TurizmTR_Sayi3

Yıl: 2 / Sayı: 3 / Mart 2016 | İSSN: 2149-9721TURİZM SEKTÖRÜNÜ ZOR BİR YIL: 2016BİR ÇATI ALTINDA TOPLAMAK BARIŞ VE TURZİMAKADEMİK TURİZM EĞİTİMİ: TURİZMİN GELECEĞİ ÇALIŞTAYIQUA VADİMUS? SONUÇ BİLDİRGESİDOSYA: TURİZMİN GELECEĞİ



http://turizmigelistirmeplatformu.org info@turizmigeliSsatyiır3m|epMlaatrfto2r0m16u.org1facebook/ Turizmi-Geliştirme-Platformu twitter.com/turizmigelistir

İÇİNDEKİLER TURİZMTR Sektörel Dergi  Editör: Krizlerin Gölgesinde 2016 Turizmi 3 Yıl:2 - Sayı: 3 - Mart: 2016  Turizm Sektörünü Bir Çatı Altında Toplamak 4 İSSN: 2149-9721  Zor Bir Yıl; 2016 6Pak Turizm İş Adına SahibiMusa UYAR  Türkiye'de Kalifiye İş Gücünün Önemi 8Editör  Hollanda Hastalığı ve Türk Turizminin Yapısal Sorunları 10Dr. Şevket YİRİK  Turist Rehberliğinin Meslek Yasası Öncesi Gelişim Süreci 14Yayın KuruluKazım BAYRAM  Turizmdeki Krizin Çözümü İçin Aykırı Bir Umut 18Öğr. Gör. Deniz ÖRENArş. Gör. Gamze MEŞE  Akademik Turizm Eğitimi: Quo Vadimus? Aracı Olarak 21Arş.Gör. Faruk SeyitoğluNurhak AKBUDAK  Barış ve Turizm 24Arş. Gör. Remziye EKİCİ  Türkiye Turizminin Dünü ve Bugünü 26  Binayı Turizm İşletmesi Yapan Unsur: Personel 36Danışma Kurulu  Türkiye Turizminin Geleceği? 43Prof. Dr. Ali ERBAŞProf. Dr. Atila YÜKSEL  “Turizmin Geleceği” Panel ve Çalıştayı Sonuç Bildirgesi 46Emre KOCAOĞLU  Turizmci Olmak 59Ertuğrul GÜNAYProf. Dr. Ozan BAHAR 44 24M. Zeki APALI 40 10Prof. Dr. Zeyyad SABUNCUOĞLUWeb EditörüKürşat DİNÇReklam & PazarlamaMustafa AKKAYAYazı İşleri MüdürüTayyar KAYAGrafik & Tasarım21gram.com.trBaskıYele OfsetBaskı Adeti5.000Makalelerle ilgili bilimsel ve hukukisorumluluk yazarlara aittir. Makalelerkaynak gösterilerek kullanılabilir.Süreli Yayın www.pakturizmis.org [email protected] facebook.com/PakTurizmisSendikasi twitter.com/PakturizmisADRES:Cevizlidere Mahallesi 1239.Sokak No:2Kat:3 Daire No :8Balgat-Çankaya / ANKARATel: 0(312) 473 26 86Faks: 0(312) 473 26 812

EDİTÖRDENA.Ü. Turzm Fakültesi Krizlerin Ögr. Gör. Dr. Şevket YİRİK Gölgesinde 2016 TurizmiGeleceği sürdürülebilir barış ve refaha bağlı olan turizm sektörü leri otellerin tek patronu haline geldi ve kurumlar kendilerini pazar ülkemiz adına son yılların en sancılı dönemlerini yaşamaktadır. arayışına değil, tur şirketleri arayışına iterek sektörü belirli pazarlara “2023 Türkiye Turizm Stratejisi” hedefleri mevcut şartlar de- mahkum ettiler. Sadece Antalya bölgesindeki otellerin sayı ve kapasi-ğerlendirildiğinde ulaşılması hayal olan bir noktadadır. Hedef başka teleri İspanya’nın iki katı ancak İspanya pazarının sektördeki payınavizyon ise bambaşka bir durumdur. Türkiye Turizm Stratejisi 2023 bakarak ülke turizminin kalitesini görebiliriz.ana hedefleri, Cumhuriyet’in 100'ncü yılı olan 2023 yılında 63 milyonturist, 86 milyar ABD Doları dış turizm geliri ve 1.350 ABD Doları kişi Sektörün üst düzey temsilcileri nitelik mi?, nicelik mi? sorusununbaşı gelir olarak planlanmıştır. cevabını her zaman nicelik olarak gördü. Sadece sınır girişlerine ba- karak ülkeler arası yarışı turist sayıları ile yapmaya başladık. Dünya Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü verilerine bakıldığı za- turizm örgütü verilerine bakılarak, ülkemize gelen turistten daha azman 2014 yılında uluslararası turizm gelirleri 48 Milyar ABD Doları sayıda turist alıp daha fazla gelir elde eden ülkeleri görebiliriz. Bununartarak 1245 Milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. 2013 yılında dünya ge- için turizmdeki kriz bize çok önemli bir ders verdi: sektör temsilcile-nelinde seyahat edenlerin sayısı 1087 Milyon kişi iken, bu sayı 2014 rine alışılmışın dışında farklı pazarlar bulup yeni açılımlar ile niş pa-yılında 1135 Milyon kişiye ulaşmıştır. Dünya turizm gelirlerinin % zarlara yönelmeyi, farklı paketler oluşturarak ürün çeşitliliği ile riski41’ini elde eden Avrupa Kıtası 17 Milyar ABD Dolar artışla gelirini dağıtmayı öğretti. Şahsım adına sektörün bu krizi yaşamasına pozitif509 Milyar ABD Dolarına yükseltmiş, Asya ve Pasifik Bölgesi 16 Milyar bakanlardanım nedeni ise, turizmde farklılık ve yenilik üretmede kısırABD Doları artış elde ederek gelirini 377 Milyar ABD Dolarına ulaş- bir döngü içerisinde kalıp Rusya pazarına bağlı kalan sektör temsil-tırmış, Amerika Kıtası 10 Milyar ABD Doları artışla gelirini toplamda cilerinin mecburi çıkış yollarını öğreneceğindendir. Belkide ilk defa274 Milyar ABD Dolarına çıkarmıştır. Ortadoğu’da ise turizm gelirleri sektör temsilcileri Rusya ve AB pazarlarının dışında alternatif pazar4 Milyar ABD Dolar artışla 49 Milyar ABD Dolarına ulaşmış ve Afrika arayışlarına girdiler. Örneğin 2023 hedefi ile dünyada ilk 5 içerisindeKıtasında ise 1 Milyar ABD Doları artışla turizm geliri 36 Milyar ABD olmayı planlayan ülkemizin Uzak Doğu pazarına yönelik bir politikasıDolarına ulaşmıştır. Turizm gelirleri açısından özetle % 5 ve üzerinde var mıdır? Özellikle beşinci sıradan üçüncü sıraya yükselen, 100 mil-olmak üzere bölgelere göre değişen artış yaşanmıştır. Turizm gelirleri yar dolar turizm harcaması bulunan ve kişi başı harcaması yaklaşıkaçısından ilk 3 ülke içerisinde 57 Milyar ABD Doları ile Çin 5.sıradan 1400 dolar olan Çin pazarı için devletin yada sektör temsilcilerinin3.sıraya yükselmiş, Amerika Birleşik Devletleri (177 Milyar ABD Do- herhangi bir politikası var mıdır? Evet var diyenler ülkemize gelenları) ve İspanya (65 Milyar ABD Doları) sırasıyla 1. ve 2.liklerini koru- sayıları inceleyebilirler. Bunun gibi tüm farklı pazarlar için bunlarmuştur (UNWTO World Tourism Barometer, volume:13, April 2015: geçerlidir. Artık her bir turizmci kendi alanında farklı alternatiflere1-2). yönelmeli, farklı konsept projeler üretmeli ve pazarda hitap ettikleri yelpazeyi genişletmelilerdir. Yoksa bugün Rus turistle yaşadığımız kriz Bu veriler ışığında her yıl dünya turizm pazarının arttığı görül- yarın farklı pazarlar ile de yaşanabilir.mektedir. İyi olan hedefleri belirlemektir ancak en önemlisi belirlenenhedeflere ulaşmak için izlenen stratejilerdir. Mesela Türk turizm sek- Bana göre sektörün en büyük sorunu turizmin turizmcilere ema-törü artan terör olayları ve Rusya krizinin de etkisi ile en zor dönemini net edilmemesi, stratejilerin masa başında oluşturulmasıdır. Şu andageçiriyor. 2015 yılında bu gelişmelere rağmen yaklaşık 36.2 milyon Türkiye’nin her yerinde türizm eğitimi veren kurumlar bulunmakta-turist ve yüzde 1.6 kayıpla kapatan sektör, böyle devam ederse geçen dır, sözde sektöre kalifiye personel yetiştirmektedir. Yapılan çalışma-yıldan daha zor bir yıl geçirecektir. Rusya Tur Operatörleri Derneği de larda turizm eğitimi almış olan kişilerin yalnızca %6’sının çalışmak(ATOR), 2015 yılında Rus turizm sektörünün ekonomik krizden kay- üzere turizm sektörüne devam ettikleri kalan %94’ünün ise diğernaklı olarak % 30 oranında küçüleceğini bildirmişti bu duruma iki ülke sektörlerde çalışmayı tercih ettikleri belirtilmektedir. Yatırımcılaraarasında başlayan uçak krizide eklenince sektör daha da daralmıştır. bakılınca para sahibi herkes turizmci olabiliyor, bu durumda sektörde sadece taklitçiliğin önünü açıyor. Her ne kadar da ülkem adına zor dö- Maalesef biz millet olarak sadece bir birimizi taklit eden bir ya- nemlerden geçiyor olsak da ülkemizin geleceği adına ümidimiz tamdır,pıya sahibiz, bu durum sektör temsilcileri açısından da aynen devam gün gelecek her işi ehli olan yapacak ve ülkemiz adına en önemli sek-etmektedir. Dünyanın en güzel coğrafyasında, en güzel turizm tesisle- törlerden birisi olan turizmde bundan nasibini alacaktır.rine sahibiz. Her şey dahil sistemi ile oluşturduğumuz rekabet ortamıöyle bir virüs gibi yayıldı ki, turizm bölgelerindeki yatırımcılar, farklı Değerli okuyucular “TurizmTr” ailesi olarak siz değerli katılımcı-konseptlere yönelme cesareti bulamaz hale geldi. Sektör temsilcile- lar ile turizm sektörü adına çok önemli bir çalıştayı gerçekleştirdik.ri birbirleri ile rekabeti sadece fiyat politikalarında yaparak en ucuz Daha önce yayınlanmış olan iki sayı da turizmin can suyu olan konu-müşteriye kadar ulaştı. Fiyat üzerinden öyle bir yarış ortamına giril- lar işlenmiştir. Dergimizin üçüncü sayısını sizlerle paylaşmaktan onurdi ki, bedavaya müşteri getirerek sektörü alışveriş komisyonlarından duyuyorum. Emeği geçen herkese teşekkür ediyor ilerideki sayılardakazanılacak paraları hesap eder duruma getirdi. Büyük tur operatör- buluşmak dileği ile. Sayı 3 | Mart 2016 3

DOSYATurizm SektörünüBir Çatı Altında ToplamakEski Kültür ve Turizm Bakanı Yeni bir yasal çatı altında yahut Ertuğrul GÜNAY mevcut yasaların verdiği olanaklar içinde bir sivil örgütlenme olarak turizmcilerin birlikteliğinin sağlanması zorunludur.Turizm, 20.yüzyılın son çeyreğinde dünyada önem- lı olarak seyahat ediyor. Bu seyahat harcamaları dünya li ekonomik ve sosyal gelişim alanlarından biri ölçeğinde önemli bir ekonomik haraketlilik yaratıyor. olarak öne çıktı. Bütün bu gelişmelerin 21.yüzyılda da artarak sürmesi İletişim ve ulaşım olanaklarının gelişmesi, turizm bekleniyor.hareketinin dünyada yaygınlık ve süreklilik kazanmasınıkolaylaştırıyor. Şu anda yılda 1 milyar kişi turizm amaç- Türkiye 80'li yıllarda turizmi önemli bir politika ola- rak benimsedi. 80'lerde 1 milyon turist gelmesini başarı4 sayarken, 2000'li yılların ilk 10 yılında 30 milyon yaban- cı pasaportlu ziyaretçi almayı başardık. Yine aynı tarih- lerde dünya turizminin 6. ve Avrupa'nın 4. turizm ülkesi sıralamasına girdik. Türkiye'nin son çeyrek yüzyılda elde ettiği bu başa- rı, devletin turizmi önemsemesi ve altyapı olanakları sunmasının yanısıra, sektörün her alanında çalışanların girişimciliği ve özverili sebatkarlığının da sonucu oldu. Nitekim, bu ortaklaşa çalışmanın güzel bir örneği olarak TC Kültür ve Turizm Bakanlığı 2012 yılında 'Av- rupa'nın En İyi Turizm Organizasyonu' seçildi. Bugün 30 milyonu aşan yabancı pasaportlu ziya- retçi sayısı ve ülke ekonomisine 30 milyar doları aşan doğrudan katkısı ile turizm sektörü Türkiye'nin çekici sektörlerinin başında gelmektedir. O nedenle bu önemli sektörün günlük politik tercih ve dalgalanmaların dışın- da kalması, kendini yönetebilir bir üst yapıya kavuşması zorunludur. Bu anlayışla 2011 Genel Seçimleri öncesi Turizm Sektörünün ana bileşenlerini bir çatı altında toplamak amacıyla hazırlayıp Bakanlar Kurulu'na sunduğumuz yasa tasarısının, yeni bir üst meslek örgütü (baskı gru-

bu) oluşur endişesiyle kabul edilmemesi bir talihsizlik di kaynaklarına sahip ve bu kaynakları doğru tercihlerleoldu. Aynı dönemde Rehberlik Yasa tasarısının yasalaş- kullanabilen bir turizm üst örgütü, yanlış ve tehlikeli gi-masını başardık; ancak sivil toplum örgütlenmesinden dişe önemli bir müdahalede bulunabilirdi. Ama ne yazıkkaygı duyan çoğunluk görüşü, turizmcileri bir çatı altın- ki, dünyanın önemli bir turizm ülkesi olan Türkiye'de şuda toplama girişimimizi engelledi. anda bu büyük sektörün doğrudan sahibi yok! Oysa, özellikle son zamanlarda içerde ve dışarıda Öte yandan, Turizm Birliği Yasasının Bakanlar Kuru-yaşanan siyasal ve ekonomik olumsuz gelişmeler, böyle lundan geçmemesi üzerine, turizmcileri sivil girişim ça-bir çatı örgütlenmesinin turizm için ne denli önemli ve tısı altında toplamak amacıyla oluşturduğunuz Türkiyegerekli olduğunu bir kez daha kanıtladı. Turizm Meclisi de, turizmciler arasındaki gereksiz kari- yer yarışlarına kurban edilmiş görünüyor. 2014 ve 2015 yıllarında Bakanlık tanıtma çalışma-larında yeterli ve verimli bir performans sergilemekten Önümüzdeki dönemde turizmin gelişiminin sürdü-uzak kalınca, özellikle 2015'te yüksek oranlı bir düşüş rülebilir olmasını amaçlıyorsak, yeni bir yasal çatı altın-yaşandı. Şimdi Bakanlık ve TÜİK çeşitli hesaplama yön- da yahut mevcut yasaların verdiği olanaklar içinde birtemleriyle bu düşüşü gözden kaçırmaya çalışsa da, ger- sivil örgütlenme olarak turizmcilerin birlikteliğinin sağ-çek ortada ve bu düşüşün gelecek yıl artarak süreceği lanması zorunludur. Bunun ilk koşulu da turizm sektö-görülüyor. rünün bütün kesimlerinin bu birlikteliği içtenlikle amaç- laması ve bu yolda kararlı bir tutum sergilemeleridir. Böyle bir ortamda tanıtım politikalarında etkin. ken- Sayı 3 | Mart 2016 5

DOSYAZor Bir Yıl; 2016Eski Kültür ve Turizm Bakanı Rusya krizi ya da bölgesel sorunlar Bahattin YÜCEL olmasa da sektör bu yapılanmasıyla cid- di sorunlara yaşayacaktı. Bu olumsuzluk ortamında sektörün sayısal teknolojiye uygun bir yeniden yapılanma sürecini başlatması pekala mümkün.Son günlerde öne çıkan sektör temsilcilerinin öner- botlarla, bile bile ölüme gönderildikleri Ege Kıyıları'nda dikleri önlemler, bu büyüklükteki bir bunalımdan hayatlarını kaybetmelerine ilişkin hüzünlü hikayeleri, çıkışı sağlamaya yeteceğe benzemiyor. Dünya Televizyon Kanallarının en çok izlenen program- ları arasında. Turizm Sektörü bugünlerde eskilerin \"cümleninmaksudu bir ama rivayet muhtelif\" diye tanımladıkla-rı, farklı çözüm arayışları içinde. Ortak amacın deyişte-ki gibi çıkış yolu bulmak olduğuna kuşku yok. Önerileriçinden en gerçekçi ve ekonomik olanın kısa sürede se-çilmesi zorunlu. Sektörün, kredi sağlayan kuruluşlarınyöneticilerinin ve yatırımcıların bu sezona ilişkin de-ğerlendirmelerine bakılırsa; 2016 Yılı gündemdeki var-sayımların çok daha ötesinde zorluklarla geçmeye aday. Rusya ile yaşanan siyasal gerginliğin dışında,G.Doğu'da sürüp giden sokağa çıkma yasağı, Dış Basınayansıyan görseller; her kesimden tatilcilerin bir turizmülkesinde görmeye alışkın oldukları manzaralara hiçbenzemiyor. Üstelik içeride iyice daraltılan haber almaözgürlüğünün sınırları nedeniyle, tartışılmasa da; Tür-kiye'nin IŞİD Terörüne en fazla destek veren ülke oldu-ğuna ilişkin haberler, hemen her gün pazar ülkelerin ba-sınında ilk sıralarda yer alıyor. Olanlar yetmezmiş gibi bir türlü engellenemeyen,Suriye'li göçmenlerin sahte can yelekleri ve şişme 6

Sözü fazla uzatmaya gerek yok. Gerçekten zor bir yıl kaybetmelerini engelleyecek önemli bir katkı yapacak-olacak 2016. tır. Son günlerde öne çıkan sektör temsilcilerinin öner- Belli büyüklüğe erişmiş işyerlerinde çalışanlarındikleri önlemler, bu büyüklükteki bir bunalımdan çıkışı yurtiçi tatil harcamalarının, giderleştirilmesine izin ve-sağlamaya yeteceğe benzemiyor. Örneğin ilk dile getiri- rilmesi, okul tatillerinin bölgesel iklim özelliklerine görelen ortak çözüm; büyük bir tanıtım kampanyası. Ama- takvimlendirilmesi de sağlanabilir.tör kriz yöneticilerinin yüzmilyonlarca dolarlık, büt-çeli kampanyalarının -yine eski deyimle- pek kıymet-i Ne varki, bu tür önlemler yaklaşmakta olan krizinharbiyesi bulunmuyor. İşin aslına bakarsanız, Türkiye; etkilerini azaltmaya yarasalar da, sonrasını tasarlamayayukarıdaki olumsuzluklar yüzünden, yeterinden fazla yetmeyecektir.tanınıyor. Sorun; üzerinde yaşadığımız coğrafyada mezhep Son dönemde dile getirilen önerileri bir kez daha kavgasına varan çatışmalardan değil, iletişim teknoloji-özetlersek. sindeki gelişmelerin, turizm sektöründe başlattığı deği- şime zamanında ayak uydurulamayışından kaynaklana- Yapılması gereken ilk iş; olası kayıpları öngörecek cağa benzemektedir.gerçekçi bir yaklaşımla, sektör envanterinin eksilmesiniönleyecek, finansal çözümler bulmak ve bunları hiç ge- Doğrusu; Rusya Krizi ya da Bölgesel sorunlar olmasacikmeden uygulamaya sokmaktır. da Sektör bu yapılanmasıyla ciddi sorunlar yaşayacaktı. Bu olumsuzluk ortamında sektörün sayısal teknolojiye Borçların yeniden yapılandırılması, alacak takiple- uygun bir yeniden yapılanma sürecini başlatması pekrinde karşılık ayrılmasını erteleyecek bir düzenleme bu ala mümkün. Köklü bir değişimi içerecek bu modelin,aşamada çözüm getirebilir. Bakanlık, Turizm Bölgelerindeki Yerel Yönetimler, Sek- törün Meslek Kuruluşları ve Ticaret Odaları ile birlikte SGK Primleri ve ücretlerden tahsil edilen vergilerin ele alınması, kısa sürede başarı sağlayabilir.sıfır faizle ertelenmesi, bu aşamada çalışanların işlerini Sayı 3 | Mart 2016 7

