TurizmTR-Sayi1

çıkmaktadır. Gerçekler beklentile- yatırımları olan işletmelerin sağlık planlamasına yardımcı olun- rin gerisinde kaldığında (reel rüşvet, yolsuzluk ve nepotizm 2000: 89; Stroh et al., 2002: 457). bulunmak türünde etik dışı işlem ve İtalyan gazete zorundadır. Sosyolog bilgilendirilmesi sürecidir (Özge- sağlayan temel araç olarak karşı- kullanılabilir. haberleri etiği; ekonomi ile etik arasında nedeniyle çok fazla zarara uğradık- ması), ücretlerin yükselmesini bekleyen rastlanabilmektedir mıza çıkmaktadır. İşgörenler, bu Tanınmış ve saygın kişiler konuş- eylemlere Gaetano Mosca’nın dediği gibi ner, 2009: 164). hoşlanılmayan bir evlilik gibidir” işgücü verimliği, düşük işçilik mali- -Farklılıkların Yönetilmesi: 1996 bir ülkede ücretlerin düşmesi gibi), ları söylenebilir. süreçte başta negatif geribildirim- macı olarak programa davet edile- “örgütlenmiş bir azınlık, örgütlen- (Usta, 2012: 413). Bu eylemlerin • Kültür ve sanat faaliyetlerini yetleri, yeni müşteriler kazanmay- (Xiaoue, 1998: 1-8). Zira etik, ABD, İngiltere, Almanya gibi ülke- yılından sonra uzun vadede gerekli başarının kuralları bilinmediğinde Program, önüne geçmek için farklılıkların katılanları ler olmak üzere açıklamalar yapma memiş veya dağınık bir çoğunluğa bilirler. destekleyerek toplumsal yaşamı Son dönemlerde başta uluslararası ekonomik hede�leri başarırken la sonuçlanabilmektedir. Toplum lerde birçok işletme şikayet ya da motivasyonun pozitif ayrımcılıkla veya çok hızlı değiştiğinde işgören- ayrıcalıklı hissettirmeli ve etkile- yönetimi etkin bir çözüm yolu olarak fırsatı da bulmaktadırlar. İşgören- hükmedebilir”. Sendikalar, örgütlü kuruluşlar olmak üzere birçok ülke zenginleştirmek (örneğin, kütüp- önemsiz bir araç olarak suiistimal artık işletmeler ve sendikalardan ihbar hattı yerine “Diyalog”, “Ha- sağlanamayacağı görüşü kabul ler mutsuz olmaktadır. Ne yazık ki, sunulmaktadır. melidir (TÜSİAD, 2009:106). lerin pozitif geri bildirim sağlaması bir biçimde hareket ederek ve hanelere, müzelere destek sağlan- yasa dışı ve etiğe aykırı faaliyetleri etmemelidir. Hukuk, etik ve vicdan hukuki sorumluluğu aşan etiksel berleşme Hattı”, “Açık Hat”, “Danış- görmeye başlamış ve farklılıkları dünya böyle belirsizlikler ve haklıdan yana tavır alarak güçlene- için sürecin, eşitlik ve adalet ilkele- ması) engelleyici politikalar izlemekte ve kuralları içerisinde işlemeyen bir ve gönüllü sorumluluklar üstlen- Etik eğitiminin amacı; etik ikilem- ma Hattı” “Etik Güvenlik Ağı” ve yönetmeyi öğrenmenin ülkeleri 1980’li yıllarda işletme literatürü- açıklarla doludur. beklentisel ri ve etik kodlara uygun olarak bilir. İşletmelerde kaynaklar ve yasal düzenlemeler çıkarmaktadır- mesini talep etmektedir. Zira etik, ekonomik sistem, sendikalar ve “Yardım Masası” gibi isimlendir- daha rekabetçi hale getireceği ler ve çözümleriyle ilgili yasaların İKY uygulamaları etik davranışları ne giren ve “işgücü farklılığı” üzeri- Sektörde gelirin adil olmayan şekil- ödüller açısından adalet dağıtılır- gerçekleştirilmesi gerekir. Perfor- lar. Uluslararası Saydamlık Örgüt işgörenler dahil bütün paydaşlar bir toplumun gelişmesi ve refahı uygulama düşüncesi ön plana çıkmaya başla- yönetmeliklerin ve meler kullanılmıştır. Artık genel ne odaklanan farklılıkların yöneti- teşvik eden ve etik dışı davranışları de dağılımı pek çok etik sorunu da mans değerlemede eğer çıktı ken “eşitlik”, “eşit paylaşım” ve (2012)’nün Yolsuzluk Algılama için çok önemli bir unsurdur. İşgö- açısından sorun yaratır. Özellikle yollarını göstermek ve bütün işgö- yaklaşım ifşacıların kurumuna mıştır (Kelly and Dobbin, 1998: mi düşüncesinin gelişimi genelde beraberinde getirmektedir. da caydıran-cezalandıran nitelikte “ihtiyaç” kuralı esas alınmaktadır. tatmini veya karar tatmini önplan- Endeksi’ne göre 174 ülke arasında modern dünya bir taraftan birçok renlerin üretkenliği artırılmak 970-973). bağlı kişiler olduğu ve ifşa etmenin üç aşamada ele alınmaktadır. Bu renler için güvenilir bir etik stan- olmalıdır. İşe alma ve işten çıkarma Bununla birlikte hangi kuralın da ise dağıtım adaleti, sistem 54’nci sırada bulunan Türkiye, bu Turizm işletmeleri yönüyle belli etik anlayışlarının isteniyorsa etik kuralların kanun- erdem olduğu yönündedir. Etik aşamalar (Donahue, 1998: 2); dardı oluşturmaktır (Steinberg ve örgütün süreçleri değerlerini tatmini amaçlanıyorsa işlem adale- dikkate alınacağı, sendikanın bir Farklılıkların yönetimi, herkesin açısından iş sağlığı ve güvenliği, yıl 53.sırada yer almıştır. Türki- varlığını gerektirmekte, bir taraf- lardan daha etkili olduğu söylene- ihlalleri bildirmeye olanak veren Austern, 1995: 160-162). Bir dene- paylaşan çalışanlar üzerinde odak- potansiyelinden en yüksek düzey- baskı grubu olup olmamasına -Eşit İstihdam Fırsatı: Eşit İstih- ti ve eğer ilişki tatmini önemli ise ücret ve çalışma koşulları, örgüt- ye'nin yolsuzlukla mücadele puan bilir. Konfüçyüs’ün dediği gibi tan da bu anlayışları ciddiye alma- sistemlerin kurulması ve işletilme- tim sisteminin kurulması ya da lanmalıdır. Örneğin; işe alım prose- bağlıdır. Eşitlik kuralı; dağıtımın etkileşim adaleti önem arz etmek- dam Fırsatı, herkesin vası�larına de yararlanabilmek için tüm perso- 49'dan 50'ye yükselmiştir. Bu lenme özgürlüğü ve toplu sözleşme “İnsanları yasa ve ceza ile yönetir- ve bireysel farklılıklara göre değiş- nın zeminlerini yıkmaktadır. si özellikle medya gibi kurum dışı gözden geçirilmesi de, teknik ve dürleri, hem etik esaslara aykırı nelin farklılıklarının kabul gördü- tedir. Bu bağlamda özellikle bağlı olarak istihdamda eşit fırsat- işgörenlerin performanslarına ve hakkı, çevreyi koruma, çocuk işçi durum Türkiye’de hala ciddi değişimin toplumsal seniz, onlar bir daha belki yanlış mektedir. Yani “global düşün, yerel Çünkü kuruluşlara ihbarlarda bulunulma- yöntemlerle ilgili öğelerin ötesine davranışların ne olduğunu tespit işveren-işgören-sendika ilişkileri- ğü, kavrandığı ve önemsendiği lara sahip olmasını ifade eder. Eşit katkılarına bağlı olmasıdır. Eşit çalıştırma, ayrımcılık, yıldırma, yolsuzluk olduğuna işaret etmek- etkisiyle önceleri kabul görmüş yapmayacaklar, ama şeref ve hareket et” stratejisi iş etiği açısın- geçebilen bir eğitimi gerekli sına fırsat vermemek için önem- edebilmeli, hem de işgücünden nin kalitesinin artırılması isteni- olumlu bir ortamın yaratılması ve istihdam fırsatı, sosyal adalet paylaşım kuralında ise, ister hak cinsel taciz, zorla çalıştırma gibi tedir. dan da geçerlidir. İş etiği sorunları- bazı etik değerler, şimdi şiddetli bir utanma duygularına da sahip senmeye başlanmıştır (TÜSİAD, kılmaktadır. çalışma ortamında istenen etik sürdürülmesi sürecidir (Pringle yorsa etkileşim adaleti özellikle dayanmaktadır. öncülüne etsin ister etmesin kazanımlar Bu etik sorunlara (Sayılı ve Kızıldağ, olmayacaklardır. İnsanları erdem sorgulanmaktadır. Bu nın tespit edilmesinde global bir şekilde 3.Etik Denetimi 2009:104). Uluslararası Saydamlık Örgütü davranışlara önem verecek şekilde bağlamda yasalar, ırk, din, yaş, and Scowcroft, 1996; 28-43). Bu herkese eşit biçimde dağıtılır. önem arz eder. Örneğin; her hangi 2007: 235) etkili çözüm getirilmek anlayış benimsenebilir, ancak etik çerçevede çalışmanın amacı, işlet- ve etik kuralları ile yönetirseniz o yönlendirici olmalıdır (Sayılı ve (2013)’ünün Yolsuzluk Algılama İhtiyaç kuralında ise işgörenlerin cinsiyet, ülke orjini ve malüliyetten Bazı durumlarda işgörenlerin ve bir ter�i kararından etkilenecek ortam, işgücünün herhangi bir isteniyorsa sistemle ilgili makro sorunlara yerel bir bakışı açısıyla melerde iş etiği hakkında bilgi zaman onlar hem utanma duygu- Etik denetim, kanun, düzenleme ve Endeks’ine göre ise Danimarka ve Kızıldağ, 2007: 244). Bazı işletme- üyesini avantajlı veya dezavantajlı genel toplumun sağlık ve güvenli- kişileri ve sendikayı önceden bilgi- dolayı istihdamda ayrımcılık yapıl- ihtiyaçları dikkate alınarak yapıl- yaklaşımlardan ziyade kişisel ve suna sahip olacaklar, hem de çözüm getirmek daha mantıklı vermek ve etik-kurumsal denetim politikaların beyan ettiği standart- ler “işe alma” aşamasında adayları Yeni Zelanda 91 puanla 'dünyanın çıkarılmaktadır maması ğini korumak için sorun bildirme için konuma düşürmemeli ve tüm ekip maktadır (İçerli, 2010: 81 ve Yürür, lendirme yada sosyal duyarlılık mikro çözümler daha işlevsel olacaktır. Çünkü iş etiğinde relati- ilişkisini irdelemektir. doğruyu yapmaya çalışacaklardır.” ları karşılamayı amaç edinen uyma etik bir taramadan geçirmeye en temiz ülkeleri' olarak gösteri- hayatidir. Zira birçok �inansal skan- üyelerinin karşılıklı saygı çerçeve- projelerinden çalışanları haberdar (Donahue, 1998: 1-5). Eşit İstih- 2012: 193). olabilir.. Buna ilaveten önceden var vist anlayış hızlı bir şekilde gelişi- (Özgener, 2009: 65). İŞ ETİĞİNİN ÖNEMİ kültürel ötesinde denetiminin çalışmaktadır. Etik testinde yer lerken, bu ülkeleri Finlandiya, birbirine davranmasını etme bu türden yaklaşıma örnek dal bu şekilde ortaya çıkarılmıştır. sinde dam Fırsatının temel dayanağı olan kuralları izleyerek “oyuncula- mini sürdürmektedir. denetim ve sistem denetimi esas Bütün örgütsel sistemler arasında İsveç, Norveç ve Singapur, İsviçre, alan ifadelerden bazıları aşağıda -Toplam Kalite Yönetimi (TKY): sağlamalıdır. verilebilir. İşgörenin örgütü iyileştirme çabası kanunlardır ve benimseme mantığı rın oyunu” üzerinde odaklanmak, Son yıllarda iş etiğinin önem ödüller, en güçlü olanıdır. Ödüller, almalıdır. Kültürel Denetim, işgö- belirtilmektedir Hollanda, Avustralya, (TÜSİAD, Başarılı yöneticiler iş yaşamında Şayet global ölçekte faaliyet göste- değerlendirilebilir. açısından eşit istihdam fırsatı yasal Bu olarak üzerinde 6.Örgütsel Ödül ve Kaynakların “oyunun kazanmasının temel nedenleri renlerin ve öteki çıkar gruplarının örgütün belirli değerleriyle tutarlı Farklılıkların yönetimi, Amerikan Lüksemburg, Almanya, İzlanda ve 2009:107): ren işletmeler ve turizm işletmele- etik konusundaki tartışmaları bir nedenle sorun bildirmede yanlış zorunluluktur (Kelly ve Dobbin, Adil Dağıtılması yoğunlaşmaktan daha etkili yakla- aşağıdaki gibi açıklanabilir: işletmelerinin ulaştığı en ileri olan, değerlerin ne olduğuyla ilgili işletmenin standartları ve davranı- Bu izlemiştir. İngiltere yılki ri toplumların etiksel, sosyal ve tehdit veya zayı�lık olarak değil, veya etiğe aykırı olan eylemleri İşgörenler mesai arkadaşlarının 1998: 976). şım olmaktadır (Gilbert, 1999: düzeydir. American Airlines, şı hakkında ne düşündüklerini güçlü birer hatırlatıcıdır. Bu konu- endekste en düşük puanı (8 puan) -Sosyal Sorumluluk Hareketi: 1960’lı kültürel farklılıklarını istismar günümüz endüstrilerinin mükem- İşçi-İşveren ilişkilerini düzenleyen açığa çıkaranları ödüllendirmek 10-11). yanlış davranışlarını amirlerine Coca-Cola, Procter&Gamble ve daki endişe birçok işletmenin etik araştırmaktadır. Bu denetimler, -Pozitif Ayrımcılık: Pozitif ayrımcı- elde eden Kuzey Kore ve Somali yıllardan sonra etik olarak iş görmek ederlerse, bir takım etiksel ve mellik ve yüksek kaliteye ulaşma ve bu ilişkilerin sağlıklı bir biçimde gerekir (Sims ve Keenan, 1999: bildirmemelidir. programında çok sık karşılaşılan bireyler, gruplar, birimler veya bir lık, nüfusun çoğunluğundan olma- Goodyear farklılıkların yönetimi 175'inciliği paylamıştır. Şeffa�lık İş etiği değerlerinin turizm sektö- hukuki yaptırımlar ve sorunlarla için kamuoyu baskısıyla gelişen çabalarının doğal bir uzantısı 137-151). Ancak dışsal sorun yürütülmesini sağlayan sistem, yan belli insan gruplarına karşı konusunda önemli aşama kaydet- bütün olarak işletmelerin algılanan bir durumdur. Etiğe uygun eylem- iktidarın ründe yaygınlaşması için aşağıdaki Örgütü'nün • İşgörenler, doğruluğuna ilişkin endeksi, karşılaşmaları şeklinde algılamaktadırlar. Özellik- kaçınılmazdır. sosyal sorumluluk hareketi, işletme- bildirme sistemi, hem işveren, hem büyük ölçüde güç dengesi kurma (MacDonald, önceliklerini ve etik etkinliğini 1993: geçmişte yapılan ayrımcılığı tela�i leri sergileyen işgörenleri ödüllen- mişlerdir kurumsal denetim süreçleri izlene- kuşkuları olsa bile, amirlerinin kötüye kullanılması, gizli anlaşma- Elbette dünyanın farklı bölgelerin- lerin iş etiğine daha fazla eğilmeleri- le TKY süreçlerinde en çok ihmal sorunu bildiren, hem de diğer sürecidir. Devlet güç dengesi oluş- 22-26). Farklılıkların yönetimi, değerlendirmektedir. Sistem Dene- etmek ve yanlışları düzeltmek için dirmek önem arz etmektedir. Ödül- direkti�lerini yerine getirmelidir. lar ve rüşvetin dünyada toplumsal bilir: ni zorunlu kılmıştır. (kıt kaynakların edilen temel unsurlardan biri iş de yatırımları olan işletmelerin çalışanlar açısından arzulanmayan turmada ara bulucu ve kural insan sermayesi, kültürel sermaye, timi ise, işletmenin örgütsel sistem lendirme, çalışanların motivasyo- yasal, etiksel ve sosyal sorumlulu- 1.Etik Temelli İnsan Kaynakları çözülmeye neden olduğuna vurgu bilinçsizce kullanılması, kentleşme etiğidir. Etik değerler üzerine veya turizmcilerin, toplumların Çalışanları sonuçlar doğurabileceği gerekçe- koyucu olmalıdır. • İşgörenlerin kimi zaman mesai nunu artırmakla birlikte çalışanla- ğu esas almaktadır (Donahue, sosyal adalet, öğrenme ve sinerji içerisinde etik ilkeleri ve süreçleri yapmaktadır. Yönetimi sosyal norm ve beklentilerine her sorunu ve çevre kirliliği gibi). odaklanmayan kalite programları destekleme amacının ortaya çıkar- siyle pek tercih edilmemektedir. saatleri içinde bazı kişisel işlerini rın işe ve örgüte olan bağlılıklarını bütünleştirme derecesidir. Sistem unsurları kapsamaktadır gibi 1998: 3). Bu yasalar sayısal ölçüle- İŞ ETİĞİ VE KURUMSAL başarılı bir şekilde yönetilemez. zaman cevap vermesi mümkün dığı sendikalar, bireysel çalışma Sorunu bildirenler işten çıkarılma, de yapmaları yadırganmamalıdır Sosyal sorumluluk; işletmelerin artacak, çatışma, devamsızlık, geç (Kamp, 2003: 1-2). Farklılıkların re dayandırılmakta olup, daha denetimi; etik denetimin en yeni Doğru işgörenler bir işletmenin DENETİM İLİŞKİSİ olmayabilir. Ancak vurgulanması tecrit, yıldırma, ter�i indirimi, ilişkilerinden doğan güç eşitsizliği- GİRİŞ ÖZET faaliyetlerinden dolayı çevresinde - Etkin Paydaş Yönetimi: Paydaşlar, yönetimi akademik ve örgütsel türü olup kültürel denetimden sahip olabileceği en iyi güvencedir • İşyerinden ayrılan kişinin artık önce temsil edilmedikleri istihdam kalma, işten kaytarma ve iş yavaş- de özgürlük refah uğruna değil, gereken nokta etik konuları relati- ayrımcılık, misilleme, taciz gibi ni tela�i etmeyi ve üyelerinin ister örgütün içinde isterse dışında yarattığı olumlu veya olumsuz ortamlardaki insan kaynakları kurumuna karşı herhangi bir latma gibi olumsuz davranışlarda alanlarında kadınların ve azınlıkla- daha ileriye gitmektedir. Sistem Etiğe uygun yönetim, etik ilkeleri ve onun geleceğinin teminatıdır. özgürlük uğruna sınırlandırıldığı vist bir bakış açısıyla değerlendir- sorunlarla ekonomik ve sosyal çıkarlarını karşılaşmaktadırlar. Etik, insan refahını oluşturan etkileri bilinçli bir şekilde değer- u çalışmanın amacı, turizm işlet- olsun, örgütün faaliyetini etkileye- rın temsil edilmesini artırmak için uzmanlarının düşüncelerini esas denetimi, işletmeyi bir sistem ortadan kalkacaktır (Sayılı ve Kızıl- ve hükümleri izleyen yönetimdir. yükümlülüğü kalmadığından eski Bu özellik, işin niteliklerinin zaman çalışma barışı daha kolay menin gerekliliğidir. Diğer çalışanlar da yapılacak geliştirmeyi amaç edinmelidir. unsurların neler olduğunu incele- lendirip, olumsuz etkilere karşı bilen ve onun faaliyetlerinden melerin iş etiği hakkında bilgi olarak görür, bu sistem içerisinde- tasarlanmıştı (SHRM, 2004: 1; almaktadır. Benimseme mantığı dağ, 2007: 246). kurumuna ilişkin bilgileri yeni önemli bir parçası olarak görülme- Etiğe uygun davranan yöneticiler mümkün olabilir (Baron, 1996: denetimlerden ve soruşturma yen ve bunları teşvik etmek için - Ekonomik Skandallar ve Rüşvet: kararların önlem alması olarak tanımlanabi- etkilenen, yönetsel Thomas, 1990: 107-117). Pozitif açısından farklılıkların yönetimi Pelit ve Arslantürk (2011: 168), ki öğeler ile sistemin işlediği çevre- işyerinde kullanmasında bir sorun vermek ve etik-kurumsal denetim başarmaya yönelik isteğe sahip lidir. Etik temelli insan kaynakları 558). Öte yandan bazı bireylerin rahatsız olabilir. İşgörenler arasın- Dayanışma prensibi gereği bütün gerekli davranış ve karar türlerini lir. Bir işletme belirli sosyal faali- sonuçlarında pay sahibi oldukları- İş etiği, hem işletme içi ilişkilerde nin kritik öğeleri arasındaki etik turizm sektöründeki işgörenlerin stratejik avantaj sağladığından ayrımcılığın temel kaynağı karar- olmakla birlikte, onlar etik stan- yoktur. yönetiminin bazı amaçları şu şekil- kendi çıkarları doğrultusunda etik ilişkisini incelemektir. Bu çalışma- işgörenlerin eşit muamele görmesi da güven sorunu yaşanabilir. açıklayan bir süreçtir (Hellrigel and yetlerde bulunduğu zaman ekono- nı düşünen bireyler veya gruplar hem de piyasalarda güvenin