ÇOKTAN SEÇMELİ - 1/1 1. I. Cabin Bin Hayyan. 4. I. X120+ ile 12Y II. E. Bohr II. 20Z ile T220+ III. Aristo III. 11H ile 21D Kimya bilimine katkı sağlayan yukarıdaki araştırma- Yukarıda verilen tanecik çiftlerinden hangileri aynı cılardan hangileri simyacıdır? elemente aittir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) Yalnız III 2. Elementler semboller ile bileşikler formüller ile gösterilir. 5. X, Y ve Z elementleri için, Buna göre aşağıda verilen bileşik ya da elementten • X: 2)3) hangisinin sembolü ya da formülü karşısında yanlış • Y: 2) verilmiştir? • Z: 2)2) katman elektron dağılımları verilmiştir. Buna göre X, Y ve Z sınıflandırılması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? Bileşik/Element Formül/Sembol X Y Z A) Sönmemiş kireç CaO A) Yarı metal Metal Metal B) Fosfor P B) Yarı metal Soygaz Metal C) Yemek sodası NaHCO3 C) Metal Metal Metal D) Potasyum K D) Metal Soygaz Ametal E) Sönmüş Kireç CaCO3 E) Metal Soygaz Metal 6. 2 1 3. X3+ iyonundaki toplam tanecik sayısı 37’dir. Yukarıdaki periyodik sistemde, I. Atom numarası Bu taneciğin nükleon sayısı 27 olduğuna göre pro- II. Grup numarası ton(p), nötron(n) ve elektron(e) sayılarının kıyaslanışı III. Atom yarıçapı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? niceliklerinden hangileri 1 ve 2 yönünde artar? A) n > p > e B) p > n > e C) n = p > e A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) e > n > p E) e > p > n D) I ve III E) I, II ve III YAZILI - 1 1
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 1/1 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. yemek sodası sıcak Rutherford Simya döneminde simyacıların araştırmaları ayırma hunisi atom numaraları Islak 1. sayesinde birçok laboratuvar tekniği geliştiril- izobar soğuk kuru miş, çeşitli element ve bileşikler keşfedilmiştir. kimya analitik kimya organik kimya Simyacıların çalışmaları; sistematik bilgi A. Lavosier çalışmalarında terazi kullanıp 2. birikimleriyle kimya biliminin alt yapısını 1. nicel deney sonuçlarıyla, ….......…….. bili- oluşturmuştur. minin öncülüğünü yapmıştır. 3. Anorganik kimya ; asitler, bazlar, tuzlar ve elementleri inceleyen kimya disiplinidir. Aristo, dört temel öğe kuramına …………., Sporcuların doping olarak kullandıkları vü- 2. …………., …………. ve …………., özellikler- 4. cut için zararlı kimyasalları biyokimya disip- ini ekleyerek element kavramını geliştirmiştir. lini inceler. Maddenin kimyasal bileşenlerini, madde 5. Metalurji mühendisliği, kimya biliminin ilişkili 3. içindeki miktarlarını nicel ve nitel olarak in- olduğu bir meslektir. celeyen kimya disiplini ….......…….. dır. Mendeleyev, henüz keşfedilmemiş element- 4. NaHCO3 bileşiğinin yaygın adı ….......…….. 6. lerin periyodik cetveldeki yerlerini boş bırak- dır. mıştır. Sıvı-sıvı heterojen karışımları (zeytinyağı-su 7. Yanma tepkimelerinde her zaman CO2 ve 5. gibi) ayırmak için laboratuvarlarda ................... H2O oluşur. kullanılır. 6. Bilimsel anlamda ilk çekirdekli atom modeli 8. 1A Grubundaki (H dışında) elementlerin ….......…….. tarafından ortaya atılmıştır. özel isimleri alkali metallerdir. 7. Atom numaraları farklı, kütle numaraları eşit Zehirli maddelerin kullanıldığı kimyasal re- olan atomlara ….......…….. denir. 9. aksiyonlar için laboratuvarlarda çeker ocak Günümüzde kullanılan periyodik tablo da kullanılmalıdır. 8. elementler ….......…….. nın artışına göre sıralanmıştır. 10. Laboratuvarlarda bulunan asit ve bazlar (ko- rozif maddeler) alt raflarda saklanmalıdır. YAZILI - 1 2
YAZILI SORULARI - 1/1 1. Simya nedir? Simyacıların temel uğraşlarını ve he- 6. Aşağıdaki tabloda verilen atom ve iyon gruplarının deflerini yazınız. türlerini (izotop, izobar, izoton, izolektronik) olarak belirtiniz. 2. Simya ile kimya bilimi arasındaki temel farklardan 17CI–1 – 18Ar 146C – 126C 2131Na – 2142Mg 145B – 146C üçünü yazınız. 3. Simyanın kimya bilimine katkıda bulunduğu beş tane 7. Dalton atom modelinin varsayımlarını ve günümüz yöntem veya teknik yazınız. modern atom teorisine göre eksik ve yanlış yönlerini belirtiniz. 4. Aşağıda formülü verilen bileşiklerin yaygın adını, yaygın adı verilenlerin ise formüllerini yazınız. Bileşiğin Yaygın adı Bileşiğin Formülü 8. 35X-1 iyonunun nötron sayısı elektron sayısından formülü yaygın adı 4 fazla olduğuna göre bu elementin kütle numarası Na2CO3 Nişadır kaçtır? CH3COOH Sud kostik Kıbrıs taşı 9. Soygazların özelliklerinden dördünü yazınız. CaCO3 NaHCO3 Zaçyağı 10. 2He, 7N, 15P, 20Ca HCI Güherçile Yukarıda atom numarası verilmiş olan elementlerin 5. Aşağıdaki isimleri verilen elementlerin sembollerini; periyodik cetveldeki yerlerini bulunuz. sembolleri verilenlerin ise isimlerini yazarak tabloyu uygun şekilde doldurunuz. Sembol Cu P Sn Okunuşu Hidrojen Berilyum AI Ne Sembol Fe Okunuşu Gümüş 3 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 1/1 TEST - 1/1 1C 2E 3A 4D 5B 6A BOŞLUK DOLDURMA - 1/1 1 Kimya 2 Sıcak-soğuk-ıslak-kuru 3 Analitik kimya 4 Yemek sodası 8 Atom numaraları 5 Ayırma hunisi 6 Rutherford 7 İzobar DOĞRU / YANLIŞ - 1-1 1D 2Y 3D 4Y 5D 6D 7Y 8D 9D 10 D YAZILI SORULARI - 1-1 Kimya biliminin bilim dalı olmadan önceki evresine de- 17CI–1–18Ar 146C– 126C 2131Na– 2142Mg 145B– 146C 1 nir. Simyacılar özellikle iki uğraş üzerinde durmuşlardır. 6 Değersiz metalleri altına çevirmek ve ölümsüzlük iksirini izoelektronik izotop izoton izobar bulmak. Simya deneme yanılmaya; kimya ise deney ve ölçümlere Elementler bölünemez içi dolu kürelerdir(Günümüz teori- dayanır. sine göre yanlış. Atomun %99’u boşluktur.) 2 • Simyanın sistematik bilgi birikimi yoktur. Kimya siste- 7 • Bir elementin bütün atomları aynıdır, özdeştir.(Yanlış. matik bilgi birikimine dayanır. İzotopların kütleleri farklıdır.) • Simya çalışmaları tesadüfidir. Kimya ise, teorik temelle- • Bir elementin atomları diğer elementin atomlarından re dayanır. farklıdır. 3 Damıtma, Süzme, Kavurma, Özütleme, Mayalama 35X–1 n = e + 4 ise e = 35 + 1 = 36 olduğundan 8 nötron sayısı n = 36 + 4 = 40 olur. Elementin kütle numarası p + n = 35 + 40 = 75 olur. • Oda şartlarında gaz haldedirler. Yaygın Adı; Çamaşır sodası, sirke ruhu(asetik asit), kireç • Kararlı olduklarından bileşik yapmaya elverişli değildir- 4 taşı, yemek sodası, tuz ruhu ler. Formülü; NH4CI, NaOH, FeSO4 , H2SO4, KNO3 9 • Doğada monoatomik halde bulunurlar. • Erime ve kaynama noktaları çok düşüktür. Sembol Cu H P Sn Be 3 Periyot 5A grubu 7N 2 Periyot 5A grubu Kalay Berilyum Okunuşu Bakır Hidrojen Fosfor 15P 2 8 5 25 5 10 Sembol Fe Ag AI Ne 20Ca 82 4 Periyot 2A grubu 2He 2 1 Periyot 8A grubu Okunuşu Demir Gümüş Alüminyum Neon 28 (soygaz) CEVAPLAR 4
ÇOKTAN SEÇMELİ - 1/2 1. • Elektroliz 4. • 174N3– • 175N • Damıtma Yukarıdaki tanecikler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden • Polimer üretimi hangisi yanlıştır? • Sabun eldesi • Deterjan eldesi A) İzotop taneciklerdir. B) N3– iyonunun çapı, N atomunun çapından büyüktür. Simyacılar yukarıdaki yöntemlerden kaç tanesini kul- C) Fiziksel özellikleri farklıdır. lanmamıştır? D) Kimyasal özellikleri aynıdır. E) Çekirdek yükleri eşittir. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 2. Kimya dalı Konusu 5. X+ iyonun elektron dağılımı, I Analitik kimya a Organik olmayan bileşikler X+: 2 ) 8 ) 8 II Anorganik kimya b Madde enerji ilişkisi şeklindedir. III Fizikokimya c Kimya bileşiklerinin analiz Buna göre, X elementinin periyodik cetveldeki yeri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) 3. periyot 8A B) 3. periyot 1A Yukarıdaki kimya dalları ve konuları aşağıdakilerin C) 4. periyot 1A D) 4. periyot 7A hangisinde doğru eşleştirilmiştir? E) 3. periyot 7A A) I - c B) I - c C) I - a II - a III - b II - b II - b III - a III - c D) I - a E) I - b II - c II - a III - b III - c 3. X2+ ve 1374Y– iyonları için, 6. X, Y ve Z elementlerinin katman elektron dağılımları, • X’in nötron sayısı Y’ninkinden 1 fazladır. X: 2 ) 3 • X2+ in Y1– iyonlarının elektron sayıları eşittir. Y: 2 ) 2 bilgileri verilmiştir. Z: 2 ) Buna göre, X atomunun toplam tanecik sayısı kaçtır? şeklindedir. Buna göre, bu elementler ile ilgili aşağıdaki ifadeler- A) 38 B) 48 C) 54 D) 56 E) 58 YAZILI - 1 den hangisi doğrudur? A) X metaldir. B) Y ile Z aynı grupta yer alır. C) X ile Z arasında X2Z3 bileşiği oluşur. D) X’in birinci iyonlaşma enerjisi Y’ninkinden küçüktür. E) X toprak metalidir. 5
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 1/2 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. simyacılar polimer kimyası sembollerle 1. Çamaşır sodasının formülü NaHCO3’tür. biyokimya formüllerle Cu 2. Kimya laboratuvarında titrasyon işleminde büret kullanılır. simya hava Au 3. Kobalt elementinin sembolü CO’dur. atomlar Democritus bileşikler Mayalama, özütleme ve kavurma gibi yön- 1. temler …………………. döneminde sıkça kullanılmıştır. 2. Aristoya göre sıcak ve ıslak …………………. 4. Bileşikler, içindeki elementlerin özelliklerini elementidir. taşırlar. Kimya döneminde kullanılan damıtma dü- 5. Kimya öğretmenliği kimyanın alt disiplinle- rindendir. 3. zeneği …………………. tarafından bulun- 6. Laboratuvarda su üzerine asit dökülürken muştur. yavaş ve dikkatli hareket edilmelidir. Maddenin en küçük bölünemeyen ya- 4. pıtaşına “atomos” adını veren simyacı …………………. dur. 5. Canlı yapısındaki olayları inceleyen kimya alt 7. Asitler ve bazlar laboratuvarda bulunan üst bilim dalı …………………. dir. raflara konulmalıdır. 6. Plastik …………………. alt disiplini tarafın- 8. Kimyasal maddeler üzerlerindeki güvenlik dan incelenir. işaretlerine göre kullanılmalıdır. 7. Bileşikler………… ile gösterilir; ................... 9. Bilimsel anlamdaki ilk atom teorisi Demok- sembollerle gösterirler. ritusa aittir. 8. Altın elementinin sembolü …………...……… 10. İlk çekirdekli yapıya sahip atom modeli Rut- dur. herford’a aittir. YAZILI - 1 6
