า้ ง ในบางคร้ังท่มี ีความรู้สึกทอ้ ไมอ่ ยากท�ำ อะไรแล้ว แต่พอนกึ ถงึ ค�ำ ท่กี ลา่ วมาน้ี ก็ท�ำ ให้รู้สกึ มพี ลัง และ ต่อสู้กบั สงิ่ เหลา่ นนั้ ตอ่ ไปจนถงึ ฝั่งฝนั คะ่ - เดอื น นกนอ้ ยในกรงทอง - 24

1. ปญั หากบั ชีวิต เปน็ ของคกู่ ัน เม่อื เกดิ ปญั หาทเี่ ปน็ ทุกข์ ถา้ รบั ความทกุ ขท์ ีเ่ กิดขนึ้ กับเราได้ ใจเราก็สงบ 2. ร้จู ักหยดุ รจู้ กั ยอม กจ็ ะเยน็ ถา้ เราปลงเสยี บา้ ง ยอมเสียบา้ ง ยอมในบางเร่อื งเพอื่ ทีจ่ ะไมเ่ ป็นทุกข์ แลว้ ชวี ติ กจ็ ะรจู้ ักค�ำ ว่า “เย็น” เป็นความสงบเยน็ ตามปกติทุกวนั - แหวว ร้งุ กลบั ใจ - 25

เขามสี ่วน เลวบา้ ง ช่างหวั เขา จงเลือกเอา สว่ นที่ดี เขามอี ยู่ เป็นประโยชน์ โลกบา้ ง ยงั นา่ ด ู ส่วนที่ชั่ว อย่าไปรู้ ของเขาเลย เหตุผลที่ชอบข้อความน้ีเพราะว่า คนเราทกุ คนไม่ได้สมบรู ณแ์ บบกนั ทุกคน หรอก ตอ้ งมดี บี า้ ง เลวบา้ งคละเคลา้ กันไป สงิ่ ไหนทีด่ ีของเขา เรากค็ วรจะ เกบ็ เอาไว้เพอ่ื เป็นความทรงจ�ำ ท่ดี รี ะหว่างกัน สว่ นทเ่ี ลวและส่ิงทไ่ี ม่ดีของ เขา ถา้ มนั ไมไ่ ดเ้ กิดขึน้ กบั เราโดยตรง กไ็ ม่ควรเอามาคิดตดั สนิ หรอื ด่วนสรปุ วา่ เขาไมด่ ไี ปท้งั หมด บางทคี วามเลวของเขานั้น เขาอาจจะไมอ่ ยากเลว แบบน้นั กไ็ ด้ บางทสี ถานการณ์อาจจะบงั คับ แต่ถา้ การกระทำ�ของเขายังดี กบั เรามาตลอด แค่นนั้ ก็เพยี งพอแล้ว - หนิง นกหลงลม - 26

อปุ สรรคสอนใหเ้ ราอดทน ความเป็นคนสอนให้เรานน้ั สู้ ไมม่ ีค�ำ ว่าสายหากเราก้าวเดนิ ใหม่ บนเสน้ ทางแห่งความดี ก็เหมือนชวี ิตตวั เองทผี่ า่ นเรอื่ งเลวรา้ ยมาต้ังแต่เกิด แม้แต่การมาอยู่ในนกี้ ็ ยงั มีปญั หา มคี ำ�กล่าวถงึ เราเสยี ๆ หายๆ เราตอ้ งอดทน อดกลัน้ เกิดเป็น มนุษยท์ ั้งที ไมส่ ูป้ ัญหา ไม่อดทน แลว้ เราจะอยูอ่ ยา่ งคนไดอ้ ยา่ งไร แม้มนั จะล�ำ บากเพียงใด ไม่มีค�ำ วา่ สาย หากเราคดิ ดี ท�ำ ดี บนทางทเี่ ราจะก้าวเดนิ ไปข้างหน้าพรอ้ มกบั ความหวัง และก�ำ ลังใจของเราเอง ล้มไดก้ ล็ กุ ได้ แมม้ ี อปุ สรรค ความหวงั เท่าน้นั ทเี่ ราจะผ่านมันไปได้ สๆู้ ๆ - เอ็ม ละออ่ นเขนิ - 27