oluş- yüksek orandaki işsizlik nedeniyle nameler ve yasal düzenlemelerdir. sorunları incelemektedir (Özgener, kabul görmektedir ve proaktif bir dartlar, dürüstlük ve uygun süreç de ifade edilebilir (TÜSİAD, 2009: 2.Etik Eğitimi değerleri görmezden gelmeleri da etik kavramı, iş etiği kavramı ve ve gerçek fırsat eşitliğinin sağlan- Ayrıca işletmelerin itibarları zede- Slocum, 1986: 137). mik avantajlar sağlayabilir. Aksine, olarak ifade edilebilir. İşletme, ması için kritik faktörlerden Benimseme mantığı 2009: 163). yaklaşımdır (Kelly and Dobbin, güçsüzleştiğine ve işgörenlerin açısından içerisinde olmak şartıyla iş yapma- 54): sosyal dayanışmayı olumsuz etkile- ması için toplumda doğal becerile- önemi, iş etiği ve kurumsal denetim lenebilir ve hatta işletmeye bu gibi uzun dönemde topluma karşı biridir. Özellikle ABD’de Enron, sosyal faydayı arttırmak için ilgili 1998: 976; Ivancevich and Gilbert, değersiz bir takım kişiler gibi pozitif ayrımcılık sözleşme gereği yı amaçlamaktadırlar. Bu yönetici- 4.Etik Hattı ve Sorun Bildirme Etik eğitimi bir günlük ya da tek Bireysel etik ise, toplumsal değerle- mektedir. Bu nedenle etiğin bir ri yetersiz olanlara ve dezavantajlı durumlar mali külfet (satış gelirle- • Çalışanlarına adil davranmak ve ilişkisi ve iş etiği değerlerinin sorumlu bir düşünce tarzıyla İtalya’da Parmalat, İngiltere’de tüm paydaş gruplarının çıkarlarını yasal zorunluluktur. Pozitif ayrım- 2000: 89). görüldüğüne, sendikal haklarının ler kâr elde etmeyi amaçlarken etik Sistemleri atışlık bir girişim olmamalıdır. Etik tutkal gibi toplumu bir arada tutan rin kişiye yansımasıdır (Çelik, vd., pozisyonda doğanlara daha fazla kariyerlerini rinin düşmesi, kredi talebinin geliştirmelerine Brent Spar Petrol Kulesi Vakası, düşünmeli ve bunları dengelemeyi onu gücünü turizm sektöründe yaygınlaşması- kullanamayanlar, göz ardı edildiğine, iş akitlerinin 5. Etik Değere Dayalı Perfor- ve yasal yönleri dikkate alırlar. eğitimi aşırı sıklıkta olmamak cılık geçmişte yapılan yanlışları içiçe geçmiş zarif anlaşmalar 1998: 23-41). Etik bir kişisel vicdan önem verilmesi gerekir (Stackhou- reddi, tazminat vs) getirebilir. yardımcı olmak, amaç edinmelidir. Etiğin toplumda kaybetmeye mahkumdurlar. Nijerya’da Shell, Afrika’da Nest- na yönelik kurumsal denetim Yetkisiz ihbar veya sorun bildirme mans Değerlendirme Süreci düzeltmeyi esas almaktadır. Reak- kaydıyla, belli bir süreklilik göster- tek tara�lı olarak düzenlendiğine Etiğe uygun yönetimin gösterici bütünü olduğu da göz ardı edilme- meselesidir. İş yaşamında özgürlük se et al., 1995: 229). Sosyal ve 4.Farklılıkların Yönetimi ve iş dünyasında amacı, “yaşamak le’nin Bebek Maması Vakası, Alas- meli ve ortak bir programın ötesin- vurgu yapmaktadır. Bu durum sistemi (whistleblowing system); tif bir yaklaşımdır. Eşit istihdam süreçleri ele alınmaktadır. Son ilkesi; “Eylem, karar ve davranışlar • Çalışanların aile hayatına saygılı melidir. Etik bir toplumun dünyaya -Etiğin İyi İşle Özdeş Olması olmadan bireysel etikten bahsedi- ekonomik eşitsizlikler, hem en az değil, yaşatmaktır” (Güngör, 1995: ka’da Exxon Valdez Felaketi işlet- işletmede fırsatı gibi pozitif ayrımcılık da Performans değerlendirme süre- önemsiz turizm çalışanlarını önemli ölçüde olmayan, ve yardımcı olmak (örneğin, evlilik de, değişik kademelerdeki ve hem işletme, hemde ilgili bütün açılan penceresidir. olarak çalışmanın bazı kısıtları lemez. Bireyin yaptıklarının hesabı- Düşüncesi: Günümüzde toplum ve avantajlı olanın en büyük yararına, Genel olarak turizm işletmelerinde 46-47). melerin stratejilerini belirleme ve performans sosyal adalet öncülüne dayanmak- yasaya aykırı, şüpheli ve yanlış olumsuz etkilemektedir. Bu neden- cinde kullanılan pozisyonlardaki çalışanlar için sorunları için rehberlik hizmeti tara�lar için doğru mu?” şeklinde- işletmelerin hem de adil fırsat eşitliği koşulu sendikalar, etiğe nı verebilmesi için belli ölçüde olduğu vurgulanmış ve gelecekte çalışanlar arasında cinsiyet ve etnik İş etiği, ekonomi ve iş dünyasının imaj oluşturma konusunda etik giden eylemlerin/uygulamaların le turizm işgörenleri açısından hede�leri tüm etik hede�ler ve farklı programlar oluşturulmalıdır. tadır. İşgücü piyasasında azınlıkla- sağlamak, anaokulu açmak), dir (Özgener, 2009: 109). uygun bir tarzda işlerini yürütme dikkate alınarak herkesin durumu -Globalleşme: Uluslararası ortam- özgürlük gereklidir. İş hayatında iş araştırma yapacaklara bazı öneriler ayırımcılık yapmak, tüm çalışanlara sağladığı olanaklar karşısında sorunları ön plana çıkarmasına amaçları destekleyici ve bunlarla düzeltilmesini sağlamak için işlet- Eğitimde tüm programların örnek- rın ve kadınların temsilini artırma kaynakların ve ödüllerin dağıtıl- larda etik gerçekten karmaşık bir beklentisi içerisindedir (Özgener, açıkça ortaya konacak şekilde seçme, örgütlenme ve söz özgürlü- ter�i konusunda eşit fırsatlar tanıma- • Toplumsal sorunlara duyarlı olmak Birçok sektörde olduğu gibi turizm sunulmuştur. sağduyulu seçimler yapmaları için neden olmuştur. Bu skandallar, tutarlı olmalıdır. Bunun yanında yoğunlaşmaktadır medeki eski veya mevcut bir üye ması önem arz etmektedir. ler içeren, zaman zaman görsel ve üzerinde düzeltilmelidir. Sosyal adalet teori- 2009: 56). Ayrıca bir referans konudur. Doğrusu iş etiği evrensel ğü insan hakları kapsamında değer- mak, çalışanların taciz edilmesi, iş ve çözümü için katkıda bulunmak sektöründe de güç servetle birlikte bireylere yol gösteren kurallar, şirketlerin imajı üzerinde global performans değerlendirme örgütte tarafından durumun kontrol altına (SHRM, 2004: 2; Kelly and Dobbin, canlı sunumlarla zenginleştirilmiş sinin en can alıcı noktası, farklılığın Anahtar Kelimeler: Turizm İşletme- olarak kabul edilen etiksel duruş, bir kavram değildir, coğra�i yerle- Sendikalar lendirilmelidir. İşgörenler ve sendi- yeri güvenliğini ve çalışanların sağlı- sermayedar güçlü artma eğilimi gösterdiğinden, (örneğin, aile içi şiddet ile mücadele, ilkeler, değerler ve davranışları düzeyde olumsuz etki yaratmıştır. programlar olmasına çalışılmalıdır. uzun vadede artan satışlar, artan şim, sosyal ve meslek grup, leri, İş Etiği, Kurumsal Denetim kalar açısından değerlendirildiğin- engellilere destek olma, gençlere ekonomide büyük ayrılıklar ortaya inceleyen bir disiplindir. Aslında “iş Ayrıca anti demokratik ülkelerde la başa çıkmayı öğrenen örgüt eksiklikler olabilir. Hatalı veya hoş görülebilme düzeyinin saptan- pazar payı, artan karlılık, yüksek sosyo-kültürel ve tarihi gelişmeler 14.Hükümet Düzenlemesi Kanada, KAYNAKLAR kuralları” çalışanlar beceriler kazandırılması, toplumun Bazı �ilmlerin ilgili sahneleri ve alınması için yetkili otoritelerin ğını tehlikeye atacak uygulamalarda 1998: 976; Ivancevich and Gilbert, adaletin dağıtımında bilgi iletimini karşısında örgütlü hareket etmek masıdır. Bununla beraber, “adil bir etiğe aykırı davranışa eğilimli üyeleri tarafından türetilen, keşfe- Baron, D. P. (1996). Business and its environment, Second Edition: New Jersey: Prentice Hall Upper Saddle Etkin bir etik kodun olmaması toplum, herkesin eşit olduğu bir birey, her halükarda kodu dikkate dilen ve geliştirilen temel varsa- River. durumunda, endüstri çapında Beauchamp, T. L., Bowie, N. E. (1988). Ethical theory and business, New Jersey: Prentice-Hall Inc., A Division toplum değil, farklılıkların veya almayabilir. Bu yüzden son derece yımları kapsar. Her organizasyo- of Simon&Shuster, Englewood Cliffs. işgören-işveren ilişkilerini düzen- eşitsizliklerin savunulabildiği bir karışık ve kapsamlı düzenlemeler nun kendisine özgü kültür ve Cadbury A. (1992). Report of the comitee on the �inancial aspects of corporate governance, GEE&Co.,Ltd., lenmesi, işletmelerin etiğe uygun toplumdur.” (Tsalikis and LaTour, üzerinde zaman harcanmamalıdır. değerler seti vardır. Kültür, organi- London olmayan davranışlarının artması 1995: 51). Temiz bir toplum yarat- Bunun yerine yüksek performans zasyon üyelerinin anlayışını ele Cartwright, S. and Holmes, N, (2006). “The meaning of work: The challenge of regaining employee engage- ve bunların incelenmesi gereksini- ment and reducing cynicism”, Human Resource Management Review 16: 199–208. ma adına sendika üyeleri, tıpkı bir için gerekli olan daha açık stan- verir ve onların nasıl davranacak- Çelik, A., Göktürk, İ., Kök, D. ve Yılmaz, M. (1998). “Bürokrasi ve Etik: Kahramanmaraş Kamu Kurumları ve mi nedeniyle kontrol mekanizması orkestradaki farklı insanların farklı dartlar belirlenmelidir. ları konusunda kurallar sağlar Özel İşletmelerinde Karşılaştırmalı Bir Uygulama”, Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, 24-26 Aralık olarak hükümet düzenlemeleri 1997, Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Adapazarı, ss.23-41. enstrümanlar çalarak ahenkli bir 9.Tepe Yönetiminin Tutumu (Özgener, 2009: 149). Bu nedenle talep edilebilir (Beauchamp and Dean, J. W., Brandes, P. and Dharwadkar, R. (1998). ‘Organizational cynicism’, Academy of Management bütünü oluşturması şeklinde faali- işletmelerin ekonomik ve sosyal Review, 23 (2): 341-352. Bowie, 1988: 129-131). yet göstermelidirler. Bir yöneticinin hatalı kararı veya performansı üzerinde önemli bir Dennis D., Mcconell J.(2003). “International Corporate Governance”, ECGI - Finance 7.Örgütsel Sinizmin Azaltılması etik olmayan bir davranışı, işlet- etkiye sahip olan örgüt kültürünün SONUÇ Donahue, L. (1998). Diversity management guidance, U.S. Department of Transportation, July 1998. melerin imajını zedeleyebilir. Öte etik davranışı destekleyici rol Dunfee, T. W. and Werhane, P. (1997). “Report on business ethics in North America”, Journal of Business Bu çalışmada iş etiği ve kurumsal Ethics, 16: 189-195. Örgütsel sinizm; birinin çalıştığı yandan, bir yöneticinin çok önemli oynaması gerekir. denetim üzerinde durulmuştur. Eaton, J. A. (2000). A social motivation approach to organizational cynicism, A thesis submitted to the Faculty örgüte karşı negatif tutumu olarak ve kritik bir andaki etik yönden 12. Kurumsal Yönetim Günümüzde insanlığı etkileyen of Graduate Studies in partial ful�illment of the requirements for the degree of Master of Arts, Graduate Programme in Psychology York University, Toronto, Ontario. ifade edilir (Dean et al., 1998: 345). cesareti, bulunduğu işletmedeki birçok küresel krizin temelinde, Gilbert, L (1999). “International business ethics in Western Europe”, Intrnational Conference, Academy of İşgören sinizmi ise, bir işgörenin tüm etik olmayan davranış tema- OECD (1999)’e göre kurumsal Business Administrative Science, Barcelona, July 12-14: 1-11. etik liderliğin eksikliği yatmakta- işletme, yöneticiler, çalışma arka- yüllerinin önünü kesebilir. Bir rol yönetim; bir ülkenin ekonomik ve Guastello, S.J,, Rieke, M.L., Guastello, D.D. and Billings, S.W. (1992), “A Study of cynicism, personality, and work dır. Bu etik liderliğin eksikliğini, value”. The Journal of Psychology, 126 (1): 37-48. daşları ve diğer objelere karşı modeli olmak, doğru şeyi yapmak- sosyal kaynaklarında kullanılacak tavrını haklıdan yana koyan sendi- Hellrigel, D., Slocum, J. W., Jr. (1986). Management, Fourth Edition, Massachusetts: Addison-Wesley Publishing engellenme, güvensizlik, hayal tan daha fazlasını gerektirir. İşgö- olan güç ve yetkilerin belirlenmesi- Company. kalar giderebilir. İş etiğinin sadece kırıklığı nedeniyle takındığı negatif renlerine doğru şeyi yaptırmaya dir. Cadbury (1992: 24) kurumsal Ivancevich, J. M., Gilbert, J. A. (2000). “Diversity management: Time for A New Approach”, Public Personnel kanunlarla düzenlenemeyeceğini Management, 29 (1): 75-92. tutum olarak tanımlanmaktadır yardımcı olmayı, işgörenleri ilham yönetimi; anonim şirketler için göz önüne alırsa, etiği destekleyici İçerli, L. (2010). “Örgütsel Adalet: Kuramsal Bir Yaklaşım”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1): 68-92. (Cartwright and Holmes, 2006: ettirmeyi, onların gri alanları yönetimin kontrol ve etkinliğini kurumsal mekanizmaların ortaya Kamp, A. (2003). “Diversity management in a Danish context–towards a multicultural or segregated working 200). İşgören sinizminin nedenleri tanımlamasına yardımcı olmayı ve artıran süreçler bütünü olarak life”, Dansk Sociologkongres, Danish National Institute for Social Research Copenhagen, Denmark: 1-12. konmasına ağırlık verilmelidir. olarak, psikolojik sözleşme ihlalle- endişelerine saygı göstermeyi de ifade eder. Dennis and McConell Kelly, E., Dobin, F. (1998). “How af�irmative became diversity management”, American Behavioral Scientist, 41 İşletmeler etik sorumluluğu çok (7): 960-984. ri, dengesiz güç dağılımı, işlem kapsar. (2003) ise Kurumsal yönetimi bir yüksek düzeyde harekete geçirmek MacDonald, H. (1993). “The Diversity industry”, New Republic, 209 (1): 22-26. adaletsizliği, çok uzun çalışma 10.Değer Yönetimi şirketin kendi çıkarlarını gözeten ve etik duyarlılık düzeyini yükselt- saatleri, yıldırma, etkin olmayan ve kontrol edenlerin şirketin Navran, F. J. (1992). “The role of the Ombudsman” at http://www.navran.com/ Newslet- ter/92-01/01-92.htm., Atlanta: 1-2. (06.06.1998). mek için iç denetim mekanizmala- liderlik, yüksek yönetici ücretleri, Değerler, bireyin yaşamına anlam sahipleri ve paydaşlar için �irma OECD (1999), OECD Principles of Corporate Governance, Business Sector Advisory Group on Corporate rını (sorun bildirme, diyalog vs.) Governance, Ira Millstein Chairman, Paris: OECD. küçülme, politikalar ve uygulama- kazandıran idealler, tercihler, değerini maksimize eden kararlar hayata geçirmeli ve bu mekaniz- Özgener, Ş. (2009). İş Ahlakının Temelleri: Yönetsel Bir Yaklaşım, 2.Baskı, Ankara: Nobel Yayınevi. lar arasındaki uyumsuzluk, etik kararlar ve davranışlarına yol almaya yönlendirmesi olarak maların yasal alt yapısı devlet Pelit, E. ve Arslantürk, Y. (2011). Turizm İşletmelerinin İş Etiğine Yönelik Uygulamalarının Çalışma Yeri olmayan davranışlar, elverişli gösteren inançlar ve kanaatlerdir. tanımlamaktadırlar. Tercihindeki Önemi: Turizm Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve tarafından oluşturulmalıdır. olmayan ücret politikalar, zayıf Değerler standartlar olarak ifade İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (1): 163-184. Kurumsal yönetim için uygun yasal Kurumsal yapıların işleyebilmesi Pringle, J., Scowcroft, J. (1996). “Managing diversity: meaning and practice in New Zealand organisations”, iletişim, değişimi uygulamada edilmesine rağmen, onlar emret- Asia Paci�ic Journal of Human Resources, 34 (2): 28-43. düzenlemelerin çıkarılması, için de eğitim kuruluşlarında ve iş yönetimin beceriksizliği, işgörenin mezler, olağanüstü bir şekilde Pugh, S. D., Skarlicki, D. P. and Passell, B. S. (2003), “After the Fall: Layoff Victims’ Trust and Cynicism in performansa dayalı olarak üst yerlerinde (özellikle turizm sektö- yetersiz katılımı, rol çatışması, rol eylemlere yol gösterirler. Günü- Re-employment”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76: 201–212. yöneticilerin ücretlerinin belirlen- ründe) iş etiği bilincini aşılamak belirsizliği ve artan iş yükü sayıla- müzde başarılı organizasyonların Rouillard, C. (2003). “From cynicism to organizational disillusion: new public management as confusion mesi, yönetim kurulunun bağımsız için eğitim ve geliştirme program- factor”, Choices, 9 (6): 20-37. bilir (Cartwright and Holmes, en belirgin özelliklerinden biri, olması ve bağımsız iç denetim ları uygulanmalıdır. Saylı, H. ve Kızıldağ, D. (2007). “Yönetsel Etik ve Yönetsel Etiğin Oluşmasında İnsan Kaynakları Yönetiminin 2006: 201; Eaton, 2000: 8; Guastel- tutarlı ve paylaşılmış değerler Rolünü Belirlemeye Yönelik Bir Analiz” Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1): komitelerinin kurulması gerekir. 231-251. lo et al., 1992: 37-48). Bu faktörler platformuyla çalışan işgörenlere Bu çalışma sadece konu teorik SHRM (SOCIETY FOR HUMAN RESOURCE MANAGEMENT). (2004) “How is a diversity ınitiative different arasında en etkilisi psikolojik sahip olmalarıdır. Değerler, söz 13.Ombudsman açıdan ele almaktadır. Bu nedenle from my organization’s af�irmative action plan?”, http://www.shrm.org/diversity/diversityvsaf�irmacti- on.asp, March 27, (27.03.2004). sözleşme ihlalidir. Psikolojik gibidir ve en uygun tarzda ihtiyatlı bulgularla desteklenmeyen çalış- Ombudsman, doğru süreçlerin ve Sims, R. L. & Keenan, J. P. (1999). “A cross-cultural comparison of managers’ whistleblowing tendencies”. sözleşme, bireyler ile organizas- tepkiyi göstermede işgörenlere yol madaki savlar bütün sektörler International Journal of Values-Based Management, 12: 137-151. yönetimin gelişmesini destekler, yonları arasındaki karşılıklı, infor- gösterir. Değerler şirket kültürü- açısından genelleme doğru yakla- Stackhouse, M. L., McCann, B. P., Roels, S. J. and Williams, P. N. (1995). On moral business-classical and contem- ancak herhangi bir bireyin savunu- porary resources for ethics in economic life, Michigan: William B. Erdmands Publishing Company. mel ve örtülü beklentiler, vaatler nün temel ilkeleridir ve şirketteki şım olmayabilir. Bu nedenle iş etiği cusu veya işletmenin temsilcisi Steinberg, S. S. ve Austern, D. T. (1995). Hükümet, Ahlak ve Yöneticiler, (Çev. Turgay Ergun) Ankara: Türkiye ve yükümlülüklerdir (Rouillard, herkesin tavrını yansıtan şirket ve kurumsal denetim ilişki üzerine ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Todaie Yayınları. olarak rol üstlenmemektedirler. 