YAZILI SORULARI - 1/2 1. Simya döneminde çalışmalar yapan kişilere verilen 6. Organik ve anorganik kimya disiplinlerinin uğraş genel adı yazarak üç tanesinin ismini belirtiniz. alanlarını yazınız. 2. Aristo’nun element felsefesini gösteren şemayı çize- 7. Aşağıda verilen formüllerin yaygın adını, adı verilen rek elementleri özellikleriyle birlikte belirtiniz. maddelerin formüllerini yazınız. CH3COOH ...................... Tuz ruhu ...................... NaOH .............................. Kezzap ........................ Güherçile ..................... NH3 ................................. 3. Cabir Bin Hayyan’ın simya döneminde gerçekleştirdi- ği en önemli iki yöntemi yazınız. 8. Kimya deneyleri yapılırken vücudun çeşitli bölümleri- ni korumak için gerekli olan üç malzeme adı yazınız. 4. Robert Boyle’un ilk modern anlamdaki element kav- 9. Kalsiyum elementinin insan vücudu için önemini be- ramını yazarak düştüğü yanılgıyı belirtiniz. lirtiniz. 5. Filojiston kuramının iddialarını yazınız. 10. Dalton atom modelinin öngörülerini belirtiniz. 7 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 1/2 TEST - 1/2 1C 2A 3E 4D 5C 6D BOŞLUK DOLDURMA - 1/2 1 simya 2 hava 3 simyacılar 4 Democritus 7 formüller – elementler 8 Au 5 biyokimya 6 polimer kimyası DOĞRU / YANLIŞ - 1/2 1Y 2D 3Y 4Y 5Y 6D 7Y 8D 9Y 10 D YAZILI SORULARI - 1/2 1 Simyacı denir. Aristo – Empedokles – Er Razi – Cabir bin Organik → Temel yapısında C elementi ile çoğunlukla Hayyan ... H elementini bulunduran O, P, S, N gibi elementleri de 6 bulundurabilen bileşikleri inceler. Hava Anorganik → Organik bileşikler dışındaki asit, baz, tuz, elementleri inceler. Sıcak Islak CH3COOH → Asetik asit (sirke ruhu) 2 Ateş Su NaOH → Sud kostik 7 NH3 → Amonyak Kuru Soğuk Tuz ruhu → HCI Kezzap → HNO3 Toprak Güherçile → KNO3 3 İmbik’le damıtma, süzme, kristallendirme 8 Önlük, gözlük, eldiven “Hiçbir yolla kendinden daha basit maddelere ayrıştırıla- İnsan vücudunda en fazla bulunan elementtir. İskelet ve diş yapısında bulunur. 4 mayan maddelere “element” denir. 9 – CaO ve H2O gibi bileşikleri de element olarak almıştır. • Atomlar içi dolu kürelerdir. • Bölünemezler. 5 “Filojiston, ateş ruhu bulunduran maddeler yanar, diğer- 10 • Bir elementin bütün atomları özdeştir. Atom cinsi deği- leri yanmaz.” şirse elementin cinsi de değişir. CEVAPLAR • Elementler belli ve basit tamsayılı oranlarda birleşerek bileşikleri oluştururlar. 8
ÇOKTAN SEÇMELİ - 1/3 1. Ünlü simyacılar Empedokles ve Aristo elementleri grup- 4. X2+ iyonun katman elektron dağılımı, landırmışlardır. 2)8) Buna göre, şeklindedir. I. Hava Buna göre X atomunun, II. Islak I. Katman elektron dizilimi 2) 8) 2 şeklindedir. III. Su II. X2+ iyonu oluşurken elektronlar M kabuğundan kop- kavramlarından hangilerini bu iki simyacıda kullan- muştur. mıştır? III. Atom numarası 10’dur. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I ve III 2. Şekildeki tablo oluşturulurken bazı elementler ve karşı- sındaki semboller numaralandırılmıştır. Element Sembolü Fosfor I Potasyum II III Sn Buna göre tabloda I, II ve III ile numaralandırılmış boşluklara aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uy- gundur? I II III A) P K Kalay B) F P Silisyum 5. Öğretmen İrem’den periyodik cetvel ile ilgili aşağıdaki so- C) P K Çinko D) F K Bakır rulara cevap vermesini istiyor. E) Fe P Kalay • Kaç tane periyot vardır? 3. Thomson atom modeli ile ilgili, • 3A grubu IUPAC’a göre kaçıncı gruptur? I. Atom içi dolu + yüklü küredir. II. Atom nötrdür. • Mendeleyev’in periyodik cetvelinde kaç tane periyot III. Elektronlar çekirdeğin çevresinde dolaşır. vardır? yargılarından hangileri yanlıştır? • 7A grubuna ne ad verilir? • Elementleri periyodik cetvele atom numarasına göre kim yerleştirmiştir? Buna göre, İrem’in sorulara verdiği aşağıdaki cevap- lardan hangisi bu sorulardan birinin cevabı değildir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 13 B) Halojenler C) 8 D) II ve III E) I ve III D) 7 E) Moseley YAZILI - 1 9
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 1/3 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. Lokman Hekim HCI mezür 1. HCI tahriş edici bir kimyasaldır. biyokimya yanıcı madde ölümsüzlük 2. NaOH lavabo açıcı olarak kullanılır. H2SO4 A. Lavoisier yakıcı madde fizikokimya alaşımlar HNO3 1. Simyacılar ……..……. iksirini bulmak iste- 3. Saf maddelerin kaynama esnasında sıcak- mişlerdir. lıkları artar. 2. Simyacılar ateşin keşfinden sonra metalleri 4. H2SO4’ü simyacılar elde etmiştir. karıştırarak ……..……. elde etmişlerdir. 3. ……..……. ölümsüzlük iksirini arayan sim- 5. Karbon elementinin sembolü Ca’dır. yacılardandır. 4. Kral suyu adı verilen karışım ……..……. ve 6. Plastik ve lastik üretimi anorganik kimya da- ……..……. oluşur. lına aittir. 5. Kütlenin korunumu yasasını ……..……. bul- 7. sembolü maddesinin radyoaktif muştur. olduğunu gösterir. 6. Sistemlerdeki ısı ve iş dönüşümlerini incele- 8. Yarı iletkenler, dedektör ve lazer yapımında yen kimya dalı ……..……. dır. kullanılır. 7. işareti ……..……. anlamına gelir. 9. HF asidi cam kaplarda muhafaza edilir. 8. Sıvıların hacim ölçümlerini laboratuvar orta- 10. Doğal kimyasalların vücuda hiç bir zararı mında ……..……. ile yapılır. yoktur. YAZILI - 1 10
YAZILI SORULARI - 1/3 1. İnsanda aşırı Na ve K eksikliğinin sebep olduğu iki 6. Monoatomik ve diatomik elementlere ikişer örnek ve- rahatsızlık yazınız. riniz. 2. İnsanlarda Fe (demir) eksikliği olarak bilinen hastalı- 7. Soba zehirlenmelerine sebep olan gazın formülünü ğın adı nedir? ve okunuşunu yazınız. 3. Hiperkalemi hastalığına hangi madde sebep olur? 8. Zehirli bir kimyasal ile çalışan bir kimyacının alması gereken üç önlem yazınız. 4. Kimya çalışma alanları ile ilgili, kimyager ile kimya 9. Thomson atom modelini betimleyerek, teorinin iki mühendisi arasındaki farklar nelerdir? öngörüsünü belirtiniz. 5. Bileşiklerin genel özelliklerinden beş tanesini yazınız. 10. Rutherford atom modeli hangi deneyle ortaya çıkmış- tır? 11 YAZILI - 1
TEST - 1-3 CEVAP ANAHTARI - 1/3 5C 1D 2A 3C 4C BOŞLUK DOLDURMA - 1/3 1 ölümsüzlük 2 alaşımlar 3 Lokman Hekim 4 HNO3 − HCI 7 yanıcı madde 8 mezür 5 A. Lavoisier 6 fizikokimya DOĞRU / YANLIŞ - 1/3 1D 2D 3Y 4D 5Y 6Y 7Y 8D 9Y 10 Y YAZILI SORULARI - 1/3 • Vücudun asit–baz dengesi ile elektrolit dengesi bozulur. Monoatomik Diaatomik 1 • Na eksikliği tansiyon düşmesi, K eksikliği ise kas tem- 6 AI, Cu, Po H2, O2, F2 belliği yapar. Zn ............ CI2 ............ Anemi hastalığı 7 CO Karbonmonoksit 2 3 K’un idrardan atılamaması sebep olur. • Çeker ocakta çalışmalıdır. 8 • Eldiven, gözlük ve muhakkak maske takmalıdır. • Önlük giymeli ve bulunduğu ortamı sık sık havalandır- malıdır. Kimyagerler özellikle laboratuvarlarda çalışır. Kimya mü- Üzümlü keke benzetilebilir. Kek ana gövdeyi ve (+) yükle- 4 hendisleri ise birçok alanda (gıda, boya, ilaç.......) hem 9 ri temsil ederken üzümler (–) yükleri temsil eder. arazide hem de laboratuvarda çalışır. Atom yarıçapı 10– 8 cm olan bir küre şeklindedir. • Saftırlar. 10 • Alfa saçılması deneyi (Altın levha deneyi) • Kaynama ve erime noktaları sabittir. CEVAPLAR 5 • Kimyasal yollarla elementlerine ayrıştırılabilirler. • Formüllerle gösterilirler. • Hal değişimleri dışında homojenlerdir. 12
YAZILI SORULARI - 1/4 (İLERİ DÜZEY SORULAR) 1. • Malahit • Mangan dioksit 4. XO24– iyonunda 50 elektron bulunmaktadır. • Kıbrıs taşı • Göz taşı Buna göre, X elementinin 12Mg elementi ile yapacağı kararlı bileşiğin formülünü bulunuz. (8O) • Alizarin Yukarıda verilen maddelerden kaç tanesi simyacılar tarafından boyama amaçlı kullanılmıştır? 2. • Kıbrıs taşı • Hint güherçilesi 5. 24X+ iyonunun katman elektron dağılımını yazınız. • Göz taşı • Potasyum - Alüminyum şapı Yukarıda verilen maddelerin formüllerini yazınız. 3. XY bileşiğinde 15 tane ve XY12– iyonunda 24 tane elektron 6. A grubu elementlerine baş grup elementleri denir. bulunmaktadır. Buna göre, baş grup elementlerinin özel adlarını yazı- nız. Buna göre, Y elementinin periyodik cetveldeki yeri neresidir? 13 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 1/4 İLERİ DÜZEY SORULAR - 1 Simyacılar aşağıdaki bu maddeleri boya amaçlı kullan- XO4’ün 48 elektronu vardır. mışlardır. X + 4 . 8 = 48 Malahit: Yeşil 1 Kıbrıs taşı: Mavi X = 16 Alizarin: Turuncu Mangan dioksit: Siyah 4 Şap: Sarı 16X : 2 ) 8 ) 6 ) X2– 12Mg : 2 ) 8 ) 2 ) Mg2+ MgX Kıbrıs taşı: FeSO4 24X1+ önce protona göre dağılım yapılır. Göz taş: CuSO4 2 24X : 2 ) 8 ) 12 ) 2 ) 2 ) 8 ) 13 ) 1 ) Hint güherçilesi: KNO3 24X1+ : 2 ) 8 ) 13 ) Şap: KAI(SO4)2 . 12H2O 5 Özel durum var düzeltme yapılır. Bu dağılımla, 1e− 2 ) 8 ) 12 ) 2 2 ) 8 ) 13 ) 1 ve 1e− 2 ) 8 ) 17 ) 2 2 ) 8 ) 17 ) 1 ile bitmez. X + Y = 15 XY2’nin 23 elektronu bulunur. 1A: Alkali metal X + 2Y = 23 2A: Toprak alkali metalleri 3 3A: Toprak metalleri Y = 8 8Y : 2 ) 6 ) 4A: Karbon grubu X = 7 2. periyot 6A grubu 6 5A: Azot grubu 6A: Kalkojenler 7A: Halojenler 8A: Soy gazlar CEVAPLAR 14