DOSYATürkiye'de Kalifiye İşGücünün ÖnemiProfesyonel Otel Yöneticileri Turizmde hizmet anlamında dünya Derneği Başkanı (POYD) markası haline gelmek isteniliyorsa Ali KIZILDAĞ hem eğitim kurumlarına hem de bu alanda faaliyet gösteren işletmelere büyük görev düşmektedir.Turizm sektörü her aşamasının tadır. Bazı alanlarda ,eğitim kurum- çalışması ile ortaya konulan işin kali- insan gücüne dayalı olduğu larının vermiş olduğu eğitimlerin tesi asla tartışılamaz. Bu noktada iş- önemli bir hizmet sektörüdür. yetersiz kalması , işverenleri kalifiye verenlere, özellikle misafir yoğunlu-Kalifiye iş gücü ise göreviyle ilgili al- çalışanı yurtdışından istihdam etme- ğunun düştüğü ve işçi maliyetlerinindığı mesleki eğitimi, kazanmış oldu- sine yönelttiği gerçeğini görmezden arttığı kış dönemlerinde yapılacakğu deneyimleriyle birleştirien kaliteli gelemeyiz. vergi düzenlenmeleri ile istihdamahizmetin sunulmasını sağlayarak ça- teşvik edilmesi sektörün işgücü kay-lıştığı kurumu rakiplerinin bir adım Sektörün dönemsellik özelliği, iş bının önüne geçilmesinde büyük kat-önüne taşıyan temel unsurdur. yoğunluğuna bağlı olarak, istihdam kı sağlayacaktır. sağlama olanaklarının da dönemsel Kalifiye iş gücü yetiştiren eğitim olmasına sebep olmaktadır. Turizm- ASGARİ ÜCRETTE DALGA ETKİSİkurumlarının, işverenin faydalana- de hizmet veren işletmeler, yetişmişbileceği iş gücünü yetiştirme sek- deneyimli iş gücünü, maliyetlerinin Asgari ücretteki artışın en önem-törünün en önemli gerekliliği olan yükseldiği dönemlerde kaybetme sü- li etkisi işverenin sırtındaki yüksekyabancı dil eğitiminin yeterli olmadı- recine giriyor. Bu durum kalifiye işgü- üretim ve işçilik maliyetlerinin herğı, gelişen ve değişen dünya trendle- cü kaybına sebep oluyor. anlamda artması olacaktır.Artan ver-rinin konusunda bazı alanlarda geri gi maliyetleri ile ilgili basit bir çalış-kalması bugün karşımıza çıkan en Kalifiye iş gücünü yetiştirmek ve ma yapmak gerekirse , her asgaribüyük problemdir. Özellikle turizm sektöre kazandırılarak, turizmde ücret ile çalışan işçi için ay başınagörmezden gelindiği, teknolojik ge- hizmet anlamında dünya markası ha- artan sadece vergi maliyeti 500-600lişmelere ayak uyduramayan eğitim line gelmek isteniliyorsa hem eğitim TL arasında olacaktır. Özellikle kü-kurumlarından mezun olarak sek- kurumlarına hem de bu alanda faali- çük çaplı işletmelerde veya dönem-törde yer edinmeye çalışan kişiler, yet gösteren işletmelere büyük görev sel çalışan işletmelerde bu maliyetsektörün ve işletmelerin ihtiyaçlarını düşmektedir. Mesleği ile ilgili yeterli göze alınamayacak, kapanmalarakarşılayamadığı için verilen hizmet donanıma sahip kişilerin , tüm sosyal veya küçülmelere gidilecektir. İşte bukalitesinin düşmesine sebep olmak- ve yasal haklarını dönemsel olma- durumda istihdam kanallarının da- yacak şekilde alabildiği bir ortamda ralmasına sebep olunacaktır. Asgari8

ücret ile görev alan kişilerin ücretle- için de aynı etki söz konusu olacak- Öncelikli olarak artanrinde yapılacak zorunlu % 40 lık ar- tır. İşçi maliyetlerinin artması ,alınan vergi yükünün işletmele-tışın yaratacağı dalga etkisi göz ardı ürünün fiyatının arttırılmasını bera- rin omuzlarından alın-edilemez. berinde getirecektir. Yani etki sadece ması gerekmektedir. işçi maliyetlerinin artması ile kısıtlı Asgari ücret ile çalışan kişiler uz- kalmayacak ekonominin her alanın- bu olumsuz etkilerin daha çok hisse-manlıkları , mesleki eğitim ve tecrü- da hassasiyeti arttıracaktır. dilmesine neden olmaktadır.beleri yeterli olmayan kişilerdir. Bukişilere oranla uzmanlığı olan kişi- Sonuçlar kısaca değerlendirilecek Hem sektörel hem de ülke eko-lerin ücretlerinde de artışı gerekti- olursa ; işçi maliyetlerinin % 40 ora- nomisinde oluşabilecek bu olumsuzrecek olan bu uygulama işveren için nında artmasının işveren maliyetle- etkilerin azaltılması tabiki müm-sadece asgari ücretle çalışanların ma- rindeki etkisi çok daha ağır olacaktır. kündür. Öncelikli olarak artan vergiliyetlerini değil tüm işçi maliyetlerin- Daha az istihdam sağlayarak maliyet yükünün işletmelerin omuzlarındandeki artışlara sebep olacaktır. Ve bu yükünü hafifletmek isteyen işveren alınması gerekmektedir. Bu nokta-ücretlerde işletme içi dalga etkisinin işsizlik oranının artmasına sebebiyet da her işletmenin kolaylıkla fayda-oluşmasına sebep olacaktır. verebileceği gibi kayıt dışı istihdam lanabileceği, maliyetlerdeki artışa eş oranının artması da beklenen so- değer uygulanabilecek teşviklerin Özellikle Turizm sektöründe mi- nuçlar arasında değerlendirilmelidir. devreye sokulması gerekmektedir.safir memnuniyeti ile birlikte hizmet Daha az personel ile çalışan işletme- Aksi halde iyi niyetle yapılan bu dü-kalitesini arttırmak için yurtdışından lerin hizmet kalitesindeki düşüş sek- zenleme ülke ekonomisi ile birlikteyapılan istihdamlarda uygulanan üc- törel bir gerilemeye sebebiyet vere- sosyolojik açıdan da sıkıntılı süreçle-retlendirmelerde, asgari ücretin kat- cektir. rin yaşanmasına sebebiyet verebilir.larına göre belirleme zorunluluğubulunmaktadır. Asgari ücrette yapı- Artan bu maliyetleri karşılamaklacak artışın yabancı işçi istihdamın- isteyen işletmeler sundukları hiz-daki olumsuz sonuçlarının sektöre metlerin fiyatını yükseltme yolunaetkisini hizmet kalitesindeki düşüş gidebilir ancak turizm sektörününile görebileceğiz. günümüzde içinde bulunduğu ve her aşamada hissedilen bilinmezlik du- Turizm işletmelerine tedarikçi rumu buna izin vermediği gibi tümolarak hizmet vermekte olan firmalar Sayı 3 | Mart 2016 9

DOSYAHollanda Hastalığıve Türk TurizmininYapısal SorunlarıMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Hollanda Hastalığı teroisine göre; ani Turizm Fakültesi Dekanı zenginleşme kaynağına kavuşan bir ekonomide mecut üretim faktörlerinin Prof. Dr. Ozan BAHAR diğer üretim alanlarından çekilip yeni kaynağa yönelmesi sonucunda toplam üretim azalmaktadır.Türkiye’nin rekabet gücü en bir sektördür. Sektörde dolaylı ve ta olduğu öngörülmektedir. Türki- yüksek sektörüdür. Makro doğrudan olmak üzere üç milyona ye’de turist sayısı açısından turizm, ekonomik olarak toplamda yakın insan istihdam edilmektedir. 1984–1990 yılları arasında ortalama96 milyar dolarlık hasıla etkisi var- İleri-geri bağlantılar, tedarik zincir- %12.1; 2004–2014 yılları arasındadır. Turizmin çarpan etkisi 2.5 olarak leri vb. diğer alt sektörlerde katıldığı ise %10.2 büyüyen bir sektör olmuş-hesaplanmaktadır. Hizmet sektörü zaman sektörden 10 milyona yakın tur. 2004–2014 yılları arasında ABiçinde yer almakta olup emek-yoğun insanın bir şekilde gelir sağlamak- turizmi %3.3, aynı yıllarda Dünya10

turizmi %4.1 büyüme göstermiştir. gerçektir. Çünkü sektör 1980 sonrası çözüm olabileceği düşünülmektedir.Turizm geliri açısından ise 2004– yakaladığı olumlu havayı ve ivme- Oysaki deniz, güneş ve kum (3S) üç-2014 yılları arasında Türkiye %7, AB lenmeyi artık sürdüremez duruma genine sıkışan turizm sektörünün%4.8 ve Dünya turizmi %7.2 büyüme gelmiştir (1982 yılı-2634 sayılı “Tu- uzun vadeli düşünüp, var olan çokgöstermiştir. Turizm, ülkenin 2-2.5 rizmi Teşvik Kanunu”). Aslında Türk ciddi yapısal sorunlarına şimdidenarasındaki katma değeri ile gelişme turizm sektörü belki de gelebileceği çözüm arayışına girmesi gerekmek-potansiyeli en yüksek ve dünya pa- en iyi noktaya gelmiştir. Bununla bir- tedir. Ülke için dezavantajmış gibizarlarındaki en rekabetçi sektörüdür. likte, bundan sonrasının ne olacağı, görünen -Rusya ile yaşanan siyasiŞöyle ki, sektörlerin ithalat bağım- nasıl bir politika izleneceği, nasıl bir ve ekonomik gerginlik ile mülteci velılığına bakılacak olursa: Otomotiv rekabet stratejisi izlenmesi ile hangi terör- sorunlar alınabilecek daha ra-sektörünün %28, kimya sektörünün ülkelere hangi turizm ürününün ne dikal kararlarla uzun vadede önemli%26 ve turizm sektörünün %10 ora- şekilde pazarlanması gerektiği gibi avantajlara dönüştürülebilir. Bununnında bir ithalat bağımlılığı söz ko- soruların yanıtı tam bir muamma- için tek yapmamız gereken kısa vade-nusudur. Buradan sektörün, ülkenin dır. Bu sorular ve aşağıda belirtilen li sorun ve çözüm önerilerini hızlıcakendi öz kaynaklarıyla üretim yaptı- konular çok önemle incelenmesi, uygulamak ancak bundan 20-30 veğını rahatlıkla söylemek mümkündür. yanıtlanması ve bir an önce de uygu- belki de 50 yıl sonrasını düşünmeyeAyrıca bütün sektörlere doğrudan lamaya geçirilmesi gereken konular başlamaktır. Nitekim ülkemizin, ülkegirdi sağlamanın yanında, geleceğe arasındadır. Başbakan Ahmet Davu- turizmcilerinin bunu yapabilecek ira-yönelik olarak, istihdam imkânının toğlu’nun açıklamış olduğu “Turizm desi, öz kaynağı, yetişmiş insan gücüen fazla olduğu sektör konumunda- Acil Önlem Planı”, kısaca devletin ve en önemlisi de tarihi, kültürel vedır. turizm sektörünü yalnız bırakmaya- doğal çok sayıda varlığı ile turizm cağını, elinden gelen desteği vermeyi ürün çeşitliliği mevcuttur. Ülke turiz- Sektörün tüm bu verilere karşın sürdüreceğini ifade etmektedir. Çün- mini sadece kıyı turizmine endeksle-içinde bulunduğu durum ve önümüz- kü turizmcilerin 13 milyar dolarlık mek çok ciddi bir yanılgıdır. Ayrıca tu-deki yıllara ilişkin beklentiler çok borcunun ertelenmesinin, yöresel rizmde arz fazlası ile birlikte; sadeceolumlu gözükmemektedir. Rusya ile uçuşlara 7 saatlik yakıt desteği veril- Almanya, Rusya ve İngiltere gibi 2-3yaşanan siyasi gerginlik ve bunun mesinin, turizmciye sağlanan ihracat ülkeye endeksli bir yapının var olma-turizm ekonomisi üzerinde meyda- teşviğinin ve yurtdışındaki Türk kö- sı sektör için önemli bir sorundur. Buna getirdiği etkiler üzüntü verici bir kenli tur operatörlerine 100 milyon bağlamda, Rusya krizinde görüldüğüşekilde Türk kamuoyunca izlenmek- liralık mali desteğin sektörde faaliyet üzere en ufak bir olumsuzlukta sek-tedir. Ne var ki, yaşanan bu kriz söz gösteren işletmecilerin özellikle bu tör, hemen çok ciddi sorunlarla karşıkonusu olmasaydı bile sektörün ben- yıl ve önümüzdeki 2-3 yıllık sürede- karşıya kalabilmektedir.zer bir kriz durumuyla çok yakın ge- ki sorunlarına kısa ve orta vadedelecekte karşı karşıya gelebileceği bir İktisat literatüründeki Hollanda Sayı 2 | 1 Temmuz 2015 11

Hastalığı teorisine göre; ani zengin- 1980 ya da 1990’lardan başa çıkabilmek için geçmişle başaleşme kaynağına kavuşan bir ekono- kalma eski politikaların bir çıkma yönteminizi unutmak zorun-mide mevcut üretim faktörlerinin di- an önce değiştirilmesi ge- dasınız”. Sonuç olarak, uluslararasığer üretim alanlarından çekilip yeni rekmektedir. turizm sektöründe nereye gidece-kaynağa yönelmesi sonucunda top- ğimizin yanıtı tam olarak belli değil.lam üretim azalmaktadır. İlk olarak 5 milyar dolar olacağı ve buna AB tu- Ülke turizmde 1980’den bu yana1960'lı yıllarda Hollanda'da doğal rizmindeki kayıp da eklendiği zaman çok iyi bir noktaya gelindi ama bun-gaz bulunması sonucunda gözlem- bunun toplamda 7-8 milyar dolar dü- dan sonraki politikalar neler olmalı,lendiği için Hollanda Hastalığı adını zeyinde olacağı tahmin edilmektedir. bunu net bir şekilde ortaya koyma-almıştır. Buna ilave olarak, büyük Oysa geniş bir turizm ürün arzına mız gerekiyor. Dolayısıyla, 1980 ya daçaplı sermaye girişleri, ekonomilerin sahip olan ancak bunu tam manasıyla 1990’lardan kalma eski politikalarınaşırı ısınmasına ve döviz kurlarının ve uzun vadeli sürdürülebilir turizm bir an önce değiştirilmesi gerekmek-aşırı değerlenmesine sebep olup, kı- politikalarıyla desteklemeyen ülke- tedir. Buradan hareketle; ülke turiz-rılganlığı artırabiliyor. Döviz kurunun miz turizmi için artık yaşanan yapısal minin içinde bulunduğu yapısal bazıaşırı değerlenmesi, ekonomide \"Hol- sorunları görmek ve acilen bunların sorunları da aşağıdaki gibi ifade et-landa hastalığı\" denilen problemlere üstüne gidip, Hollanda Hastalığını or- mek mümkündür:yol açabilmektedir. Türkiye’de turizm tadan kaldırmak gerekmektedir. Za-özellikle 1982-2000 yılları arasında ten herkes temel başarı unsurlarına  Ülkenin turizm politikası yok ve buçok muazzam bir gelişme ve atılım sahip, daha farklı ürünlerin ve daha konuda çok uzun vadeli bir pro-göstermiştir. Böylece, ülke turizmin- farklı pazarlama teknikleriyle ulusla- jeksiyon yapılmalıde kaynakların özellikle kıyı turizmi rarası turizm piyasasına arz edilmesiodaklı bir döngü içerisinde yıllardır gerekmektedir. Charles Hendy’nin  Türkiye’nin turizm hedefleri ve po-deniz, güneş ve kum ürününü sunan ifade ettiği üzere; “geleceğe, geçmişin litikası kısa-orta-uzun vade şek-bölgelere kaydırılması, şimdi Hollan- devamı olarak bakamazsınız… Çün- linde çok iyi ortaya konmalıda Hastalığının Türk turizmi ve so- kü gelecek farklı olacak ve geleceklenuçta ekonomisi açısından yaşanma-  Turizm potansiyeline sahip olansına neden olmaktadır. 2016 yılında tüm illerimiz için devlet destekliTürkiye’ye gelmeyeceği düşünülen Master planları yapılmalı4.5 milyon turistin ülkemiz ekonomi-si üzerinde ortaya çıkartacağı hasarın  İller ve bölgeler arasında koordine sağlanmalı ve özellikle ortak bir fiyat politikası belirlenmeli  Düşük fiyatlandırma politikası de-12

ğişmeli ve farklı fiyat tarifelerine ve kesinlikle sınırlandırılmalı (İs-  Çalışan kesiminin ücret ve çalışma son verilmeli panya ve Meksika örnekleri) koşullarının AB standartlarına çekilmesi sağlanarak, sektör için Meslek yasası bir an önce çıkartıl-  Günün şartlarından etkilenmeyen çok büyük bir olumsuzluk yaratan malı ve dünyaya hükmeden bir turizm işgücü devir hızının düşürülmesi; anlayışıyla hizmet verilmeli nitelikli, tecrübeli ve yetişmiş ele- Turizm Fakülte ve Yüksekokulla- manların sektörde istihdamının rı AB standardına göre akredite  Safranbolu, Beypazarı, Eskişehir- sağlanması ve devamlılığı önemli olmalı. Turizm sektöründe çalı- Odunpazarı gibi Belediyecilik an- görülen bazı yapısal sorunlar ara- şacak olan diplomasız insanlara, layışını Türkiye geneline yaymalı sında yer almaktadır. akredite olmuş bu okullarda eği- tim programları uygulanmalı ve  Safranbolu, Beypazarı, Eskişehir- Ülkenin sahip olduğu doğal, kül- sertifika verilmeli. Odunpazarı gibi Türk kültürünü, türel, tarihi ve diğer birçok varlığı dü- tarihini, ören ve gezi yerlerini, mi- şünüldüğü zaman Türkiye’nin turizm Yabancı dili olmayan turizm ça- mariyi, yemekleri, unutulmaya yüz sektöründe hak ettiği konumda olma- lışanlarına bu okullar nezdinde tutan meslekleri, folkloru, kıyafeti, dığını rahatlıkla belirtmek mümkün- açılmış kurslarda eğitim verilmeli müzeleri öne çıkartmalı dür. Bu nedenle giderek artan rekabet ortamı ve pazardan pay kapma arayışı Turizme ilişkin olarak özellikle  Yöreye özgü değerleri festival, pana- ile var olan payın sürdürülebilirliği, di- Yükseköğretim anlamında okul yır vb. etkinliklerle ya da aktivitas- ğer taraftan uluslararası turizm sektö- açılmamalı ve öğrenci sayısı arttı- yonlarla öne çıkartmalı ründe yaşanan güncel ve ekonomik so- rılmamalı runlar göz önüne alındığında, yenilikçi  Türkiye’nin sektörel anlamda yeni fikir ve uygulamaların rekabet avantajı Sektörde çalışan personelin (ör- marka veya markalaşma örnekleri- elde edilmesinde önemli bir rol oyna- neğin %60 ve üzerinin); turizm ni acilen uygulamaya koymalı dığı değerlendirilmektedir. Böylece lisans, ön lisans ve liselerinden yükselen refah düzeyine paralel ola- mezun olmuş kişilerden olması ve  İstikrarlı, kararlı paydaşlarla çalışıp rak, seyahate ayrılan gelirin ve ulaşım bunun meslek yasasıyla zorunlu- köklü stratejiler ortaya koymalı olanaklarının artması ile büyüyen tu- luk haline getirilmesi rizm sektöründen arzu edilen payı al-  Kriz yönetiminden Risk yönetimine mak için turizm ülke ve bölgeleri ara- Taşıma kapasitesini aşan destinas- geçilmeli sındaki rekabetin her geçen gün daha yonlar için, sürdürülebilir turizm da artacağı öngörülmektedir. Türkiye anlayışı kapsamında imar ve yapı-  Tematik turizm çeşitleri öne çıkar- bu rekabet yarışında ayakta kalmak laşma disiplini sağlanmalı tılmalı istiyorsa, yenilikçi ve sürdürülebilir turizm politikalarını ve yeni ürünlerini Kıyı bölgelerinde özellikle artık  BBC, EURONEWS ve CNN gibi önem- konaklama işletmesi bağlamında li dünya TV’lerinde Türkiye lehine bir an önce uygulamaya geçirmelidir. ruhsat verilmemeli sürekli yayın yapılması, reklam ve- rilmesi ve propaganda yapılması Oda ve yatak sayısı arttırılmamalı  Türkiye genelinde acil bir Eylem ve Master planı bir an önce uygulan- maya konulmalı Sayı 2 | 1 Temmuz 2015 13

DOSYATurist RehberliğininMeslek Yasası ÖncesiGelişim SüreciTurist Rehberleri Birliği Başkanı Rehberlik mesleğine kabul edile- (TUREB) ceklerin yurtiçi uygulama gezileri Üniversiteler ile işbirliği içinde A.Zeki ALPALI uzmanlaşmış eğitici rehberler eş- liğinde 2 etaplı olarak gerçekleşti-Ülkemizde rehberliğin geçmişi rilmektedir. 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanmaktadır. 1839’da Tanzi- 18. yüzyıldan itibaren önce askeri, turistler görülmeye başlanmıştı. İştemat’ın ilanıyla eğitim, güzel sanatlar sonra da ekonomik gücünü kaybet- bu hareketlilik bir süre sonra İstan-ve ticaret alanında Avrupa ile ilişkiler meye başlayan Osmanlı Devleti, Batı bul'da rehberlerin bir meslek grubugelişmiş ve İstanbul’da yaşayan ya- etkisine girmeye başladı. Osmanlı'ya olarak ortaya çıkmasına yol açtı.bancı sayısında artış olmuştur. Avru- büyük bir ufuk açan, herkese hukukipa’da seyahat alanındaki gelişmelere ve mali güvenceler getiren Tanzimat \"Rehberlik\"le ilgili ilk belgelere,paralel olarak Paris-İstanbul arasın- Fermanı'nın ilanıyla birlikte, bir yan- 29 Ekim 1890 tarihinde yayınlananda Orient-Express tren seferlerinin 5 dan güzel sanatlar, eğitim ve ticaret 190 sayılı Nizamnamede rastlanıyor.Haziran 1883’de başlaması ve Kırım alanlarında Avrupa ile ilişkiler, bir Rehberleri belli kurallara bağlayanSavaşı’nda Osmanlıların batılı güçleri yandan da İstanbul'a gelip giden veya bu nizamnamenin yürütülmesi gö-desteklemesi, batılıların ülkeye sem- sürekli başkentte oturan yabancı sa- revi, İçişleri Bakanlığı tarafından be-pati duymasına ve ticaret, gezi amaç- yısı arttı. Avrupa'da seyahat alanında lediyelere verildi. Amacı tercümanlarıyla ziyaretlerin yoğunlaşmasına baş döndürücü gelişmelerin ortaya rehberlik mesleğini halihazırda yü-neden olmuştur. çıkması, Thomas Cook ve Belçika kö- rütenleri veya mesleğe başlayacak kenli Wagons-Lits şirketlerinin bir- olanları disiplin altında tutmak olan Osmanlı'da 19. yüzyıl sonunda leşmesi, Orient-Express adı altında nizamname ile mesleğin icrası sıra-görülmeye başlayan turist rehber- Paris-İstanbul tren seferlerinin baş- sında iyi niyet gözetmek, düzgün birliği, hem ülkenin tanıtımı, hem de laması gibi gelişmelerle birlikte ya- Türkçe ve yabancı dil bilgisi yeterlili-ulusal güvenlik açısından önemliydi. bancı iş adamı ve tüccarlar genellikle ğinin sınavla tespiti öngörülüyordu.29 Ekim 1890 tarihinde yayınlanan Beyoğlu'nda toplanmaya ve yatırım Ne yazık ki; Osmanlı Hükümeti bu190 sayılı Nizamname, bu mesleğin yapmaya başladılar. Kırım Savaşın- nizamnameyi yürürlüğe koymasınakurumsallaştırılması çabalarının ilk da Osmanlının Rusya'ya karşı batılı rağmen uygulaması ile pek ilgilenme-örneği oldu. güçlerle birlik olması, Avrupa'da ef- di. saneler kenti İstanbul'a ilgi ve sevgi doğurmuş, bu motifle ilk prototip Türkiye Cumhuriyeti Hüküme- tinin kurulmasından iki yıl sonra,14