2003: 24). Psikolojik sözleşme karakterini temsil eder. Tom Peters saha araştırmalarına ihtiyaç vardır. Stroh, L. K., Northcraft, G. B. ve Neale, M. A. (2002). Organizational Behavior, New Jersey: Lawrence Erlbaum Ombudsman; güvenilirlik, objektif- ihlali, işgörenin işverene azalan ve Bob Waterman dediği gibi Associates, Inc. lik ve eşitliği önemle vurgulayan, Thomas, R. R., Jr. (1990). “From af�irmative action to af�irming diversity”, Harvard Business Review, 90 (2): güvenini ifade eder ve etik yönden “Organizasyonlar değerlerle 107-117. uygulama standartlarını tam önemli bir çelişkidir (Pugh et al., bezendiklerinde kurum olurlar, Tsalikis, J. and LaTour, M. S. (1995). “Bribery and extortion in ınternational business: ethical perceptions of olarak tasarlayan bir kurumdur 2003: 202). aksi takdirde ruhsuz insana greeks compared to americans”, Journal of Business Ethics 14: 49-64. (Dunfee and Werhane, 1997: Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (2009). Dünyada ve Türkiye’de İş Etiği ve Etik Yönetimi, Yayın No: 8.Etik Kodların Oluşturulması benzerler” (Özgener, 2009: 189-195). Ombudsman, etiğin son TÜSİAD/T-2009-06-492. 140-151). Uluslararası Saydamlık Örgütü (2012). 2012 Yolsuzluk Algılama Endeksi, Berlin. zamanlardaki önemli bir organıdır. Etik kodu, etik olmayan eylemlerin 11.Bilinçli Bir Örgüt Kültürünün Bu organ işletme içerisinde yolsuz- Uluslararası Saydamlık Örgütü (2013). 2012 Yolsuzluk Algılama Endeksi, Berlin. yanı sıra etik olduğu düşünülen Yaratılması luklar ve yanlışlarla ilgili iddiaları Usta, Aydın (2012). “Kamu Örgütlerinde Meslek Etiği ve Çalışma Ahlakı Üzerine Bir Değerlendirme”, eylemleri kapsayan bir spesi�ik Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (1): 403-421. inceleme ve onları ortaya çıkarma Xiaoue, Lu. (1998). “On economic and ethical value” Shanghai Academy of Social Sciencies, http://www.depa- raporlar dizisidir (Özgener, 2009: Örgüt kültürü; bir örgütün çevresi ul.edu/ethics/evalue.html: 1-8. (17.04.1998). rolü üstlenmektedir (Navran, 157). Her sonucu ihtiva edecek bir tarafından algılanan kimliğidir. Dış Yürür, S. (2012). “Örgütsel Adalet”, Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar, (Ed. Aşkın Keser, Gözde 1992). kod geliştirmek mümkün değildir, uyum ve iç entegrasyon sorunlarıy- Yılmaz ve Senay Yürür) 2.Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları. SAYI 1 • 1 MART 2015 51

işletmelerin yatırımları olan rin gerisinde kaldığında (reel sağlık planlamasına yardımcı olun- rüşvet, yolsuzluk ve nepotizm bilgilendirilmesi sürecidir (Özge- sağlayan temel araç olarak karşı- kullanılabilir. haberleri zorundadır. gazete İtalyan Sosyolog bulunmak türünde etik dışı işlem ve 2000: 89; Stroh et al., 2002: 457). etiği; ekonomi ile etik arasında ücretlerin yükselmesini bekleyen nedeniyle çok fazla zarara uğradık- ması), Tanınmış ve saygın kişiler konuş- ner, 2009: 164). Gaetano Mosca’nın dediği gibi eylemlere mıza çıkmaktadır. İşgörenler, bu rastlanabilmektedir hoşlanılmayan bir evlilik gibidir” işgücü verimliği, düşük işçilik mali- -Farklılıkların Yönetilmesi: 1996 ları söylenebilir. bir ülkede ücretlerin düşmesi gibi), (Usta, 2012: 413). Bu eylemlerin macı olarak programa davet edile- “örgütlenmiş bir azınlık, örgütlen- süreçte başta negatif geribildirim- • Kültür ve sanat faaliyetlerini yetleri, yeni müşteriler kazanmay- (Xiaoue, 1998: 1-8). Zira etik, yılından sonra uzun vadede gerekli ABD, İngiltere, Almanya gibi ülke- başarının kuralları bilinmediğinde memiş veya dağınık bir çoğunluğa ler olmak üzere açıklamalar yapma katılanları Program, bilirler. önüne geçmek için farklılıkların destekleyerek toplumsal yaşamı Son dönemlerde başta uluslararası ekonomik hede�leri başarırken la sonuçlanabilmektedir. Toplum motivasyonun pozitif ayrımcılıkla lerde birçok işletme şikayet ya da veya çok hızlı değiştiğinde işgören- fırsatı da bulmaktadırlar. İşgören- ayrıcalıklı hissettirmeli ve etkile- yönetimi etkin bir çözüm yolu olarak hükmedebilir”. Sendikalar, örgütlü zenginleştirmek (örneğin, kütüp- kuruluşlar olmak üzere birçok ülke önemsiz bir araç olarak suiistimal artık işletmeler ve sendikalardan ihbar hattı yerine “Diyalog”, “Ha- sağlanamayacağı görüşü kabul ler mutsuz olmaktadır. Ne yazık ki, lerin pozitif geri bildirim sağlaması melidir (TÜSİAD, 2009:106). bir biçimde hareket ederek ve sunulmaktadır. hanelere, müzelere destek sağlan- yasa dışı ve etiğe aykırı faaliyetleri hukuki sorumluluğu aşan etiksel etmemelidir. Hukuk, etik ve vicdan berleşme Hattı”, “Açık Hat”, “Danış- görmeye başlamış ve farklılıkları dünya böyle belirsizlikler ve için sürecin, eşitlik ve adalet ilkele- haklıdan yana tavır alarak güçlene- ması) engelleyici politikalar izlemekte ve ve gönüllü sorumluluklar üstlen- kuralları içerisinde işlemeyen bir 1980’li yıllarda işletme literatürü- yönetmeyi öğrenmenin ülkeleri Etik eğitiminin amacı; etik ikilem- ma Hattı” “Etik Güvenlik Ağı” ve açıklarla doludur. beklentisel ri ve etik kodlara uygun olarak bilir. İşletmelerde kaynaklar ve yasal düzenlemeler çıkarmaktadır- mesini talep etmektedir. Zira etik, ekonomik sistem, sendikalar ve ler ve çözümleriyle ilgili yasaların daha rekabetçi hale getireceği ne giren ve “işgücü farklılığı” üzeri- “Yardım Masası” gibi isimlendir- İKY uygulamaları etik davranışları Sektörde gelirin adil olmayan şekil- ödüller açısından adalet dağıtılır- gerçekleştirilmesi gerekir. Perfor- lar. Uluslararası Saydamlık Örgüt bir toplumun gelişmesi ve refahı işgörenler dahil bütün paydaşlar uygulama yönetmeliklerin düşüncesi ön plana çıkmaya başla- ve ne odaklanan farklılıkların yöneti- meler kullanılmıştır. Artık genel de dağılımı pek çok etik sorunu da teşvik eden ve etik dışı davranışları mans değerlemede eğer çıktı ken “eşitlik”, “eşit paylaşım” ve (2012)’nün Yolsuzluk Algılama açısından sorun yaratır. Özellikle için çok önemli bir unsurdur. İşgö- mi düşüncesinin gelişimi genelde mıştır (Kelly and Dobbin, 1998: yollarını göstermek ve bütün işgö- yaklaşım ifşacıların kurumuna da caydıran-cezalandıran nitelikte beraberinde getirmektedir. tatmini veya karar tatmini önplan- “ihtiyaç” kuralı esas alınmaktadır. Endeksi’ne göre 174 ülke arasında renlerin üretkenliği artırılmak modern dünya bir taraftan birçok bağlı kişiler olduğu ve ifşa etmenin 970-973). renler için güvenilir bir etik stan- üç aşamada ele alınmaktadır. Bu olmalıdır. İşe alma ve işten çıkarma Bununla birlikte hangi kuralın da ise dağıtım adaleti, sistem işletmeleri Turizm çalışanlar 54’nci sırada bulunan Türkiye, bu isteniyorsa etik kuralların kanun- yönüyle belli etik anlayışlarının aşamalar (Donahue, 1998: 2); dardı oluşturmaktır (Steinberg ve erdem olduğu yönündedir. Etik süreçleri örgütün değerlerini dikkate alınacağı, sendikanın bir Farklılıkların yönetimi, herkesin tatmini amaçlanıyorsa işlem adale- yıl 53.sırada yer almıştır. Türki- açısından iş sağlığı ve güvenliği, lardan daha etkili olduğu söylene- varlığını gerektirmekte, bir taraf- Austern, 1995: 160-162). Bir dene- ihlalleri bildirmeye olanak veren paylaşan çalışanlar üzerinde odak- -Eşit İstihdam Fırsatı: Eşit İstih- baskı grubu olup olmamasına potansiyelinden en yüksek düzey- ti ve eğer ilişki tatmini önemli ise ye'nin yolsuzlukla mücadele puan ücret ve çalışma koşulları, örgüt- tan da bu anlayışları ciddiye alma- bilir. Konfüçyüs’ün dediği gibi tim sisteminin kurulması ya da sistemlerin kurulması ve işletilme- lanmalıdır. Örneğin; işe alım prose- dam Fırsatı, herkesin vası�larına de yararlanabilmek için tüm perso- bağlıdır. Eşitlik kuralı; dağıtımın etkileşim adaleti önem arz etmek- 49'dan 50'ye yükselmiştir. Bu lenme özgürlüğü ve toplu sözleşme zeminlerini nın yıkmaktadır. ve bireysel farklılıklara göre değiş- “İnsanları yasa ve ceza ile yönetir- si özellikle medya gibi kurum dışı gözden geçirilmesi de, teknik ve dürleri, hem etik esaslara aykırı tedir. Bu bağlamda özellikle işgörenlerin performanslarına ve nelin farklılıklarının kabul gördü- bağlı olarak istihdamda eşit fırsat- hakkı, çevreyi koruma, çocuk işçi durum Türkiye’de hala ciddi mektedir. Yani “global düşün, yerel seniz, onlar bir daha belki yanlış değişimin toplumsal Çünkü kuruluşlara ihbarlarda bulunulma- yöntemlerle ilgili öğelerin ötesine davranışların ne olduğunu tespit ğü, kavrandığı ve önemsendiği lara sahip olmasını ifade eder. Eşit katkılarına bağlı olmasıdır. Eşit işveren-işgören-sendika ilişkileri- yolsuzluk olduğuna işaret etmek- çalıştırma, ayrımcılık, yıldırma, yapmayacaklar, ama şeref ve hareket et” stratejisi iş etiği açısın- etkisiyle önceleri kabul görmüş sına fırsat vermemek için önem- geçebilen bir eğitimi gerekli edebilmeli, hem de işgücünden paylaşım kuralında ise, ister hak olumlu bir ortamın yaratılması ve nin kalitesinin artırılması isteni- istihdam fırsatı, sosyal adalet tedir. cinsel taciz, zorla çalıştırma gibi utanma duygularına da sahip bazı etik değerler, şimdi şiddetli bir dan da geçerlidir. İş etiği sorunları- senmeye başlanmıştır (TÜSİAD, kılmaktadır. çalışma ortamında istenen etik dayanmaktadır. öncülüne sürdürülmesi sürecidir (Pringle Bu etsin ister etmesin kazanımlar yorsa etkileşim adaleti özellikle etik sorunlara (Sayılı ve Kızıldağ, nın tespit edilmesinde global bir sorgulanmaktadır. şekilde Bu olmayacaklardır. İnsanları erdem 2009:104). 3.Etik Denetimi davranışlara önem verecek şekilde Uluslararası Saydamlık Örgütü bağlamda yasalar, ırk, din, yaş, önem arz eder. Örneğin; her hangi herkese eşit biçimde dağıtılır. and Scowcroft, 1996; 28-43). Bu 2007: 235) etkili çözüm getirilmek anlayış benimsenebilir, ancak etik ve etik kuralları ile yönetirseniz o çerçevede çalışmanın amacı, işlet- (2013)’ünün Yolsuzluk Algılama yönlendirici olmalıdır (Sayılı ve İhtiyaç kuralında ise işgörenlerin cinsiyet, ülke orjini ve malüliyetten ortam, işgücünün herhangi bir bir ter�i kararından etkilenecek Bazı durumlarda işgörenlerin ve isteniyorsa sistemle ilgili makro melerde iş etiği hakkında bilgi sorunlara yerel bir bakışı açısıyla zaman onlar hem utanma duygu- Etik denetim, kanun, düzenleme ve Kızıldağ, 2007: 244). Bazı işletme- Endeks’ine göre ise Danimarka ve genel toplumun sağlık ve güvenli- üyesini avantajlı veya dezavantajlı dolayı istihdamda ayrımcılık yapıl- ihtiyaçları dikkate alınarak yapıl- kişileri ve sendikayı önceden bilgi- yaklaşımlardan ziyade kişisel ve çözüm getirmek daha mantıklı suna sahip olacaklar, hem de vermek ve etik-kurumsal denetim politikaların beyan ettiği standart- Yeni Zelanda 91 puanla 'dünyanın ler “işe alma” aşamasında adayları maktadır (İçerli, 2010: 81 ve Yürür, maması konuma düşürmemeli ve tüm ekip ğini korumak için sorun bildirme lendirme yada sosyal duyarlılık için çıkarılmaktadır mikro çözümler daha işlevsel doğruyu yapmaya çalışacaklardır.” ilişkisini irdelemektir. olacaktır. Çünkü iş etiğinde relati- ları karşılamayı amaç edinen uyma en temiz ülkeleri' olarak gösteri- etik bir taramadan geçirmeye 2012: 193). projelerinden çalışanları haberdar hayatidir. Zira birçok �inansal skan- üyelerinin karşılıklı saygı çerçeve- (Donahue, 1998: 1-5). Eşit İstih- olabilir.. Buna ilaveten önceden var (Özgener, 2009: 65). vist anlayış hızlı bir şekilde gelişi- İŞ ETİĞİNİN ÖNEMİ kültürel denetiminin ötesinde lerken, bu ülkeleri Finlandiya, çalışmaktadır. Etik testinde yer davranmasını birbirine dam Fırsatının temel dayanağı sinde dal bu şekilde ortaya çıkarılmıştır. etme bu türden yaklaşıma örnek olan kuralları izleyerek “oyuncula- mini sürdürmektedir. denetim ve sistem denetimi esas Bütün örgütsel sistemler arasında İsveç, Norveç ve Singapur, İsviçre, alan ifadelerden bazıları aşağıda -Toplam Kalite Yönetimi (TKY): verilebilir. İşgörenin örgütü iyileştirme çabası kanunlardır ve benimseme mantığı sağlamalıdır. rın oyunu” üzerinde odaklanmak, Son yıllarda iş etiğinin önem ödüller, en güçlü olanıdır. Ödüller, almalıdır. Kültürel Denetim, işgö- (TÜSİAD, belirtilmektedir Hollanda, Avustralya, Başarılı yöneticiler iş yaşamında Şayet global ölçekte faaliyet göste- Bu olarak değerlendirilebilir. açısından eşit istihdam fırsatı yasal 6.Örgütsel Ödül ve Kaynakların kuralları” üzerinde “oyunun kazanmasının temel nedenleri Farklılıkların yönetimi, Amerikan renlerin ve öteki çıkar gruplarının örgütün belirli değerleriyle tutarlı Lüksemburg, Almanya, İzlanda ve 2009:107): etik konusundaki tartışmaları bir ren işletmeler ve turizm işletmele- Adil Dağıtılması nedenle sorun bildirmede yanlış zorunluluktur (Kelly ve Dobbin, yoğunlaşmaktan daha etkili yakla- aşağıdaki gibi açıklanabilir: işletmenin standartları ve davranı- işletmelerinin ulaştığı en ileri olan, değerlerin ne olduğuyla ilgili İngiltere Bu izlemiştir. yılki tehdit veya zayı�lık olarak değil, ri toplumların etiksel, sosyal ve 1998: 976). veya etiğe aykırı olan eylemleri şım olmaktadır (Gilbert, 1999: İşgörenler mesai arkadaşlarının American güçlü birer hatırlatıcıdır. Bu konu- şı hakkında ne düşündüklerini Airlines, düzeydir. endekste en düşük puanı (8 puan) günümüz endüstrilerinin mükem- -Sosyal Sorumluluk Hareketi: 1960’lı kültürel farklılıklarını istismar İşçi-İşveren ilişkilerini düzenleyen açığa çıkaranları ödüllendirmek yanlış davranışlarını amirlerine 10-11). -Pozitif Ayrımcılık: Pozitif ayrımcı- araştırmaktadır. Bu denetimler, Coca-Cola, Procter&Gamble ve daki endişe birçok işletmenin etik elde eden Kuzey Kore ve Somali ederlerse, bir takım etiksel ve mellik ve yüksek kaliteye ulaşma yıllardan sonra etik olarak iş görmek ve bu ilişkilerin sağlıklı bir biçimde gerekir (Sims ve Keenan, 1999: bildirmemelidir. lık, nüfusun çoğunluğundan olma- bireyler, gruplar, birimler veya bir programında çok sık karşılaşılan Goodyear farklılıkların yönetimi 175'inciliği paylamıştır. Şeffa�lık İş etiği değerlerinin turizm sektö- için kamuoyu baskısıyla gelişen hukuki yaptırımlar ve sorunlarla çabalarının doğal bir uzantısı 137-151). Ancak dışsal sorun yürütülmesini sağlayan sistem, bütün olarak işletmelerin algılanan konusunda önemli aşama kaydet- yan belli insan gruplarına karşı bir durumdur. Etiğe uygun eylem- • İşgörenler, doğruluğuna ilişkin ründe yaygınlaşması için aşağıdaki iktidarın endeksi, Örgütü'nün sosyal sorumluluk hareketi, işletme- karşılaşmaları şeklinde algılamaktadırlar. Özellik- kaçınılmazdır. büyük ölçüde güç dengesi kurma bildirme sistemi, hem işveren, hem mişlerdir önceliklerini ve etik etkinliğini 1993: (MacDonald, leri sergileyen işgörenleri ödüllen- geçmişte yapılan ayrımcılığı tela�i kurumsal denetim süreçleri izlene- kuşkuları olsa bile, amirlerinin kötüye kullanılması, gizli anlaşma- Elbette dünyanın farklı bölgelerin- le TKY süreçlerinde en çok ihmal lerin iş etiğine daha fazla eğilmeleri- sorunu bildiren, hem de diğer sürecidir. Devlet güç dengesi oluş- etmek ve yanlışları düzeltmek için dirmek önem arz etmektedir. Ödül- değerlendirmektedir. Sistem Dene- 22-26). Farklılıkların yönetimi, lar ve rüşvetin dünyada toplumsal direkti�lerini yerine getirmelidir. bilir: ni zorunlu kılmıştır. (kıt kaynakların edilen temel unsurlardan biri iş de yatırımları olan işletmelerin turmada ara bulucu ve kural çalışanlar açısından arzulanmayan yasal, etiksel ve sosyal sorumlulu- lendirme, çalışanların motivasyo- insan sermayesi, kültürel sermaye, timi ise, işletmenin örgütsel sistem çözülmeye neden olduğuna vurgu 1.Etik Temelli İnsan Kaynakları bilinçsizce kullanılması, kentleşme veya turizmcilerin, toplumların etiğidir. Etik değerler üzerine sonuçlar doğurabileceği gerekçe- Çalışanları koyucu olmalıdır. • İşgörenlerin kimi zaman mesai içerisinde etik ilkeleri ve süreçleri nunu artırmakla birlikte çalışanla- ğu esas almaktadır (Donahue, sosyal adalet, öğrenme ve sinerji yapmaktadır. Yönetimi sorunu ve çevre kirliliği gibi). odaklanmayan kalite programları sosyal norm ve beklentilerine her destekleme amacının ortaya çıkar- siyle pek tercih edilmemektedir. saatleri içinde bazı kişisel işlerini kapsamaktadır unsurları bütünleştirme derecesidir. Sistem gibi 1998: 3). Bu yasalar sayısal ölçüle- rın işe ve örgüte olan bağlılıklarını İŞ ETİĞİ VE KURUMSAL başarılı bir şekilde yönetilemez. zaman cevap vermesi mümkün dığı sendikalar, bireysel çalışma Sorunu bildirenler işten çıkarılma, de yapmaları yadırganmamalıdır Sosyal sorumluluk; işletmelerin (Kamp, 2003: 1-2). Farklılıkların denetimi; etik denetimin en yeni artacak, çatışma, devamsızlık, geç re dayandırılmakta olup, daha Doğru işgörenler bir işletmenin DENETİM İLİŞKİSİ olmayabilir. Ancak vurgulanması ilişkilerinden doğan güç eşitsizliği- tecrit, yıldırma, ter�i indirimi, GİRİŞ ÖZET - Etkin Paydaş Yönetimi: Paydaşlar, faaliyetlerinden dolayı çevresinde yönetimi akademik ve örgütsel türü olup kültürel denetimden önce temsil edilmedikleri istihdam kalma, işten kaytarma ve iş yavaş- • İşyerinden ayrılan kişinin artık sahip olabileceği en iyi güvencedir de özgürlük refah uğruna değil, gereken nokta etik konuları relati- ni tela�i etmeyi ve üyelerinin ayrımcılık, misilleme, taciz gibi yarattığı olumlu veya olumsuz ister örgütün içinde isterse dışında ortamlardaki insan kaynakları latma gibi olumsuz davranışlarda daha ileriye gitmektedir. Sistem alanlarında kadınların ve azınlıkla- Etiğe uygun yönetim, etik ilkeleri kurumuna karşı herhangi bir ve onun geleceğinin teminatıdır. özgürlük uğruna sınırlandırıldığı vist bir bakış açısıyla değerlendir- karşılaşmaktadırlar. sorunlarla ekonomik ve sosyal çıkarlarını Etik, insan refahını oluşturan u çalışmanın amacı, turizm işlet- olsun, örgütün faaliyetini etkileye- etkileri bilinçli bir şekilde değer- rın temsil edilmesini artırmak için denetimi, işletmeyi bir sistem uzmanlarının düşüncelerini esas ortadan kalkacaktır (Sayılı ve Kızıl- Bu özellik, işin niteliklerinin ve hükümleri izleyen yönetimdir. yükümlülüğü kalmadığından eski zaman çalışma barışı daha kolay menin gerekliliğidir. Diğer çalışanlar da yapılacak geliştirmeyi amaç edinmelidir. unsurların neler olduğunu incele- lendirip, olumsuz etkilere karşı bilen ve onun faaliyetlerinden melerin iş etiği hakkında bilgi olarak görür, bu sistem içerisinde- almaktadır. Benimseme mantığı Etiğe uygun davranan yöneticiler önemli bir parçası olarak görülme- dağ, 2007: 246). kurumuna ilişkin bilgileri yeni tasarlanmıştı (SHRM, 2004: 1; mümkün olabilir (Baron, 1996: ve denetimlerden soruşturma yen ve bunları teşvik etmek için yönetsel - Ekonomik Skandallar ve Rüşvet: önlem alması olarak tanımlanabi- kararların etkilenen, Thomas, 1990: 107-117). Pozitif açısından farklılıkların yönetimi Pelit ve Arslantürk (2011: 168), ki öğeler ile sistemin işlediği çevre- işyerinde kullanmasında bir sorun lidir. Etik temelli insan kaynakları vermek ve etik-kurumsal denetim başarmaya yönelik isteğe sahip 558). Öte yandan bazı bireylerin rahatsız olabilir. İşgörenler arasın- Dayanışma prensibi gereği bütün gerekli davranış ve karar türlerini İş etiği, hem işletme içi ilişkilerde lir. Bir işletme belirli sosyal faali- sonuçlarında pay sahibi oldukları- stratejik avantaj sağladığından ayrımcılığın temel kaynağı karar- nin kritik öğeleri arasındaki etik turizm sektöründeki işgörenlerin yönetiminin bazı amaçları şu şekil- olmakla birlikte, onlar etik stan- yoktur. kendi çıkarları doğrultusunda etik ilişkisini incelemektir. Bu çalışma- işgörenlerin eşit muamele görmesi da güven sorunu yaşanabilir. açıklayan bir süreçtir (Hellrigel and hem de piyasalarda güvenin oluş- yetlerde bulunduğu zaman ekono- nı düşünen bireyler veya gruplar kabul görmektedir ve proaktif bir nameler ve yasal düzenlemelerdir. yüksek orandaki işsizlik nedeniyle sorunları incelemektedir (Özgener, dartlar, dürüstlük ve uygun süreç de ifade edilebilir (TÜSİAD, 2009: 2.Etik Eğitimi değerleri görmezden gelmeleri da etik kavramı, iş etiği kavramı ve Ayrıca işletmelerin itibarları zede- ve gerçek fırsat eşitliğinin sağlan- Slocum, 1986: 137). ması için kritik faktörlerden mik avantajlar sağlayabilir. Aksine, olarak ifade edilebilir. İşletme, güçsüzleştiğine ve işgörenlerin 2009: 163). Benimseme açısından yaklaşımdır (Kelly and Dobbin, mantığı içerisinde olmak şartıyla iş yapma- 54): sosyal dayanışmayı olumsuz etkile- ması için toplumda doğal becerile- lenebilir ve hatta işletmeye bu gibi önemi, iş etiği ve kurumsal denetim uzun dönemde topluma karşı sosyal faydayı arttırmak için ilgili biridir. Özellikle ABD’de Enron, değersiz bir takım kişiler gibi 1998: 976; Ivancevich and Gilbert, Etik eğitimi bir günlük ya da tek 4.Etik Hattı ve Sorun Bildirme pozitif ayrımcılık sözleşme gereği yı amaçlamaktadırlar. Bu yönetici- mektedir. Bu nedenle etiğin bir Bireysel etik ise, toplumsal değerle- ri yetersiz olanlara ve dezavantajlı • Çalışanlarına adil davranmak ve durumlar mali külfet (satış gelirle- ilişkisi ve iş etiği değerlerinin İtalya’da Parmalat, İngiltere’de tüm paydaş gruplarının çıkarlarını sorumlu bir düşünce tarzıyla Sistemleri atışlık bir girişim olmamalıdır. Etik yasal zorunluluktur. Pozitif ayrım- 2000: 89). görüldüğüne, sendikal haklarının ler kâr elde etmeyi amaçlarken etik tutkal gibi toplumu bir arada tutan rin kişiye yansımasıdır (Çelik, vd., pozisyonda doğanlara daha fazla rinin düşmesi, kredi talebinin kariyerlerini geliştirmelerine düşünmeli ve bunları dengelemeyi turizm sektöründe yaygınlaşması- kullanamayanlar, onu Brent Spar Petrol Kulesi Vakası, gücünü 5. Etik Değere Dayalı Perfor- cılık geçmişte yapılan yanlışları göz ardı edildiğine, iş akitlerinin eğitimi aşırı sıklıkta olmamak ve yasal yönleri dikkate alırlar. içiçe geçmiş zarif anlaşmalar 1998: 23-41). Etik bir kişisel vicdan önem verilmesi gerekir (Stackhou- reddi, tazminat vs) getirebilir. yardımcı olmak, amaç edinmelidir. Etiğin toplumda Nijerya’da Shell, Afrika’da Nest- kaybetmeye mahkumdurlar. tek tara�lı olarak düzenlendiğine na yönelik kurumsal denetim düzeltmeyi esas almaktadır. Reak- Yetkisiz ihbar veya sorun bildirme kaydıyla, belli bir süreklilik göster- mans Değerlendirme Süreci Etiğe uygun yönetimin gösterici bütünü olduğu da göz ardı edilme- meselesidir. İş yaşamında özgürlük se et al., 1995: 229). Sosyal ve 4.Farklılıkların Yönetimi ve iş dünyasında amacı, “yaşamak le’nin Bebek Maması Vakası, Alas- vurgu yapmaktadır. Bu durum tif bir yaklaşımdır. Eşit istihdam sistemi (whistleblowing system); • Çalışanların aile hayatına saygılı meli ve ortak bir programın ötesin- ilkesi; “Eylem, karar ve davranışlar süreçleri ele alınmaktadır. Son melidir. Etik bir toplumun dünyaya -Etiğin İyi İşle Özdeş Olması olmadan bireysel etikten bahsedi- ekonomik eşitsizlikler, hem en az ka’da Exxon Valdez Felaketi işlet- değil, yaşatmaktır” (Güngör, 1995: işletmede Performans değerlendirme süre- olmayan, önemsiz turizm çalışanlarını önemli ölçüde ve yardımcı olmak (örneğin, evlilik de, değişik kademelerdeki ve hem işletme, hemde ilgili bütün fırsatı gibi pozitif ayrımcılık da açılan penceresidir. olarak çalışmanın bazı kısıtları Düşüncesi: Günümüzde toplum ve avantajlı olanın en büyük yararına, lemez. Bireyin yaptıklarının hesabı- Genel olarak turizm işletmelerinde melerin stratejilerini belirleme ve 46-47). yasaya aykırı, şüpheli ve yanlış performans kullanılan cinde sosyal adalet öncülüne dayanmak- sorunları için rehberlik hizmeti olumsuz etkilemektedir. Bu neden- pozisyonlardaki çalışanlar için tara�lar için doğru mu?” şeklinde- etiğe işletmelerin sendikalar, nı verebilmesi için belli ölçüde hem de adil fırsat eşitliği koşulu olduğu vurgulanmış ve gelecekte çalışanlar arasında cinsiyet ve etnik İş etiği, ekonomi ve iş dünyasının imaj oluşturma konusunda etik farklı programlar oluşturulmalıdır. eylemlerin/uygulamaların giden hede�leri tüm etik hede�ler ve le turizm işgörenleri açısından tadır. İşgücü piyasasında azınlıkla- sağlamak, anaokulu açmak), dir (Özgener, 2009: 109). dikkate alınarak herkesin durumu -Globalleşme: Uluslararası ortam- uygun bir tarzda işlerini yürütme özgürlük gereklidir. İş hayatında iş ayırımcılık yapmak, tüm çalışanlara araştırma yapacaklara bazı öneriler karşısında sağladığı olanaklar sorunları ön plana çıkarmasına amaçları destekleyici ve bunlarla rın ve kadınların temsilini artırma kaynakların ve ödüllerin dağıtıl- düzeltilmesini sağlamak için işlet- Eğitimde tüm programların örnek- larda etik gerçekten karmaşık bir açıkça ortaya konacak şekilde beklentisi içerisindedir (Özgener, seçme, örgütlenme ve söz özgürlü- ter�i konusunda eşit fırsatlar tanıma- Birçok sektörde olduğu gibi turizm • Toplumsal sorunlara duyarlı olmak sağduyulu seçimler yapmaları için sunulmuştur. neden olmuştur. Bu skandallar, medeki eski veya mevcut bir üye yoğunlaşmaktadır tutarlı olmalıdır. Bunun yanında ması önem arz etmektedir. üzerinde ler içeren, zaman zaman görsel ve 2009: 56). Ayrıca bir referans düzeltilmelidir. Sosyal adalet teori- konudur. Doğrusu iş etiği evrensel mak, çalışanların taciz edilmesi, iş ğü insan hakları kapsamında değer- ve çözümü için katkıda bulunmak sektöründe de güç servetle birlikte bireylere yol gösteren kurallar, şirketlerin imajı üzerinde global tarafından durumun kontrol altına performans değerlendirme örgütte canlı sunumlarla zenginleştirilmiş (SHRM, 2004: 2; Kelly and Dobbin, sinin en can alıcı noktası, farklılığın olarak kabul edilen etiksel duruş, bir kavram değildir, coğra�i yerle- Anahtar Kelimeler: Turizm İşletme- güçlü sermayedar Sendikalar lendirilmelidir. İşgörenler ve sendi- (örneğin, aile içi şiddet ile mücadele, artma yeri güvenliğini ve çalışanların sağlı- gösterdiğinden, eğilimi ilkeler, değerler ve davranışları düzeyde olumsuz etki yaratmıştır. programlar olmasına çalışılmalıdır. uzun vadede artan satışlar, artan şim, sosyal ve meslek grup, engellilere destek olma, gençlere kalar açısından değerlendirildiğin- leri, İş Etiği, Kurumsal Denetim ekonomide büyük ayrılıklar ortaya inceleyen bir disiplindir. Aslında “iş Ayrıca anti demokratik ülkelerde la başa çıkmayı öğrenen örgüt hoş görülebilme düzeyinin saptan- pazar payı, artan karlılık, yüksek sosyo-kültürel ve tarihi gelişmeler 14.Hükümet Düzenlemesi Kanada, çıkmaktadır. Gerçekler beklentile- beceriler kazandırılması, toplumun Bazı �ilmlerin ilgili sahneleri ve alınması için yetkili otoritelerin ğını tehlikeye atacak uygulamalarda 1998: 976; Ivancevich and Gilbert, adaletin dağıtımında bilgi iletimini karşısında örgütlü hareket etmek eksiklikler olabilir. Hatalı veya masıdır. Bununla beraber, “adil bir etiğe aykırı davranışa eğilimli üyeleri tarafından türetilen, keşfe- Etkin bir etik kodun olmaması toplum, herkesin eşit olduğu bir birey, her halükarda kodu dikkate dilen ve geliştirilen temel varsa- durumunda, endüstri çapında toplum değil, farklılıkların veya almayabilir. Bu yüzden son derece yımları kapsar. Her organizasyo- işgören-işveren ilişkilerini düzen- eşitsizliklerin savunulabildiği bir karışık ve kapsamlı düzenlemeler nun kendisine özgü kültür ve lenmesi, işletmelerin etiğe uygun toplumdur.” (Tsalikis and LaTour, üzerinde zaman harcanmamalıdır. değerler seti vardır. Kültür, organi- olmayan davranışlarının artması 1995: 51). Temiz bir toplum yarat- Bunun yerine yüksek performans zasyon üyelerinin anlayışını ele ve bunların incelenmesi gereksini- ma adına sendika üyeleri, tıpkı bir için gerekli olan daha açık stan- verir ve onların nasıl davranacak- mi nedeniyle kontrol mekanizması orkestradaki farklı insanların farklı dartlar belirlenmelidir. ları konusunda kurallar sağlar olarak hükümet düzenlemeleri enstrümanlar çalarak ahenkli bir 9.Tepe Yönetiminin Tutumu (Özgener, 2009: 149). Bu nedenle talep edilebilir (Beauchamp and bütünü oluşturması şeklinde faali- işletmelerin ekonomik ve sosyal Bowie, 1988: 129-131). yet göstermelidirler. Bir yöneticinin hatalı kararı veya performansı üzerinde önemli bir 7.Örgütsel Sinizmin Azaltılması etik olmayan bir davranışı, işlet- etkiye sahip olan örgüt kültürünün SONUÇ melerin imajını zedeleyebilir. Öte etik davranışı destekleyici rol Bu çalışmada iş etiği ve kurumsal Örgütsel sinizm; birinin çalıştığı yandan, bir yöneticinin çok önemli oynaması gerekir. denetim üzerinde durulmuştur. örgüte karşı negatif tutumu olarak ve kritik bir andaki etik yönden 12. Kurumsal Yönetim Günümüzde insanlığı etkileyen Sendkacılıkta ifade edilir (Dean et al., 1998: 345). cesareti, bulunduğu işletmedeki Türkiye'deki sendikal hareketin uluslar üstü ilişkileri olma- genişletmek temel esas olacaktır. Çünkü, küreselleşme, birçok küresel krizin temelinde, İşgören sinizmi ise, bir işgörenin tüm etik olmayan davranış tema- OECD (1999)’e göre kurumsal sına rağmen, bu ilişkilerin örgütler işbirliğine dayanmama- sendikacılık hareketinin uluslararası ilişkilerinin daha da etik liderliğin eksikliği yatmakta- işletme, yöneticiler, çalışma arka- yüllerinin önünü kesebilir. Bir rol yönetim; bir ülkenin ekonomik ve sı, uluslararası ilişkilerin daha çok �ikir alışverişi, gezi mahi- geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. dır. Bu etik liderliğin eksikliğini, daşları ve diğer objelere karşı modeli olmak, doğru şeyi yapmak- sosyal kaynaklarında kullanılacak yetinde gerçekleşmesi ve ortak mücadele zeminlerinin tavrını haklıdan yana koyan sendi- engellenme, güvensizlik, hayal tan daha fazlasını gerektirir. İşgö- olan güç ve yetkilerin belirlenmesi- Yen Vzyon henüz oluşmaması önemli bir eksikliktir. Uluslar üstü Pak Turizm İş sendikası sadece çalışma hayatını düzenleme, kalar giderebilir. İş etiğinin sadece kırıklığı nedeniyle takındığı negatif renlerine doğru şeyi yaptırmaya dir. Cadbury (1992: 24) kurumsal iş şartlarını belirleme gibi dar hede�lere yönelmeyecektir. kanunlarla düzenlenemeyeceğini düzeyde iş kolu sendikacılığına ilişkin girişimlerin artırıl- tutum olarak tanımlanmaktadır yardımcı olmayı, işgörenleri ilham yönetimi; anonim şirketler için Sendikacılıkta hede�i tek başına ve tek yönlü çalışma şartla- göz önüne alırsa, etiği destekleyici ması, ortak çalışmaların yapılması uluslararası boyutta (Cartwright and Holmes, 2006: ettirmeyi, onların gri alanları yönetimin kontrol ve etkinliğini rını iyileştirmeyi amaçlamayan, işçi ve işveren birleşimini kurumsal mekanizmaların ortaya 200). İşgören sinizminin nedenleri tanımlamasına yardımcı olmayı ve artıran süreçler bütünü olarak ortak projelerin yapılması sendikal faaliyetlerin önünü konmasına ağırlık verilmelidir. vizyon edinip ortak akıl hareketini kendisine misyon edine- olarak, psikolojik sözleşme ihlalle- endişelerine saygı göstermeyi de ifade eder. Dennis and McConell açacaktır. Ayrıca Avrupa Sendikalar Konfederasyonu'na İşletmeler etik sorumluluğu çok cek ve bu temel hede�lerine iş yeri için verimlilik, kalite ve ri, dengesiz güç dağılımı, işlem kapsar. (2003) ise Kurumsal yönetimi bir emokratik ve hukuk devleti olmanın en önemli özellikle- tur. Bu dönem 1970’li yıllara kadar sendikacılığın altın çağla- bağlı iş kolu federasyonlarında sendikaların aktif bir şekilde yüksek düzeyde harekete geçirmek D adaletsizliği, çok uzun çalışma 10.Değer Yönetimi şirketin kendi çıkarlarını gözeten ve etik duyarlılık düzeyini yükselt- rinden birisi STK bünyesinde örgütlenme özgürlüğüdür. rını yaşadığı dönemdir. Ancak 1970 'lerin sonlarında ortaya yer alması ve ulusal düzeyde örgütsel birliğin kurulması ve disiplin işçi için; güven ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi saatleri, yıldırma, etkin olmayan ve kontrol edenlerin şirketin İnsan hakları çerçevesinde bu özgürlüğün hem kamu hem de çıkan ekonomik bunalım, kapsamlı özelleştirme girişimle- hedef alacaktır. mek için iç denetim mekanizmala- faaliyet çeşitliliğinin kazandırılması örgütsel gücünün liderlik, yüksek yönetici ücretleri, Değerler, bireyin yaşamına anlam sahipleri ve paydaşlar için �irma rını (sorun bildirme, diyalog vs.) özel sektör çalışanlarına ayrım göstermeden verilmesi riyle devletin ekonomiye müdahalesini azaltmayı amaçlayan arttırılması ve tecrübelerin paylaşılması bakımından gerek- küçülme, politikalar ve uygulama- kazandıran idealler, tercihler, değerini maksimize eden kararlar hayata geçirmeli ve bu mekaniz- gerekir. Sendika, işveren ve işçinin ortak değerlerinin, ve 'daha az devlet, daha çok özel girişim' şeklinde formüle lar arasındaki uyumsuzluk, etik kararlar ve davranışlarına yol almaya yönlendirmesi olarak lidir. maların yasal alt yapısı devlet ekonomik ve sosyal, hak ve menfaatlerini korumak için edilen Neoliberal bir yapılanma sürecini ortaya çıkarmıştır. olmayan davranışlar, elverişli gösteren inançlar ve kanaatlerdir. tanımlamaktadırlar. tarafından oluşturulmalıdır. Pak Turizm İş sendikasının kuruluş amaçlarından birisi olmayan ücret politikalar, zayıf Değerler standartlar olarak ifade meydana getirilen tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır. Neoliberal akımın serbest piyasa ekonomisine etkinlik Kurumsal yönetim için uygun yasal Kurumsal yapıların işleyebilmesi iletişim, değişimi uygulamada edilmesine rağmen, onlar emret- kazandırmak amacıyla işveren olarak önemli bir rol üstlenen küresel şartlara sendikaların adaptasyonunu sağlamak için düzenlemelerin çıkarılması, için de eğitim kuruluşlarında ve iş Küreselleşme sürecinde uluslararası ilişkilerin gelişmesi, yönetimin beceriksizliği, işgörenin mezler, olağanüstü bir şekilde devletin ekonomik hayattaki etkinliğinin azaltılması, kamu yeniden yapılanmak, mevzuat ve ücret sendikacılığını aşıp performansa dayalı olarak üst yerlerinde (özellikle turizm sektö- yetersiz katılımı, rol çatışması, rol eylemlere yol gösterirler. Günü- rekabet ve bağımlılığın artması, ulus devlet yapısının zayı�la- standartların dışına çıkıp neo-sendikacılık anlayışı ile farklı- yöneticilerin ücretlerinin belirlen- ründe) iş etiği bilincini aşılamak sektöründe örgütlenen sendikaları olumsuz etkilemiştir. belirsizliği