บวบเหลี่ยม

สง่ เสรมิ การอา่ นออนไลน์ รวบรวมขอ้ มลู โดยหอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอครุ ะบรุ ี กศน.อาเภอครุ ะบรุ ี สานักงาน กศน.จงั หวดั พงั งา บวบเหล่ียม บวบเหล่ยี มเปน็ พืชผักทีอ่ ยู่ในตระกูล Cucurbitaceae มี ชือ่ วิทยาศาสตรว์ า่ Luffa acutangula เปน็ ผกั ที่ใชบ้ รโิ ภค ส่วนของผล สามารถนามาประกอบเปน็ อาหารไดห้ ลายชนดิ เชน่ ต้ม แกง ผดั หรอื จ้มิ น้าพรกิ มรี สหวาน นอกจาน้ีบวบ ยงั เป็นพืชทมี่ ลี ักษณะพิเศษคอื ทนแลง้ ทนฝน โรคและแมลง ไมร่ บกวน บวบเหล่ียมเปน็ พืชเถาเล้อื ย อายุส้ัน มมี ือจับเกาะชว่ ย พยงุ ลาต้นบวบเหล่ียมตา่ งจากบวบชนดิ อนื่ ตรงท่ผี ลมี ลกั ษณะเป็นเหลย่ี มหลายเหลี่ยม ดอกตวั ผู้และดอกตวั เมีย แยกกันอยู่ในตน้ เดยี วกันเชน่ เดียวกบั บวบหอม แต่มี ลักษณะแตกต่างกนั ทใ่ี บเล้ียงของต้นกล้า บวบเหล่ียมมสี ี เขยี ว ใบแก่มีสีเขยี วออ่ นกว่าใบใหญ่กวา่ เลก็ นอ้ ย ลอนบน ใบต้ืนกวา่ ดอกจะบานในเวลาเยน็ โดยบานตั้งแต่เวลา 17.30 น.เป็นต้นไป มีเหลีย่ มตามความยาวของผลตั้งแต่ ขวั้ จรดปลายผล ผิวผลคอ่ นขา้ งขรุขระ สีเขยี วแก่

สาหรบั พันธข์ุ องบวบเหลี่ยมทีป่ ลูกในบา้ นเรา ยงั ไม่มกี ารจาแนก รายละเอยี ดออกเปน็ พนั ธ์ุต่างๆ สว่ นใหญถ่ อื เปน็ พันธพ์ุ ื้นเมอื ง เพราะปลูกกัน มานาน และมักเก็บเมล็ดไวท้ าพันธุ์เองตอ่ ๆ กนั ไป สภาพแวดลอ้ มท่ีเหมาะสม บวบเหลี่ยมสามารถปลกู ไดใ้ นดนิ แทบ ทุกชนิด และดนิ ค่อนขา้ งเปน็ กรดเล็กนอ้ ย ในดนิ มคี วามช้ืนสงู พอเหมาะ สมา่ เสมอ ควรไดร้ ับแสงแดดเตม็ ทใ่ี นระหวา่ งการปลกู อณุ หภมู ิที่เหมาะสมอยู่ ระหว่าง 20-30 องศาเซลเซยี ส สามารถปลกู ได้ทุกฤดกู าล การเตรียมดิน บวบเหล่ยี มเปน็ ผักท่ีมีระบบรากลึกปานกลาง ควรขดุ ไถดนิ ลึกประมาณ 20-25 เซนติเมตร ตากดนิ ไวป้ ระมาณ 5-7 วนั ใส่ปุ๋ยคอกหรือ ปยุ๋ หมักทส่ี ลายตัวดีแล้วคลุกเคล้าลงไปในดินโดยเฉพาะดินทรายและดินเหนยี ว ต้องใสใ่ ห้มาก เพ่ือปรับสภาพของดนิ ใหด้ ีขึ้นและเพม่ิ ความอุดมสมบูรณ์ของดนิ ถ้าดนิ เป็นกรดควรใสป่ นู ขาวปรบั สภาพความเป็นกรดเปน็ ดา่ งให้อยู่ในระดบั ท่ี เหมาะสมย่อยดินและพรวนดนิ ใหล้ ะเอียดร่วนโปรง่ พรอ้ มทจ่ี ะปลูกได้ การปลกู ระยะปลูกท่เี หมาะสมคอื ระยะระหว่างต้น 75 เซนตเิ มตร ระยะระหวา่ งแถว 100 เซนตเิ มตร การปลกู ให้หยอดเมลด็ พนั ธ์ุโดยตรงลงใน แปลงหลุมละ 4-5 เมลด็ ฝังให้ลึกลงไปในดนิ ประมาณ 2-4 เซนติเมตร จากนนั้ กลบเมล็ดดว้ ยดนิ รว่ นหรอื ปยุ๋ คอกหนาประมาณ 1 เซนติเมตร รดน้าให้ชมุ่ อย่าง สม่าเสมอทุกวัน เมอื่ ต้นกลา้ งอกอายุไดป้ ระมาณ 10-15 วันหรอื มีใบจริง 2-4 ใบ ให้ถอนแยกตน้ ทอี่ ่อนแอหรือต้นท่ีไมส่ มบูรณ์ทิง้ ใหเ้ หลอื ไว้หลุมละ 3 ต้น

