ประวัติสุนทรภู่

26 มถิ ุนายน วนั สุนทรภู่ สุนทรภู่ ~1~

วนั สุนทรภู่ 26 มถิ ุนายน ประวตั แิ ละผลงานของสุนทรภู่ มีความเป็ นมาอย่างไร กจิ กรรมที่ควรปฏิบัติ ในวนั สุนทรภู่ มี อะไรบ้างเรามบี ทความเร่ืองนีม้ าฝากกนั ถ้าเอ่ยช่ือ \"สุนทรภู่\" เช่ือว่าน้อยคนนักทีจ่ ะไม่รู้จกั กวี ชาวไทยทมี่ ชี ่ือเสียงก้องโลก โดยเฉพาะกลอนนิทานเรื่อง \"พระ อภยั มณ\"ี จนได้รับยกย่องจากองค์การยเู นสโกให้เป็ นบุคคล สาคญั ของโลก ด้านงานวรรณกรรม หรือ \"มหากวแี ห่ง รัตนโกสินทร์\" หรือ “เชกสเปี ยร์แห่งประเทศไทย\" และคงเป็ น ทีท่ ราบกนั ดอี ย่แู ล้วว่า \"วนั ที่ 26 มถิ ุนายน\" ของทุกปี คือ \"วนั สุนทรภู่\" ซ่ึงมักจะมีการจัดนทิ รรศการ ประกวดแต่งคากลอน เพื่อแสดงถงึ การราลกึ ถึง เพราะฉะน้ัน วนั นีก้ ระปุกดอทคอมจึง ไม่พลาด ขอพาไปเปิ ดประวตั ิ \"วนั สุนทรภู่\" ให้มากขนึ้ ค่ะ... ~2~

ชีวประวตั ิ\"สุนทรภู่\" สุนทรภู่ กวสี าคญั สมัยต้นรัตนโกสินทร์ เกดิ วนั จันทร์ เดือน 8 ขนึ้ 1 คา่ ปี มะเมยี จุลศักราช 1148 เวลา 2 โมงเช้า หรือ ตรงกบั วันท่ี 26 มิถุนายน พ.ศ. 2329 เวลา 8.00 น. นั่นเอง ซึ่ง ตรงกบั สมยั รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ณ บริเวณด้าน เหนือของพระราชวงั หลัง (บริเวณสถานีรถไฟบางกอกน้อย ปัจจุบัน) บดิ าของท่านเป็ นชาวกร่า อาเภอแกลง จงั หวัดระยอง ช่ือพ่อพลบั ส่วนมารดาเป็ นชาวเมืองฉะเชิงเทรา ชื่อแม่ช้อย สันนิษฐานว่ามารดาเป็ นข้าหลวงอย่ใู นพระราชวงั หลงั เชื่อว่า หลงั จากสุนทรภู่เกดิ ได้ไม่นาน บิดามารดากห็ ย่าร้างกนั บดิ า ออกไปบวชอย่ทู ่วี ดั ป่ ากร่า ตาบลบ้านกร่า อาเภอแกลง อนั เป็ น ภูมิลาเนาเดมิ ส่วนมารดาได้เข้าไปอย่ใู นพระราชวงั หลงั ถวาย ตัวเป็ นนางนมของพระองค์เจ้าหญิงจงกล พระธิดาในเจ้าฟ้า กรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ ดงั น้ัน สุนทรภู่จงึ ได้อย่ใู นพระราชวงั หลงั กบั มารดา และได้ถวายตัวเป็ นข้าในกรมพระราชวงั หลัง ซ่ึงสุนทรภู่ยงั มนี ้องสาวต่างบิดาอกี สองคนช่ือฉิมและนิ่มอกี ~3~

