เรื่อง การแยกสาร ป.6

เร่อื ง การแยกสาร ชน้ั ประถมศึกษาปท ่ี 6

วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี เลม 1 ชน้ั ประถมศึกษาปท่ี 6 กลุมสาระการเรยี นรูว ทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี การแยกสาร

นกั เรยี น สามารถแยกสารผสมในชีวติ ประจาํ วนั ได้หรือไม่ อย่างไร ?

1 การหยิบออก การแยกสารผสม การแยกสารผสมมหี ลายวิธี เชน เปนวิธีการแยกสารผสมท่มี ขี องแข็ง ผสมกับของแข็งทมี่ ขี นาดและมลี กั ษณะ แตกตา งกนั ชัดเจน วิธกี ารแยกสารดวยการหยบิ ออก คือ ใชม ือหยิบออก เขยี่ ออก หรอื ใชอ ุปกรณอ ื่น ๆ ชวยหยบิ ออก

1 การหยิบออก การแยกสารผสม การแยกสารผสมมหี ลายวิธี เชน เปนวิธีการแยกสารผสมท่มี ขี องแข็ง ผสมกับของแข็งทมี่ ขี นาดและมลี กั ษณะ แตกตา งกนั ชัดเจน วิธกี ารแยกสารดวยการหยบิ ออก คือ ใชม ือหยิบออก เขยี่ ออก หรอื ใชอ ุปกรณอ ื่น ๆ ชวยหยบิ ออก

1 การหยิบออก การแยกสารผสม การแยกสารผสมมหี ลายวิธี เชน เปนวิธีการแยกสารผสมท่มี ขี องแข็ง ผสมกับของแข็งทมี่ ขี นาดและมลี กั ษณะ แตกตา งกนั ชัดเจน วิธกี ารแยกสารดวยการหยบิ ออก คือ ใชม ือหยิบออก เขยี่ ออก หรอื ใชอ ุปกรณอ ื่น ๆ ชวยหยบิ ออก

1 การหยิบออก การแยกสารผสม การแยกสารผสมมหี ลายวิธี เชน เปนวิธีการแยกสารผสมท่มี ขี องแข็ง ผสมกับของแข็งทมี่ ขี นาดและมลี กั ษณะ แตกตา งกนั ชัดเจน วิธกี ารแยกสารดวยการหยบิ ออก คือ ใชม ือหยิบออก เขยี่ ออก หรอื ใชอ ุปกรณอ ื่น ๆ ชวยหยบิ ออก

การแยกสารผสม ตัวอยา ง การแยกสารดว ยการหยบิ ออก การแยกกรวดออกจากเมลด็ ขา วสาร

การแยกสารผสม 2 การร่อน เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมีของแขง็ ทีมี ขนาดแตกต่างกนั ผสมกนั อยใู่ หอ้ อกจาก กนั โดยของแข็งมีขนาดเลก็ และไม่ สามารถใชม้ ือหยบิ ออกได้ วิธกี ารแยกสารดว้ ยการร่อน คือ ใสส่ ารผสมลงในอปุ กรณท์ ีมีรูพรุน เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ สา่ ยอปุ กรณ์ ทีมีสารผสมอยู่ จะทาํ ใหส้ ารทีมอี นภุ าค ขนาดใหญ่กวา่ รูของอปุ กรณค์ า้ งอยบู่ น ตะแกรงและสารทีมอี นภุ าคขนาดเล็ก กวา่ รูของอปุ กรณล์ อดผ่านรูแยกออกได้

การแยกสารผสม 2 การร่อน เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมีของแขง็ ทีมี ขนาดแตกต่างกนั ผสมกนั อยใู่ หอ้ อกจาก กนั โดยของแข็งมีขนาดเลก็ และไม่ สามารถใชม้ อื หยบิ ออกได้ วิธีการแยกสารด้วยการร่อน คือ ใสส่ ารผสมลงในอปุ กรณท์ ีมรี ูพรุน เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ สา่ ยอปุ กรณ์ ทีมีสารผสมอยู่ จะทาํ ใหส้ ารทีมีอนภุ าค ขนาดใหญ่กวา่ รูของอปุ กรณค์ า้ งอยบู่ น ตะแกรงและสารทีมีอนภุ าคขนาดเล็ก กวา่ รูของอปุ กรณล์ อดผ่านรูแยกออกได้