การทาค้าง เมอื่ บวบเหลย่ี มเร่ิมเลือ้ ยหรอื เม่อื อายุประมาณ 15-20 วนั ควรทาคา้ งหรือรา้ นเพ่ือให้บวบเลื้อยเกาะขึ้นไป การปลกู แบบปล่อยใหต้ ้นเลื้อยไป ตามพ้ืนดนิ โดยไมท่ าคา้ งหรือร้าน จะทาให้ผลบวบมรี ปู ร่างงอโค้งไม่สวย ไม่เปน็ ท่ี นยิ มของผ้ซู ื้อ การทาค้างให้บวบเหลี่ยมสามารถทาได้ 2 แบบ คือ 1. ปกั ไม้คา้ ง ยาว 2 – 2 1/2 เมตรทุกหลุม แลว้ เอนปลายเข้าหากนั มัดไวด้ ้วยกัน แลว้ ใชไ้ ม้ ค้างพาดขวางประมาณ 2-3 ช่วง ทกุ ๆ ระยะ 40-50 เซนตเิ มตร 2. ทาเป็นรา้ น โดยใช้ไม้ค้างผูกเปน็ ร้านสงู ประมาณ 1 1/2 – 2 เมตร หรือระยะสงู พอเหมาะท่ี สะดวกตอ่ การทางาน นอกจากน้อี าจใชค้ า้ งธรรมชาติทมี่ อี ยแู่ ล้ว เช่น ไม้พ่มุ เลก็ ๆ รว้ั บ้าน ฯลฯ ซึ่งเหมาะสาหรบั การปลูกแบบสวนครวั การให้น้า ควรใหน้ ้าอย่างสม่าเสมอและเพยี งพอ ไมค่ วรให้บวบ เหลี่ยมขาดน้าในระยะออกดอกและติดผล เพราะทาให้ดอกรว่ งและไมต่ ดิ ผลระบบ การให้น้าแบบปล่อยตามรอ่ งจะให้ผลดี และหลีกเลี่ยงการใหน้ า้ แบบพ่นฝอย เพราะจะทาให้เกิดปัญหาโรคทางใบได้