\"สุนทรภู่\" ได้รับการศึกษาในพระราชวงั หลังและที่วดั ชีปะขาว (วดั ศรีสุดาราม) ต่อมาได้เข้ารับราชการเป็ นเสมียน นายระวางกรมพระคลงั สวน ในกรมพระคลงั สวน แต่ไม่ชอบ ทางานอ่ืนนอกจากแต่งบทกลอน ซ่ึงสามารถแต่งได้ดตี ้งั แต่ยงั รุ่นหนุ่ม เพราะต้ังแต่เยาว์วยั สุนทรภู่มนี ิสัยรักแต่งกลอนยง่ิ กว่า งานอื่น คร้ังรุ่นหนุ่มกไ็ ปเป็ นครูสอนหนังสืออย่ทู วี่ ดั ศรีสุดาราม ในคลองบางกอกน้อย ได้แต่งกลอนสุภาษติ และกลอนนิทานขนึ้ ไว้เม่ืออายรุ าว20ปี ต่อมาสุนทรภู่ลอบรักกบั นางข้าหลวงในวงั หลงั คนหน่ึง ช่ือแม่จัน ซ่ึงเป็ นบุตรหลานผ้มู ีตระกลู จงึ ถูกกรมพระราชวงั หลงั กริ้วจนถงึ ให้โบยและจาคุกคนท้งั สอง แต่เม่ือกรม พระราชวงั หลงั เสดจ็ ทิวงคตในปี พ.ศ. 2349 จงึ มกี ารอภัยโทษ แก่ผู้ถูกลงโทษท้ังหมดถวายเป็ นพระราชกศุ ล หลงั จากสุนทรภู่ ออกจากคุก เขากบั แม่จนั กเ็ ดนิ ทางไปหาบิดาที่ อาเภอแกลง จงั หวดั ระยอง และมีบุตรด้วยกนั 1 คน ช่ือ “พ่อพดั ” ได้อย่ใู น ความอุปการะของเจ้าครอกทองอยู่ ส่วนสุนทรภู่กบั แม่จนั กม็ ี เร่ืองระหองระแหงกนั เสมอ จนภายหลงั กเ็ ลกิ รากนั ไป ~4~

หลงั จากน้ัน สุนทรภู่ กเ็ ดนิ ทางเข้าพระราชวงั หลัง และมี โอกาสได้ตดิ ตามพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ในฐานะมหาดเลก็ ตาม เสดจ็ ไปในงานพธิ ีมาฆบูชา ทอ่ี าเภอพระพุทธบาท จังหวัด สระบุรี เมื่อปี พ.ศ. 2350 และเขากไ็ ด้แต่ง \"นริ าศพระบาท\" พรรณนาเหตุการณ์ในการเดนิ ทางคราวนีด้ ้วย และหลงั จาก \"นิราศพระบาท\" กไ็ ม่ปรากฏผลงานใดๆ ของสุนทรภู่อกี เลย จนกระทงั่ เข้ารับราชการในปี พ.ศ. 2359 ในรัชสมยั รัชกาลท่ี 2 สุนทรภู่ได้เข้ารับราชการในกรมพระอาลกั ษณ์ และ เป็ นทโ่ี ปรดปรานของพระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หล้านภาลยั จนแต่งต้งั ให้เป็ นกวที ป่ี รึกษาและคอยรับใช้ใกล้ชิด เนื่องจาก เม่ือคร้ังที่พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หล้านภาลยั ทรงแต่ง กลอนบทละครในเร่ือง \"รามเกยี รต์\"ิ ตดิ ขัดไม่มีผ้ใู ดต่อกลอน ได้ต้องพระราชหฤทัย จงึ โปรดให้สุนทรภู่ทดลองแต่ง ปรากฏ ว่าแต่งได้ดเี ป็ นทพ่ี อพระทยั จึงทรงพระกรุณาฯ เลื่อนให้เป็ น \"ขนุ สุนทรโวหาร\" ต่อมาในราว พ.ศ. 2364 สุนทรภู่ต้องติดคุกเพราะเมาสุรา ~5~

