การบญั ชีต้นทนุ 2 30201-2004 ครเู กษร ครองยทุ ธ
หน่วยที่ 1 หลกั การบญั ชี ต้นทนุ ช่วงการผลิต
ลกั ษณะสาคญั ของการบญั ชี 1 ต้นทุนช่วงการผลิต ระบบบัญชีต้นทุนช่วงการผลิต (Process Costing System) เป็ นวิธีการคานวณต้นทุนสาหรบั กิจการท่ีมีการผลิต สินค้าต่อเนื่องกันเป็ นจานวนมาก มีกระบวนการผลิตสินค้า แยกเป็ นแผนก ๆ ในแต่ละแผนก จะมีกระบวนการผลิตท่ี เหมือน ๆ กนั กิจการท่ีใช้ระบบบญั ชีต้นทุนช่วงการผลิต ได้แก่ โรงงานผลิตน้าอัดลม โรงงานผลิตปูนซีเมนต์ โรงงานผลิต น้าตาลทราย โรงงานผลิตอาหารกระป๋ อง เป็ นต้น ระบบบญั ชี ต้นทุนช่วง การผลิ ต อาจจะเรียกว่า ระบบบัญชี ต้นทุน กระบวนการ หรอื ระบบบญั ชีต้นทนุ ตอน
ลกั ษณะสาคญั ของการบญั ชีต้นทุนช่วงการผลิต 1. ลกั ษณะสินค้าท่ีผลิต มีลักษณะท่ี เหมือนกัน ต้นทุนการผลิ ต ประกอบด้วย วตั ถดุ ิบทางตรง ค่าแรงงานทางตรง และ ค่าใช้จ่ายการผลิต เหมอื นกนั ผลิ ตสิ นค้าจานวนมาก เพ่ือเก็บไว้ใน คลงั สินค้าและนาออกจาหน่ายอย่างต่อเน่ือง โดยผ่าน กระบวนการทางการตลาดในการจดั จาหน่าย
2. กรรมวิธีท่ีผลิต การผลิตสินค้า มีขนั้ ตอนการผลิตอย่าง ต่อเน่ืองโดยผลิตเป็นรายแผนก จากแผนกผลิตแรก ไป จนถึงแผนกผลิตสดุ ท้ายจนกลายเป็นสินค้าสาเรจ็ รปู 3. การคานวนต้นทนุ การผลิต มี ก า ร ส ะ ส มต้ น ทุ น ก า ร ผ ลิ ต ต า ม แ ผ น ก ผลิตหรือเป็ นช่วงการผลิต จะเปิ ดบญั ชีคมุ งานระหว่าง ทา แยกเป็นแต่ละแผนกผลิต โดยจดั ทารายงานต้นทุน การผลิต ซึ่งถือเป็ นบญั ชีย่อยของบญั ชี คมุ งานระหว่าง ทาแยกเป็ นแต่ละแผนกผลิตเช่นกนั
ข้อแตกต่างระหว่างระบบบญั ชีต้นทุนงานสงั่ ทา 2 และระบบบญั ชีต้นทุนช่วงการผลิต
รูปแบบของกระบวนการผลิตตามระบบบญั ชี 3 ต้นทนุ ช่วงการผลิต รปู แบบของกระบวนการผลิตตามระบบบญั ชีต้นทุนช่วงการผลิต มีความแตกต่างกนั หลาย รปู แบบ โดยทวั ่ ไปมีอยู่ 3 รปู แบบ คือ 1. กระบวนการผลิตแบบเรียงลาดบั กระบวนการผลิตแบบเรียงลาดบั (Sequential Processing) เป็ นกระบวนการผลิตสินค้าเพียง ชนิดเดียวโดย ผา่ นแผนกผลิตต่าง ๆ ตามลาดบั ขนั้ จากแผนกผลิตแรกจนถึงแผนกผลิตสดุ ท้ายท่ีผลิตเสรจ็ เป็น สินค้าสาเรจ็ รปู กิจการ ที่ใช้กระบวนการผลิตแบบเรียงลาดบั ได้แก่ โรงงานผลิตน้าอดั ลม โรงงานผลิตน้าปลา โรงงานผลิตน้าตาลทราย โรงงานผลิตกระดาษ เป็นต้น