\"Ecnebi Seyyahlara Tercümanlık ve başlayanları kapsaması ve kursiyer- 1960 yılları arasında yine çeşitli öğ-Rehberlik Edecekler Hakkında Ka- lerin mutlaka sınavdan geçme mec- renci derneklerinin desteği ile açılanrarname\" ile sıkı kurallar belirlendi. buriyetinin ayrıntılı olarak belirtil- ve İstanbul Belediyesi ile Basın YayınTercüman-rehberlik mesleğine gi- mesiydi. İlk kez bir sınavdan geçerek İstanbul İl Müdürlüğü tarafındanreceklerin uymaları gerekli esasları girme hakkı kazanılan kurstan me- gerçekleştirilen iki ayrı kurstan 12811 maddede toplayan bu kararname zun olan rehber sayısı 50 idi. 1935 öğrenci mezun oldu ve çeşitli dillerderehberlik mesleğinde eğitimin öne- yılında belediyelerde turizm şubeleri rehberlik yapmak hakkını kazandılar.mini gündeme getirmiş oluyordu. kuruldu ve bir rehberlik kursu dahaKararnamenin yayınlanmış olmasına açıldı. Bu kez kurstan 53 kişi mezun 20 Ağustos 1963 tarihinde ku-karşın, o yıllarda turistik faaliyetler- oldu. 1940'lı yıllarda II. Dünya Sava- rulan ve \"çalışma alanına giren ko-le ilgilenen resmi bir kuruluş bulun- şının etkisi ile turizm adeta durdu ve nularda personel yetiştirmek üzeremadığından, tercüman rehberlerin rehberlerin büyük bir kısmı mesleği kurslar, uzman okullar açabilme\" yet-gerekli bilgiye sahip olup olmadıkla- bırakmak zorunda kaldılar. kisine sahip olan Turizm ve Tanıtmarının sınav sonucunda belirlenmesi Bakanlığı, 1964-1968 yılları arasındakağıt üzerinde kaldı. 1950'li yıllarda Türkiye modern rehberlik kursları düzenledi. Kurslar turizme önem vermeye başlamıştır. herhangi bir yönetmeliğe tabi değil- 1928 yılında dünyada yaşanan 1950 yılında yapılan \"İkinci Turizm di, 8 Kasım 1925 gün ve 2730 sayılıekonomik kriz, turizm faaliyetlerini Danışma Kurulu\" rehberlik mesleği kararnameye dayanıyor, hizmet içiTürkiye'de de durma noktasına ge- üzerinde önemle duruyor, Basın-Ya- talimat ve genelgelerle yapılıyordu.tirdi. Tercüman rehberlerin büyük yın ve Turizm Genel Müdürlüğü tara- İlk yönetmelik 3 Eylül 1971 de yayın-kısmı mesleği terk etme noktasın- fından hazırlanan ve rehberliğin tu- landı. \"Tercüman Rehber Kursları vedaydılar. Ancak ilginçtir ki o sıralar- rizm sektörü içindeki önemine vurgu Tercüman Rehber Yönetmeliği\" 21da belgeli rehberler iş bulamazken, yapan \"Turist Tercüman Rehberliği\" Mart 1974 tarihinde değiştirilerek1928 yılı Aralık ayında, İstanbul İkti- başlıklı bir rapor bu kurula sunulu- \"Profesyonel Turist Rehberliği Kurs-sat Müdürlüğü tarafından bir rehber- yordu. Rehberliğin günün koşullarına ları ve Profesyonel Turist Rehberliğilik kursunun açılacağı, basın aracılığı uygun hale getirilmesi ile ilgili önem- Yönetmeliği\" adını aldı ve sırasıylaile kamuoyuna duyuruldu. Gazeteler- li bir çalışmanın 1951 yılında TMTF 1981'de, 1983'te, 1986'da, 1988'dede yer alan bu kurs ilanının önemi, (Türkiye Milli Talebe Federasyonu) değişikliklere uğradı.geçici tercümanlar ile mesleğe yeni tarafından yapıldığı görülüyor. 129 üniversiteli gençten oluşan kursiyer- Özellikle bu yıllarda turizmde- ler başarıyla açılan bu kursu bitirmiş ki gelişmelere paralel olarak turist ve mesleklerine başlamışlardı. 1955- rehberine de ihtiyaç artmaktaydı bu ihtiyacın karşılanabilmesi için sık sık Sayı 3 | Mart 2016 15

kurslar açılmakla birlikte Milli Eği- Yapılan düzenlemeler ile rehberlere günlük tur,tim Bakanlığı ile yapılan işbirliğinde paket tur, transfer ve gece tur ücretinin yanı sıra(LİMME ) Lise Mezunlarına Meslek rehberlerin gelecekleri de düşünülerek taban aylıkEdindirme Projesi adı altında Milli belirlenmesi sağlanmıştır.Eğitim Bakanlığı Halk Eğitim Müdür-lükleri marifetiyle sınavlar yapılmış geçmişi olsa da bir meslek olarak sonra, birliklerin ve Türkiye Seyahatve kısa süreli kurslardan geçirilen algılanması yüzyılımızın olgusudur. Acentaları Birliğinin ortak önerilerikişilere Turizm Bakanlığı tarafından Günümüzde kazandığı önemi ve ge- ve Bakanlığın onayıyla turizm sektö-belge verilerek rehber olma hakkı ta- nişleyen kapsamını aşağıdaki tanım rünün ihtiyaçları da dikkate alınaraknınmıştır. oldukça iyi yansıtmaktadır: \"Rehber, belirlenen dillerde, gerektiği hâllerde turistlere, ziyaretçi ve konuklara eşlik belirlenen bölgelerde, yönetmelikle 2.7.1986 ve 9 Ağustos 1995 tari- ederek, sit alanları, müzeler, anıtlar, kurs ve sınavlara ilişkin belirlenenhinde Resmi Gazete'de yayımlanan türbeler, mabetler, tarihi eserler ve usul ve esaslar çerçevesinde Bakanlı-değişikliklerle yönetmeliğe fakülte kalıntılar, folklor, kültür, sanat eserle- ğın gözetimi ve denetimi altında bir-ve yüksekokulların rehberlik bölüm- ri, el sanatları, hatıra eşyaları, eğlen- likler tarafından düzenlenen ülkesellerinden mezun olanlara gerekli şart- ce yer ve olanakları hakkında doğru veya bölgesel turist rehberliği sertifi-ları yerine getirdikleri takdirde Ba- bilgiler verip gezdiren, gerektiğinde ka programını başarıyla tamamlamışkanlıkça kokart verileceği de hükme yaylacılık, dağ ve doğa yürüyüşü, su olanlar kabul edilmeye başlanmıştır.bağlandı. sporları, avcılık, kayak, mağaracılık, ornitoloji, paraşütçülük, botanik, bi- Rehberlik mesleğine kabul edi- 25.11.2005 tarihinde yapılan yö- siklet ve at turlarını kapsayan çeşitli leceklerin yurtiçi uygulama gezilerinetmelik değişikliği ile lise mezunla- spor türlerinin uygulanmasına yar- Üniversiteler ile işbirliği içinde Birli-rına rehber olmanın yolu kapatılmış dımcı olan kişidir\" ğimiz tarafından konusunda uzman-ve rehber olabilmek için en az iki yıl- laşmış eğitici rehberler eşliğinde,lık yüksekokulu mezunu olmak veya MESLEK YASASI SONRASI öğrencilerin eğitim programını ak-üniversitelerin rehberlik bölümlerin- satmayacak şekilde ve 2 etaplı ola-den mezun olmak zorunlu hale geti- TURİST REHBERLİĞİ rak gerçekleştirilmektedir. Uygulamarilmiştir. gezilerinin planlamasında turizmin 22.06.2012 tarihinde yayımlana- yoğun olmadığı dönemler tercih edi- Yukarıda görüldüğü üzere çok sık rak yürürlüğe giren 6326 sayılı Turist lerek ekonomik olarak öğrencilerindeğişen yönetmeliklerde amaç, bu Rehberliği Meslek Kanunu ile turist zorlanmadan eğitim gezilerini ta-mesleği icra eden kişileri daha iyi ye- rehberliği mesleğine kabule, meslek mamlamaları sağlanmaktadır. Yinetiştirebilmek ve arzu edilen kaliteye içi eğitime ve mesleğin icrasına, turist öğrencilerin yabancı dil seviye tespitulaşabilmektir. Yapılan yönetmelik rehberleri odaları ile turist rehberle- sınavları ile rehberlerin ruhsatname-değişikliklerinde değişmeyen kural- ri odaları birliklerinin kuruluşuna, lerine yeni bir yabancı dil ekletme sı-ların başında, açılan kurslara giriş organlarının niteliklerine ve seçimle- navları yine meslek kuruluşunun üstve bitirme sınavları ile kursa devam rine, organlık niteliğini yitirme hâl ve birliği olan TUREB tarafından Bakan-koşulu gelmektedir. Elbette ki amaç, usullerine, görev ve yetkilerine, çalış- lığın gözetim ve denetimi altında üni-yerli ve yabancı turistlere Türkiye'nin ma usullerine, üyeleri ile olan karşı- versitelerde bu dilin eğitimini verendeğerlerini anlatıp tanıtabilecek gü- lıklı hak ve yükümlülüklerine, gelir akademisyenler marifetiyle yapılma-venilir, bilgili, Atatürk ilke ve inkı- ve giderleri ile bütçelerine ilişkin her ya başlanmıştır.lapları doğrultusunda hareket eden türlü faaliyeti yürütme yetkisi Meslekçağdaş rehberler yetiştirmektedir. Kuruluşuna devredilmiştir. En önemli konulardan birisi deBu amaçlara uygun hareket etmeyen rehberlerin taban ücretleridir, ya-rehberler için caydırıcı madde ve Bununla birlikte, Meslek Kanu- pılan düzenlemeler ile rehberlerecezaların getirildiği görülmektedir. nu ile mesleğe Üniversitelerin turist günlük tur, paket tur, transfer ve geceBunun yanı sıra yabancı uyrukluların rehberliği bölümlerinin önlisans, tur ücretinin yanı sıra rehberlerin ge-Türkiye'de rehberlik yapmaları ya- lisans veya yüksek lisans program- lecekleri de düşünülerek taban aylıksaklanmış, seyahat acentelerinin bel- larından mezun olanlar veya üni- belirlenmesi sağlanmıştır.gesiz rehber çalıştırmalarının önüne versitelerin turist rehberliği bölümügeçilmeye çalışılmıştır. dışındaki diğer bölümlerinden en az lisans düzeyinde mezun olduktan Rehberlik, tarihsel süreç içeri-sinde çok eski çağlara dayanan bir16

DOSYATuristik İşletme Yöneticileri, Personeli ve Turizm Çalışanları Avrupa Birliği Turizm Personeli ile İlişkiler Meslek Yasasının Önemi ve TİYADER Derneği (TİYADER) Genel Başkanı Prof. Dr. Ali ERBAŞTürkiye’nin 2014 yılı ihracatı 155 milyar ABD dolarıdır. TİYADER' e (2013) göre turizm; Türkiye için, ekonomik Bu ihracatı yapabilmek için ihracatın %81’inin ithalatla değerinin yanında, toplumlar üzerindeki etkisi ve ülkelerin karşılanma zorunluluğu olup, net ihracatımız 30 milyar olumlu imaj oluşturmasındaki etkili rolünden dolayı stratejikdolar düzeyindedir. İhracatta en önemli pay tekstil-kimya gibi bir sektördür. Türkiye’nin, Türk insanının, Türkiye’de üretilenen kirletici sektörle gerçekleştirilmekte, bu durum ayrıca çev- mal ve hizmetlerin uluslararası alanda olumlu imaja sahipre kirletme maliyetlerini ortaya çıkarmaktadır. Başta Antalya olmasını destekleyen bir sektördür. Bu sektörde faaliyet gös-olmak üzere turizm beldeleri adeta şantiye halinde, giderek teren işletmelerde çalışan turizm personelinin yetiştirilmesitaşlaşmakta, bütün İspanya’da 78.000 yatak kapasitesine sa- için, Türkiye Cumhuriyeti Devleti milyarlarca liralık yatırımlarhip Beş Yıldızlı otel varken, sadece Antalya’da 294.000 yatak yapmıştır. Her düzeyde turizm eğitimi veren ve mezunlarınıkapasitesine sahip beş yıldızlı otel bulunmaktadır. 2014 yılın- diploma sahibi yapan eğitim-öğretim kurumları kurmuştur. Buda elde ettiğimiz turizm gelirleri ise İspanya’nın turizm gelir- kurumlarda her düzeyde turizm eğitimi almış olanların önemlilerinin üçte biri oranında olup, turizm diplomalarının meslek bir bölümü, diploma haklarının korunmamasından dolayı, hakkanunu kapsamında gücü tatbik edilmeden 35 milyar dolar ettikleri maddi ve manevi değeri sektörde bulamadıkları içinolarak gerçekleşmiştir. sektörü terk etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, turizm işletmelerinin nitelik- Bu durum, turizm sektörüne kalifiye insan kaynağı yetiş-li personel ihtiyacını karşılamak üzere, önemli bir irade ortaya tirmek için harcanan zamanın, paranın ve emeğin, boşa git-koymak suretiyle çok sayıda turizm fakültesi, turizm yükseko- mesi, heba edilmesi anlamına gelmektedir. Sektörde faaliyetkulları ve turizm liseleri kurmuş olup, milyarlarca lira harcaya- gösteren işletmeler, ucuz işçi çalıştırabilmek için diplomasız,rak TURİZM MESLEKLERİNİN EĞİTİMİni vermektedir. Sayıları eğitimsiz personeli tercih edebilmektedir. Sonuç olarak, ülkeher geçen gün artan, örgün turizm eğitim kurumlarından me- imajına onarılması güç zararlar verilmektedir. Bununla birlik-zun olanların, tamamına yakın kısmı “yasal boşluk” nedeniyle, te, turizm pazarlaması ve turizm işletmeciliği ile ilgili makrosektöre girememekte ve sektör dışında daha uygun koşullarda ve mikro düzeydeki sorunların temelinde de eğitimli, diploma-çalışmaktadır. Buna karşılık, yukarıda verilen rakamlardan da lı turizm çalışan ve yöneticilerinin istihdam edilmemesi yat-anlaşılacağı üzere, Türkiye’nin lokomotif sektörü olan turizm maktadır. Turizm eğitimi almamış yöneticilerin ve çalışanlarınsektörünün nitelikli eleman ihtiyacının had safhada olduğu, turizm felsefesinden uzak yaklaşımları Türkiye’nin turizm he-niteliksiz elemanlarla çalışmanın, turizm sektörünün bel ke- deflerine ulaşmasının önündeki en büyük engeldir.miğini kırdığını, turizm işletmeleri yatırımcıları, yöneticilerive akademisyenler tarafından devamlı olarak dile getirilmek- Olumlu ülke imajı, olumlu işletme imajı, kayıt dışı çalıştı-tedir. rılmanın engellenmesi, adil ücrete ulaşmak, saygın bir meslek sahibi olabilmek ve diploma hakkının korunması için Türkiye Öneriler; Turizm Çalışanları Meslek Yasası’nın çıkartılması hayati bir önem taşımaktadır (Erbaş vd. 2013). Turizmden sorumlu ba- Turizm Çalışanları Meslek Yasasının çıkartılmasını ve dip- kanlığın merkez ve taşra teşkilatında da turizm diplomalılarınloma hakkının korunmasını kendisine misyon edinmiş, üye sa- istihdam edilmiyor olması,yısı hızla artan, 26 kalkınma ajansı bölgesinde örgütlenen, ABülkelerinde de örgütlenen bir turizm çalışanları sivil toplum sektörde yaşanan problemlerin devlet bürokrasisinde dekuruluşu olarak TİYADER (Turistik İşletme Yöneticileri, Per- yaşanmasına sebep olmaktadır. Türk turizm diplomalılarınsoneli ve Avrupa Birliği Turizm Personeli İle İlişkiler Derneği) yaşadığı sıkıntıların benzerlerini AB ülkelerindeki meslektaş-tüm turizm öğrenci, mezun, akademisyen, öğretmen ve çalı- larımız da yaşamaktadır. TİYADER, sahip olduğu anlayış ve fel-şanlarını tek çatı altında toplanmaya davet etmektedir. sefeyi paylaşan insanlarla, misyonuna giden yolda ilerlemeye kararlıdır. Sayı 3 | Mart 2016 17

DOSYATurizmdeki KrizinÇözümü İçinAykırı Bir Umut21. Dönem İstanbul Milletvekili İnşaat için tek yönlü bir kalfa 21. Dönem Avrupa Konvansiyonu zihniyeti yetiyor ama turizm için çok yönlü kültür, birikim ve Parlamento Üyesi (Brüksel) donanım gerekiyor. Nasıl ki iyi bir Emre KOCAOĞLU turizmci baraj inşa edemezse, iyi bir müteahhit turizmcilik yapamaz.Arap Baharıydı, Ortadoğu’ydu, Bendeniz bu şerrin sonunda bir Böylece, elinde para olan ve ka- Irak’tı, Suriye’ydi derken bir hayır bekleyenlerdenim. zançlı yatırım fırsatı arayan yeni bir de Rusya uçağı gelip tüy dik- yatırımcı sınıfı doğdu: Müteahhitlerti; biz de turizm bölgelerimizde boş Bu görüşümü izah etmem için (veya daha yaygın deyimizle inşaatçı-tesislerimizle, iflas eden yatırımcıla- biraz geriye dönmeliyim: 1980'ler- lar). Dağarcıklarında modern inşaatrımızla ve işsiz kalan insanlarımızla de rahmetli Özal zamanında büyük teknolojileri ve modern iş makineleribaş başa kaldık. turizm atılımı yapılırken, turizme de vardı. Tahsisen aldıkları sahilleri- hazırlıklı yatırımcımız yoktu. Elinde mize ekipmanı getirip devasa otelleri Ve korkarım bu karanlık tablo bu para ve ekipman bulunan kim varsa inşa ediverdiler...yaz pek aydınlanmayacak, ancak ge- onlar turizme yöneldiler. Turizmelecek seneye doğru belki biraz topar- tahsis edilen büyük araziler bu kişi- Yani bir gece inşaatçı yattılar, er-lanabilecek. lere verildi, çünkü sadece bunlar ora- tesi sabah turizmci uyandılar. ları değerlendirebilirlerdi. Ve bunlar Hükumet krizi çözmek için ken- da o dönemin büyük inşaat müteah- Ama işte bam telinin koptuğu yerdince çırpınıyor, turizmciye kredi hitleriydiler... de burası oldu. Çünkü hayat maalesefveriyor, uçaklara kırmızı halılar serip bu kadar kolaycılığı kabul etmiyor.tantanayla karşılamaya hazırlanıyor... Yine Özal'ın teşvikleriyle müte-Ama bunlar yarayı tedavi etmeye yet- ahhitlik sektörümüz de büyük atılım Müteahhitlik için gereken vasıf-meyecek, yara azalarak da olsa kana- yapmıştı. Dünyanın dört bir köşe- lar başka, turizmcilik için gerekenlermaya devam edecek... sinde başarılı müteahhitlerimiz ba- başka... taklıkları kurutuyor, çölleri canlan- Neden mi kötümserim? Hayır, bi- dırıyor, dağları devirip yol eyliyor, İnşaat için tek yönlü bir kalfa zih-lakis çok iyimserim. Çünkü bu kriz- limanlar ve havaalanları yapıyor, sı- niyeti yetiyor, ama turizm için çokden bir fırsat doğabilir: Turizm tesis- fırdan kocaman şehirler kuruyorlar- yönlü kültür, birikim ve donanım ge-leri yetersiz sahiplerin elinden çıkıp dı. Daha sonra bunlar ülkemizde de rekiyor. Turizm bir mühendislik işiyeterli sahiplerin eline geçebilir de büyük ihaleler almaya başladılar. değil, bir sosyoloji, tarih, psikoloji veondan... davranış işi. Nasıl ki iyi bir turizmci18

baraj inşa edemezse, iyi bir müteahhit de turizmcilik ya- pek beğenip taklit ettiği modern konuklama mimarisinepamaz. bunlar ilham vermiş. Yaparsa işte bizdeki gibi olur… Hadi bırakalım geç Selçuklu veya erken Osmanlı Ker- vansaraylarını, hiç mi İstanbul’da Mimar Kemaleddin’in Antalya’da matah diye yedi düvele anlatılan, içinde 20. Asrın başında yarattığı Hanları görmemişler? Hiç miuluslararası zirveler düzenlenen altınlı gümüşlü görgü- Turgut Cansever’i, Sedad Hakkı Eldem’i duymamışlar?süz otellere bakınız. Bir de tematik diye bir icat çıkarmış-lar, Kremlin’in, Venedik’in, Chrysler Building’in komik ve İşte turizm farklı vasıf ister derken kastım buydu.çirkin taklitlerini yapmışlar. Hem sadece turizmde değil, doğrudan insana hizmet veren bütün servis sektörlerinde bu böyledir. Servis sek- Bu görgüsüzlüğe en hafifinden kitsch veya grotesk törlerinde asıl sermaye para değil; rafinasyon; kültür vedeyip geçelim. Veya Attila İlhan’ın tabiriyle, “zevksizliğin zevktir. Bu vasıflarla yetişmiş “insan”dır.estetiği” diyelim. Servis sektörlerinde olmazsa olmaz şart olan “yetiş- Bu memleket şahane bir Selçuk ve Osmanlı mimarisi- miş insan kalitesi” sadece patronlar için değil, çalışanlarnin mirasçısıdır. O Mimar Sinan ki, kendi zevkiyle eriştiği için de geçerlidir. Mesela bir bankada, bir otelde, bir lo-orantı ahengi asırlar sonra yapılan araştırmalarda insan kantada çalışacak insan sokaktan toplanmaz; eğitilmiş,gözüne en hoş gelen “altın oranlar” olarak tescillenmiş. sertifikalı ve ehil insanlar arasından seçilir ve bunun üs-O Osmanlı sanatı ki, en büyük güzelliğin sadelikte oldu- tüne bir de kurumda eğitilir.ğunun şuuruna varmış, dünya harikası çinilerinde frapanrenkler kullanmamış. Mesela o zarif Osmanlı zevkinde Servis sektörlerinde patronlar birinci nesil acemibırakın altın yaldızlı rokoko iğrençliklerini, cart kırmı- sermayedarlar gibi sendikadan korkmaz, tam tersine,zı bile bulamayız, adına “Sinan kırmızısı” da denen mat sendikanın işçi için de kendisi için de bir huzur ve ka-mercan kırmızısı buluruz. lite teminatı olduğunu bilir. Bu sebeple, AB’de ve hatta sendikalaşmanın nispeten az olduğu ABD’de, servis sek- İşte o büyük ufuklardan bize gelen bir Hanlar ve Ker- törlerinde sendikalaşma ve toplu sözleşme oranı diğervansaraylar mimarisi, asırlar boyu bilinen dünyaya otel sektörlerin çok üzerindedir.örneği olmuş. Daha sonra Batı’da türeyen ve bizimkilerin Sayı 3 | Mart 2016 19

