Лев Толстой-Анна Каренина

бат пен семья тұрмысы да ы л ғы н тұ т ас тұр са екен деисін. Оныц да жвні ж о қ нәрсе. Ө м ір д іц б ү к іл алу ан ж а ғы . әсем сыны, күллі көркі көлецке меіі соулсден келіп қ ү р ал а д ы . _ Левин күрсінді де үндемсй о т ы р а б срді. Ө з ж а и ы п ои- лаймын деп, Облонский с ө зін т ы ң д а ған да ж о қ тіп ті. Сөнтіп оты рып екеуі, дос адам бо л а түра, т ам а қ т ы б ір г е жеп, шарапты бірге іш іп, бү р ы н гы д аіі да жак,ындасы п кету орнына, бір-бірінде ісі болмай, әрқай сы сы өэ^ ж а й л ар ы н ойлап кеткенін қал т сезе қо й ы сты . О блонский, там ак,тан соң, жақьіндасу орны на дай -дай боп кстетін сол адетті т а- лай рет откергендіктен, он д ай д а не істеу ж айы н да ж а қ сы білетін. — Есебінді әкелі — деп дабыс берді де, вэі кврші зал- ға шыгып, тан ы с адъю тан ты н а т аб ы сқ ан сон,-ак„ актр и са мен соны үстап оты рған қ о ж айы н ж айы нда сейлесе ж ө- нелді. А дъю тантпен арадағы эқгім есі, ж аньін қ ы м с етсе қатты түйілдіріп қыйнай беретін Л евин әңгімесінен ойын к,алт айы қты ры п, сергітіп жібергенін де сезе кетті О бл о н - Т атар қарт жыйырма алты сом пэлен тыйыннын, есебі мен арак, ақш асын қоса айты п келгенде, Л евин , деревня адамы болған соц, өзіне тарап он торт сомнап, өзге уақьіт болса, шошып та кеткендей еді, қазір соны қаперіне де ал- май толей салды да, тағдыры шешілгелі тұрған Щ ербац- кнйлердікіне барғалы, қайта киінейін деп үйіне қарай X II Кити Щ ербацкая княжна он сегізде болатын. Ж ұрт арасына ш ыққаны да осы к,ыс еді. Қауы мда екі әпкесінен де озы қ ш ығып, княгиня ойы наи да асы п түсті ©зі. О л а з болса, М осква балдарында билейтін бозбалалар да К итиге түгел ынтық боп, алғашқы қьістың өзінде-ақ: Л евин сы- қылды, ол кетксн сон,, В ронский гр аф т әр ізд і елеулі екі жүбай да тап бола кетті. Левиннің қыс басында көрініп, жиі келіп, К итид і де анык, сүйіп жүргені ата-ан а ар асы н д а Китидін, б о лаш ағы жайыидагы алғашқы келелі әңгіме мен князь, княгиня ара- сындағы айты сқа әкеп соқты . К н я з ь Л евин ж а қ қ а ш ы гы п , Китиге бүдан артык, қалайтын ештеқем де жок, дегенді айт- ты. К н яги ня болса, әйелдердін, мэселеге о р а ғы т а келетін әдетіне басып, К и ти ж а с қой , Л е в и н болса, елеу л і д іт і ба-

ры и еш н әрсе деп көрсете қ о й ғл п ж о қ , К и ти де ө зін іш тар- т а қ ой м ай ды деп, т ағы -т ағы со нд ай д элелд ерді келтірді; б ір а қ қ ы эы н а ж ац сы ж ү б ан к у тіп , Л е в и н қолай ы н а жақ- пай, он ы ө зі кім д ер ін д е б іл м ен ж үргеп басты пікірш айтқан ж оқ. Л евин тұтқы йы л ж үріп кеткен ксздс. Княгиня қуанғаннан күйеуіне: «О йым орыііды ш ьіққанын кердің ғой»,— деді н асаттан ы п . А л , В р о н ский келгсн кеэде, одан бетер қ уан ы п , К и т и к,үр ж а қ с ы ж үб ай емес, сресен жүбай табуға тиіс деген пікіріне орньіғы п та алды. А н а д егенге В р о н ский м ен Л е в и н ар асы н д а теңей қой- ган д ай еш теңе де жок, еді. А н а ғ а : Л е в н н н іц үш қары , огаш п ікірлері д е, онын, ой ы иш а, т әк ап п ар л ы гы н а сабақтасқан қ ау ы м д а гы и кем сіздігі д е, о н ы ң үғы м ы н ш а, деревняда мал- мен, м үж ы қ пен ай н ал ы сқ ан қ а й д а ғ ы б ір тағы түрм ысы да жаққан ж о қ ; қы эы иа ғаш ы қ бола тұра, үйіне ай жарым бойы қатьш ап, бірдеңе күте, бірдеңе ацдыған сықылданып, ұсыныс жасасам үлкен қүрмет боп кете ме деп қорыққан кісіш е, қалы ң д ы к, қ ы зы о т ы р ғ ан үйге келе ж үре, ж ы лы сөй- лесуді білмегені де тіпті ун аган ж о қ оған. С вйтіп жүріп, сөйлеспеген күйі кенет к етіп те қ ал ғ а н . « Ө зін ің онш а үнам- д ы бол м аған ы д а ж а қ сы б о л д ы , К и т и де сүйген жок, өзін», •— дсп о й л аған анасы . Вронский сол ананын, тілегіне түгел сай келе кетті. Өте б аи, а қы л д ы , әйгілі, ж о л ы н д а с ар а й д ы ң там аш а әскери ман- сабы ж атқан, жампоз адам екен. О дан арты қты қалаудың да орны ж о қ еді. В рон ск ий б ал б о л са -а қ К и т и г е ү й іріліп , соны мен билеп, үйіне де келіп жүретін болды , демек, дітіиіқ мықтылығына да шүба келтіруге болмайтын еді. Б ір а қ солай бола тұра, шешесі к,атты абы р ж ы п , б ү к іл осы қ ы с бойына м аза көр- Княгиняны ц өзі бүдан оты з ж ы л бұрын күйеуге шығар- да жеңгесі жүріп қүда түскен. Ж ай-күйі бүрыннан түгел белгілі боп қойған күйеу ж ігіт қалы ңды ғы н көре келіп, өзі де көрінген болаты н; құда түсетін жеңгесі жайын білген соң, алған әсерін кеп айтқан; алған эсері жақсы боп шық- қан; содан, арнаулы күнінде ата-анасына айтылып, қалау- лы үсыныстарьі қабыл алынған болатын. Бәрі де оңай, ора- йы кеде кеткен әшейін; өзгеге болмаса да, княгнняның, өзіие солай көрінген. Б ір ақ үйреншікті көрінген, осындай, қы зд ы күйеуге беру жүмысы оңай-оспақ, әшейін жұмыс емес еке- нін ө з қы зд ар ы н ы ң тұсы нда келіп білген б о л аты н о л . Ү л - кен екі қы зы — Д арья мен Н атальяньі күйеуге берсрде

қанша қорқы ны ш тар кеш іріп, қан ш а ойлар ойлап, қанш а ақша шығарьіп, ерімен де қан ш а ш айқасгіады десецш і өзі! Қ азір кіш і қы зы н ж ү р т алд ы н а ш ы ғарарда сол қорқы - ныштарды тағы да өткеріп, сол күдіктер тағы да туып, куйеуі мен, үлкси қы зд ар ы ж а й ы н д агы сы н ан д а қ а т т ы ше- кісііі қ ал д ы . К ,арт к н я з ь д а , ә к е б іт к ен с ы қ ы л д ы , қ ы з д а р ы - ның абройы, пактігі дегенде ерекше тар кісі болаты н; қы здары н, әсіресе, сүйікті қ ы зы К и ти д і есі кете қы зғаны п , княгиняға д а қы зы ңны н, беделін түсірдін, деп қад ам бас- қан сайын қыйғылык, салаты н. К нягиня онысыиа сонау ал- гаш қы қы здары ны н, түсьін д а-ақ үйренісіп кетсе де, қазір , князьдын, тары н ар дәлелі де үлкен екенін сезе беретін. Соқғы кезде қауы м салты нда көп нәрселер өзгеріп, ана м індеті де қыйындап кеткенін көріп ж үрді өзі. К и ти қүр- бы лары қай дағы бір қоғам ға үйымдасын, қай дағы бір курстарға бары п, еркектермен де емін-еркін сөйлескендерік көріп ж үрд і; олар өзі көш елерде оцаша серуендеп, көбі тіпті тізе бүгуді де қойып кеткен, сң үлкені, күйеу таңдау деген ата-ананын, жүм ысы емес, өз ж үм ы сы м ыз дегенге кәміл сеніп алған бәрі. С ол талды рм аш қы зд ар д ы ң бәрі де, тіпті қ ар т адамдар да: «Бүл күнде қм зд ы күйеуге бергенде, бүры нғы ш а бермейді» деп, соны айты п ж үрді түгел. Б ірақ к,ызды бү күнде қалай беру ж айы н княгиня еш кім нен де біле алған ж оқ. Б ала тағды ры н ата-ана шешсін деген ф ран ­ ц уз салты қабы л алы нбай, теріске ш ығарылды. К ,ы з бала мүлде еркін болсын деген ағылш ын салты да оры с қоға- ммна үйлсспегендіктен, қабы лданған жоқ. О рыстын, құда түсу салты да бір түрлі рабайсы з нәрсе саналып, ж ұрт біткен, тіп ті кн яги н ян ы ц өзі де күлкіге айналды рды . Кү- йсуге қалай ш ығу, қал ай беру ж ағы н білген ж ан болған ж оқ бірак,. О сы ж өнде орайы кеп, княгиня сейлескен жүрт- тьің бэрі де: «құдай сақтасы н, біздің ш ақта ол ескілікті тастайтын уақы т жеткен. Н еке қосатьін ата-ана емес, жас- гардын, өздері ғой; демек, ө з білгендерінш е қосы лу ж агын да ж астарды ң ө з ы рқы на беру керек»,— деген ж алғы з ғана сөзді а й т қ а н б о л ат ы н . Ә р и н е , о л а й д еу қ ы з ы ж о қ кіс^іге жақсы еді. К н яги ня болса, ж уьіқ жүрсе-ақ қ ы зы сүйіп қалаты ньін біліп оты р, сүйгенде де, ала қойғы сы келмейтін, яки күйеулікке таты м айты н біреуді сүйіп қалуы кәдік. Со- дан, біздің ш ақга ж астар ө з тағды ры н өздері реттеуі керек дегенді княгиня құлағы на қанш а құйса да, бес ж асар ба- ланың ең жақсы ойынш ығы қай уақы т болса да октаулы пистолет болуы керек дегенге қандай сенбесе, оған да

сонд ан сепбей қой ды . К н я п ш я п ы ц Кити жөнінде улкен қ ы зд ар ы н а н горі көбірок абм р ж ы ғаи монісі сол еді. Е н д і ол Вронский қ ы зг а қ у р ашіалып-үйірілуімен ға- на ты н баган еді дсп қо р ы қт ы . К,ы зы Вропскнйді суйіп қал- ған ы и каргсн соң, а дал адам гой, олай стпейді ол деумен ж ұб атты өзін епі. В ір ақ соны мен бірге, қазіргі емін-еркін а рал ас а р қ м л ы қ ы зд ы ң б ас м к оп-оңай айналдырып жібе- ретіи ін дс, ж ал и м сол ку и ага сркектердің жеңіл-желпі қа- р ай ть ш д арьш да білстіп о зі. К н т н отксн аптада шешесіне м азурк а үстінде Вронскиймсп сғиілссксн жайын айтқан бо- л аты н . К ііяп іііяііы бір ж агы м ап сол оцгіме де тыншықтыр- ған ; б ір а қ м үлдс ты іш іы гар ж ай ы бола қойган жок,. Врон­ ский К нтіігс: б із, агаііы п д ы сксуміз не иәрсе де болсын, ш еш см ізге соіш іа бағы нм п унренгеіідіктси, маңыэды бірде- ңе істсй м із дссек-ақ. ш сш см ізгс ақылдаспан істеуге эсте б атп ай м м з дсгснді аііты пты . «Пстербургтеіі шешем келуін қ а з ір д іц өзін де дс срскш с б ір бақы ты мдай кутіп журмін», К и т н сол сөздерді а й тқ аи д а, сшбір мән беріп антқан ж о қ . Б ір а қ ш сш есі О .нқаш а у қ т ы оны. Княгиня өзі кемпір- д і к у н с ай м и кутіп ж ү р геид ер ін дс, баласының таңдауына к ем п ірд іц қ уан аты п ы и да біліп отырғанмен, шешемді рен- ж ітем бе деп сонм ң ү см п м с жасамай жургені және таң к өрін д і өзін е; алай да, некепіц ө зін де, әсіресе, абыржьіған к ең л ін б ас уды да қ ат т ы қ ал аған д ы ц тан, соған сене де бер- д і ө зі. К у й е у ін тастағал ы оты р ған үлкен қы зы — Доллидің б ақ ь ітсы зд ы ғы н көру к н яг н н я г а қ азір қанш а батқаньшен, к Үл л і сезім і кіш і қ ы эы н ы ц т ағд ы р ы н шешу жайындағы әбігер ой ы н а ауы п кетті. Л е в и н келуімен бұгін өзіне тағы б ір б ей м азал ьіқ ж ам алд ы . Б ір кезде, ө з ойынша, Левинге іпі т ар т қ а н д а й боп ж ургсн қ ы зы , аса адалды қ істеймін деп В ронскийге көнбей қо й м ағай еді, Л евип н іқ осы келуі тсгі, а я қ т а у ға т а қ а п қ ал ғаи ж ұ м ы сты шатыстырып, бөгеп тас- тамағай еді деп қоры қты ол. — Н ем ене, келгеніне көп болы п па өзінің? — деді кня­ гиня, екеуі үйге оралған соң, Л евин жайын сұрап. — Ьугін^келіпті, ш а т а п . — А й т ай ы н деген б ір с ө зім ...— дей бастады княгиня, шыи раи -ш ы н д ап келе ж а т қ а н әлпетінен, не айтқалы тур- ғанын К ити де тусіне кетті. ~ М а м а -— Деп К и т и , т ұ т аи а , ж а л т бұрыла қарады * ’ с.ол ж ө \" де еш теңс ай т п а й -а қ қ ойы ңы эш ы осы. Бі- лем, оэрін де білемін.