ÇOKTAN SEÇMELİ - 2/1 1. 7X2– iyonu 157Yn taneciğine 3 elektron verdiğinde iyon 4. X 2 Z T yükleri ve elektron sayıları eşit olmaktadır. Y 1 V Buna göre, 157Yn taneciğinin nötron sayısı, elektron sayısı ve n değeri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Nötron Sayısı Elektron sayısı n değeri Periyodik cetvele bazı elementler şekildeki gibi yerleştiril- A) 8 3 4+ miştir. B) 8 3 4– C) 7 4 4+ Buna göre, bu elementler ile ilgili aşağıdakilerden D) 8 9 4– hangisi doğrudur? E) 7 9 4+ A) Z doğada moleküler yapıda bulunur. 2. Periyodik cetvelin bir kesitine, X, Y ve Z ele- He YX B) TX3 bileşiği iyonik bağlıdır. mentleri şekildeki gibi yerleştirilmiştir. C) Y2Z bileşiği işlenebilir. Z D) X2V bileşiğinde elektron ortaklaşması vardır. Buna göre, E) V8 molekülleri arasında güçlü etkileşim bulunur. I. Elekton ilgisi en büyük olan Z’dir. II. Y, 2 periyot 6A grubu elementidir. 5. İyonik ve kovalent bağlı bileşikler adlandırılırken farklı ku- III. Değerlik elektron sayıları kıyaslanışı, rallar kullanılır. He > X = Z > Y şeklindedir. Buna göre, aşağıda formülü verilen bileşiklerden hangisinin karşısındaki adlandırılması yanlıştır? yargılarından hangileri doğrudur? Bileşik Formülü Adı Diazot pentoksit A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) N2O5 Kalsiyum florür Demir oksit D) II ve III E) I, I ve III B) CaF2 Çinko oksit Azot monoksit C) FeO D) ZnO E) NO 3. 1X ile 11Y atomları arasında bileşik oluşurken elektron alışverişi şekildeki modelde gösterilmiştir. 6. Şekildeki tabloda bazı bileşikler verilmiştir. NH3 CH4 HF H4S Buna göre, I. XY iyonik bağlı bileşiği oluşur. Buna göre, bu bileşikler ile ilgili aşağıdaki ifadeler- II. XY bileşiğinin Lewis gösterimi, Y+[X:]– şeklindedir. den hangisi yanlıştır? (1H, 6C, 7N, 9F, 16S) III. Bileşikteki X– ve Y+ tanecikleri oktetini tamamlamıştır. A) H2S molekülleri arasında kalıcı dipoller oluşur. yargılarından hangileri doğrudur? B) NH3 yoğun fazda hidrojen bağı içerir. C) CH4 molekülleri arasında geçici dipoller oluşur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) H2S ile CH4 arasında dipol – dipol etkileşimi oluşur. E) HF ile NH3 arasında hidrojen bağları oluşur. D) I ve II E) I ve III YAZILI - 1 15
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 2/1 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. uyarılmış hal elektronegatiflik 4. ve 2A 1. Asal gazların yoğun fazda tanecikleri ara- bağ güçlü sında London etkileşimi vardır. temel değerlik elektronları dipol - dipol 2. Apolar moleküllerde her zaman apolar ko- valent bağ içerir. polar elektron ilgisi apolar zayıf 1. Bir atomun son katmanında bulunan elekt- 3. MgO bileşiğinin Lewis gösterimi Mg2+[O]2– ronlarına …………….... denir. şeklindedir. (12Mg, 8O) Proton sayısı 16 olan X2– iyonu ile eşit sayıda 4. 20Ca2+ iyonundan bir elektron koparmak 18Ar atomundan elektron koparmaktan 2. elektron bulunduran Y2+ iyonu periyodik cetve- daha zordur. lin …..…., periyot ….……. grubunda yer alır. 3. Bir bağdaki elektronları atomun kendine 5. Periyodik sistemde aynı periyotta atom çapı- doğru çekme istediğine ……...………. denir. nın küçüldüğü yönde asidik kuvvetlilik artar. Bir atomdaki elektronun dışarıdan enerji Aynı grupta bulunan ametaller birbiri ile bileşik 4. alarak daha yüksek enerji düzeyine geçme- 6. yaptığında yörünge sayısı küçük olana ortak- sine ………...……. denir. laşa kullanılan elektronlar daha yakındır. 5. Atom yada molekülleri bir arada tutan kuv- 7. İyonik bağlı bileşikler birim hücrelerden, ko- vete ………...……. denir. valent bağlı bileşikler moleküllerden oluşur. 6. Metalik bağ, ………...…. etkileşim türüdür. 8. HCI’nın Lewis yapısı H+[ CI ] – şeklindedir. Farklı ametaller arasında elektron ortaklaş- 9. Nötr bir atom anyon haline geçtiğinde çekir- değin çekim gücü azalır. 7. ması ile oluşan bağlara ……...………. kova- 10. İyonik bağlı bileşikler işlenebilir. lent bağ denir. 8. HCl molekülleri arasında …......…………. etkileşimi vardır. YAZILI - 1 16
YAZILI SORULARI - 2/1 1. Periyodik tabloda 3. periyot 17. grupta bulunan X ele- 6. Bağ, kimyasal bağ, fiziksel bağ tanımlarını yapınız. mentinin, a. En kararlı anyonunun elektron sayısını bulunuz. b. Değerlik orbitallerinin elektron sayısı nedir? c. En kararlı katyonunun elektron sayısını bulunuz. 7. H2O, NH3, HF ve CH4 sıvılarının aynı ortamda kayna- ma noktalarını kıyaslayınız. 2. CI2O7, N2O4, H2O ve PCI5 bileşiklerinin sistematik ad- larını yazınız. 3. 13X ve 17Y elementlerinin oluşturduğu bileşiğin Lewis 8. 1H, 2He, 11Na, 17Cl, 19K elementlerinin periyodik sis- yapısını gösteriniz. temdeki yerlerini bularak, hangi sınıfa ait element ol- duklarını belirtiniz. 4. 10Ne, 7N3– ve 12Mg2+ tanecikleri ile ilgili, 9. London kuvvetleri nedir? Nasıl gerçekleşir? London a. Elektron başına düşen çekim güçlerini sıralayınız. kuvvetini etkileyen faktörler nelerdir? b. Taneciklerin çaplarını küçükten büyüğe sıralayınız. c. Nötr hallerinin katman elektron dağılımlarını gös- teriniz. 5. H2O molekülünün bağ oluşumunu yörünge modeli ile 10. CO2 molekülünün çizerek gösteriniz. (1H, 8O) a. Lewis yapısını gösteriniz. b. Güçlü etkileşim türünü yazınız. 17 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 2/1 TEST - 2/1 1A 2C 3D 4D 5C 6D BOŞLUK DOLDURMA - 2/1 1 değerlik elektronları 2 4 ve 2A 3 elektronegatiflik 4 uyarılmış hal 7 polar 8 dipol–dipol 5 bağ 6 güçlü DOĞRU / YANLIŞ - 2/1 1D 2Y 3Y 4D 5D 6D 7D 8Y 9Y 10 Y YAZILI SORULARI - 2/1 Bağ: Atom ya da molekülleri bir arada tutan kuvvete bağ denir. 2 – 8 – 7 a. X1–:2 – 8 – 8 6 Kimyasal Bağ: Elektron alış–verişi yada elektron ortaklaş- 1 ması ile oluşan bağlara kimyasal bağ denir. b. DE = 7 c. X7+: 2 – 8 Fiziksel Bağ: Atom veya moleküllerinin aralarındaki etkile- şim sonucu oluşan çekim kuvvetine fiziksel bağ denir. ON Cl2O7: dikloro heptoksit H H Hidrojen H H H Hidrojen H–F H–F N2O4 : diazot tetroksit O bağı 2 H2O : dihidrojen monoksit N bağı PCI5 : fosfor pentaklorür Hidrojen 7HH H HH bağı HH HCH H C H H2O > HF > NH3 > CH4 H H London etkileşimi 3 13X: 2 – 8 – 3 X3+ 3 [ Y ]− 1H:1 → 1. Periyot 1A (Ametal) 17Y: 2 – 8 – 7 2He:2 → 1. Periyot 8A (soygaz) 8 11Na: 2 – 8 – 1 → 3. Periyot 1A (Ametal) 17CI: 2 – 8 – 7 → 3. Periyot 7A (Ametal) 19K: 2 – 8 – 8 – 1 → 4.Periyot 1A (Metal 10Ne – 10e 7N3– – 10e 12Mg2+ – 10e Apolar moleküller arasındaki zayıf etkileşim olup bir mole- külün protonlarının diğer molekülün elektronlarını çekmesi a. Elektron başına düşen çekim gücü, 9 ile oluşan etkileşimdir. Gaz molekülleri arasında ve gazla- 4 Mg2+ > Ne > N3– şeklinde olur. rın sıvı halinde görülen etkileşimdir. Mol kütlesi arttığında etkileşimin gücü artar. b. çap sırası Mg2+ < Ne < N3– şeklinde olur. c. 12Mg: 2–8–2 10Ne:2–8 7N:2–5 5 a. 6C:2 – 4 8O:2 – 6 b. Polar kovalent bağ 10 OCO CEVAPLAR 18
ÇOKTAN SEÇMELİ - 2/2 1. Aşağıda bazı tanecikler verilmiştir. 4. Periyodik cetvelin ana gruplarında bulunan X, Y ve Z • 2He • 4Be2+ atomlardan X1+, Z1– iyonları aynı soygaz elektron düzen- dedir. • 11H • 5B4+ Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? • 3Li2+ • 11Na1+ A) X’in atom numarası, Z’ninkinden büyüktür. B) Y, soygaz olabilir. Buna göre, taneciklerden kaç tanesi ile Bohr atom C) X, 3. periyot elementi ise, Z 2. periyottadır. D) X ile Z arasında kovalent bağlı bileşik olur. modelinin ışıma spektrumları açıklanabilir? E) X ile Z atomlarının çapları arasındaki ilişki X > Z şek- A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 lindedir. 2. İzotop tanecikler ile ilgili, 5. Periyodik cetvelde 2. yatay sıranın IUPAC’A göre 16. I. Proton sayıları her zaman aynıdır. grup elementi ile ilgili, II. Elektron sayıları farklı olursa kimyasal özellikleri farklı I. 2. periyot 6A grubundadır. II. Değerlik elektron sayısı 2’dir. olur. III. Proton sayısı 8’dir. III. İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı fiziksel özel- yargılarından hangileri doğrudur? likleri farklıdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 6. Periyodik tablo kesitinde X, Y, Z ve T elementlerinin yer- leri gösterilmiştir. 3. • XO42 – taneciği toplam 50 elektron içerir. X Z Y • YO–3 in taneciği toplam 32 elektron içerir. T bilgileri veriliyor. Buna göre, X ve Y atomunun periyodik cetveldeki yeri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (8O, P:Periyot) A) T elementi geçiş metalidir. X Y B) Z elementinin değerlik elektron sayısı 2’dir. C) X ile Y’nin oluşturduğu bileşik asidik özellik gösterir. A) 3P – 3A 2P – 5A D) X’in elektron ilgisi T’den küçüktür. E) X bileşiklerinde, Z elektron düzeninde olabilir. B) 3P – 6A 3P – 5A C) 3P – 5A 2P – 5A D) 2P – 6A 3P – 5A E) 3P – 6A 2P – 5A YAZILI - 1 19