ve artan iş yükü sayıla- müzde başarılı organizasyonların ması uluslar üstü yapıları ön plana çıkarırken, bu süreçten lık oluşturmaktır. Bunu gerçekleştirmek için sorumlu sendi- mesi, yönetim kurulunun bağımsız için eğitim ve geliştirme program- bilir (Cartwright and Holmes, en belirgin özelliklerinden biri, sermayenin güç kazandığı ve sendikaların ise önemli ölçüde Emeği koruyan düzenlemeler yerine sermayeyi koruyan olması ve bağımsız iç denetim ları uygulanmalıdır. kacılık ilkesinden hareket eden, sendikal örgütlenmeyi esas 2006: 201; Eaton, 2000: 8; Guastel- tutarlı ve paylaşılmış değerler komitelerinin kurulması gerekir. güç kaybına uğradığı görülmektedir. Başlangıçta işçilerin eğilimlerin artması ve emeğe dayalı rekabetin ön plana alacak olan, sendika içi demokrasiyi işletmeyi planlayan, lo et al., 1992: 37-48). Bu faktörler platformuyla çalışan işgörenlere Bu çalışma sadece konu teorik çalışan örgütlenmeleri tüzel yapıya bir tehdit olarak görül- çıkması, son yıllarda çalışma hayatında yeni tartışmaları arasında en etkilisi psikolojik sahip olmalarıdır. Değerler, söz 13.Ombudsman açıdan ele almaktadır. Bu nedenle hizmet sendikacılığına önem verip tüm üyelerini eğiten, müş ve haklarını korumak için bir araya gelmeleri yasaklan- gündeme getirmiştir. Ülkemizde kayıt dışı sektörün tercih sözleşme ihlalidir. Psikolojik gibidir ve en uygun tarzda ihtiyatlı bulgularla desteklenmeyen çalış- muhalefet esaslı stratejiler yerine alternati�ler üretmeyi Ombudsman, doğru süreçlerin ve sözleşme, bireyler ile organizas- tepkiyi göstermede işgörenlere yol madaki savlar bütün sektörler mış, ancak zaman içinde örgütlenmelerine izin verilmiştir. edilmesi ve üretimin küçük iş yerlerinde yapılması sendika benimseyip işçi ve işveren arasında köprü olan, bilgiyi topla- yönetimin gelişmesini destekler, yonları arasındaki karşılıklı, infor- gösterir. Değerler şirket kültürü- açısından genelleme doğru yakla- çalışmalarının faaliyet alanlarını �iili olarak daraltırken; işsiz makla yetinmeyip aksiyoner yapısı ile paylaşan, bilgi ancak herhangi bir bireyin savunu- Devletlerin asli amacı olarak gördüğü birey haklarını (yaşa- mel ve örtülü beklentiler, vaatler nün temel ilkeleridir ve şirketteki şım olmayabilir. Bu nedenle iş etiği sayısının artması, kayıt dışı istihdamın tercih edilmesi, cusu veya işletmenin temsilcisi üretmeye aday sendikal yapıları oluşturmayı kendisine ve yükümlülüklerdir (Rouillard, herkesin tavrını yansıtan şirket ve kurumsal denetim ilişki üzerine ma, özgürlük, mülkiyet hakkı) koruma görevini, devletin olarak rol üstlenmemektedirler. esnek istihdam modelleri ile emek üzerinde oluşturulan misyon edinen bir sendikadır. 2003: 24). Psikolojik sözleşme karakterini temsil eder. Tom Peters saha araştırmalarına ihtiyaç vardır. yerine getirmekte başarısız olması durumunda, Liberal Ombudsman; güvenilirlik, objektif- baskılar ve yabancı kaçak işçi gibi olumsuz gelişmeler örgüt- ihlali, işgörenin işverene azalan ve Bob Waterman dediği gibi düşünce akımı ortaya çıkmıştır. 1929 Ekonomik krizinden lik ve eşitliği önemle vurgulayan, lenme eğilimini azaltmakta, anayasa ve yasaların teminat Uluslararası ilişkileri dayanışma boyutundan çıkararak güvenini ifade eder ve etik yönden “Organizasyonlar değerlerle uygulama standartlarını tam sonra gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan birçok ülkede işbirliğine dönüştürmek asıl hede�lerden olup, ülke içindeki önemli bir çelişkidir (Pugh et al., bezendiklerinde kurum olurlar, altına aldığı hakların kullanılmasını olumsuz etkilemektedir. olarak tasarlayan bir kurumdur devlet üretimde doğrudan yer almış ve bu eğilim ücretli iş 2003: 202). aksi takdirde ruhsuz insana Türkiye’de şirketler ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet işçi örgütleri arasında kısa dönem içinde işbirliği, uzun (Dunfee and Werhane, 1997: gücünün büyük bir bölümü devlet tarafından istihdam edilir 8.Etik Kodların Oluşturulması benzerler” (Özgener, 2009: 189-195). Ombudsman, etiğin son gücü elde etmek için, düşük maliyet ve yüksek verimlilik dönemde ise örgütsel birlik sağlamak ve işbirliği zeminini 140-151). hale gelmiştir. Böylece, devlet en büyük işveren olma sıfatıy- zamanlardaki önemli bir organıdır. adına iş yerlerini yıllarca sendikasızlaştırmayı tercih etmiş- Etik kodu, etik olmayan eylemlerin 11.Bilinçli Bir Örgüt Kültürünün Bu organ işletme içerisinde yolsuz- la iş gücünün sendikalaşmasına önemli katkıda bulunmuş- lerdir. yanı sıra etik olduğu düşünülen Yaratılması luklar ve yanlışlarla ilgili iddiaları eylemleri kapsayan bir spesi�ik inceleme ve onları ortaya çıkarma raporlar dizisidir (Özgener, 2009: Örgüt kültürü; bir örgütün çevresi rolü üstlenmektedir (Navran, 157). Her sonucu ihtiva edecek bir tarafından algılanan kimliğidir. Dış 1992). kod geliştirmek mümkün değildir, uyum ve iç entegrasyon sorunlarıy- 52 T URİZMTR 1 Mart 2015

yatırımları olan işletmelerin rin gerisinde kaldığında (reel sağlık planlamasına yardımcı olun- rüşvet, yolsuzluk ve nepotizm zorundadır. gazete 2000: 89; Stroh et al., 2002: 457). sağlayan temel araç olarak karşı- İtalyan kullanılabilir. Sosyolog haberleri bulunmak türünde etik dışı işlem ve bilgilendirilmesi sürecidir (Özge- etiği; ekonomi ile etik arasında ücretlerin yükselmesini bekleyen ması), nedeniyle çok fazla zarara uğradık- Tanınmış ve saygın kişiler konuş- mıza çıkmaktadır. İşgörenler, bu rastlanabilmektedir eylemlere Gaetano Mosca’nın dediği gibi ner, 2009: 164). hoşlanılmayan bir evlilik gibidir” işgücü verimliği, düşük işçilik mali- -Farklılıkların Yönetilmesi: 1996 bir ülkede ücretlerin düşmesi gibi), ları söylenebilir. (Usta, 2012: 413). Bu eylemlerin süreçte başta negatif geribildirim- “örgütlenmiş bir azınlık, örgütlen- macı olarak programa davet edile- • Kültür ve sanat faaliyetlerini yetleri, yeni müşteriler kazanmay- (Xiaoue, 1998: 1-8). Zira etik, ABD, İngiltere, Almanya gibi ülke- yılından sonra uzun vadede gerekli başarının kuralları bilinmediğinde ler olmak üzere açıklamalar yapma katılanları Program, bilirler. memiş veya dağınık bir çoğunluğa önüne geçmek için farklılıkların Son dönemlerde başta uluslararası destekleyerek toplumsal yaşamı la sonuçlanabilmektedir. Toplum ekonomik hede�leri başarırken lerde birçok işletme şikayet ya da motivasyonun pozitif ayrımcılıkla veya çok hızlı değiştiğinde işgören- fırsatı da bulmaktadırlar. İşgören- hükmedebilir”. Sendikalar, örgütlü ayrıcalıklı hissettirmeli ve etkile- yönetimi etkin bir çözüm yolu olarak kuruluşlar olmak üzere birçok ülke zenginleştirmek (örneğin, kütüp- önemsiz bir araç olarak suiistimal artık işletmeler ve sendikalardan sağlanamayacağı görüşü kabul ihbar hattı yerine “Diyalog”, “Ha- ler mutsuz olmaktadır. Ne yazık ki, lerin pozitif geri bildirim sağlaması sunulmaktadır. bir biçimde hareket ederek ve melidir (TÜSİAD, 2009:106). hanelere, müzelere destek sağlan- yasa dışı ve etiğe aykırı faaliyetleri etmemelidir. Hukuk, etik ve vicdan hukuki sorumluluğu aşan etiksel görmeye başlamış ve farklılıkları berleşme Hattı”, “Açık Hat”, “Danış- dünya böyle belirsizlikler ve için sürecin, eşitlik ve adalet ilkele- haklıdan yana tavır alarak güçlene- ması) engelleyici politikalar izlemekte ve ve gönüllü sorumluluklar üstlen- kuralları içerisinde işlemeyen bir yönetmeyi öğrenmenin ülkeleri Etik eğitiminin amacı; etik ikilem- 1980’li yıllarda işletme literatürü- ma Hattı” “Etik Güvenlik Ağı” ve doludur. açıklarla beklentisel bilir. İşletmelerde kaynaklar ve ri ve etik kodlara uygun olarak yasal düzenlemeler çıkarmaktadır- mesini talep etmektedir. Zira etik, ekonomik sistem, sendikalar ve ler ve çözümleriyle ilgili yasaların daha rekabetçi hale getireceği ne giren ve “işgücü farklılığı” üzeri- “Yardım Masası” gibi isimlendir- İKY uygulamaları etik davranışları Sektörde gelirin adil olmayan şekil- gerçekleştirilmesi gerekir. Perfor- ödüller açısından adalet dağıtılır- lar. Uluslararası Saydamlık Örgüt işgörenler dahil bütün paydaşlar bir toplumun gelişmesi ve refahı uygulama düşüncesi ön plana çıkmaya başla- yönetmeliklerin ne odaklanan farklılıkların yöneti- ve meler kullanılmıştır. Artık genel teşvik eden ve etik dışı davranışları de dağılımı pek çok etik sorunu da ken “eşitlik”, “eşit paylaşım” ve mans değerlemede eğer çıktı (2012)’nün Yolsuzluk Algılama için çok önemli bir unsurdur. İşgö- açısından sorun yaratır. Özellikle yaklaşım ifşacıların kurumuna yollarını göstermek ve bütün işgö- mi düşüncesinin gelişimi genelde mıştır (Kelly and Dobbin, 1998: beraberinde getirmektedir. da caydıran-cezalandıran nitelikte tatmini veya karar tatmini önplan- “ihtiyaç” kuralı esas alınmaktadır. Endeksi’ne göre 174 ülke arasında renlerin üretkenliği artırılmak modern dünya bir taraftan birçok renler için güvenilir bir etik stan- 970-973). bağlı kişiler olduğu ve ifşa etmenin olmalıdır. İşe alma ve işten çıkarma üç aşamada ele alınmaktadır. Bu da ise dağıtım adaleti, sistem Bununla birlikte hangi kuralın Turizm işletmeleri 54’nci sırada bulunan Türkiye, bu çalışanlar yönüyle belli etik anlayışlarının isteniyorsa etik kuralların kanun- dardı oluşturmaktır (Steinberg ve erdem olduğu yönündedir. Etik aşamalar (Donahue, 1998: 2); örgütün süreçleri değerlerini tatmini amaçlanıyorsa işlem adale- dikkate alınacağı, sendikanın bir Farklılıkların yönetimi, herkesin yıl 53.sırada yer almıştır. Türki- açısından iş sağlığı ve güvenliği, lardan daha etkili olduğu söylene- varlığını gerektirmekte, bir taraf- ihlalleri bildirmeye olanak veren Austern, 1995: 160-162). Bir dene- paylaşan çalışanlar üzerinde odak- -Eşit İstihdam Fırsatı: Eşit İstih- baskı grubu olup olmamasına potansiyelinden en yüksek düzey- ti ve eğer ilişki tatmini önemli ise ye'nin yolsuzlukla mücadele puan ücret ve çalışma koşulları, örgüt- tan da bu anlayışları ciddiye alma- bilir. Konfüçyüs’ün dediği gibi sistemlerin kurulması ve işletilme- tim sisteminin kurulması ya da lanmalıdır. Örneğin; işe alım prose- etkileşim adaleti önem arz etmek- de yararlanabilmek için tüm perso- dam Fırsatı, herkesin vası�larına bağlıdır. Eşitlik kuralı; dağıtımın 49'dan 50'ye yükselmiştir. Bu lenme özgürlüğü ve toplu sözleşme ve bireysel farklılıklara göre değiş- yıkmaktadır. zeminlerini nın “İnsanları yasa ve ceza ile yönetir- gözden geçirilmesi de, teknik ve si özellikle medya gibi kurum dışı dürleri, hem etik esaslara aykırı bağlı olarak istihdamda eşit fırsat- nelin farklılıklarının kabul gördü- işgörenlerin performanslarına ve tedir. Bu bağlamda özellikle hakkı, çevreyi koruma, çocuk işçi durum Türkiye’de hala ciddi mektedir. Yani “global düşün, yerel seniz, onlar bir daha belki yanlış değişimin toplumsal Çünkü yöntemlerle ilgili öğelerin ötesine kuruluşlara ihbarlarda bulunulma- davranışların ne olduğunu tespit ğü, kavrandığı ve önemsendiği katkılarına bağlı olmasıdır. Eşit lara sahip olmasını ifade eder. Eşit işveren-işgören-sendika ilişkileri- yolsuzluk olduğuna işaret etmek- çalıştırma, ayrımcılık, yıldırma, hareket et” stratejisi iş etiği açısın- etkisiyle önceleri kabul görmüş yapmayacaklar, ama şeref ve sına fırsat vermemek için önem- geçebilen bir eğitimi gerekli edebilmeli, hem de işgücünden istihdam fırsatı, sosyal adalet olumlu bir ortamın yaratılması ve nin kalitesinin artırılması isteni- paylaşım kuralında ise, ister hak tedir. cinsel taciz, zorla çalıştırma gibi utanma duygularına da sahip bazı etik değerler, şimdi şiddetli bir dan da geçerlidir. İş etiği sorunları- senmeye başlanmıştır (TÜSİAD, kılmaktadır. çalışma ortamında istenen etik Bu dayanmaktadır. sürdürülmesi sürecidir (Pringle öncülüne etsin ister etmesin kazanımlar yorsa etkileşim adaleti özellikle etik sorunlara (Sayılı ve Kızıldağ, nın tespit edilmesinde global bir Bu sorgulanmaktadır. olmayacaklardır. İnsanları erdem şekilde 2009:104). 3.Etik Denetimi davranışlara önem verecek şekilde Uluslararası Saydamlık Örgütü bağlamda yasalar, ırk, din, yaş, önem arz eder. Örneğin; her hangi herkese eşit biçimde dağıtılır. and Scowcroft, 1996; 28-43). Bu 2007: 235) etkili çözüm getirilmek anlayış benimsenebilir, ancak etik ve etik kuralları ile yönetirseniz o çerçevede çalışmanın amacı, işlet- (2013)’ünün Yolsuzluk Algılama yönlendirici olmalıdır (Sayılı ve cinsiyet, ülke orjini ve malüliyetten bir ter�i kararından etkilenecek Bazı durumlarda işgörenlerin ve İhtiyaç kuralında ise işgörenlerin ortam, işgücünün herhangi bir isteniyorsa sistemle ilgili makro melerde iş etiği hakkında bilgi zaman onlar hem utanma duygu- sorunlara yerel bir bakışı açısıyla Etik denetim, kanun, düzenleme ve Kızıldağ, 2007: 244). Bazı işletme- Endeks’ine göre ise Danimarka ve üyesini avantajlı veya dezavantajlı dolayı istihdamda ayrımcılık yapıl- kişileri ve sendikayı önceden bilgi- ihtiyaçları dikkate alınarak yapıl- genel toplumun sağlık ve güvenli- yaklaşımlardan ziyade kişisel ve çözüm getirmek daha mantıklı suna sahip olacaklar, hem de vermek ve etik-kurumsal denetim politikaların beyan ettiği standart- Yeni Zelanda 91 puanla 'dünyanın ler “işe alma” aşamasında adayları ğini korumak için sorun bildirme için maması çıkarılmaktadır maktadır (İçerli, 2010: 81 ve Yürür, lendirme yada sosyal duyarlılık konuma düşürmemeli ve tüm ekip mikro çözümler daha işlevsel olacaktır. Çünkü iş etiğinde relati- ilişkisini irdelemektir. doğruyu yapmaya çalışacaklardır.” ları karşılamayı amaç edinen uyma en temiz ülkeleri' olarak gösteri- etik bir taramadan geçirmeye hayatidir. Zira birçok �inansal skan- üyelerinin karşılıklı saygı çerçeve- 2012: 193). (Donahue, 1998: 1-5). Eşit İstih- projelerinden çalışanları haberdar olabilir.. Buna ilaveten önceden var (Özgener, 2009: 65). vist anlayış hızlı bir şekilde gelişi- İŞ ETİĞİNİN ÖNEMİ ötesinde kültürel denetiminin lerken, bu ülkeleri Finlandiya, çalışmaktadır. Etik testinde yer birbirine dam Fırsatının temel dayanağı dal bu şekilde ortaya çıkarılmıştır. sinde etme bu türden yaklaşıma örnek davranmasını olan kuralları izleyerek “oyuncula- mini sürdürmektedir. Bütün örgütsel sistemler arasında denetim ve sistem denetimi esas İsveç, Norveç ve Singapur, İsviçre, alan ifadelerden bazıları aşağıda -Toplam Kalite Yönetimi (TKY): sağlamalıdır. verilebilir. kanunlardır ve benimseme mantığı İşgörenin örgütü iyileştirme çabası rın oyunu” üzerinde odaklanmak, Son yıllarda iş etiğinin önem ödüller, en güçlü olanıdır. Ödüller, almalıdır. Kültürel Denetim, işgö- (TÜSİAD, belirtilmektedir Avustralya, Hollanda, Başarılı yöneticiler iş yaşamında Şayet global ölçekte faaliyet göste- açısından eşit istihdam fırsatı yasal 6.