Шешесі қалаған ойды өэі де қалап тұрғанмен, шеше сөзінің с ар ы н ы ж эбір леп те т ас т ад ы . — А йтайы н дегенім-ақ: б іреуге үм іт ар тқ ан соң... — М ама, айналы п кетейін, алл а р и за болсы н, айтпа- ңмзш ы. С оны айтса, ж ан ы м түрш ігеді тіпті. — А й тп ай ы н , айтп айы н ,— дед і ш еш есі, қ ы эы н ы ң кө- зін дсгі ж а с ы н к ө р іп .— Т е к б ір а у ы з с ө з , ж а н ы м : сен.-мі жасырар сыры м ж оқ деп уәде беріп едіц ғой өзіц. Ж асы р- майсын, ғой? — Ө м ір і тү к те ж асы рм ай м ы н , мама,— деді К и ти , шс- шесінің бетін е қ м эар а, т у р а қ ар а п .— Б ір а қ айтар д а еш те­ ней ж о қ енді. Т іп ті... өзім ... айтам дегенде де, не айтары м- ды, қ ал ай айтары м ды білмеймін... білмеймін тіпті. «Қ ой , мына көзбен тұры п өтірік анта алм айды бүл», — деп о й л ад ы ш ешесі, қ ы эы н ы ц қ ы б ы ж ы қ тап , қ а р қ боп турған тү р ы сы н а күлім сірей қ ар а п . К үлім сірегенде, к.азір ж ан дүниесінде боп ж а т қ а н а х у ал ж азған н ы ц өзін е орасаіс, монді к өріаіп тұр-ау деп күлім сіреді княгиня. XIII К и т и т а м а қ т а н сон,, с а у ы қ -к е ш б а с т а л ғ а н ш а б о з б а л а н ы ц майланға кірер алды ндағы сезіміндей бір сезіммен жуоді. Ж урсгі қ атты дүпілдеп, ойы еш нәрсеге дәйектемсй қойды . С о л екеуі тұңғы ш рет тоғы саты н бүгінгі кеш тағд ы ры ч - дағы тьінды м ды кеш болуға тніс-ау деп сезінді К ити. Сөй- тіп екеуін бірге де, бөлек те дам ы лсы з елестетті взі. Ө ткенді ойлаған кезде А евинге деген ілтипатын еске алып, соган ы қы ласы түсе, елж ірей үйіріліп те оты рды . Б ал а ша- ғын, өлген ағасы мен Л евиннің досты қ ж айьш ойлау А е­ винге деген сол ілтн п аты н а төтенш е б ір ақьш ды к, әсемдік те беріп кетіп түр. Л евин н ің бұған деген м ахаббаты да, өзі сенгендіктен, мәртебе, қуан ы ш болаты н взіне. С одан А е- викді ойлау деген өзіне оцай да соқты . В ронскийді ойла- ған ойы ка, ол өэі мейлінш е бай салды , қауымдык, ж етік адам бола түрса да, бір ы цғайсы э нәрселер араласа берді. А е­ винге келгенде, өзін өзі м үлде қарапайы м, қал тқы сы э се- зіп оты рса, В ронскинге келгенде, бір түрлі ж алған нәрсе бар сһіқы лданды ,— ол ө зі өте сы пайы , сүнкім ді Вронский басында емес, өз басы нда сы қы лды сезілді. Б ір а қ соған орай, Вронский екеуі көретін болаш ақты ойласа-ақ, көз ал- дына б ір ересен бақы тты б ай тақ өм ір елестей кетіп түрды ;

Л е в и н екеуін іц бол аш ағы б ү л д ы р а га н б ір тұм ан боп _кө- рінді. С а у ы қ кеш ке қ ай та к н ін гсл і ү стің гі үйге кеп, аинага қ ар а д ы д а , өзін ің б ір б а р қ у а т ы бой ы н д а, бабы ндағы күні скеніп б ай қ ап , қ у ан ы п та к етті, алд ағы сы н а қалағаны да осы еді ө з ін іц : с ы р тта й с аб ы р л ы , ж үріс-түры сы н херікті сркін сезді өзі. С а г а т ж еті ж ары м д а, К и т и қонак, үііге келісімен-ақ: «К он стан ти н Д м и тр и и Л е в и н к сл д і» ,— деп мэлімдеді ма- л айы . К н я г и н я әлі де бөлм есін де б олған ды қтан, к н язь да ш м ққан жок, екен. «Д эл ш ы қты »,— деді Кити ойланып, қ ан ы ж үрегін е түгсл л үп ілд ей қүйылыгт. А йнаға қарай са- лып, боп-боз жүзінен шошып та кетті өзі. Л евин ерте келгенде, өзін оңаш ада кездестіріп, ұсыныс ж асагал ы келгенін де қ а з ір ө зі әбден біліп түр. Әңгіме біт- кен м үлде өзгеш е, тосы н ж а ғы н а н тұңғы ш рет тек осы а рад а кеп ш алы н ды езіне. М зсе л е он ы ң бір өзіне — кімді сүйіп. кімнсн бақы т табуына,— соқпай, өзіц сүйген адам- дьі осы сәт те жэбірлеп те а л у ы ң к эд ік дегеиге қ оса соғып түрғаныи тек осы арада келіп ацгарды . Әрі қатты жәбір- легенде... н е үш ін ж әбірлем екш і д есең ш і? С о л сүйкімді жі- гіт өзін ж ақсы көріп, гаш ы қ болғаны үшіи жәбірлемек қои. Б ір а қ , б ол ары болған соң, сол кер ек те, сол еп. «Т әң р ім -ау , соны ш ы н -ақ в зім айтуы м керек пе? — деп ойлады К и т и .— Н е айтп ақш ы м ы н о ған ? Сеиі сүймейміи дсмекпін бе, ш ын-ақ? О ным өтірік болады ғой. Н е айтпақ- пьш оган? Ө зге біреуді сүйемін демскпін бе? Кой, орайы жоц оныц. З ы ты п жөнелейін». Л евин ты қырьін естігендс К и ти есікке келіп те қалып еді. «Қ ой ! А д а л д ы қ б олм ай ды оа. Н ес ін е қ о р қ ам ы н? Е ш - бір жаманшылығым жоқ істеген. Тэуекел! ІІІы ны н айта- мын. О ғаи айтудың ы цғансыз еиітеңесі де ж оқ. Ө зі де келді, міне»,— деді К и т и іш ікен, к ө зі е зін е ж ай най қада- лып, жүрексіне басқан күшті кескінін түгел квріп, Кити рақым сүраған адамша, жүзіне қадала қараған күйі, қолын үсына берді. — У ақ ты н ан гөрі ты м ертерек к елдім ғой дейм ін,— де- д і оа, бос т ұ р ған қонак, үйді ш ола қар ап . О йы о р н ы нан шығып, сөзін бөгер ештеқе ж оғы н көргенде, ж ү зі қүбыАЬіп — Ж о-жоқ,— деді Кити, стол қасы иа отыра беріп. — Менін, ойлағаным да сізді осы оңаш а кездестіру еді.

— деді Л е в и н , б етім қ а й т п а с ы н д е п , т ү р е г е п т ұ р р а н к ү й і. Китиге қ а р а й қ о й м а й . — Мамам қазір ш ығады . К еш е оэі қатты ш арш ап қа- лыпты. К еш е... Кити осыны айтқанда, ерні не ден тұрған ы н ө зі д е біл- мси, еркелей ж а л ы н ғ а н к ө з і н Л е в и н н е н д е а л м а й о т ы р ы п , Левин қарағанда, қ ы за р ы п кетіп, ты м -ты ры с қоя қойды. — Көп у ақы тқа келген, келм егенімді білм ейм ін... ол өзіқізге б ай лан ы сты ден едім ғо й сізге... Таяп түрған нәрсеге не д ерін білмей, К и ти одан сайы и туқырып кетті. — О л өзіңізге б ай л ан ы сты дегенде,— деді Л ев и н ,— аитайын дегенім... а й тқьім кел ге н і... м ен сол... м ен іц ж ары м болса деп келіп едім! — д е д і, н е д еп т ұ р ға н ы н в з і д е біл- меи; б ір а қ е ң қ о р қ ы н ы ш т ы с ө з а й т ы л а р ы а й т ы л ы п қ а л ғ а - нын сезген сон, б а р ы н к ід ір д і д е , К и т и г е қ а р а д м . Ол болса, бұган қарай қойм ай, демін алқы н а алы п оты р ••КСН. Ө з і н а с а т т а н ы п , ж а н -д ү н и е с і б а қ ы г қ а б а й ы п а л ь ш т ы . Левин айтқан ғаш ы қтык, ө зін е осы н ш а қатты эсер етеді дегенді еш бір онлаған д а жок, е ді ө зі. Бірак, ол әсері қ ұ р , лез арасындағы эсер боп ш ы қты . Е сіне В ронский түсе кет- ті. Ж ауды раған, ш іянш ы л н ұ р л ы к ө зін Л е в и н ге к ө тер е қ а- рады да, тас түйілген әлпетін кө р ген соң: — О л болмайды ғой... к еш ір іц із,— деді ж алм а-ж ан . О сы дан б ір м инут б ү р ы н Л е в и н ге қан дай ж а қ ы н , өмі- ріне қ а н д а й м а ц ы з д ы е д і д е с е ц ш і ө з і! К ,а зір қ а н д а й ж а т тартып, алы стап кетті десецш і одан! — Б асқаіиа б ол ар о рай ы д а ж о қ еді,— дед і Л евин , Китиге қ арам аған күйі. Басын иіп, кетуге де ы қ ғай л ан д ы . XIV Бірак, д эл осы кезд е к н я г и н я да ш ы қты . Е к еу ін ің оңа- ша оты рғандары н, бет әлпеттерінін, д е бұзы лы п кеткенін көргенде, өңі қуары п сала берді. Л евин иілгенмеи, еш теңе Деген ж о қ . К и т и де ү н д ем ей , т ө м е н қ а р а п отыр. « К ,ұд ая шүкір, көнбеген екен»,— дед і ш еш есі ойланы п, бейсем бі кү- ні қонақтарды қарсы алард ағы әдетінш е ж үзі ж ай наи кү- лімсіреп. О ты р ған соң, Л ев и н н ен д еревн ядағы түрм ы с жайын сүрастыра бастады . Л евин де қонақтар келгенде,

б а й қ а у с ы з а тт а и а р м ы и д еп , с о л а р д ы ң келуіне қ арап, қайта ОТЬфДЫ. В е с м ш іу т т а н соң, К и т и д іц ө т к ен қ ы ст а к уй е)те шьтқ- қ ан досы , Н ордстон граф гш я келіп кірді. Ө з і бір қ ар а к в зі ж аи нап тұраты н , сап-сары, қатыққы, с ы р қ а т , к ү й ге л ек эй е л б о л а т ы н . К и т и д і ө з і ж ақ сы көретін д е, о л ж ак,сы к ө р у і е р ге ш ы і д а и әйел д е р д ің қьізға деген қа- ш ан ғы м ах а б б а т ы с ы қ ы л д ы , К н т и д і де күйсуге өзімдей ба- ь;ы тты е т іп б ср с ек д егси іш ет ін е н б іл іи һ і тұ р аты н , сондык,- т а а В р о н с к и й г е бер сек д ей т ін о н ы . К,ы с б асы и да осы үйде ж и і ү ш ы р а с қ а н Л е в и н ө з ін е ә м а н д а сүйкім сіэ көрінетіи: Л е в и н м е н жолык,к,ан с ан ы н , со ны ы л ғм й қ ал ж ы ң етіп о ты рудм ж ақсы көретін өзі. — М е н сонын, өзіме сол ө з мәртебесінің мұнарасьшда туры п, қомсьіна қ араған ы н а қы зы ғам ы н: менімен мардым- д ы ә цгім е сөйлесп еген де, м ені не ақы м а.қ деп біледі де, не- м есе м ен сінб ей ді қ ұ р . М е н с о л : м енсінбегенін ж ақ сы көрем! Ө зім н е н а з а р д а б е з е р б о л га н ьш а к.атты қуан ам ,— дейтін ол Левин жайыкда. Б ұ л с ө з і р а с т а б о л ат ы н о н ы ң , ей тк еи і Л евин өзінен а з а р д а -б е з е р б о п , к ү й ге л ек тігін , тү р м ы с т ы ң ау ы р азап, же- ң іл ту заб ы ны ң бәріне ж ы б ы р тқ ы л ап жиіркене, селқос қа- р а п ,— с о и ы м ақ т ан тү т а, қ а с и е т сан ай т ы н қы л ы ғы н жек көретін. Қ а у ьш д а сы рттай д о с бола ж үріп, ішіиен біріи бірі сон­ ата ж е к к өрген д ік тен , б ірім ен бірі тіп т і ж он д еп сөйлесе де, б ір ін бірі тіпті м ұ қа та д а а л м а й т ы н екі адамньтң ж и і үшы- райты н мінезі Н ордсон граф и н я мен Л евин арасына да ор- ны ғы п алған еді. Н ордстон граф иня Л евикге келе сала-ақ тиісе кетті. — Ә! Константин Д м итрии] Біздін, салдуар Вавилонға тағы келген екенсіз ғой,— деді ол, титім дей сап-сары ко- лы н үсына бере, Левиннің, қы с басы нда М оскваны Вавилон деген б ір с ө зін есіне т ү сір іп .— Н ем ен е , В ав ил о н т ү зел іп пе, әлде өзіціз түзелгенсіз бе?— деп қосып қойды, Китиге мьтсқылдай қарап. — Сөзімді сол күйі ұмытпай жүргеніңізге ж ы рғап қал- дым ғой тіпті,— деді, көңлін демдеп алған Л евин, әдеті бо- йынша, Н ордстон граф иняға өшіккен қалж ыңбас қалпы на қалт түсе кетіп. — Сол сөздер өзіңізге қатты тиген ғой деймін! — Ә, өйтпегенде ше? Түгел тоқы п жүрем мен. Немене, Кити, тағы да коньки тепкенсің бе?.. 58

