กาพย์พระไชยสุริยาครับ

ช้นั มัธยมศึกษาปที ี ๑ รายวชิ าพ้นื ฐาน ภาษาไทย

ช้นั มัธยมศึกษาปที ี ๑ รายวชิ าพ้นื ฐาน ภาษาไทย

คานา หนงั สืออเิ ลก็ ทรอนิกสเ์ ลม่ น้เี ปน็ สว่ นหนง่ึ ของรายวชิ าภาษาไทย วรรณคดแี ละ วรรณกรรม ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๑ โดยภายในหนังสืออเิ ลก็ ทรอนิกส์เลม่ น้ี ประกอบดว้ ย เนื้อหา ๑ บท คือเรื่องกาพยพ์ ระไชยสรุ ยิ า โดยกลา่ วถงึ ความเปน็ มา ลกั ษณะคาประพนั ธ์ เน้อื เรอ่ื งและคณุ คา่ ในดา้ นตา่ ง ๆ ผูจ้ ัดทาหวงั ว่าหนังสืออเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ ลม่ นี้จะใหค้ วามรู้ และเปน็ ประโยชน์แกผ่ อู้ า่ นทุก ๆ ทา่ น ทางผู้จดั ทาหวงั เปน็ อย่างยง่ิ ว่าหนังสอื อเิ ลก็ ทรอนิกส์เลม่ น้จี ะเปน็ ประโยชนต์ ่อการ จัดการเรยี นรเู้ พอื่ ประยกุ ตใ์ ชพ้ ฒั นาการเรยี นรไู้ ดอ้ ยา่ งเหมาะสม ทางผู้จดั ทาหวงั เปน็ อยา่ ง ยงิ่ ว่าผศู้ กึ ษาทกุ ทา่ นจะไดร้ บั ประโยชน์ และความรจู้ ากการศกึ ษาจากหนงั สอื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เลม่ นไ้ี มม่ ากกน็ ้อย หากมีขอ้ บกพรอ่ งประการใด ผู้จดั ทาขออภยั มา ณ ทนี่ ้ีด้วย ณภศั ราวดี กวางฮ้ีกลุ ๖๑๑๓๑๑๐๙๐๐๒ ดารินทร์ แสวงกิจ ๖๑๑๓๑๑๐๙๐๑๙ ผู้จัดทา ๒๑ กันยายน ๒๕๖๓

กาพย์พระไชยสุรยิ า ความเปน็ มา มีเนือ้ หาเปน็ นิทาน สุนทรภู่แตง่ กาพยพ์ ระไชยสุริยาข้ึนเพอ่ื ใชเ้ ป็นแบบสอนอ่านและเขียนสะกดคา ในมาตราต่าง ๆโดยผูกใหเ้ ป็นเรอื่ งราว ลกั ษณะคาประพนั ธ์ แต่งด้วยคาประพันธป์ ระเภทกาพย์ ไดแ้ ก่ กาพย์ยานี ๑๑ กาพย์ฉบัง ๑๖ และกาพย์สุรางคนางค์ ๒๘ ดงั น้ี ตวั อย่าง ๏ สาธสุ ะจะขอไหว้ พระศรีไตรสะระณา พอ่ แมแ่ ลครูบา เทวะดาในราศี ๏ ขา้ เจา้ เอา ก ข เข้ามาตอ่ ก กา มี แก้ไขในเทา่ นี้ ดมี ิดอี ยา่ ตรชี า

ตัวอยา่ ง เหมือนอย่างนางเชิญ ๏ เห็นกวางยา่ งเยอ้ื งชาเลืองเดิน เริงรอ้ งกอ้ งเสียง พระแสงสาอางขา้ งเคยี ง ๏ เขาสูงฝงู หงสล์ งเรียง สาเนยี งนา่ ฟงั วังเวง ตัวอย่าง ๏ คืนน้ันจนั ทร มีดารากร เปน็ บรวิ าร เหน็ สิน้ ดนิ ฟา้ ในป่าท่าธาร มาลีคลีบ่ าน ใบก้านอรชร