อาละวาดและทาร้ายท่านผ้ใู หญ่ แต่ตดิ อย่ไู มนานกพ็ ้นโทษ เนื่องจากพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หล้านภาลยั ทรงติดขดั บทพระราชนิพนธ์เร่ือง \"สังข์ทอง\" ไม่มีใครแต่งได้ต้อง พระทัย ทรงให้สุนทรภู่ทดลองแต่งกเ็ ป็ นทพี่ อพระราชหฤทยั ภายหลงั พ้นโทษ สุนทรภู่ได้เป็ นพระอาจารย์ถวายอกั ษรสมเดจ็ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอาภรณ์ พระราชโอรสในรัชกาลท่ี 2 และ เชื่อกนั ว่าสุนทรภู่แต่งเร่ือง \"สวสั ดริ ักษา\" ในระหว่างเวลา นี้ ซึ่งในระหว่างรับราชการอยู่นี้ สุนทรภู่แต่งงานใหม่กบั แม่นิ่ม มบี ุตรด้วยกนั หน่ึงคนชื่อ\"พ่อตาบ \"สุนทรภู่\" รับราชการอย่เู พยี ง 8 ปี เมื่อถงึ ปี พ.ศ. 2367 พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หล้านภาลยั เสดจ็ สวรรคต หลงั จากน้ันสุนทรภู่กอ็ อกบวชท่ีวดั ราชบูรณะ (วดั เลยี บ) อยู่ เป็ นเวลา 18 ปี ระหว่างน้ันได้ย้ายไปอยู่วดั ต่างๆ หลายแห่ง ได้แก่ วดั เลยี บ, วดั แจ้ง, วดั โพธ์ิ, วดั มหาธาตุ และวดั เทพธิดา ราม ซึ่งผลจากการท่ีภิกษุภู่เดนิ ทางธุดงค์ไปทต่ี ่างๆ ทั่วประเทศ ปรากฏผลงานเป็ นนิราศเรื่องต่างๆ มากมาย งานเขยี นชิ้น สุดท้ายท่ีภกิ ษุภู่แต่งไว้ก่อนลาสิกขาบท คือ ราพนั พลิ าป โดย ~6~

แต่งขณะจาพรรษาอยู่ทวี่ ดั เทพธิดาราม พ.ศ. 2385 ท้งั นี้ ระหว่างท่อี อกเดนิ ทางธุดงค์ ภกิ ษุภู่ได้รับการอุปการะจาก พระองค์เจ้าลกั ขณานุคุณจนพระองค์ประชวรสิ้นพระชมน์ สุนทรภู่จงึ ลาสิกขาบท รวมอายพุ รรษาท่ีบวชได้ประมาณ 10 พรรษา สุนทรภู่ออกมาตกระกาลาบากอย่พู กั หน่ึงจึงกลบั เข้าไป บวชอกี คร้ังหนึ่ง แต่อย่ไู ด้เพยี ง 2 พรรษา กล็ าสิกขาบท และ ถวายตัวอยู่กบั เจ้าฟ้าน้อย หรือสมเดจ็ เจ้าฟ้าจุฑามณี กรม ขุนอศิ เรศรังสรรค์ พระราชวังเดมิ รวมท้งั ได้รับอปุ การะจาก กรมหมื่นอปั สรสุดาเทพอกี ด้วย ในสมยั รัชกาลที่ 4 เม่ือพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้า เจ้าอย่หู ัว ได้ครองราชย์ ทรงสถาปนาเจ้าฟ้า กรมขุนอศิ เรศ รังสรรค์ เป็ นพระบาทสมเดจ็ พระปิ่ นกล้าเจ้าอย่หู ัว ประทับอยู่ วงั หน้า (พระบวรราชวงั ) สุนทรภู่จงึ ได้รับพระราชทาน บรรดาศักด์เิ ป็ น \"พระสุนทรโวหาร\" ตาแหน่งเจ้ากรมพระ อาลกั ษณ์ฝ่ ายบวรราชวงั ในปี พ.ศ. 2394 และรับราชการต่อมา ได้ 4 ปี กถ็ ึงแก่มรณกรรมใน พ.ศ. 2398 รวมอายไุ ด้ 70 ปี ใน เขตพระราชวงั เดมิ ใกล้หอน่ังของพระยามนเทยี รบาล (บวั ) ที่ ~7~

เรียกชื่อกันว่า\"ห้องสุนทรภู่\" สาหรับทายาทของสุนทรภู่น้ัน เชื่อกนั ว่าสุนทรภู่มี บุตรชาย 3 คน คือ\"พ่อพดั \" เกดิ จากภรรยาคนแรกคือแม่จัน \"พ่อตาบ\" เกดิ จากภรรยาคนทส่ี องคือแม่น่ิม และ \"พ่อนิล\" เกดิ จากภรรยาที่ช่ือแม่ม่วง นอกจากนี้ ปรากฏช่ือบุตรบุญธรรม อกี สองคน ชื่อ \"พ่อกลน่ั \" และ \"พ่อชุบ\" อย่างไรกต็ าม ในรัช สมัยพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลท่ี 6) ทรง ตราพระราชบัญญตั นิ ามสกลุ ขึน้ และตระกูลของสุนทรภู่ได้ใช้ นามสกลุ ต่อมาว่า\"ภู่เรือหงส์\"ผลงานของสุนทรภู่ หนังสือบทกลอนของสุนทรภู่มีอย่มู าก เท่าท่ปี รากฏเร่ือง ทย่ี งั มฉี บบั อยู่ในปัจจุบันนีค้ ือ… ประเภทนิราศ - นิราศเมืองแกลง (พ.ศ. 2349) - แต่งเมื่อหลงั พ้นโทษ จากคุกและเดนิ ทางไปหาพ่อท่เี มืองแกลง - นิราศพระบาท (พ.ศ. 2350) - แต่งหลังจากกลบั จาก เมืองแกลง และต้องตามเสดจ็ พระองค์เจ้าปฐมวงศ์ไปนมสั การ รอยพระพทุ ธบาททจี่ งั หวดั สระบุรีในวนั มาฆบูชา ~8~