Сөйтті де Китимен сөйлесе кетті өзі. Қ а зір Левинге, кету деген қанш а ы цғансы з кслгенмен де, бүкіл кеш бойы осында болып, өзіне әрі К и ти оқта-текте ғана қарап, көзіне көзі түсуден тайқап отырғанын көруден гөрі сол ыцгай- сыздыққа барғаны жеңіл керіиді. Т үрайы н дсп отырғанда, княгиня үидемей қалганы н ацғарып: — М оскваға көп у ақы тқа келіп пе едіціз? С із осы ке- ліетіруші земствомен айналысы и жүргсн сықы лды едіңіз ғой, көп кідіруге болмайтын да ш ығар,— деп тіл қ ата бас- тады. — Ж о қ, княгиня, зем ствоны қойғамьін,— деді Л евин.— Бірнеше күнге келіп едім. «Ө зінд е бір срекшелік б ар-ау осы,— деді ойланып Н ордстои графиня, түйілгсн, қ атац жүзіне қадала қарап,— п ікір а й т у ж а ғ ьш а б ір т ү р л і ар ал ас п ай о т ы р ғой ө з і. К,ой, мүны мен қозғап жіберейіи. К и ти алдьніда ақымак, етуге жаным құмар өзіи, соны істейів». — Константин Д м итрии,— деді Левннге ол,— біздіц К алуга деревнясындағы м үж ы қ бітксн мен қатьін біткендер қолдағы лары н түгел іш іп қойып, қ азір түк твлемей оты р бізге, соны білесіз ғой, солары не, түсіндіріп беріқізш і ма­ ран. Й ем ене солары ? М үж ы қты ы лғы й м ақтап ж үрсіз ғой О сы кезде бөлмеге ж эне бір эйел кірген соң, Левин гүрегелді. — Ғаф у етіңіз, графиня, шыныи айтсам, өз басым одан ештен,е білмеймін де, еш теңе а й та алм айм ы н д а сізге,— деді де, әйелге ілесе кірген әскери адамға қарады. «Вронский осы болуға тиіс»,— дсп ойлаган күйі, аны- ғын білейін деп К итиге қарады . Вронскийге қарай сала, Л евинге о д а көз салды. Ж анарьш ыи, нұры еріксіз жалт ете қал ған осы бір қарасының, өзінен-ақ, осы адам ды сүйе- тінін Л евин түсіне кетті, түсінгенде де, К ити соны сөзбен айгқандай-ак, айнытпай түсінді. Б ір ақ бүл адам неқьілған Е н д і,— ер сі болсы н , б о л м а сы н ,----- Л евш ш іц о ты р м асы н а болмай да қалды ; Китидіц сүйгсн адамы не етвеи адам екенін б ілуі де керек болды . Ә йтеуір б ір ж вннен бақы тты боп жүрген бәс таласын көргенде, сондағы жақсьілык, біткенді дереу ж оққа шыға- рып, тек ж аман жағын ғана көруге әзір тұраты н адамдар да болады ; сол бақы тты бэс таласы ны ң қайта, көбінесе өз- дерінен асы п кеткен а р ты қ ж ағы н табуға талпы ны п, ж ү-

р ектері ш ы м ы р л ай ашыгг, т ек ж а қ с ь іл ь іқ ж а ғ ы н ға н а із- дейтін адамдар да ж оқ емес. Л евин сондай адамдарға қо- сылатын. Б ір ақ В рокскийдіц ж ақсьі, ұнамды жақтары н тауып алу да қыйынға соққан ж оқ. О л жақтары көзіне а дегеиде-ақ ш альш а кетті. В ронский ө зі бет бітімі өте са- бырлы , орны қты , мейірбан-асем келген, орта бойлы , кара- торы , ты ғы рш ы қтай ж ігіт екен. К,ы сқа етіп алды рған қара шашы мен ж а ң а қы ргы зған иегінен бастап, ине-жіптен жа- н,а ш ы қ қ а н м ол м у и д и р ін е д ей ін , б е т әлп ст, к е с к ін ін іц б әрі түгел сыпайы , әсем келіпті. В ронский әйелге ж ол берді де, әуелі кн яги н я ға, одан сон, К и т и г е бұры лды . К итиге келген ксзде эсем көэі ерекше наэбен жайнап, болар-болмас леп берген ш адм м ан, сыпайы -мәз күлкімен (Л евинге солай көрікіп кетті) К и ти ге ізет түта, ептеп иіл- ді де, саласы з, жалпак, қольш үсы иа берді. Ө зінси ко з жаэбай оты рган Л евин ге қарам аған күйі, жүртпен түгел амандасып, бірер сөз айтқан соң барып, отырды. — Р ұ қсат болса, екеуіцізді таны сты ры п қояйы н,— деді княгиня, Л евин ді нұсқап.— К он стан ти н Д м итрии Л евин. Граф Алексей Кириллович Вронский. Вронский турегеліп, Л евии н іц көзіне ж ы лы ұш ы рай ка­ рай, қолы н да солай кеп қы сты . — М ен сіэбен осы қы ста б ір ас іш пек болдым ғой дей- мін,— деді ол, сыпайы , ж ар қы н кулкісіне сала ж ы м ы й ы п .— С із бірақ деревняға тұтқы йы л ж үріп кетіпсіз. — Константин Дмитрии қаланы да, біз сыкылды қала адамдарын д а ж ек көрін, безе береді,— деді Н ордстон гра- — О сынша үм ытпағаиыңызға қараіанда, м енің сөзім өзіціэге қатты тиген болуға тиіс,— деді Л евин, б ір ақ осы- ны бүрын айтқаны есіне түсіп, қ ы зар м п та кетті өзі. Вронский Л евин мен Н ордстон граф иняға қарап, кү- лімсіреп қойды . — Ы лғый деревняда тұрасы з ба өзіц із?— деді ол.— М еніңше, қы сты күні ж абы рқататы н д а ш ы ғар деймін ө зі? — Ш аруа болса, жабырқатпайды ғон, өзі де жабыр- қатпайды былайщ ч,— деді Л евин зілденіп. —7 Д е р е в н я н ы ж а қ с ы к ер е м ө з ім ,— д ед і В р о н с к и й , Л е - вннніц сөз ы цғайын таны са д а таны м аған әлпет көрсетіп. Бірақ ылғый деревняда тұруға, сіз көнбес едіңіз депмін, граф,— деді Н ордстон граф иия. — Көп түры п кергем жоц, білмеймін. Б ірак бір ғаж ап

нәрсе сезген ім б а р -д ы ,— д ед і о ііы н с аб ақ т а п о л .— К,ы сты- күні шеш сммен Н и ц ц ан ы қ ы ст а п , деревняны , ш оқай, мұ- и;ык,ты о р ы с д ер е вн я с ы н с о н ш а сағ ы н ғ а н м м б ар б ір . Н и ц ­ ца деген де, ө зіц із білесіз, көң ілсіз қала смес өзінш е. А з уақытқа Н еаполь мен С орренто д а тәп-тэуір, Р оссия, этап айтқанда, деревня міне, д әд сол ж ерде ж үргенде еске ерек- ше түседі. О ларды н, ө зі бір... Ол өзі осыны айтқанда, К итиге де, Левинге де арнай, жарастықпен қараган саб ы р л ы козін екеуіне кезек төцкере отырып айтты,— айтқанда да, сірә, ойына келгенін айта берген тәрізді. Нордстон графиняныц бірдеце дегелі отырғанын ацғар- ған сон,, б астаған сөзіи б іт ір м ей т о қ т а д ы д а, со н ы д еи қ о я тыңдай қалды. Әңгіме бір минут ты нбағанды қтан, тақы рьш табылмай қалған кезге деп, классикалық білім мен нақты білім, ж ал- пыга бірдей әскери м індет сы қы лд ы үлкен екі зеңбіректі ылғый әзірлеп оты раты н қ ар т граф иня солары н жүмсаи алмай қалса, Н ордстон граф иня да Левинді қоцаш тай ал- Қ алауы н қалағанмен, көпш ілік әқгімесіне Л евин де қо- сыла алм ады ; минут сайы н іш інен: «кетейінші» дегепмен, бірдеңелер күтіп, кете алмай да қойды. Әңгіме айналғыш стол1 мен рух жайьіна көшкен кезде, спиритизмге2 сене беретін Н ордстон графиня да көрген ке- реметтерін көйіте бастады. — О йпы рай, граф иня-ай, мені де свзсіз апара көрі- н,із сонд а! Ж е р б іткен д і к езсем де, о с м қ ы л д ь і тө тен ш е нәрсені көрген ж о қ едім,— деді Вронский күлімсіреп. — Ж арайды , келесі сембіде болсын,— деді Н ордстон граф иня.— С із ше, К онстантин Д м и три я, сенуші ме еді- ңіз?— деді Левиннен сүрап. — М енен несін сүрай сы з? Н е дейтінім белгілі ғой өзі- — Д егенмен, пікіріцізді білсем деймін ғой сіздің. — М енің пікірім,— деді Л евин,— сол айналғыш стол- дың ө зі білім ді қоғам дегеннін, мұж ы қтан арты қш ы лы ғы жоқ екенін көрсетеді ғой дсймін. О л ар болса тіл мен көзге, бал-бәлгерлікке сенеді де, б із болсақ... шыққан. ақшьІЛ сспім С1

— Н емене, сенбейсіз бе? — Сейер жайым жоқ, графиня. — Е гер өзім керссм ше? — Қ ұб ы ж ы қты көзбсн көрдік дегенді қаты ндар да ай- та береді. — С ізд ің оймңы зш а, өтірік айтып отырмын ба, мен? — Қойсацш ы, М аша, Константин Д митричтің айтқаны сене алм айм ы н деген сөз ғой эшейін,— деді К ити, Левинге бол а қ ы з а р ы п к етіп, о н ы сы н Л е в и н де тусініп, ж ау ап бе- руге б ұ р ы н ғ ы д ан б етер ш ы й р ы ғы п к еле ж атқ ан соң, әңгіме насырға ш абар деген оймен, емен-жарқын кулкісіне сала Вронский де араласа кетті. — Т іп ті мумкіндігі жок, дсйсіз бе?— деді ол.— Н еге олай болады ? Ө зім іэ білмейтін электрді де бар дейміз ғой; өзіміз біле қоймаған ж аңа күштін, болмайтын мәнісі не ен- дсше, куш болғанда... — Э лектр табылган кезде,— деді Левин де көлденең- дей кетіп,— ол тек құбылы сты ң ашылуы ғана болаты н да қайдан шығып, не істейтіні белгісіз болатын, соиы қолдану ж ағы н тапқанш а ғасырлар өтіп кеткен. Спириттер болса, қайта, айналғыш столдарымыз жазып отырады да, аруақ- тар келіп тұрады дегеаиен бастап, содан соң, соның өзін бір белгісіз күш дегсиді ш ығарған болатын. В рон ск ий өаі Л е в и н с өзін е қ ы зы қ қ а н да болуы керек, қаш аиғы әдетіііше, ден қ о я ты ңдады сонм. — Солай ғой, бірақ спириттер: қазір сол куштің не екенін білмейміз де, барын бар дейміз дегенді айтады, ол күштің суйенген жағдайы сол жағдай әне. Ол күштің не куш екенін ғалымдар ашуы керек. Ө з басым, сол ж аңа күш- тердің болмайтын мәнісі ж оқ қой деп ойлаймын, ол — Болмайты н мәпісі мынау оның,— деп Л евин киіп әкетті,— электрды алсацыз, ш айырды жүнге ы сқан сайын, әрдайым бір жаца құбылыс шыға береді дс, мунда әрдайым шыға бермейді ол, демек, бұл — табиғи құбылыс емес де- Вронский әңгіменің қонақтар ушін тым қатаң сарынға тусіп бара жатқаны н сезді білем, қарсы лы қ еткенді қойды да, әңгіме аңғары н езгерткелі, масайрай куліп, әйелдерге бұрылды. — Кәне, графиня, байқап көрейік қазір,— дей бастап еді, Л е в и н де о й ы ндағы сы н ай т ы п бітірейін деген ж а қ қ а шықтьі.

— М ен өзім,— деді ол, ойы н сабақтап,— спириттердің сол ө з кереметгерін қайдағы бір ж аңа күш демек болған ниеттерін и ағы з сэтсіз ниет қой деп ойлайм ын. Р у х күші дегенді батты йта антып отырып, матерналдык, тәж рибеден өткіэбек боладм соны өздері. /К ү р т бітксн қаш ан аяқ та р екен деп күтіп о т ы р еді, Аевнн де сезе қойды оларын. — М ен болсам, ө зің із бір асқан медиюмсіз' ғой дей- мін,— дсді Н о р дсто н гр аф и н я,— біртүрлі, серпін б ар екен өзіңізде. Л евин бірдең е дегелі а у зы н а ш а берді де, қ ы за р ы п ке- тія қоя қойды. — Кәне, княжна, келіціз, столдарды сынайық қазір,— деді Вронский.— Рұқсат етесіз ғой, княгиня? Сөіітті де кішкене столды көзімен қы дм ра іздей түре- грлді Вронский. К ити де стол қасы нан түрегеп, Л евин ж аны нан өте бе- ре кэзіие көзі түсіп кетті. Л евинге жаны да қатты ашып к стіі өзінін,, аш ы ғанда, сопы ц бақы тсы зды ғы н а себеп бол- і ан өзі болған соц аш ыды. «К еш ірім етер жөн болса, кеші- ріц із мені,— д ея тұр көзі,— б ақ ы тқ а қарк, б о п . тұрм ын «Бзрінен де бездім, өзіңізден де, өзімнен де бездім»,— дед і Л ев и н н ің көзі, сөйтіп қалпағьш алуға д а ын,ғайлаиды. Б ірац кетуіне тағды р ж о қ екен оііың. Ж ұрт стол қасы на жайласуға ы цғайлаиьш , Л евин кетейіи дсй берген кезде, қарт к н я з ь кіріп келіп, әйелдерге амандасты да, Л евинге бұрылды. — Ә ! — деді к.уана сөйлеп.— Қ аш ан кеп қалды н,? М ұн - да екеаіцді білген де ж оқ едім сенің. К елгеніңіз ж ақсы болган екен. К ,арт к н я з ь Л е в и н д і б ір ес е сен, б ір ес е Сіз д еп с өйлей - тін . Л ев и н д і қүш ақтап , сөйлескен күйі, В ронскийді байк,а- май да қалд ы өзі, оа болса, түрегеліп, к н язьды ң қайы ры - луы н ты п-ты ны ш күтіп түрған. К и ти бағанағы әцгімеден соң, әкесінің сы йласьш ды лы - ғы Л е а и н г е а у ы р кеп ж а т қ а н ы н д а с е з іп т ұ р . Әкео.і, В р о н - скийдіц сәлеміне бары п-барып, сұлы қ тіл қаты п, Вроискии о кісініц ж ақты рм агандай не ж ай ы бары н түсінбей, неге ейткеиін аңлайынш ы дегендей, әкесіне аң-таң боп, жы лы үш ырай цараған ы н көргенде, қ ы за р ы п та кетті өзі.1 1Спириттер 63