กาพยพ์ ระไชยสุริยา เรื่องยอ่ กาพยเ์ รื่องพระไชยสุรยิ า เรม่ิ ตน้ ด้วยบทไหวค้ รูโดยใชค้ าในมาตราแม่ ก กา จากนน้ั เป็นเนื้อความ แตง่ เรียงตามมาตราตวั สะกด คอื แม่ ก กา แม่กน แม่กง แมก่ ก แมก่ ด แม่กบ แมก่ ม และแมเ่ กย เมอ่ื จะขึ้นมาตราใดกจ็ ะบอกไว้อย่างชัดเจน ตอ่ มาเป็นเน้ือเรือ่ งกล่าวถึงพระไชยสุรยิ าครองเมอื งสาวัคถี มีมเหสีพระนามว่า สมุ าลพี ระไชย สุริยาทรงปกครองบ้านเมืองด้วยความผาสกุ แตต่ ่อมาบรรดาข้าราชการประพฤติตน ไม่ดีไม่อยู่ในศลี ธรรม ทาให้เกดิ อาเพศ นา้ ป่าไหลท่วมบา้ นเมอื ง พระไชยสุรยิ าจึงทรงพานางสมุ าลีลงเรอื สาเภา เรือถูกพายุพดั อบั ปาง พระไชยสรุ ยิ าและมเหสขี ้นึ ฝงั่ ได้ กเ็ ดนิ ทางรอนแรมกลางปา่ ได้รับความทกุ ข์ ต่อมาพบพระอนิ ทร์ เสดจ็ มาสอนธรรมะ พระไชยสรุ ยิ าและพระมเหสจี งึ เสด็จออกผนวชบาเพญ็ ศีลภาวนาตลอดพระชนมช์ ีพ และพบสัจธรรมของชวี ติ

กาพยพ์ ระไชยสรุ ิยา กาพย์ยานี ๑๑ พระศรีไตรสะระณา ๏ สาธสุ ะจะขอไหว้ เทวะดาในราศี พอ่ แม่แลครบู า เข้ามาต่อ ก กา มี ๏ ข้าเจ้าเอา ก ข ดีมดิ อี ยา่ ตรชี า แกไ้ ขในเทา่ นี้ พอลอ่ ใจกมุ ารา ๏ จะร่าคาต่อไป เจา้ ภาราสาวะถี ธระณมี รี าชา มีสดุ ามะเหสี ๏ ช่อื พระไชยสุรยิ า อย่บู รู ไี ม่มีภยั ชื่อว่าสุมาลี มกี ริ ยิ าอะฌาศรยั ๏ ขา้ เฝ้าเหล่าเสนา ไดอ้ าศัยในภารา พ่อค้ามาแต่ไกล ชาวบรู ีกป็ รดี า ๏ ไพรฟ่ ้าประชาชี ได้ข้าวปลาแลสาลี ทาไรเ่ ขาไถนา ก็หาเยาวะนารี ๏ อย่มู าหมู่ขา้ เฝ้า ทามะโหรที ่เี คหา ท่หี นา้ ตาดีดี เขา้ แต่หอล่อกามา ๏ คา่ เชา้ เฝา้ สซี อ โลโภพาให้บ้าใจ หาได้ให้ภรยิ า

๏ ไม่จาคาพระเจ้า เหไปเขา้ ภาษาไสย ถอื ดมี ขี า้ ไทย ฉอ้ แตไ่ พรใ่ สข่ อ่ื คา ๏ คะดีที่มีคู่ คือไกห่ มเู จ้าสภุ า ใครเอาข้าวปลามา ใหส้ ุภาก็ว่าดี ๏ ที่แพแ้ ก้ชนะ ไมถ่ ือพระประเวณี ข้ีฉอ้ กไ็ ดด้ ี ไลด่ า่ ตมี ีอาญา ๏ ที่ซ่อื ถือพระเจา้ วา่ โงเ่ ง่าเตา่ ปปู ลา ผเู้ ฒ่าเหล่าเมธา ว่าใบ้บา้ สาระยา ๏ ภกิ ษสุ ะมะณะ เล่ากล็ ะพระสะธรรม คาถาวา่ ลานา ไปเรร่ า่ ทาเฉโก ๏ ไม่จาคาผ้ใู หญ่ ศีรษะไมใ้ จโยโส ทีด่ ีมีอะโข ข้าขอโมทนาไป ๏ ภาราสาวะถี ใครไม่มปี ราณใี คร ดุด้ือถือแต่ใจ ทใ่ี ครไดใ้ สเ่ อาพอ ๏ ผู้ที่มีฝมี ือ ทาดุดือ้ ไม่ซอ้ื ขอ ไล่ควา้ ผ้าที่คอ อะไรล่อกเ็ อาไป ๏ ขา้ เฝา้ เหลา่ เสนา มไิ ดว้ า่ หมขู่ า้ ไท ถือน้ารา่ เขา้ ไป แต่นา้ ใจไมน่ าพา ๏ หาได้ใครหาเอา ไพร่ฟ้าเศรา้ เปลา่ อุรา ผู้ท่มี ีอาญา ไลต่ ีดา่ ไม่ปราณี