อดทน เขม้ แขง็ เปน็ คนดี ที่เลอื กอันนีม้ าเพราะวา่ ตรงกบั ตัว เอง และกค็ งจะตรงกับหลายๆ คน ทอี่ ยู่ ณ จุดน้ี จะตอ้ งมคี วามอดทน ทส่ี ูงมากเพราะต่างคนก็ตา่ งท่มี า ตา่ งเชอ้ื ชาติ ต่างภาษา ร้อยพ่อ พนั แม่ มที ัง้ คนดีและคนไม่ดี อย่ทู ่นี ่ี ต่นื เชา้ มา แค่กฎระเบียบในหอ้ งเพยี ง 50 คนยงั มีปญั หากันเลย ตวั อย่างเช่น ตัวของหนูเองเป็นคนขี้โมโห แตก่ ็พยายามอดทนให้ได้ เพราะไม่ อยากสรา้ งปัญหาใหค้ นรอบขา้ งและตัวเอง บางคร้งั กท็ ้อกับชีวติ ทจี่ ะตอ้ งทำ� ตามกฎระเบียบ แต่ก็ตอ้ งทำ�ตัวใหเ้ หมือนคนอนื่ ๆ เขา ทุกคนอยู่ได้ เรากต็ ้อง อยู่ไดเ้ ชน่ กนั มันทำ�ให้เราเขม้ แข็งขน้ึ มาอกี เหน็ ไหมว่าความอดทนอยา่ งเดียวคงไมพ่ อ จะตอ้ งเข้มแขง็ อีกด้วย เพราะบางคร้ังเราอยากกลับบา้ น อยากเจอญาติ อยากเห็นหน้าลูก เราก็ไม่ สามารถทำ�ได้ ท�ำ ไดก้ ็เพียงเข้มแขง็ เอาไว้ 9 ปที ่อี ยู่มาเจอปัญหามาทุกอย่าง แลว้ เมือ่ ก่อนเป็นคนเกเร ไมอ่ ยใู่ นกฎระเบียบวินยั ท�ำ ใหต้ ้องเจอผลกระทบ ภายหลัง ซง่ึ มนั ไม่มีอะไรดขี ึ้นมาเลย ตอนนี้โตขึ้น ความคิดก็เลยเปลี่ยนไป หนูอยากอยู่ที่นี่อย่างมีความสขุ โดยการท�ำ ตวั ใหเ้ ปน็ คนดี ไมส่ ร้างปัญหาให้ คนอ่ืนเดือดร้อน จะทำ�วนั นใี้ ห้ดีทสี่ ุดเพราะคนที่รักเรายังรอคอยการกลบั ไป ของเราอยู่ - แกว้ แฝดนรก - 28

1. สง่ิ ใดเกดิ ขึ้นกบั ตวั เรา ส่ิงนน้ั ยอ่ มดีเสมอ ค�ำ ๆ นจี้ ริงแสนจริง เราเพียงแค่มองมันทุกเร่อื งใหเ้ ป็นเรือ่ งดๆี เปน็ ประสบการณ์ ณ เวลาจุดน้ันท่ีเราประสบพบเจออยู่ เราอาจจะไม่รู้วา่ มนั มี คา่ แต่พอผา่ นชว่ งเวลานนั้ ไปแลว้ เราจะรู้ว่า ส่งิ ท่ีเกดิ ขึ้นกบั เราทกุ เรื่อง มันดี สำ�หรับเราเสมอ ถึงแม้จะเปน็ เร่อื งแย่ๆ แตเ่ รื่องแยๆ่ ก็มีมมุ ทด่ี แี ละบทสรปุ ท่ี ดีใหแ้ กเ่ รา 2. ท�ำ อะไรเลอื กทำ�อย่างมีความสขุ และ มคี วามสุขกบั ทกุ ๆ เรือ่ งทีเ่ ราท�ำ ทำ�ให้มนั ดีท่ีสดุ มคี ณุ คา่ ท่ีสุด และ มีสตกิ ับทกุ ๆ การกระทำ� ท�ำ ทกุ อยา่ งให้มีความสขุ เพราะถา้ ทุก อยา่ งของเราในวันนีด้ ีทส่ี ุดแลว้ วินาทีข้างหน้าของเวลาต่อจากนี้ ไป จะต้องดีทีส่ ดุ เสมอ - แอปเป้ิล ลูกกษติ ิครรภ์ - 29