— Константин Дмитрнчті бері жіберіңізші, кн язь,— деді Н ордстон графиня.— Т әж рибе ж асалы қ деп оты рмы з. — Н е қылған тәжрибс? С тол айналдыру ма? Ж оқ, би- келер мен мырзалар, ғафу етіңіздер, одан гөрі сақыйна сал- мак, ойнаган қ ы зы ғ ы р ақ б о л ар дейім , меніңш е,— д ед і қ ар т князь, Вронскийге қараған күйі, ойынды шьіғарып отыр- ған сол екенін аңғарып.— С ақы й н а салм ақ ойнаса, бір сэ- Р' ол. Вронский қарт князьға байсалды көзбен таңы рқай қа- рап, сәл күлімсіреп қойды да, келесі жетіде болаты н улкен бал жайында Нордстон графинямен сейлесе кетті. — С із де баратын ш ығарсыз? — деді К итиге қарап. Ң арт князь бұрылысымен, Л евин де лып шыға жөнел- ді де, осы кештен ала ш ыққан ақы рғы елесі Вронскийдің бал жайындағы сүрауына ж ауап қатқан Кнтидің бақытқа шома күлімсіреген бет пішіні болды. ХҒ Кити. Левинмен сөйлескен ж айы н шешесіне сауық-кеші а яқ т а л ға н соң, б ары іі айтты , Л е в и н г е ж ан ы қ атты ашый тұрса да, өзіне үсыныс ж асалды дсген ой қуанды рьіп та тастап ты өэін . О р ы н д ы істегендігін е ш әгі де ж о қ екен өзі- нің. Б ірақ төсекке ж атқан соң көпке дейін ұйқтай алмай да қойды. К ө з алдынан бір елес кетпсй түрып алды. Ол елес, әкесін тьіңдай, өзі мен Вронский екеуіне қарай түсіп түрған Левиннің қасы түксие, мейрімді кезі тұнжырап-мұ- н,ая қ а р а ғ а н бет піш іні еді. С о н ы қ ат т ь і аяғанд ы қ тан , К и- тидін, көзіне ж асы да іркіліп қ о я б ерді. Б ірақ сонын, өзін кімге қы йы п едім деген ойға да келе кетті. О сы арада, ер- ге біткен сонау бір қаж ырльі пішінді, сонау іэгі байсалды- лы қты, бар тұлғасынан ж үрт біткенге леп беріп тұрған сонау мейрімділікті қоса елестетіп ш ықты ; суйген адамы- ның өзіне деген махаббатыи ойлағанда, жаны тағы да жа- дырай қуаньіп, ж асты ққа м әз бола күлімсірей бары п жат- ты. «А яуы н аяйсын, ғой, бірақ не істерсің? Ж азы ғьім ж оқ менің»,— деді ішінен; бірақ ішкі б ір үн басқа нәрсе айтып тур өзіне. О нысы Левинді әуре еткеніне екінген өкініші ме, әлде көнбей кеткені ме,— не екенін біле алған ж оқ. Б і- р а қ б ақ ы ты на күдік киліккені к ү м а н сы з еді. « Т әң ір ім -ау , есіркей гөр, есіркей гөр, тәң р ім , есіркей гө р !» — дей б ерді өзіне взі, үйқтағанша.

О сы к езд е киязьдін, төменгі үйдсгі кіш кене кабинетінде сүйікті қ ы зы ж айында ата-ана арасында ж иі кездесетін айқай-сүрен,ііің, бірі болы п ж атқан-ды . — Н ем ен е дейсіз бе? Н ем енесі сол! — деді к н язь , ш аң- қ ы лдап , іш ігініқ етегін бір серпіп, бір қы мтанып.— Н ам ы с, қасиет дегеннен түк те ж оқ сізде, сол қы зды осы сорақы, ш ірік к,ұдалықпен-ак, м аеқаралап , құртқальі вты рсы з! — О й пы р-ай , тәңірге ж а зга н басьгм-ау, ие істедім , кн яэь? — деді княгиня, ж ы л ап жібере жаздап. Ө зі қьізымен сөйлескен соң, жаны жай таба мәз болып, әдетінше князьбен қош тасқалы кслген болатын, әрі Л евин- нің ұсы ны с ж асап, К и ти д ің көнбсген ж айын айта қояйьін демегенмен, Вронскиймен арадағы әңгіме бір ж айлы болуға әбден айналған сы қы лды , ш ешесі келісімен-ақ шешілгелі тұр деген емеурін білдірген күйеуіне. М іне, осы ар аға, осы свзге келгенде, кн язь да а яқ астынан ш арт кетіп, жағым- сыз сөздерді жауды ры п қоя берген. — Н е істедік дейсіз б е? Істеген іқіз мынау ендеш е: бі- ріншіден, қы зы қты ры п күйеу ш ақы ры п оты рсы з да, күллі М осква әңгіме еткелі оты р, оры нды д а онысы. Сауы қ-кеш ж асайды екенсіз, қалаулы күйеу-сүйеуді қо й ы ң ы з да, ж ұртты түгел шак,ырьгңыз о н д а. Бүгінгідей күйеу-сүйеуді көздестіргенді қойыңы з да, сы ңқы лдақ біткенді (к н язь М осква жігіттерін солай атай ты н) түгел ш ақы ры п, би би- лесін, тап е р 1 алд ы ры ңы з. К ө р у ге ж ан ы м түрш ігетін нәрсені істегенсіз де, қы зд ы ң басы н айналды ры п ж ібергенсіз. Л е ­ вин мын, есе а р ты қ адам. А д , анау П етербург сы лқы м ы болса, машинамен ж асалады олар, бір қалы пқа соққан ыл- ғый сілікпе түгел. О ның, тіпті король түқы мы болса да, қы зьім еш кім ге ділгер боп тұ р ған ж о қ меніңі — О й пы р-ау, не істеппін мен? — Істегснің...— деп к н язь ақы ра қоя берді. — Білемін, сенің сө зіқд і ты ңдасақ,— деп кн яги н я да кес-кестей кетті,— бұл қы зд ы б із күйеуге еш уақы тта да бермейміз. О лай болаты н болса, деревняға кетуі керек. — К етсе кеткенінің өзі жақсьі. — Ж ә, сабы р ет. М ен бары п жағынып ж үр ғой дейсің бе? Ж ағы н ар түгім ж о қ меніц. Ө зі ж ас, өте ж ақсы адам сүйген соң, торізі К и ти де... — Әрине, тәрізді болса, сізге тәрізді ол! Ү йлену жа- ғын ойлауға келгенде, мепен аспай отырған адамды , шы- 5—Анна К.

ныида қалаи сүйе қоймак, екен қьіз? Т ү у , көэіме көрінбесе ^ екен солі.. «Уа, шіркіи, спиритизм, шіркін, Н и цц а, ш ір- ^ кін, бал...» — деп кн язь содан әрі әйелін м азақ етем деп ^ сөз сайын тожім ете бастады.— Әне, Катеньканы солай е зі- \\ міз бақы тсы з етіп, басьш ш ынында өзіміз қаты рғалы оты рм ы з... — А пы р-ау, оны қайдап ойлап шьіғарып оты рсы ң өзің? — О й лап оты рғам жоқ, біліп отырмьіи; қаты н емеспіз, оған к ө зім із б а р кісі біздін;. К ө ц л і ш ы н қ ұ л ап келген кісіні де көріп отырмын, ол анау Л евин; көңіл көтеруден өзге ойы жок,, ан а у ш ы йм айш ьгл— бөденені де кө р іч оты р м ы н . — Қ о й , ө з басын, қатай ы н деген екен сеніц... — Д аш енька сықы лды, кеш қалғаны ңда есіқе бір-ак, түсер әлі. — Ж ә, жарайды, жақсы, айтпай-ақ қоялық,— деп кня­ гиня, б ақы тсы з Д оллнді ойлай, кн язьды тоқтата берді. — Қ ойғаиы ң абзал, қош бол! Е р-әйелді екеуі бірін-бірі ш оқы ндыры п, сүйісіп болған соң, үйді-үйіне өзді-өз пікірімізде қалды қ деген оймеи тарасты. К нягиня бүгінгі сауық-кеш К и ти тағды рьш шешуін шешіп б олды , В рон ский дітін іц м ы қ т ы л ы ғы н д а күм ан бо- лар ж ай қалған жок, деп қатты сенген еді басында; бірақ күйеуінің сөзі ойын ұйқы-тұйқьі қы лды . Бөлмесіне келген соң да, келешектіц не боларына көэі жетпей шошығандық- тан, К ити сықы лды: «Тәңрім-ау, есіркей гөр, есіркей гөр, тәңрім, есіркей гөр!» деп ішінен бірнеше қайтара айтып Шықты. XVI Вронский семья түрмьісы дегенді өмірі білмейтіи. Ш е- шесі ж ас ш ағында қауым арасыида ересен әйел боп, күйеу- ге шығар кезінде де, шыққан соң да, күллі қауымга аян көп хикаялы кісі болатын. Вронский паж корпусында тәр- биеленген де, әкесін шала білетін. Мектептен өзі жастайынан-ак, тамаш а офицер боп шы- ғып, Петербургтегі әскери бай қызметкерлер санатьша бір дегеннен-ақ іліне кеткен. Петербург қауы мы на өзі оқта-текте бара жүрсе де, ашналық жайыныц бэрі қауымман сы рт жерде болатын. «С

П етербургтің сән-сәулетті, соды р турм ысы нан ш ы ққан- ды қтан, қ ауы м н ы ң суйкім ді, кір ш іксіа қызы.мси ж ақ ы п д асу райысын тұңғыш рет М осквада келіп білген ол. Китиге деген ілтипаты ида бір ж ам ан нәрсе болады дегсн ой ы на да кіріп ш ы қпайты н. Б ал сайы н Китим ен бплейтш ; үйлеріне де келіп тұраты н. О ны м ен сөйлескенде, әдетте, қауы м да айты латм н неш еалуан қ ы сы р әцгім елерді айтьш , айтк,анда да, К и ти үш ін ерекше мәні б ар нәрсе етіп айтаты н оны сы н. Китиге өзі ж ұрт көзінш е айтуға жарамайтын, селкеу еште- ңе айта қойм аса да, б арған сайы н өзіне бағыныш ты тарты п бара ж атқан ы к сезіп, соны көбірск сезген сайы н д а ж а- ғы мды тиіп, К итиге деген б азнасы д а арта түскек-ді. К и ­ ти ж өніндегі әрекстінің белгілі аты барьш да білмейтін, біл- мегенде, онысы, үйленер діті болмай тұрып, бойжеткен қы зд ы босқа әурелеу екенін, о л эурелеу, өзі сы қы лды ере- сен, ж ас ж ігіттер арасы нда әдет алған ж аман қылык, еке- нін білмейтін. О сы сейілді алгаш аш қан өзі боп корінген- діктен, сонысына рақаттаны п та жүретін. С о л күні кеш ке К и ти д ің ата-анасы не дегендерін естіп, взі де сол семьяның тұрғы сы нда тұрып, К итиге үйлснбе- ген күнде, онын, бақы тсы зды к,қа душ ар болаты ныи білс ал- ған болса, қатты тац ы рқап , сенбеген де болар еді. Ө з ба- сы на осы ндай ж ақсы , мол л әззәт беріп жүрген нврсе өэіне, әсіресе, К и ти ге жаман болады дегеиге сеибес те еді. Ү йле- нуі керек дегенге тіпті одан бетер сенбеген болар еді ол. Ү йлену дегенді өмірі орайы бар нәрсс деп білмейтін өзі. С ем ья тұрмысы н сүймеуі бы лай турсы н, озі араласы п жүрген бойдақтар ауқымыиың ортақ көзцарасышна, семья дегенді, әсіресе, күйеу болу дегенді бір түрлі ж ат, ж ау нәр- се көріп, көбінесе тіпті күлкі нэрсе деп білетін. Вронский өзі ата-ананын, не дегендерін сезе қоймағанмен, К и ти екеуі арасындағы рухани қупыя байланы с осы кеш те тіпті кү- шейе түскенін сол кеш те Щ ербацкийлердікінсн ш ы ға бере- ақ сезгендіктен, бірдеңе істеу керек-ау дегсн онға д а келді. Бірак, не ісгеп, не қою керек екенін ойлап-ойлап таб а ал- «Соны сы абзал болды ,— деп ойлады, Щ ербацкийлер- дікінеи келе ж аты п , олардікінен өзі қаш анғы әдстіпгае, бір ж ағьш ан бүкіл кеш бойы ш ылы м тартпағандықтан, кірш ік- сіз, ж асаң сезіммен, соған қоса К и ти д ің өзіне деген махаб- баты на бусан ғак ж аца сезімм ен ш ы қ қ ан б о л аты н ,— менін, де, оның да ештеме демегені абзал болды, бірақ к ө з қа- рас, лебіздегі сол бір тілсіз сы рласу арқы лы бір-бірімізді 67

сонша тусіне білгендіктен, сүйемін дегенді де қай уақытта- ғыдан болсын айқьш айтты м аған. Ш іркіи, не еткен сүй- кімділік, не еткен сыпайлық, әсіресе, не еткен сенімпаздық десеңші! Ө зім ді де тәуір, т аза сеэіп келемін. Ө эім де жүрек пен қы руар ж ақсы нәрсе бары н да қоса сезіп келем. Со- н ау сүйіп турған суйкім ді кө эін а йтсаң ш ы ! Ө з і әрі: өте... дегенді айтқанда...» «Сонымен ше? Сонымен ешнәрсесі де жоқ. М аган да, оған д а ж ақсы ». Сөйтіп, бүгінгі кеш ті қай ж ерде аяк,тау жайын ойлана бастады. Баруға ыңғайы бар жерлсрді қы ялдап қарады. «Клубқа барсам қ ай т е р е д і? И гнато впен к а р т а ой н ап , ш ампан ішсем бе екен, ә л д е ? К,ой, бар м ай м ы н. С һ а іе а и гіез П еи гз ж а қ қ а барсам, О блонский, кулдіргі мен с ап са п 1 кездесіп қалар. К,ой, ж а л ы қ т ы р ы п ж іберді. Щ ер б ац к и й л ер д ік ін , өзім осы- лай жақсарып кететіндіктен де ж ақсы корем. Үйге тар- тайын». Д ю ссодағы өз номеріне тура келіп, тамақ алдырып ішкен соң, шешініп ж асты ққа бас қойысымен-ақ, қашанғы әдетінше, қатты , ж айлы уйк,ыға к ір іп те кетті. ХУІІ Келесі күні, ертеңгі с ағат 11 де В рон ский шешесін қ ар - сы алғалы П етербург темір ж олы станциясына ш ықты да, үлкен баспалдақ басқыш ында ж олы ққан бірінші адамы сол поезбен келе жатқаи қары ндасын қарсы ала ш ыққан О б­ лонский болды. — Ә! А лды яры м! — деді О блонский әңгірлей сөй- леп.— Сен кімге келдің? — Ш ешеме келдім,— деп Вронский, О блонскийге жо- лыққан взге жұрт сықылдьі куле тіл қатып, қолын қысты да, баспалдаққа сонымен бірге ш ықты .— Сол кісі бүгін П етербургтен келетін еді. — С ағат екіге дейін күттім сені. Щ ербацкийлердікінен шыққан соң, қайда бардыц өзің? — Ү йге,— деді Вронский.— Ш ыны м ды айтсам, Щ ер- бацкийлердікінен кеше өзім сонша ж ақсы боп ш ы ққан соң, сшқайда да барғым келген жоқ. — Ү ш қы р атты қайдағы бір таңбасынан таныймын, ғашық болған жігітті көз қарасы нан таныймын,— деп Сте- 1 Канкан — французша эстрадалык, бэдік би. 68