การแยกสารผสม 2 การร่อน เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมีของแขง็ ทีมี ขนาดแตกต่างกนั ผสมกนั อยใู่ หอ้ อกจาก กนั โดยของแข็งมีขนาดเลก็ และไม่ สามารถใชม้ อื หยบิ ออกได้ วิธีการแยกสารด้วยการร่อน คือ ใสส่ ารผสมลงในอปุ กรณท์ ีมรี ูพรุน เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ สา่ ยอปุ กรณ์ ทีมีสารผสมอยู่ จะทาํ ใหส้ ารทีมีอนภุ าค ขนาดใหญ่กวา่ รูของอปุ กรณค์ า้ งอยบู่ น ตะแกรงและสารทีมีอนภุ าคขนาดเล็ก กวา่ รูของอปุ กรณล์ อดผ่านรูแยกออกได้

การแยกสารผสม 2 การร่อน เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมีของแขง็ ทีมี ขนาดแตกต่างกนั ผสมกนั อยใู่ หอ้ อกจาก กนั โดยของแข็งมีขนาดเลก็ และไม่ สามารถใชม้ อื หยบิ ออกได้ วิธีการแยกสารด้วยการร่อน คือ ใสส่ ารผสมลงในอปุ กรณท์ ีมรี ูพรุน เชน่ ตะแกรง กระชอน แลว้ สา่ ยอปุ กรณ์ ทีมีสารผสมอยู่ จะทาํ ใหส้ ารทีมีอนภุ าค ขนาดใหญ่กวา่ รูของอปุ กรณค์ า้ งอยบู่ น ตะแกรงและสารทีมีอนภุ าคขนาดเล็ก กวา่ รูของอปุ กรณล์ อดผ่านรูแยกออกได้

การแยกสารผสม ตัวอยา ง การแยกสารดว ยการรอน การรอ นเมลด็ ขา วเปลอื ก การร่อนแป้งเพือใช้ทําขนม

การแยกสารผสม 3 การระเหดิ เป็ นวิธีการแยกสารผสมทีมีของแขง็ ทีระเหิดไดผ้ สมกบั ของแขง็ ทีระเหิด ไมไ่ ด้ วธิ กี ารแยกสารด้วยการระเหิด คือ ใหค้ วามร้อนกบั สารผสม จะทาํ ให้ สารทีระเหิดไดเ้ ปลียนสถานะจาก ของแขง็ กลายเป็นไอ โดยไม่ผา่ นสถานะ ของเหลว ทาํ ใหแ้ ยกสารออกจากสาร ผสมนนั ได้

การแยกสารผสม 3 การระเหดิ เป็นวิธีการแยกสารผสมทีมีของแข็ง ทีระเหดิ ไดผ้ สมกบั ของแขง็ ทีระเหิด ไมไ่ ด้ วิธีการแยกสารด้วยการระเหดิ คือ ใหค้ วามรอ้ นกบั สารผสม จะทาํ ให้ สารทีระเหิดไดเ้ ปลยี นสถานะจาก ของแขง็ กลายเป็นไอ โดยไม่ผา่ นสถานะ ของเหลว ทาํ ใหแ้ ยกสารออกจากสาร ผสมนนั ได้

การแยกสารผสม 3 การระเหดิ เป็นวิธีการแยกสารผสมทีมขี องแขง็ ทีระเหดิ ไดผ้ สมกบั ของแข็งทีระเหดิ ไมไ่ ด้ วิธีการแยกสารดว้ ยการระเหดิ คือ ใหค้ วามรอ้ นกบั สารผสม จะทาํ ให้ สารทีระเหิดไดเ้ ปลยี นสถานะจาก ของแขง็ กลายเป็นไอ โดยไม่ผา่ นสถานะ ของเหลว ทาํ ใหแ้ ยกสารออกจากสาร ผสมนนั ได้