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 2/2 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. absorbsiyon kütle numarası izobar 1. Periyodik cetvelin A gurubu elementlerine yan grup elementleri denir. Heisenberg atom numarası kalkojenlerdir 2. Oksijen atomunun katman diziliminde en Faraday izotop elektron bulutu yüksek enerjili katmanda 8 elektron bulunur. emisyon dairesel spektroskopi 3. Metallerin oksitleri genelllikle asidik karak- terlidir. Madde ile elektromanyetik ışınımın etkile- 4. Yarı metallerin fiziksel özellikleri metallere, 1. şimini inceleyen bilim dalına ................... kimyasal özellikleri ametallere benzer. denir. Gaz halindeki bir elemente gerilim uygulandı- 2. ğında ışın yayar. Bu ışınlar prizmadan geçiril- diğinde oluşan spektruma ................... denir. 3. Bohr atom modeli, elektronların ................... 5. Güçlü etkileşimler sadece iyonik bileşikler- yörüngelerde döndüğünü kabul eder. de bulunur. 4. Modern atom modeline ................... modeli 6. Suyun H2 ve O2 gazlarından oluşması hid- de denir. rojen bağıyla açıklanır. Elektrik yüklerinin tanecikli yapısını nicel 7. İyonik bileşikler katı halde elektrik akımını iletmezler. 5. olarak kanıtlayan bilim insanı ................... 8. Periyodik cetvelde periyot sayısı arttıkça dır. aynı grupta atom hacmi azalır. 6. Bir atomdaki nükleon sayısı ................... na eşittir. 7. Kütle numaraları eşit, proton sayıları farklı 9. CO2 molekülü polar kovalent bağlı bir bile- atomlara ................... denir. şiktir. 8. 6A grubu elementlerinin özel adı …………… 10. Metallerde değerlik e– sayısı arttıkça bağ dir. sağlamlığı artar. YAZILI - 1 20
YAZILI SORULARI - 2/2 1. 2. periyot elementlerinin 1. iyonlaşma enerjilerini kı- 6. Atom, iyon, anyon ve katyon terimlerini tanımlayınız. yaslayınız. (3Li, 4Be, 5B, 6C, 7N, 8O, 9F, 10Ne) 7. Güçlü etkileşimleri sınıflandırarak birer örnek veriniz. 2. 11Na, 15P, 16S, 20Ca elementlerinin atom hacimlerini kıyaslayınız. 8. İyonik bileşiklerin genel özelliklerinden dört tanesini yazınız. 3. Elektronegatifliği tanımlayarak periyodik cetvelde soldan sağa ve yukarıdan aşağıya nasıl değiştiğini belirtiniz. 4. Aşağıdaki atom ve iyon gruplarının proton, nötron, 9. Aşağıda formülleri verilen bileşiklerin adını, adı veri- elektron sayılarını, atom numarası ve kütle numarala- lenlerin ise formülünü yazarak tabloyu doldurunuz. rını tablo üzerinde doldurunuz. N2O5 Tanecik P n e Atom no Kütle no H2O 151B3+ FeCI3 3850Br – PbO 1244Si 4241Sc Kalsiyum sülfür 1351P3 – Azot monoksit Kurşun (IV) klorür Amonyum bromür 10. Aşağıdaki tabloyu istenen özelliklere göre dolduru- nuz. (1H, 6C, 7N, 8O) 5. Aşağıdaki atom ve iyon çiftleri tablosunu izotop, izo- Bileşik Molekül Lewis Molekül içindeki polarlığı gösterimi bağın türü ton, izobar ya da izoelektronik olarak tanımlayınız. CH4 apolarlığı NH3 (Polar – apolar) O2 4200Ca2+ – 1362 S2– 1224Mg – 1214Na 175N – 168O 11H – 13H H2O 21 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 2/2 TEST - 2/2 1C 2E 3E 4D 5C 6D BOŞLUK DOLDURMA - 2/2 1 spektroskopi 2 emisyon 3 dairesel 4 elektron bulutu 7 izobar 8 kalkojenler 5 Faraday 6 kütle numarası DOĞRU / YANLIŞ - 2/2 1Y 2Y 3Y 4D 5Y 6Y 7D 8Y 9D 10 D YAZILI SORULARI - 2/2 1 Ne > F > N > O > C > Be > B > Li Atom: Elementlerin özelliğini taşıyan en küçük yapıtaşına denir. (Cu, Ag, He ......) İyon: Yüklü olan taneciklere denir. (Ca2+, AI3+, CI–, O2–) 6 Anyon: Elektron alarak (–) yüklenmiş atom veya atom gruplarına denir. (P3+, NO3– .....) Katyon: Elektron vererek (+) yüklenmiş atom veya atom gruplarına denir. (AI3+, NH+4....) Güçlü Etkileşimler 2 Ca > Na > P > S 7 İyonik Bağlar Kovalent Bağlar Metalik Bağlar (NaCI) (H2O) (Na, Fe..) Elektron ortaklaşması sonucu oluşan bağ içindeki elekt- Kristal örgü yapısına sahiptirler. ronları kendine çeken eğilimine Elektronegatiflik denir. • Kristalleri birim hücrelerden oluşur. 3 artar 8 • Katı halde elektrik akımını iletmezler. azalır • Sıvı halleri ve çözeltileri elektrik akımını iletir. • Erime noktaları oldukça yüksektir. Tanecik P n e Atom no Kütle no 151B+3 5 62 5 11 N2 O5 Diazot pentoksit CaS Kalsiyum sülfür NO Azot monoksit 3850Br–1 35 45 36 35 80 9 H2O Dihidrojen monoksit PbCI4 Kurşun(IV) klorür 24 FeCI3 Demir(III)klorür NH4Br Amonyum bromür 4 1244Si 14 10 14 14 PbO Kurşun(II)oksit 4241Sc 21 23 21 21 44 1351P–3 15 16 18 15 31 Bileşik Molekül Lewis Molekül içindeki polarlığı Gösterimi Bağın Türü apolarlığı (Polar–apolar) 5 4200Ca+2 – 1362 S–2 1224Mg – 1214Na 175N – 168O 11H – 13H 10 CH4 Apolar H Polar NH3 Polar HCH Polar İzoelektronik İzobar İzoton İzotop H H HNH O2 Apolar OO Apolar H2O Polar HOH Polar CEVAPLAR 22
ÇOKTAN SEÇMELİ - 2/3 1. Bohr atom modelinde elektronun enerji almasına ...X...., 4. Periyodik cetvelin 2. periyodunda bulunan X, Y, Z ve T enerjisinin bir bölümünü ışıma yoluyla vermesine ...Y..... elementlerinin 1. iyonlaşmış enerjisi grafiği aşağıda veril- denir. miştir. Buna göre, X ve Y boşluklarına aşağıdakilerden han- İyonlaşma enerjisi (kj/mol) gisi getirilmelidir? X Y K A) Uyarılma Absorbsiyon B) Absorbsiyon Uyarılma YT C) Emisyon Absorbsiyon XZ D) Absorbsiyon Emisyon E) Spektrum Uyarılma Atom numarası Grafiğe göre, I. Y, 2A veya 5A grubundadır. II. X ve Z metal olabilir. III. K’nin çapı en büyüktür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 2. Dalton adam modelinde “bir elementin bütün atomları özdeştir.” fikri aşağıdakilerden hangisi ile çürütülmüş- tür? A) İzobar B) İzoton C) İzotop 5. Periyodik cetvelde 7+ ile 1– aralığında değerlik alabi- D) İzohips E) İzomer len bir elementin katman elektron dağılımı aşağıdaki- lerden hangisi olabilir? A) 2) 7) B) 2) 8) 1) C) 2) 5) D) 2) 8) 7) E) 2) 8) 8) 7) 3. X2O42– iyonunda toplam 46 elektron bulunmaktadır. 6. Periyodik cetvel ile ilgili aşağıda verilenlerden hangi- Buna göre, si yanlıştır? I. X, 2. periyot 4A grubu elementidir. A) Elektron ilgisi en yüksek element 17CI’dir. II. İyondaki toplam nötron sayısı bulunamaz. B) Elektronegatifliği en yüksek element 9F’dir. C) 7A grubu alkali metallerle tuz oluşturur. III. XH4 bileşiğindeki toplam elektron sayısı 10’dur. yargılarından hangileri doğrudur? (1H, 168O) D) Değerlik elektron sayısı 2 olan elementler kesinlikle metaldir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II E) Aynı periyotta proton sayısı arttıkça atom çapı azalır. D) I ve III E) I, II ve III YAZILI - 1 23
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 2/3 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. elektronegatiflik elektroliz küçük 1. Apolar maddelerde sadece London etkile- şimleri bulunur. azalır artar elektron ilgisi Bir iyonik bileşiğin polar bir çözücüde çözü- temel hal nötron elektron büyük zayıf 2. nebilmesinin sebebi iyon – dipol etkileşimle- polar kovalent bağ ridir. 1. Klor atomunun elektron ilgisi flor atomunun 3. Hidrojen bağları su molekülü içinde oluşan elektron ilgisinden daha .…………..... tür. etkileşimdir. Gaz halindeki nötr bir atomun bir elekt- 4. H2S gazının kaynama noktası sudan daha büyüktür. 2. ron alması esnasındaki enerji değişimine .…………..... denir. 3. Periyodik cetvelde gruplarda yukarıdan aşa- 5. CCI4 sıvısı su içerisinde çözünmez. ğıya doğru inildikçe atom hacmi .………….. Elektrik enerjisi kullanılarak bileşikleri ele- HF bileşiğinin molekülleri arasında hidrojen 4. mentlere ayrıştırma işlemine .…………..... 6. bağı, dipol – dipol etkileşimi ve London etki- denir. leşimi bulunur. 5. Elektronların en düşük enerji seviyesinde 7. Hidrojen bağı moleküller arası katı yada sıvı bulunması haline .…………..... denir. fazda oluşan bir bağdır. 6. Protonun kütlesi yaklaşık olarak .………..... 8. BH3 molekülü kovalent bağlı apolar bir bi- un kütlesine eşittir. leşiktir. Kovalent bağı oluşturan elektronların iki 9. HCI molekülünün sistematik adı hidrojen monoklorürdür. 7. atom arasında farklı kuvvetlerle çekilmesiy- 10. Bağı oluşturan atomlar arası elektronegatif- le oluşan bağa .………… denir. lik farkı arttıkça bağın iyonik karakteri artar. 8. Etil alkolün buharlaşması .………… etkile- şimlerin kırılmasıyla gerçekleşir. YAZILI - 1 24