пан А ркадьнч, бұрын А евинге айтқанын айтып, тақпақтай ж ө н е л ді. Вронский одан танар ж аймм ж оқ дсген бір элпетпен жымыя күлді де, әңгіме бетін қ а л т бұры п әкетті. — С ен өзің кімді қар сы алмак, едің ? — деді ол. — М ен бе? М ен бір әдемі әйелді қарсьі алғалы тур- мын,— деді О блон ский . — Солай де! — Н оппі зоіі ^иі т а і у репзе!1 Анна қарындасымды қарсы алмақпын. — Ә, әлгі К аренина ғой? — деді Вронский. — С ен ө з ің рас білуш і м е едін, оны ? — Б ілетін болуым керек. Ж о-ж оқ... Білм ейді екем, шы- ны нда,— деді Вронский жаңғалак,таны п, К аренинаны ата- ганда қы ям пы ры с, көң ілсіз бірдеңені еміс-еміс елестетіп. — Ә йгілі күйеуім А лексей А лександровичті білетін ш ьіғарсы н. Ж ер ж үзі біледі взін. — Білмегснде, атағы мен бітім і ж ағынан білем. А қ ы л - ды, ғалы м , б ір түрлі алап атты адам деп, со ж ағы н ан білем өзін... Б ір а қ өзің е аян, менің... п о і іп ш у Ііпе2 емес қой ол, — деді Вронский. — Рас, өте бір там аш а адам өзі; аздаған консерватор- лы ғы демесе, аяулы адам бір,— деді Степан А р кад ьн ч аң- лата сөйлеп,— аяулы адам. — О л ай болраны өэіне ж ақсы ғой оның,— деді Врон­ ский күлім сіреп .— Ә, осы нда екенсің ғой,— деді ш еш есінің есік алд ы н да тұрған, ұ зы н бойлы қ ар т малайы на қ арап ,— бері кір. Вронский осы соңғы кезде Степан А ркадьичтің жұрт біткенге ж алп ы ж ағы м ды лы ғы үстіне, өэ ойы нш а К итиге ж алғасы п ж атқ ан соң да, соған ө зі іш тартай ы н дегснін сезген болатын. — О лай болғанда, жексембі күні бір таңқаларлық қо- нақасы береміз ғой? — деді оған, күлімсіреп қолты қтай — С ө з жок, береміз. К,ол қ о й ғы зам ж ү ртқа. А й тп а қ - шы, сен өзін, кеше менің Л ев и н достыммен таны сы п па едің? — деп сүрады Степан А ркадьи ч. — Таны спағанда ше. Б ір а қ әлденеге ертерек кетіп кал- 1 Ол жайында жаман ойлаған кісінін, вэі масқараға ушырасыні 8 Шарқым жетер нарсе емес.

— А яулы ж ігіт бір,— деді О блонский,— Р ас емес пе? — Білмеймін,— деді Вронский,— осы М осквалы қ біт- ксіш іц бәрінде, әрине, сөйлесіп келе ж атқан кісімнен өзгелерінде бір,— деп қалж ы ц араласты ры п қойды ,— тік мінез б ар гой деймік. Б эрі б ір таны ты п жібергелі тұрган кісідей, әлденеге осқырып, ш аты иай келеді екен, түге... — Б ә р і б а р , р а с онын'...— д ед і С т е п ан А р к а д ь и ч м әз — Й ем ене, ж уы қтады м а? — деді Вронский к,ызмет- — П оезд ш ықты ,— деді қы зметш і. П оезд ж ақыкдағаны станциядағы әзірлік қыбырынан, артельш ілер жүгірісінен, ж аидарм дар мен қызметшілердін, көріке бастауы нан, қарсы алуш ы лар келісінен барған сайын айқы н керіиіп тур. А я з қы сқан бу арасында ж ол иініндегі рельсте.ч өтіп ж атқан шолак, тонды , ұй ы қ етікті жумы сш ы - лар көріне бастады. А рғы рельстердеи паровоз ысқы ры ғьі естіліп, ауы р бірдецелер ж ы л ж ы тқан ы ш алынды. — Ж оқ,— деді Степан А ркадьич, Л евинніц К и ти жө- ніндегі дітін Вронскийге айтқы сы келіп кетіп.— Жок,, Л е- виііді д у р ы с б аға ла м ад ы ң сен. Ө т е к ү й гел ек а дам ө з і, рас, дөкірлік ететіні де бар, бірақ соған орай өте б и язы бола- тьгн да кісі кейде. Соғұрлы м адал, ш ынш ы л, ж үрегі аяулы адам бір. Б ір а қ кеше ерекше себептері де бар еді,— деді Степан А ркадьич, күлкісіне мэн бере, көңілдесіне деген ке- шсгі ш ь'н тілектсстігін мүлде үм ыта, соны енді Вронскийге білдіре сейлеп.— Рас, аса бақы тты болу, болмауыныц да ссбептері б ар еді өзінің. Вроискіш тоқтай қальіп, тетелей сүрады: — Й емене? Кеше элде Ьеііе 8оеиг'-ы ңа ұсыныс ж асап — К эдік,— деді Степан А ркадьич.— Кеше взім сондай бір аужай бары н байқап едім. Рас, әрі ерте кетіп, әрі көцлі кірбең болса, солай-ақ болғаны оның... Ә лдеқаш аннан-ақ ғешык, бон ж үретін, к,атты аяйм ы и взін. — Солай деі.. Әйтсе де, таңдаулы жүбай табам деуге К итидің де ш арқы келіп тұр, меніцше,— деді Вронский, кеудесін кере, тағы да жүрс бастап.— Дегенмен, білмеймін сонм,— дегеиді қосы п қойды .— Я , ауы р ахуал ол өзі! Ж үрттьщ көбі Кларалармен танысқанды тәуір көретіні де содан болын жур. О л жөнде ж олы ң болмауы құр, ақш аң-

нын, а зд ы ғы и к өрсетсе, б ұ л ж е р д е т а р а з ы т а б а ғы н а адам - шылығың тарты лады келіп. А йтпақш ы , әне, поезд да кеп қалды. Ш ыны ида, әріректе паровоз айқайы ш ықты . Бірнеш е м ин уттан соң, п л атф о р м а қ а л т ы р а п к,оя б ер д і д е, п ы сы л д а й атқан буын аяэ бұқты ра үйіріп, орта дөқгелегінін, серіппесі баппен, баяу майыса созы лған паровоз келіп өтті, тұмсала- на, қы рау басқан машинисті құды я қарап барады ; тәндер' соқынан басқан сайын баяулап, платформаны одан әрі қал- тырата, ит қыңсы лаған жүк вагоны өте бастады; ақы ры , тоқтар алдында ы рғалыса түсіп, жолаушы вагондары ж е тті. П ы сы қай кондуктор, ж үріс үстінде-ак, ы сқы ры қ бере қарғы п түсті де, соның ізінше, тықырш ыған жолауш ы лар да бір-бірлеп ш ыға бастады : бойын тіп-тік ұстап, ш ытына караған гвардия оф ицері; масайрай кулімсіреп, сумка ус- таган ж ы лпос көпес, мешок арқалаған мүжық түсіп жатыр. В р о н с к и й , О б л о н с к и й қ а с ы н д а в аг о н д ар м ен с о д а н шык,- қан адам дарға қарап тұры п, шешесін таре үмыты п кетіпті. Әлгіде К и ти ж айында білгендері елегіздіріп, қуанды ры п жіберіпті. Көкірегі өз-өзінен ж азы лы п, көзі де ж айнап кет- кен. М ерейін үстем сезіп тұр. — В ронская граф иня осы бөлімшеде,— деді пы сы қай кондуктор, В ронскийдіц қасы на келе беріп. К о н д у к то р сөэі қ ал т сергітіп, шешесін де, соны мен кө- ріскелі түрғаны н д а есіне салы п жіберді оиың. Ш ешесін өзі іш тей сыйламайты н да, араласы п жүрген тобы ны ң ұғы- мы мен ө з тәрбиесі бойынш а, шешесіне мейлінш е көнімді, ізетш іл болудан өзге ж ол б ар деп білмесе де, соны неге сүймеймін дегенді ойламайты н, содан келіп, сырттай неғұр- лым көнімді, ізетш іл болған сайы н, іштей соғұрлы а з сый- лап, а з сүйетін боп кеткен оны. XVIII Вронский кондукторға ілесе вагонға барған соң, ш ығып келе ж атқ ан б ір әйелге ж ол бергелі бөлімше кіреберісіне кі- діре қалды . Қ ауы м адамы ны ң үйреншікті тәлімінше, эйел- ДІн, с ы р т б ітім ін е қ а р а п ж ібер ісім ен -ақ, ж о ғ а р ғы қ ау ы м адамы екенін таный кетті Вронский. Кеш ірім өтініп, вагон- ға кірейін деп түрды да, осыған тағы бір қарау керек-ау1 1Паравоздың отын, су тұратын артқы белімі. 11

деген сезімге келді,— қарайын дегенде, эйел асқан сұлу болғандықтан, келбетінде ш алынған сэулеті мен сыланған сыпайлығын көрейін дегендіктен қ арай ы н деген ж оқ, сол әнел қасы нан өтіп бара ж атқанда, әдемі бет пішінінде бір ерекше жайдары , н аз көрінгендіктен қарайы н деді. Врон­ ский қарағаида о да мойнын бурды . Қалын, кірпігінен қа- рауыта көрінген нурлы, көкшіл көзі Вронскийді ш ырамыт- қандай, жы лы уш ырап қадала қалды да, біреуді іздегендей, таянған топ ж аққа қалт бұрылып кетті. Вронский осы тит- тей қараған . қарасты ц өзінен-ақ іркулі бір ойнақылық барын ш алып қалды , ол өзі әйел жуэінде шалқый ойнап, ж ауды раған екі көздің арасы нда елбіреп, қы зы л ернін қымсынта иген болар-болмас жы мыңы нан білініп тур екен. Б ар бітімінде бір арты қ нәрсе асып төгіліп тұрған- дай, өзіне де ы ры қ бермей. біресе жалтылдаган козінен, біресе күлкісінен көрініп-көріпіп кетеді. Көзіндегі сәулесін қасақана сөндірсе де, ырк,ына көнбей, болар-болмас леп берген күлкісінде маздап түр. Вронский вагонға кеп кірді. Ш аш ы н ш оғырлай түйген, қаңсыған, қара көэ қарт анасы, баласына сығырая қарап, жұқа ерні ж ы м ы я күлімсіреді. Д иванн ан түрегеліп, қапш ы - ғын қасы ндағы күтуші әйеліне берген соң, қ аты ққы кіш- квнтай қолын баласына үсынды да, қолы на түқы рған ба- сын көтеріп, баласы ны ц бетінен сүйді. — Т елеграм маны алып па едің? Саумы сы ң? К,ұдай-э, — Ж айлы келдіціз бе?— деді баласы қасына отыра, есік сырты ндағы әйел даусы на қулағы н еріксіэ түріп. Ө зі ол дауыстың кіреберісте кеэдескен әйел даусы екенін бі- ліп отыр. — Дегенмен де, оныңызды қостамаймын,— деді әйел даусы. — Петербург көэқарасы ғой, сударыня. — П етербург көэқарасы емес, әйел көзқарасы әінейін,— деді ол. — Рұк,сат етсеңіз, қолы цы зды сүйейін, коне. — Қош болықыз, Иван Петрович. Әрі әлгі баурым осында болса, байқай жүріп, көрсеңіз маган жібере салы - ңьіз, деп әиел есік аузы ида түры п айтты да, бөлімшеге қаита кірді. . — Йемене, баурьщызды таптыңыэ ба?— деді Вронская әиелге бүрылып. Вронский оньіқ Каренина екенін енді келіп білді. 72

— Б ауры ңы з осында ж үр,— деді ол, түрегеліп.— Ғафу етіңіэ, таиы м ай қ ал ы п п ы н с ізд і, тан ы сты ғы м ы з д а тым қысқа болып еді,— деді Вронский иіліп,— білмейтін де шы- ғарсыз мені. — Ж о-ж оқ,— деді әйел,— таны гак да болар едім сізді, ©йткені ш еш еціз екеум із б ү к іл ж о л бойы тек с ізд і ға н а ән,- гіме еткен с ы қ ы л д ы едік,— д ед і эйел, с ы р тқ а ш ы ғу ға ы н- тыққан ойнақылығьша ақы ры кеп, күлкісі арқылы көріну- ге жол беріп.— Дегенмен, бауры м жок, болды ғой деймін. — Ш ақы рсацш ы , А леш а,— деді қарт графиня. Вронский платформаға шығып: — О блонскийі Бармы сы ц! — деп дабыс берді. Бірак, К а р ен и н а баурыН к ө р ген сон,, күтіп оты р м ай , ел- пілдегеи жеціл жүрісімен вагоннан шыға жөнелді. Содан, бауры қасьіна келісімен-ақ, өктем, сылаң қыймылына Врон- скнйді қайран қалдьіра, баурының мойнынан сол қолымен шарт қуш ақтап, өзіне қарай тез тарты п, қатты сүйіп алды. В ронский к ө з алмай қ а р а п т ұ р ы п , неге екеш'н ө зі д е біл- мей, куліп ж іберді. А л ай д а, а н асы к ү тіп оты р ған ы есін е тү- сіп, вагон ға қ ай та кірді. — Суйкімді-ақ қой, рас емес пе? — деді графиня, К а­ ренина ж ай ы н айтып.— Күйеуі ө зін қасыма оты рғызғаиы - на қатты қуанды м. Б үкіл ж ол бойы сөйлесіп келдік екеу- кіз. Сен болсаң... уоиз И ег Іе рагҒаіі ашоиг. Т ап і шіеих, ш оп сһег. 4 а п і ш іеи х 1— деседі ж ү р т . — Неменеге мегзегеніңізді білмей отырмын, гпаш ап,— деді баласы сұлы қ тіл қаты п.— К әне жүрейік, гпаш ап. Каренина графинямен қош тасқалы вагонға қайта кірді. — М інеки, графиня, сіз балаңы зға, мен баурыма табыс- тым. А йтар иәрсемді де түгел сарқы п едім; айтар ештеңе Де болмағандай еді енді. — Ж о-ж оқ,— деді графиня, қолы нан ұстай беріп,— сізбен ж үріп, ж а һ ан д ы а й н а л са м д а, ж абьік,паған б о л а р едім. Сөйлессен, де, үндеспесең д е ж а р ас ы п т ұ р атьш ж а н ы игі әйелдіц б ір і екен сіз с із . Б а л а ң ы з д ы ң ж а й ьш ойлам ай-ак, Қойыңыз; өмірі қасы нан ш ы қпауды ң ж айы келмес. Каренина тапжылмай, өзін өзі ете тік ұстап, көзі кү- лімсіреп түр. — А нна А ркадьевнаиы ң сегіэ ж асар ұлы бар көріне- Л1-— деді граф и н я, б ал асы н а тү сін д ір іп ,— өм ірі өзінін, қ а - 1 Балғыи иазаббатыц элі қалыапты сеніц. Сонын абзал, аяулым. 73