๏ ผปี า่ มากระทา มะระณะกรรมชาวบรู ี นา้ ป่าเขา้ ธานี กไ็ มม่ ีทอี่ าศัย ๏ ขา้ เฝ้าเหลา่ เสนา หนีไปหาภาราไกล ชีบาล่าลีไ้ ป ไม่มีใครในธานี กาพย์ฉบงั ๑๖ พาพระมะเหสี ๏ พระไชยสรุ ิยาภูมี มาที่ในลาสาเภา ๏ ขา้ วปลาหาไปไมเ่ บา นารที เ่ี ยาว์ ก็เอาไปในเภตรา ๏ เฒ่าแก่ชาวแม่แซ่มา เสนีเสนา กม็ าในลาสาเภา ๏ ตีม้าลอ่ ชอ่ ใบใสเ่ สา วายุพยุเพลา สาเภากใ็ ชใ้ บไป ๏ เภตรามาในนา้ ไหล คา่ เช้าเปล่าใจ ทีใ่ นมหาวารี ๏ พะสธุ าอาศัยไม่มี ราชานารี อยูท่ ี่พระแกลแลดู ๏ ปลากะโหโ้ ลมาราหู เหราปลาทู มีอยู่ในน้าคลา่ ไป

๏ ราชาว้าเหวห่ ฤทัย วายพุ าคลาไคล มาในทะเลเอกา เปล่าใจนยั นา ๏ แลไปไมป่ ะพะสธุ า ใครร่ ูค้ ะดี โพลเ้ พล้เวลาราตรี ว่าพระมหา ๏ ราชาวา่ แกเ่ สนี แผ่ไปใหญโ่ ต วารนี เ้ี ท่าใดนา ข้าพเจา้ เข้าใจ ๏ ข้าเฝ้าเล่าแก่ราชา ใหญ่โตมะโหฬา วารีนไี้ ซร้ใหญโ่ ต ใครรู้คะดี ๏ ไหลมาแต่ในคอโค พอพระสรุ ิยใ์ ส มะโหฬาลา้ นา้ ไหล ยอ่ ท้อรอรา ๏ บาฬมี ิไดแ้ ก้ไข ผู้ใหญ่ผู้เฒา่ เลา่ มา ๏ ว่ามพี ระยาสกณุ า กายาเทา่ เขาครี ี ๏ ชื่อว่าพระยาสมั ภาที วารีนี้โตเทา่ ใด ๏ โยโสโผผาถาไป จะใกลโ้ พล้เพล้เวลา ๏ แลไปไม่ปะพสุธา ชีวากจ็ ะประไลย

๏ พอปลามาในน้าไหล สกุณาถาไป อาศัยทศ่ี ีรษะปลา ๏ ฉะแงแ้ ลไปไกลตา จาของ้อปลา ว่าขอษะมาอะภัย ๏ วารที เี่ ราจะไป ใกล้หรือว่าไกล ขา้ ไหว้จะขอมรคา ๏ ปลาว่าข้าเจ้าเยาวะภา มไิ ดไ้ ปมา อาศัยอยู่ตอ่ ธรณี ๏ สกุณาอาลยั ชวี ี ลาปลาจรลี สูท่ ่ีภูผาอาศัย ๏ ข้าเฝา้ เล่าแกภ่ วู ไนย พระเจ้าเข้าใจ ฤทัยวา้ เหวเ่ อกา ๏ จาไปในทะเลเวรา พยุใหญม่ า เภตรากเ็ หเซไป ๏ สมอก็เกาเสาใบ ทะลุปรุไป น้าไหลเข้าลาสาเภา ๏ ผนี า้ ซ้าไต่ใบเสา เจา้ กรรมซา้ เอา สาเภาระยาคว่าไป ๏ ราชาควา้ มอื อรไท เอาผ้าสะไบ ต่อไวไ้ มไ่ กลกายา