YAZILI SORULARI - 2/3 1. 2He, 20Ca, 13AI ve 16Si elementlerinin elektron katman 6. Metalik bağ kavramını açıklayarak, metallerin erime dizilimini yaparak periyodik cetveldeki yerlerini belir- noktası değişimlerini nasıl kıyaslayabilirsiniz açıkla- yınız. tiniz. 2. 18Ar, 19K+, 17CI–1 atom ve iyonlarının yarıçaplarını kı- 7. Aşağıda verilen iyonik veya kovalent bileşiklerin yaslayınız. Lewis nokta gösterimlerini tabloya yazınız. MgCI2 AIF3 N2 BeH2 8. Aşağıdaki iyonik bileşiklerin erime noktalarını birbir- leriyle kıyaslayınız. 3. 1. ve 2. iyonlaşma enerjilerinin tepkime denklemlerini NaCI – KCI ......................... ......................... yazıp tanımlayınız. MgCI2 – MgO ......................... CaO – MgO 4. Klor, brom ve iyot halojenlerinin kullanım alanlarına 9. Aşağıda maddelerinin birbirleri içinde çözünüp çözü- birer örnek veriniz. nemeyeceğini tablo üzerinde belirtiniz. Su + benzin Şeker + su CCI4 + I2 NaNO3 + su 5. X2O42− iyonunda toplam 46 elektron bulunduğuna 10. Aşağıdaki bileşikleri adlandırınız. göre, X elementinin atom numarası kaçtır? (8O) Na3N MnO2 AgCI (NH4)2CO3 AI2(SO4)3 25 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 2/3 TEST - 2/3 1D 2C 3E 4A 5D 6D BOŞLUK DOLDURMA - 2/3 1 büyük 2 elektron ilgisi 3 artar 4 elektroliz 7 polar kovalent bağ 8 zayıf 5 temel hal 6 nötron DOĞRU / YANLIŞ - 2/3 1D 2D 3Y 4Y 5D 6D 7D 8D 9Y 10 D YAZILI SORULARI - 2/3 2He: 2e) 1. periyot 8A 20Ca: 2) 8) 8) 2) 4. periyot 2A Metal atomlarının değerlik elektronlarıyla çekirdekleri ara- 1 6 sında oluşan güçlü etkileşimdir. Elektron denizi modeli ola- 13AI: 2) 2) 3) 3. periyot 3A 16Si: 2) 8) 6) 3. periyot 6A rak da tanımlanır. Metallerin erime noktası değerlik elekt- ron sayıları arttıkça artarken; yarıçap arttıkça azalır. Mg AIF3 N2 BeH2 NN H Be H 2 17CI– > 18Ar > 19K+ 7 Mg2+2 C AI3+3 F − X(g) → X(+g) + e– NaCI > KCI 1.İE nötr ve gaz halindeki ortamdan 1 elektron koparmak MgO > MgCI2 için gerekli minimum enerji 1. iyonlaşma enerjisidir. MgO > CaO 3 X+(g) → X(2g+) + e– 2.İE (+) yüklü ve gaz halindeki bir iyondan 1 elektron ko- parmak için gerekli olan minimum enerjidir. Klor Çamaşır suyu üretimi Su + benzin Şeker + su CCI4 + I2 NaNO3 + su 4 Brom Fotoğrafçılıkta 9 çözünür çözünür İyot Guatr hastalıklarında çözünmez çözünür 2x + 4 . 8 + 2 = 46 Na3N Sodyum nitrür 5 MnO2 Mangan(IV) oksit 10 AgCI Gümüş klorür x = 6 Amonyum karbonat (NH4)2CO3 Alüminyum sülfat CEVAPLAR AI2(SO4)3 26
YAZILI SORULARI - 2/4 (İLERİ DÜZEY SORULAR) 1. Periyodik cetvelin bir kesitine şekildeki gibi yerleştirilen 4. 11Na, 12Mg, 19K, 37Rb baş grup elementlerinden X amfoter metaldir. Yukarıda gruplandırılmış olan elementlerin erime noktalarını kendi aralarında kıyaslayınız. YZ 3P X Buna göre, Y ve Z elementlerinin sınıflarını (metal, ametal, yarı metal) yazınız. 2. 7X, 15Y, 16Z elementlerinin atom çaplarını ve 1. iyon- 5. Aynı ortamda bulunan, laşma enerjilerini kıyaslayınız. I. NaCI II. H2O III. H2S IV. CH4 taneciklerinin erime noktalarını kıyaslayınız. 3. Atom numaraları ardışık olan X, Y, Z, T ve M baş grup 6. XH3 molekülü polar yapılıdır. elementlerinin 1. iyonlaşma enerjisi – proton sayısı grafiği X, 2. periyot elementi olduğuna göre, XH3 molekülün- şekildeki gibidir. deki güçlü etkileşim ve yoğun fazda zayıf etkileşim İyonlaşma enerjisi (kJ/mol) türlerini yazınız. (1H) Y XT M Z Proton sayısı Y’nin değerlik elektron sayısı grup numarasına eşit olmadığına göre bu elementleri metal, ametal, soygaz ve yarı metal olarak sınıflandırınız. 27 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 2/4 YAZILI SORULARI - 2/4 3A 4A 5A Metallerin erime noktası çap ile ters değerlik elektron Z sayısı ile doğru orantılıdır. 2P Y 3P X 1 yarı metal 4 ok yönünde metalik Na Mg Y: Bor’dur. bağın gücü ve erime K noktası artar. Rb Mg > Na > K > Rb Z: Azot’tur. ametal X: Alüminyum’dur. metal X – 2) 5) 6A NaCI: Erime noktasında iyonik bağ etkindir. Y – 2) 8) 5) Z Z – 2) 8) 6) H2O: Hidrojen bağı etkindir. H2S: Dipol – dipol etkindir. 5A 5 CH4: London kuvvetleri etkindir. Bağ gücü: 2 İyonik bağ > Hidrojen bağı > Dipol – dipol etkileşim > 2P X London kuvvetleri 3P Y I > II > III > IV X > Y > Z, 1. iyonlaşma enerjileri X < Z < Y, Atom çapları 2. periyotta Y: Helyum 8A grubunda ve değerlik elektron sayısı 2’dir. XH3 apolar ise X: Bordur. polar ise X: Azottur. X: H Ametal Y Y: He Soygaz XH3, NH3 bileşiğidir. 3 Metal XT 6N Z: Li Ametal M T: Be Yarı metal H HH M: B Z Güçlü etkileşim: Polar kovalent bağ Zayıf etkileşim: Hidrojen bağı, dipol–dipol, London kuv- vetleri CEVAPLAR 28
ÇOKTAN SEÇMELİ - 3/1 1. Dimetil eter ve su moleküllerinin Lewis yapısı aşağıda ve- 4. Saf bir maddenin üç farklı hali X, Y ve Z’dir. X ve Y için, rilmiştir. • X en düzenli halidir. • Y sıkıştırılamaz. OO bilgileri veriliyor. Buna göre X, Y ve Z’nin fiziksel halleri aşağıdakiler- CH3 CH3 HH (Dimetil eter) (Su) den hangisinde doğru verilmiştir? 12 Buna göre bu bileşikler ile ilgili, X Y Z I. 1. bileşiğin molekülleri arasında hidrojen bağı etkindir. A) Katı II. 2. bileşikte yoğun fazda dipol-dipol etkileşimi görülür. B) Katı Sıvı Gaz III. Aynı ortamda kaynama noktası 2 > 1 şeklindedir. C) Sıvı yargılarından hangileri doğrudur? D) Sıvı Gaz Sıvı E) Gaz Katı Gaz Gaz Katı A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III Sıvı Katı D) Yalnız III E) I, II, ve III 5. 2. Şekildeki tabloda bazı bileşiklerin karşısında güçlü ve yo- ğun fazda zayıf etkileşim türleri verilmiştir. Bileşik Güçlü Etkileşim Zayıf Etkileşim I BH3 Polar kovalent bağ London kuvvetleri II H2S İyonik bağ Dipol–dipol X YZ III NH3 Polar kovalent bağ Hidrojen bağı Şekildeki görselde, X, Y ve Z sıvılarının aynı şartlarda, aynı anda aynı eğimle kaplara akıtılması esnasında kap- Buna göre, hangilerinde etkileşim türleri yanlıştır? larda toplanan sıvı miktarları görülmektedir. (1H, 5B, 7N, 16S) Buna göre X, Y ve Z sıvıları viskozitelerinin kıyaslanı- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III şı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? D) I ve III E) II ve III A) Z > Y > X B) X > Y > Z C) X > Z > Y D) Z > X > Y E) Y > X > Z 3. Madde de çeşitli değişikliklere neden olan olaylar, fiziksel 6. Aşağıdaki katılardan hangisinin türü karşısında ve kimyasal olarak ikiye ayrılır. yanlış verilmiştir? Buna göre, aşağıdaki değişimlerden hangisi kimya- Katı Katı Türü sal değildir? Kovalent A) SiO2 İyonik A) Sütten yoğurt eldesi B) NaCI Amorf B) Sodyumun suda çözünmesi Moleküler C) Demirin paslanması C) Cam Metalik D) Yağlı boyanın kuruması D) Grafit E) O2 gazının suda çözünmesi E) Na YAZILI - 1 29
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 3/1 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. polar artar genleşme 1. Aynı ortamda buhar basıncı büyük olan sı- vıların kaynama noktası düşüktür. X3Y2 metalik viskozite difüzyon akıcılığı 2. NH3 molekülünün aynı şartlarda kaynama yüzey gerilimi azot efüzyon noktası, HF molekülüninkinden büyüktür. adhezyon 3. NaCI ile CH4 bileşikleri arasındaki çekime kılcallık iyon − indüklenmiş dipol etkileşimi denir. (11Na, 6C, 17CI, 1H) 1. Periyodik sistemde aynı grupta aşağıdan yu- karıya doğru metalik bağ kuvveti ……….….... 4. Maddenin fiziksel halini zayıf etkileşimler belirler. 2. Farklı tür ametal atomları arasında …….….… kovalent bağ oluşur. Katman elektron dağılımı 2-8-5 şeklinde olan 5. Gazların belirli bir hacmi vardır. 3. Y elementi ile 12X elementinin oluşturduğu 6. 0,5 mol CH4 gazının 20 litre hacim kapladığı şartlarda 2,5 mol SO2 gazı 100 litre hacim bileşiğin formülü ……….……. şeklindedir. kaplar. 4. Metalleri ve alaşımları bir arada tutan güçlü 7. Sıcaklık arttıkça sıvının viskozitesi küçülür. etkileşime ……….……. bağ denir. Cam, plastik ve tereyağı gibi maddeler Gazlar için ……….……. ayırt edici özellik 8. amorf katılar olup, belli bir camsı geçiş sı- 5. değildir. Gazlarda 1°C’lık sıcaklık artışı so- caklığına sahiptirler. nucu hacimdeki artış tüm gazlarda aynıdır. 9. Maddenin bir fiziksel halden başka bir fizik- 6. Atmosferde hacimce yüzdesi en fazla olan sel hale geçmesine hal değişimi denir. gaz ……….……. gazıdır. Bir gazın bulunduğu yerden çıkışı 7. ……….……. gazların birbiri içinde yayılma- sına ……….……. denir. 8. Sıcaklık arttıkça sıvının ……….……. artar, 10. Apolar moleküller arasında sadece London ……….……. düşer. kuvvetleri görülür. YAZILI - 1 30
YAZILI SORULARI - 3/1 1. Aşağıda verilen molekül içi ve molekül arası bağ tür- 6. Şekildeki serbest pistonlu kap içe- Engel x(g) lerini yazınız. (1H, 6C, 7N, 8O, 9F) risinde X gazı bulunmaktadır. K musluğu açılarak kap içerisine sabit Molekül Molekül içi bağ türü Molekül arası bağ türü sıcaklıkta Y gazı gönderiliyor, piston K engele takılıyor. NH3 ........ OF2 ........ Buna göre; N2 ........ CO2 ........ a. X gazının kısmi basıncı nasıl değişir? b. Basınç - hacim grafiğini çizerek gösteriniz. 2. Aşağıda verilen bileşiklerin isimlerini, isimleri veri- lenlerin bileşik formüllerini yazınız. Sistematik ismi a. CuO ....... 7. Sıcaklık NaHCO3 ....... 120 Fe(SO4)3 .......... Bileşik formülü 80 b. Hidrojen klorür ....... 25 I II III 10 25 40 Kalsiyum fosfat ....... Zaman(dak) Magnezyum karbonat .......... Saf bir sıvının 1 atmosfer basınçta ısıtılmasına ait sıcak- lık-zaman grafiği verilmiştir. 3. HCI, H2S ve CO2 moleküllerinin Lewis formüllerini Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. gösteriniz. (1H, 6C, 8O, 16S, 17CI) a. Sıvının kaynama süresi kaç dakikadır? b. Sıvının kaynama sıcaklığı kaç °C’dir? c. Sıvının kinetik ve potansiyel enerjisinin arttığı za- man aralığını gösteriniz. 4. NH3 molekülünün bağ oluşumunu yörünge şemasını çi- d. Sıvının belirtilen I, II ve III. zaman aralakılarındaki fiziksel hallerini belirtiniz. zerek gösteriniz (1H, 7N) 5. Maddenin katı halden direkt olarak gaz haline geçişi 8. Gazları tanımlayan temel özellikleri yazınız. ile ilgili, 9. İyonik bağ, kovalent bağ ve hidrojen bağını tanımlayı- • Değişimin adı nedir? • Maddenin alışkanlığı nasıl değişir? nız. • Taneciklerinin potansiyel enerjisi nasıl değişir? • Taneciklerin viskozitesi nasıl değişir? sorularını cevaplandırınız. 