Servis sektörlerinde olmazsa geçmiyor, hepsi yine o sahillere ve o tesislere koşuyor… olmaz şart olan \"yetişmiş insan kalitesi\" sadece patronlar için geçerli değil, Şimdi, uzun lafın kısası deyip bizim Balkanlıların çalışanlar için de geçerlidir. meşhur bir özdeyişiyle durumu özetleyelim: Turizmde ne kaa ekmek o kaa küfte. (Tabii burada ekmek görgü ve Bütün bunları dikkate almadan, sırf paramız diye eğitim, küfte de sonuç oluyor…)kendimizi mimarlar Şahı sanıp, zevksiz ve görgüsüz ka-balıkları tesis diye yutturmaya kalkarsak, oraya ancak Peki, şimdi ne olacak? Bu krizi yıkılmadan atlatabi-Rusya’nın ve bazı Avrupa ülkelerinin köylülerini getire- lecek miyiz?biliriz. Onlar da hem az para bırakırlar, hem de bir yerdeçatapat patlasa yandım Allah diye kaçıp bir daha gel- Evet, hiç şüphesiz sağ salim atlatacağız. Belki bu yılmezler… Ve neticede işte böyle nur topu gibi bir turizm değilse bile gelecek yıl güvenli sahillere çıkmış olacağız.krizimiz doğar… Ayrıca, bu krizin turizmde ciddi bir terbiyevi etki- Oysa Fransa’nın güney sahillerinde bizim grotesk te- si olacağını sanıyorum. Görgüsüz ve kaba “inşaatçı”lar,sislerimizin yarısı kadar yıldızı olmayan, ama görgülü ve kısa zamanda çok para kazanmaya alıştıkları için, bu kri-zevkli otellerde Amerika’nın ve Avrupa’nın en rafine, en zi kaçmak için bir vesile sayabilirler. Ve inşallah da öylekültürlü, en varlıklı insanları tatil yapıyor. Ve kişi başına yaparlar, tesislerini bu iş için yeterli donanımı olanlarabizdekinin belki on misli para bırakıyor. satarlar. Alanlar isterse yabancı olsun, bunda ağlanacak hiçbir şey yok. Sadece görgülü ve yeterli olsunlar, ihtiya- Üstelik en önemlisi, onların Devlet Başkanı höt dese cımız budur.bile hiç birisi aldırmıyor, alıştıkları destinasyondan vaz Turizmde tesis ve acente patronluğunda ancak bu şekilde “level atlarsak” ileriye daha umutlu ve emin bakabiliriz. Yoksa gelmiş geçmiş bütün hükumetler bir araya gelip kendisine turizmci diyen dostlarımıza teşvik yağdırsalar, yine bir arpa boyu mesafe alamayız, yine bir komşu ülkede bir kapı gıcırdasa “eyvah iptaller başladı” diye ağlaşırız.20

DOSYAAkademik TurizmEğitimi: Quo Vadimus?Boğaziçi Üniv. Turizm İşl. Böl. Turizm bir uygulama alanıdır ve Em. Öğr. Üyesi işletmeciler, pazarlamacılar, iktisatçılar, sosyologlar gibi Prof. Dr. Sevgin AKIŞ RONEY farklı disiplinlerden akademisyenlerin katkıları olmaksızın gelişemez.Üniversitelerimizde verilen İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekoku- Somut bir örnek olarak Adnan turizm eğitimi hakkında bir lu, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Menderes Üniversitesi’ni ele alalım. yazı yazmam istendiğinde, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Bu üniversitenin Kuşadası’nda biröncelikle somut verilere ulaşmak gibi. Sağlık Hizmetleri Meslek Yük- Turizm Fakültesi var. Fakülteye bağlıiçin YÖK istatistiklerine bakmak is- sekokulu bünyesinde verilen sağ- da 4 bölüm: Seyahat İşletmeciliği, Ko-tedim. Bilgisayarımın başında uzun lık turizmi işletmeciliği programı naklama İşletmeciliği, Yiyecek-İçeceksaatler geçirmeme, değişik başlık- da var. Ayrıca YÖK’ün listesindeki 8 İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği.lar altındaki tablolarda verilen ra- tane “vakıf meslek yüksekokulu”nun Fakültenin dekanı yok. Üniversiteninkamları birleştirmek için çok uğraş- 4’ünde turizm eğitimi veriliyor. Kimi rektörü vekalet ediyor (ama uzmanlıkmama rağmen istediğim gibi derli üniversitelerde ise turizm eğitimi fa- alanı turizm değil). Fakültede dekantoplu bir bilgiye ulaşmam mümkün külte bünyesinde yapılandırılmış. Ve- vekilinin dışında profesör ünvanınaolmadı. Elde ettiğim kimi rakamları rilerin sağlıksızlığı nedeniyle sayılar sahip bir kişi var. Geri kalan kadro 6ve sonuçları şöyle özetleyebilirim: tam olarak doğru olmayabilir ama, doçent, 13 yardımcı doçent, 4 araş-YÖK verilerine göre ülkemizde 110 31 üniversitenin Turizm Fakültesi, 8 tırma görevlisi, 5 öğretim görevlisi,“devlet üniversitesi”nden 78’inde, üniversitenin İşletme Fakültesi için- 6 okutman ve 1 uzmandan oluşuyor.76 “vakıf ünivesitesi”nden 22’sinde de turizm bölümleri var. Aynı üniver- Üniversitenin Söke’deki merkez yer-turizm eğitimi veriliyor. Başka bir sitenin hem turizm hem de işletme leşkesinde ise İşletme Fakültesi’neifadeyle, toplam 186 adet devlet ve fakültelerinde ayrı ayrı turizm eği- bağlı bir Turizm İşletmeciliği Bölümüvakıf üniversitesinin 100’ünde tu- timi verilmesi de söz konusu. İktisat var. Web sayfasından ne kadrosu nerizm eğitimi almak mümkün. Turizm Fakültesi’ne bağlı bir turizm de programı hakkında bilgiye ulaşa-eğitimi verilen “birimler”in çoğun- işletmeciliği bölümü var. Bunun ya- madım. Üniversite’nin ayrıca Davut-luğunu yüksekokul (YO) ve meslek nında İktisadi ve İdari Bilimler Fa- lar, Didim, Karacasu (Memnune İnci)yüksekokulu(MYO) içindeki bölüm kültesi, Uygulamalı Bilimler Fakültesi ve Söke’de 4 MYO’su var. Hepsindeve programlar oluşturuyor. Ama bu gibi fakültelerin içinde de turizm eği- de bir adet “Turizm ve Otel İşletme-okulların farklı isimleri var: Turizm timi veren bir iki üniversite mevcut. Sayı 3 | Mart 2016 21

ciliği” programı mevcut. Karacasu’da öğretim görevlisinden oluşuyor. (Bö- da amaç konaklama, yiyecek-içecekayrıca “Turizm ve Seyahat İşletmeci- lümlerin ayrıntılı bilgisine göreyse ve seyahat işletmeciliği ile turizmliği” programı da var. Turizm kadro- yukardaki sırayla ilk bölümde 1 do- rehberliği alanlarında sektöre dahaları hakkında net bir bilgiye ulaşmak çent ile 1 yardımcı doçent, ikincisin- donanımlı elemanlar sağlamak.Bumümkün olmasa da, eğitimin ağırlıklı de 2 profesör görev yapıyor.) nedenle mesleki derslere ağırlık veri-olarak araştırma ve öğretim görevli- liyor.Üst kademe turizm personeli ye-leri tarafından yürütüldüğü anlaşılı- Örnekleri çoğaltmak mümkün. tiştirmeye yönelik lisans düzeyindekiyor. Ama önemli olan ortaya çıkan bü- turizm işletmeciliği bölümlerinde ise yük resim:Turizm eğitiminin üniver- ağırlık temel işletmecilik derslerinde. Bir başka örnek olarak Dokuz Ey- sitelerdeki yapılandırması tam bir (Verilen eğitimin yeterli olup olmadı-lül Üniversitesi’ne bakalım.İşletme karmaşa.Aslında popülist bir poli- ğı, sektörün beklentilerini ne ölçüdeFakültesi’nin altında bir Turizm İş- tikayla üniversitelerin sayısının hız- karşıladığı, üniversite- sektör işbir-letmeciliği Bölümü var. Web sayfasın- la artttığı, ama eğitimin kalitesinin liğinin daha verimli olabilmesi içindaki bilgilere göre 1 profesör, 1 do- pek de umursanmadığı ülkemizde neler yapılması gerektiği gibi konularçent, 1 yardımcı doçent, 7 araştırma bu durum hiç şaşırtıcı değil.Yine de başka bir yazının konusu.) Ancak gö-görevlisi ve 1 öğretim görevlisinden niye bir üniversitesinin iki ayrı fakül- rünen o ki, sayıları hızla artan üniver-oluşan bir akademik kadrosu var. Bu tesinde aynı bölümün bulunduğunu sitelerdeki turizm programları açılışüniversitenin ayrıca Foça’da (Reha anlamadığımı itiraf etmem gerek! amaçlarıyla tam olarak örtüşmeyenMidilli) 2014-2015 akademik yılında bir yöne doğru kaymakta. Turizmeğitime başlanmış olan bir Turizm Benim bu yazıda asıl dikkat çek- işletmeciliği mezunları, aynı alandaFakültesi var. Bölümleri şöyle: Gas- mek istediğim nokta, bu karmaşa doktora yaparak mezun olduklarıtronomi ve Mutfak Sanatları, Turizm içinde turizm işletmeciliği eğitiminin yüksekokul ve fakültelerde akademikİşletmeciliği ve ayrıca Turizm İşlet- asli amacının giderek unutulması. görevlere gelmeye başlayınca, turiz-meciliği ve Otelcilik. Web sayfasın- Turizm eğitimi -niteliği gereği- ku- min bir “bilim” olduğunu kanıtlamakdaki bilgiye göre toplam akademik ramsal olduğu kadar uygulamaya da gayretkeşliği içinde, kongrelere katı-kadro 2 profesör, 2 doçent, 5 yardım- dönük bir eğitim olmak zorunda.İki lıp bildiri sunmak, yayın yapmak cı doçent, 3 araştırma görevlisi ve 1 yıllık ön lisans eğitimi veren yükse- kokul ve meslek yüksekokulların-22

suretiyle “akademik kimlik” edinmek daha önemli olma- ladım.Giderek kalınlaşan bildiri kitaplarında yayınlananya başladı. niteliksiz bir makalenin akademik yükseltmede yazarına puan kazandırmanın dışında bir faydası var mı? Benzer Turizmin bir bilim olduğu görüşüne katılmam müm- şekilde, piyasada turizm alanında yazılmış birbirininkün değil. Turizm bir uygulama alanıdır ve işletmeciler, benzeri ders kitaplarını incelediğimde çoğunun nedenpazarlamacılar, iktisatçılar, sosyologlar gibi farklı disip- yazıldığını anlamakta güçlük çekiyorum. Örneğin, henüzlinlerden akademisyenlerin katkıları olmaksızın gelişe- kariyerinin başında olan bir araştırma görevlisi hangimez. Ancak bu demek değil ki turizmin üniversitelerde bilgi birikimini aktarmak için kitap yazmak ihtiyacınıaraştırma konusu edilerek akademik bir düzeyde tartı- duyar? Ya da bir profesör aynı ders kitabının yeni baskı-şılmasına karşıyım. Eleştirdiğim nokta “bilimsel araş- larında neden güncelleme yapmaktan kaçınır? Daha datırma” adına yapılan çalışmaların /yayınların çoğunun önemlisi, neden atıf verme konusunda özensiz davranır?yetersiz / anlamsız olması. Çünkü turizm alanındaki aka-demisyenlerin maalesef çoğu bilimsel araştırmanın ne Turizm akademisyenleri olarak birincil görevimizinolduğunu bilmiyor. Araştırma yöntemleri denince akla öğrencilerimizi öncelikle sektörün ihtiyaçlarını karşıla-gelen pozitivist paradigma. Oysa -çok basit olarak- bilim- yacak ve sorunlarına çözüm üretecek donanımda; amasel araştırmayı sistemli bir bilgi edinme yöntemi olarak aynı zamanda sektörü yönlendirecek kapasitede yetiş-tanımlarsak, bilimsel araştırmalarda nasıl bir yol izlene- tirmemiz gerektiği olduğuna inanıyorum. Mezunlarımızceği konusunda farklı paradigmalar var. Pozitivizm bu turizmi sadece bir sektör olarak değil, içinde bulunduğuparadigmalardan sadece bir tanesi ve sosyal bilimlerin sosyal, ekolojik ve politik sistemin bütünü içinde analizyapısına uygun olup olmadığı tartışmalı bir konu.Aslında edebilmeli. Bu misyonu gerçekleştirebilmemiz içinsedaha da vahim olan pek çok turizm akademisyenin pozi- önce biz öğretim üyelerinin “akademik kimlik”lerimizitivist metolojiye bile hakim olmaması. hak etmemiz gerek. Eksiklerimizi gidermeden, yanılgıla- rımızı görmeden, eleştirilere kulağımızı kapatarak, “bil- Katıldığım pek çok kongrede ne için araştırma yaptı- diğimizi okumaya” ve okutmaya devam ederek, nereyeğını, elde edilen bulguların, varılan sonuçların kime, na- gidiyoruz?sıl yarayacağını düşünmeden, “çok önemli bir araştırma”yaptığına inanan çok sayıda turizm akademisyenine rast- TARAMED AMBALAJwww.taramedambalaj.com.trHabibler Mahallesi Elmalılı Hamdi Yazır Caddesi No: 52C/16 Kepez / ANTALYATel: 0242 311 81 87 | Faks: 0242 311 81 89 | E-mail: [email protected]

DOSYABarış ve Turizmİstanbul Üniversitesi Turizm, insanların yaşadığı Turizm İşletmeciliği Bölümü sorunları ve sıkıntıları bir tarafa Prof. Dr Füsun İSTANBULLU DİNÇER bırakarak, huzurlu, dinlendirici ve mutlu bir tatil geçirmesi için gelişen bir olgudur.Turizm Geliştirme Platformu oturum süresince, katılımcılar genel savaş, hemen her dönem yaşanan tarafından düzenlenen ve tu- olarak turizm meslek yasasının öne- sorunlara bağlı olarak insanları, ülke- rizm alanında birçok katılım- mi üzerinde görüş belirtmişlerdir. leri ve bölgeleri barış arayışına sevkcının bir araya geldiği “turizmin gele- Bu meslek yasası ile ilgili olarak Tİ- etmiştir. Maalesef gerek ülkeler ara-ceği” başlıklı çalıştayın gayet başarılı YADER (Turistik İşletme Yöneticileri, sında, gerekse de ülke içinde isten-ve faydalı geçtiğini belirtmek isterim. Personeli ve Avrupa Birliği Turizm meyen hadiseler yaşanmaktadır. BuOrganizasyon boyunca, birçok turizm Personeli ile İlişkiler Derneği) ta- gibi sorunların giderilerek, ortamınuzmanı tarafından Türkiye turizmi- rafından daha ciddi adımlar atıldığı huzura kavuşturulması zorunludur.nin mevcut yapısı ve turizmin gelece- dile getirilmiştir. TİYADER ve benze- Çok fazla geriye gitmeden, mevcutği ilgili sunumlar gerçekleştirilmiştir. ri birliklerin kısa süre içinde başarılı duruma baktığımızda dünyada şu anAyrıca çalıştay kapsamında paralel sonuçlar elde edeceği kanısındayım, birçok savaşın yaşandığını görmekoturumlar şeklinde düzenlenen grup çünkü turizmin öznesi insandır. Dün- mümkündür. Özellikle ülkemizin bu-çalışmalarında, farklı konu başlıkları yada turizmin geldiği nokta itibarıy- lunduğu coğrafyada uzun dönemliçerçevesinde tartışmalar yapılarak, la, bu gibi faaliyetlerin gelecekte daha sorunlara bağlı olarak, birçok savaşınturizmin geleceği ele alınmıştır. Mo- da üzerinde durulacaktır. Bundan da devam ettiğini görmekteyiz. Bu gibideratör olarak bulunduğum “turiz- öte üzerinde daha fazla düşünülmesi savaşlar, yaşanan ülke insanına katkı-min geleceğinde paydaşların rolü” gereken konu ise barış ve turizmdir, sı olmadığı gibi, diğer bölge insanla-başlıklı oturumda; akademisyenler, çünkü insanoğlunun geleceği barış ve rını da etkilemektedir. Savaşlara bağlısektör temsilcileri, sivil toplum ku- huzurun gerçekleşmesine bağlıdır. olarak barış ortamının bozulduğu dö-ruluşları, sendika temsilcileri, reh- nemler, insanların özgür bir şekildeberler bu konu hakkında fikirlerini Barış, bireylerin ve toplumların yaşamasına engel teşkil etmektedir.ifade etmişlerdir. Oturum süresince bir arada yaşayabilme sanatıdır. Barış Dolayısıyla bütün ülkelerin savaşınen çok üzerinde durulan konu ise, bütün insanların ve ülkelerin ihtiyaç önüne geçmek için ortak barış politi-turizm mesleğinin nasıl daha itibar- duyduğu bir olgudur. İnsanlık tarihi kaları üretmesi gerekmektedir.lı ve cazip hale getirileceğiydi. Bu kadar uzun bir geçmişe sahip olan24

Turizm, insanların yaşadığı sorunları ve sıkıntıları bir • Uluslararası fuarlarda çok paydaşlı katılımın sağlana-tarafa bırakarak, huzurlu, dinlendirici ve mutlu bir tatil rak ülke imajının geliştirilmesi,geçirmesi için gelişen bir olgudur. Turizm, 1950’li lerdensonra hızla gelişme kaydederek bugün milyarlarca insa- • Türkiye pazarına yönelik ucuz destinasyon anlayışı-nın katıldığı bir endüstri haline gelmiştir. Turizmin ge- nın giderilmesi,lişmesi ve insanların seyahat etmesi ancak barış ortamı-na bağlıdır. Kendini güvende hisseden bireylerin turizm • Turizmde istihdam edilen personelin, turizm ala-hareketine katıldığı göz önüne alınırsa, barış ortamının nından mezun olma kriterlerinin gözden geçirilmesiolmadığı coğrafyalara seyahat gerçekleşmesi mümkün (lise, önlisans, lisans ve lisansüstü mezunu),değildir. Ülkemizin bulunduğu coğrafyada gelişen olay-lar, bireylerin turizm planlarının başka bölgelere kayma- • Turizmin ekonomik ve sosyal katkılarının toplumunsına neden olmaktadır. İnsanoğlunun ve ülkelerin temel tüm katmanlarına yayılması,görevlerinden biri de barış ortamı sağlayarak, sosyal veanayasal bir hak olarak kabul edilen kişilerin seyahat/ • Turizm ile ilgili hukuki altyapının yeniden yapılan-turizm ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Bu şekilde barış dırılması ve dolayısıyla özellikle meslek yasalarınınortamının turizme, turizmin de barış ortamına katkı sağ- hızla hayata geçirilmesi,layacağı kuşkusuzdur. Türkiye Turizminde gelişmeninve ilerlenmenin sağlanması için aşağıda belirtilen konu- • Turizmde çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve iş hu-ların kısa süre içerisinde ele alınarak çözülmesi gerek- kuku maddelerinin uygulanması,mektedir: • Üniversiteler, özel sektör ve diğer paydaşlar arasında• Ortadoğu yaşanan savaşlar nedeniyle, Türkiye’ye kar- koordinasyon ve işbirliğinin sağlanması, şı algılanan güvenlik riskinin azaltılması için çabala- rın sarf edilmesi, • Turizm 2023 stratejine uygun turizm politikalarının uygulanması.• Turizm pazarlarında yaşanan talep sorunlarının, bü- tün paydaşların katılımı ile yeniden yönetilmesi, Prof. Dr Füsun İSTANBULLU DİNÇER• Gerçekçi bir planlama ile turizmin bütün bölgelere İstanbul Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Bölümü yayılarak, mevsimsel dalgalanmanın azaltılması, Arş.Gör.Fazıl KAYA İstanbul Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Bölümü Sayı 3 | Mart 2016 25