ทอ้ ได้ แต่อย่างถอย ก�ำ ลงั ใจคือสิ่งสำ�คญั มนษุ ยเ์ ราเกดิ มาต้องสูก้ ับชะตาชีวติ ท่มี ีดีบา้ งรา้ ย บ้าง เปน็ ธรรมดาของสัตวโ์ ลก ดงั ค�ำ สอนของ พระพทุ ธองค์ “สัตว์โลกย่อมเป็นไปตามกรรม” ดงั น้นั เมื่อชวี ิตพลกิ ผนั ไปในทางทดี่ ีหรือไม่ดี ก็ตาม เราตอ้ งสู้ สู้ใหถ้ งึ ทสี่ ดุ เราจะไม่ท้อถอย เราจะต้องผา่ นวิกฤตทัง้ ดแี ละรา้ ยใหไ้ ด้ ที่ สำ�คญั เราตอ้ งให้ก�ำ ลงั ใจตัวเอง ถงึ แม้มี เพื่อนมากมายคอยใหก้ ำ�ลงั ใจ ถา้ เราไม่ ก้าว ไมม่ ีกำ�ลังใจเอง ไหนเลยจะถึงฝงั่ ดงั ต้งั ใจ อยากจะบอกเพอื่ นๆ ด้วยวา่ สู้ๆ นะคะ - เจด เล็กพรกิ ขี้หนู - 30

อดึ ฮึด สู้ เดี๋ยวมนั กผ็ า่ นไป เวลาตวั เองเครยี ด มีปัญหา คดิ ถึงบา้ น คดิ ถึงแม่ กับลกู ๆ กจ็ ะเอาคำ�ๆ นี้มาสอนและเตือนตวั เอง มันทำ�ใหใ้ จของเราแขง็ แรงขึ้นและมีชวี ิตอย่ตู ่อได้ สักพกั ความทกุ ข์เหล่านั้น มนั กจ็ ะผา่ นไป ... อยา่ คิดมาก พร่งุ นก้ี เ็ ชา้ แลว้ - หลง บนิ หลงลม - 31

ชวี ติ ไมม่ ีค�ำ วา่ สาย หากกา้ วหลงเดินทางผิด ยอ่ มกลับมาเริม่ ตน้ ใหม่ได้ หากวันน้ี หนทางที่เราเลอื กเดินผา่ นมาเบ้อื งหน้าน้ันดูมดื มน ลองเปลี่ยนเสน้ ทางสายใหมด่ บู ้างไหม เส้นทางท่นี ่าจะทำ�ให้ชีวติ ของเราดีขนึ้ ไมม่ ีใครหา้ มเราหรอก หากเราจะเลอื กส่ิงที่ดกี ว่าใหก้ บั ชีวติ - ล�ำ พงึ คนเหน่อ - 32

อยา่ ท้อแท้ ในวนั ท่ผี ิดหวงั จงลกุ ขน้ึ กา้ วเดินอยา่ งมั่นใจ มใิ ช่เพื่อใคร แต่เพ่ือตวั เราเอง ชีวติ ก็เหมอื นละคร คนเราเกิดมาผิดพลาดกนั ได้ ในยามทเ่ี ราทอ้ เราหมดหวงั ไม่ไดห้ มายความว่า เราไมเ่ หลอื อะไรเลย เรายงั มลี มหายใจ เปดิ โอกาส ให้ตวั เราเองแก้ไขในส่งิ ทผี่ ดิ พลาด กา้ วเดินต่อไป เพอื่ ตวั เราเอง ทอ้ ได้แต่อย่าถอย ส้ๆู เพื่อตวั คุณเอง - แววตา อาการ์ - 33

คนถ้าไม่เคยโง่ ก็จะไม่พลาด คนถ้าไม่เคยพลาด กจ็ ะไมม่ ีบทเรยี น คนเรากอ่ นท่จี ะฉลาด ยอ่ มตอ้ งมผี ดิ พลาดและโงเ่ ขลา มาก่อนเสมอ คนเราถ้าไมเ่ คยก้าวพลาด กจ็ ะไมม่ ี ประสบการณ์และไมม่ ีบทเรียนในชวี ติ - หล้า หล้าแสบซ่าส์ - 34