การแยกสารผสม ตัวอยา ง การแยกสารดวยการระเหดิ การแยกเกล็ดไอโอดีนออกจากทราย โดยใหค วามรอ นกบั สารผสม

การแยกสารผสม 4การใชแ มเหล็กดงึ ดูด เปนวิธกี ารแยกสารผสมทใ่ี นสว นประกอบ หนง่ึ ของสารผสมมสี มบัตใิ นการถกู แมเหล็กดึงดูดได เรียกวา สารแมเ หลก็ วิธกี ารแยกสารด้วยการใช้แม่เหล็กดงึ ดดู คือ วางแมเ่ หล็กใหส้ มั ผสั กบั สารผสม แลว้ ยกแม่เหลก็ ขนึ จะทาํ ใหส้ ารทีมสี มบตั ใิ น การถกู แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู ได้ ถกู แมเ่ หลก็ ดดู แยก ออกจากสารทีไมม่ ีสมบตั ิในการถกู แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู

การแยกสารผสม 4การใชแ มเ หลก็ ดงึ ดูด เปนวิธกี ารแยกสารผสมทใี่ นสว นประกอบ หนึ่งของสารผสมมสี มบตั ิในการถูก แมเหลก็ ดึงดูดได เรยี กวา สารแมเ หล็ก วิธกี ารแยกสารด้วยการใช้แม่เหลก็ ดงึ ดูด คือ วางแมเ่ หลก็ ใหส้ มั ผสั กบั สารผสม แลว้ ยกแม่เหล็กขนึ จะทาํ ใหส้ ารทีมีสมบตั ใิ น การถกู แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู ได้ ถกู แมเ่ หลก็ ดดู แยก ออกจากสารทีไมม่ ีสมบตั ใิ นการถกู แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู

การแยกสารผสม 4การใชแ้ มเ่ หล็กดงึ ดดู เป็นวิธีการแยกสารผสมทีใน ส่วนประกอบหนงึ ของสารผสมมสี มบตั ิ ในการถกู แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู ได้ เรียกวา่ สาร แม่เหลก็ วิธีการแยกสารด้วยการใช้แม่เหล็ก ดงึ ดดู คือ วางแมเ่ หล็กใหส้ มั ผสั กบั สารผสม แลว้ ยกแมเ่ หล็กขนึ จะทาํ ใหส้ ารทีมี สมบตั ใิ นการถกู แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู ได้ ถกู แมเ่ หลก็ ดดู แยกออกจากสารทีไมม่ ี สมบตั ิในการถกู แมเ่ หลก็ ดงึ ดดู

การแยกสารผสม ตวั อยาง การแยกสารดวยการใชแมเ หลก็ ดงึ ดดู แมเหล็กดงึ ดดู เหลก็ จากกองขยะ

การแยกสารผสม 5 การรนิ ออก เปน วธิ กี ารแยกสารผสมที่มีของแข็ง ผสมอยูกบั ของเหลว โดยของแขง็ จะ ไมละลายในของเหลวน้นั วิธกี ารแยกสารดว ยการรนิ ออก คือ คอย ๆ รินสารสว นทเี่ ปนของเหลว ใหแยกออกจากสวนทีเ่ ปน ของแขง็

การแยกสารผสม 5 การรินออก เปน วิธกี ารแยกสารผสมท่ีมขี องแขง็ ผสมอยกู บั ของเหลว โดยของแข็งจะ ไมล ะลายในของเหลวน้นั วิธกี ารแยกสารดว ยการรนิ ออก คอื คอ ย ๆ รนิ สารสว นทเ่ี ปนของเหลว ใหแยกออกจากสวนทีเ่ ปน ของแขง็

การแยกสารผสม 5 การรินออก เปน วิธกี ารแยกสารผสมท่ีมขี องแขง็ ผสมอยกู บั ของเหลว โดยของแข็งจะ ไมล ะลายในของเหลวน้นั วิธกี ารแยกสารดว ยการรนิ ออก คอื คอ ย ๆ รนิ สารสว นทเ่ี ปนของเหลว ใหแยกออกจากสวนทีเ่ ปน ของแขง็