31 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 3/1 TEST - 3/1 1D 2B 3E 4A 5B 6D BOŞLUK DOLDURMA - 3/1 1 artar 2 polar 3 X3Y2 4 metallik 7 efüzyon – difüzyon 8 akıcılığı – viskozite 5 genleşme 6 azot DOĞRU / YANLIŞ - 3/1 1D 2Y 3D 4D 5Y 6D 7D 8D 9D 10 D YAZILI SORULARI - 3/1 Molekül Molekül içi bağ türü Molekül arası bağ türü a. X gazının kısmi basıncı azalır. b. Basınç NH3 ........ Polar kovalent Hidrojen bağı Hacim artıyor. 1 OF2 ........ Polar kovalent Dipol – dipol 6 N2 ........ Apolar kovalent London CO2 ........ Polar kovalent London Hacim a. Kaynama süresi: 25 – 10 = 15 dakika a. CuO3 ............. Bakır (II) oksit b. Kaynama sıcaklığı: 80°C’dir. NaHCO3 ............. sodyum bikarbonat c. I. zaman aralığında, kinetik enerji artar. 2 Fe2(SO4)3 ............. Demir (III) sülfat II. Zaman aralığında, potansiyel enerji artar. b. Hidrojen klorür ............. HCI 7 III. Zaman aralığında, kinetik enerji artar. Kalsiyum fosfat ............. Ca3(PO4)2 d. I. zaman aralığında, sıvı. Magnezyum karbonat ............. MgCO3 II. Zaman aralığında, sıvı–gaz III. Zaman aralığında, gaz 1H: 1 1H: 1 6C: 2 – 4 Gazları tanımlayan özellikler; 3 17CI: 2 – 8 – 7 16S: 2 – 8 – 6 8O: 2 – 6 8 1. Basınç 2. Hacim H CI S O C O 3. Sıcaklık 4. Mol sayısı (kütle) HH CEVAPLAR 4 7N: 2 – 5 İyonik bağı metaller ile ametaller arasında e− alış verişi ile 1H: 1 oluşan bağdır. Kovalent bağı ametaller arasında elektron ortaklaşması ile oluşan bağlara denir. • Süblimleşme 9 • Akışkanlık artar Hidrojen bağı: Hidrojen bulunduran bileşiklerde elektron 5 alma isteği büyük olan elementler ile (FON) diğer molekül- • Potansiyel enerji artar deki hidrojen arasındaki bağa denir. • Viskozite azalır 32
ÇOKTAN SEÇMELİ - 3/2 1. Aşağıda bazı türler verilmiştir. 4. Aşağıda bazı türler verilmiştir. • CI– • OH– • Şekerli su • Çelik • CH3COO– • Fe • Lehim • Kurşun • Fe3+ • NH3 • PO33– • 22 Ayar altın • Kalay • NH+4 Buna göre, kaç tanesinin erime veya kaynama nokta- ları sabittir? Buna göre, bu türlerden kaç tanesi iyondur? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 5. I. Atmosfer basıncını ölçen araçlara ......... denir. II. Kapalı kaplardaki gaz basıncını ölçen araçlara ........ denir. 2. NH4+ ile PO34– iyonlarının oluşturacağı bileşik ile ilgili, Yukarıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere aşağıda- kilerden hangisi getirilmelidir? I. Katyonu ve anyonu 2 tür atom içerir. II. İyonik ve kovalent bağ içerir. I II III. Bileşiğin bir formülünde 20 tane atom bulunur. A) Kalorimetre Manometre B) Manometre Kalorimetre yargılarından hangileri doğrudur? C) Barometre Manometre D) Manometre Barometre A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II E) Kalorimetre Barometre D) I ve III E) I, II ve III 3. Aşağıdaki maddelerden hangisi oda koşullarında katı 6. Maddenin halleri ile ilgili aşağıda verilenlerden hangi- halde bulunur? si yanlıştır? A) Etil alkol B) Amonyak C) Tuz ruhu A) Plazma hali elektrik ve manyetik alandan etkilenir. B) Uçan balonlarda He gazı kullanılabilir. D) Nişadır E) Karbon dioksit C) Sıvı ve gazlar akışkandırlar. YAZILI - 1 D) Hal değişimine uğrayan bir maddenin tanecikler arası uzaklığı daima artar. E) Bir sıvının akmaya karşı gösterdiği direnç viskozite olarak tanımlanır. 33
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 3/2 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. zayıf etkileşimler klor (II) oksit artar Soygaz atomları ile apolar moleküllerin diklor monoksit kimyasal kovalent bağ 1. elektron sayısı ve molekül kütlesi arttıkça Lewis gösterimi iyonik bağ fiziksel kutuplanabilirlikleri artar. hidrojen bağı İndüklenmiş güçlü 2. Tuzlu su karışımında tanecikler arası etkin dipol − dipol etkileşimler etkileşim dipol – dipol etkileşimidir. 1. Su molekülleri ile O2 gazı arasında etkin 3. İyon yüklü arttıkça iyonik bağ sağlamlığı ar- olarak ……………. etkileşimi bulunur. tar. 2. Kolonyada su ile alkol molekülleri arasında 4. Hidrojen bağları selüloz ve DNA gibi karışık etkin etkileşim türü ……………. dır. moleküllerde de bulunur. 3. Naftalin süblimleşmesi sırasında …………... 5. Sonbaharda yaprakların sararması fiziksel kırılır. bir değişimdir. Atomun değerlik orbitallerinin sembolü etra- Negatif yüklü elektron denizi ile pozitif yüklü 4. fında noktalarla gösterilmesine ……………. 6. metal iyonları arasındaki elektrostatik çekim denir. kuvvetine iyonik bağ denir. 5. CI2O bileşiğinin okunuşu ……………. dır. 7. NH3 molekülünde 3 tane ortaklanmış 1 tane ortaklanmamış e– çifti bulunur. 6. K2CO3 bileşiğinde hem ……………. bağ 8. Doğal su döngüsü, kirlenen suları arıtarak hemde ……………. bağ bulunur. bu suları içilebilir ve kullanılabilir hale getirir. 7. Metallerin asitler içinde çözünmesi ......………. 9. LPG gazının yüzdece büyük bir kısmı CH4 bir olaydır. gazından oluşur. 8. Sıvı yüzeyi genişledikçe buharlaşma hızı 10. Amorf katıların yumuşamaya başladığı sı- ……………. . caklığa erime noktası denir. YAZILI - 1 34
YAZILI SORULARI - 3/2 1. Katıların sınıflandırmasını yaparak birer örnek veriniz. 6. 0°C’de 200 mL CO2 gazının sabit basınçta sıcaklığı 819 K yapılırsa gazın hacmi kaç mL olur? 2. Soğutucu akışkanlarda bulunması gereken 5 özellik 7. Etil alkolun kaynama noktası 78°C’dir. yazınız. 20°C’de bulunan etil alkol 100 °C’ye ısıtılması esna- sındaki sıcaklık – zaman grafiğini çizerek, kinetik ve potansiyel enerji değişimlerini belirtiniz. 3. Viskozite nedir? Sıvıların viskozitesinin sıcaklıkla na- 8. Maddenin gaz hali ile plazma halinin farkını yazınız. sıl değiştiğini belirtiniz. 9. Bağıl nem nedir? Açıklayınız. 4. Kaynama noktası nedir? Uçuculuk ve buhar basıncı- nın kaynama noktasıyla ilişkisini ayrı ayrı belirtiniz. 10. Aşağıdaki hal değişimlerinin isimlerini yazınız. I I. ......................... 5. Sabit sıcaklıkta bir miktar He gazının 300 mL kap içerisi- III V II. ......................... KATI SIVI GAZ III. ......................... ne uyguladığı basınç 50 cmHg’dir. IV. ......................... IV VI V. ......................... Kap hacmi 200 mL’ye indirilirse kap basıncı kaç mmHg olur? II VI. ......................... 35 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 3/2 TEST - 3/2 1E 2E 3D 4A 5C 6D BOŞLUK DOLDURMA - 3/2 1 indüklenmiş dipol – dipol 2 hidrojen bağı 3 zayıf etkileşimler 4 Lewis gösterimi 7 kimyasal 8 artar 5 diklor monoksit 6 iyonik, kovalent DOĞRU / YANLIŞ - 3/2 1D 2Y 3D 4D 5Y 6Y 7D 8D 9Y 10 Y YAZILI SORULARI - 3/2 • İyonik katılar (NaCI katısı) 6 V1 = T1 ´ 300 273 ´ V2 = 600 mL • Kovalent katılar (Grafit, elmas) V2 T2 V2 = 819 1 • Moleküler katılar (Katı CO2, şeker...) • Metalik katılar (Fe, Cr ...) • Kritik sıcaklıkları yüksek, kaynama noktası düşük olma- Sıcaklık(°C) lıdır. I Ek artar, Ep sabit II Ep artar, Ek sabit • Yanıcı - zehirli olmamalıdır. 100 III Ek artar, Ep sabit 2 • Çevreye zarar vermemelidir. 7 78 Zaman • Uygulanabilir basınçta sıvılaşıp buharlaşabilmelidir. 20 I II III IV • Oda koşullarında buhar olmalıdır. 3 Bir sıvının akmaya karşı gösterdiği dirence viskozite de- 8 Plazma iletkendir. Plazmanın enerji yoğunluğu fazladır. nir. Sıcaklık arttırıldıkça sıvıların viskozitesi azalır yani Plazma halinde tepkimeler hızlı gerçekleşir. akışkanlığı artar. Sıvıların buhar basıncının sıvı üstündeki dış basınca eşit 4 olduğu sıcaklığa kaynama noktası denir. Kaynama nok- 9 Belli bir sıcaklıkta havada bulunan su buharı miktarının, havanın o sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla su buharı mik- tası büyük sıvının uçuculuğu az, buhar basıncı düşüktür. tarı oranına bağıl nem denir. P1 . V1 = P2 . V2 I. Süblimleşme IV. Donma 5 50 . 300 = P2 . 200 10 II. Kırağılaşma V. Buharlaşma P2 = 750mmHg III. Erime VI. Yoğuşma CEVAPLAR 36
ÇOKTAN SEÇMELİ - 3/3 1. 13AI ile 8O arasında oluşan kararlı bileşik ile ilgili, 4. Maddenin gaz hali için aşağıda verilenlerden hangisi I. Oda koşullarında elektrik akımını iletir. yanlıştır? II. Formülü AI3O2’dir. A) Her oranda karışarak homojen çözelti oluştururlar. III. Elektron ortaklığı ile oluşmuştur. B) Sıkıştırabilirler. C) İyonizasyon sırasında dışarı ısı verir. yargılarından hangileri yanlıştır? D) LPG, itici gaz olarak kullanılamaz. E) LNG, sıvılaştırılmış doğal gaz olarak tanımlanabilir. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. Lewis yapısı, 5. Aşağıda verilen maddelerden hangisi katı türü bakı- mından diğerlerinden farklıdır? H N H A) Elmas B) Cam C) Kuru buz H E) Grafit şeklinde verilen bileşik ile ilgili, D) Kireç taşı I. Adı amonyaktır. II. Molekülleri arasında hidrojen bağı etkindir. III. 3 tane apolar kovalent bağ içerir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 6. Saf suyu için hal değişim grafiği verilmiştir. Sıcaklık(°C) 100 tk z –20 x y Zaman 3. Oda şartlarında özdeş kaplarda bulunan aşağıdaki Buna göre, hangi bölgelerde saf su homojen haldedir? maddelerden hangisinin buharlaşma hızı en fazladır? A) Etil alkol B) Gliserin C) Su A) x ve y B) y ve t C) x, z ve k E) x ve k D) Tuzlu su E) Bakır D) z, t ve k YAZILI - 1 37