ทอ้ ได้แตห่ ้ามถอย เป็นค�ำ ทฉี่ ันเอามาเตอื นสติบอ่ ยๆ บางทรี ู้สกึ ทอ้ แท้ สน้ิ หวงั หมดกำ�ลัง ใจไปทุกอย่าง แตพ่ อได้พดู คุยกบั เพอ่ื นๆ ไดร้ ะบายความรูส้ กึ ทีก่ ำ�ลังทอ้ แท้อยู่ เพ่ือนๆ ทุกคนกพ็ ดู ให้ กำ�ลังใจใหฉ้ นั สตู้ อ่ ไปใหไ้ ด้ ในขณะท่ีเราอยใู่ นจุดน้ี บางทีคนท่ี ทกุ ขก์ วา่ เราก็มี เสยี ใจมากกวา่ เรากม็ ตี ้ังมากมาย ฉนั เลยชอบ เอาคำ�คมนี้มาเตือนสตบิ อ่ ยๆ คนเราทกุ คนกม็ ที อ้ แทบ้ ้าง แต่ ทกุ คนอยา่ ถอย ตอ้ งลุกข้นึ มาสูต้ อ่ ไปเพ่ืออนาคตของเราในวนั ข้างหนา้ ที่ดี - พนิ small - 35

ชวี ิตมีเกิดข้นึ แล้วดับไป ทุกสิ่งลว้ นไมจ่ รี งั ยง่ั ยนื ชวี ิตคนเรามีเกดิ กต็ ้องมตี ายเปน็ วฏั จักร มพี บกม็ จี าก ทุกส่ิงทกุ อย่าง เรากต็ ้องท�ำ ความเขา้ ใจและยอมรบั มนั รจู้ ักท่ีจะปล่อยวาง ใชช้ ีวิตทุกวินาทีใหม้ คี วามสขุ ก็พอ - แวว แสงสว่างท่ีปลายอุโมงค์ - 36

แมว้ ันนจ้ี ะไม่ใช่วันทีด่ ขี องคณุ แต่วันพร่งุ น้ีอาจเปน็ วนั ทดี่ ีของคุณกไ็ ด้ หากเรื่องราวชีวิตของคุณในตอนนี้ อาจเป็นเวลาทีไ่ มส่ ดู้ ีนกั กอ่ นจะหลบั ตา นอนคนื น้ี อยากให้คุณพูดกบั ตวั เองวา่ ‘แม้วันนีจ้ ะไมใ่ ชว่ ันท่ดี ีของคณุ แต่วัน พรงุ่ นีอ้ าจเป็นวนั ทดี่ ขี องคุณกไ็ ด’้ และถ้ามนั ยงั ไมใ่ ช่ คุณก็ยงั มวี นั ตอ่ ไป... ต่อไป... และตอ่ ไปอกี เพราะไม่ว่าจะเปน็ วนั ไหนก็ตาม ยงั มีวันพรุ่งน้ี... วนั ท่ี ยงั ไงๆ กย็ งั มดี วงอาทติ ยข์ ึน้ ตรงท่ีเดิมเสมอ - กัญ หนา้ หวานย้มิ สวย - 37

ยังดีนะ คตพิ จนท์ ชี่ อบคือ ยังดนี ะ ความหมายคอื พอตน่ื นอนข้นึ มา บอกตัวเองว่า ยงั ดีนะทยี่ ังมลี มหายใจอยู่ หรอื ยังดนี ะทศี่ าลตดั สนิ โทษมาแค่นี้ ยังดนี ะทเ่ี กดิ มามีรา่ งกายครบ 32 - จ๋า ต้อมซา่ ส์ - 38

บงั คับปากคนอนื่ ไมไ่ ด้ ก็ต้องบงั คับหขู องตวั เอง ให้รู้จักเลอื กว่าอะไรควรฟัง อะไรไม่ควรฟงั หมายถงึ การทำ�ความเขา้ ใจในสงิ่ ท่เี กิดขน้ึ หรอื เป็นไป ดว้ ยความเช่อื ของตัวเราเอง - บีโบ้ Twitty® - 39