сынан ш ықпаған екен, соны қалды рғаны на қы йналып келеді ылғый. — Рас, граф иня ексуміэ, ол кісі ө з баласын, мен өз баламды айтып, ылғый әңгімелесіп келдік,— деді де Ка- ренинаның Вронскийге деген н аз кулкісі жузін тағы да жайнатып қ о я берді. — Ө зің ізд і өте ж алы қты рған да болар ол,— деді Вронский өзіне А нна атқан осы сәкекүлдік добын тусірмей, дереу қағы п экетіп. Бірак, А н н а әцгімені ол сары нда са- бақтай бергісі келмеді білем, қ ар т графиняға қарай бу- рылды. — К өп-көп рақмет сізге. Кеш егі күннің қалай өткенін де білм ей қ ал д ы м . К,ош б о л ы ң ы з , граф иня. — Қ о ш , достым,— деді граф иня.— Кәнеки, әдемі бе- тіңіздеи сүйіп қалайьін. Т урасы н айтсам, өзім әшейін, қарт- тырыма басып, ж ақсы көріп ксттім сізді. Бұл сөздер қанш ама қаны қ сөздер болганымен, Каре­ нина шын иланып, қуанып та қалғандай болды. Кызарып кетіп, граф иня ерніне бетін сәл еңкейе тұрып тосты да, бойын қайта ж азы п, ерні мен көзінін, арасында толқыған сол күлкісіне сала, қолын Вронскийге ұсынды. Ү сынған әдемі қолды қыса бере, өз қолын да соныц қатулана қатты сілке қы сқаны на, ерекше бірдеңеге қуанғандай, Вронский де қуаны п кетті. Е дэуір етті-ж енді толык, денесін со- рұрлым жеңіл алган жедел жүріспен шыға жөнелді Анна. — А с а суйкім ді кісі,— деді кем пір. Баласы да соны ойлап тұрған. Әйелді өзі сымбатты кескіні таса болғанша көзімен ш ығарып салды да, ж узіндегі жымыңы да жым басылды. А нна ағасына барған соң, қо- лын қолына қоя, сірә, Вронскийге ешбір қатнасы ж о қ әл- дене жайында жыпылдап бірдеңе айта бастағанын көрді де, соған өзі жәбірлсніп те қалғандай болды. — Ж ә, ш аш ап , әбден сау-сәлеметсіз бе? — деді ше- шесінен қай р а сүрап. — Ж ақсы бәрі де, өте жақсы . Аіехапсіге тіпті сүйкімді екен. М агіе де өте ж ақсы боп кетіпті. Т ы м қьізғылык.ты Содан ол, Петербургке әдейілеп барғанда кеңлін көбірек бөлген немересінің шоқыну тойы мен үлкен ұлына патшаныц ерекше марқабат етіп отьірған ж айы н тағы да айта бастады. —- Л а в р ен т и й де келді, вне,— деді В р онский, терезеден қ ар а и салы п ,— м ақ ү л дессц із, ж ү р е й ік енді.

Графиня мен бірге келген қ ар т малайы түгел әзір бол­ таный айтқалы вагоиға кірген соң, граф иня д а ж үрейін деп түрегелді. — Ж үрейік, ж үрт сиреді енді,— деді Вронский. Қапшык, пен итті қ ы з алды да, өзге меш октарды ма­ лайы мен артельш і алды . В ронский шешесін қ о л ты қта д ы ; бірақ бұлар вагоннап ш ы ғы п қалған кезде, өқдері қ аш қан бірнеше адам к,астары нан дап елім де ж үгіре-ж үгіре өтісті. Түрі өзгеш е ф ураж ка киген стан ц ия начальнигі де жүгіріп өтті. С ірә бір ерекше уак,ыйға болған тәрізді. Ж үрт поездан шегіне ж осы п келеді. — Н е ? .. Н ем ено?.. К,айда екен?.. А сты н а түсіпті!.. Ж анш ы п кетіпті!..— деген сө зд ер естіледі өтіп ж атқан дар арасынан. С т е п а н А р к а д ь и ч т е қ а р ы н д а с ы н к»олтык,тап, ө ң д ер і қаш қан күйі қайта оралып, халықтан ығыстай, вагон аузы- на кеп тоқтадьі. Ә йелдер вагонға кірді де, Вронский мен Облонский екеуі қ аза ж ай ы н білгелі ж ұ р т соцы нан қоса кетті. М асты қтан ба, әлде к,атты а язд ан қоры ны п ты м шым- қаны п алған ды қтан ба, ш егініп келе жатк,ан поезды күзет- ші естімей, асты на түсіп, ж анш ы п кетіпті. В ронский мен О блонский кслгенш е, эйелдер ол хабар- дың жай-ж апсары на қарт м алайдан қанып та қойды. М ы лж алап ксткен өлікті О блонский мен Вронский екеуі де көріп ті. О блон ский қ ам ы ғы п та қалған тэр ізд і. К,аба- гын ш ы ты ны п, ж ы лауға да так,ап тұрған сы қы лды . — О йпы р-ай, не деген сұмдық! Ойпыр-ай, Анна-ай, сен көрер ме едің десеңші! О й пы р-ай , не деген сұмдь»қ! — дей берді ол. Вронский үндеген жоқ, әдемі ж үзі түйіле тұрғанмен, обден сабырлы екен бірақ. — О й п ы р -а й , гр а ф и н я -а й , с із к ө р е р м е е д іқ із десең,- ші,— деді С тепан А р кад ьи ч.— Ә йелі де сонда екен... К өруге қорқасын, өзін... Ө лікті бассалды барып. Ш иеттей ж анды асы рап оты рған ж алғы з в зі еді деседі. Сұм ды ғы сол ғой! — Әйелге бірдеце қарайласуға болмас па е к е н ? — деді Каренина күйзеле күңкілдеп. Вронский соған ж алт қарады да, лып ш ыға ж өнелді. — К а зір келсм, Ш ат а п ,— деп қосып қойды , есікке бұ- рыла беріп. Вронский бірнеш е м инуттан соң қай та оралған да, С те­ пан А ркадьич ж аңа энш і әйел жайында граф инямен сөй-

лесіп оты р екен де, графиня баласы н күте, есік ж акқа тықырш ый қарап оты р екен. — Ж үрейік енді,— деді Вронский есіктен кіре беріп. Б әрі бірге ш ықты . А лды ңғы ж а қ та Вронский мен ше- шесі екеуі ж үрді де, соцьшан К аренина мен бауры екеуі жүрді. Ш ыға берісте Вронский соқы нан станция началь­ н ик қуып жетті. — Ж әрдемш іме екі ж ү з сом берген екеисіз, соны кімге арнағаны ңызды білдіре кетсеңіз деп едім? — Ж есір әйелге ғой,— деді Вронский, иыгын бір булк еткізіп.— Н есін сүрайтынын білмеймін соны. — С із беріп пе едіқіз? — деп артта келе жатқан О б ­ лонский әңгірлей сұрады да, қары ндасыны ң қолы н қы м- тьіп қойып: — Ө те жарасымды, өте! — дегенді қосып жі- берді.— А яу лы жігіт өзі, рас қой ? Қ ош болыңы з, граф иня. Соны айтқаи соң, қарьшдасы екеуі қы зға қарайлап, тұрып қалды. Бүлар шыққан кеэде Вронский күймесі жүріп те ке- тіпті. Ш ыкдан ж ұрт әлі де әлгі уақыйғаны айтысып — Сүмдьіқ өлім деген осы ғой! — деді бір мырза қас- тарынан өтіп бара жатып.— Е к і бөліп кетіпті, дейді. — М енің ойымша, қайта, ец жеңіл, ең тез өлім гой деймін, бұл,— деді екінші біреуі. — Ш ара қолдаибайты ндары несі екен десеңші,— деді үшінші біреуі. Каренина күймеге отырған соң, Степан А ркадьич қа- рындасының ериі дірілдеп, көз жасына әрең ие боп отыр- ғанын көріп, таң қалды. — Н е болды, А нна? — деді ол, бірнеше ж ү з сажин жүрген соң. — Ж аман ж ора гой,— деді ол. — Ж оқты айтпашы,— деді Степан А ркадьич.— Ен, абэалы өзің келдің, айтеуір. С аған өзім қандай сеніп ж үр- генімді білмейсің ғой, ш іркһі. — В рон оки й ді көптен білесін, бе с ен ? — деп с ү р ад ы Анна. — 5 ' ^ “ тиге үйлене ме деген де үмітіміз бар өзі. _•— Солай^ ма?^— д ед і А н н а а қ ы р ы н .— К ән е, енд і ө з жаныцды сөйлесейік,— дегенді қосы п қойды , бөгет болған бір арты қ нәрсені айьіқтырайын деген кісідей, басын сілкіп қойып.— Ө з ш аруаңды сейлесейік, кәне. Х аты ң ды алған соң-ақ, жеткенім осы.

— Рас, барльіқ үміт сенде қалы п оты р,— деді С тепан Аркадьич. — Кэне, айта бер мағаи, бәрін. Степан А ркадьич те ағы та б астады . Үйінің қасы на келген соң, О бл о н ск ий қары н дасьін тү- сіріп, қолы н к үрсіке қ ы с т ы д а , м екем есін е қ а р а й т а р т т ы . X IX Аниа бөлмеге кеп кірген кезд е, Д олли кіш кеке қонак, үйінде, қ а з ір әкссіне т а р т а б а с т а ғ а н , б о л п ы й ған , ш а м б ы л шаш б ал асы н а ф р аи ц у эш а с а б а ғ ы н о қ ы т ьіп т ы ң д а п о т ы р - ған. Б ал а сы күртесінін, з о р ғ а іл іи іп т ұ р ғ а н т ү й м е сін ж ұ л ы п алғалы бүрай түсіп, оқып оты р. Ш еш есі бала қолы н дамы л- дамыл қақса да, борты йғаи қ о л ы түймеге қ ай та-қайта жармаса береді. Ш еш есі түймені үзіп алып, қалтасы на да сап қойды. — К,олыңды ж ы бы рлатпа, Г риш а,— деді де, көптен істеп ж үрген көрпесіне қай та кір істі, оны ң ө зін қо л ы на қашаи да бір ауы р м инуттарда алаты н, қазірде де долдана тоқып, баулы қтары н саусағы на ш алы п, санай түсіп оты р. Кеше өзі күйеуіне қары ндасыны н, келген-келмегенінде жұ- мысым жок, дегенді айт деп ж іберсе де, соны ң келуіне бә- рін сайлап, дегбірі қаш а күтіп оты рған. Д оллиді қасіреті тьійты қтаты п, есі-дерті ы лғый сол боп кеткен. А л а й д а , А н н а қайы н сің лісі П етербургтегі б ір м энді адамның әйелі боп, П етербургтің ^гапсіе багпе атанғаны н ұмытпайтын. О сы ж ағдайды ц арқасы нда, Д олли д а күй- еуіне а й т қ а н д а р ы н о р ы н д а у д а н қ а й т ы п , я ғ н и қай ы н сін ,- лісі келетінін үм ытпасқа ш ы ққан. «А йтты -ай тп ады , А іш а- ның түк те жазы ғы ж оқ,— деп ойлаған Д о лли .— О жайыида өцкей ж ақсы лы қтан өзге білер ештсңем де жок, менін,, ө зім е дегенде де ы л ғы й м ей р ім , ж а р а с т ы ғы н ған а көретінмін». Рас, П етербургтегі К арениндердікінен ала білген әсеріне келгенде, сол үй дің өзі үнаған ж о қ болаты н; семьялык, түрмьісынын, бар б ітім ін де бір ж ал ған нәрсе жатқан^ «Бірақ қабылдамас мәнісім не соны? Ө зім ді тек жұбатайын демесе, болғаны әйтеуірі — деп ойлаған Д о л ­ ли.— Х ристианны ң, күллі ж ү б ату ы н да, ж ы рғатуы н да, кешірімін де — м ың мәртебе түгел а қтар а ойлағам ы н, бірі де керекке ж а р ам ай д ы онын,». Д олли бүл күндердің бәрінде де балалары мен ғана

отыратын. Ө з қайғьісын айтқы сы келмеген соң, өзегіндегі ол қайғьш ен жүріп, өэгені айтуға да жайы болмаған. А й- тарын, әйтеуір, А ныаға айтаты ны н білген соц, соған айтам ғой деген ой, бір жағынан қуанды рып жүрсе, сағым сынған жайымды сонын, қары ндасына айты п, сол қары ндасыны ң жүбатып, ж ы рғататы н дайьш сөзін естімек болдым-ау де­ ген ой, бір ж ағынан күйіндіріп те жүретін өзін. Сағатына қарай түсіп, А ннаны ң келуін минут сайын күтіп оты рғанмен, қонақтын, дәл келген кезін, әмісе бола- тын бір әдетпен, қақас жіберіп алыпты, өйткені қоңырау ш ылдырын естімсй қалы пты өзі. Е сік алды на таянған көйлек сы бды ры мен а яқ ты қы- лын естіп, ж алт қарағанда, ж апа шеккен жүзінен қуаныш көрінбей, таңырқагаидык, көріне кетті. Түрегеле-ақ, қайын- сіцлісін құш ақтай алды. — Қалай, келіп те қалды ң б а ? — деді Аннаны сүйіп — Квргеніме қуанып кеттім ғой, Долли! — М ен де қуаныш тымыи,— деді Д олли, болымсыз кү- лімсіреген күйі, А ннаны ң білетін-білмейтінін бет әлпетінен аңғарғы сы ксліп. «Біледі екен»,— деді ойланып, А нна жү- зіндегі а я у ш ы л ы қ т ы а ц ға р ға н сон,.— Ж үре ғой, бвлм еңе алып барайын,— деді сы рласу сәтін шамасы жеткенше, кейіндсте тұрғы сы келіп. — М ы нау Гриш а м а? Т әң рім -ау, қалай өсіп кеткен өзі! — деп А н н а Гриш аны сүйген соц, Доллидан көз ал- май, тоқтай берді де, қы зары п кетті.— Ж оқ, рүқсат етсең, сшқайда бармай-ак, қоялық. А н на орамалын, қалпағы н шсшіп жатып, түгел бұйра- лаиған қ ар а ш аш ыны ц талы на қалпағы ілініп қалған соң, басын шайқап жүріп, шашын әрец жазды. -— К ө ң л іқ хош , д ен іқ с ау ж а й н а п т ұ р екенсіц ө зіц ! — деді Д олли, қызғанып кеткендей. — Мен бе?.. Рас,— деді А нна.— Тэңрім-ау, Т ан я ғой! Ссрсж амнын, құ р д ас ы ғой менін,,— дегенді қ осы п қ о й ды , жүгіре кірген қы зға бұрыла қарап. К,ызды қолы на көтере сүйді.— Ә сем қ ы з екен өзі! Б ал а л ар д ы түгел көрсетш і! Та^ня б ал а л ар д ы түгел атап , а тт а р ы түгіл т іп ті ж ы л д а ­ ры, аилары, мінез, сырқаттары на дейін тегіс айтып берді, онысын Д олли да қолпаштамай қоя алған жоқ. — Ж арайды ендеше соларға барайык,,— деді Д о лл и .— Тек Вася ұйқтап жатыр еді қазір. Екеуі балаларды көріп ш ыққаи соң, кофе ішерде қонақ