2. กระบวนการผลิตแบบขนาน กระบวนการผลิตแบบขนาน (Parallel Processing) เป็ นกระบวนการผลิตสินค้าชนิดหน่ึง โดยเริ่มจากแผนก ผลิตหลายแผนกและจะมารวมกนั ในแผนกหนึ่งเพ่ือผา่ นไปผลิตต่อในแผนกผลิตถดั ไป จนผลิตเสรจ็ เป็ นสินค้าสาเรจ็ รปู กิจการที่ใช้กระบวนการผลิตแบบขนาน ได้แก่ โรงงานผลิตอาหารกระป๋ อง โรงงานผลิตเคร่ืองปรงุ รส เป็นต้น
3. กระบวนการผลิตแบบเลอื กแผนก กระบวนการผลิตแบบเลือกแผนก (Selective Processing) เป็ นกระบวนการผลิตที่มีลกั ษณะ การผลิตสินค้า หลายชนิ ด โดยการผลิตจะเร่ิมจากแผนกผลิตเดียวกนั ก่อนแล้วผ่านการผลิตต่อในแผนกผลิต ต่าง ๆ ตามชนิ ดของ สินค้าที่ต้องการ ซ่ึงมีวิธีการผลิตท่ีแตกต่างกนั จนได้สินค้าสาเรจ็ รปู แต่ละชนิด กิจการท่ี ใช้กระบวนการผลิตแบบเลือก แผนก ได้แก่ โรงงานผลิตอาหารจากเนื้อสตั ว์ โรงงานผลิตสารเคมี เป็นต้น
การรวบรวมต้นทุนตามแผนก 4 ผลิต ระบบบญั ชีต้นทุนช่วงการผลิตจะรวบรวมต้นทุนตามแผนกผลิตหรือศูนย์ต้นทุน (Cost Center) ท่ีมีหน้าท่ีผลิตสินค้า ซึ่งกิจการได้จดั แบง่ แผนกผลิตตามลกั ษณะการทางานของแผนกนัน้ ๆ ตวั อย่างเช่น บริษทั ยามาฮ่า จากดั เป็ นบริษัทที่ผลิตรถจกั รยานยนต์ โดยรถจกั รยานยนต์ที่ผลิต เสรจ็ แล้วจะผา่ น กระบวนการผลิต 3 แผนก ดงั นี้
กระบวนการผลิตรถจกั รยานยนต์ แผนกผลิตแผนกแรก คือ แผนกเตรียมชิ้นส่วน จะมี หน้าท่ีเตรียม เหลก็ ชิ้นส่วน อะไหล่ต่าง ๆ ให้พร้อม เพื่อทาเป็นโครงรถจกั รยานยนต์ เม่ือทาเป็นโครง เสรจ็ เรียบรอ้ ยแล้ว จะถกู ส่งต่อให้แผนกประกอบชิ้นส่วน แผนกประกอบชิ้นส่วน มีหน้าท่ีประกอบชิ้นส่วนและอะไหล่แต่ละส่วนของรถจกั รยานยนต์ เช่น เคร่ืองยนต์ ฝาสูบ เสื้อสบู อ่างน้ามนั เครื่อง เบาะ เป็นต้น เมื่อประกอบชิ้นส่วนครบทุกส่วนแล้ว จะส่งต่อให้ กบั แผนกพ่นสี แผนกพ่นสีจะพ่นสี เคลือบสี ใส่น้ายากนั สนิ ม เพื่อให้ได้คุณภาพตามที่ ต้องการ เมื่อแผนก พ่นสีทาเสรจ็ เรียบร้อยแล้วจะส่งต่อไปแผนกคลงั สินค้าเพ่อื รอการขายต่อไป
5 วิธีการของระบบบัญชีต้นทุนช่วง การผลิต 1. มีการรวบรวมขอ้ มูลการผลติ ของแต่ละแผนกผลติ โดย การจดั ทารายงานตน้ ทุนการผลติ แยกเป็ นแผนก ๆ 2. ตน้ ทุนการผลติ ประกอบดว้ ย วตั ถุดบิ ทางตรง ค่าแรงงานทางตรง และค่าใชจ้ า่ ยการผลติ แต่ละแผนกจะรวบรวมของ ตน้ ทุนการผลติ ออกมาเป็ นงวด ๆ 3. แผนกผลติ จะรวบรวมหน่วยผลติ เสรจ็ จากแผนกและโอนออก ในกรณที ่ีกิจการผลติ มีหน่วยทีย่ งั ผลติ ไม่เสรจ็ คอื งาน ระหว่างทา ตอ้ งมีการปรบั ยอดใหเ้ ป็ นหน่วยเทยี บเท่าหน่วยท่ผี ลติ เสรจ็ 4. ทาการคานวณตน้ ทุนต่อหน่วยของแต่ละแผนกในแต่ละงวด 5. โอนตน้ ทุนของหน่วยทผี่ ลติ เสรจ็ ของแผนกผลติ แรก จนถงึ แผนกผลติ สดุ ทา้ ย 6. จดั ทารายงานตน้ ทุนการผลติ