DOSYATürkiye TurizmininDünü ve BugünüAkdeniz Üniv. Turizm Fak. Türkiye turizmi bugün nitelikli Em. Öğr. Üyesi yatak arzıyla, turist girişlerindeki sayılarıyla Dünya turizminde Prof. Dr. Ahmet Aktaş altıncı sıraya, turizm gelirleriyle onuncu sıraya oturmuştur. Aslında konu başlığı altında nen şu sözle konuya girmek istiyo- lik öğretimi ve Alman öğretmenlerin durumu ele almak ve geçmiş- rum. Yunanistanın Rodos adasında bulunduğudur. Milli Eğitim Bakanlığı ten bugüne gelmek birkaç nitelikli 60 bin yataktan söz edilirken mevcut otelcilik okullarının(lise)sayfaya sıkıştırılması olanaksız bir ülkemizde bu sayının daha düşük meslek dersleri öğretmen ihtiyacı-durum arz etmektedir. Ancak, yi- olduğu dönemden ya da yıllardan nı karşılamak için öğretmenleri Al-nede turizm sektörü ve özellikle de bugün nitelikli belediye belgeli ve manya’ya göndermiş ve onların ye-turizm eğitimine yıllarını vermiş bir bakanlık belgeli yatak arzımızın bir tişmelerini sağlamıştır. O dönemdekikişi olarak bazı noktalardan durumu buçuk milyonlara ulaştığını biliyoruz. öğretmenler gelecek kuşakları yetiş-toparlamaya bir bakıma özetlemeye tirmeye başlamışlardır.çalışacağım. Ülkemiz özellikle 1980 li yıllardan sonra rahmetli Cumhurbaşkanımız Sene 1963 turizm sektörünün 1960 yıllara baktığımızda ülke- Turgut Özal dönemiyle birlikte ciddi yasal bir zemine oturması, sektörümizde turizm olgusunun konaklama bir atağa kalkmıştır. Ucuz kredi, sahil oluşturan tüm alt sektörlerin kon-işletmeleri ve işletmeciliği, seyahat bandındaki devlet arazilerinin yatı- trolu ve koordinasyonunu sağlamak,işletmeleri ve işletmeciliği, ulaştırma rımcılara tahsis edilmesi, ithal mal- turizm politikaları oluşturmak veişletmeleri ve işletmeciliği, turizm larda sıfır gümrük muafiyeti, yabancı uygulamaya koymak adına Turizmeğitim ve öğretimi, halkın turizm bi- nitelikli otel personeli istihdamında- Bakanlığı kurulmuştur. Bakanlıklinci ve turizme yaklaşımı, turizmle ki kolaylıklar, halkın bilinçlendirilme- merkez ve taşra teşkilatı şeklindedoğrudan ve dolaylı olarak ilgili olan si çalışmalarını bu anlamda sıralaya- örgütlenmiştir. Zaman zaman Kültürkamu kurumlarının anlayış ve yakla- biliriz. Bakanlığı ile birleştirilmiş ve ayrışımı temel konularından bahsetmek tutulmuştur. Bugün için Kültür vegerekir. 1960 lı yıllarda ülkemizde nitelik- Turizm Bakanlığı olarak faaliyetine le turizm elemanı yetiştiren yalnızda devam etmektedir. Bu derece makro konuları tabii üç şehrimizdeki otelcilik okulların-ki detaylandırmak zordur. Herşeye dan bahsedebiliriz. Bu okulların müf- 1963 lü yıllarda ülkemizde turizmrağmen o yıllarda ülkemizde söyle- redat programlarında Alman otelci- adına üniversite düzeyinde herhangi26

bir yükseköğretim kurumu yoktu. Milli Eğitim Bakan- temsilcileri, M.E.B. Ticaret ve Turizm Öğretim Genel Mü-lığının davet ettiği Amerikalı danışman Prof. Lanza yet- dürlüğü, Mesleki Yeterlilik Kurumu ve 15 üniversitedenkililere dünyada üniversite düzeyinde turizm eğitim ve turizm akademisyenleri davet edilmiştir.öğretiminin varlığından bahsetmek suretiyle onları iknaedip bir program açılmasını sağlamıştır. Bu çalıştayda “mevcut turizm yükseköğretiminin so- runları” ve “Turizm fakültelerinde kurulması planlanan 1965 yılında M.E.B Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu bölümler” tartışmaya açılmıştır. Burada üzerinde du-bünyesine dört yıllık turizm işletmeciliği programı açıl- rulması gereken en önemli yenilik Bakanlar kurulu ka-ması öngörülmüş ve kabul edilmiştir. Bu yüksekokulun rarıyla 2.11.2009 tarihinde ülkemizde üç yeni Turizmadı Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu olarak fakültesi kurulması kararıdır. Bunlar, Nevşehir, Ankarayeniden düzenlenmiştir. Bu yüksekokulda ilk iki yıl tüm ve Kırklareli illerinde mevcut bulunan Ticaret ve Turizmöğrenciler ortak dersleri okumuşlar ve üçüncü yıldan Eğitim Fakülteleri öğrenci alımlarını durduracak ve on-itibaren “Turizm İşletmeciliği”, “Muhasebe – İşletme”, ların yerine Turizm Fakülteleri geçecektir.Büro İdaresi ve Sekreterlik” bölümlerine ayrılmışlardır.Şahsım bu okulun turizm işletmeciliği bölümü ilk öğren- İşte Türkiye’de fakülteleşme böylece başlamıştır. Bu-cisi ve ilk mezunuyum. günkü durum nedir, çalıştayda alınan bölüm kararları aynen uygulanmış mıdır yoksa yine ben en iyisini bilirim Daha sonraki yıllarda özellikle 1982 YÖK yasasıyla ve yaparım politikaları mı hakim olmuştur. Bunu okuyu-birlikte farklı farklı üniversitelerde turizmle ilgili ola- culara ve yöneticilere bırakıyorum.rak iki yıllık meslek yüksek okulları, dört yıllık turizmişletmeciliği ve otelcilik yüksek okulları açılmaya başla- Türkiye turizmi bugün nitelikli yatak arzıyla, turistmıştır. girişlerindeki sayılarıyla Dünya turizminde altıncı sıra- ya, turizm gelirleriyle onuncu sıraya oturmuştur. Tu- 1982 yılından 2009 yılına kadar Türkiye’de turizm rizm sektörünün istihdama katkısı, dış ödemeler den-eğitimi hep irdelenmiş, sorunları her tür ortamda ele gesine olan katkısı, ihracattaki payı ile vazgeçilmeyenalınmış, Turizm şuralarında kararlar alınmış olmasına sektör konumundadır.rağmen bazı beklentiler karşılanmamış ve hep bekletil-miştir. Türkiye’nin stratejik konumu ve onun yarattığı sıkın- tılara rağmen özel sektör dinamiklerinin destekleriyle 2009 yılı 24-25 Aralık tarihlerinde Nevşehir’de Tu- gelişmeye devam edecektir. Tabii ki sorunlar hem makrorizm Eğitimi Çalıştayı gerçekleştirilmiştir. O çalıştaya hem de mikro düzeyde vardır ancak sorunları minimumözellikli paydaşlar olan YÖK, Kültür ve Turizm Bakanlığı düzeye çekmek hem kamunun hem de özel sektörünAraştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, Turizm sektör birlikte hareket etmesiyle aşılacaktır. Sayı 3 | Mart 2016 27

DOSYATurist kızlar,Türk erkeleriniartık sevemiyor…Profesyonel Otel Yöneticileri Turizmi düzeltmek için tekrar Derneği Başkanı (POYD) Amerika'yı keşfetmek gerekmiyor. Ali Kızıldağ Amerika ayağımızın dibinde güzelliklerini bize zaten sunuyor.Ne güzel, gazetelerin magazin bile bu okullara giremiyordu. Hizmet Birkaç yılda öğrendiğimizi sandık, sayfalarında manken gibi tu- sektörüydü Turizm.Formül ezberler milli sıfatını kazanmıştı. Hemen otel rist kızların bikinili fotoğra- gibi reçete ezberleyen barmenler, yapılabilecek devlet arazileri hükü-fının yanında yazan ‘’ turist kızları keşif yapan dalgıçlar gibi dünya mut- mete yakın iş adamlarına birer birerTürklere bayılıyor, Olga havuzda fe- faklarının derinliklerine dalan şefler, dağıtılmaya başlandı. Oteli sadecerahladı’’ gibi haberleri görmeye alış- matematikçiler gibi misafir problemi filmlerden görmüş veya kaza eserimıştık. çözen yöneticiler, her sahneye çıkı- yurt dışı çıkışında kalmış, otelciliğin şında gülümseyen resepsiyonistler ne olduğunu idrak etmeyen, makina- Aslında otuz yıl önce bu işe iyi istiyorduk. Mülakata girmeniz ve tu- larla ağır işçilerle çalışan patronlardıniyetle başlamıştık. Deniz kum ve gü- rizmde temsil kabiliyetiniz olduğu- bunlar. Hepsi akıllı sanayicilerdi, neneş açık büfeydi avantajlıydık. Sahil nu kanıtlamanız gerekiyordu.Kendi vardı turizmde para kazanamaya-kesimlerimizde yabancı otel zincirle- çapında havalı ve butik bir sektör ol- cak. Her biri otellerini fabrikalarıri birer birer yatırım yapmaya ortak muştu turizm. gibi çalıştıracak, ustabaşıları gerisiniolmaya başlamışlardı. Bölge halkı da halledecekti. Tanıdığı bildiği Mehmetsevmişti, dükkânına yabancılar geli- Kendi dinamiklerini, değerlerini efendiye emanet etmek varken ne ge-yor pazarlık yapmadan meyve ve el yaratıyordu.Birçok kriz görmesine rek vardı okulunu okumuş yönetici-işi eşyalar alıyorlardı. İmreniyorduk rağmen devletten hiç yardım gör- lere, zaten yabancı müdürün dilindenyabancı otelcilere, hatta otelciliği öğ- meden ayakta kalmayı başarıyordu. de anlamıyordu. İnşaatçı Mehmet,reniyorduk. Otel ve turist sayısı art- Zaten yardım gerektirmiyordu çün- şantiyeci Hasan Ustalar da boş dur-maya başlamış eleman sayısı yetersiz kü rakamları çok da dikkat çekecek madı tabi, patrona mahcup olmama-kalıyordu. Sevmiştik otelciliği, sev- seviyede değildi.Ama büyümesi dur- ları gerekiyordu, hemen açtılar tele-miştik sıcak parayı. Potansiyeli gör- muyordu, büyümeliydi. Büyüdükçe fonu en yakın akrabalarına okul damüştük ve hemen büyük şehirlerde döviz girdisi ekonomistleri, istihdam neymiş dayıoğlu, amca torunu da buardı ardına otelcilik liseleri ve fakül- ihtiyacı ve vergi potansiyeli devleti işi yapardı.teler açmaya başladık. Çıtayı yüksek cezbetmeye başladı.tutmuştuk,her genç yeterli puanı alsa28

Bir Türkiye klasiği canlanıyordu yapılmadan bağlantısı kuvvetli her cilik çıtasının yükseltilmesini sağlı-tekrardan, Cumhuriyetin ilk yılların- patron istediği gibi kumarhane açı- yordu. Ateşleyici bir unsurdu fakatdan beri olduğu gibi sektörler ve ku- yordu. Sözde denetleniyordu, denet- bu unsur her zaman olduğu gibi anirumlar büyük ideallerle açılıyor ama leme memurları asgari ücretin biraz ve plansız şekilde kapanınca Türk tu-sonrasında Türkiye gerçeğine yenik üstünde maaşla çalışanlardı ve ta- rizmi kötü bir darbe aldı. Ve ardındadüşmeye başlıyordu. Yerli otomobil biatı ile denetlemenin var olduğuna Türkiye’nin elinde sadece güneş kumklişesi gibi turizmin başarısı sadece sadece inanılıyordu. Yasal boşluğu ve deniz kalmıştı.gelen turist sayısı ile bağdaştırıldı. bol denetleme mekanizması olma-Yıllarca kişi başı harcamalar, sözde yan sektör rüşvetlerin gölgesinde Bu süre içerisinde dünya turizmturizm kanaatleri ve ilgili bakanlık yürüyor, kontrolsüz bir canavar gibi konjonktürü gelişiyordu. Casinolarlatarafından göz ardı edildi gelen sayısı büyüyordu.Kontrolsüzlüğün verdi- darbe alan Turizm, Avrupalı turist-daha önemliydi kalabalık bereketti. ği rahatlıkla tekelleşmeler ve mafya lerden sonra Sovyetlerin dağılmasıSektör içten içe kokmaya başlamış, sektörü haline geldi. Hesaplaşmalar ile tatil kültürü oluşmaya başlayançiçeği burnunda turizmin okulların- başladı, pasta beklenenden büyüktü. Rusça konuşan ülkelerle tanışmayada okumuş gençlerin ve bu zamana Bir akşam televizyon haberlerinde başladı.kadar yükselmiş profesyonellerin bi- Antalyalı 32 yaşındaki Yaşar Avcı’nınrer birer zevkleri kırılıyor sektörden otel güvenlik kameraları ile kaydedil- Hiçbir krizde sesini fazla yüksel-ya kopuyor ya da yurt dışına çıkıyor- miş intihar görüntüsü Türkiye sarsıl- temeyen, otelciliği yan sektör olaraklardı. Sektör artık uzun saatler çalışa- dı. Bu konudan oy çıkarmak isteyen gören patronların yine şansı yavercak, mesai sorgulamayacak modern siyasi irade fırsatı değerlendirip bir gitmişti.Sıcak paranın tadına varanişçiler içindi, turizmin kendisi ikinci yıl içerisinde turizmcileri ve ekono- patronlar turizmden para kazanabi-plandaydı. mistleri dinlemeden kumarhaneleri leceklerini anladılar. Zaten otelciliği kapattı. Oysa kumarhaneler kaliteli sözde biliyor babadan oğula geçi- Bu arada kumarhanelerimiz ol- oyuncuları ülkeye getiriyor ve bek- riyorlardı. Fabrika mantığı sektörümuştu, birer birer açıldılar, plan lentisi yüksek bu oyuncuların otel- eline geçirmiş, çalışacak adam çoğal- mış, birisi gitse diğeri hazırda bekli- Sayı 3 | Mart 2016 29

yordu. Turizm şehirleri plansız göçe zarfında turizmci mezun edecek Amerika’yı tekrar keşfet-maruz kalıyor, Ne ücret verirlerse okullar ilgisizlikten dolayı kalifiye mek gerekmiyor. Amerikaçalışacak insanlarla dolup taşıyordu. eğitim veremez hale gelmişti. ayağımızın dibinde güzellik-Devlet sektörle ilgilenmiyor, sade- lerini zaten bize sunuyor….ce vergisini seviyordu, milli eğitim İfade etmiş olduğum gibi, turizmbakanlığı bile liselerinde otelcilik kendi dinamiklerini yaratmayı sevi- Peki, ne yapılmalıydı;bölümü unutmuş, üniversite yöne- yordu. Bu kadar olumsuzluğun içinde Öncelikle, doktor, hâkim ve öğret-timleri turizm fakültelerinde temel vizyon sahibi genel müdürler de ye- men fakülteleri gibi sektörün ihtiyacıolan yabancı dilde eğitimi gereksiz tişmişti. Okullardan umduğunu bula- belirlenmeli ve bu doğrultuda okul-görmeye başlamıştı. Şaşalı oteller ya- madıkları için çalışanların eğitimini larda kontenjan ayarlamaları yapıl-pılıyor ama içleri deyim yerinde ise de üstlendiler. Zar zor patronları ikna malıydı. Nasıl bir doktor diplomasısokaktan toplama ucuz personel ile edip kış aylarında otellerinde perso- olmadan çalışamıyorsa turizmde dedolduruluyordu. Bu arada turizm ra- neli eğitmeye çalıştılar ama yetme- sertifikalı kalifiye elemanların kazan-kamları yukarı çıkıyor ama bazı şey- di. Maalesef bir süre bu tip olumlu dırılması gerekiyordu.ler ters gidiyordu, birkaç ekonomist uygulamalar vizyonunu kaybetmeye Turizmin ateşleyicisi olan casino-ve turizmci rakamların yanlış yönde başladı. Artık eğitim vermektense lar ülke toplumundan ayrı tutularakyorumlandığını söylese de patronla- yeni açılan oteller ücret farkı oluştu- serbest bölgeler gibi statü kazandırı-rının ticaret – siyaset ilişkisi altında rup sözde pozisyon vererek, personel larak sadece yabancı pasaportlu tu-eziliyorlardı. transfer etmeye başladılar. İlk başta ristlerin girmesi sağlanmalıydı. Reka- meyvesini verse de daha sonra sek- bet kurumu oluşturulup denetiminin Birden misafir memnuniyeti diye törde bu tip otel değişimleri yaparak sadece devlet tarafından değil turizmbir şey çıktı, alışık olmadıkları bir içi boş hızlı yükselmiş yöneticiler ya- STK’ larının bulunması sağlanmalıy-şeydi. Tur operatörleri ağzından dü- rattılar. Sektör ne kaş yapmak istese dı.şürmemeye başlamıştı. Patronlar ve göz çıkarıyor, olumlu olduğunu dü- Otel, yıldız kategorisi beton yı-akraba müdürleri şaşırıyordu, hâlbu- şündükleri olumsuzluğunu birlikte ğınlarına göre değil, hizmet ve fiyatki onların oteli en büyüktü, havuzları getiriyordu. ve kalite kriterleri altında değerlen-kaydırak kaynıyordu. Tabi ki birkaç dirilmesi gerekmekteydi. Ekonomiksene bu durumu idrak edemediler. Düşe kalka kendi çapında ilerleye- kararlarda, sektör gerçekleri gözFiyatları düşüyordu, para kaybedi- rek büyüyen ve kayda değer bir sek- önünde bulundurulmalı ve istisnala-yorlardı. Onlara göre altlarında olan tör haline gelen turizm hala devlet ra açık bırakılması gerekirdi. En azın-oteller turistle dolmaya başlamıştı. desteğini tam alamıyordu. Artık des- dan asgari ücret artışında ertelemeBu oteller misafirlerine, beğenmiyor- tekten umudunu kesmiş gölge etme- sağlanmalı ve otellerin bu süre içindesa gelmesin demek varken şikâyet melerini istiyorlardı. Turizm tüketim adaptasyonu hesaplanmalıydı. Çokdinliyorlar anket yapıp, patron key- piramidinin altında bulunmakta. Tu- basit ama kendini devamlı güncelle-fine göre değil misafir arzusuna göre rist gönderen ülkelerde devalüasyon- yen kararların alınması gereken buotelde değişiklikler yapıyorlardı. Sek- ların var olması ve rakamlara hemen kırılgan sektörün tabi ki bakanlığınıntör yine kendi dinamiğini oluşturmuş yansıması sektörün ne kadar kırılgan dinamik ve sektör içinden gelmiş ba-iletişim kanallarının gelişmesi ile olduğunun göstergesiydi. Sektörün kanlar tarafından temsil edilmesi enyine kendi yarasına kendisi merhem genel vergilendirme ve ücretlendir- önemlisiydi. Her zaman geleceği veolmaya başlamıştı.Turistlerin istek- melere her zaman ayak uydurması ülke tanıtımı için önemi olan turizmileri belliydi, iletişimi nazik, dillerini beklendi. KDV oranları arttırıldı, ma- düzeltmek ve kurtarmak için tekrariyi konuşan ve işinde bilgili çalışan- liyetler yükselti ve hiçbir zaman sek- Amerika’yı keşfetmek gerekmiyor.ları istiyorlardı. Bu talepler Akraba tör dinlenilmedi. Siyaset kararları de- Amerika ayağımızın dibinde güzellik-Mehmet, Hasan veya şantiye kökenli vamı olarak yatırımcıları etkiliyor ve lerini zaten bize sunuyor…müdürlerin cevap veremeyecekle- istisna uygulamaları söz konusu bileri şeylerdi. Para kaybeden yatırımcı edilmiyordu. Ve son olarak tüm parti-artık akrabalarından vazgeçip dünya lerin seçim vaadi olan asgari ücretingerçekleri ile yüzleşmek zorundaydı, iktidarın uygulamaya geçirilmesi ileturizm talebeleri, önceden küçümse- bir darbe daha vuruluyordu. Zatendiği hor gördüğü, yaz dönemi ucuz turist alınan ülkelerle devamlı olarakişçi olmaktan ziyade daha önemli ge- krizler yaşanmakta seçim stratejilerireksinimdi. Fakat sektör bunu kavra- altında sektör ezilmeye mahkûm edi-makta çok geç kalmış bu süre liyordu.30

DOSYATurizmde Gıda GüvenliğiGıda Mühendisi / Kalite Müdürü Gıda Güvenliği Sisteminde otellerde Gökhan AKKOYUN verilen hizmetin kalitesi satın alma- dan başlamakta en son sunuma ka- dar devam etmektedir.Günümüz rekabet şartlarında, fark- gi bir deformasyon olup olmadığına, son ten insanın zehirlenmesine hatta ölümü- lı otel işletmelerinde aşağı yukarı kullanma tarihi geçip geçmediğine, ürün- ne sebebiyet verebilir. Bu da otelin geri aynı mönüler, benzer konseptler de herhangi bir kokma, şişme olup olma- dönülmesi güç bir yola girmesine sebepyapılabileceği dikkate alındığında, fark- dığı gibi kriterlere bakılarak tesise kabul olur. Tesis için hem iç, hem de dış turizmlılık yaratacak tek unsurun hizmette ve edilmelidir. Tesise kabul edildikten sonra açısından büyük bir handikap ve pres-kalitede sürekli iyileşme ve gelişme oldu- muhafaza edilen depoların fiziki şartları tij kaybına yol açacaktır. Ayrıca turizmğunu kabul etmek gerekmektedir. Turizm kontrol edilmeli ayrıca temizlik, sıcaklık sektörünün Türkiye’nin dünyaya açılansektörün temel sorunlarından en önemli- ve nem kontrolleri yapılmalı uygun de- yüzü olduğunu düşündüğümüzde yaşa-si personel eğitim kalitesinin düşüklüğü polama koşulları sağlandıktan sonra yine nabilecek herhangi bir zehirlenme vakasıve eğitim sürekliliğinin sağlanamaması- aynı şekilde uygun üretim ve hazırlık ala- sadece olayın meydana geldiği oteli değildır. Bununla birlikte kaliteli ve aynı stan- nı sağlanmalıdır. Bu alanların uygunluğu- o bölgedeki hatta o şehirdeki otellerindartta hammadde temin edilememesi, nun sağlandığından ve kullanılan malze- tamamını etkileyebilmektedir. Güvenilirpazarlama ile ilgili olarak haksız rekabet melerin uygun olduğundan emin olmak gıda tüketmek her insanın en doğal hak-koşulları, kalite/fiyat dengesi ve dene- için nem ölçer, termometre, yağ ölçer gibi kıdır. Gıda güvenliğinin bu denli önemlitimlerin yetersizliği kalite ve hizmette cihazlar kullanılmalı ve yılda en az 1 kere olduğu dikkate alındığında sorunlar or-sürekli iyileşmenin devam ettirilememesi kalibre edilmelidir. Hazırlanan ürünlerin taya çıkmadan önlem almak ve risklerönemli sorunlar arasında yer almaktadır. muhafaza edildiği soğuk odaların ve ser- ortaya çıkmadan belirleyip yok etmekKurulacak “Gıda Güvenliği ve Kalite Yöne- vis edildiği büfelerin de sıcaklıklarının gerekmektedir. Bununla ilgili olarak hemtim Sistemi/Sistemleri” sayesinde bu so- ürüne uygun olması, temizlik ve hijyen personelden kaynaklanan sorunlar hemrunların üstesinden gelmek mümkündür. kurallarına uygun olması gerekmektedir. de fiziki şartlardan kaynaklanan sorun- Kabulden sunuma kadar geçen bu süreç lar HACCP (Tehlike Analizi Kritik Kontrol Gıda Güvenliği Sisteminde otellerde takip edildiği gibi formlarla kayıt altına Noktaları) sistemi sayesinde sorunlarverilen hizmetin kalitesi satın almadan da alınarak izlenebilirlik sağlanmalıdır. ortaya çıkmadan önce önlem almaya da-başlamakta en son sunuma kadar devam Bu formlar gıda güvenliğinde yaşanacak yalıdır.etmektedir. Gıda güvenliği sisteminin bir problemde sıkıntının kaynağını bul-etkin şekilde işleyebilmesi için düzenli mamızda yardımcı olacaktır. Her yıl milyonlarca yerli ve yabancıolarak tedarikçi denetimleri yapılmalı misafiri ağırlayan turizm sektöründe yi-ve gelen gıdaların nerelerde üretildiği Mikroorganizmalar çıplak gözle görü- yecek içecek büyük öneme sahiptir. Bun-nerelerde depolandığı, hangi şartlarda lemeyen ancak mikroskop ile görülebilen dan dolayı gıdanın ilk tesise girdiği andantaşındığı görülmelidir. Bununla birlikte canlılardır. Kendileri için uygun ortamı en son servis edildiği ana kadar geçenmal kabulde ürünü almadan önce araç buldukları anda çoğalırlar ve yiyecekle- tüm süreçlerde gıda güvenliği kurallarınaiçi taşınma şartlarına, aracın temizliğine, re kolaylıkla bulaşarak sorun çıkartırlar. uyularak kontroller yapılmalı eksik görü-sıcaklığına birlikte taşınmasında sıkıntı Bundan dolayı yiyecek/içecek üretim len yerler düzeltilmelidir. İnsan unsuru-yaratabilecek başka gıda olup olmadığı- alanlarında yapılacak küçük bir hatanın nun ön planda olduğu sektörün geleceğina, alınacak ürünün ambalajında herhan- sonuçları çok büyük olabilir. Gıdayı tüke- açısından gıda güvenliği sektörün temel taşlarındandır. Sayı 3 | Mart 2016 31