การแยกสารผสม ตวั อย่าง การแยกสารดว้ ยการรนิ ออก รนิ นาํ ซาวข้าว รนิ นาํ ล้างมะเขอื เทศ เพอื แยกนาํ ออกจากเมลด็ ข้าว เพอื แยกนาํ ออกจากมะเขอื เทศ

การแยกสารผสม 6 การตกตะกอน เปน วิธีการแยกสารผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย อยูในของเหลว โดยสารผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขนุ วิธีการแยกสารดวยการตกตะกอน คือ ตัง้ สารผสมทิง้ ไวใหเกดิ การตกตะกอน หรอื ใช สารสมเปนตวั กลางเพ่อื ชว ยใหเ กิดการตกตะกอน ไดเ รว็ ขน้ึ โดยการแกวง สารสมในสารผสม แลวตั้ง สารผสมทิ้งไวใหเ กิดการตกตะกอน

การแยกสารผสม 6 การตกตะกอน เปน วิธีการแยกสารผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย อยูในของเหลว โดยสารผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขนุ วิธีการแยกสารดวยการตกตะกอน คือ ตัง้ สารผสมทิง้ ไวใหเกดิ การตกตะกอน หรอื ใช สารสมเปนตวั กลางเพ่อื ชว ยใหเ กิดการตกตะกอน ไดเ รว็ ขน้ึ โดยการแกวง สารสมในสารผสม แลวตั้ง สารผสมทิ้งไวใหเ กิดการตกตะกอน

การแยกสารผสม 6 การตกตะกอน เปน วิธีการแยกสารผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย อยูในของเหลว โดยสารผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขนุ วิธีการแยกสารดวยการตกตะกอน คือ ตัง้ สารผสมทิง้ ไวใหเกดิ การตกตะกอน หรอื ใช สารสมเปนตวั กลางเพ่อื ชว ยใหเ กิดการตกตะกอน ไดเ รว็ ขน้ึ โดยการแกวง สารสมในสารผสม แลวตั้ง สารผสมทิ้งไวใหเ กิดการตกตะกอน

การแยกสารผสม 6 การตกตะกอน เปน วิธีการแยกสารผสมทม่ี ีของแข็งแขวนลอย อยูในของเหลว โดยสารผสมนน้ั จะมลี กั ษณะขนุ วิธีการแยกสารดวยการตกตะกอน คือ ตัง้ สารผสมทิง้ ไวใหเกดิ การตกตะกอน หรอื ใช สารสมเปนตวั กลางเพ่อื ชว ยใหเ กิดการตกตะกอน ไดเ รว็ ขน้ึ โดยการแกวง สารสมในสารผสม แลวตั้ง สารผสมทิ้งไวใหเ กิดการตกตะกอน

การแยกสารผสม ตวั อยา่ ง การแยกสารดว้ ยการตกตะกอน ขันตอนหนึงของการบาํ บดั นาํ เสยี โดยการทาํ ใหเ้ กิดการตกตะกอน

การแยกสารผสม 7การกรอง เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมขี องแขง็ ผสม อยกู่ บั ของเหลว หรอื ใชแ้ ยกสารแขวนลอย ออกจากนาํ วิธกี ารแยกสารดว้ ยการกรอง คือ เทสารผสมผา่ นอปุ กรณท์ ีมีรูพรุน เชน่ ผา้ ขาวบาง กระดาษกรอง สาํ ลี กระชอน จะทาํ ใหอ้ นภุ าคของแขง็ ทีมีขนาดใหญ่ กวา่ รูพรุนลอดผา่ นรูพรุนไม่ได้ สว่ นนาํ หรอื สารทีละลายนาํ ไดจ้ ะลอดผา่ นรูพรุน