๏ เถา้ แก่ชาวแมเ่ สนา น้าเขา้ หตู า จระเข้เหราคร่าไป มีกรรมจาใจ ๏ ราชานารรี ่าไร เขา้ ไปไสยา จาไปพอปะพะสุธา ๏ มีไมไ้ ทรใหญ่ใบหนา เวลาพอคา่ ราไร กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘ ๏ ขึ้นใหม่ใน กน ระคนกันไป ก กา ว่าปน มานอนในไพร เอน็ ดภู ูธร แทนไพชยนตส์ ถาน มณฑลต้นไทร ๏ ส่วนสมุ าลี เทวอี ยงู่ าน วันทาสามี เหมอื นแตก่ ่อนกาล เฝา้ อย่ดู ูแล สาราญวิญญาณ์ ใหพ้ ระภบู าล ๏ พระชวนนวลนอน เหมือนหมอนแม่นา เขญ็ ใจไมข้ อน ใหบ้ น่ ภาวนา ภูธรสอนมนต์ กนั ป่าภัยพาล เยน็ คา่ ร่าว่า

๏ วนั นัน้ จันทร มดี ารากร เป็นบรวิ าร เห็นสนิ้ ดินฟา้ ในปา่ ทา่ ธาร มาลคี ลบ่ี าน ใบก้านอรชร ๏ เย็นฉ่านา้ ฟา้ ช่ืนชะผะกา วายุพาขจร สาระพันจันทน์อนิ ร่นื กลน่ิ เกสร แตนต่อคลอ้ ร่อน วา้ วอ่ นเวียนระวนั ๏ จนั ทราคลาเคลอ่ื น กระเวนไพรไกเ่ ถอื่ น เตอื นเพอ่ื นขานขัน ปเู่ จา้ เขาเขนิ กเู่ กริ่นหากัน สนิ ธุพลุ ่นั คร้ืนคร่ันหวนั่ ไหว ๏ พระฟื้นตน่ื นอน ไกลพระนคร สะท้อนถอนฤทัย เช้าตรู่สุริยน ขน้ึ พ้นเมรไุ กร มีกรรมจาไป ในปา่ อารญั กาพยฉ์ บงั ๑๖ ๏ ขึ้นกงจงจาสาคญั ทงั้ กนปนกัน ราพนั มง่ิ ไม้ในดง ๏ ไกรกร่างยางยงู สูงระหง ตลิงปลงิ ปรงิ ประยงค์ คนั ทรงสง่ กลิน่ ฝ่นิ ฝาง

๏ มะม่วงพวงพลองชอ้ งนาง หล่นเกล่อื นเถอ่ื นทาง กินพลางเดนิ พลางหว่างเนิน เหมอื นอย่างนางเชญิ ๏ เห็นกวางยา่ งเยอ้ื งชาเลืองเดนิ เริงรอ้ งก้องเสยี ง พระแสงสาอางขา้ งเคยี ง ฟงั เสยี งเพียงเพลง ๏ เขาสูงฝูงหงส์ลงเรียง เพยี งฆ้องกลองระฆงั สาเนยี งน่าฟงั วงั เวง พระยาลอคลอเคยี ง ๏ กลางไพรไกข่ ันบรรเลง เพลินฟงั วงั เวง ซอเจ้งจาเรยี งเวยี งวัง คา่ งแข็งแรงเริง ๏ ยงู ทองรอ้ งกะโต้งโห่งดงั องึ คะนงึ ผงึ โผง แตรสงั ข์กังสะดานขานเสยี ง ๏ กะลิงกะลางนางนวลนอนเรยี ง แอน่ เอีย้ งอีโกง้ โทงเทง ๏ คอ้ นทองเสียงรอ้ งป๋องเปง๋ อีเกง้ เริงรอ้ งลองเชงิ ๏ ฝงู ละมงั่ ฝงั ดินกนิ เพลิง ยืนเบิง่ บง้ึ หนา้ ตาโพลง ๏ ปา่ สูงยูงยางชา้ งโขลง โยงกันเลน่ นา้ คล่าไป