уйге оцаша кеп оты рды . А н н а п о д н о с т ы ұ с та й б ерд і де, сырып ҚОЙДЫ. — Долли деймін, өзі де айтты м аған,— деді ол. Долли А ннаға крцмрая қарады . Енді бір ж анаш ы- ғансыған-көлгір сөзд і де к ө й іт ер д еп о й л ад ы ; А н н а б ір а қ ондай ештеңе де айтгіады. — Долли, сәулемі — деді ол.— М ен сағаи сол болып сөилеп, ж үбатайы н деп о т ы р ғ ам ж о ц сені, ж а р ам ай д ы ол. Бірақ өзіцді а яй м м н әш ейін, қ а б ы р ғ а м қ ай ы са д ы , ж а н ы м ! Қальің кірпік көмген нұрлы көзінеи қапелімде ж асы да мөлдірсп қ оя б ерді. Ж ең гесін е ө з і ж а қ ы н д а й отьғры п, Д о л - лидыц қолын кіш кене қ ай р а тты қолы на қы са ұстады . Долли қы йы стам ағанм ен, ж ү з ін д е г і с ұ л ы қ әлп етін ө зге р т- — Ж ұбатар жөн қалған ж о қ мені. Болары болған соң, бэрі де бітіп, ш ы ц ы н а ж етк ен тү гел ! — дед і ол. Осьшы айтқан соң-ақ, Д о лл и д ы ц ж ү зі қ ал т ж ұм сары п сала берді. А н н а Д о л л и д ы ц қ ат ы п -се и ге н а р ь іқ қ о л ы н кө- ісріп сүйді де: — Жә, Д олли, не істеу керек? Н е лаж ету керек? Мундай ж ағдай да қ ал а й етк ен е п б о л ад ы ? М ін е, со н ы ой- лану керек,— деді. — Бітері біткен, ештеңе де ж о қ енді,— деді Д о л л и .— Ең жаманы бар ғой, соныц өзін тастай алмайтыным болып отыр; балалар бар, байлаулы кісім ін. Б ір а қ бірге тұруьін тура алм айм ы н оны мен, о н ы к ө р у д еген — а за п м аған бір. _— Көгершінім, Д олли, айтуы н айтқан маған ол, бірак, озщнен естісем деп оты рмы н, түгел ай т маған. Долли А ннаға қуыстана қарады . Анна жүзінен көлгірлігі ж оқ көцілдестік пеи сүйіспен- шілік есіп т ұ р екеи. — М ақұл,— деді Д олли қапелімде.— Басы нан айтайын бірақ. К үйеуге қ ал а й ш ы қ қ а н ы м д ы ө з ің де б ілссің . М а ш а п тэрбиесімен п ак өскенім б ы л а й т ұ р с ы н , тіп ті а қ ы м а қ та болатынмын. Е ш тең ен і т ә р ік етк ен емеспін. К у й еу л ер і әй- елдеріне бұры нғы өм ірлеріи а й т а д ы дегенді де білем ін, бі- РаҚ С тива...— дей бсріп, т ү з е й сөйледі,— бірак, С теп ан Аркадьич ештеңе де айтқан емес маған. Сенбессіц де сен; бірақ өз б асы м күні б ү гін ге д ей ін со н ы ц б іл етін әйелі жалғыз өзім ғана деп ойлайты нмы н. С егіз ж ы л ж үргем СОл оймен. Т іп т і б ар ғой, суык, ж ү р іс і б ар д еп сезік тен у былай тұрсын, соны ц тіпті қы йсы ны ж о қ нәрсе деп біле- тінмін, сөйтіп, осы идай үғы мм ен ж ү р ген д е, б ар с ұ м д ы қ, б ар

ж ексүры п ды қты б ір -ақ білу деген не қ о р л ы қ десецші өзің... С оны мды ұ қ сен. Б ақы ты ң а әбден сеніп жүріп, қа- пелімде...— деп Д олли, ецірей ж аздап барып жалғады сөзін,— хат алу... хат болғанда сонын, қолымда тәрбиеші боп журген ашнасына ж азған хаты. Ж о-жоқ, жойдасыэ сұмдьіқ бұл! — Д о лл и о р ам ал ы н апы л-ғұп ы л а лы я , бетін де қ а л қ а л а й б ерді.— К о р е е қ ь іза р л ы қ дегенді де білем мен,— деді, сәл кідіріп,— мені б ір ақ әбден ойланып, ама- лыи асырып алдау деген... кіммен десеңші? Соған қабат- тап меніц күйеуім болу деген... сұмды қ қой бірі Түсінуге ақылын, жетпес әлі... — Ж о-ж оқ, түсініп отмрмын! Түсініп отырмын, Д ол­ ли сәулем, түсініп отырмын,— деді А н на Д оллиды ң қолын қыса тусіп. — Х ал-ж айы м ның қандай сұмды қ екеніи түсініп жүр ғой деасің бе, сол? — деді Д олли.— Т ү к те түсінбейді. К өң л і хош , б ақ ы ты басында онын,. — О й, қойшы! — деді А нна көлденеңдей кетіп.— А дам есіркегендей, екінішпеп-ақ еқсесі түсіп кетіпті... — Ө кіну қолынан келе қояр ма екен соныц? — деді Д олли, сөзді бөле, қайынсіңлісінің бетіне зейін сала қарап. — Р ас айтам, білемін оны. К араганда, жаным ашып кетті езіне. Екеуміз де білеміз жайыи. Мейрімділігінс қо- са пацдьіғы да бар, бірақ, қазір сонш а жасып қалған. Ө зімді тербеген басты нәрсе...— (А н н а осы арада Д олли- ды тербейтін басты нәрссні де таба қ о й д ы .)— екі нэрсе- ден қы йналады екеи өзі: бір ж ағынан, балалардан үялса, екінші жағынан өзіцді суйе тұрып... рас айтам, дүниеде езіңнеы артьіқ көрері ж оқ бола тұрып,— дей бере, Д о л- лндың қарсыласайын деген сөзік бөліп жіберді,— ж аныцды ауыртып, қ о р еткеніне қы йналады екен. «Ж с-жоқ, ксш ір- мейді ол» дейді қымс етсе өзі. Д олл и к,айьшсіқлісінің сөзін ты ң д а ған күйі, қ ы йы стай ойлаиа қарап отыр. — Рас, оның жайынын, да сұмдык, ж ай екенін білемін; бар бақы тсы зды қ өзінен боп отырғаньгн сезетін болса,— деді Д олли,— жазықсыздан ж азы қты ның жайы жаман соғады. Б ірақ сонау әйелден соң, қалай кешіріп, қал ан ж а­ ры болмақпын тағы да? Соған дегеи бұрынғы махаббатым- ды жақсы көргендігімнен де, сонымен тұру деген озіме азап болғалы оты р енді... О сы арада еңіреп жіберіп, сөзі бөлініп те кетті.

Б ірақ өзі жум сарған сайы н, құса еткен нәрсесін, қас қылғандай қайта айта бастайтын. — Ж ас қой, әдемі ғой ол,— деді сөзіп сабақтап,— ме- нің балғы н ш ағы мды , бар көркім ді алған кім еді, А нна, білесіц ғой өзің? С окы мен соның балалары алған. М ен соның қы зметін істеп, б ары м ны ң бәрін сол қы зм етке бер- іемін, демек, оған енді ж асаңы рақ, залымырак, ж ан жағым- ды болыпты. Ш ыны н айтқанда, екеуі мені өзара сөз қы - лыіі, немесе, тіпті, қ о р қ ы лған да, ауы зға да алм ай қойған ш ығар-ау,— түсініп оты р м ы сы н ?— деп, көзінде өшпсн- ділік оты тағы да лаулап қ о я берді.— Сөйтіп оты рмп та сөйлемекші ғой м аған... С онда мен сене қоймак, па екем о ғ ан ? Е ш у а қ ы т т а да сен б ей м ін . К,ой, еңбегім м ен а за б ы м - ііыц ж ұбапы ш , сы йлы ғы түп-түгел біткен ж ері осы... Сенерсің бе, қайдам? Ж аца осында Гриш аны ң сабағын оқы ттым: бұрын сол қуаныш ым болса, қазір азабы м боп кетіпті. Ыеге бола талпы ны п, неге бола еңбек етпекпін? Б алалар неме керек? Сұмдык, ж ері сол: қапелімде жан-дү- ниом астан-кестеи боп кетті де, соған деген махаббат пен наз орнын жалғыз ғана аш у-ыза, я, сол үялап алды . Ө зін ©лтірер едім де... — Ж аиы м, Д олли, түсініп отырмын, өэіңді қыйнамг бірак,. Сен өзін, сонш а зәб ір көріп, жаның, күйгендіктен де көп нэрсеиі басқаша (айы птап отырсын. Д о л л и б ас ы л ға н сон,, екеу і б ір ер м и н у т т ы м -т ы р ы с отырып қалды. — Н е істейін, А нна, ойла д а жәрдем ет. Т угел ақтара ойланып, түк таба алмай қойдым. А нна да ештеңе ойлап таба алмағанмен, жеңгесінің әр сөзіне, ж ү зін ің әр қүбы лы сы на ж үрегі қоса емірене берді. — Бір-ак, нәрсе айтам мен,— деді А нна сөз бастап,— мен соны ң қары ндасым ы н да, мінезін де білемін, бұл қы- лы ғы ны ц бәрін, қүлай берілген сол көрсеқы зарлы ғы н түтел үм ыту керек те (деп қолы н маңдай үстін ала үйіріп қ о й д ы ) , р а й ы н ан әбден қ а й т а р у кер ек . С о л іс теген қ ы л ы ғ ы - на қ а л а й б а р д ы м деп қ а з ір ©эі сенбей де, тү сін бей д е ж ү р . — Ж ок,, түсінеді ол, түсінген де оны! — деді Д о лл и көлденеңдеп.— М ен б ірақ... мені ұммтып оты рсы н сен... маған ж еңіл ғой дейсіц бе? — С абы р ет. М аған ол айтқан кезде, ш ынымды айт- сам, сенің ж ай-күйіңнің 'м ұндай сұмдык, екенін түсіне қой- маған кезім болатын. Ө зі мен тек ш ырқы бұэы лған семья- сын ғана көргемін. С оны аясам да, өэіцмен сөйлесе келе, —/6 81

әйел болған соң, өзім де өзге нәрсе көріп отырмын, қасіре- тіңді көргенде, қалай аяғаны мды да айтып жеткізе алар емеспін өзің еі Б ір а қ , ж ан ы м , Д о л л и , қ асір етің ді ж ете түсін- генмен де, бір нәрсені білмей оты рмы н: білмегенде... көң- ліңде соған деген элі қанш алы қты махаббатын, бары н білмеи оты рмы и; кеш іруге қ ары м ы ң ж етер махаббатын, б ар ма,. ж оқ па,— ол жағын ө зің білесің; егер сол бар болса, ке- шіргейсің демекпін! — Ж оқ,— деді Д олли сөз бастап, А нна бірақ қолын тағы да сүйіп, сөзін бөліп жіберді. — Қ а у ы м д ы сенен гөрі к ө б ір ек білем мен,— д ед і А н ­ на.— М е н ө зім сол С т и в а с ы я қ т ы а да м д а р ды д а, с о л а р д ы ң осыған қалай қарайты ндары н да қ аи ы қ білемін. Сен болсан,, сол екеуі сөз қы лды мені дейсін. С ө з қы лған ж оқ. О ндай адамдар опасы зды қ істегендерімен де, ош ағыньің басы мен әйелі дегендер — қасиетті көрінсді өздеріне. С ол айелдер өэ бастарына біртүрлі шекі көрініп, семьяға да қы рсы қта- рын тигізбейді. О лар өзі семья мен сол әйелдер арасы на ж ұғыстырмас бір шек те қоя ж үреді. Ө зім оны білмесем де, солайы солай оның. — Әлбетте, бірақ сүйді ғой соны... — С абыр ет. Д олли, жаным, С тиваны мен өзіңе ғаш ық боп жүргенде де көргемін. М аған келсе сені айтып, ж ы лап жүрген кездері де есімде меніц, сен өзіне қандай ж ы р, қан- дай ш ыц едін, десецщ і, өзімен б ір ге к ө б ір ек ж асасқ ан сай ы н, өзіц де оған солғүрлы биіктей бергеніцді білемін. С ө з айт- са болды: «Д олли деген ғаж айып әйел ғой» — деп қоса айтқанда, сы қақ етіп күлетін кездерім із де болған. Сен оған әман да бір шалқыған сыр болатынсын, сол күйіңде қалғаның қалған, ал анау көрсеқызарлығы болса, шын көңлі емес ол оныц... — Б ірақ сол, көрсеқызарлығы қайталаса қайттік? — М ен білсем, қайталамайды ол... — Ө зің болсаң кешірер ме едің, ал? — Білмеймін, салмақтар жайым ж оқ... Ж оқ-ә, жайым бар,— деді А н н а ойланып алы п; содан, хал-ахуалды ойы- мен қармап, ішкі таразысы на тар та келіп: — Ж оқ, ж айым б ар, ж айы м . К е ш ір ер едім, я. Б ұ р ы н ғы күйімдей б о л м асам да, кешірер едім, я, кешіргенде де тіпті, содан түк сезіп, түк білмеген кісіше кешірер едім,— дегенді қоса айтты . — Әрине,— деп Д олли да, сан дүркін толғанған ойы н айтқандай, сөзді лып бөліп жіберді,— әйтпесе кеш іргендік те болмас еді ол. Кешірген соқ, бірж ола, мүлде кешірген