การใส่ปยุ๋ บวบเหลยี่ มเปน็ ผกั กินผล ควรให้ป๋ยุ ที่มีสัดสว่ นของธาตุ ไนโตรเจน 1 ส่วน ฟอสฟอรสั 1 สว่ น และโปแตสเซยี ม 1 1/2 – 2 สว่ น เช่น ปุ๋ยสตู ร 13-13-21 หรือสูตรอ่ืนๆ ท่ใี กลเ้ คียงกัน ในอัตรา 30-50 กิโลกรัมตอ่ ไร่ และควรให้ปุ๋ย ไนโตรเจน เช่น ยูเรยี หรือแอมโมเนยี มไนเตรทประมาณ 3-5 กิโลกรัมตอ่ ไร่ เพอ่ื ช่วย เร่งการเจรญิ เตบิ โตในช่วงแรก แตต่ ้องระมดั ระวงั ไมค่ วรใหป้ ุย๋ ไนโตรเจนมากเกินไป เพราะจะทาใหเ้ กิดอาการเฝอื ใบ การใสค่ วรแบง่ ใส่ 2 ครั้ง คือ ใสค่ รัง้ แรกในตอนปลกู แบบรองพน้ื แลว้ พรวนดนิ กลบ และใส่ครง้ั ทีส่ องเมอ่ื บวบอายปุ ระมาณ 20-30 วนั โดยใส่แบบโรยขา้ งแล้วพรวนดินกลบ การใส่ปุย๋ ไนโตรเจนควรใสเ่ พยี งครั้งเดียวแบบ โรยข้าง เมอ่ื บวบอายุประมาณ 7-10 วัน การเก็บเกย่ี ว อายกุ ารเกบ็ เกยี่ วของบวบเหลยี่ มประมาณ 45-60 วัน หลงั จากหยอดเมล็ด ควรเลือกเก็บเกย่ี วผลขณะทย่ี งั ออ่ นอยู่ เนอื้ ผลอ่อนนุม่ ไดข้ นาด พอเหมาะ ซง่ึ ผลจะมขี นาดยาวประมาณ 15-20 เซนติเมตร ควรเก็บเกี่ยวก่อนทผ่ี ล เรม่ิ แขง็ และพองออก ไม่ควรทงิ้ ให้ผลแกค่ าตดิ ตน้ เพราจะทาใหผ้ ลผลติ ลดลง

โรคแมลงท่ีสาคญั เตา่ แตง เตา่ แตงมอี ยู่ 2 ชนดิ คอื ชนิดสีดา มชี ื่อ วิทยาศาสตรว์ ่า Aulacophola frontalis และชนิดสีแดง มชี อ่ื วิทยาศาสตร์วา่ Aulacophola similis แตส่ ่วนใหญ่จะพบสแี ดง เตา่ แตงเป็นแมลงปกี แขง็ ขนาด ลาตัวยาว 0.8 เซนตเิ มตร ปีกคู่แรกแข็งเปน็ มนั ลาตวั คอ่ นขา้ งยาว เคลื่อนไหวช้า จะ พบเสมอเวลากลางวันทม่ี ีแดดจัด ตัวอ่อนอาศยั อยใู่ นดิน ลกั ษณะหนอนสีขาวยาวตวั เตม็ วยั ของเต่าแตงสามารถมอี ายไุ ด้ถงึ 100 วนั เต่าแตงตัวเมียวางไขเ่ ดี่ยวๆ เปน็ กล่มุ เลก็ ๆ อายุไข่ 8-15 วัน อายตุ ัวออ่ น 18-35 วนั อายดุ ักแด้ 4-14 วนั ลกั ษณะการทาลาย โดยตวั แกจ่ ะกัดกินใบ หากเกดิ การระบาดรนุ แรงทาใหช้ ะงกั การ ทอดยอดได้ สว่ นตัวออ่ นอาศยั อย่ใู นดนิ โดยกัดกนิ ราก บวบท่ีถกู เตา่ แตงเข้าทาลายจะ ทาใหผ้ ลผลิตลดลงและผลมขี นาดเลก็ ลง การปอ้ งกนั กาจัด หม่นั ตรวจดบู วบในเวลาเช้าท่ีแดดยังไมจ่ ัด การจับ ทาลายดว้ ยมอื จะช่วยไดม้ าก ภายหลังเก็บเก่ียวผลหมดแล้วไม่ควรปล่อยตน้ บวบท้งิ ไว้ บนแปลง ควรถอนทาลาย มิฉะน้ันอาจกลายเป็นแหล่งสะสมของเตา่ แตงตอ่ ไปได้ หาก การระบาดรุนแรงควรเลือกใช้สารเคมฆี า่ แมลง เช่น คารบ์ ารลิ หรอื เซฟวิน 85 ใน อัตรา 20 กรมั ตอ่ นา้ 20 ลติ ร พน่ เป็นครัง้ คราว สาหรับเซฟวิน 85 ไมค่ วรใช้เกินอัตรา ทีแ่ นะนา เพราะอาจทาให้ใบไหม้ได้