Örgütsel Ödül ve Kaynakların olarak Bu değerlendirilebilir. “oyunun üzerinde kuralları” kazanmasının temel nedenleri renlerin ve öteki çıkar gruplarının Farklılıkların yönetimi, Amerikan örgütün belirli değerleriyle tutarlı Lüksemburg, Almanya, İzlanda ve 2009:107): ren işletmeler ve turizm işletmele- etik konusundaki tartışmaları bir Adil Dağıtılması zorunluluktur (Kelly ve Dobbin, nedenle sorun bildirmede yanlış yoğunlaşmaktan daha etkili yakla- aşağıdaki gibi açıklanabilir: işletmenin standartları ve davranı- işletmelerinin ulaştığı en ileri olan, değerlerin ne olduğuyla ilgili yılki İngiltere izlemiştir. Bu ri toplumların etiksel, sosyal ve tehdit veya zayı�lık olarak değil, veya etiğe aykırı olan eylemleri 1998: 976). İşgörenler mesai arkadaşlarının şım olmaktadır (Gilbert, 1999: American düzeydir. Airlines, şı hakkında ne düşündüklerini güçlü birer hatırlatıcıdır. Bu konu- endekste en düşük puanı (8 puan) günümüz endüstrilerinin mükem- kültürel farklılıklarını istismar -Sosyal Sorumluluk Hareketi: 1960’lı açığa çıkaranları ödüllendirmek İşçi-İşveren ilişkilerini düzenleyen 10-11). yanlış davranışlarını amirlerine Coca-Cola, Procter&Gamble ve daki endişe birçok işletmenin etik -Pozitif Ayrımcılık: Pozitif ayrımcı- araştırmaktadır. Bu denetimler, elde eden Kuzey Kore ve Somali ederlerse, bir takım etiksel ve mellik ve yüksek kaliteye ulaşma yıllardan sonra etik olarak iş görmek gerekir (Sims ve Keenan, 1999: ve bu ilişkilerin sağlıklı bir biçimde bildirmemelidir. lık, nüfusun çoğunluğundan olma- Goodyear farklılıkların yönetimi programında çok sık karşılaşılan bireyler, gruplar, birimler veya bir İş etiği değerlerinin turizm sektö- 175'inciliği paylamıştır. Şeffa�lık için kamuoyu baskısıyla gelişen hukuki yaptırımlar ve sorunlarla çabalarının doğal bir uzantısı yürütülmesini sağlayan sistem, 137-151). Ancak dışsal sorun bütün olarak işletmelerin algılanan yan belli insan gruplarına karşı konusunda önemli aşama kaydet- bir durumdur. Etiğe uygun eylem- • İşgörenler, doğruluğuna ilişkin iktidarın endeksi, ründe yaygınlaşması için aşağıdaki Örgütü'nün karşılaşmaları sosyal sorumluluk hareketi, işletme- şeklinde algılamaktadırlar. Özellik- kaçınılmazdır. büyük ölçüde güç dengesi kurma bildirme sistemi, hem işveren, hem önceliklerini ve etik etkinliğini 1993: geçmişte yapılan ayrımcılığı tela�i leri sergileyen işgörenleri ödüllen- mişlerdir (MacDonald, kurumsal denetim süreçleri izlene- kuşkuları olsa bile, amirlerinin kötüye kullanılması, gizli anlaşma- lerin iş etiğine daha fazla eğilmeleri- le TKY süreçlerinde en çok ihmal Elbette dünyanın farklı bölgelerin- sorunu bildiren, hem de diğer sürecidir. Devlet güç dengesi oluş- değerlendirmektedir. Sistem Dene- 22-26). Farklılıkların yönetimi, etmek ve yanlışları düzeltmek için dirmek önem arz etmektedir. Ödül- direkti�lerini yerine getirmelidir. bilir: lar ve rüşvetin dünyada toplumsal edilen temel unsurlardan biri iş ni zorunlu kılmıştır. (kıt kaynakların de yatırımları olan işletmelerin çalışanlar açısından arzulanmayan turmada ara bulucu ve kural insan sermayesi, kültürel sermaye, lendirme, çalışanların motivasyo- yasal, etiksel ve sosyal sorumlulu- timi ise, işletmenin örgütsel sistem çözülmeye neden olduğuna vurgu 1.Etik Temelli İnsan Kaynakları veya turizmcilerin, toplumların etiğidir. Etik değerler üzerine bilinçsizce kullanılması, kentleşme sonuçlar doğurabileceği gerekçe- koyucu olmalıdır. Çalışanları • İşgörenlerin kimi zaman mesai sosyal adalet, öğrenme ve sinerji nunu artırmakla birlikte çalışanla- ğu esas almaktadır (Donahue, içerisinde etik ilkeleri ve süreçleri yapmaktadır. Yönetimi sosyal norm ve beklentilerine her sorunu ve çevre kirliliği gibi). odaklanmayan kalite programları destekleme amacının ortaya çıkar- siyle pek tercih edilmemektedir. saatleri içinde bazı kişisel işlerini kapsamaktadır gibi bütünleştirme derecesidir. Sistem 1998: 3). Bu yasalar sayısal ölçüle- unsurları rın işe ve örgüte olan bağlılıklarını İŞ ETİĞİ VE KURUMSAL başarılı bir şekilde yönetilemez. zaman cevap vermesi mümkün Sorunu bildirenler işten çıkarılma, dığı sendikalar, bireysel çalışma de yapmaları yadırganmamalıdır Sosyal sorumluluk; işletmelerin artacak, çatışma, devamsızlık, geç (Kamp, 2003: 1-2). Farklılıkların denetimi; etik denetimin en yeni re dayandırılmakta olup, daha Doğru işgörenler bir işletmenin DENETİM İLİŞKİSİ olmayabilir. Ancak vurgulanması tecrit, yıldırma, ter�i indirimi, ilişkilerinden doğan güç eşitsizliği- GİRİŞ ÖZET - Etkin Paydaş Yönetimi: Paydaşlar, faaliyetlerinden dolayı çevresinde türü olup kültürel denetimden önce temsil edilmedikleri istihdam yönetimi akademik ve örgütsel kalma, işten kaytarma ve iş yavaş- • İşyerinden ayrılan kişinin artık sahip olabileceği en iyi güvencedir de özgürlük refah uğruna değil, gereken nokta etik konuları relati- ayrımcılık, misilleme, taciz gibi ni tela�i etmeyi ve üyelerinin ister örgütün içinde isterse dışında yarattığı olumlu veya olumsuz ortamlardaki insan kaynakları latma gibi olumsuz davranışlarda alanlarında kadınların ve azınlıkla- daha ileriye gitmektedir. Sistem kurumuna karşı herhangi bir ve onun geleceğinin teminatıdır. Etiğe uygun yönetim, etik ilkeleri özgürlük uğruna sınırlandırıldığı vist bir bakış açısıyla değerlendir- karşılaşmaktadırlar. sorunlarla ekonomik ve sosyal çıkarlarını Etik, insan refahını oluşturan olsun, örgütün faaliyetini etkileye- etkileri bilinçli bir şekilde değer- u çalışmanın amacı, turizm işlet- ortadan kalkacaktır (Sayılı ve Kızıl- rın temsil edilmesini artırmak için denetimi, işletmeyi bir sistem uzmanlarının düşüncelerini esas Bu özellik, işin niteliklerinin ve hükümleri izleyen yönetimdir. yükümlülüğü kalmadığından eski zaman çalışma barışı daha kolay menin gerekliliğidir. geliştirmeyi amaç edinmelidir. Diğer çalışanlar da yapılacak unsurların neler olduğunu incele- bilen ve onun faaliyetlerinden lendirip, olumsuz etkilere karşı almaktadır. Benimseme mantığı tasarlanmıştı (SHRM, 2004: 1; olarak görür, bu sistem içerisinde- melerin iş etiği hakkında bilgi Etiğe uygun davranan yöneticiler dağ, 2007: 246). kurumuna ilişkin bilgileri yeni önemli bir parçası olarak görülme- mümkün olabilir (Baron, 1996: denetimlerden soruşturma ve yen ve bunları teşvik etmek için önlem alması olarak tanımlanabi- yönetsel etkilenen, - Ekonomik Skandallar ve Rüşvet: kararların işyerinde kullanmasında bir sorun açısından farklılıkların yönetimi Pelit ve Arslantürk (2011: 168), Thomas, 1990: 107-117). Pozitif ki öğeler ile sistemin işlediği çevre- başarmaya yönelik isteğe sahip lidir. Etik temelli insan kaynakları vermek ve etik-kurumsal denetim 558). Öte yandan bazı bireylerin rahatsız olabilir. İşgörenler arasın- Dayanışma prensibi gereği bütün gerekli davranış ve karar türlerini sonuçlarında pay sahibi oldukları- lir. Bir işletme belirli sosyal faali- İş etiği, hem işletme içi ilişkilerde ayrımcılığın temel kaynağı karar- nin kritik öğeleri arasındaki etik stratejik avantaj sağladığından turizm sektöründeki işgörenlerin yoktur. olmakla birlikte, onlar etik stan- yönetiminin bazı amaçları şu şekil- kendi çıkarları doğrultusunda etik ilişkisini incelemektir. Bu çalışma- da güven sorunu yaşanabilir. işgörenlerin eşit muamele görmesi açıklayan bir süreçtir (Hellrigel and nı düşünen bireyler veya gruplar yetlerde bulunduğu zaman ekono- hem de piyasalarda güvenin oluş- nameler ve yasal düzenlemelerdir. yüksek orandaki işsizlik nedeniyle kabul görmektedir ve proaktif bir sorunları incelemektedir (Özgener, de ifade edilebilir (TÜSİAD, 2009: 2.Etik Eğitimi dartlar, dürüstlük ve uygun süreç değerleri görmezden gelmeleri da etik kavramı, iş etiği kavramı ve Ayrıca işletmelerin itibarları zede- ve gerçek fırsat eşitliğinin sağlan- Slocum, 1986: 137). olarak ifade edilebilir. İşletme, mik avantajlar sağlayabilir. Aksine, ması için kritik faktörlerden güçsüzleştiğine ve işgörenlerin 2009: 163). Benimseme açısından yaklaşımdır (Kelly and Dobbin, mantığı içerisinde olmak şartıyla iş yapma- 54): sosyal dayanışmayı olumsuz etkile- ması için toplumda doğal becerile- lenebilir ve hatta işletmeye bu gibi önemi, iş etiği ve kurumsal denetim uzun dönemde topluma karşı sosyal faydayı arttırmak için ilgili biridir. Özellikle ABD’de Enron, 1998: 976; Ivancevich and Gilbert, değersiz bir takım kişiler gibi pozitif ayrımcılık sözleşme gereği Etik eğitimi bir günlük ya da tek yı amaçlamaktadırlar. Bu yönetici- 4.Etik Hattı ve Sorun Bildirme mektedir. Bu nedenle etiğin bir Bireysel etik ise, toplumsal değerle- ri yetersiz olanlara ve dezavantajlı • Çalışanlarına adil davranmak ve durumlar mali külfet (satış gelirle- ilişkisi ve iş etiği değerlerinin İtalya’da Parmalat, İngiltere’de tüm paydaş gruplarının çıkarlarını sorumlu bir düşünce tarzıyla Sistemleri atışlık bir girişim olmamalıdır. Etik yasal zorunluluktur. Pozitif ayrım- 2000: 89). görüldüğüne, sendikal haklarının ler kâr elde etmeyi amaçlarken etik tutkal gibi toplumu bir arada tutan rin kişiye yansımasıdır (Çelik, vd., pozisyonda doğanlara daha fazla rinin düşmesi, kredi talebinin kariyerlerini geliştirmelerine gücünü Brent Spar Petrol Kulesi Vakası, düşünmeli ve bunları dengelemeyi kullanamayanlar, onu turizm sektöründe yaygınlaşması- 5. Etik Değere Dayalı Perfor- eğitimi aşırı sıklıkta olmamak cılık geçmişte yapılan yanlışları göz ardı edildiğine, iş akitlerinin ve yasal yönleri dikkate alırlar. içiçe geçmiş zarif anlaşmalar 1998: 23-41). Etik bir kişisel vicdan önem verilmesi gerekir (Stackhou- reddi, tazminat vs) getirebilir. yardımcı olmak, amaç edinmelidir. Etiğin toplumda kaybetmeye mahkumdurlar. Nijerya’da Shell, Afrika’da Nest- na yönelik kurumsal denetim tek tara�lı olarak düzenlendiğine düzeltmeyi esas almaktadır. Reak- Yetkisiz ihbar veya sorun bildirme mans Değerlendirme Süreci kaydıyla, belli bir süreklilik göster- Etiğe uygun yönetimin gösterici bütünü olduğu da göz ardı edilme- meselesidir. İş yaşamında özgürlük se et al., 1995: 229). Sosyal ve 4.Farklılıkların Yönetimi ve iş dünyasında amacı, “yaşamak le’nin Bebek Maması Vakası, Alas- vurgu yapmaktadır. Bu durum sistemi (whistleblowing system); tif bir yaklaşımdır. Eşit istihdam ilkesi; “Eylem, karar ve davranışlar • Çalışanların aile hayatına saygılı meli ve ortak bir programın ötesin- melidir. Etik bir toplumun dünyaya süreçleri ele alınmaktadır. Son olmadan bireysel etikten bahsedi- -Etiğin İyi İşle Özdeş Olması ekonomik eşitsizlikler, hem en az değil, yaşatmaktır” (Güngör, 1995: ka’da Exxon Valdez Felaketi işlet- fırsatı gibi pozitif ayrımcılık da Performans değerlendirme süre- işletmede turizm çalışanlarını önemli ölçüde önemsiz olmayan, de, değişik kademelerdeki ve hem işletme, hemde ilgili bütün ve yardımcı olmak (örneğin, evlilik açılan penceresidir. olarak çalışmanın bazı kısıtları Düşüncesi: Günümüzde toplum ve avantajlı olanın en büyük yararına, lemez. Bireyin yaptıklarının hesabı- Genel olarak turizm işletmelerinde melerin stratejilerini belirleme ve 46-47). kullanılan performans cinde yasaya aykırı, şüpheli ve yanlış sosyal adalet öncülüne dayanmak- olumsuz etkilemektedir. Bu neden- sorunları için rehberlik hizmeti pozisyonlardaki çalışanlar için tara�lar için doğru mu?” şeklinde- sendikalar, etiğe işletmelerin hem de adil fırsat eşitliği koşulu nı verebilmesi için belli ölçüde olduğu vurgulanmış ve gelecekte çalışanlar arasında cinsiyet ve etnik İş etiği, ekonomi ve iş dünyasının imaj oluşturma konusunda etik eylemlerin/uygulamaların farklı programlar oluşturulmalıdır. giden tadır. İşgücü piyasasında azınlıkla- le turizm işgörenleri açısından hede�leri tüm etik hede�ler ve dir (Özgener, 2009: 109). sağlamak, anaokulu açmak), -Globalleşme: Uluslararası ortam- dikkate alınarak herkesin durumu uygun bir tarzda işlerini yürütme özgürlük gereklidir. İş hayatında iş ayırımcılık yapmak, tüm çalışanlara araştırma yapacaklara bazı öneriler karşısında sağladığı olanaklar sorunları ön plana çıkarmasına rın ve kadınların temsilini artırma düzeltilmesini sağlamak için işlet- kaynakların ve ödüllerin dağıtıl- amaçları destekleyici ve bunlarla Eğitimde tüm programların örnek- açıkça ortaya konacak şekilde larda etik gerçekten karmaşık bir beklentisi içerisindedir (Özgener, seçme, örgütlenme ve söz özgürlü- ter�i konusunda eşit fırsatlar tanıma- • Toplumsal sorunlara duyarlı olmak Birçok sektörde olduğu gibi turizm sağduyulu seçimler yapmaları için sunulmuştur. neden olmuştur. Bu skandallar, ması önem arz etmektedir. medeki eski veya mevcut bir üye üzerinde tutarlı olmalıdır. Bunun yanında yoğunlaşmaktadır ler içeren, zaman zaman görsel ve konudur. Doğrusu iş etiği evrensel 2009: 56). Ayrıca bir referans düzeltilmelidir. Sosyal adalet teori- mak, çalışanların taciz edilmesi, iş ğü insan hakları kapsamında değer- sektöründe de güç servetle birlikte ve çözümü için katkıda bulunmak bireylere yol gösteren kurallar, şirketlerin imajı üzerinde global tarafından durumun kontrol altına (SHRM, 2004: 2; Kelly and Dobbin, performans değerlendirme örgütte canlı sunumlarla zenginleştirilmiş bir kavram değildir, coğra�i yerle- sinin en can alıcı noktası, farklılığın olarak kabul edilen etiksel duruş, Anahtar Kelimeler: Turizm İşletme- güçlü sermayedar Sendikalar yeri güvenliğini ve çalışanların sağlı- (örneğin, aile içi şiddet ile mücadele, gösterdiğinden, eğilimi lendirilmelidir. İşgörenler ve sendi- artma ilkeler, değerler ve davranışları düzeyde olumsuz etki yaratmıştır. programlar olmasına çalışılmalıdır. şim, sosyal ve meslek grup, uzun vadede artan satışlar, artan engellilere destek olma, gençlere leri, İş Etiği, Kurumsal Denetim kalar açısından değerlendirildiğin- ekonomide büyük ayrılıklar ortaya inceleyen bir disiplindir. Aslında “iş Ayrıca anti demokratik ülkelerde hoş görülebilme düzeyinin saptan- pazar payı, artan karlılık, yüksek sosyo-kültürel ve tarihi gelişmeler 14.Hükümet Düzenlemesi Kanada, çıkmaktadır. Gerçekler beklentile- beceriler kazandırılması, toplumun Bazı �ilmlerin ilgili sahneleri ve alınması için yetkili otoritelerin ğını tehlikeye atacak uygulamalarda 1998: 976; Ivancevich and Gilbert, adaletin dağıtımında bilgi iletimini karşısında örgütlü hareket etmek la başa çıkmayı öğrenen örgüt eksiklikler olabilir. Hatalı veya masıdır. Bununla beraber, “adil bir etiğe aykırı davranışa eğilimli üyeleri tarafından türetilen, keşfe- Etkin bir etik kodun olmaması toplum, herkesin eşit olduğu bir birey, her halükarda kodu dikkate dilen ve geliştirilen temel varsa- durumunda, endüstri çapında toplum değil, farklılıkların veya almayabilir. Bu yüzden son derece yımları kapsar. Her organizasyo- işgören-işveren ilişkilerini düzen- “Emeği koruyan düzenlemeler yerine eşitsizliklerin savunulabildiği bir karışık ve kapsamlı düzenlemeler nun kendisine özgü kültür ve lenmesi, işletmelerin etiğe uygun toplumdur.” (Tsalikis and LaTour, üzerinde zaman harcanmamalıdır. değerler seti vardır. Kültür, organi- sermayeyi koruyan eğilimlerin artması ve olmayan davranışlarının artması 1995: 51). Temiz bir toplum yarat- Bunun yerine yüksek performans zasyon üyelerinin anlayışını ele ve bunların incelenmesi gereksini- ma adına sendika üyeleri, tıpkı bir için gerekli olan daha açık stan- verir ve onların nasıl davranacak- emeğe dayalı rekabetin ön plana çıkması, mi nedeniyle kontrol mekanizması orkestradaki farklı insanların farklı dartlar belirlenmelidir. ları konusunda kurallar sağlar olarak hükümet düzenlemeleri enstrümanlar çalarak ahenkli bir 9.Tepe Yönetiminin Tutumu (Özgener, 2009: 149). Bu nedenle talep edilebilir (Beauchamp and son yıllarda çalışma hayatında yeni bütünü oluşturması şeklinde faali- işletmelerin ekonomik ve sosyal Bowie, 1988: 129-131). tartışmaları gündeme getirmiştir. ” yet göstermelidirler. Bir yöneticinin hatalı kararı veya performansı üzerinde önemli bir 7.Örgütsel Sinizmin Azaltılması etik olmayan bir davranışı, işlet- etkiye sahip olan örgüt kültürünün SONUÇ melerin imajını zedeleyebilir. Öte etik davranışı destekleyici rol Bu çalışmada iş etiği ve kurumsal Örgütsel sinizm; birinin çalıştığı yandan, bir yöneticinin çok önemli oynaması gerekir. denetim üzerinde durulmuştur. örgüte karşı negatif tutumu olarak ve kritik bir andaki etik yönden 12. Kurumsal Yönetim Günümüzde insanlığı etkileyen ifade edilir (Dean et al., 1998: 345). cesareti, bulunduğu işletmedeki Türkiye'deki sendikal hareketin uluslar üstü ilişkileri olma- genişletmek temel esas olacaktır. Çünkü, küreselleşme, birçok küresel krizin temelinde, İşgören sinizmi ise, bir işgörenin tüm etik olmayan davranış tema- OECD (1999)’e göre kurumsal sına rağmen, bu ilişkilerin örgütler işbirliğine dayanmama- sendikacılık hareketinin uluslararası ilişkilerinin daha da etik liderliğin eksikliği yatmakta- işletme, yöneticiler, çalışma arka- yüllerinin önünü kesebilir. Bir rol yönetim; bir ülkenin ekonomik ve sı, uluslararası ilişkilerin daha çok �ikir alışverişi, gezi mahi- geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. dır. Bu etik liderliğin eksikliğini, daşları ve diğer objelere karşı modeli olmak, doğru şeyi yapmak- sosyal kaynaklarında kullanılacak yetinde gerçekleşmesi ve ortak mücadele zeminlerinin tavrını haklıdan yana koyan sendi- engellenme, güvensizlik, hayal tan daha fazlasını gerektirir. İşgö- olan güç ve yetkilerin belirlenmesi- henüz oluşmaması önemli bir eksikliktir. Uluslar üstü Pak Turizm İş sendikası sadece çalışma hayatını düzenleme, kalar giderebilir. İş etiğinin sadece kırıklığı nedeniyle takındığı negatif renlerine doğru şeyi yaptırmaya dir. Cadbury (1992: 24) kurumsal iş şartlarını belirleme gibi dar hede�lere yönelmeyecektir. kanunlarla düzenlenemeyeceğini düzeyde iş kolu sendikacılığına ilişkin girişimlerin artırıl- tutum olarak tanımlanmaktadır yardımcı olmayı, işgörenleri ilham yönetimi; anonim şirketler için Sendikacılıkta hede�i tek başına ve tek yönlü çalışma şartla- göz önüne alırsa, etiği destekleyici ması, ortak çalışmaların yapılması uluslararası boyutta (Cartwright and Holmes, 2006: ettirmeyi, onların gri alanları yönetimin kontrol ve etkinliğini rını iyileştirmeyi amaçlamayan, işçi ve işveren birleşimini kurumsal mekanizmaların ortaya 200). İşgören sinizminin nedenleri tanımlamasına yardımcı olmayı ve artıran süreçler bütünü olarak ortak projelerin yapılması sendikal faaliyetlerin önünü konmasına ağırlık verilmelidir. vizyon edinip ortak akıl hareketini kendisine misyon edine- olarak, psikolojik sözleşme ihlalle- endişelerine saygı göstermeyi de ifade eder. Dennis and McConell açacaktır. Ayrıca Avrupa Sendikalar Konfederasyonu'na İşletmeler etik sorumluluğu çok cek ve bu temel hede�lerine iş yeri için verimlilik, kalite ve ri, dengesiz güç dağılımı, işlem kapsar. (2003) ise Kurumsal yönetimi bir emokratik ve hukuk devleti olmanın en önemli özellikle- tur. Bu dönem 1970’li yıllara kadar sendikacılığın altın çağla- bağlı iş kolu federasyonlarında sendikaların aktif bir şekilde yüksek düzeyde harekete geçirmek adaletsizliği, çok uzun çalışma 10.Değer Yönetimi şirketin kendi çıkarlarını gözeten ve etik duyarlılık düzeyini yükselt- rinden birisi STK bünyesinde örgütlenme özgürlüğüdür. rını yaşadığı dönemdir. Ancak 1970 'lerin sonlarında ortaya yer alması ve ulusal düzeyde örgütsel birliğin kurulması ve disiplin işçi için; güven ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi saatleri, yıldırma, etkin olmayan ve kontrol edenlerin şirketin İnsan hakları çerçevesinde bu özgürlüğün hem kamu hem de çıkan ekonomik bunalım, kapsamlı özelleştirme girişimle- hedef alacaktır. mek için iç denetim