- นิราศภูเขาทอง (ประมาณ พ.ศ. 2371) - แต่งโดยสมมุติ ว่า เณรหนูพดั เป็ นผู้แต่งไปนมัสการพระเจดยี ์ภูเขาทองที่ จังหวดั อยธุ ยา - นิราศสุพรรณ (ประมาณ พ.ศ. 2374) - แต่งเมื่อคร้ังยงั บวชอยู่ และไปค้นหายาอายวุ ฒั นะทจี่ ังหวดั สุพรรณบุรี เป็ น ผลงานเรื่องเดยี วของสุนทรภู่ท่ีแต่งเป็ นโคลง - นิราศวัดเจ้าฟ้า (ประมาณ พ.ศ. 2375) - แต่งเมื่อคร้ังยงั บวชอยู่ และไปค้นหายาอายุวฒั นะตามลายแทงทว่ี ดั เจ้าฟ้า อากาศ (ไม่ปรากฏว่าทจ่ี ริงคือวดั ใด) ทจ่ี งั หวดั อยุธยา - นิราศอเิ หนา (ไม่ปรากฏ, คาดว่าเป็ นสมัยรัชกาลที่ 3) แต่งเป็ นเนื้อเรื่องอเิ หนาราพนั ถึงนางบุษบา - ราพนั พลิ าป (พ.ศ. 2385) - แต่งเม่ือคร้ังจาพรรษาอย่ทู ่ี วดั เทพธิดาราม แล้วเกดิ ฝันร้ายว่าชะตาขาด จึงบนั ทกึ ความฝัน พร้อมราพนั ความอาภัพของตวั ไว้เป็ น \"ราพนั พลิ าป\" จากน้ัน จึงลาสิกขาบท - นิราศพระประธม (พ.ศ. 2385) –เชื่อว่าแต่งเม่ือหลงั จาก ลาสิกขาบทและเข้ารับราชการในพระบาทสมเดจ็ พระปิ่ นเกล้า ~9~

เจ้าอยู่หัว ไปนมสั การพระประธมเจดีย์ (หรือพระปฐมเจดยี ์) ที่ เมืองนครชัยศรี - นิราศเมืองเพชร (พ.ศ. 2388) - แต่งเม่ือเข้ารับราชการ ในพระบาทสมเดจ็ พระปิ่ นเกล้าเจ้าอยู่หัว เช่ือว่าไปธุระราชการ อย่างใดอย่างหน่ึง นิราศเรื่องนีม้ ีฉบับค้นพบเนื้อหาเพ่ิมเติมซ่ึง อ.ล้อม เพง็ แก้ว เช่ือว่า บรรพบุรุษฝ่ ายมารดาของสุนทรภู่เป็ น ชาวเมืองเพชร ประเภทนิทาน เรื่องโคบุตร, เรื่องพระอภัยมณี, เร่ืองพระไชยสุริยา, เรื่อง ลกั ษณวงศ์,เร่ืองสิงหไกรภพ พระอภยั มณี ~ 10 ~

สุดสาคร ประเภทสุภาษิต - สวสั ดริ ักษา- คาดว่าประพนั ธ์ในสมยั รัชกาลท่ี 2 ขณะ เป็ นพระอาจารย์ถวายอกั ษรแด่เจ้าฟ้าอาภรณ์ - สุภาษิตสอนหญงิ - เป็ นหน่ึงในผลงานซ่ึงยงั เป็ นที่ เคลือบแคลงว่า สุนทรภู่เป็ นผู้ประพนั ธ์จริงหรือไม่ ~ 11 ~