DOSYATurizm SektöründeNitelikli PersonelSorunsalına ÇözümEskişehir Osmangazi Üniversitesi Misafir ilişkilerinde sağlıklı ve kaliteli Seyat İşletmeciliği ve Turizm hizmetin sağlanabilmesi için turizm Rehberliği Bölüm Başkanı sektöründe istihdam edilen işgücünün meslekî ve teknik eğitim düzeylerinin Doç.Dr. Rahman TEMİZKAN yüksek olmasını gerektirmektedir.Türkiye 2013 yılında ağırladığı turizm sektöründe istihdam edilen töre girmemesi ya da terk etmesi ve 37.8 milyon turistle, uluslararası işgücünün meslekî ve teknik eğitim sektörde faaliyet gösteren işletmeler turist varışlarında 6. sırada yer düzeylerinin yüksek olmasını gerek- tarafından eğitimsiz işgücünün turizmalmış olmasına rağmen, turizm gelirler- tirmektedir. Misafir memnuniyetinin sektöründe istihdam edilmesidir.inde ilk 10’a girememiştir. Türkiye sağlanması, sunulan hizmetin kal-turist varışları sıralamasında yıldan itesiyle doğru orantılıdır. Türkiye’de turizm sektöründeyıla artış gösterirken, turizm gelirleri çalışanların çok büyük bir kısmınınaçısından aynı gelişmeyi gösteremediği Aranan bilgi ve yetenekle don- (%90’ın üzerinde) turizm diplomasıgörülmektedir. anmış insan kaynağı turizm okulları sahibi olmadığı bilinmektedir. Nitelik- mezunlarının sektörde çalışmaları ile ler yönetmeliğinde belirtilen “turizm Türkiye’nin turizm sektörü sağlanabilir. Türkiye turizm sektörünün eğitimi almış personel” ibaresi diplo-açısından gerekli doğal, kültürel ve insan kaynağı ihtiyacını karşılamak mayı ve sertifikaları kapsadığındantarihi kaynaklara sahip olmasına üzere her düzeyde diploma veren tur- sertifikalar diplomaları pas geçmek-karşın, elde edilen dış turizm gelirinin izm eğitim kurumları kurmuş, eğiticiler tedir. Turizm öğrencilerinin, mezun-henüz hak ettiğinin çok altında olduğu yetiştirip atamıştır. ÖSYM, YÖK ve MEB ların ve çalışanların yani turizm eği-ve dünya turizm piyasasından hak et- istatistiklerinden derlenen Tablo 1’de timi almış kişilerin önemli bir bölümütiği payı alamadığı tartışılmaz bir ger- ilgili rakamlar görülmektedir. diploma haklarının korunmamasındançektir. dolayı, hak ettikleri maddi ve manevi Kısaca, sektörün her düzeyde ihtiyaç değeri sektörde bulamadıkları için sek- Niteliksiz işgücünün sunduğu kal- duyduğu insan kaynağını yetiştirmekte törden uzaklaşmaktadırlar. Bu durum,itesiz hizmet ve turistlere sergiledik- olan ve hacim olarak da sektörle birlikte turizm sektörüne kalifiye insan kaynağıleri hatalı tavırlar ve misafir ilişkiler- büyüyen bir turizm eğitimi vardır. Buna yetiştirmek için harcanan zamanın,inde yetersiz ve davranış yönünden rağmen kalifiye eleman bulamamak paranın ve emeğin, boşa gitmesi, hebabilinçlendirilmemiş iş gücünün gibi bir sıkıntının sektör tarafından dile edilmesi anlamına gelmektedir. Turizmvarlığı Türkiye’nin turizm gelirler- getirilmesi turizm eğitimi almış olan eğitimi almış nitelikli işgücünün sek-indeki düşüşün ve hak ettiği payı ala- diplomalıların sektörde tutulma oran- törde tutulabilmesi için turizm işlerinimamasının en önemli nedenlerinden larının çok düşük olmasıyla açıklanab- meslekler statüsüne kavuşturacak birolarak görülmektedir. ilir. Ancak asıl problem turizm eğitimi yasal düzenleme yapılmalıdır. almış ve almakta olan işgücünün yasal Misafir ilişkilerinde sağlıklı ve bir dayanağının olmaması sonucu sek- Artık Türkiye’de ve Türkiye gibikaliteli hizmetin sağlanabilmesi için32

Eğitim Türü Yııllar Okul / Üniversite Öğrenci Sayısı Mezun Sayısı Eğitici Sayısı SayısıTurizm Meslek 2011-2012 123 32.819 “-“ 3.003Lisesi 2012-2013 125 32.748 “-“ 2.884Turizm Ön lisans 2011-2012 “-“ 50152 8340 216Programları 87 56481 “-“ 263 2012-2013Turizm Lisans 2011-2012 43 30020 2862 489 2012-2013 45 39555 “-“ 561Turizm Lisansüs- 2011-2012 “-“ 986 135 “-“tü Programları 2012-2013 32 1264 “-“ “-“Toplam 2011-2012 113.977 2012-2013 130.048 Tablo: 2011-2013 Öğretim Yılları Arasında Turizm Eğitiminde Okul, Öğrenci, Eğitici ve Mezun Sayılarıturizm ülkelerinde turizm eğitimi sertifika programlarıyla yerel turizm konseylerine kaydedilmelidir ve her birine sicilyapılamayacak kadar ciddi bir sektör haline gelmiştir. Türki- numarası verilmelidir. Yerel konseyler meslek şubelerindenye’de her düzeyde diplomalı eğitim veren turizm eğitim kur- (seyahat işletmeleri, konaklama işletmeleri, yiyecek içecekumları yeterli sayıya ulaşmıştır. Türkiye Turizm Stratejisi işletmeleri, rekreasyon işletmeleri, turizm eğitimcileri ve2023 Eylem Planı 2007-2013 belgesinde belirtildiği gibi; turist rehberlerinin temsil edildiği) oluşur ve meslek erb-sektörü bütüncül bir bakış açısıyla düzenleyecek bir kon- abı kendi şubesine kaydolur. Her meslek şubesi meslekseyin kurulmasını ve turizm mesleklerinin diplomalılar odası gibi hareket eder ve yerel turizm konseyinde meslektarafından yapılmasını sağlayacak bir yasanın çıkartılması grubunu ve işletmeleri temsil eder. Tüm mevcut personel si-gerekmektedir. cil kaydına kavuştuktan sonra artık meslek erbabı olarak sa- dece turizm diplomasına sahip olanlar gelebilirler. Kültür ve Söz konusu yasa turizm mesleklerini diplomalara day- Turizm Bakanlığı ayrılmalı ve Turizm Bakanlığına artık tur-andırırken aynı zamanda Türkiye’de turizm sektörünün izm diplomalılar girebilmelidir. Türkiye’de turizm fakülteteşkilatlanmasını ortak akılla yerelden ulusala sektörün dekanlarının ve turizm yüksekokul müdürlerinin turizmkendi hakkında kararlar almasını sağlamalıdır. Mevcut mezunlarından atanması sağlanmalıdır.çalışanları mağdur etmemelidir. Tüm çalışanları kayıt altınaalmalıdır. Bundan sonra diplomalılardan başkasının sektöre TİYADER’in bu sorunların ve daha fazlasının çözümünegirişine engel olmalıdır. yönelik geliştirmiş olduğu kanun taslağı ve model yerel ve ulusal düzeyde etkili bir teşkilatlanmayı öngörmektedir. De- Bunu sağlamak üzere; Öncelikle mevcut çalışanlar tayları www.tiyader.org adresinden öğrenebilirsiniz.mezuniyetlerine bakılmaksızın müktesep hakları tanınmalı, Sayı 3 | Mart 2016 33

DOSYASektör ve AkademikCamia BirbirleriyleNe Kadar İlgiliPorfesyonel Otel Yöneticisi ve Turizm Misafir ilişkilerinde sağlıklı ve Doktora Öğrencisi kaliteli hizmetin sağlanabilmesi için turizm sektöründe istihdam Nurhak AKBUDAK edilen işgücünün meslekî ve teknik eğitim düzeylerinin yüksek olmasını gerektirmektedir.Turizm sektörü hızlı gelişen oranda artırmıştır Hizmet endüstrisi da bu ihtiyacı karşılamakta güçlük- sektörlerden biri olmasının olan turizmde temel öğe insandır. İn- ler yaşadığı yönündedir. Türkiye’de yanında, günlük yaşamın da sanın insana hizmeti söz konusudur. mevcut eğitim sisteminin iş yaşa-en çok ve en hızlı etkilediği sektör Hizmet nitelikli eleman ile gerçek- mının isteklerine yeterince duyarlıolarak karşımıza çıkmaktadır. Kitle leştirildiğinde kaliteli olmaktadır. olmaması, iş hayatının ihtiyaçlarınailetişim araçları ve internetin kulla- Nitelikli eleman ise mesleki eğitim beklenilen hızda ve çeşitlilikte ce-nımının artması, dünya üzerindeki ile yetiştirilir. Hizmet kalitesi, tu- vap verememesi, eğitimin etkinliğiniolumlu veya olumsuz gelişmelerin rizmde altyapı, tesis ve yatak sayısı azaltan en önemli unsurdur. Meslekkısa bir süre içerisinde, dünyanın di- kadar önemli unsurlardan biridir. eğitiminin işgücü piyasasının talep-ğer ucunda bilinmesini beraberinde Tüketici kimi zaman aldığı hizmeti, lerine uygun nitelik ve nicelikte işgü-getirmiştir. bu hizmeti satın aldığı kişilerle bü- cü yetiştirememesi ve eğitim sonucu tünleştirmektedir. Eğitimli insanlar- verilen belgelerin geçerliliklerinin 1980’li yıllardan itibaren turizm dan oluşan turizm sektörü, sürdürü- tatmin edici ölçülere dayanmaması,sektöründe ivme kazanan ülkemiz, lebilir turizme katkı sağlamaktadır. çözülmesi gereken sorunların ba-son onyılda dünya ülkeleri arasında Bu durum ise gelecek kuşakların tu- şında gelmektedir.daha fazla tanınan ve turistlerin ter- rizmden yararlanmasını sağlamaktacih ettiği destinasyonlardan biri ha- ve ülkenin uluslararası pazarda re- Son zamanlarda sıkça rastladığı-line gelmiştir. Tercih edilmesindeki kabet gücünü yükseltmektedir. mız sektör yöneticisi ve yatırımcıla-başlıca sebeplerden biri rakiplerine rın gündeme taşıdğı kalifiye elemangöre daha düşük fiyatlarla hizmet Turizm eğitiminin yapı ve sorun- sıkıntısı konusu.Gerçekten kalifiyeile sunumuna verdiği önemdir ve bu larından genel olarak söz edilirken eleman kime göre neye göre şekil-nedenle ülkemiz son yıllarda ortala- saptanan bulgulardan birisi; turizm lendirebiliriz.Seköre baktığımızdama otuz milyonun üzerinde turisti sektörüne uygun nitelikte ve sa- kalifiye eleman sıkıntısı oldukça bü-ağırlamaya başlayarak turizmin eko- yıda personel yetiştirilemediği, va- yük bir sorun olmakla beraber bunomi içerisindeki payını önemli bir rolan turizm eğitim kurumlarının sorunun ana kaynağının turizm eği-34

timi veren kurumlara özellikle üni- nağına ve çözümüne tam anlamıyla nemsel olmayacak şekilde alabildiğiveriste camiasına yüklendiği de bir henüz ulaşmış değiliz.Bu konuya bir ortamda çalışması ile ortaya ko-gerçek.Ancak madalyonun öteki yü- değinirken aslında karşıma sorunun nulan işin kalitesi asla tartışılamaz.züne de baktığımız da ise ülkemizde muhatabı olan iki büyük tarafıda Bu noktada işverenlere, özellikleyeterince turizm eğitimi veren fakül- almış oluyorum.Ancak benim ki de misafir yoğunluğunun düştüğü vete/yüksekokul/meslek yüksekokulu kahramanlık değil insanların dille işçi maliyetlerinin arttığı kış dönem-gibi kurumlarının sayısını fazla ol- getirmekte çekindileri bir konuya lerinde yapılacak vergi düzenlen-duğunu beyan ederler. açıklık getşrmekten başka birşey meleri ile istihdama teşvik edilmesi değildir,umarım kimseyi de gücen- sektörün işgücü kaybının önüne ge- YÖK kaynaklarına gör, top- çilmesinde büyük katkı sağlayacak-lam 186 adet devlet ve vakıf üni- dirmem tır.versitesinin 100’ünde turizmeğitimi almak mümkün. Turizm Türkiye turizmi bugün nitelikli Niteliksiz işgücünün sunduğueğitimi verilen “birimler”in çoğun- yatak arzıyla, turist girişlerindeki kalitesiz hizmet ve turistlere sergi-luğunu yüksekokul (YO) ve meslek sayılarıyla Dünya turizminde altın- ledikleri hatalı tavırlar ve misafiryüksekokulu(MYO) içindeki bölüm cı sıraya, turizm gelirleriyle onuncu ilişkilerinde yetersiz ve davranış yö-ve programlar oluşturuyor. sıraya oturmuştur. Turizm sektörü- nünden bilinçlendirilmemiş iş gücü- nün istihdama katkısı, dış ödemeler nün varlığı Türkiye’nin turizm gelir- Peki gel gelelim kuru fasulyenin dengesine olan katkısı, ihracattaki lerindeki düşüşün ve hak ettiği payıfaydalarına burda sorun kimde ve payı ile vazgeçilmeyen sektör konu- alamamasının en önemli nedenle-nedir? mundadır. rinden olarak görülmektedir. Sektör yönetici ve yatırımcıları Kalifiye iş gücünü yetiştirmek ve Misafir ilişkilerinde sağlıklı vemı yoksa akademik eğitim mi? Yıl- sektöre kazandırılarak, turizmde kaliteli hizmetin sağlanabilmesi içinlardır hep bu konu gündeme gelmiş hizmet anlamında dünya markası turizm sektöründe istihdam edilenhatta zaman zaman suçlayıcı ifade- haline gelmek isteniliyorsa hem eği- işgücünün meslekî ve teknik eğitimler karşılıklı kullanmı ama maalesef tim kurumlarına hem de bu alanda düzeylerinin yüksek olmasını gerek-bu sorun hep topu taç atmakla en faaliyet gösteren işletmelere büyük tirmektedir. Misafir memnuniyetininkolay yolla başvurulduğunu düşün- görev düşmektedir. Mesleği ile ilgi- sağlanması, sunulan hizmetin kalite-memek elde değil.Sorun ana kay- li yeterli donanıma sahip kişilerin siyle doğru orantılıdır. , tüm sosyal ve yasal haklarını dö- Sayı 3 | Mart 2016 35

DOSYABinayı Turizm İşletmesiYapan Unsur: PersonelBoğaziçi Ün. Turizm İşl. Böl. Turizm Turizm İşletmelerinde Personel Hukuku Öğr. Görevlisi Niteliğine İlişkin Düzenlemele- rin Değerlendirilmesi Avukat İlker ÜNSEVER ve Nitelikli Personel İstihdamı Konusunda Bir Öneri...Turizm, yaşamda son derece hil olmak üzere “turizm tesisi” ta- Turizm ve meslek ilişkisi “turizm geniş bir alanı ifade eder hale nımına girişmek, hele de bu tanımı eğitimi” almış kişilerin turizm sek- geldi, sözcük olarak ifade edil- mevzuata yerleştirmek, hatta hem törü içindeki rolleri, gelecekleri içindiğinde tek bir anlamı, tanımı yapıla- yatırım hem de işletme dönemini çok önemlidir. Bu konu ile ilgili çeşitlimaz büyüklüğe ulaştı. Turizm artık kapsayacak şekilde bir bütün olarak çalışmalar ortaya konulmaktadır. Bubir çok yönden ele alındığında yeni yapmak oldukça güçtür. çalışmalarda kanun değişiklikleri ilealanları ifade etmektedir: Turizm turizmin turizm eğitimi almış kişile-Endüstrisi /Turizm Sektörü, Turizm Turizm, gerek uluslararası niteli- rin yöneteceği kurul/konsey benzeriTicareti, Turizm Yatırımı, Turizm İş- ği, gerek bir yatırım alanı ve gerekse yapılar, turizm alanındaki personelinletmeciliği, Turizm Hareketi, Turizm bir işletmecilik faaliyeti olarak genel lisanslanması gibi çözümlerin öneril-Politikası, Turizm Stratejisi vb. İşte ticari faaliyetlerden farklıdır. mekte olduğunu görüyoruz.bu nedenledir ki “turizmci” olarakifade edilecek bir kavram da artık Turizme özgü teşvikler; kamu Bu gerçekçi olmayan önerilereanlam ifade etmemektedir. Hele ki alanlarının turizm yatırımı için tah- ilişkin eleştiri ve görüşlerimden ziya-“turizmci” kavramı ile bir mesleği ta- sisi, imar ayrıcalıkları, işletme ayrı- de aynı amaca; turizm faaliyetlerininnımlamak olanaksızdır. calıkları (yabancı personel, alkollü ehil, turizm eğitimi almış kişilerce ya- içki satış izni vb.) gibi unsurlar tu- pılması amacına yönelik kendi bakış Turizmin özellikle işletmecilik yö- rizm yatırımlarını başka ticari faa- açımı ortaya koymayı daha doğru bu-nünde işlev olarak meslek sahibi per- liyet alanlarından ayırt eder. Ancak luyorum. Yazımızda turizm ve mesleksonel konusu öne çıksa da “turizmci”, en önemlisi, turizmin servis/hizmet ilişkisine hukuki açıdan yaklaşarak“otelci” vb. tanımları yapmak zor ve sektöründe yer alan faaliyet olması bir sonuca varmaya çalışacağım. So-sıkıntılıdır. Turizmin “disiplinlerara- nedeniyle, ortaya çıkan, satılan, pa- nucunda mer’i mevzuatta “küçük” vesı/çok disiplinli” niteliği nedeniyle zarlanan ürünün “soyut” ve “hayali” “uygulanabilir” değişiklik ile nelerinbir meslek olarak tanımlanmasında niteliği turizmi başkaca mal ve hiz- değişebileceğini göstermek istiyo-ortaya çıkan sorunların aşılması da- met piyasalarından ayırır. rum.36