เมนูอาหาร บวบเหลี่ยม ยาบวบเหลี่ยม ส่วนผสม 5-6 ลูก บวบงู (หรือบวบเหลย่ี ม 1 ลูก) 5-6 ตวั กุ้งสด 3-4 หวั หอมแดงซอย 2 ช้อน น้าปลา โตะ๊ 2 ช้อน นา้ มะนาว โต๊ะ 1 ชอ้ น น้าตาลทราย โต๊ะ พรกิ ขหี้ นสู วนบุบ 5-7 เมด็ วธิ ีทา 1. ลวกบวบงหู รอื บวบเหล่ียมให้สุกหั่นเป็นชิน้ ขนาดพอคา จดั ใสจ่ าน เตรยี มไว้ 2. กงุ้ สดปอกเปลือกผ่าหลังดงึ เสน้ ดาออก ลวกสุก จัดใสจ่ านบวบทีเ่ ตรียมไว้ 3. ทานา้ ยาโดยผสมน้าปลา น้ามะนาว นา้ ตาลทราย พริกขีห้ นู ชมิ รส เปรย้ี ว เค็ม หวานตามชอบ ราดน้ายาบนจานบวบ โรยหอมแดงซอย จดั เสริ ์ฟ

บวบเหลยี่ มผดั ไข่ สว่ นผสม 1. บวบออ่ น 1 ลกู 2. กระเทียม 5-6 กลีบ 3. เนอ้ื หมู เนือ้ ไก่ หรอื เน้อื สัตว์ ตามชอบ (หั่นเปน็ ชน้ิ ) 50-100 กรมั 4. ไข่ไก่ 2 ฟอง 5. นา้ เปลา่ เล็กน้อย 6. น้าตาลทราย (ปรงุ รส) 7. ซอี วิ๊ ขาว (ปรุงรส) 8. นา้ มนั พืช (สาหรับผัด) วิธที าบวบผดั ไข่ 1. ปอกเปลือกบวบออกแล้วหน่ั เป็นทอ่ นเฉียงส้ัน ๆ ลา้ งให้สะอาด พักให้ สะเด็ดน้า 2. ตงั้ กระทะใสน่ ้ามนั พชื พอร้อน ใสก่ ระเทียมลงเจยี วให้หอม ใส่เน้ือสัตว์ ลงไปผัดพอสุก ตามดว้ ยบวบ เติมน้าเปล่าลงไปเลก็ น้อย พอบวบใกลส้ กุ ปรงุ รสด้วยซอี ๊ิวขาวและนา้ ตาลทราย 3. ใช้ทัพพเี กลย่ี บวบไปข้างกระทะ ตอกไขใ่ ส่ลงไป ยไี ข่ให้แตกตวั จากนั้นตักบวบลงมาไว้บนไข่ ผัดจนไข่สกุ ตักใสจ่ าน