- เพลงยาวถวายโอวาท - คาดว่าประพนั ธ์ในสมัยรัชกาลที่ 3 ขณะเป็ นพระอาจารย์ถวายอกั ษรแด่เจ้าฟ้ากลางและเจ้าฟ้าปิ๋ ว ประเภทบทละคร - เรื่องอภยั ณุรา ซ่ึงเขยี นขนึ้ ในสมยั รัชกาลที่ 4 เพ่ือถวาย พระองค์เจ้าดวงประภา พระธิดาในพระบาทสมเดจ็ พระปิ่ น เกล้าเจ้าอย่หู ัว ประเภทบทเสภา - เร่ืองขนุ ช้างขุนแผน (ตอนกาเนดิ พลายงาม) - เรื่องพระราชพงศาวดาร ประเภทบทเห่กล่อม แต่งขึน้ สาหรับใช้ขับกล่อมหม่อมเจ้าในพระองค์เจ้า ลกั ขณานุคุณ กบั พระเจ้าลกู ยาเธอในพระบาทสมเดจ็ พระป่ิ น เกล้าเจ้าอย่หู ัว เท่าทพ่ี บมี 4 เร่ืองคือ เห่จบั ระบา, เห่เร่ืองพระ อภยั มณี, เห่เร่ืองโคบุตร เห่เรื่องพระอภัยมณี, เห่เรื่องกากี ตวั อย่างวรรคทองท่มี ชี ่ือเสียงของสุนทรภู่ ด้วยความที่สุนทรภู่เป็ นศิลปิ นเอกท่มี ผี ลงานทาง ~ 12 ~

วรรณกรรม วรรณคดมี ากมาย ทาให้ผลงานหลาย ๆ เร่ืองของ สุนทรภู่ ถูกนาไปเป็ นบทเรียนให้เดก็ ไทยได้ศึกษา จึงทาให้มี หลาย ๆ บทประพนั ธ์ท่ีคุ้นหู หรือ \"วรรคทอง\" ยกตวั อย่างเช่น บางตอนจาก นิราศภูเขาทอง ถึงโรงเหล้าเตากลนั่ ควนั โขมง มคี นั โพงผูกสายไว้ปลายเสา โอ้บาปกรรมนา้ นรกเจียวอกเรา ให้มวั เมาเหมือนหน่ึงบ้าเป็ นน่าอาย ทาบุญบวชกรวดนา้ ขอสาเร็จ สรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย ไม่ใกล้กรายแกล้งเมนิ กเ็ กนิ ไป ไม่เมาเหล้าแล้วแต่เรายงั เมารัก สุดจะหักห้ามจติ คดิ ไฉน ถงึ เมาเหล้าเช้าสายกห็ ายไป แต่เมาใจนีป้ ระจาทุกคา่ คืนฯ ~ 13 ~

บางตอนจาก นิราศอเิ หนา จะหักอื่นขืนหักกจ็ กั ได้ หักอาลยั นีไ้ ม่หลุดสุดจะหัก สารพดั ตดั ขาดประหลาดนัก แต่ตัดรักนีไ้ ม่ขาดประหลาดใจ บางตอนจาก พระอภยั มณี บดั เดย๋ี วดงั หงง่ั เหง่งวงั เวงแว่ว สะด้งุ แล้วเหลยี วแลชะแง้หา เห็นโยคขี ีร่ ุ้งพ่งุ ออกมา ประคองพาขนึ้ ไปจนบนบรรพต แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ มนั แสนสุดลกึ ลา้ เหลือกาหนด ถึงเถาวลั ย์พนั เกยี่ วที่เลยี้ วลด กไ็ ม่คดเหมือนหนึ่งในนา้ ใจคน แม้นใครรักรักม่ังชังชังตอบ ~ 14 ~

ให้รอบคอบคดิ อ่านนะหลานหนา รู้สิ่งไรไม่สู้รู้วชิ า รู้รักษาตวั รอดเป็ นยอดดี (พระฤาษสี อนสุดสาคร) อนั นินทากาเลเหมือนเทนา้ ไม่ชอกช้าเหมือนเอามีดมากรีดหิน แค่องค์พระปฎมิ ายงั ราคิน คนเดนิ ดนิ หรือจะสิ้นคนนินทา เขาย่อมเปรียบเทยี บความว่ายามรัก แต่นา้ ผกั ต้มขมชมว่าหวาน คร้ันรักจางห่างเหินไปเน่นิ นาน แต่นา้ ตาลว่าเปรี้ยวไม่เหลยี วแล ถงึ ม้วยดนิ สิ้นฟ้ามหาสมุทร ~ 15 ~