วงจรการบนั ทึกบญั ชี ระบบบญั ชี 6 ต้นทุนช่วงการผลิต 1วงจรบญั ชีต้นทนุ ช่วงการผลิต (Process Costing Cycle) 2 การบนั ทึกบญั ชีตามลาดบั ขนั้ ตอนวงจรการผลิต
สรปุ ระบบบญั ชีต้นทุนช่วงการผลิต เป็ นวิธีการคานวณต้นทนุ สาหรบั กิจการท่ีมีการผลิต สินค้า ต่อเนื่ องกันเป็ นจานวนมาก มีกระบวนการผลิตสิ นค้าแยกเป็ นแผนก ๆ ในแต่ละแผนกจะมี กระบวนการผลิตท่ีเหมือน ๆ กนั รปู แบบของกระบวนการผลิตตามระบบบญั ชีต้นทนุ ช่วงการผลิต โดยทวั่ ไปมีอยู่ 3 รปู แบบ คือ แบบเรียงลาดบั แบบขนาน และแบบเลือกแผนก ระบบบญั ชีต้นทุนช่วงการผลิตจะรวบรวมต้นทุนตามแผนกผลิตหรือศนู ยต์ ้นทุนท่ีมีหน้าที่ ผลิตสินค้า ซึ่งกิจการได้จดั แบง่ แผนกผลิตตามลกั ษณะการทางานของแผนกนัน้
วิธีการของระบบบญั ชีต้นทนุ ช่วงการผลิต จะมีการรวบรวมข้อมลู การผลิตของแต่ละ แผนก ผลิต โดยการจดั ทารายงานต้นทนุ การผลิตแยกเป็นแผนก ๆ ต้นทนุ การผลิต ประกอบด้วย วตั ถดุ ิบ ทางตรง ค่าแรงงานทางตรง และค่าใช้จ่ายการผลิต แต่ละแผนกจะรวบรวมต้นทุน การผลิตออกมา เป็นงวด ๆ และนาต้นทุนการผลิตไปบนั ทึกรายการเข้าบญั ชีงานระหว่างทาของแต่ละ แผนก แผนก ผลิตจะรวบรวมหน่วยผลิตเสรจ็ จากแผนกและโอนออก ในกรณีท่ีกิจการผลิตมีหน่วย ท่ียงั ผลิตไม่ เสรจ็ คือ งานระหว่างทา ต้องมีการปรบั ยอดให้เป็นหน่วยเทียบเท่าหน่วยท่ีผลิตเสรจ็ จากนัน้ ทาการ คานวณต้นทุนต่อหน่วยของแต่ละแผนกในแต่ละงวด โอนต้นทุนของหน่วยท่ีผลิตเสรจ็ ของแผนก ผลิตแรกจนถึงแผนกผลิตสดุ ท้าย ซ่ึงคานวณมาจากต้นทนุ ของงานระหว่างทาต้นงวด กบั ต้นทุนการ ผลิตต่าง ๆ ที่นาเขา้ ส่กู ระบวนการผลิต จดั ทารายงานต้นทนุ การผลิต โดยแยกตาม แผนกผลิตแต่ละ แผนกและแสดงให้เหน็ ถงึ ต้นทนุ การผลิตรวมและต้นทนุ การผลิตต่อหน่วย วงจรบญั ชีต้นทนุ ช่วงการผลิต มี 4 ขนั้ ตอน ได้แก่ การจดั หา การผลิต การเกบ็ รกั ษา และ การขาย
หน่วยที่ 2 รายงานตน้ ทนุ การผลติ
ความหมายของรายงานตน้ ทนุ การ 1 ผลิต รายงานต้นทนุ การผลิต (Cost of Production Report) คือ การจดั ทารายละเอียดเก่ียวกบั ข้อมลู การผลิตในแผนกผลิต ประกอบด้วย ข้อมลู ด้านปริมาณการผลิต และข้อมลู ต้นทุน การผลิตที่เกิดขึน้ ประจาแผนกผลิตแต่ละแผนก