Discover your own faith and work with that faith หาศรทั ธาของตวั เองใหเ้ จอ แล้วท�ำ ทกุ อย่างด้วยศรทั ธานนั้ ตลอดระยะเวลาของการเดินทางใน ชวี ิต บางคร้ังมนั เหนด็ เหน่ือยอ่อนลา้ กบั ปัญหาและอุปสรรคมากมายที่ ผา่ นเขา้ มา มันรุมเรา้ จนแทบจะยนื ไม่อยู่ แต่ฉันกไ็ มเ่ คยยอมแพเ้ ลยสัก คร้งั เพราะในหัวใจฉันมศี รทั ธาเป็น พลงั ตราบใดท่ีฉนั ยังมลี มหายใจอยู่ ตัวฉนั ก็ยงั ก้าวเดนิ ดว้ ยหวั ใจน้ันต่อไป และแม้ฉันจะลม้ เปน็ ครงั้ ท่รี อ้ ยที่พนั ศรทั ธาในหวั ใจนั้นกฉ็ ดุ ฉันใหล้ ุกข้นึ สูเ้ สมอ และถงึ แมว้ นั นฉี้ นั จะเดนิ อยูบ่ น ทางทมี่ ดื มน แตป่ ลายทางอโุ มงค์ข้างหน้าน้นั กม็ แี สงสว่างรอฉนั อยู่ แสงแหง่ ความหวัง ความรกั ความเช่ือและความฝนั Faith is to believe what we do not see, and the reward of this faith is to see what we believe. ความศรัทธา คือ การเชอื่ ในสิ่งที่เรามองไม่เหน็ และรางวัลของการศรทั ธา คอื การไดเ้ หน็ ในส่งิ ทีเ่ ราเชื่อ - นิโคล ดอกไม้เหลก็ - 40

เลือดเนือ้ บรรพชน ฤๅ นํา้ ตา บรรพชน หล่ังลน้ หลาก เออ่ นอง สองฟากทีส่ วย เหตเุ พราะ ลกู หลานไทย ไม่ละอาย แบ่งฝา่ ย แบ่งสี ตอ่ ตีกนั อทุ ศิ ชีพ และเลือดเน้ือ เพ่ือลูกหลาน ปกเมอื ง ปอ้ งบ้าน กค็ รงั้ นั้น กลบั ต้องเห็น เชอื้ ไข ไทยด้วยกนั มาฆา่ ฟัน ไม่รรู้ ัก สามัคคี ฤๅ นํา้ ตา ของพอ่ แม่ แน่แท้แล้ว ทีไ่ หลบ่า ทว่ มแถว แนววิถี เหตุเพราะลูก หลานระย�ำ ทำ�อปั รยี ์ นา้ํ ตาจงึ ทว่ มปฐพี ด้วยตรอมใจ - เขยี ว ยายทรหด - 41

ปรบั ความคิด ชีวิตก็เปลีย่ น ความคิดดี ก็จะดีเป็นไปตามที่เราคดิ ถา้ ความคิดเราผิดพลาด ชีวติ เราก็จะล้มเหลวเปล่ยี นไป - มคี า เดก็ ดอย - 42

ผิดเป็นครู เหตผุ ลที่ถือคตินี้ประจ�ำ ใจมาตลอดคือ คนเราทกุ คนตงั้ แต่เติบโตมา ฉนั เช่อื ว่าทุกคนต้องเคยมีเรอื่ งทผี่ ิดพลาดกนั บา้ งในชีวิตไม่วา่ เร่อื งนัน้ จะเปน็ เรอื่ ง เล็กๆ หรอื เรอื่ งใหญ่ก็ตาม สิ่งสำ�คัญคือ เมอื่ เกิดความผิดพลาดขน้ึ มาแล้ว เรามองสง่ิ ทผ่ี ดิ พลาดนั้นอยา่ งไร อยา่ งตวั เองในชว่ งแรกๆ ทย่ี ังไมร่ จู้ ักชีวิตและร้จู กั ตัวเองดพี อ ก็เอาแต่โทษตัวเอง เอาแตซ่ า้ํ เติม ไมอ่ ภยั ให้ตัวเอง เฝา้ ตอกย้ําความผดิ พลาด น้ันอยู่ทกุ คนื วนั เหมอื นคนฟงั เพลง ตกรอ่ ง อยู่ท่ปี ระโยคเดมิ ๆ ซํ้าไปซ้ํามา จนวันหน่ึงได้อยูก่ ับตวั เองมากข้ึนและได้ อา่ นหนงั สือ “วิถเี ซน” จึงมคี วามเขา้ ใจ ในชวี ติ ตวั เองมากข้ึน เริม่ มองวา่ ปัญหา ท่ีเกดิ ขน้ึ เปรียบเสมอื นครทู สี่ อนใหเ้ รา ไดเ้ รยี นรู้ท่จี ะเผชิญกับปญั หา ต้งั รับและ ปรบั ตวั ใหพ้ รอ้ มเสมอ เหมอื นมีภูมคิ ุม้ กัน เพ่มิ ขนึ้ อกี หน่งึ อยา่ ง - นภสั อลิสในแดนสนธยา - 43