ไม่สิ้นสุดความรักสมัครสมาน แม้เกดิ ในใต้ฟ้าสุธาธาร ขอพบพานพศิ วาสไม่คลาดคลา แม้เนื้อเยน็ เป็ นห้วงมหรรณพ พขี่ อพบศรีสวสั ด์เิ ป็ นมจั ฉา แม้เป็ นบวั ตวั พเ่ี ป็ นภุมรา เชยผกาโกสุมประทุมทอง แม้เป็ นถา้ อาไพใคร่เป็ นหงส์ จะร่อนลงสิงสู่เป็ นคู่สอง ขอตดิ ตามทรามสงวนนวลละออง เป็ นคู่ครองพศิ วาสทุกชาติไป (ตอน พระอภัยมณเี กยี้ วนางละเวง ได้ถกู นาไปดัดแปลงเล็กน้อยกลายเป็ นเพลง \"คามั่นสัญญา\") ~ 16 ~

บางตอนจาก เพลงยาวถวายโอวาท อนั ความคดิ วทิ ยาเหมือนอาวธุ ประเสริฐสุ ดซ่ อนใส่ เสียในฝัก สงวนคมสมนึกใครฮึกฮัก จงึ ค่อยชักเชือดฟันให้บรรลยั อนั อ้อยตาลหวานลนิ้ แล้วสิ้นซาก แต่ลมปากหวานหูไม่รู้หาย แม้นเจบ็ อื่นหมื่นแสนจะแคลนคลาย เจ็บจนตายเพราะเหน็บให้เจ็บใจ บางตอนจาก สุภาษติ สอนหญิง มสี ลงึ พงึ บรรจบให้ครบบาท อย่าให้ขาดส่ิงของต้องประสงค์ จงมกั น้อยกนิ น้อยค่อยบรรจง อย่าจ่ายลงให้มากจะยากนาน ~ 17 ~

จะพดู จาปราศรัยกบั ใครน้ัน อย่าตะค้นั ตะคอกให้เคืองหู ไม่ควรพดู อื้อองึ้ ขึน้ มึงกู คนจะหลู่ล่วงลามไม่ขามใจ เป็ นมนุษย์สุดนิยมเพยี งลมปาก จะได้ยากโหยหิวเพราะชิวหา แม้นพูดดมี คี นเขาเมตตา จะพดู จาพเิ คราะห์ให้เหมาะความ รู้วชิ ากใ็ ห้รู้เป็ นครูเขา จึงจะเบาแรงตนช่วยขนขวาย มีข้าไทใช้สอย ค่อยสบาย ตวั เป็ นนายโง่เง่าบ่าวไม่เกรง ~ 18 ~

บางตอนจาก ขนุ ช้างขนุ แผน ตอนกาเนิดพลายงาม แม่รักลกู ลกู กร็ ู้ อยู่ว่ารัก ใครอ่ืนสัก หมื่นแสน ไม่แม้นเหมือน จะกนิ นอนวอนว่า เมตตาเตือน จะจากเรือน ร้างแม่ กแ็ ต่กาย ลกู ผู้ชายลายมือน้ันคือยศ เจ้าจงอตุ ส่าห์ทาสม่าเสมียน (ขนุ แผนสอนพลายงาม) บางตอนจาก นิราศภูเขาทอง ถึงบางพูดพูดดเี ป็ นศรีศักด์ิ มคี นรักรสถ้อยอร่อยจติ แม้พดู ช่ัวตวั ตายทาลายมิตร จะชอบผดิ ในมนุษย์เพราะพดู จาฯ ~ 19 ~

บางตอนจาก นิราศพระบาท เจ้าของตาลรักหวานขึน้ ปี นต้น เพราะด้นั ด้นอยากลมิ้ ชิมรสหวาน คร้ันได้รสสดสาวจากจาวตาล ย่อมซาบซ่านหวานซึ้งตรึงถงึ ทรวง ไหนจะยอมให้เจ้าหล่นลงเจบ็ อก เพราะอยากวกขนึ้ ลนิ้ ชิมของหวง อนั รสตาลหวานละม้ายคล้ายพ่มุ พวง พเี่ จ็บทรวงช้าอกเหมือนตกตาล... ~ 20 ~