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 3/3 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. ortaklanmamış yükselir fiziksel 1. Lewis yapısı Y X Y şeklinde olan bileşik NH3 olabilir. Y güçlü yüksek ortaklanmış 2. AIF3 bileşiğinin okunuşu alüminyum triflo- azot kimyasal artar rürdür. düşer azalır allotrop 1. Bir molekülde bağ yapmış elektronlara 3. H2O – NH3 bileşik çiftlerinin yoğun fazların- ……………. elektron çifti denir. da hidrojen bağı görülür. 2. Zıt yüklü iyonlar arasında ……………. etki- 4. Gaz tanecikleri arası boşluklar az olduğun- leşimler oluşur. dan gazlar rahatlıkla sıkıştırılabilir. Molekülleri arasında H – bağı bulunan su 5. Sıfır kelvin derecesine mutlak sıfır noktası denir. 3. moleküllerinin kaynama noktası H2S’e göre 6. Gaz hali maddenin en düzensiz halidir. daha ……………. tir. 4. CO2 gazının suda çözünmesi ……………. bir olaydır. 5. Havanın sıvılaştırılıp damıtılması sırasında 7. 45,6 cmHg’lık basınç 0,6 atm’ye eşittir. ilk önce ……………. gazı elde edilir. 6. Moleküller arası etkileşimin kuvveti arttıkça 8. Atmosfer basıncı manometre ile ölçülür. sıvının viskozitesi ……………. . 7. Aynı elementin farklı molekül yapılarına 9. LNG sıvılaştırılmış doğal gazdır. ……………. denir. 8. Sıvıların dış basıncı azaltılırsa kaynama 10. SiO2 katısı moleküler bir katıdır. noktası ……………. . YAZILI - 1 38
YAZILI SORULARI - 3/3 1. Aşağıdaki tabloda bulunan boşlukları uygun şekilde 6. Aşağıdaki birimleri dönüştürünüz. doldurunuz. 190 mmHg = ................ atm = ................ torr 95 cmHg = ................ mmHg = ................ atm Türler Arası Etkileşimler Güçlü Etkileşimler 1. 1. İyonik bağ 2. H Bağları 3. 3. Metalik bağ 7. İdeal gaz ve gerçek gaz kavramlarını açıklayınız. 4. Dipol-dipol İndüklenmiş etkileşimleri Dipol etkileşimleri 2. Aşağıdaki iyonik bileşikleri erime noktalarına göre sı- 8. Hareketli sürtünmesiz pistona sahip kapta bulunan X ga- ralayınız. zının hacmi V sıcaklığı ise –23°C’dir. CaO, NaCI, KCI, MgO (20Ca, 11Na, 8O, 17CI) Kap hacminin 2V olması için gazın son sıcaklığı kaç °C olmalıdır? 3. Kovalent katılara örnek vererek özelliklerini belirtiniz. 4. Sabit hacimli bir kapta 0,4 atm basınç yapan bir gazın 9. Suyun 1atm basınçta donma noktası 0°C ve kaynama sıcaklığı 27°’dir. noktası 100°C’dir. Gazın hacmi ve miktarı sabit iken basıncının 0,6 atm Buna göre, normal basınçta −20°C’de bulunan buzun olması için sıcaklığı kaç °C arttırılmalıdır? 110°C’ye ısıtılması esnasındaki sıcaklık – zaman gra- fiğini çiziniz. 5. Sıvıların buhar basıncı sıcaklıkla nasıl değişir? Belir- 10. Mol ve mol kütlesi kavramlarını tanımlayınız. tiniz. 39 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 3/3 TEST - 3/3 1E 2B 3A 4C 5B 6C BOŞLUK DOLDURMA - 3/3 1 ortaklanmış 2 güçlü 3 yüksek 4 kimyasal 7 allotrop 8 düşer 5 azot 6 artar DOĞRU / YANLIŞ - 3/3 1D 2Y 3D 4Y 5D 6D 7D 8Y 9D 10 Y YAZILI SORULARI - 3/3 190 mmHg = 0,25 atm = 190 torr 6 1. Zayıf etkileşimler 2. Kovalent bağ 95 cmHg = 1,25 atm = 950mmHg 1 3. Van der Waals etkileşimleri 4. İyon – dipol etkileşimleri Kinetik teorinin bütün varsayımlarını taşıyan gazlara ideal 2 MgO > CaO > NaCI > KCI 7 gaz denir. Ancak gerçekte tam anlamıyla ideal gaz yoktur. Düşük basınç ve yüksek sıcaklıkta gerçek (günlük hayat- taki gazlar) gazlar ideale daha yakın davranır. 3 Atom veya moleküllerin kovalent bağlarla bağlanarak 8 V = 250 oluşturdukları yapılara kovalent katılar denir. Kristal içinde 2V T2 kovalent bağlar üç boyutlu ağ örgü yapısı oluşturur. C(grafit), C(elmas), örnek verilebilir. T2 = 500 K ´ 500 – 273 = 227 °C P1 = T1 Sıcaklık(°C) P2 T2 110 100 4 0,4 300 9 Zaman 0,6 = T2 ´ T2 = 450 K, 173 °C 173 – 27 = 150 °C arttırılmalıdır. 0 –20 5 Sıvıların buhar basıncı sıcaklık arttıkça artar. 10 Avagadro sayısı kadar taneciğe 1 mol denir. 1 mol ato- mun ya da molekülün gram değerine mol kütlesi denir. CEVAPLAR 40
YAZILI SORULARI - 3/4 (İLERİ DÜZEY SORULAR) 1. • BH3 4. I. NH3 • O3 II. NaCI • SO2 III. C(elmas) Yukarıdaki moleküllerin güçlü etkileşim türlerini ve IV. H2S polarlıklarını yazınız. (1H, 5B, 8O, 16S) Yukarıdaki saf maddelerin aynı ortamda erime nokta- larını kıyaslayınız. 2. • Na 5. I. Grafit • SO3 II. Kuvars • NH4CI III. Kuru buz • CaO IV. Nişadır V. Naylon • KCI Yukarıdaki maddelerin katı türlerini yazınız. Yukarıdaki taneciklerinin suda çözünmesi sırasında meydana gelen değişimleri fiziksel ve kimyasal ola- rak gruplandırınız. 3. NaH bileşiğinin Lewis yapısını ve suda çözünme 6. SO2’nin molekül şeklini çiziniz. (8O, 16S) denklemini yazınız. (1H, 11Na) 41 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 3/4 YAZILI SORULARI - 3/4 HO S B OO OO C: Kovalent kristal NaCI: İyonik kristal HH NH3: Hidrojen bağı var Güçlü Etkileşim Polarlık 4 H2S: Dipol – dipol etkileşimi var 1 BH3 : Polar kovalent bağ Apolar Kovalent kristaller çok yüksek erime noktasına sahiptir. III > II > I > IV O3 : Apolar kovalent bağ Polar SO2 : Polar kovalent bağ Polar • Na(k) + H2O(s) NaOH(suda) + 1/2H2(g) Kimyasaldır. • SO3(g) + H2O(s) H2SO4 Kimyasaldır. • NH4CI Asidik tuz suda kimyasal çözünür. • C(grafit): Kovalent • Kuvars: (SiO2): Kovalent NH3 HCI 5 • Kuru buz (CO2): Moleküler 2 Zayıf baz kuvvetli asit • Nişadır (NH4CI): İyonik • Naylon (polimer): Amorf • CaO(k) + H2O(s) Ca(OH)2 Kimyasaldır. • KCI Nötr tuz fiziksel çözünür. KOH HCI kuvvetli baz kuvvetli asit Na+ [H:]– : Lewis yapısı NaH Na+(suda) + H+(suda) 3 Suda H+ iyonu bulunmaz. Su ile H+ iyonu reaksiyona girer. 6 S OO H+ + H2O OH– + H2(g) NaH + H2O NaOH + H2(g) CEVAPLAR 42
ÇOKTAN SEÇMELİ - 4/1 1. Kuru havanın sıvılaştırılıp ayrımsal damıtılması ile çeşitli 4. Maddenin hal değişimleri ile ilgili görsel şekildeki gibidir. gazlar elde edilir. Buna göre bu yöntemle havadan, Gaz I. Azot II. Oksijen 13 III. Argon 24 gazlarından hangileri elde edilir? 5 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Katı Sıvı 6 D) II ve III E) I, II, ve III Buna göre yukarıda verilen hal değişimi ile ilgili aşa- 2. Normal basınçta ağzı açık kapta saf X ve Y sıvılarının ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? buhar basıncı - sıcaklık grafiği şekildeki gibidir. A) 1. olay sırasında dışarıdan ısı alınır. B) 6. değişimde düzensizlik azalır. Buhar basıncı(mmHg) C) 2. olay kırağılaşmadır. D) 5. olay sonucu taneciklerin hareket çeşidi artar. E) 3. dönüşüm sonucu ortam soğur. 760 5. • Piller X • Deterjan Y • Fosil yakıtları 100 Sıcaklık(°C) • Ağır metaller • Karbon monoksit Buna göre bu sıvılar ile ilgili, I. Y’nin normal kaynama noktası 100 °C’dir. Yukarıdakilerden kaç tanesi hava, su veya toprakta II. X sıvısının molekülleri arasındaki çekim kuvveti Y’nin- kirliliğine neden olur? kinden küçüktür. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 III. Y daha uçucudur. yargılarından hangileri doğrudur? 6. Saf X maddesinin sabit basınç altında ısıtılmasına ait sı- A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II caklık-zaman grafiği şekildeki gibidir. D) II ve III E) I, II, ve III Sıcaklık(°C) 3. I. Ca2+ t2 II. Mg2+ III. Na+ t1 Yukarıdaki iyonlardan hangileri su sertliğine neden I II III IV olur? Zaman A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Buna göre, bu X maddesi ile ilgili aşağıdaki ifadeler- den hangisi yanlıştır? D) Yalnız III E) I ve III YAZILI - 1 A) I. bölgede ortalama kinetik enerjisi artar. B) Donma sıcaklığı t1 °C’dir. C) III. bölgede buharlaşma olmaz. D) IV. bölgede potansiyel enerjisi artar. E) I. bölgede katı halde bulunur. 43
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 4/1 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. kalıcı sertlik asit moleküler katılar Sabit basınçlı bir kapta ısıtılan bir miktar LNG artar iyonik 1. gazın mutlak sıcaklığı ile hacmi doğru oran- azalır soğutucu LPG doğal sera tılıdır. akışkan gazları Hacmi ve mol sayısı sabit tutulan bir gazın tuz kovalent 2. basıncı ile mutlak sıcaklığı arasındaki ilişki Renksiz, kokusuz, havadan ağır, bütan ve pro- Charles Yasası ile incelenir. 1. pan gazlarından oluşan karışım ....…………. 3. Maddenin en yoğun fiziksel hali gaz halidir. dir. 4. Saf maddelerin hal değişimleri esnasında Ortamdan ısı alarak buharlaşan ve ortam sıcaklıkları sabittir. 2. sıcaklığını düşüren maddelere ....…………. denir. 3. Kristallerin moleküllerden oluştuğu katılara 5. Aynı sıcaklıkta bulunan bir gazın basıncı ....…………. denir. arttırıldıkça hacmide artar. 4. Saf sıvıların buhar basıncı sıcaklık arttıkça 6. Tarım arazilerinde sulama yaparken salma ....…………. . sulama değil damlama sulama yapılmalıdır. 5. İyonik katılar ....…………. kristaller halinde 7. Sulardaki bikarbonat (HCO3– ) iyonlarının oluş- bulunur. turduğu Ca(HCO3)2 ve Mg(HCO3)2 bileşikleri- nin yol açtığı sertliğe geçici sertlik denir. Kalsiyum (Ca2+) ve magnezyum (Mg2+) Sprey, deodorant gibi aeresollerde kullanı- 6. iyonlarının oluşturduğu sertliğe ....…………. 8. lan itici gazlar ozon tabakasının incelmesi- denir. ne sebep olur. 7. Su buharı, CH4, NO2 ve O3(ozon) gazlar, ....…………. olarak bilinir. 9. Kaynama noktası büyük olan sıvının uçucu- luğu da yüksektir. 8. SO2, SO3 ve CO2 gibi ....…………. yağmur- 10. Buhar basıncı yüksek sıvıların kaynama larına sebep olur. noktaları düşüktür. YAZILI - 1 44