กาพย์ยานี ๑๑ ๏ ขึน้ กกตกทุกข์ยาก แสนลาบากจากเวยี งไชย มนั เผือกเลือกเผาไฟ กนิ ผลไม้ได้เป็ นแรง ๏ รอนรอนอ่อนอสั ดง พระสุริยงเยน็ ยอแสง ช่วงดงั นา้ ครั่งแดง แฝงเมฆเขาเงาเมรุธร ๏ ลงิ ค่างครางโครกครอก ฝูงจงิ้ จอกออกเห่าหอน ชะนีวเิ วกวอน นกหกร่อนนอนรังเรียง ๏ ลูกนกยกปี กป้อง อ้าปากร้องซ้องแซ่เสียง แม่นกปกปี กเคยี ง เลยี้ งลูกอ่อนป้อนอาหาร ๏ ภูธรนอนเนนิ เขา เคยี งคลงึ เคล้าเยาวมาลย์ ตกยากจากศฤงคาร สงสารน้องหมองพกั ตรา ๏ ยากเยน็ เห็นหน้าเจ้า สร่างโศกเศร้าเจ้าพอ่ี า อยู่วงั ดงั จนั ทรา มาหม่นหมองละอองนวล ๏ เพื่อนทุกข์สุขโศกเศร้า จะรักเจ้าเฝ้าสงวน มง่ิ ขวญั อย่ารัญจวน นวลพกั ตร์น้องจะหมองศรี ๏ ชวนช่ืนกลืนกลา้ กลน่ิ มริ ู้สิ้นกลนิ่ มาลี คลงึ เคล้าเย้ายวนยี ทท่ี ุกข์ร้อนหย่อนเยน็ ทรวง

๏ ขน้ึ กดบทอัศจรรย์ เสยี งคร้นื ครนั่ ชนั้ เขาหลวง นกหกตกรังรวง สตั ว์ท้ังปวงง่วงงนุ โงง ๏ แดนดินถ่นิ มนษุ ย์ เสียงดังดจุ พระเพลงิ โพลง ตึกกว้านบา้ นเรือนโรง โคลงคลอนเคลือ่ นเขยื้อนโยน ๏ บ้านช่องคลองเลก็ ใหญ่ บา้ งตื่นไฟตกใจโจน ปลุกเพือ่ นเตอื นตะโกน ลกุ โลดโผนโดนกนั เอง ๏ พิณพาทย์ระนาดฆ้อง ตะโพนกลองร้องเปน็ เพลง ระฆงั ดงั วังเวง โหง่งหง่างเหง่งเก่งกา่ งดงั ๏ ขุนนางต่างลุกว่งิ ทา่ นผู้หญงิ วงิ่ ยดุ หลงั พลั วันดนั ตงึ ตงั พลง้ั พลัดตกหกคะเมน ๏ พระสงฆ์ลงจากกุฏิ์ วิ่งอุดตลตุ ฉุดมอื เณร หลวงชหี นีหลวงเถร ลงโคลนเลนเผ่นผาดโผน ๏ พวกวัดพลดั เข้าบ้าน ลา้ นต่อลา้ นซานเซโดน ตน้ ไม้ไกวเอนโอน ลงิ คา่ งโจนโผนหกหัน ๏ พวกผที ป่ี ั้นลูก ตดิ จมูกลกู ตาพลัน ขกิ ขกิ ระริกกัน ป้นั ไม่ทันมันเดือดใจ ๏ สององค์ทรงสงั วาส โลกธาตหุ วาดหวนั่ ไหว ต่ืนนอนออ่ นอกใจ เดนิ ไม่ไดใ้ หอ้ าดูร

๏ ข้นึ กบจบแมก่ ด พระดาบสบชู ากณู ฑ์ ผาสุกรุกขมูล พูนสวสั ดส์ิ ัตถาวร ๏ ระงับหลบั เนตรนง่ิ เององคอ์ งิ พิงสงิ ขร เหมือนกบั หลับสนทิ นอน สงั วรศลี อภญิ ญาณ ๏ บาเพง็ เลง็ เห็นจบ พ้นื พิภพจบจกั ระวาฬ สวรรคช์ ้นั วิมาน ทา่ นเห็นแจง้ แหลง่ โลกา ๏ เขา้ ฌานนานนับเดอื น ไมเ่ ขยือ้ นเคลือ่ นกายา จาศีลกินวาตา เป็นผาสุกทุกเดือนปี ๏ วันนน้ั ครั้นดนิ ไหว เกดิ เหตุใหญ่ในปะถะพี เล็งดูรคู้ ะดี กาลกณิ ีส่ีประการ ๏ ประกอบชอบเป็นผดิ กลบั จรติ ผดิ โบราณ สามัญอนั ธพาล ผลาญคนซ่ือถอื สัตย์ธรรม์ ๏ ลูกศิษย์คดิ ล้างครู ลกู ไมร่ ้คู ุณพ่อมัน สอ่ เสียดเบยี ดเบียนกัน ลอบฆา่ ฟนั คือตณั หา ๏ โลภลาภบาปบค่ ิด โจทก์จับผิดรษิ ยา อรุ ะพะสธุ า ป่วนเป็นบา้ ฟา้ บดบัง ๏ บรรดาสามญั สตั ว์ เกดิ วิบัตปิ ตั ตปิ าปงั ไตรยคุ ทกุ ขะตะรัง สงั วัจฉะระอะวะสาน