การแยกสารผสม 7การกรอง เป็นวิธีการแยกสารผสมทีมีของแขง็ ผสม อยกู่ บั ของเหลว หรอื ใชแ้ ยกสารแขวนลอย ออกจากนาํ วธิ ีการแยกสารดว้ ยการกรอง คือ เทสารผสมผา่ นอปุ กรณท์ ีมรี ูพรุน เชน่ ผา้ ขาวบาง กระดาษกรอง สาํ ลี กระชอน จะทาํ ใหอ้ นภุ าคของแข็งทีมขี นาดใหญ่ กวา่ รูพรุนลอดผา่ นรูพรุนไม่ได้ สว่ นนาํ หรอื สารทีละลายนาํ ไดจ้ ะลอดผ่านรูพรุน

การแยกสารผสม 7การกรอง เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมีของแขง็ ผสม อยกู่ บั ของเหลว หรือใชแ้ ยกสารแขวนลอย ออกจากนาํ วธิ ีการแยกสารด้วยการกรอง คือ เทสารผสมผา่ นอุปกรณ์ทีมีรูพรุน เช่น ผา้ ขาวบาง กระดาษกรอง สาํ ลี กระชอน จะทาํ ใหอ้ นุภาคของแขง็ ทีมีขนาดใหญ่ กวา่ รูพรุนลอดผา่ นรูพรุนไม่ได้ ส่วนนาํ หรือสารทีละลายนาํ ไดจ้ ะลอดผา่ นรูพรุน

การแยกสารผสม ตวั อย่าง การแยกสารดว้ ยการกรอง กรองกากกาแฟออกจากนาํ กรองกากมะพร้าวออกจากนาํ

การแยกสารผสม 8 การระเหยแห้ง เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมขี องแข็งละลาย อยใู่ นของเหลวอยา่ งผสมกลมกลนื เป็นเนือเดียวกนั หรือเรยี กวา่ สารละลาย วธิ ีการแยกสารดว้ ยการระเหยแห้ง คือ ใหค้ วามรอ้ นแก่สารผสม สารทีอยใู่ น สถานะของเหลวเกิดการระเหยไปจนหมด เหลือสาร ทีอยใู่ นสถานะของแข็งในภาชนะ

การแยกสารผสม 8 การระเหยแห้ง เปน วธิ กี ารแยกสารผสมท่ีมีของแขง็ ละลาย อยใู นของเหลวอยา งผสมกลมกลืน เปน เนือ้ เดยี วกนั หรอื เรียกวา สารละลาย วธิ ีการแยกสารด้วยการระเหยแห้ง คือ ใหค้ วามรอ้ นแกส่ ารผสม สารทีอยใู่ น สถานะของเหลวเกดิ การระเหยไปจนหมด เหลือสาร ทีอยใู่ นสถานะของแข็งในภาชนะ

การแยกสารผสม 8 การระเหยแหง้ เป็นวธิ ีการแยกสารผสมทีมีของแข็งละลาย อยใู่ นของเหลวอยา่ งผสมกลมกลนื เป็นเนือเดยี วกนั หรือเรยี กวา่ สารละลาย วิธกี ารแยกสารดว้ ยการระเหยแห้ง คือ ใหค้ วามรอ้ นแก่สารผสม สารทีอยใู่ น สถานะของเหลวเกิดการระเหยไปจนหมด เหลือสาร ทีอยใู่ นสถานะของแขง็ ในภาชนะ

การแยกสารผสม ตวั อย่าง การแยกสารดว้ ยการระเหยแหง้ การทาํ นาเกลือสมุทร การทาํ เกลือสนิ เธาวแ์ บบดังเดมิ

สรุป นักเรยี น สามารถแยกสารผสมในชวี ติ ประจาํ วนั ได้หรือไม่ อย่างไร ได้ เช่น ใช้การรินออกแยกนาํ ซาว ข้าวออกจากข้าวสาร ได้ เช่น ใช้การหยบิ ออกแยกกรวด ได้ เช่น ใช้การกรองแยกกาก ออกจากเมลด็ ข้าวสาร มะพร้าว ออกจากนาํ กะทิ