MESLEK KAVRAMI ve TURİZM durum da ancak meslek erbabının rumları yasaklıyor” sonucu ortaya çı- “gerçek kişi” olduğu hallerde karşı- kar. Mevzuatın niteleyerek bir durum Meslekler 19.10.2015 tarihli Res- mıza çıkar. ya da alanı “ayrıcalıklı” hale getirdiğimi Gazetede yayınlanıp yürürlüğe bir düzenleme genel olarak “emredi-giren “Ulusal Meslek Standartlarının Peki, bir ticari faaliyet, yani ücret ci” nitelikte olacaktır. Bir başka anla-ve Ulusal Yeterliliklerin Hazırlanma- yerine “kâr” unsurunun söz konusu tımla, uyulması zorunlu, uyulmama-sı Hakkında Yönetmelik” uyarınca iki olduğu bir alanda faaliyet gösterenle- sı halinde yaptırıma konu hususlarayrı başlıkta toplanabilir: 1- En az li- ri meslek sahibi olarak tanımlayabilir içermektedir. Mevzuatın “hastane”sans düzeyinde öğrenimi gerektiren miyiz? Bu hususa değinmeden önce olarak nitelediği yerler dışında hastave mesleğe giriş şartları kanunla dü- ticari faaliyetin gerçekleştiği yerlerle tedavi kurumu kurmak ve/veya işlet-zenlenmiş olan meslekler 2- Mesleki ilgili birkaç şey söylemek gerekir. mek, “okul” olarak nitelediği yerlerYeterlilik Kurumu(MYK) tarafından dışında eğitim ve sonucunda geçerlitanımı yapılmış ve standardı belir- Bir yeri; binayı, araziyi, alanı, diploma vermek mümkün değildir.lenmiş meslekler. Burada Türkiye’de bölgeyi nitelemek için nelere ihtiyaç Bu örnekleri “eczane”, “cami” gibiMYK tarafından tanımı yapılan mes- duyulur? Eğer niteleme eylemi bir ticari, sosyal, dini vb. değişik alan-leklerin 600 civarında olduğunu ve ifadeden ibaret olacaksa sadece sıfat- larda çoğaltmak mümkündür. Ancakgenel olarak “sanatkâr” tanımına ya- lar size yetecektir: Güzel, büyük, ra- ticari faaliyet gerçekleştiren yerlerkın alanları karşıladığını belirtip, bizi hat vb… Ancak eğer nitelemek ifadeyi açısından duruma bakmak ve ticariilgilendiren kısma geçelim. Meslek aşacak amaç ve sonuçlar içeriyorsa faaliyet ile faaliyeti düzenleyen kuralkavramı, bir işin ehil kişiler dışında- öncelikle bir referansa ihtiyaç duyu- ilişkisini incelemek daha aydınlatıcıkilerce ifa edilmesi toplum (kamu) lur: Standarda uygun, standart dışı olacaktır.açısından sıkıntı, sakınca, tehlike gibi… Nitelemek eylemi hukuki birdoğurduğu hallerde karşımıza çıkar. sonuç içeriyorsa ihtiyaç duyulacak Ticari faaliyetler mevzuatta ge-Bir işin meslek olarak tanımlanma- temel unsur mevzuattır: Kanun, Yö- nellikle bir faaliyet türü diğerindensı için 1- Zorunlu eğitim 2- Meslek netmelik vb… Mevzuat bir niteleme ayırt edilmeden ve ticari faaliyetörgütü 3- Zorunlu meslek örgütü içeriyorsa bu nitelemeye uygun gelen başlığı altında genel hükümlerle dü-üyeliği 4- Meslek kurallarının varlığı durumlara/unsurlara özel bir hak zenlenir: Tacir /Ticaret Odası, Esnaf/gerekir. Tabiblik, avukatlık, eczacılık, tanınıyor, hukuken tanınan bu hak Esnaf Odası vb. düzenlemeler bumimarlık gibi meslekler bu unsurları ile bir ayrıcalıklı alan/durum yara- doğrultudadır. Mevzuatın niteleye-taşırlar. Bu gibi mesleklerin bir diğer tılıyordur ki bu durumun mefhum-u rek bir alanı/faaliyeti özel olarak dü-özelliği meslek=ücret ilişkisidir ki bu muhalifi olarak “hukuk bu niteleme- zenlediği durumlar istisnai ve temel ye uygun bulunmayan alan ve du- Sayı 3 | 1 Mart 2016 37

ortak özellik olarak kamu düzenine olmakla birlikte faaliyet ve fiziki an- olan turist rehberliğini tanımlayanilişkindir. Kamuya açık/yönelik alan/ lamda işletme sıkı standart/kural- düzenlemedir. Ticari faaliyet olarakfaaliyetlerin hukuken düzenlenmesi lara bağlanır. Bu standart/kurallara ortaya çıkmayan, gerçek kişiye bağlıile bu alanda faaliyet gösterecek özel uygun faaliyetler, bu özellikleri taşı- turist rehberliği meslek olarak konu-teşebbüsler açısından ayrıcalık (ruh- mayan ve hatta taşıdığı kamu tarafın- muz dışındadır.sata tabi faaliyet, teşvik vb.) ve bu ay- dan belgelenmeyen başkalarına karşırıcalığın karşılığı olarak denetlenme “ayrıcalık” tanınır. Bir başka deyişle, Yukarıda açıklanmaya çalışıldığıyükümlülüğü doğar. bu alanlarda liberalizmin temeli olan üzere; hukukun emredici düzenleme- “bırakınız yapsınlar” kuralının tersi leri olmaksızın mesleki ticari işletme Bir ticari faaliyete ilişkin olarak işler. Kamu tarafından tanımlanmış kavramından söz etmek mümkünhukukun “niteleme yapması” daha faaliyeti gerçekleştirmek ile ilgili ta- olmayacaktır. Turizm işletmeleri ara-çok bu faaliyetin “mesleki” olma- nınan ayrıcalık/hak, denetim ve yap- sında seyahat acentaları 1618 s. Ka-sı halinde karşımıza çıkar: Eczane, tırımı da beraberinde getirir. Hukuk, nun uyarınca mesleki ticari işletme“eczacı” tarafından, hukuk bürosu devletin “ayrıcalık bahşettiği” alanda tanımına en yakın işletme türüdür.“avukat” tarafından kurulur ve faali- kamuya sunulacak hizmetleri “sıkı Kaldı ki 2007 değişikliği ile seyahatyet gösterir. Bu doğrudan kişiye bağlı şekilde” nitelemek ve denetlemek- acentası personel niteliği koşulların-“mesleki” faaliyetlerin yanı sıra “mes- le ilgili olarak çok önemli bir işlev da gerçekleşen yumuşama ve sorum-leki niteliği olan kişilerin bir araya taşır. Bu işlev detaylı, doğru kurgu- lu müdür ve enformasyon memurugelip oluşturdukları ticari işletmeler” lanmış, uluslararası düzenlemelere tanımındaki düşük standart karşısın-de ağırlıklı olarak onları bir araya aykırı olmayan mevzuat ile hayata da kesin olarak “seyahat acentalarıgetiren kişiler üzerinden nitelenir: geçer. Konunun daha iyi anlaşılması mesleki ticari işletmedir” saptama-Hastaneler doktorlara göre, borsa için örneklemekte yarar vardır: Se- sında bulunmak da mümkün olmaya-aracı kurumları brokerlara göre, yapı yahat acentası, Borsa Aracı Kurumu, caktır.denetim şirketleri mühendis ve mi- Tıbbî Laboratuar, Gıda Laboratuarımarlara göre, mali müşavirlik şirket- vb. Örneklenen yapılar esas olarak Türkiye’de turizmin bir sektörleri mali müşavirlere göre oluşur ve “kâr” amacıyla faaliyet gösterseler de olarak ortaya çıkmasını, turizm eko-tanımlanır. Bu gibi işlerde asli unsur mevzuatta yer alan nitelik ve sayıda nomisi olarak adlandırılabilecekmesleki faaliyeti gerçekleştiren kişi- personeli istihdam etmeden faaliyet- büyüklüğe ulaşılmasını sağlayan enler, yan unsur ise bu faaliyetin gerçek- lerini gerçekleştirebilmeleri müm- önemli Kanun olan 2634 s. Kanu-leştiği yer olarak mevzuatta tanımla- kün değildir: Seyahat Acentasında na dayalı yönetmeliklerin kanununnır ve nitelenir. Hastaneyi hastane “sorumlu müdür”, Laboratuarda Gıda kendisi kadar önemli işleve sahipyapan binasından önce içindeki dok- Mühendisi, Biokimya uzmanı vb. bazı yönetmelikleri turizm sektörütorlar, sonra ameliyathane ve odalar için belirleyici, yön verici nitelikte-vb.dir, dershaneyi dershane yapan TURİZM İŞLETMELERİ VE dir. Bunlar arasında konumuzla ilgiliöğretmen niteliğindeki personel ve PERSONEL olanları: Turizm Tesislerinin Belge-sınıfları, binası, uyguladığı müfredat- lendirilmesine ve Niteliklerine İlişkintır. Ancak bu faaliyetlerin temel özel- Turizm mevzuatının omurgası Yönetmelik, Deniz Turizmi Yönet-liği ticari yani kâr amaçlı olmalarıdır. Bakanlık yapı ve faaliyetlerini dü- meliği olarak sıralanır. Bu yönetme- zenleyen 4848 s. Kanunu dışarıda liklerin konumuzla ilgisi, turizm iş- Yeni bir tanım: bırakırsak sadece 2 (temel) Kanun- letmesi/turizm tesisi kavramlarının dan oluşmaktadır: 1972’den bu yana niteliklerinin belirlendiği düzenle- MESLEKİ TİCARİ İŞLETME 2007 büyük değişikliği ve sonrasında meler olmalarıdır. Bu yönetmelikler- bir küçük değişiklik ile bugüne gelen de turizm tesisleri, tesislerin sınıfları Ticari bir amaçla ve ticarete iliş- 1618 s. Seyahat Acentaları ve Seya- belirlenirken fiziki özellikler ayrıntı-kin mevzuata göre oluşturulup, ticari hat Acentaları Birliği Kanunu, 1982 ları ile yer almaktadır. Öyle ki yer dö-faaliyette bulunulsa da faaliyetin ger- den bu yana çok sayıda değişiklik ile şemesinden, masa-sandalyeye, ortakçekleştirilebilmesi için asgari sayıda bugüne gelen 2634 s. Turizmi Teşvik alanların büyüklüğünden odaların“mesleki niteliklere uygun personel/ Kanunu. Bir de bunların yanına ek- büyüklüğüne, kapasitesine, saç ku-sahip” zorunluluğunun bulundu- lenecek turizm mevzuat ailesinin en rutma makinesinden, minibarına ka-ğu işletme modeline “mesleki ticari genç üyesi 6326 s. Turist Rehberliği dar bir dolu husus son derece ayrın-işletme” demeyi uygun buluyoruz. Meslek Kanunu var ki turizm ve mes- tılı düzenlenmektedir. Aynı ayrıntılıMesleki ticari işletmelerde işletmeci/ lek ilişkisinde yegâne tanımlı meslek düzenlemeleri Deniz Turizmi Yönet-yatırımcı açısından temel amaç “kâr”38

meliği hükümlerinde Deniz Turizmi  Personelin Nitelikleri başlıklı 15.  Tatil Köylerinin niteliklerine iliş-Tesisleri ile ilgili olarak da görebiliriz. maddede işverene “hizmet stan- kin 21. maddenin ( d )bendinde dardını yükseltmek amacıyla eği- “Toplam personel sayısının en az Ancak, bu kadar detaylı düzen- tim için gerekli önlemleri almak” yüzde onbeşi oranında konusun-lemenin yer aldığı yönetmeliklerde yükümlülüğü öngörülmüş, da eğitim almış personel bulun-bir turizm işletmesinin sahip olması ması ve idarî personelin konu-gereken personel sayısı ve bu per-  17. Maddede 500 yatak kapasitesi sunda eğitimli veya en az beş yılsonelin niteliği konusunda ne gibi üzerindeki tesisler için “hemşire deneyim sahibi olması gereklidir.”koşullar yer almıştır? Bu sorunun ce- ve doktor zorunluluğu” getirilmiş, denilmiştir.vabı yazının hareket noktasını ve çö-zümün kaynağını anlatmaya yetecek  18. Maddede “Turizm tesislerinde  Özel tesislerle ilgili düzenleme-kadar açıktır. eğitimli personel ile hizmet veril- lerin yer aldığı 42. Madde “Özel mesine özen gösterilir” şeklinde tesislerde, deneyimli veya ko- TURİZM TESİSLERİNDE ZO- bir düzenlemeye gidilmiş, nusunda eğitimli, toplam yatak/RUNLU PERSONEL SAYISI VE kuver kapasitesinin en az yüzdeNİTELİKLİ PERSONEL KONU-  Otellerin niteliklerini içeren 19. yirmisine hizmet verebilecek sa-SUNDAKİ DÜZENLEMELER Maddede; 4 yıldızlı otellerle ilgili yıda personel ile nitelikli hizmet niteliklerin içinde “toplam perso- sunulması gerekir.”, Turizm tesislerini tanımla- nelin ez az yüzde onbeşinin konu-yan, sınıflayan düzenlemelerin yer al- sunda eğitim almış olması” (‘m’  Butik otellerle ilgili 43. madde-dığı yönetmelikte sadece 8 maddede bendi) hususuna yer verilmiş, de “… deneyimli veya konusunda“nitelikli personel” konusunda koşul eğitimli personel ile kişiye özelyer almaktadır. Ancak bu maddelerin  Aynı maddenin ( n ) bendinde hizmet verilen…” şeklinde düzen-hiçbirinde önlisans ve lisans düze- “İdarî personelin konusunda eği- lemeye yer verilmiştir.yinde “turizm eğitimi” almış personel timli veya en az beş yıl deneyimgerekliliği hükmü yer almamaktadır. sahibi olması” hükmü yer almış, Bunların dışında Sınıflandırma Komisyonu tarafından yapılacak pu- Yönetmelik madde 14’te güzellik  Dört yıldızlı tesislere getirilen anlama cetvelinde personel niteliği – estetik - masaj gibi konularda personelin yüzde onbeşinin eği- konusunda da puanlama yapılmakta verilecek hizmetler için “konu- timli olması koşulu 5 yıldızlı tesis- olup, buna ilişkin kriterler yönetme- sunda eğitim almış personel” bu- ler için “yüzde yirmibeş” e yüksel- likte yer almamaktadır. lundurmak gerekliliği yer almış, tilmiştir. Sayı 3 | Mart 2016 39

Deniz Turizmi Yönetmeliği’nin 19 Turizm, “alaylı” dönemini tamamlamış, “okullu” dö-ve 33. maddelerinde “işletme müdü- nemine geçmiştir. Kaliteyi binaların niteliği değil çalışanrü” ile ilgili düzenlemede bu kişinin personelin niteliği oluşturur. Turizm yatırımı bina projesiTürk Vatandaşı olması ve en az lise kadar insan kaynağı projesidir. Mevzuatın buna göre şe-mezunu olması yönünde bir zorun- killenmesi zamanı gelmiş de geçmiştir.luluk bulunmaktadır. Ayrıca 54. mad-dede personelin temiz giyimli olması Yatırımcı ve/veya işletmecileri tına alınır. Bu personele ilişkin görevhususu da düzenlenmiştir. zorlayacak her koşulun tepki görme- ve sorumluluklar ayrıca yönetmelikle si kaçınılmazdır. Özellikle turizmin düzenlenir.” Görüldüğü üzere; mevzuatımız ekonomik olarak zor dönemlerindeaçısından turizm tesisi denilince akla bu tepki daha da büyük olacaktır. Tu- Ayrıca bu düzenlemeye uygun ola-hemen hemen sadece fiziki koşullar rizm işletmelerinde nitelikli personel rak sınıflarına uygun ek düzenleme-gelmektedir. Personele ilişkin düzen- istihdamı konusunda kanun değişik- lerle istenilen sonuç elde edilecektir.lemeler soyut, yetersiz, niteliksizdir. liklerine gitmek gereksiz olduğu gibi, Bu düzenlemenin ileri aşamasında“Konusunda eğitim almış personel” bu konuda “Lisanslı Personel” ve bu Bakanlık tarafından “belgelendirile-gibi ifadelerle neyin kastedildiği, personelin örgütü gibi “konsey” vb. cek” (lisanslanacak) personelin kayıt“eğitim” ifadesi ile hangi düzey eği- bir yapının turizm ile ilgili yetkilendi- altına alınması, sicillerinin tutulması,timden söz edildiği anlaşılamamak- rilmesi Türkiye’de mevcut tüm ticari meslek örgütünün oluşturulması gel-tadır. Turizm eğitimi almış personel sistemlere aykırı olacağından hayale melidir. Böylece turizm tesisleriningerekliliğini geçtik, tesislerin “so- bile konu olamaz. Kaldı ki kişisel gö- faaliyetlerinin “iç denetimi” de sağ-rumlu müdürü” olarak nitelenecek rüşüm böyle ülke ve sektör gerçekle- lanmış olacak, kötü niyetli rezervas-kişi hususu dahi düzenlenmemiştir. rinden uzak bir çözümün peşinden yonda kapasite aşımı (over booking),Bu, bir turizm tesisinde kahvehane gitmek yerine basit ve gerçekçi çö- turizme zarar verecek sağlıksız ser-açmak için gerekli koşulların dahi zümleri talep etmek daha doğrudur. vis vb. hususlara ilişkin sorumlulukaranmadığı sonucunu vermektedir. paylaştırılabilecektir. Yukarıda açıklandığı üzere; tu- Eğer turizm alanında eğitimli per- rizm tesislerinin sahip olması gere- Bu yazıda ele alınan ve somutsonelin önemi yok ise bunca turizm ken niteliklerin yer aldığı en önemli bir öneriyle sonlandırılan hususlar,işletmeciliği eğitimi veren meslek (temel) düzenleme Turizm Tesisleri- istenirse bugünden yarına sadeceyüksek okulu, fakülteye ne gerek var- nin Belgelendirilmesine ve Nitelikle- Bakanlık tarafından yapılacak düzen-dır? Eğer “nasıl olsa işverenler eği- rine İlişkin Yönetmelik’tir. Bu yönet- lemelere dairdir. Öneride yer alan vetimli personel çalıştırır” deniyorsa meliğin 13. maddesine turizm tesisi rakamlarla (yüzdelerle) ifade edilenneden “nasıl olsa yatırımcı yeterli tu- genel nitelikleri kapsamında aşağıda konular elbette tartışılarak belirlene-valet yapar” denilmemekte, bu husus yer verilen şekilde bir düzenlemenin cek hususlardır. Önerinin anlaşılma-ayrıntıları ile düzenlenmektedir? son fıkra olarak eklenmesi birçok sına yardımcı olması amacıyla kulla- sorunu çözecek, hizmet standardı- nılmıştır. Sorun açık, çözün nettir: Personel, nı yükseltecektir. “Turizm tesisleri,bir binayı turizm tesisi haline getiren toplam personelinin %25’inden az Turizm, “alaylı” dönemini tamam-en önemli unsurdur. Nitelikli perso- olmamak üzere dört yıllık turizm iş- lamış, “okullu” dönemine geçmiştir.nel olmadan bir bina ya da binalar letmeciliği bölüm veya turizm fakül- Kaliteyi binaların niteliği değil ça-topluluğunu turizm tesisi olarak nite- telerinden mezun olmuş personel lışan personelin niteliği oluşturur.lemek mümkün olmamalıdır. istihdam ederler. Bu personelden Turizm yatırımı bina projesi kadar Bakanlık tarafından veya Bakanlıkça insan kaynağı projesidir. Mevzuatın ÇÖZÜM: MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ yetkilendirilmiş mesleki dernek ta- buna göre şekillenmesi zamanı gel- rafından yapılan sınavda başarı ka- miş de geçmiştir. Turizm tesislerinde nitelikli per- zanmış en az iki adedi Turizm tesisisonel istihdamını zorunlu kılan bir yetkili yöneticisi sıfatını taşıyan enmevzuat değişikliği olmadan turizm az 3 idari personel olarak Bakanlıktesislerinde turizm işletmeciliği eği- tarafından tesis dosyasında kayıt al-timi almış kişilerin yetkili pozisyon-larda çalıştırılmasını ummak ve bek-lemek hayatın olağan akışına uygundeğildir.40

Tüm Dillerde Yeminli Tercüme veYabancılara Danışmanlık HizmetleriYabancı Personel Yabancı Yabancı Şirket Yabancı Tur Ortağı OperatörüÇalışma İzinleri Ev Hizmetleri Temsilcisi Çalışma İzinleri Çalışma İzinleri İzinleriTuristik Amaçlı Gayrimenkul Aile İkamet İzni Misafir İkamet İkamet izni Sahipleri İkamet İzni İzniİkamet izni Uzat- Bankalarda Yabancıların Uçak Bileti ma İşlemleri Hesap Açma Sağlık Sigortası Temini TeminiYeminli Tercüme Noter Onaylı Konsolosluk Ardıl Tercüme Tercüme Onaylı TercümeTeknik Tercüme Hukuki Tercüme Şahsi Belge Web Sayfası Tercümesi TercümesiTicari Yazışma Şirket Kuruluşu Yabancılarla Kullanım Tercümesi ve Hisse devri Evlilik Belgeleri Kılavuzu Tercü- Tercümesi Tercümesi mesiSimultane Noter Onayı ve Tapu AdliyeTercüme Apostil Dairelerinde & Tercüman- Hizmetleri Bilirkişilik Karakol'da TercümanlıkYeşilbahçe Mahallesi Çınarlı Caddesi 1453 Sokak Eyiler 7 Apt. No:1/3(Metropol Çarşısı Arkası - 15. Noter Üzeri) ANTALYATelefon & Fax: +90 242 311 8102GSM: +90 533 566 8143E-Posta-1: [email protected]: [email protected] Site: www.laratercume.com