กาพย์ฉบัง ๑๖ เอน็ ดูภูบาล ๏ ขนึ้ กมสมเดจ็ จอมอารย์ ผผู้ า่ นภาราสาวะถี ๏ ซื่อตรงหลงเล่หเ์ สนี กลอกกลับอัปรีย์ บูรีจึงล่มจมไป ๏ ประโยชนจ์ ะโปรดภวู ไนย นงิ่ นั่งตง้ั ใจ เลือ่ มใสสาเร็จเมตตา ๏ เปลง่ เสียงเพยี งพิณอินทรา บอกข้อมรณา คงมาวนั หน่ึงถึงตน ๏ เบียนเบยี ดเสียดส่อฉอ้ ฉล บาปกรรมนาตน ไปทนทุกขน์ บั กัปกลั ป์ ๏ เมตตากรุณาสามัญ จะได้ไปสวรรค์ เป็นสุขทุกวนั หรรษา ๏ สมบัติสัตวม์ นษุ ย์ครุฑา กลอกกลับอัปรา เทวาสมบัตชิ ชั วาล ๏ สุขเกษมเปรมปรีวิมาน อ่ิมหนาสาราญ ศฤงคารห้อมล้อมพรอ้ มเพรยี ง ๏ กระจับปีส่ ซี อทอ่ เสียง ขบั ราจาเรยี ง สาเนยี งนางฟ้านา่ ฟงั ๏ เดชะพระกุศลหนหลงั สิ่งใดใจหวงั ไดด้ ังมุ่งมาดปรารถนา

๏ จบเทศน์เสรจ็ คาราพัน พระองคท์ รงธรรม์ ดันด้นั เมฆาคลาไคล ฟังธรรมน้าใจ ๏ ขน้ึ เกยเลยกล่าวทา้ วไท ตดั ห่วงบว่ งมาร เลอื่ มใสศรัทธากล้าหาญ จดั จีบกลบี ชะฎา ๏ เหน็ ภยั ในขันธสนั ดาน กองกูณฑอ์ ัคคี สาราญสาเร็จเมตตา เอนองคล์ งนอน ๏ สององคท์ รงหนงั พยัคฆา เหน่ือยยากพากเพียร รักษาศลี ถอื ฤๅษี เสวยสขุ ทุกวัน ๏ เช้าคา่ ทากจิ พิธี ไวห้ วงั สัง่ สอน เป็นท่บี ูชาถาวร หนูนอ้ ยค่อยเพยี ร ๏ ปะถะพีเปน็ ทบี่ รรจ์ฐรณ์ เหนือขอนเขนยเกยเศยี ร ๏ คา่ เช้าเอากราดกวาดเตยี น เรียนธรรมบาเพง็ เครง่ ครัน ๏ สาเรจ็ เสรจ็ ได้ไปสวรรค์ นานนบั กปั กลั ป์พทุ ธนั ดร ๏ ภุมราการญุ สนุ ทร เด็กออ่ นอนั เยาว์เลา่ เรียน ๏ ก ข ก กา วา่ เวียน อา่ นเขยี นผสมกมเกย

๏ หันหวดปวดแสบแปลบเสยี ว หยกิ ซ้าชา้ เขยี ว อย่าเท่ียวเลน่ หลงจงจา เรียงเรยี บเทยี บทา ๏ บอกไว้ให้ทราบบาปกรรม ใครเหน็ เป็นคณุ แนะนาใหเ้ จ้าเอาบุญ ๏ เดชะพระมหาการุญ แบ่งบุญใหเ้ ราเจา้ เอย ฯ.