“คนทมี่ ีความสุขท่ีสดุ ไมจ่ ำ�เป็นตอ้ งมีทกุ สิ่ง” คนเราเวลาจะทำ�อะไร มนั ข้นึ อยู่กบั ใจเรา ตัวของเราเอง จะสุข จะทุกขม์ นั กข็ นึ้ อยกู่ บั จิตใจ คนเรามักมีความทุกข์ก็ต่อเม่ือไม่ได้ตามใจนึกปรารถนา แตถ่ ้าตวั เรารู้จกั ใชเ้ วลาให้มีความสขุ มนั ก็ไมจ่ �ำ เป็นจะตอ้ งมที ุกสิง่ อยา่ ง เพอ่ื แลกกบั ความสุขน้นั มากไ็ ด้ เพราะฉะนั้น ความสุขทแ่ี ท้จริงของเรา มนั อยูท่ ี่ใจเราก�ำ หนดเอง ว่าเราจะให้ความสขุ หรอื ความทุกขอ์ ย่างไร ไม่ จ�ำ เป็นต้องมเี งนิ มากมาย แคเ่ ราร้จู กั ประมาณตัว หาความสขุ เข้าตัวโดยไม่ ท�ำ ให้ตนทุกขใ์ จ แค่น้ีก็คือรสชาตขิ องความสุขท่ีเราผลักดนั ชีวติ เราได้ - ทัดดาว* - 44

ชวี ติ ของเรา กเ็ หมอื นรอยเท้าบนหาดทราย เวลาเราทำ�อะไรท่ผี ดิ พลาด อย่าไปยดึ ตดิ กับสงิ่ น้ัน เพราะทุกส่ิงอย่างมัน สามารถเรมิ่ ต้นใหม่ได้ เหมือนดงั่ พ้นื ทราย พอเราเหยียบลงไป มนั ก็มีรอย แตพ่ อน้าํ ทะเลพัดมา รอยเท้ากจ็ างหายไป - ใบเฟิร์น เด็กนอ้ ยตวั โต - 45

ความล้มเหลวเปน็ โอกาสเดียว ท่ีจะท�ำ ใหค้ นฉลาดข้นึ ความผิดพลาด ความผิดหวงั ความเสียใจท่ีเกิดขน้ึ เป็นข้อเตือนใจใหเ้ รา ไม่คดิ ทจ่ี ะกลบั ไปทำ�ซํ้าอีก และท�ำ ให้เราฉลาดข้ึนดว้ ย - กุ้ง CONAN - 46

ชวี ติ ไม่มีค�ำ วา่ สาย ส�ำ หรบั การเร่ิมต้นใหม่ ชีวติ คนเราทุกคนมีทง้ั สุขและทุกขป์ ะปนกันไป 8 ปีกับการอยูใ่ นจดุ น้ี บางวัน เหมือนจะอยไู่ มไ่ ด้ แตบ่ างวนั กร็ ูส้ ึกดี ชีวติ ในโลกส่ีเหลย่ี มทำ�ใหเ้ รารจู้ กั ค�ำ วา่ อดทนอดกลนั้ บางอย่างท่เี ราไมช่ อบ ไม่ต้องการ แตเ่ ราต้องรบั และต้องท�ำ ย่ีสิบกว่าปีทอ่ี ยู่โลกขา้ งนอก เราแทบไมม่ คี วามอดทนเลย ชีวติ ในนส้ี อนให้ เรารู้ว่าทกุ ส่ิงทุกอย่างไม่มคี ำ�ว่าสาย หากเราคดิ จะทำ�ความดีและเรม่ิ ตน้ ชีวติ ใหม่ในแนวทางทด่ี ี ก�ำ ลังใจคือแรงกระตุ้นในการขบั เคลื่อนของชีวติ ทกุ ปญั หาชีวิตถือเปน็ บททดสอบ ถา้ คดิ ว่าเราแพ้ เราก็จะแพ้ แต่หากวา่ เรา คดิ ว่าเราชนะ เราก็จะชนะ ใครให้ก�ำ ลังใจเราก็ไม่เทา่ กบั เราใหก้ ำ�ลงั ใจตัวเอง ทกุ วนั พระอาทิตยจ์ ะตกดนิ แตพ่ ระอาทติ ย์ กจ็ ะขนึ้ ใหมอ่ กี ชีวติ ของคนเราก็ เหมอื นกนั มีข้นึ มลี ง มีสขุ มที ุกข์ มี อปุ สรรคมีปัญหา หากชวี ิตไม่มี อปุ สรรคกจ็ ะไมเ่ รียกวา่ ชีวติ ชีวติ ของคนเราเวลามคี วามสุขจะ ผ่านไปเร็ว เวลาเรามคี วามทกุ ข์ เวลาจะผ่านไปชา้ เพราะฉะนน้ั จงท�ำ ชีวิตให้มีความสขุ ชีวติ ไมม่ ี คำ�ว่าสาย หากเราเร่ิมตน้ ใหมด่ ว้ ย ใจที่เต็มร้อย - ซะ พัดลม - 47