DOSYATurizm İşletmelerindeNitelikli İnsan Kaynağı TeminiNil Luxury Thermal Hotel & Spa Otel Eğer gerçek yetenekleri işe almak Genel Müdür istiyorsanız özel olmalısınız ve kişi- lerin sizinle çalışmaktan gurur duy- İsmail ÖZCAN malarını sağlamalısınız.Turizm işletmelerinin etkinlik ve nü taşımayan işgören hem fiziksel, hem çalışanların bu yeni ortama ayak uydur- verimliliğinde rol alan unsurların de psikolojik yönden yorgun düşecek, bü- maları da kaçınılmazdır. başında insan faktörü yer almak- yük bir olasılıkla da işi bırakacaktır. Aynıtadır. İşletmenin amaçlarına ulaşmada şekilde, işin gereklerini yerine getireme- Son olarak çalışanların geçirdiklerietkin bir role sahip olan insana duyulan yen bir işgören çalışma arkadaşlarının da değişimi anlamada bahsedeceğimiz birihtiyaç emeklilik, istifalar, iş akdinin sona temposunu etkileyeceğinden, beraber ça- unsur olarak gençlerin değişen değer ya-erdirilmesi, ölümler, hastalık, kaza, do- lıştığı işgörenlerin verimlerini ve moral- pıları gelmektedir. Özellikle post-modernğum gibi nedenlerle uzun süreli alınan lerini olumsuz yönden etkileyebilecektir. dönemde ve daha sonraları küreselleş-izinler, işlerle ilgili yapılan yeni düzen- menin arttığı dönemde yetişen gençlerinlemeler, şirket evlilikleri gibi sebeplerle Bu demek oluyor ki işletmenin işleye- değer yapıları değişmektedir. Bu döne-artacaktır ve yeni bir insan kaynağı bul- bilmesi yapmış veya yapacak olduğu et- min çocukları her ürünü beğenmemekte,ma ya da seçilmesi zorunluluğu ortaya kin bir işgören bulma ve seçme sürecine her şirkette çalışmamaktadır. Bir başkaçıkacaktır. bağlıdır. ifadeyle firmalar bu yetişen yeni nesil içe- risinden en iyilerini kazanmak istiyorlar- Planlama sonucunda ortaya çıkan Turizm İşletmeleri için artık belirli sa onların yeteneklerini kullanmaları vepersonel açığını karşılamak üzere gerek- nitelikleri taşıyan ve çalışacağı departma- geliştirmelerini sağlayacak yapılar halineli bilgi, yetenek, beceri ve motivasyona nın fonksiyonun bilgisine sahip çalışanlar gelmelidirler. Aksi halde en iyiler kaybe-sahip adayları araştırma ve işletmeye çe- yeterli değildir. Çünkü bu tür çalışanlarla dilmiş olacaktır.kebilmek insan kaynakları planlamasının küresel rekabette var olabilmenin yolu daamaçları arasındadır. Gerekli ve nitelikli yoktur. Bunun üstesinden gelebilmenin Çalışanların memnuniyetsizlikleri-insan kaynağının sağlanması da çok sayı- tek yolu yenilikçi, duygusal ve zihinsel ni sağlayan bir başka unsur da özellikleda kaynağın ve yöntemin kullanılmasını zekası gelişmiş veya geliştirilmeye mü- takım çalışmalarında firmaların kötügerekmektedir. sait olan çalışanlarla birlikte olmaktan performanslara göz yummalarıdır. Bir geçmektedir. başka ifadeyle üstün performans göste- Turizm İşletmelerdeki birbirinden ren nitelikli çalışanlar kötü performansfarklı iş ve pozisyonlar, birbirine göre de- Çalışanların yapılarındaki değişimin- gösterenlerle aynı statüde olmaktan ra-ğişik nitelik, yetenek ve kişilik özellikleri de altında yatan nedenlerden bir diğeri hatsızdırlar.gerektirir. Bu durum ise işletmelerde, de içerisinde bulunduğumuz rekabet or-işe uygun ve nitelikli insanların istih- tamıdır. Eğer gerçek yetenekleri işe almakdam edilmesi zorunluluğunu beraberin- istiyorsanız özel olmalısınız ve kişilerinde getirmiştir. Çalışan ile iş arasındaki Bu gün özellikle dış kaynak kullanımı sizinle çalışmaktan gurur duymalarınıuyumun sağlanabilmesi için hem bireyin ile firmalar temel yetkinlikleri dışındaki sağlamalısınız. Bir başka ifadeyle yete-yeteneklerinin hem de bireyin kişilik ya- hemen tüm faaliyetlerini artan rekabet nekler, firmanızın geçmişini bilmelidirlerpısının çalıştığı işe uygunluğu gereklidir. ortamına ayak uydurabilmek için dünya- ve gelecekteki varlığınıza inanmalıdırlar.Eğer işgörenin yetenekleri ile işin gerek- nın değişik yerlerinden, ucuz iş gücü ve Şirkete, firmanın ürün ve hizmetlere du-leri arasında bir uyum yoksa kişi işini ge- girdilerle karşılama yoluna gitmektedir- yulan güven, yetenekli insanların bulun-reğince yerine getiremeyecektir. İş yükü- ler. Bu durum bu tür firmaların faaliyette masında ve işe alımlarında büyük önem bulunduğu hemen tüm ülkelerdeki çalı- taşırmaktadır. şanları zorlayıcı niteliktedir. Dolayısıyla42

DOSYATürkiye TurizmininGeleceği?Turizmi Geliştirme Platformu Turizm sektörü, Türkiye gibi kronik Başkanı işsizlik problemleri ve genç eğitimli işsizleri olan bir ülke için bir şans Musa UYAR ve bir fırsattır. Bindiğimiz dalı kes- memeliyiz.Hizmet sektörlerinden en dolar civarında da değer oluşturul- yor bizlere. Bu güzellikleri yeterince önemlilerinden biri de TU- muştur. değerlendirebildiğimiz söylenemez… RİZM sektörüdür, çünküdünyadaki en hızlı büyüyen sektör- Turizm sektörü, Türkiye gibi kro- 2016 yılına girerken baş gösterenlerden biri Turizm’dir. Turizmde, hiz- nik işsizlik problemleri ve genç eği- kriz; tahminlerimizin ötesinde ağırla-meti alan da, veren de ''İNSAN'' dır. timli işsizleri olan bir ülke için bir şabilir. Ülke turizminin bu vb. krizleriTurizm emek yoğun bir sektördür. En şans ve bir fırsattır. Bindiğimiz dalı aşıp uzun vadeli sıkıntısız bir süreçaz yatırımla, en çok istihdam oluştu- kesmemeliyiz. Ülkenin geleceği genç- yaşaması için; düzenli pazar araştır-rulabilen sektörlerin başında yer alır. lerimizin çalışabileceği en geniş alan maları ile tüketici profilini oluştu-Turizm sektörü, ülkeler için bacasız turizmdir. Kıymetini bilmeliyiz. Maa- rulması ve pazar istekleri doğrultu-fabrika konumundadır. TUİK verileri- lesef, Ülkemiz ekonomisi için ''Baca- sunda ürün geliştirilmesi yapmalıdır.ne göre 2015 Temmuz ayı itibariyle; sız Fabrika'' hükmünde olan ve dö- Ayrıca; Acilen bölgesel özelliklerimiz899.200 ‘ü sigortalı, 1.600.000 civa- viz girdisinde lider sektör olmasına uluslararası standartlara uygun halerında da kayıt dışı olmak üzere, top- rağmen, Turizm sektörümüz merkezi getirilerek bölgesel farklılıklarımızılamda 2,5 milyon Turizm işçisi Türki- yönetimler tarafından gerekli ciddi- öne çıkaran markalaşma süreci baş-ye genelinde hizmet üretmekte olup, yette muhatap alınmamış ve gelişmiş latılmalıdır.35.6 milyonu yabancı, 6 milyonu yurt ülkeler ölçeğinde düzenlemeler ya-dışı ikametli Türk vatandaşı olmak pılmamış olması dolayısıyla ülkemiz Dünyada her yıl 1 milyarın üzerin-üzere toplam 41.6 milyon turist ül- ekonomisinin sektörden gerektiği de insan seyahat ediyor ve 1.2 trilyonkemizi ziyaret etmiş ve ülke ekono- ölçüde istifade etmesinin yolu bir dolarlık dev bir pazar oluşturuyor. Bumisine; 25.5 milyar doları yabancı türlü açılmamıştır. Medeniyetlerin büyük pazarın %70'ini hala Akdenizturistlerden, 5.8 milyar doları yurt beşiği olan ülkemiz; inanç turizmiy- ülkelerine seyahat oluştururken, Çindışı ikametli Türk vatandaşlarından le, dağlarıyla, ovalarıyla, nehirleriyle, ve Hindistan'ın ciddi bir atağa kalk-olmak üzere toplamda 31.4 milyar akarsuları, yeraltı ve yerüstü zengin- ması bekleniyor. Dünyada bölgesel likleriyle muhteşem bir fırsat sunu- sıkıntılar yaşansa da hâlihazırda 750 bin yatak kapasitesi bulunan ve sa- Sayı 3 | Mart 2016 43

dece yaz turizmine odaklanan Tür- Karanlığa küfür Platformun ilk icraatı olarak ise,kiye bugün, uzun yıllardır beklenen savurmak yerine bir ağır bir bunalımın eşiğinde olankrizin tam içinde yer alıyor. Bugüne mum yakmak gerek- Türk turizminin sektör sorunlarınındeğil geleceğe odaklanmalı ve köklü mektedir. ve dünyadaki gelişmelerin tartışıldı-çözümlere imza atmalıyız. Sektörde ğı, turizmin geleceğine ışık tutacakalışkın olduklarımızdan çok başka er kişinin işidir. Bizler problemlerle önemli kararların alındığı, dönemselşeyler de oluyor… kuru lafla değil somut çözümlerle değil yapısal çözümlerin masaya ya- mücadele edilmesi gerektiğine inanı- tırıldığı ve Türk turizmini geleceğe Problemlere çözümler üretmek yoruz. taşıyacak akılcı çözümlerin konuşul-için toplum olarak en büyük sorunu- duğu \"Turizmin Geleceği Panel vemuz bir araya gelememe, hedeflere Bu çerçevede Medeniyetlerin be- Çalıştayı’’ düzenlemiş olduk. Düzen-ortak olarak yönelememedir. Bunu şiği olan Anadolu’nun güzel insanları lenen Panel ve Çalıştay sonunda biryaptığımız anda hiçbir sorunumuz olarak tüm problemlerimizi medeni- sonuç bildirgesi yayımlandı.kalmayacaktır. Sadece şikâyet ederek ce, ortak platformlarda paylaşarakmevcut sorunlara çözüm sağlana- bir sonuca varma ümidiyle turizm- Sonuç bildirgesinde yer alan vemaz, çözümün bir parçası olmak ve deki bütün paydaşların katılımları turizm sektörünün geleceğini kur-sorumluluk almak esastır. ile ülke turizminin gelişmesine katkı taracak yapısal çözümlerden birkaç sağlanması ve ortak çalışmalarda bu- madde zikredecek olursak; Her şeye rağmen felaket tellal- lunulması için ‘’Turizmi Geliştirmelığı yapmak yerine, karşılaştığımız Platformu’’ nu kurduk.  Acilen Turizm Meslek Yasası çıka-sorunlara çözüm önerileri üretmek rılmalı,mecburiyetindeyiz. Karanlığa küfürsavurmak yerine bir mum yakmak  Bütün paydaşların temsilcilerin-gerekmektedir. Kavgalar, kırmalar ve den oluşan turizm kent konseyleriyıkmalar ile bir yere varılamaz. Yık- kurulmalı,mak her kişinin işidir ancak, yapmak  Turizm okulları Türkiye’nin her44

yerinde değil, laboratuvarların ve  Eğitim kurumları ile sektör ara- Panelde oturum başkanlığı yapan ve turizmin olduğu yerlerde açılmalı, sında bir koordinasyon kurulmalı, sunumları ile bizlere yeni ufuklar ka- zandıran değerli hocalarımıza ve ka- Her yıl yaklaşık 100 bin öğrenci,  YÖK’te turizm konseyi temsilciliği tılımları ile bizleri onurlandıran tüm turizm alanında eğitim veren lise, kurulmalı, sektör ilgililerine gönülden teşekkür yüksekokul ya da fakültelerden eder, Turizmi Geliştirme Platformu mezun olmakta; bunların sadece  İşletmelerde inovasyon teşvik olarak düzenlemiş olduğumuz Turiz- %13’ü, sektörde doğrudan iş bu- edilmeli, min Geleceği Panel ve Çalıştayında; labilmektedir. Değerli sektör temsilcilerimizin, ho-  Turizm işletmelerinde yeşil enerji calarımızın ve STK’ larımızın ve çalı- Sertifika programları belirli bir kaynaklarının kullanımı özendi- şanlarımızın katkıları ile ülke turiz- zaman içinde kaldırılmalı, akredi- rilmeli, minin geleceği adına bir yol haritası tasyon ve denetim sağlanmalı, belirlenmesine katkı sağlanacağına  Her şey dahil sistemde düzenle- inandığım bu değerli çalışmanın il- Diplomalıların sektörde istihdam melere gidilmeli, gililer tarafından dikkate alınması edilmesi için yasal düzenlemeler hususunda hassasiyet göstermeleri yapılmalı,  Birliklerde görev süresi iki dö- temennisiyle ülkemiz turizmi için nemle sınırlandırılmalı, ciddi açılımlara katkıda bulunmasını Turizm okulları öğrencileri ya- dilerim. bancı dil puanı ile almalı,  Sivil Toplum Kuruluşları ticari amaçlı kuruluş oluşturmamalı, Not: Sonuç bildirgesinin tamamı Turizm okullarında konuşma te- ilgili kurum ve kuruluşlara ulaştırıl- melli eğitim verilmeli, Panel ve Çalıştayın düzenlenme- mış olup, basın yoluyla da kamuoyu sinde paydaş kurum olarak değerli ile de paylaşılmıştır. Ayrıca bildirge- Akademik takvimin belirlenmesi katkılarını esirgemeyen Sivil Toplum nin tamamı dergimizde yayınlanmış- için sektör temsilcilerinden olu- Kurumlarımızın değerli başkan ve tır. şan bir danışma kurulu oluştu- yöneticilerine, Turizm Fakültemizin rulmalı, değerli hocalarına, Turizm sektö- rümüzün saygıdeğer temsilcilerine, Sayı 3 | Mart 2016 45

DOSYA“Turizmin Geleceği” Panel ve Çalıştayı Sonuç BildirgesiTurizmi Geliştirme Platformu tarafından 'Tu-  Turizm meslek yasaları yeterli midir? rizmin Geleceği' Konulu Panel ve Çalıştay,  Sektörde turizm çalışanlarının istihdam edilme- Antalya Harrington Park Hotel'de bir tamgünlük etkinlik bağlamında 4 farklı grubun ortak sine ilişkin yasal düzenlemeler nasıldır?çıktıları ile sonuçlandırılmıştır.  Turizmin sürdürülebilir bir yapıya kavuşturul- Turizmi Geliştirme Platformu Başkanı Musa masında gerekli yasal düzenlemeler nelerdir?UYAR, Eski Turizm Bakanı Ertuğrul GÜNAY, Eski  Sürdürülebilir turizm hedefine ulaşmada kentTurizm Bakanı Bahattin YÜCEL, Prof.Dr.NecdetHACIOĞLU, TUADER Başkanı Prof.Dr.Muharrem konseylerine düşen görevler nelerdir?TUNA, POYD Başkanı Ali KIZILDAĞ, TİYADER Baş-  Yerinde yönetim? Destinasyon yönetim merkez-kanı Prof. Dr. Ali ERBAŞ, TUREB Başkanı M.ZekiAPALI, Prof.Dr.İbrahim BİRKAN, Prof.Dr.Sevgin leri kurulması gerekir mi?Akış RONEY, Prof.Dr.Cengiz DEMİR, Prof.Dr.Ozan  Turizm paydaşlarının (birbirlerinden) beklenti-BAHAR, Prof. Dr. Asım SALDAMLI, Prof.Dr.Füsun İs-tanbullu DİNÇER, Prof.Dr.Ahmet AKTAŞ ve leri nelerdir? Bu beklentilerin gerçekleştirilme-Boğaziçi Üniversitesi'nden Avukat İlker ÜNSE- si için neler yapılmalıdır?VER’in konuşmaları ile başlayan çalıştaya 220 kişi  Turizm meslek yaslarını yeterli buluyor musu-aktif olarak katılmıştır. nuz? Size göre eksik yönleri nelerdir?  Türkiye turizminin mevcut durumu düşünüldü- ‘ÇALIŞMA GRUPLARI’NDAN ORTAYA ÇIKAN ğünde, Türkiye turizmi sürdürülebilir bir yapıda mıdır ve Türkiye turizmini gelecekteki durumu- DEĞERLENDİRMELER VE ÖNERİLER’ na ilişkin görüşleriniz nelerdir? Çalışan istihda- mı, herkes turizmde istihdam edilmeli midir? Çalıştay’da çalışma grupları tarafından aşağıda-  Turizm mesleği, nasıl daha cazip hale getirilir?ki sorulara yanıt aranmıştır;  Turizm eğitimi alan kişilere yönelik uygulama- lar nasıldır?46

 Turizm sektörünün geliştirilmesinde paydaşla- alması lazım. Eğer personele iyi özlük hakkı versen rın rolü nelerdir? işini bırakmaz. İşsizlik sigortası aktif hale gelmesi lazım. Sigorta fonunun kapsamı esnetilebilir.” Serbest piyasa ekonomisinin turizm üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir? Av.İlker ÜNSEVER, İşveren, ben personelimi kışın da istihdam ediyorum, başka yatırımcı yazın Turizm sektöründe eğitim ve staj sorunları ne- daha fazla verince çalışanım oraya gidiyor. Nisan lerdir? Mayıs ayında o personelimi nasıl elimde tutacağı- mı bilmiyorum diyor sektördekiler. 4 yıldızlı otel- Turizm eğitimi veren kurumların sayısı ve ka- de ne kadar personele ihtiyaç olduğuna ilişkin bir pasitesi ile sektörde yer alan turizm mezunu gençlerin oranları arasındaki olumsuz farklar hüküm yok. Dört yıldızlı otellerde var sadece %15 nelerdir? eğitimli personel çalıştırılmalı diyor, sadece bura- da. Tatil köylerinde toplam çalışan sayısının % 15 Turizm Meslek Örgütlerinin bugünkü durumu eğitimli personel diyor. nasıldır? TİYADER Başkanı Prof. Dr. Ali ERBAŞ, “Önce ÇALIŞMA GRUPLARI TARAFINDAN kavramları tanımlayalım. Meslek nedir? Profesör ELDE EDİLEN ÇIKTILAR; nedir? Yani meslek okulda öğretilen bir şeydir. 1. Grup: Turizm Meslek Yasaları 1972’de acenteler zanaatkâr gibi çalışıyordu. Bu- Turizm Eski Bakanı Bahattin YÜCEL, “Turizm gün acentaların yatırımları milyonları bulmuştur.çok disiplinli bir konudur. Otel yöneticiliği meslek- Çünkü işadamının mesleği olmaz. Turizm sektörütir. Rehberlik meslektir. Bir üretim, satın alma, ope-rasyon müdürlükleri sertifikasyonunu da gerekti-ren bir alan. Turizm bakanlığı çevre ile ilgili tasarrufta bu- stratejik bir sektördür. Seyahat diplomaları veriyo-lunamaz. Yazın açılıp kışın kapanan otellerle ilgili ruz, seyahat işletmelerinin insan kaynağını karşı-bir şey yapamaz. Bu yüzden yeni bir yapılanmanın lamak için. Turist rehberliği, yiyecek içecek işlet-gereksiz olduğunu düşünüyorum. Yerel yönetim- meciliği toplam 6 da meslek şubesi var. Türkiye’delerin kurumsallaşması istenebilir. Sektördeki tüm turizmin sahibi yok. Turizm konseyi olması lazım.”paydaşların bir araya gelerek uluslararası normlarıgözeterek güncellenmelidir.” Prof. Dr. İbrahim BİRKAN Senede 7-8 ay çalışı- larak emekli olmak çok zor. Bu arada kalan 3-4 ayı Prof. Dr. Ozan BAHAR, devlet ödesin. Çalıştayın en önemli paneli bizim “Turizm Fakülteleri akre- dite olmalıdır. Sertikaları Sayı 3 | Mart 2016 47 Halk Eğitim Merkezleri veriyor. Turizmci olma- yan ama turizmde çalış- mak isteyen kişiler üni- versitelerden bu eğitimi

konumuz. Mevzuat yetersiz güncellenmesi lazım. cuna ulaşılmıştır. Tüm paydaşlar belirli periyod-Bir süt birliğe turizmi kamu ve özel bir çatı altın- larla bir araya gelmeli, gerekli kararlar alınmalıda toplayacak yeni bir yapılanmaya ihtiyacımız ve alınan kararların yaptırım gücü olmalı,var. Belirli aralıklarla toplanacak. Bakanlığa gerek  Sektörün yıl boyunca faaliyet gösterebilmesiyok diyemem. En üst makam olarak buraya başvu- için, sektörde iş gücü devir hızını düşürebilmekruyoruz. Hatta kültür ve turizmin ayrılması düşü- adına, devlet kışın kapalı olan otellerin perso-nülüyor. Yasa olması şart değil mevzuat kesinlikle nellerinin sigorta bedellerini yatırmalı veya iş-güncellenmeli. Mevcut nitelikler yönetmeliğinde letmelere destek verilmeli,gerekli standartları oluşturmak için unsurlar var  Turizm sektörünün büyümesi çevreye duyarlıama uygulanmıyor. Yönetmeliği değiştirerek bun- sürdürülebilir boyutta gelişmeli. Destinasyonla-ları uygulayabiliriz. En azından bu konuda stan- rın ekolojik dengesi, su kaynakları, doğal varlık-dartların belirlenmesi gerekmektedir. İki farklı ları kısaca var olan mevcut yapı sürdürülebilirgörüş var sektör biz kendi yolumuzu biliriz diyor. kılınmalı,Ama sertifikasyon bu anlamda kesinlikle gerekli-  Turizmde büyümede önemli olan taşıma kapa-dir. Sektör dağınık durumda. Sektörün bir yeniden sitesi konusudur. Sürdürülebilir ve gelişme kav-yapılanmaya gitmesi gerekmektedir. Sertifikasyon ramları birbiriyle iki zıt kavramdır. Taşıma ka-mevcut mevzuatta revizyona gidilerek bu konuda pasitesini aştığımızda sürdürülebilir turizminilerleyebiliriz. Bakanlık turizm mezunlarını maale- dışına çıkılmaya başlanmaktadır. Bu sebeplesef almıyor. taşıma kapasitesi konusuna hassasiyet gösteril- meli, Turizm meslek yasalarının yeterliliğini iki şekil-  Yasal düzenlemeler adı altında ilköğretimden de ele alınmıştır; Bunlar; sertifikasyon sistemi başlamak üzere yükseköğrenim de dâhil olmak ve turizm mevzuatıdır. Turizm mevzuatımızın üzere sürdürülebilir ve çevre konuları hakkında yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağ- farkındalığı yaratmak adına dersler konulmalı, lamda mevzuatımız günümüz koşullarına uy-  Turizm, ancak kadim olana saygı duyarsa, ona gun olarak ve uluslararası normlar gözetilerek saygı duyarak kabullenirse, mutluluğu sürdüre- güncellenmeli ve standartlar getirilmeli, bilirse tam anlamıyla başarılı olacaktır. Burada asıl mesele yaşamı sürdürülebilir kılmaktır. Var Sertifikasyon sistemine opsiyonlu olarak gidil- olan arzımızın dengesi gerçekçi yaptırımlarla mesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Mev- dengelenmeli, zuatımızdaki nitelikler yönetmeliğine göre bir-  Turizm Kent konseylerine ihtiyaç vardır. Ancak çok husus basit ve hızlı şekilde çözülebilecek destinasyon yönetimine karşı yerel yönetime durumdadır. Örneğin 4 yıldızlı otellerde, otelin rağmen merkez yönetimin hiç bir şey yapma- toplam personel sayısının %15’inin konusun- ması gerekmektedir. Turizm Kent konseyle- da eğitim almış olmak koşulu güncellenebilir. rinde sadece STK’ların olması yeterli değildir. Sertifikasyon belgeleri Turizm Eğitimi veren Sektörden, kamudan, her kesimden katılımcılar yüksekokul ve fakültelerin akredite edilerek bu olmalıdır. birimler aracılığıyla verilmeli, 2. Grup: Turizmde Eğitim ve Staj Sektörün dağınık bir yapıda olduğu ve mevcut yapının yeniden güncellenmesi gerektiği sonu- Balıkesir Üniversite- si Eski Rektörü Prof. Dr.48 Necdet HACIOĞLU, \"Tür- kiye'de bugün itibariyle 418 tane turizm okulu var, bunların 100'ü fakül- te, 176'sı MYO, diğerleri de lise düzeyinde.