บทวเิ คราะห์ กาพย์เรอื่ งพระไชยสรุ ยิ าแตง่ ขึ้นเพ่อื เปน็ แบบเรยี นเรือ่ งการสะกดและการใช้ถ้อยคา เหมาะ สาหรับเดก็ เนอ่ื งด้วยสานวนภาษาท่ีใชใ้ นการเรียบเรยี งตรงไปตรงมาแเรียงตามลาดบั มาตราตัวสะกด คอื แม่ ก กา แม่กน แม่กง แม่กก แม่กด แมก่ บ แม่กม แม่เกย สว่ นแม่เกวอ ไม่มบี ทอา่ นแยกออกมา ต่างหาก แตร่ วมไวใ้ นแมเ่ กย ลักษณะเนื้อหาเริ่มสอนจากง่ายไปหายาก มกี ารทบทวนความรเู้ ดมิ ทุกคร้ัง เช่น บททใ่ี ช้คาในแม่กก มกี ารแทรกคาในแม่ ก กา แม่กน แม่กง เพ่ือให้อ่านทบทวน ทาให้บทเรยี น สนุกน่าสนใจ น่าติดตาม นอกจากผูอ้ า่ นจะไดร้ ับความเพลดิ เพลินจากเนอ้ื หาของของนทิ านเรอ่ื ง พระไชยสรุ ิยาแลว้ ยงั ไดร้ ับคณุ ค่าจากบทฝึกอา่ นเขยี นภาษาไทยตามแบบโบราณ ทสี่ ามารถท่องจาเพ่อื ประโยชน์ในการศึกษาเร่อื งมาตราตัวสะกดและลกั ษณะของการแตง่ คาประพนั ธ์ประเภทกาพย์ไดเ้ ปน็ อย่างดี ดังนี้ ๑. คุณคา่ ดา้ นเนอ้ื หา ๑.๑) ใหค้ วามรตู้ ามจดุ ประสงคข์ องผู้แตง่ คอื ใช้เปน็ สอ่ื ในการสอนมาตราตวั สะกด ๑.๒) สะท้อนสภาพสังคมไทย โดยสรา้ งตวั ละครในเรอ่ื งวา่ ขา้ ราชบรพิ าร เสนาบดีไมใ่ ส่ใจ บ้านเมอื ง ฉอ้ ราษฎร์บังหลวง ไม่ยุตธิ รรม หมกม่นุ อยกู่ บั ความสนุกสนาน เชน่ อยู่มาหมู่ข้าเฝ้า ก็หาเยาวนารี ทห่ี น้าตาดีดี ทามโหรที ีเ่ คหา ๑.๓)แสดงความคดิ ความเช่อื และค่านยิ มของคนในสงั คม ๑.๓.๑) ความเชือ่ เรือ่ งไสยาศาสตร์ เชน่ ไมจ่ าคาพระเจ้า เหไปเขา้ ภาษาไสย ถอื ดมี ีขา้ ไท ฉอ้ แต่ไพร่ใสข่ ือ่ คา

๑.๓.๒ )แสดงค่านิยมของครอบครวั เชน่ สาราญวิญญา ส่วนสุมาลี วนั ทาสามี เทวอี ยูง่ าน เฝ้าดูแล เหมอื นแต่ก่อนกาล ให้พระภบู าล ๑.๓.๓) แสดงความเคารพในส่ิงทค่ี วรเคารพ เชน่ สะธสุ ะจะขอไหว้ พระศรไี ตรสรณา พ่อแมแ่ ลครูบา เทวดาในราศี ๒. คุณคา่ ดา้ นวรรณศลิ ป์ ๒.๑)การใช้คางา่ ยๆ บรรยายใหเ้ หน็ ภาพชดั เจน เช่น ขา้ เฝา้ เหลา่ เสนา มกี ริ ิยาอะฌาศัย พอ่ ค้ามาแต่ไกล ได้อาศัยในพารา ๒.๒)ใชถ้ ้อยคาใหเ้ กดิ จนิ ตภาพ การพรรณนาบรรยากาศและธรรมชาตสิ ่งิ แวดล้อม เช่น วันน้ันจันทร มดี ารากร เป็นบริวาร เหน็ ส้ินดนิ ฟา้ ในป่าทา่ ธาร มาลีคล่ีบาน ใบกา้ นอรชร ๒.๓)ใชโ้ วหารนาฎการ คือ เห็นกริ ยิ าอาการทท่ี าต่อเน่อื ง เชน่ เห็นกวางยา่ งเยือ้ ยงชาเลอื งเดนิ เหมอื นอย่างนางเชญิ พระแสงสาอางขา้ งเคียง