แกงเลยี งบวบ ส่วนผสมแกงเลียง 1. บวบ 2 ลูก 2. ฟักทอง 1 ซีกเล็ก 3. เห็ด ((วนั นีใ้ สเ่ หด็ 3 อย่าง ได้แก่เหด็ นางรม หลวง เห็ดชิเมจิ และเห็ดกระดมุ คะ่ จริง ๆ อยากใสข่ า้ วโพดออ่ นด้วยแตไ่ มม่ กี ็เลยอดคะ่ )) 4. ใบแมงลัก 3 ตน้ 5. พรกิ ข้หี นู 5 เม็ด 6. หอมแดง 8 หวั 7. กระชาย 3 หัว 8. กะปิ 1 ช้อนโตะ๊ 9. พริกไทยเมด็ 10. น้าปลา 2 ชอ้ นโต๊ะ 11. ผงปรงุ รส รสดี นิดหน่อย 12. นา้ เปล่า 2 ถ้วย วิธที า 1. เห็ดล้างให้สะอาด เห็ดชเิ มจิเหด็ กระดมุ ตดั สว่ นโคนทแี่ ขง็ ๆ ทิ้งไป เหด็ นางรมหลวงตัด ส่วนโคนแข็ง ๆ ทิง้ ผา่ คร่ึงให้เป็นชนิ้ พอดี บวบ ฟกั ทอง ลา้ งให้สะอาด หนั่ เป็นช้นิ พอดีคา ใบแมงลักล้างให้สะอาด เดด็ เปน็ ใบ ๆ ใส่ตะแกรงให้สะเด็ดน้า 2. ตาเครือ่ งแกง ใส่ พริกไทย กะปิ พริก หอมแดง กระชาย ตาให้ละเอียดพอประมาณ 3. ตงั้ ไฟตม้ นา้ ใหเ้ ดอื ด พอน้าเดือดใส่เคร่ืองแกงทีต่ าไว้แล้วลงไป จากนน้ั ใสฟ่ กั ทองลงไป กอ่ น เพราะฟักทองสกุ ยาก ฟักทองเริม่ สุกใส่ บวบ และเห็ดตามลงไป พอสว่ นผสมเริ่มสกุ ก็ ปรงุ รส ด้วยนา้ ปลา รสดี ชมิ ใหไ้ ด้รสชาดท่ีต้องการ

แกงจืดบวบยดั ไส้ ส่วนผสม 100 กรมั หมูสบั 7 ชิน้ บวบเหลย่ี มปอกเปลอื กหั่นช้ินควา้ นไสอ้ อก 1 ช้อนโต๊ะ แครร์ อตห่นั ชนิ้ สี่เหลยี่ มลูกเต๋า 1 ช้อนโตะ๊ เหด็ หอมแห้งแช่น้าพอน่ิมห่นั สีเ่ หลยี่ มลูกเต๋า 1 ชอ้ นโตะ๊ ต้นหอมซอย 1/4 ถ้วยตวง วุน้ เสน้ แชน่ ้าพอนม่ิ ตดั เส้นส้นั ๆ 1 ราก รากผักชีทบุ พอแตก 3 กลบี กระเทยี มทบุ พอแตก 1/4 ชอ้ นชา พรกิ ไทยเมด็ 1 ชอ้ นชา ซอี ๊ิวขาว 1 1/2 ช้อนชา นา้ ปลา 2 1/2 ถว้ ยตวง น้าเปลา่ 1 1/2 ชอ้ นชา ซอสเห็ดหอม 1/4 ช้อนชา เกลอื ปน่ หยาบ 1/4 ช้อนชา พรกิ ไทยปน่ ต้นหอมสาหรบั โรย ผกั ชสี าหรบั โรย วธิ ีทา 1. ผสมหมสู บั แครร์ อต เห็ดหอมแหง้ ตน้ หอม วนุ้ เส้น ซอสเห็ดหอม เกลือปน่ และพรกิ ไทย ป่น คลุกเคล้าให้เข้ากนั นาไปยัดไส้บวบ เตรียมไว้ 2. ตม้ นา้ เปลา่ พอเดอื ด ใส่รากผกั ชี กระเทยี ม พริกไทย ตม้ พอหอม ใส่บวบที่ยัดไสเ้ ตรยี มไว้ พอเดือดชอ้ นฟองออกให้หมด 3. ปรงุ รสดว้ ยซีอ๊วิ ขาวและนา้ ปลา เบาไฟตม้ จนบวบสุกน่มุ ตักใสภ่ าชนะ โรยตน้ หอม ผักชี จดั เสริ ์ฟ

ขอบคณุ ข้อมลู และรปู ภาพ https://www.chiangmainews.co.th https://cooking.kapook.com https://www.maeban.co.th http://www.umafood.com https://www.maeban.co.th Facebook : Wisdom marketing