2 ข้ันตอนการจัดทารายงานต้นทุน การผลติ 1. รายงานจานวนหน่วย 2. คานวนหน่วยเทียบสาเรจ็ รปู 3. คานวนต้นทนุ การผลิตรวม 4. คานวนต้นทนุ ต่อหน่วยเทียบสาเรจ็ รปู 5. สรปุ ต้นทนุ การผลิต
รายงานจานวนหน่วย (Quantity Schedule)
คานวณหน่วยเทียบสาเรจ็ รปู (Equivalent Unit)
สรปุ ต้นทนุ การผลิต (Production cost summary)
3 วธิ ีทารายงานตน้ ทนุ การ ผลิต วิธีถวั เฉล่ียถ่วงน้าหนัก (Weighted Average Method) 1. เป็นวิธีการคิดต้นทนุ เพียงยอดเดียว โดยการรวมงานระหว่าง ทาต้นงวดกบั ต้นทนุ ท่ีเกิดขนึ้ เป็นการผลิตของงวดปัจจบุ นั วิธีเข้าก่อนออกก่อน (First-in First-out Method) เป็น วิธีท่ีถือว่างานระหวา่ งทาต้นงวด เป็นผลิตภณั ฑท์ ่ีแยกต่างหาก จากผลิตภัณฑ์ท่ีผลิตและเสร็จในงวดปัจจุบัน ดังนั้น งาน ระหว่างทาต้นงวด จะแยกออกเป็น 2 ส่วน คือ เป็ นต้นทุนของ 2. งานระหว่างทาต้นงวดยกมา กับต้นทุนที่เพิ่มเข้าไปในงวด ปัจจบุ นั เพอ่ื ให้งานระหว่างทานัน้ แลว้ เสรจ็ เป็นผลิตภณั ฑ์
4 การทารายงานตน้ ทุนการผลติ วิธถี วั เฉลยี่ ถว่ ง น้าหนัก
ตวั อยา่ ง การทารายงานต้นทนุ การผลิต วิธีถวั เฉลี่ยถว่ งน้าหนัก
1. รายงานต้นทนุ การผลิตของ 2แผนก
2. บนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป
3. การผา่ นรายการไปบญั ชีแยกประเภท-บญั ชีงานระหวา่ งทา
05 การทารายงานตน้ ทนุ การ ผลิต วธิ ีเข้ากอ่ นออกกอ่ น
ขนั้ ที่ 1. รายงานจานวนหน่วย
ขนั้ ที่ 2. คานวนหน่วยเทียบสาเรจ็ รปู
ขนั้ ท่ี 3. คานวนต้นทนุ การผลิตรวม การคานวณต้นทุนการผลิตรวม เป็ นการรวบรวมต้นทุนการ ผลิตทงั้ หมดที่คิดเข้าแผนก ซ่ึงแสดง ต้นทุนของงานระหว่าง ทาต้นงวดด้วยยอดรวม โดยไม่ต้องแยกประเภทของปัจจยั การผลิต สาหรบั ต้นทนุ การผลิตระหว่างงวด (ต้นทุนปัจจบุ นั ) จะแยกตามประเภทของปัจจยั การผลิต และรวมต้นทุนของ งานระหว่างทาต้นงวด กบั ต้นทุนการผลิตระหว่างงวดเป็ น ต้นทนุ รวม
ขนั้ ที่ 4. คานวนต้นทนุ ต่อหน่วยสาเรจ็ รปู
ขนั้ ที่ 5. สรปุ ต้นทนุ การผลิต
ขอ้ แตกตา่ งการทารายงานตน้ ทนุ การ 6 ผลติ วธิ ถี วั เฉลย่ี ถว่ งน้าหนักและวธิ เี ข้าก่อนออก กอ่ น