mekanizmala- faaliyet çeşitliliğinin kazandırılması örgütsel gücünün liderlik, yüksek yönetici ücretleri, Değerler, bireyin yaşamına anlam sahipleri ve paydaşlar için �irma rını (sorun bildirme, diyalog vs.) özel sektör çalışanlarına ayrım göstermeden verilmesi riyle devletin ekonomiye müdahalesini azaltmayı amaçlayan arttırılması ve tecrübelerin paylaşılması bakımından gerek- küçülme, politikalar ve uygulama- kazandıran idealler, tercihler, değerini maksimize eden kararlar hayata geçirmeli ve bu mekaniz- gerekir. Sendika, işveren ve işçinin ortak değerlerinin, ve 'daha az devlet, daha çok özel girişim' şeklinde formüle lar arasındaki uyumsuzluk, etik kararlar ve davranışlarına yol almaya yönlendirmesi olarak lidir. maların yasal alt yapısı devlet ekonomik ve sosyal, hak ve menfaatlerini korumak için edilen Neoliberal bir yapılanma sürecini ortaya çıkarmıştır. olmayan davranışlar, elverişli gösteren inançlar ve kanaatlerdir. tanımlamaktadırlar. tarafından oluşturulmalıdır. Pak Turizm İş sendikasının kuruluş amaçlarından birisi olmayan ücret politikalar, zayıf Değerler standartlar olarak ifade meydana getirilen tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır. Neoliberal akımın serbest piyasa ekonomisine etkinlik Kurumsal yönetim için uygun yasal Kurumsal yapıların işleyebilmesi iletişim, değişimi uygulamada edilmesine rağmen, onlar emret- kazandırmak amacıyla işveren olarak önemli bir rol üstlenen küresel şartlara sendikaların adaptasyonunu sağlamak için düzenlemelerin çıkarılması, için de eğitim kuruluşlarında ve iş Küreselleşme sürecinde uluslararası ilişkilerin gelişmesi, yönetimin beceriksizliği, işgörenin mezler, olağanüstü bir şekilde devletin ekonomik hayattaki etkinliğinin azaltılması, kamu yeniden yapılanmak, mevzuat ve ücret sendikacılığını aşıp performansa dayalı olarak üst yerlerinde (özellikle turizm sektö- yetersiz katılımı, rol çatışması, rol eylemlere yol gösterirler. Günü- rekabet ve bağımlılığın artması, ulus devlet yapısının zayı�la- standartların dışına çıkıp neo-sendikacılık anlayışı ile farklı- yöneticilerin ücretlerinin belirlen- ründe) iş etiği bilincini aşılamak sektöründe örgütlenen sendikaları olumsuz etkilemiştir. belirsizliği ve artan iş yükü sayıla- müzde başarılı organizasyonların ması uluslar üstü yapıları ön plana çıkarırken, bu süreçten lık oluşturmaktır. Bunu gerçekleştirmek için sorumlu sendi- mesi, yönetim kurulunun bağımsız için eğitim ve geliştirme program- bilir (Cartwright and Holmes, en belirgin özelliklerinden biri, sermayenin güç kazandığı ve sendikaların ise önemli ölçüde Emeği koruyan düzenlemeler yerine sermayeyi koruyan olması ve bağımsız iç denetim ları uygulanmalıdır. kacılık ilkesinden hareket eden, sendikal örgütlenmeyi esas 2006: 201; Eaton, 2000: 8; Guastel- tutarlı ve paylaşılmış değerler komitelerinin kurulması gerekir. güç kaybına uğradığı görülmektedir. Başlangıçta işçilerin eğilimlerin artması ve emeğe dayalı rekabetin ön plana alacak olan, sendika içi demokrasiyi işletmeyi planlayan, lo et al., 1992: 37-48). Bu faktörler platformuyla çalışan işgörenlere Bu çalışma sadece konu teorik çalışan örgütlenmeleri tüzel yapıya bir tehdit olarak görül- çıkması, son yıllarda çalışma hayatında yeni tartışmaları arasında en etkilisi psikolojik sahip olmalarıdır. Değerler, söz 13.Ombudsman açıdan ele almaktadır. Bu nedenle hizmet sendikacılığına önem verip tüm üyelerini eğiten, müş ve haklarını korumak için bir araya gelmeleri yasaklan- gündeme getirmiştir. Ülkemizde kayıt dışı sektörün tercih sözleşme ihlalidir. Psikolojik gibidir ve en uygun tarzda ihtiyatlı bulgularla desteklenmeyen çalış- muhalefet esaslı stratejiler yerine alternati�ler üretmeyi Ombudsman, doğru süreçlerin ve sözleşme, bireyler ile organizas- tepkiyi göstermede işgörenlere yol madaki savlar bütün sektörler mış, ancak zaman içinde örgütlenmelerine izin verilmiştir. edilmesi ve üretimin küçük iş yerlerinde yapılması sendika benimseyip işçi ve işveren arasında köprü olan, bilgiyi topla- yönetimin gelişmesini destekler, yonları arasındaki karşılıklı, infor- gösterir. Değerler şirket kültürü- açısından genelleme doğru yakla- çalışmalarının faaliyet alanlarını �iili olarak daraltırken; işsiz makla yetinmeyip aksiyoner yapısı ile paylaşan, bilgi ancak herhangi bir bireyin savunu- Devletlerin asli amacı olarak gördüğü birey haklarını (yaşa- mel ve örtülü beklentiler, vaatler nün temel ilkeleridir ve şirketteki şım olmayabilir. Bu nedenle iş etiği sayısının artması, kayıt dışı istihdamın tercih edilmesi, cusu veya işletmenin temsilcisi üretmeye aday sendikal yapıları oluşturmayı kendisine ve yükümlülüklerdir (Rouillard, herkesin tavrını yansıtan şirket ve kurumsal denetim ilişki üzerine ma, özgürlük, mülkiyet hakkı) koruma görevini, devletin olarak rol üstlenmemektedirler. esnek istihdam modelleri ile emek üzerinde oluşturulan misyon edinen bir sendikadır. 2003: 24). Psikolojik sözleşme karakterini temsil eder. Tom Peters saha araştırmalarına ihtiyaç vardır. yerine getirmekte başarısız olması durumunda, Liberal Ombudsman; güvenilirlik, objektif- baskılar ve yabancı kaçak işçi gibi olumsuz gelişmeler örgüt- ihlali, işgörenin işverene azalan ve Bob Waterman dediği gibi düşünce akımı ortaya çıkmıştır. 1929 Ekonomik krizinden lik ve eşitliği önemle vurgulayan, lenme eğilimini azaltmakta, anayasa ve yasaların teminat Uluslararası ilişkileri dayanışma boyutundan çıkararak güvenini ifade eder ve etik yönden “Organizasyonlar değerlerle uygulama standartlarını tam sonra gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan birçok ülkede işbirliğine dönüştürmek asıl hede�lerden olup, ülke içindeki önemli bir çelişkidir (Pugh et al., bezendiklerinde kurum olurlar, altına aldığı hakların kullanılmasını olumsuz etkilemektedir. olarak tasarlayan bir kurumdur devlet üretimde doğrudan yer almış ve bu eğilim ücretli iş 2003: 202). aksi takdirde ruhsuz insana Türkiye’de şirketler ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet işçi örgütleri arasında kısa dönem içinde işbirliği, uzun (Dunfee and Werhane, 1997: gücünün büyük bir bölümü devlet tarafından istihdam edilir 8.Etik Kodların Oluşturulması benzerler” (Özgener, 2009: 189-195). Ombudsman, etiğin son gücü elde etmek için, düşük maliyet ve yüksek verimlilik dönemde ise örgütsel birlik sağlamak ve işbirliği zeminini 140-151). hale gelmiştir. Böylece, devlet en büyük işveren olma sıfatıy- zamanlardaki önemli bir organıdır. adına iş yerlerini yıllarca sendikasızlaştırmayı tercih etmiş- Etik kodu, etik olmayan eylemlerin 11.Bilinçli Bir Örgüt Kültürünün Bu organ işletme içerisinde yolsuz- la iş gücünün sendikalaşmasına önemli katkıda bulunmuş- lerdir. yanı sıra etik olduğu düşünülen Yaratılması luklar ve yanlışlarla ilgili iddiaları eylemleri kapsayan bir spesi�ik inceleme ve onları ortaya çıkarma raporlar dizisidir (Özgener, 2009: Örgüt kültürü; bir örgütün çevresi rolü üstlenmektedir (Navran, 157). Her sonucu ihtiva edecek bir tarafından algılanan kimliğidir. Dış 1992). kod geliştirmek mümkün değildir, uyum ve iç entegrasyon sorunlarıy- SAYI 1 • 1 MART 2015 53 SAYI 1 • 1 MART 2015

HABERLER Pak Turzm İ Sendkası ve A.Ü. Turzm Fakültes tarafından düzenlenen Turzmde Etk Çalıtayı YÜZ KARASI BİR DURUM! Pak Turizm İş Sendikası Genel Başkanı Musa Uyar; kayıt dışı istihdamın tercih edilmesi, esnek istihdam Sosyal devlet olmanın en önemli özelliklerinden birisi modelleri ile emek üzerinde oluşturulan baskılar ve de örgütlenme özgürlüğüdür. Bu örgütlenmelerin en yabancı kaçak işçi gibi olumsuz gelişmeler örgütlenme ÜLKE EKONOMİSİNDE önemlilerinden birisi de sendikalardır diyerek sözleri- eğilimi azaltmakta, anayasa ve yasaların teminat altına ne şöyle devam etti; “Sendikalar; işveren ve işçinin aldığı hakların kullanılmasını olumsuz etkilemektedir. BÜYÜYEN TURİZM ortak değerlerini, ekonomik ve sosyal hak menfaatleri- 2014 yılı Temmuz ayı itibariyle 12 milyon 287 bin 238 Ticaret ve Sanayi Odası liderliğinde dünyanın en ni korumak için meydana getirilen tüzel kişiliğe sahip SSK’lı işçi çalışmakta olup 1 milyon 189 bin 481’i sendi- ATSO Meclis Başkanı Sayın İzzet Bayar; “Antal- kuruluşlardır. Türkiye’de kayıt dışı sektörün tercih kalıdır. Turizm sektöründe ise durum çok daha vahimdir. ya’mız 1990’lı yıllardan itibaren müthiş bir önemli kongrelerinden biri olan Dünya Kongreler edilmesi ve üretimin küçük işyerlerinde yapılması Temmuz 2014 resmi verilerine göre sektörde 820 bin büyüme ve değişim sergilemiştir. Ülke ekonomisi- Organizatörleri Birliği genel kurulu bu ayın başın- sendika çalışmalarının faaliyet alanlarını �iili olarak 095 SSK’lı işçi çalışmakta olup 29 bin 757’si sendikalıdır da Antalya’da gerçekleştirdi. Botanik temalı Expo daraltmaktadır. Bunun yanında işsiz sayısının artması, ve ülkemiz adına yüz karası bir durumdur.” ne katkısını arttırarak sürdürdü. Bu büyüyen 2016, Antalya’da düzenlenecek. Bu turizme farklı ekonomide turizmin payı çok büyüktür. 1970’ler- bir boyut katacak, çok ciddi bir vizyon projesidir. de Türkiye’nin tamamı Rodos adasındaki kadar Turizmde kaydedilen ve gururlandıran başarı yatak kapasitesine sahip değilken, bugün yalnızca AK Turizm İşçileri Sendikası turizm sektörünün 2. Oturum Çalıştayda; Turizmde psikolojik ve �izyolojik tablosu işvereninden işçisine, sendikasından Antalya, İspanya’nın tamamından fazla 5 yıldızlı Pönemli isimlerini “Turizmde Etik” konulu panel ve taciz ve etik, Profesyonel turist rehberliğinde etik otele sahiptir. Antalya bugün dünyanın en fazla merkezi yerel yönetimine hatta kent sakinlerine çalıştayda bir araya getirdi. Turizmde Etik konulu sorumluluklar ve sorunlar, Yiyecek ve içecek tedarikçi- kadar herkesin çabasıyla gerçekleşmiştir. Turizm, panel ve çalıştayda açılış ve protokol konuşmalarının leri ve departmanlarında yaşanan etik sorunlar ve ziyaretçi alan ilk 5 şehri içerisindedir. Ülkemize ardından panel gerçekleşti. sorumluluklar, sağlık turizminde etik ve otellerin hizmet sektörünün bir alt dalıdır. Hizmet sektörü- gelen her 3 turistten birisi Antalya il sınırlarında Çalıştay; 3 oturumdan oluştu. sosyal sorumluluklarına değinildi. tatilini yapmaktadır. Üstelik Antalya bu rakamla- nün olduğu yerde İnsan öğesi ve etik değerler öne 3. Oturum Çalıştayda ise; Turizm sektöründe kurumsal çıkar. Turizmde sürdürülebilir bir başarı hede�li- 1.Oturum Çalıştayda; Turizmde çalışanlar arasında rıyla yetinmiyor, turizmde bir değişim ve çeşitlen- denetim, Turizm küresel etik ilkelerinin uygulanması, etik sorunlar, Turizm çalışanlarının etik ihlalleri ve dirme içindedir. Özellikle; spor turizminde, fuar yorsak; sektörün en önemli öğesi olan ‘İnsanı’ Turizm işletmelerinde müşteri haklarında etik ve sorumlulukları, Turizmde işverenlerin etik sorumlu- odağa almak zorundayız” dedi. Turizmde pazarlama, reklam etiği konuları konuşuldu. turizminde ve kongre turizminde önemli bir yer lukları, turizmde işçi ve işveren açısından etik ve insan kaynakları yönetiminde Etik konuları işlendi. tutmaktadır. Kongre turizmi konusunda Antalya 54 T URİZMTR 1 Mart 2015

“Turizm sektöründe ise durum çok daha vahimdir. Temmuz 2014 resmi verilerine göre sektörde 820 bin 095 SSK’lı işçi çalışmakta olup 29 bin 757’si sendikalıdır ve ülkemiz adına yüz karası bir durumdur.” Pak Turizm İşçileri Sendikası Genel Başkanı Musa UYAR YÜZ KARASI BİR DURUM! Pak Turizm İş Sendikası Genel Başkanı Musa Uyar; kayıt dışı istihdamın tercih edilmesi, esnek istihdam Sosyal devlet olmanın en önemli özelliklerinden birisi modelleri ile emek üzerinde oluşturulan baskılar ve KAZA OLMALI Kİ ÇÖZÜM de örgütlenme özgürlüğüdür. Bu örgütlenmelerin en yabancı kaçak işçi gibi olumsuz gelişmeler örgütlenme ÜLKE EKONOMİSİNDE önemlilerinden birisi de sendikalardır diyerek sözleri- eğilimi azaltmakta, anayasa ve yasaların teminat altına ÖNERİSİ SUNULSUN! ne şöyle devam etti; “Sendikalar; işveren ve işçinin aldığı hakların kullanılmasını olumsuz etkilemektedir. BÜYÜYEN TURİZM Hastalığı teşhis etmeden, tedavi ortaya koyamaz- PAK Turizm İş'in bağlı olduğu Aksiyon İş Konfede- ortak değerlerini, ekonomik ve sosyal hak menfaatleri- 2014 yılı Temmuz ayı itibariyle 12 milyon 287 bin 238 Ticaret ve Sanayi Odası liderliğinde dünyanın en sınız. Emekçi kardeşlerimize bir hizmet götürece- ni korumak için meydana getirilen tüzel kişiliğe sahip SSK’lı işçi çalışmakta olup 1 milyon 189 bin 481’i sendi- ATSO Meclis Başkanı Sayın İzzet Bayar; “Antal- rasyonu'nun Genel Başkanı Vedat Öztürk; “Ülke- ğiz, o zaman sıkıntılarını bütün tara�ların gözün- kuruluşlardır. Türkiye’de kayıt dışı sektörün tercih kalıdır. Turizm sektöründe ise durum çok daha vahimdir. ya’mız 1990’lı yıllardan itibaren müthiş bir önemli kongrelerinden biri olan Dünya Kongreler mizdeki en büyük problemlerden bir tanesi etik. edilmesi ve üretimin küçük işyerlerinde yapılması Temmuz 2014 resmi verilerine göre sektörde 820 bin den bakarak net ortaya koymak en önemli çıkış büyüme ve değişim sergilemiştir. Ülke ekonomisi- Organizatörleri Birliği genel kurulu bu ayın başın- Etik dediğimizde etiğin en önemli öznesi ve sendika çalışmalarının faaliyet alanlarını �iili olarak 095 SSK’lı işçi çalışmakta olup 29 bin 757’si sendikalıdır noktasıdır. Gündemi henüz sıcak olan Erme- da Antalya’da gerçekleştirdi. Botanik temalı Expo unsuru olan İnsan ortaya çıkıyor. Bizlerde sendi- daraltmaktadır. Bunun yanında işsiz sayısının artması, ve ülkemiz adına yüz karası bir durumdur.” ne katkısını arttırarak sürdürdü. Bu büyüyen nek’teki hadiseyi biliyoruz, Soma’daki hadiseyi 2016, Antalya’da düzenlenecek. Bu turizme farklı kalarımız olarak, Aksiyon iş sendikasına bağlı ekonomide turizmin payı çok büyüktür. 1970’ler- maalesef hepimiz gördük. Maden sektöründe bir boyut katacak, çok ciddi bir vizyon projesidir. kurucu sendikalar ve üyelik müracaatına bağlı de Türkiye’nin tamamı Rodos adasındaki kadar çalışanlarında etik problemleri var. Geçen Başba- Turizmde kaydedilen ve gururlandıran başarı sendikalar olarak sadece söylemler ve sorunlar yatak kapasitesine sahip değilken, bugün yalnızca kanımız iki iş kolunu ilgilendiren bir açıklama AK Turizm İşçileri Sendikası turizm sektörünün 2. Oturum Çalıştayda; Turizmde psikolojik ve �izyolojik tablosu işvereninden işçisine, sendikasından üzerinden bir sendikacılık değil, hakikaten değer- Antalya, İspanya’nın tamamından fazla 5 yıldızlı yaptılar; İnşaat sektöründe kaza oldu bununla ilgi önemli isimlerini “Turizmde Etik” konulu panel ve taciz ve etik, Profesyonel turist rehberliğinde etik ler üzerinden bir sendikacılık yapmayı arzu ettik. otele sahiptir. Antalya bugün dünyanın en fazla merkezi yerel yönetimine hatta kent sakinlerine çalıştayda bir araya getirdi. Turizmde Etik konulu sorumluluklar ve sorunlar, Yiyecek ve içecek tedarikçi- İlk meyvesini de bugün burada toplamış olacağız. ve maden sektöründe kazalar oldu bununla ilgili kadar herkesin çabasıyla gerçekleşmiştir. Turizm, panel ve çalıştayda açılış ve protokol konuşmalarının leri ve departmanlarında yaşanan etik sorunlar ve ziyaretçi alan ilk 5 şehri içerisindedir. Ülkemize bir torba yasalar oluşturuyorlar. Ama bu turizm Klasik sendikacılık şuana kadar üzerine düşen ardından panel gerçekleşti. sorumluluklar, sağlık turizminde etik ve otellerin hizmet sektörünün bir alt dalıdır. Hizmet sektörü- gelen her 3 turistten birisi Antalya il sınırlarında misyonu eda etmedi. Etmediğinin en önemli çalışanlarıyla ilgili bir şey duydunuz mu? Yok. Çalıştay; 3 oturumdan oluştu. sosyal sorumluluklarına değinildi. tatilini yapmaktadır. Üstelik Antalya bu rakamla- nün olduğu yerde İnsan öğesi ve etik değerler öne Peki, buralarda iş kazaları olmuyor mu? Hijyenle, göstergesi de Türkiye’deki sendikalaşma oranları, 3. Oturum Çalıştayda ise; Turizm sektöründe kurumsal çıkar. Turizmde sürdürülebilir bir başarı hede�li- gıda zehirlenmeleriyle ilgili hiç problemler yaşa- 1.Oturum Çalıştayda; Turizmde çalışanlar arasında rıyla yetinmiyor, turizmde bir değişim ve çeşitlen- tabiî ki hükümetin sorumluluğu vardır. İşverenle- denetim, Turizm küresel etik ilkelerinin uygulanması, etik sorunlar, Turizm çalışanlarının etik ihlalleri ve dirme içindedir. Özellikle; spor turizminde, fuar yorsak; sektörün en önemli öğesi olan ‘İnsanı’ mıyorlar mı? Peki, bunlarla ilgili çözüm önerisi Turizm işletmelerinde müşteri haklarında etik ve rin bu noktada zorlayıcı olmasının görünmesi sorumlulukları, Turizmde işverenlerin etik sorumlu- odağa almak zorundayız” dedi. sunmayacak mı hükümet? Hayır. Ne zaman suna- Turizmde pazarlama, reklam etiği konuları konuşuldu. turizminde ve kongre turizminde önemli bir yer gereken hususlardandır. Ancak; sendikaların lukları, turizmde işçi ve işveren açısından etik ve insan cak? Kaza olması lazım. Bu çok acı bir durum” kaynakları yönetiminde Etik konuları işlendi. tutmaktadır. Kongre turizmi konusunda Antalya hiçbir suçu yoktur. Sektörün bütün paydaşlarını dedi. bir araya getirerek, sektördeki sıkıntılar nedir? SAYI 1 • 1 MART 2015 55