“เปน็ อยูอ่ ย่างตํา่ มงุ่ กระทำ�อย่างสูง” - ทา่ นพทุ ธทาสภิกขุ- ไวเ้ ตือนใจตนเองเมอ่ื เรายงั อยู่ในกระแสของโลก - ปอ เพียรกระจ่อยรอ่ ย- 48

ชีวิตท่ีขาดสตางค์ ยงั ไมพ่ ังเท่าขาดสติ ท่ีเลือกมาเพราะเอามาเปรยี บเทียบกบั ตวั เอง ถ้าวัน ไหนทีเ่ ราขาดสติ ชวี ติ เรากพ็ ังแบบนี้ ตรงกนั ขา้ ม แม้ชีวติ เราจะขาดสตางค์ แต่ถา้ ขยันหมัน่ เพียรและ อดออม จะแก้ปญั หาไปไดเ้ สมอ - ฟอง ฟองสบู่ - 49

อีกหนึง่ วนั ผา่ นมา สองวัน ผ่านไป หลายวนั ตอ่ มา ทศั นยี ภาพงดงาม ยังกับ อยา่ งกบั ยังกะ เวลาใกลจ้ ะโพลเ้ พล้ ฉนั เจอบทกวีนี้เขยี นอยู่หน้าสุดท้ายของหนังสอื เกา่ ๆ เล่มนงึ จ�ำ ไดว้ ่าเปน็ ลายมอื ของพอ่ พ่ออาจจะแปลมาจากหนังสือเลม่ นั้นซ่ึงเปน็ ภาษาจีนหรือ เขยี นขึน้ เอง ฉนั ไมร่ ู้ แตถ่ ้าพ่อเลือกจะเขียนไว้ แสดงวา่ มันคงมคี วามหมาย บางอย่างสำ�หรับพอ่ ฉนั จินตนาการถงึ ชวี ิตของชายวยั หลงั เกษียณ สงู วยั เชน่ เดยี วกบั สภาพหนังสอื อาศัยเพียงล�ำ พังในบ้านรา้ นช�ำ ทท่ี รุดโทรม ไมม่ ี สง่ิ ใดน่าพศิ มัยมากไปกว่าอิสรภาพ กาลเวลา และความเหงา ทา่ มกลางกอง หนังสอื ชนื้ ๆ กบั กระดาษคลุกฝุ่น พ่อยงั คงมองเห็นวา่ ชวี ติ เป็นส่ิงสวยงาม เสมอ แมใ้ นยามเย็นแหง่ ชีวิต บทกวีนี้จึงเป็นสารจากพ่อทีบ่ อกฉนั ว่า ทุกส่ิงที่เขา้ มาไม่วา่ เราจะยินดตี ้อนรับ มันหรือไม่ ไม่ว่าจะเปน็ วนั ทด่ี หี รือเลวร้าย มนั จะผ่านไป กลายเปน็ ทศั นียภาพ ท่งี ดงามของชีวติ ในที่สดุ ขอเพียงฉันสามารถมองเหน็ และช่นื ชมมัน - ตรา มนิ้ ท์ชอ็ คชปิ - 50