สรปุ รายงานต้นทุนการผลิต คือ การจดั ทารายละเอียดเก่ียวกบั ข้อมูลการผลิตในแผนกผลิต ประกอบด้วย ขอ้ มลู ด้านปริมาณการผลิตและข้อมลู ต้นทนุ การผลิตท่ีเกิดขนึ้ ประจาแผนกผลิต แต่ละ แผนก ซ่ึงถือว่าเป็นบญั ชีย่อยของบญั ชีคมุ ยอดงานระหว่างทารายแผนก โดยปกติจะจดั ทารายงาน ต้นทนุ การผลิตรายแผนกนิยมทาเดือนละครงั้ การจดั ทารายงานต้นทุนการผลิต มี 5 ขนั้ ตอน คือ 1) รายงานจานวนหน่วย 2) คานวณ หน่วยเทียบสาเรจ็ รูป 3) คานวณต้นทุนการผลิตรวม 4) คานวณต้นทุนต่อหน่วยเทียบสาเรจ็ รูป 5) สรปุ ต้นทนุ การผลิต
วิธีการทารายงานต้นทนุ การผลิต ที่นิยมใช้กนั มี 2 วิธี คือ วิธีถวั เฉลี่ยถว่ งน้าหนัก และวิธี เขา้ ก่อนออกก่อน การทารายงานต้นทนุ การผลิตวิธีถวั เฉลี่ยถ่วงน้าหนัก ถือวา่ งานทกุ หน่วย ทงั้ งานระหว่างทา ต้นทุนงวดและหน่วยท่ีเร่ิมผลิต จะมีต้นทุนการผลิตต่อหน่วยเท่ากนั คือ การคานวณต้นทนุ หน่วยท่ี ผลิตเสรจ็ และโอนออกและงานระหว่างทาปลายงวด จะรวมต้นทุนของงานระหว่างทาต้นงวดและ ต้นทนุ การผลิตงวดปัจจบุ นั ในรปู ต้นทนุ ถวั เฉลี่ยต่อหน่วย การทารายงานต้นทนุ การผลิตวิธีเขา้ ก่อนออกก่อน ถอื ว่าต้นทนุ ของงานระหวา่ งทาต้นงวด เป็นต้นทนุ ของงวดก่อน ดงั นัน้ สินค้าท่ีผลิตเสรจ็ และโอนออกระหวา่ งงวด จะแบง่ ออกเป็น 2 รนุ่ คือ สินค้าที่ผลิตเสรจ็ จากงานระหวา่ งทาต้นงวด ถือเป็นสินค้าร่นุ ก่อน สินค้าที่เร่ิมผลิตและผลิต เสรจ็ ใน งวดนี้ ถอื เป็นสินค้ารนุ่ ปัจจบุ นั
หน่วยท่ี 3 รายงานต้นทนุ การผลิต กรณีมีหน่วยเสีย และหน่วยเพ่ิม
1 ความหมายและประเภทของหน่วยเสีย 1. หน่วยเสียปกติ (Normal Spoilage) 2. หน่วยเสียเกินปกติ (Abnormal Spoilage)
2 หลกั การแบง่ สนั ปันส่วนต้นทนุ ของหน่วยเสีย เงื่อนไขท่ี 1 ช่วงเวลาที่พบหน่วยเสียในแผนกผลิต เง่อื นไขที่ 2 การใส่วตั ถดุ ิบในกระบวนการผลิต
หลกั การแบง่ สนั ปันส่วนต้นทนุ ของหน่วยเสีย 1. พบหน่วยเสยี ปกติเม่ือเรม่ิ ตน้ ของกระบวนการผลติ หรอื อยู่ระหว่างการผลติ 2. พบหน่วยเสยี ปกตเิ ม่ือส้นิ สดุ กระบวนการผลติ
การคานวนจานวนหน่วยเสียที่เกิดขึน้ 3 ในกระบวนการผลิต
1. การคานวณหน่วยเสียปกติจากหน่วยดีท่ีผลิตเสรจ็ (Good output)
2. การคานวณหน่วยเสียปกติจากหน่วยนาเขา้ ปกติ (Normal input)
4 จดุ ตรวจสอบหน่วยเสีย
การคานวณต้นทนุ ของหน่วยเสีย 1. ไม่รบั รหู้ น่วยเสีย (Ignore Spoilage) 2. รบั ร้หู น่วยเสีย (Accept Spoilage)
1. ไม่รบั ร้หู น่วยเสีย (Ignore Spoilage)
Search