ทีม่ าของวนั สุนทรภู่ องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวฒั นธรรมแห่งสหประชาชาต(ิ UNESCO) ซ่ึงเป็ นผู้ทีม่ หี น้าที่ ส่งเสริมและเผยแพร่ผลงาน ด้านวฒั นธรรมของประเทศสมาชิกต่างๆ ท่ัวโลก ด้วยการประกาศยกย่องเชิด ชูเกยี รติบุคคลผู้มผี ลงานดเี ด่นทางวัฒนธรรมระดบั โลก ในวาระครบรอบ 100 ปี ขนึ้ ไป ประจาทุกปี โดยมี วัตถุประสงค์คือ เพ่ือเผยแพร่เกยี รตคิ ณุ และผลงานของผู้มีผลงานดเี ด่นทางด้านวัฒนธรรมระดบั โลกให้ ปรากฏแก่มวลสมาชิกทั่วโลก และเพื่อเชิญชวนให้ประเทศสมาชิกมสี ่วนร่วมในการจัดกจิ กรรมเฉลมิ ฉลอง ร่วมกบั ประเทศทม่ี ผี ้ไู ด้รับการยกย่องเชิดชูเกยี รติ ในการนี้ รัฐบาลไทยโดยคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษาวทิ ยาศาสตร์และวฒั นธรรมแห่ง สหประชาชาติ กระทรวงศึกษาธิการ จะเป็ นผู้สืบค้นบรรพบุรุษไทยผู้มผี ลงานดเี ด่นทางวัฒนธรรม เพื่อให้ยูเนสโกประกาศยกย่องเชิดชูเกยี รตแิ ละได้ประกาศยกย่อง \"สุนทรภู่\" ให้เป็ นบุคคลผู้มีผลงานดเี ด่น ทางวฒั นธรรมระดับโลก โดยในวาระครบรอบ 200 ปี เกดิ เมื่อวนั ที่ 26 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2529 ต่อมาในปี พ.ศ. 2530 นายเสวตร เปี่ ยมพงศ์สานต์ อดตี รองนายกรัฐมนตรี ได้ดาเนินการจัดต้ังสถาบนั สุนทรภู่ขนึ้ เพื่อสนบั สนุนการจดั กจิ กรรมเกย่ี วกบั ชีวติ และงานของสุนทรภู่ ให้แพร่หลายในหมู่เยาวชนและประชาชน ชาวไทยมากยิง่ ขนึ้ ดงั น้นั ทางรัฐบาลจึงได้กาหนดให้ วนั ท่ี 26 มถิ นุ ายน ของทุกปี เป็ น \"วนั สุนทรภู่\" ซึ่ง นบั แต่น้ัน เม่ือถึงวนั สุนทรภู่ จะมกี ารจดั งานราลกึ ถึงสุนทรภู่ตามสถานท่ีต่างๆ เช่น ทีพ่ พิ ธิ ภณั ฑ์สุนทรภู่ \"วดั เทพธิดาราม\" และ ท่ีจังหวัดระยอง และมีการจดั กจิ กรรมเชิดชูเกยี รติคณุ และส่งเสริมศิลปะการ ประพนั ธ์บทกวีจากองค์กรต่างๆ โดยทั่วไป ท้งั นี้ ผลงานของสุนทรภู่ยังเป็ นทน่ี ิยมในสังคมไทยอย่างต่อเนื่องตลอดมาไม่ขาดสาย และมกี าร นาไปดดั แปลงเป็ นสื่อต่างๆ เช่น หนังสือการ์ตูน ภาพยนตร์ เพลง รวมถงึ ละคร มกี ารก่อสร้างอนุสาวรีย์ สุนทรภู่ ไว้ที่ ตาบลบ้านกร่า อาเภอแกลง จังหวดั ระยอง ซ่ึงเป็ นบ้านเกดิ ของบดิ าของสุนทรภู่ และเป็ น กาเนดิ ผลงานนริ าศเรื่องแรกของท่านคือ นริ าศเมืองแกลง กจิ กรรมทีค่ วรปฏิบตั ิ ในวันสุนทรภู่ 1. มกี ารจดั นิทรรศการเกย่ี วกบั ประวัตชิ ีวติ และผลงาน 2. มกี ารแสดงผลงานประเภทนทิ านฯ ของสุนทรภู่ 3. มีการประกวด แข่งขัน ประชันสักวา ตอบคาถามเกย่ี วกบั ประวตั ิชีวิต และผลงานของสุนทรภู่ ~ 21 ~