๒.๔)การใชค้ วามเปรยี บวา่ สงิ่ หนึ่งเหมอื นกับสง่ิ หนึง่ หรอื อปุ มา คือ การเปรียบเทยี บสงิ่ หนง่ึ เหมอื นกบั อีกสิ่งหนึง่ ทาใหเ้ ข้าใจไดช้ ดั เจน เช่น กลางไพรไกข่ ันบรรเลง ฟังเสียงเพียงเพลง ซอเจ้งจาเรยี งเวยี งวงั ๒.๕)การเลยี นเสียงธรรมชาติ คอื การนาเสยี งทไี่ ดย้ นิ มาบรรยาย ซ่ึงจะทาให้เกิดมโนภาพเหมอื น ไดย้ นิ เสียงนน้ั จริงๆ เชน่ ยูงทองร้องกะโต้งโห่งดัง เพยี งฆอ้ งกลองระฆัง แตรสงั ขก์ งั สดาลขานเสียง ๒.๖)การเลน่ เสียง คอื การเลน่ เสียงสัมผสั ซ่ึงหมายถงึ พยางคท์ ี่คล้องจองกนั ดว้ ยเสียงสระและ เสียงพยญั ชนะ เช่น ขน้ึ กงจงจาสาคญั ท้งั กนปนกัน ราพันมง่ิ ไมใ้ นดง ไกรกรา่ งยางยงู สงู ระหง ตะลงิ ปลิงปริงประยงค์ คันทรงส่งกลิน่ ฝ่ินฝาง

คาศัพทน์ า่ รู้ คาศพั ท์ ความหมาย กระจับป่ี พณิ ๔ สาย กงั สดาล ระฆงั วงเดอื น กนิ เพลงิ นอนผ่งึ แดด กณู ฑ์ ไฟ ไก่หมู ในทนี่ ห้ี มายถึง ของทีน่ าไปให้ผู้พิพากษาเพื่อเปน็ การติดสนิ บน ขอมรคา เขนย ขอถามทาง คางแขง็ หมอน ครงั่ แข็งแกร่ง บึกบึน ชอื่ เพลย้ี หอยชนิดหน่ึง ตวั เมียไม่มปี ีก ตัวออ่ นมขี าและหนวด เมือ่ ลอกคราบ ช่อใบ จะไมม่ ขี าดดู กนิ นา้ เลี้ยงจากพชื ผลติ สารทเี่ รยี กว่า ขี้คร่งั ซึ่งนาไปใช้ ชาวแม่ ประโยชนใ์ นอุตสาหกรรม ถอื นา้ ท่อเสียง ชักใบเรือขน้ึ ทกุ ขตรัง ผ้หู ญงิ ในวงั ซ่งึ เปน็ ผทู้ ี่มีอายุ ไพชยนต์สถาน ทาพธิ ีสาบานกอ่ นเข้ารบั ราชการ เภตรา ประสานเสียงกัน ม้าลอ่ มที กุ ข์มากยง่ิ ข้นึ เมธา ชื่อรถและวมิ านของพระอนิ ทร์ ปราสาทท่ัวไปของหลวง วา่ สงั วจั ฉระ เรือสาเภา สตั ถาวร แผน่ โลหะใช้ตีใหม้ ีเสยี งดัง สาภาที นักปราชญ์ ปกครองดูแล ใชใ้ นความว่า “มไิ ดว้ า่ หม่ขู า้ ไท” สุภา ในท่ีนห้ี มายถงึ เวลา เสาใบทะลุ ย่งั ยืน เหรา (เห-รา) สมั พาที เปน็ พญานกตนหน่งึ ในเร่อื ง เป็นลูกของพญาครฑุ และเป็นน้องของ อุระพสธุ า นกสดายุ ตลุ าการ ใบเรอื ฉกี ขาด สตั ว์น้าในนยิ าย มลี กั ษณะเปน็ ครง่ึ มกั รครึง่ นาค พื้นดิน

อา้ งอิง สถาบนั พฒั นาคุณภาพวชิ าการ (พว.). ๒๕๖๒. วรรณคดแี ละวรรณกรรม ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี ๑. กรุงเทพฯ : สานักพมิ พ์ บรษิ ัทพฒั นาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.) จากดั . ปาริชาต จารดุ ลิ กกุล. (๒๕๖๓). กาพยพ์ ระไชยสรุ ิยา. สืบคน้ เม่ือ ๒๑ กนั ยายน ๒๕๖๓, จาก https://1th.me/2DC90 พิสทิ ธิ์ สวุ รรณธาดา. (๒๕๖๓). บทเรยี นออนไลน์ ความรู้เกย่ี วกับวชิ าภาษาไทย. สบื คน้ เมื่อ ๒๑ กนั ยายน ๒๕๖๓, จาก https://1th.me/INrjZ

ช้นั มัธยมศึกษาปที ี ๑ รายวชิ าพ้นื ฐาน ภาษาไทย