YÜZ KARASI BİR DURUM! Pak Turizm İş Sendikası Genel Başkanı Musa Uyar; kayıt dışı istihdamın tercih edilmesi, esnek istihdam Sosyal devlet olmanın en önemli özelliklerinden birisi modelleri ile emek üzerinde oluşturulan baskılar ve KAZA OLMALI Kİ ÇÖZÜM de örgütlenme özgürlüğüdür. Bu örgütlenmelerin en yabancı kaçak işçi gibi olumsuz gelişmeler örgütlenme ÜLKE EKONOMİSİNDE önemlilerinden birisi de sendikalardır diyerek sözleri- eğilimi azaltmakta, anayasa ve yasaların teminat altına ÖNERİSİ SUNULSUN! ne şöyle devam etti; “Sendikalar; işveren ve işçinin aldığı hakların kullanılmasını olumsuz etkilemektedir. BÜYÜYEN TURİZM Hastalığı teşhis etmeden, tedavi ortaya koyamaz- PAK Turizm İş'in bağlı olduğu Aksiyon İş Konfede- ortak değerlerini, ekonomik ve sosyal hak menfaatleri- 2014 yılı Temmuz ayı itibariyle 12 milyon 287 bin 238 Ticaret ve Sanayi Odası liderliğinde dünyanın en sınız. Emekçi kardeşlerimize bir hizmet götürece- ni korumak için meydana getirilen tüzel kişiliğe sahip SSK’lı işçi çalışmakta olup 1 milyon 189 bin 481’i sendi- ATSO Meclis Başkanı Sayın İzzet Bayar; “Antal- rasyonu'nun Genel Başkanı Vedat Öztürk; “Ülke- ğiz, o zaman sıkıntılarını bütün tara�ların gözün- kuruluşlardır. Türkiye’de kayıt dışı sektörün tercih kalıdır. Turizm sektöründe ise durum çok daha vahimdir. ya’mız 1990’lı yıllardan itibaren müthiş bir önemli kongrelerinden biri olan Dünya Kongreler mizdeki en büyük problemlerden bir tanesi etik. edilmesi ve üretimin küçük işyerlerinde yapılması Temmuz 2014 resmi verilerine göre sektörde 820 bin den bakarak net ortaya koymak en önemli çıkış büyüme ve değişim sergilemiştir. Ülke ekonomisi- Organizatörleri Birliği genel kurulu bu ayın başın- Etik dediğimizde etiğin en önemli öznesi ve sendika çalışmalarının faaliyet alanlarını �iili olarak 095 SSK’lı işçi çalışmakta olup 29 bin 757’si sendikalıdır noktasıdır. Gündemi henüz sıcak olan Erme- da Antalya’da gerçekleştirdi. Botanik temalı Expo unsuru olan İnsan ortaya çıkıyor. Bizlerde sendi- daraltmaktadır. Bunun yanında işsiz sayısının artması, ve ülkemiz adına yüz karası bir durumdur.” ne katkısını arttırarak sürdürdü. Bu büyüyen nek’teki hadiseyi biliyoruz, Soma’daki hadiseyi 2016, Antalya’da düzenlenecek. Bu turizme farklı kalarımız olarak, Aksiyon iş sendikasına bağlı ekonomide turizmin payı çok büyüktür. 1970’ler- maalesef hepimiz gördük. Maden sektöründe bir boyut katacak, çok ciddi bir vizyon projesidir. kurucu sendikalar ve üyelik müracaatına bağlı de Türkiye’nin tamamı Rodos adasındaki kadar çalışanlarında etik problemleri var. Geçen Başba- Turizmde kaydedilen ve gururlandıran başarı sendikalar olarak sadece söylemler ve sorunlar yatak kapasitesine sahip değilken, bugün yalnızca kanımız iki iş kolunu ilgilendiren bir açıklama AK Turizm İşçileri Sendikası turizm sektörünün 2. Oturum Çalıştayda; Turizmde psikolojik ve �izyolojik tablosu işvereninden işçisine, sendikasından üzerinden bir sendikacılık değil, hakikaten değer- Antalya, İspanya’nın tamamından fazla 5 yıldızlı yaptılar; İnşaat sektöründe kaza oldu bununla ilgi önemli isimlerini “Turizmde Etik” konulu panel ve taciz ve etik, Profesyonel turist rehberliğinde etik ler üzerinden bir sendikacılık yapmayı arzu ettik. otele sahiptir. Antalya bugün dünyanın en fazla merkezi yerel yönetimine hatta kent sakinlerine çalıştayda bir araya getirdi. Turizmde Etik konulu sorumluluklar ve sorunlar, Yiyecek ve içecek tedarikçi- İlk meyvesini de bugün burada toplamış olacağız. ve maden sektöründe kazalar oldu bununla ilgili kadar herkesin çabasıyla gerçekleşmiştir. Turizm, panel ve çalıştayda açılış ve protokol konuşmalarının leri ve departmanlarında yaşanan etik sorunlar ve ziyaretçi alan ilk 5 şehri içerisindedir. Ülkemize bir torba yasalar oluşturuyorlar. Ama bu turizm Klasik sendikacılık şuana kadar üzerine düşen ardından panel gerçekleşti. sorumluluklar, sağlık turizminde etik ve otellerin hizmet sektörünün bir alt dalıdır. Hizmet sektörü- gelen her 3 turistten birisi Antalya il sınırlarında misyonu eda etmedi. Etmediğinin en önemli çalışanlarıyla ilgili bir şey duydunuz mu? Yok. Çalıştay; 3 oturumdan oluştu. sosyal sorumluluklarına değinildi. tatilini yapmaktadır. Üstelik Antalya bu rakamla- nün olduğu yerde İnsan öğesi ve etik değerler öne Peki, buralarda iş kazaları olmuyor mu? Hijyenle, göstergesi de Türkiye’deki sendikalaşma oranları, 3. Oturum Çalıştayda ise; Turizm sektöründe kurumsal çıkar. Turizmde sürdürülebilir bir başarı hede�li- gıda zehirlenmeleriyle ilgili hiç problemler yaşa- 1.Oturum Çalıştayda; Turizmde çalışanlar arasında rıyla yetinmiyor, turizmde bir değişim ve çeşitlen- tabiî ki hükümetin sorumluluğu vardır. İşverenle- denetim, Turizm küresel etik ilkelerinin uygulanması, etik sorunlar, Turizm çalışanlarının etik ihlalleri ve dirme içindedir. Özellikle; spor turizminde, fuar yorsak; sektörün en önemli öğesi olan ‘İnsanı’ mıyorlar mı? Peki, bunlarla ilgili çözüm önerisi Turizm işletmelerinde müşteri haklarında etik ve rin bu noktada zorlayıcı olmasının görünmesi sorumlulukları, Turizmde işverenlerin etik sorumlu- odağa almak zorundayız” dedi. sunmayacak mı hükümet? Hayır. Ne zaman suna- Turizmde pazarlama, reklam etiği konuları konuşuldu. turizminde ve kongre turizminde önemli bir yer gereken hususlardandır. Ancak; sendikaların lukları, turizmde işçi ve işveren açısından etik ve insan cak? Kaza olması lazım. Bu çok acı bir durum” kaynakları yönetiminde Etik konuları işlendi. tutmaktadır. Kongre turizmi konusunda Antalya hiçbir suçu yoktur. Sektörün bütün paydaşlarını dedi. bir araya getirerek, sektördeki sıkıntılar nedir? 56 T URİZMTR 1 Mart 2015

YÜZ KARASI BİR DURUM! Pak Turizm İş Sendikası Genel Başkanı Musa Uyar; kayıt dışı istihdamın tercih edilmesi, esnek istihdam Sosyal devlet olmanın en önemli özelliklerinden birisi modelleri ile emek üzerinde oluşturulan baskılar ve KAZA OLMALI Kİ ÇÖZÜM de örgütlenme özgürlüğüdür. Bu örgütlenmelerin en yabancı kaçak işçi gibi olumsuz gelişmeler örgütlenme ÜLKE EKONOMİSİNDE önemlilerinden birisi de sendikalardır diyerek sözleri- eğilimi azaltmakta, anayasa ve yasaların teminat altına ÖNERİSİ SUNULSUN! ne şöyle devam etti; “Sendikalar; işveren ve işçinin aldığı hakların kullanılmasını olumsuz etkilemektedir. BÜYÜYEN TURİZM Hastalığı teşhis etmeden, tedavi ortaya koyamaz- PAK Turizm İş'in bağlı olduğu Aksiyon İş Konfede- ortak değerlerini, ekonomik ve sosyal hak menfaatleri- 2014 yılı Temmuz ayı itibariyle 12 milyon 287 bin 238 Ticaret ve Sanayi Odası liderliğinde dünyanın en sınız. Emekçi kardeşlerimize bir hizmet götürece- ni korumak için meydana getirilen tüzel kişiliğe sahip SSK’lı işçi çalışmakta olup 1 milyon 189 bin 481’i sendi- ATSO Meclis Başkanı Sayın İzzet Bayar; “Antal- rasyonu'nun Genel Başkanı Vedat Öztürk; “Ülke- ğiz, o zaman sıkıntılarını bütün tara�ların gözün- kuruluşlardır. Türkiye’de kayıt dışı sektörün tercih kalıdır. Turizm sektöründe ise durum çok daha vahimdir. ya’mız 1990’lı yıllardan itibaren müthiş bir önemli kongrelerinden biri olan Dünya Kongreler mizdeki en büyük problemlerden bir tanesi etik. edilmesi ve üretimin küçük işyerlerinde yapılması Temmuz 2014 resmi verilerine göre sektörde 820 bin den bakarak net ortaya koymak en önemli çıkış büyüme ve değişim sergilemiştir. Ülke ekonomisi- Organizatörleri Birliği genel kurulu bu ayın başın- Etik dediğimizde etiğin en önemli öznesi ve sendika çalışmalarının faaliyet alanlarını �iili olarak 095 SSK’lı işçi çalışmakta olup 29 bin 757’si sendikalıdır noktasıdır. Gündemi henüz sıcak olan Erme- da Antalya’da gerçekleştirdi. Botanik temalı Expo unsuru olan İnsan ortaya çıkıyor. Bizlerde sendi- daraltmaktadır. Bunun yanında işsiz sayısının artması, ve ülkemiz adına yüz karası bir durumdur.” ne katkısını arttırarak sürdürdü. Bu büyüyen nek’teki hadiseyi biliyoruz, Soma’daki hadiseyi 2016, Antalya’da düzenlenecek. Bu turizme farklı kalarımız olarak, Aksiyon iş sendikasına bağlı ekonomide turizmin payı çok büyüktür. 1970’ler- maalesef hepimiz gördük. Maden sektöründe bir boyut katacak, çok ciddi bir vizyon projesidir. kurucu sendikalar ve üyelik müracaatına bağlı de Türkiye’nin tamamı Rodos adasındaki kadar çalışanlarında etik problemleri var. Geçen Başba- Turizmde kaydedilen ve gururlandıran başarı sendikalar olarak sadece söylemler ve sorunlar yatak kapasitesine sahip değilken, bugün yalnızca kanımız iki iş kolunu ilgilendiren bir açıklama AK Turizm İşçileri Sendikası turizm sektörünün 2. Oturum Çalıştayda; Turizmde psikolojik ve �izyolojik tablosu işvereninden işçisine, sendikasından üzerinden bir sendikacılık değil, hakikaten değer- Antalya, İspanya’nın tamamından fazla 5 yıldızlı yaptılar; İnşaat sektöründe kaza oldu bununla ilgi önemli isimlerini “Turizmde Etik” konulu panel ve taciz ve etik, Profesyonel turist rehberliğinde etik ler üzerinden bir sendikacılık yapmayı arzu ettik. otele sahiptir. Antalya bugün dünyanın en fazla merkezi yerel yönetimine hatta kent sakinlerine çalıştayda bir araya getirdi. Turizmde Etik konulu sorumluluklar ve sorunlar, Yiyecek ve içecek tedarikçi- İlk meyvesini de bugün burada toplamış olacağız. ve maden sektöründe kazalar oldu bununla ilgili kadar herkesin çabasıyla gerçekleşmiştir. Turizm, panel ve çalıştayda açılış ve protokol konuşmalarının leri ve departmanlarında yaşanan etik sorunlar ve ziyaretçi alan ilk 5 şehri içerisindedir. Ülkemize bir torba yasalar oluşturuyorlar. Ama bu turizm Klasik sendikacılık şuana kadar üzerine düşen ardından panel gerçekleşti. sorumluluklar, sağlık turizminde etik ve otellerin hizmet sektörünün bir alt dalıdır. Hizmet sektörü- gelen her 3 turistten birisi Antalya il sınırlarında misyonu eda etmedi. Etmediğinin en önemli çalışanlarıyla ilgili bir şey duydunuz mu? Yok. Çalıştay; 3 oturumdan oluştu. sosyal sorumluluklarına değinildi. tatilini yapmaktadır. Üstelik Antalya bu rakamla- nün olduğu yerde İnsan öğesi ve etik değerler öne Peki, buralarda iş kazaları olmuyor mu? Hijyenle, göstergesi de Türkiye’deki sendikalaşma oranları, 3. Oturum Çalıştayda ise; Turizm sektöründe kurumsal çıkar. Turizmde sürdürülebilir bir başarı hede�li- gıda zehirlenmeleriyle ilgili hiç problemler yaşa- 1.Oturum Çalıştayda; Turizmde çalışanlar arasında rıyla yetinmiyor, turizmde bir değişim ve çeşitlen- tabiî ki hükümetin sorumluluğu vardır. İşverenle- denetim, Turizm küresel etik ilkelerinin uygulanması, etik sorunlar, Turizm çalışanlarının etik ihlalleri ve dirme içindedir. Özellikle; spor turizminde, fuar yorsak; sektörün en önemli öğesi olan ‘İnsanı’ mıyorlar mı? Peki, bunlarla ilgili çözüm önerisi Turizm işletmelerinde müşteri haklarında etik ve rin bu noktada zorlayıcı olmasının görünmesi sorumlulukları, Turizmde işverenlerin etik sorumlu- odağa almak zorundayız” dedi. sunmayacak mı hükümet? Hayır. Ne zaman suna- Turizmde pazarlama, reklam etiği konuları konuşuldu. turizminde ve kongre turizminde önemli bir yer gereken hususlardandır. Ancak; sendikaların lukları, turizmde işçi ve işveren açısından etik ve insan cak? Kaza olması lazım. Bu çok acı bir durum” kaynakları yönetiminde Etik konuları işlendi. tutmaktadır. Kongre turizmi konusunda Antalya hiçbir suçu yoktur. Sektörün bütün paydaşlarını dedi. bir araya getirerek, sektördeki sıkıntılar nedir? SAYI 1 • 1 MART 2015 57

Turzmde Etk Çalıtayından... 58 T URİZMTR 1 Mart 2015

SAYI 1 • 1 MART 2015 59

HABERLER İç Sendkasının Hukuk Baarısı Pak Turizm İş Sendikası, Sendikaların Önündeki %3 Ülke Barajını Anayasa Mahkemesine Taşıdı... P ak Turizm İş Sendikamız, Ankara’da görülmekte olan bir davada 6356 Sayılı yasa ile getirilen ve İşçi Sendikalarımızın önüne Anayasaya aykırı olarak konulan %3 “ülke barajının” iptal edilmesi için konunun somut norm denetimi yoluyla Anayasa Mahkemesine götürülmesi talebinde bulundu. Pak Turizm İşçileri Sendikası Avukatı Mehmet Kasap “Sendikaların kendisine üye işçilerle, bağlı oldukları işveren arasında TİS imzalanması için getirilen %1 ve %3’lük işkolu barajının hem Anayasa hem de ülkemiz tarafından kabul edilen uluslararası sözleşmelere aykırı olduğu gerekçesiyle” görülmekte olan bir davada mahkemeye itirazda bulundular. Bu itirazları haklı bulan Ankara 2. İş Mahkemesi iptali talep edilen iş kolu barajı maddelerinin Anayasanın 2,10,51,53 ve 90. Maddeleri ile örgütlenme- ye ilişkin İLO’nun 87 ve 98 sayılı sözleşmelerine aykırı olduğu gerekçesiyle dosyayı Anayasa Mahkemesine gönderdi. Pak Turizm İşçileri Sendikası Genel Başkanı Musa UYAR, “Sendikal faaliyetler ve örgütlenme özgürlüğü önünde büyük bir engel teşkil eden söz konusu işkolu barajının Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edileceğini ümit etmekteyiz” dedi. Her ne kadar yeni kurulan bir Sendika olsak da işçilerimiz ve örgütlenme hakkı önündeki tüm engellerin kaldırılması için mücadele etmeye devam edeceğiz. Örgütlenme hakkının ve işçilerimizin toplu iş sözleşmesi imzalama hakkı önünde büyük bir engel teşkil eden yasanın iptal edilmesiyle sendikacılığın yeni bir ivme kazanmasına vesile olacağımız için çok mutluyuz.” dedi. İş kolu barajının Anayasa Mahkemesi tarafından 6 ay içerisinde görüşülüp karara bağlanması bekleniyor. Bu Hukuksuzluğa son noktayı AYM koyacak. Şu anda AYM'yi özgürlüklerin en önemli teminatı olarak görmekteyiz. Hukukun ve Demokrasinin kazanacağına inancımız tamdır. Tüm Sendikaların da faydasına olacak bu mücadeleyi sonuna kadar sürdüreceğiz. 2015 ocak ayı itibariyle 2015 ocak ayı itibariyle 3.9 konaklama işkolu sendikaları 10.6 konaklama işkolu sendikaları 3.9 10.6 üye sayıları; üye sayıları; % Çalışan işçi sayısı: 740.496 % Çalışan işçi sayısı: 740.496 Sendikalı işçi sayısı: 29.554 Sendikalı işçi sayısı: 29.554 60 T URİZMTR 1 Mart 2015

BİLGİ BİRLİKTEN BİRLİKTEN KUVVET KUVVET DOĞAR ! DOĞAR ! İşgörenler için… Turizm Sendikalarına üyeliğiniz kendinizi daha güçlü hissetmenize vesile olacaktır. Problemlere çözüm bulmak için bir ve beraber olmak zorundayız. Eğer hala bir Sendikaya üye olmamışsanız, bir an önce üye olmalısınız ki ortak problemlerinize müşterek çözümler üretilebilsin. Üyeliğiniz müşterek güç birliği oluşturmada çok önemlidir. Sizlerlerin sendikalarda aktif katılımcı olmanız ve görevler üstlenmeniz güç birliğine vesile olacaktır. Hemen e-devlet üzerinden bir sendikaya üye olabilirsiniz. Üye olmak için turizm iş kolunda (Otel, pansiyon, öğrenci yurdu, lokanta, pastaneler, kafe, bar, kahvehaneler, spor salonları, sinema, tiyatro, konser salonları, düğün salonları, Kantin, Turizm seyahat acentaları, hamam ve saunaları) sigortalı çalışıyor olmanız ve e-devlet şifrenizin olması sendikamıza üyelik için yeterlidir. Eğer e-devlet şifreniz yoksa PTT şubelerinden alabilirsiniz. Üyeliğiniz esnasında hangi şehirde yaşadığınızı, telefon ve mail bilgilerinizi bizimle paylaşmanız sizinle iletişimimizin sağlığı için önemlidir. Problemlerinizi, görüşlerinizi, önerilerinizi ve eleştirilerinizi, birinci ağızdan bilmek için… Üyeliğiniz müşterek mücadeleye güç katılmış olacaktır. Turizm İşçileri çok büyük bir camia, İstemediğimiz şartlarda çalıştırılıyorsak, bunun en önemli sebebi sektörümüz işçilerinin, yeterince örgütlü olmamasıdır. Sendikalı olmak ‘’İşyeri için disiplin, İşçi için güven demektir. İşyerinizde size karşı uygulanan yasa ihlali, haksızlık, hukuksuzluk ve pervasızlıklara karşı müşterek mücadele etmek için… Birleşmiş Milletler Dünya Çalışma Örgütü ILO, tüm dünya devletlerine ''Turizm çalışanlarının çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirin'' diyor. Yalnız değiliz, ülkemizde ve tüm dünyada işçiler kendilerine dayatılan bu insanlık dışı çalışma ve yaşam koşullarına karşı birleşiyor ve direniyorlar. Problemlere kalıcı çözümler bulmak için … Unutmayalım! Haklıyız, hakkımız olanı alacağız, fazlasını değil!… SAYI 1 • 1 MART 2015 63 61 SAYI 1 • 1 MART 2015

BİLGİ HALA SENDİKALI DEĞİL MİSİNİZ? SENDİKANIZA ÖRGÜTSÜZ ÜYE OLMAK KALMAK, ARTIK YALNIZ KALMAK ÇOK KOLAY ? DEMEKTİR. PAK TURİZM İŞ üyesi olmak için işlem basamakları: www.turkiye.gov.tr Ptt’den adresinden işçi sendikaları, E-Devlet üyelik işlemleri Şifreni Al. bölümüne gel, giriş yaparak PAK TURİZM İŞ’i seç ve kolayca üye ol. 62 T URİZMTR 1 Mart 2015

BİLGİ En Çok Hang Eleman Aranıyor? Herhang br kategorye grmeyen 'dğer meslekler'de se personel htyacı 277 bn 750 oldu. İKUR verlerne göre 2014 yılında personel htyacının en fazla olduğu ntelk gerektren 20 meslek grubu le ntelk gerektrmeyen dğer mesleklerdek açık  pozsyonu öyle olutu: Satı danımanı 51.731 Gaz altı kaynakçısı 17.028 Güvenlk görevls 48.813 Müter temslcs 13.219 Maknec (dk) 41.019 Açı 12.945 Büro memuru 38.979 Sekreter 12.144 Garson (servs elemanı) 38.219 Elektrkç 11.840 Reyon görevls 30.958 Konfeksyon çs 10.776 Kasyer 24.509 Pazarlamacı 10.244 Ön muhasebec 19.568 Açı yardımcısı 9.534 SAYI 1 • 1 MART 2015 63

BİLGİ Ahlk Nashat (Ustanın Çırağına Nashat) Harama bakma, Haram yeme, Haram çme. Doğru, sabırlı, dayanıklı ol. Yalan söyleme. Büyüklernden önce söze balama. Kmsey kandırma. Kanaatkar ol. Dünya malına tamah etme. Yanlı ölçme, ekk tartma. Kuvvetl ve üstün durumda ken aetmesn, Hddetl ken yumuak davranmasını bl. Kendn muhtaç ken ble, Bakalarına verecek kadar cömert ol. 64 T URİZMTR 1 Mart 2015