YAZILI SORULARI - 4/1 1. Katıları sınıflandırarak birer örnek veriniz 6. 1 atm ve –10°C de bulunan buzun 80 °C’ye gelene kadar 2. Vizkozite nedir? Sıvıların viskozitesi sıcaklıkla nasıl ısıtılması sırasındaki sıcaklık – zaman grafiği aşağıdaki gibidir. değişir? Sıcaklık(°C) 3. Kaynama noktasını tanımlayarak, saf sıvılarda kayna- 80 IV ma noktası ile sıvının buhar basıncı değişimini belirti- niz. III 0 II Zaman –10 I Grafiğe göre tabloyu doldurunuz. I II III IV Maddenin hali Kinetik enerji değişimi Potansiyel enerji değişimi 7. Plazma hallerinin özelliklerinden 2 tanesini yazınız. 4. Sabit sıcaklıkta belli miktardaki H2 gazı 400 mL hacim 8. Asit yağmurlarına sebep olan 3 tane gaz yazınız. kaplamaktadır. 9. Sert suyun özelliklerinden veya kullanımı sonucu Bu hacimde kaba uyguladığı basınç 400 mmHg ol- oluşabilecek olumsuzluklardan üç tanesini yazınız. duğuna göre, kabın hacmi yarıya indirildiğinde gazın kaba uyguladığı basınç kaç cmHg olur? 5. Hacmi 2 L olan kapta bulunan gazın sıcaklığı 25 °C ve 10. Plastiklerin toprağa veya suya zarar verip kirletmesi- basıncı 2 atm’dir. nin sebebini yazınız. Kaba uygulanan basıncın 5 atm olabilmesi için gazın son durumda sıcaklığı kaç °C olmalıdır? 45 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 4/1 TEST - 4/1 1E 2B 3C 4E 5E 6C BOŞLUK DOLDURMA - 4/1 1 LPG 2 soğutucu akışkan 3 moleküller katılar 4 artar 7 doğal sera gazları 8 asit 5 iyonik 6 kalıcı sertlik DOĞRU / YANLIŞ - 4/1 1D 2Y 3Y 4D 5Y 6D 7D 8D 9Y 10 D YAZILI SORULARI - 4/1 I II III IV Katılar: Maddenin hali Katı Katı - Sıvı Sıvı Sıvı - Gaz Amorf katılar (Plastik, tereyağı, cam...) Kristal katılar 6 Kinetik enerji Artar Değişmez Artar Değişmez 1 a. İyonik katılar (NaCI) değişimi b. Kovalent katılar (grafit, elmas, kuartz) c. Moleküler katılar (H2O, CO2....) Potansiyel Değişmez Artar Değişmez Artar d. Metalik katılar (AI, Fe .......) enerji değişimi Yüklü parçacıklar olduğundan manyetik ve elektriksel 2 Bir sıvının akmaya karşı gösteridği dirence viskozite de- 7 alandan etkilenirler. nir. Sıcaklık arttıkça sıvıların viskozite azalır. Kimyasal tepkimeler plazma ortamında çok hızlı gerçek- leşir. Bir sıvının buhar basıncının dış basınca eşit olduğu sı- 3 caklığa kaynama noktası denir. Saf sıvılardan kaynama 8 CO2, SO2, SO3 noktası büyük olanın buhar basıncı düşüktür. P1 . V1 = P2 . V2 • Temizlikte daha fazla sabun kullanılmasına sebep olur. 4 400 mmHg . 400 = P2 . 200 • Çamaşırları yıpratır ve grileştirir. P2 = 80 cmHg 9 • Sert sularla yapılan çay bulanık olur. T1 = 25 + 273 = 298 K P1 = T1 ´ 2 298 = 5 P1 = 2 atm P2 T2 5 T2 10 Plastikler; toprakta veya suda binlerce yıl bozunmadan T2 = ? T2 = 745 K kalabildikleri için zarar verir ve kirlilik yaratırlar. CEVAPLAR P2 = 5 atm T2 = 745 – 273 = 472 °C 46
ÇOKTAN SEÇMELİ - 4/2 1. I. Dış basıncı 4. I. Fosil yakıtlar II. Sıvının cinsi II. Sabun kullanımı III. Sıvının saflığı III. Deterjan kullanımı IV. Yapay gübreler Yukarıdaki faktörlerden hangileri hem kaynama nok- V. Organik sıvılar tasını hemde denge buhar basıncını etkiler? Yukarıdakilerden hangisi çevre kirliliğine sebep olmaz? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II A) I B) II C) III D) IV E) V D) II ve III E) I, II ve III 2. I. Ele dökülen kolonyanın uçması 5. Sera gazları dünyanın ısınmasında ve insan faaliyetleri II. Dolaptan çıkarılan balın ekmeğe kolay sürülmemesi sonucunda oluşan hava kirliliğinin küresel ısınmaya se- III. Gökyüzündeki su buharının yağmur veya kar olarak bep olmaktadır. yeryüzüne inmesi Buna göre sera gazları aşağıdaki hangi kimyasalları IV. Balıkların göllerde ve denizlerde kışın daha kolay tu- içermez? tulması V. Odaya sıkılan parfümün odanın her tarafına kokusu- nun dağılması Yukarıdaki olaylardan hangisi viskozite ile ilgilidir? A) Yalnız II B) II ve IV C) I ve II A) CFC B) Su buharı C) Karbondioksit D) II ve III E) I, II ve III D) Ozon E) Kloroform 3. A sıvısının tanecikler arası çekim gücü saf B sıvısından 6. Ağır metallerin çok fazla miktarda bulunması çevre kirlili- fazladır. ğine ve metal zehirlenmelerine neden olmaktadır. Buna göre aynı koşullardaki A ve B sıvıları için, Buna göre, I. Akıcılıkları I. Kadmiyum II. Kaynarken denge buhar basınçları II. Civa III. Kaynama noktaları III. Sodyum özellikleri kıyaslandığında aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki metallerden hangileri çevre kirliliğine ne- gibi olur? den olur? I II III A) A > B A > B A>B A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II B) B > A A = B A>B C) A > B A = B B>A D) Yalnız III E) II ve III YAZILI - 1 D) B > A A > B B>A E) A = B B > A A>B 47
BOŞLUK DOLDURMA - D/Y - 4/2 Aşağıdaki ifadelerde verilen boşlukları uygun sözcük- Aşağıdaki ifadelerin sonundaki dairelere ifade doğru lerle tamamlayınız. ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. katı azalır artar 1. Su deri ve cildin nemlenmesini sağlar, vü- cuttaki gözenekleri açık tutar. LPG sıvı amorf katı 2. Dünyadaki suların % 97’si tuzlu sudur. moleküler katı viskozite hissedilen sıcaklık sert sensörlü musluk yumuşak 1. Maddenin en düzenli ve en düşük enerjili 3. Tarımda damlama yöntemi ile su kullanımı, hali ….........… halidir. su tasarrufu için önemli bir yöntemdir. 2. Su donduğunda hacmi ….........… yoğunlu- 4. Yumuşak su sıcak suyun geçtiği tesisat ve ğu ise ….........… . makinelerde aşırı kireçlenmeye sebep olur. Petrolün rafinerilerde işlenmesi esnasında veya 5. Asit yağmurları toprak yapısını olumsuz et- kileyerek toprağı verimsizleştirir. 3. petrol yataklarının üzerinde bulunan doğal gazın 6. Deterjanlar ciltteki egzama hastalığını teda- ayrıştırılmasıyla elde edilen gaz ….........… denir. vi etmeye yardımcı olur. 4. Plastik, tereyağı gibi maddeler düzensiz ya- pıya sahip olduklarından ….........… dırlar. 5. Moleküller arası etkileşimi fazla olan mad- 7. Gaz taneciklerinin ortalama kinetik enerjileri delerin ….........… leride yüksektir. mutlak sıcaklıkla doğru orantılıdır. 6. Gerçek sıcaklığın dışında vücut tarafından 8. Gazlar düşük sıcaklıklarda ideale daha ya- algılanan sıcaklığa ….........… denir. kın davranırlar. Su tüketimini azaltmak için özellikle genel 9. Yıldırımlar doğal yollarla oluşan soğuk plaz- malardır. 7. kullanıma açık yerlerde ….........… kullanma 10. Saf maddenin hal değişimleri esnasında ısı su tüketimini azaltmaya yardımcı olur. değişimiyle birlikte sıcaklıkları da değişir. 8. Çamaşırlar, ….........… su ile yıkandığında daha az sabun ve deterjan kullanılır. YAZILI - 1 48
YAZILI SORULARI - 4/2 1. Yandaki grafik belirli miktar X ga- P(atm) 5. Suyun insan vücudunu için 4 tane faydasını yazınız. zının 25 °C’de basınç – hacim de- 6 ğişimini göstermektedir. a Buna göre, a değeri kaçtır? 39 V(L) 6. Gri su kullanım alanlarını yazınız. 2. Şekildeki kapta bir miktar He gazı bulun- He(g) maktadır. 7. Asit yağmurlarının zararlarından 3 tanesini yazınız. Pistona ok yönünde itme uygulandı- ğında olaya ait basınç – hacim değişi- mi grafiğini çiziniz. (T ve n sabit) 3. Yandaki grafik belirli bir mik- Hacim (L) tar gazın sabit basınçta sı- V 8. Doğal sera gazlarına 4 tane örnek veriniz. caklık – hacim değişimini ver- –273 mektedir. Sıcaklık(°C) Grafiğe göre sıcaklık 273 °C olduğun da son hacim ne olur? 4. Yandaki grafik –20 °C’deki Sıcaklık t4 Zaman 9. Ötrofikasyon nedir? Kısaca açıklayınız. buzun 1 atm’de 130°C’ye 130 10. Çevreye zarar veren kimyasal kirleticilerin etkilerinin ısıtılması esnasında çizi- 100 len sıcaklık – zaman deği- azaltılması konusunda sunulan çözüm önerilerinden şimine aittir. 0 t1 4 tanesini yazınız. –20 t2 t3 Grafiğe göre tabloyu doldurunuz. Zaman Fiziksel Hal Kinetik Potansiyel aralığı enerji enerji (t1 – t2) (t2 – t3) (t3 – t4) 49 YAZILI - 1
CEVAP ANAHTARI - 4/2 TEST - 4/2 1D 2A 3B 4B 5E 6C BOŞLUK DOLDURMA - 4/2 1 katı 2 artar, azalır 3 LPG 4 amorf katı 7 sensörlü musluk 8 yumuşak 5 viskozite 6 hissedilen sıcaklık DOĞRU / YANLIŞ - 4/2 1D 2D 3Y 4Y 5D 6Y 7D 8Y 9D 10 Y YAZILI SORULARI - 4/2 • Tuvalet sifonlarında • Çamaşır yıkamada P1 . V1 = P2 . V2 1 3 . 6 = 9 . P2 6 P2 = 2 atm • Yeşil alan ve bahçe sulamasında • Endüstriyel kullanımda P (atm) • Yeryüzünde bitki örtüsüne zarar verir. 2 7 • Suyu kirletir ve sudaki canlı hayata zarar verir. V(L) • Toprak yapısını olumsuz etkileyerek toprağı verimsizleş- tirir. V1 = V T1 = 0 °C + 279 = 273 K 3 V2 = ? T2= 273 °C + 279 = 546 K 8 CO2, CH4, N2O ve O3 (ozon) V1 = T1 ´ V1 = 273 V2 = 2V Gübrelerdeki kimyasal maddeler suya karışarak su kay- V2 T2 V2 540 nakları ve denizlerde birikir. Bu kimyasal maddeler sular- 9 daki küçük canlıların hızla çoğalıp büyümesine yol açar. Zaman Fiziksel Hal Ek değişimi Ep değişimi Ve sudaki oksijenin tamamının kullanılmasına sebep olur. aralığı Buna ötrofikasyon denir. 4 (t1 – t2) Katı - Sıvı Değişmez Artar • Fosil yakıtların kullanımı azaltılmalı, yenilenebilir enerji (t2 – t3) Sıvı Artar Değişmez kaynakları kullanılmalı (t3 – t4) Sıvı - Gaz Değişmez Artar • Fabrikalardan çıkan baca gazları filtre edilmeli 10 • Planlı yapılaşma sağlanmalı CEVAPLAR • Vücudun ısı dengesini sağlar • Deri ve cildin nemlenmesini sağlar. • Su ve toprak kirliliği oluşturan plastikler, toprağa ve suya 5 atılmamalı; toplanarak geri dönüşüme kazandırılmalıdır. • Toksik maddelerin vücuttan atılmasını sağlar. • Hayati organlara yastık görevi yapar. 50
Search