жақсы. Кәне, жүрейік, бөлмеңе апарайы н сені,— деп Д олл и түрегелді де, жол-жөнекей А ннаны құш ақтай қы сты .— Сәулем, келгеніқе қандай қуаны ш ты м ы н десеңш і сенің. Әлдеқанда сергіп, жеңілденіп қалды м. XX А нна сол күні, күні бойы үйде, Облонскийлердікінде боп, еш кімді де қабы лдаған ж о қ , өйткені таныстарының, кейбіреулері А ннанын, келгенін біліп сол күні-ақ келе бас- таган еді. А н н а ертеңгі у ақы ты н ы қ бәрін Д олли мен бала- лар қасьш да өткізді. Бауры на тек түскі тамақты қалайда үйде іш етін бол деп хат ж азы п жіберді. «Т әңір ж арьілқа- ғьір, келе гөр»,— деп ж азды . О блонский түскі там ақты үйге кеп іш ті; әцгіме де жалпы сары нда боп, әйелі де бүдан бұрынғы әдетін қойып, «сен» деп сөйлесті онымен. К үйеуі мен әйелі арасы ндағы дүрдараэдык, айыға қоймағанмен, айрылысу жайында сөз болмаған соң, Степан А р к ад ьи ч те түсінісер, татуласар орайы м ы з б ар екен деген ойға келді. Т ү ск і там ақты ішіп бола К и т и де келіп ж етті. А н нан ы өзі білуін білгенмен, ты м а з білетіндіктен, қ азір әпкесіне келерде, ж үрт біткен соііш а м ақтап жүрген П етербург қауы м ы ны ң сол әйелі өзімді қалай қабы лдар екен деп қо р қы ң қы р ап та келген болаты н. Бірак, А н на А ркадьевна- ға үнап та қалы пты өэі,— оны қ азір келіп көрді. А нна өзінің көркі мен ж асты ғы н тацсы қ көргендей болған соқ, К ити де кеңлін демдеп алмай жатып, соиыц ыңғайына төңкерілу үстіне, ерге ш ыққан егде әйелдерді сүйе кететін талдырмаш қыздардын, қылығына басып, соны сүйе қал- ғанын да сезе кетті. А н на өзі, К и ти ге таң көрініп, тарты п әкеткен — кө з тастасы ндағы кейде мұқльі, ж еңілтек элпеті болмаса, қауы м эйеліне, яки сегіз ж асар баласы б ар анаға үқсаудан гөрі, қайта, ж үріс-тұры сы ны ң икемділігі, жасан,- дығы ж ағынан, бірде күлкісінен, бірде көз қарасы нан қы - лан, беріп, ж үзінен кетпейтін ойнақы лы ғы ж ағы нан, көбі- несе ж ы йы рма ж асар қы зға ұқсаңқырайды екен. А нпаны ң асқан қарапайы м, ж асы рар түгі жоғы н К ити де сезіп отыр, бірақ өзінде бір, К ити қары м ы ш алмайтын, ақы нды қ, ш ы- тырман ірі тілектердің өзгеше, ж оғары дүниесі ж аты р екен. Т үскі ас іш іліп боп, Д олли ө з бөлмесіне ш ы ққан соң, А нна лы п түрегеліп, ш ылы м тарты п оты рған ағасы ны қ қасына келді.

•— С т и в а,— деді оған, м асай р ай ы м д аған күиі, көзімей есікті нусқай, ш оқындырып.— Б ар , тәңрі ж ар болсын. О блонский А нна сөзін түсініп, ш ылымын тастады да, есікке бары п, жок, болды. Степан А ркадьич кеткен соң, А нна әлгіде өзі балалар арасында оты рған диванға қай та оралды . Б алалар ө зі осы әпкесін әлде шешелері ж аксы көретінін аңлаған соң ба, әлд е өзде рі б ір ерекше әсем дігін сезге н сон, ба, әйтеуір ба- л ад а б о л а б еретін б ір әдетш е, ж а ц а әпкесіне алд ы м ен екі үлкені, оған ілесе кіш ілері де түскі там аққа дейін-ақ жұ- ғы сы п а л ы п , қасы нан ш ы қ п ай қ о й ға н болаты н. С о д а н ке- ліп аралары нан: әпкесінің қасьіна жақыны рақ оты ру, бір жеріне тиіп кету. кішкентай қолы н ұстап, сүйіп алу, ж үзі- гімен ойнау, немесе көйлегіііің бүрмелерін шұқьілау сьіқыл- ды, ойынға ұқсас бірдецелер шығарып алған. — Кәне, кәне, бұрынғы мы зш а отырайык,,— деді А нна, ө з орнына оты ра беріп. Гриша А нна қольшын, астына басын тағы да сұғы п жі- беріп, көйлегін жастана ж атқан күйі, мардамсый, қарк, бо- лы п, м асай рап қ о я берді. — Сөйтіп, балдары ңы з қаш ан болмақ енді? — деді А н ­ на Китиге қарап. — Келесі жетіде, тамаша бал әрі. Сол әлгі ы лғы й қы- з ы қ ты балдарды н, бірі. — О ндай ылғый қы зы қты балдар да бар м а ? — деді А нна базынамен іле сөйлеп. — Е рсі дегенмен де, бары бар. Бобрищ евтер балы ыл- ғый қы зы қты келеді, Н икитиндер балы да солай, М еж- ковтарды ң б алы ылғый көцілсіз болады . Байқаған ж о қ па сдіңіз оны? — Ж оқ, жаным, маған ондай қы зы қты бал дегендер ж оқ енді,— деді А нна, соны айтқанда К ити де өзі аша алмаған ерекше дүниені көзінен көре қойды .— М аған деген бал маш ақаты азы рақ, көқілсіз келеді... — Б а л д а болу қал а й к ө ң іл сіз б о л ад ы СІзге? — Б алда болу неге кецілсіз болмайды екен маған? А ннаның берілер жауапты біліп оты рғаны н К и ти де аңлай қойды. — Н еге екені, ж ұрт біткеннен қаш ан да озы қ тұрсы э. Аннанын, да қы зараты н м інезі б ар еді. К,ызарып кет- ті де: Бірінш іден, емірі озы п көрген емеспін де, екіншіден.

озған кукнің өзінде де, оның, не керегі бар дейсіз м аған? — — О л балга барасыз ба ө зің із? — деді Кити. — Б арм асқа болмайды ғой деймін. Ж арайды , соны ала ғой.— деді сүп-суйір, аппак, саусағы нан оцай ж ы лж ы ған жузігіи суырып ж атқан Т ан яға. — Б араты н болсақы з, қ атты қуанар едім. Б ал ға бар- ганыцызға сонша ы нтықпы н өзім. — Б арған кунде де сіздін, м ауқы қы зд ы басарм ы н де­ ген оймен барам ғой деймін... Гриш а, жарқыным, ж ұлм а- ламашы, онсы з да өзі тугел қоқы п кетті тіпті,— деді ш аш ыкық Гриш а ойнап отырған селкеу талдарын жөндеп ҚОЙЬІП. — Б ал д а көгілдір киінетін сы қы лды елестенсіз маған. — Н еге көгілдір киінеді екем ? — деді А нна, күлімсі- рей сұрап.— Кәне, балалар, б ара қойыңдар. Е стисіцдер ме? Гуль мисс ш айға ш ақм рып ж аты р,— деді, балалардан босана, ас үйге жөнелтіп жатып. — М ен болсам, балға неге ш ақы раты ны кы зды д а біліп отырмын. С ол балдан күткен нәрссңіз көп болған соц да, ж урт тугел болып, түгел қатнассын деп отырсыз. — О ны қайдан білесіз? Рас. — Ш іркін, сіздің ш ағыңыз не еткен жақсы ш ақ де- сеңізш і,— деді А нна, ойын сабақтап.— Ш вейцария таула- ры нда ж атқ ан көгілжім тұм андай, сол бір тұманды білем де, есімде де ол. Балалык, ш ағы ң енді-енді аяқтай бере, осы туман ләззәт дуниссін тугел ш ымқап алады да, сол бір бақы тты , ш ат, қыруар-кен, айм ақтан жолы ң бірте-бірте тары ла кеп, әрі нурлы, эрі сы рлы көрінсе де, осы бір сәу- лет сарайы на кіру көңілді де, үрейлі де соғады... К ім өт- пеген жол дейсіз ол? К ити үндемей күлімсірей берді. «Содан қалай өтті екен десеңш і, ө зі? О сы ны ң сол б ір х икаялары н түгел білер ме едім десеңш і»,— деп ойлады К и ти , А ннаны ң күйеуі — А лексей А лександровичте поәзиялы к, түк жоғьі есіне — Бірдең елер білгемін. С ти ва айтқан, құтты болсын, әбден ұнатк.амын,— деді А нна ойы н жалғап,— тем ір ж олда жолыққам Вронскийге. — Ә, сонда болып па еді о л ? — деді К ити қызарып кетіп.— С ти ва не деп еді? — С тива тугел көйіткен м аған. Ө зім -де өте қуаиған болар едім.

— Кеш е өзім Вронскийдің шешесімен бірге келгемін,— деді А н н а ж а л ғай сөйлеп.— Сонын, ж а й ы н айту д ан шеше- сін ің де ж а ғы сенген ж о қ ; сү йікті бал асы екен ө эі; шеше дегеннің балаж ан келетінін білем ғой, бірақ... — Ш еш есі не айтты сізге? — О й , тол ы п ж аты р! С ү й ік т і бал асы екенін де білем оның, бірак, дегенмен де бір сері көрінеді өзі... М ысалы, бауры сонау б ал а кезін де б ір ерекш е е р лік істеп, суға кет- кен әйелді цүтқарып қалғанды қтан, бар дэулетті соған бер- гісі де к ел д і дейді шешесі. К ,ьісқасы , баты р кө р ін ед і б ір ,— деді А н н а күлімсіреп, станцияда берген әлгі екі ж үз сомын есіне қоса түсіріп. Б ірақ ол екі ж үз сомныц жайын айтқан ж оқ өзі. Соны ойлау өзіне бір түрлі ж ағымсы з көрінді. Соның өзінде ез басына қатнасы бар, болу жағын да қалай қоймайтын, бір- деңе бар сықылды сезді. — Ү йге кел деп кемпір қатты жалынып еді,— деді А нна, сөзін жалгап,— со кісіні көруге қы зы ғы п, ертең өзім де барғалы отырмын. А йтпақш ы , Д о лл и қасында Стива да кабинетте ұзақ аялдауға айналды ғой деймін,— дегенді кірістіре, Китидін, бай қ ау ы н ш а, әлденеге көн,лі ж а- рьім болған адамша, оцгіме бетін аудара сөйлеп, түрегелді — Ж оқ, мен бұрын барам! Ж оқ, мен! — деді балалар, ш айларын ішіп бола, А нна эпкесіне қарай ш аңқы лдай жү- гірісе шығып. — Б әрің бірге келіңдер! — деп А нна да балалар алды- нан күле жүгіріп, құшақтаған күйі, опыр-топыр м әз бола шуылдаған балалар тобын түйдегімен құлата салды. XXI Д олли бөлмесінен үлкеи ш ай іш ілерде ш ықты . Сте­ пан А ркадьич ш ыққан ж оқ. Ә йеліиің бөлмесіндегі артқы есіктен ш ы ққан болу керск ол. — Ү стіңгі үй саған салқы н болады ғой дейміи,— деді Д олл и , А н н а ғ а ескерте сөйлеп,— төм енгі үйге түсірсем деп түрмын сені, жақы ны рақ боламы з әрі. — Т үу, меи жөнде қам жемей-ақ қойыңдар, ж арқы- ным,— деді А н н а , Д о лл и д ы ң б етін е қ ад а л а қар ап , т ату - ласты ма екен, қайтті екен, аңғарайы нш ы деген кісідей. — Бұл ж ақ жарык, келеді өзіңе,— деді жецгесі жауап

— Қаш ан болсын суыр сықы лды кез келген жерге ұйқтай берем деп айттым ғой саған. — Н е жөніндегі ^эңгіме б ұ л ? — деді С тепан А р к ад ьи ч кабинетінен ш ыға, әйелінен сұрап. С өэ тәркіне қарай, татуласқандары н К и ти де, А н н а да енді келіп ацгарысты. — А н нан ы төменгі үйге түсірейін деп едім, перде құру керек боп тұ р бірақ. Ө зім қүрмасам , құра алар кісі жок, соны,— деді Д о лл и , соған қарап. «Әбден татуласқан-татуласпағандары н қүдай білсін?» — деді А н н а ойланы п, Д о лл и д ы ң сабырлы , салқы н лебізін — Т ү у , қойш ы , Д о лл и , бәрін қы йы ндата бермей,— деді күйеуі.— Қ ал асаң м еп-ақ істеп берейін, бәрім... «Рас, татуласқан болу керек»,— деп ойлады А н на. — Б әрін қалай істейтініңді білем ғой сенің,— деді Д ол ­ ли.— М атвей ге істемейтін нәрсені істе дейсін де, бәрін бы- лы қты рады ол.— Д олли осыны айтқанда, үйренш ікті сыл- ты ң күлкісіне сала, ерні ш үріш е күлді. «К,үдай оңдап, әбден-ақ татул асқ ан екен»,— деп ойлады да, сол татуласуға себеп болғаны на қуанған күйі, Д олли - ды кеп сүйіп алды А нна. — Т іп т і өйтгіейміз, М атвей екеумізден неменеге безесің с о ғұ р л ь і? — деді С тепан А р к ад ьи ч, әйеліне болар-болм ас жы мық ете қарап. Д о лл и қаш анғы эдетінш е, бүкіл кеш бойы күйеуін аз- дап сы лты ң ете жүрді де, Степан А ркадьич болса, көңлі хош, емен-ж арқы н оты рғаны мен, кеш ірім алған адам бол- ған соң, кінам ды ұм ыта қалған боп көрінбейін деп, бойын тежей ұстады. О блонскийлердің ш ай үстінде сөйлескен, үй іш іне бір өте-мөте қуаны ш ты, кеш кі тәтті әңгімесін сағат то ғы з ж а- рымда бір, ж ай уақыйға келіп бұзы п кетті, б ірақ сол жай уақы йғаны ң взі жүрт біткенге біртүрлі оғаш та көрінді. А нна Петербургтегі жалпы таныстарының жайын айтып отырып, ұш ып түрегелді. — О л менін, а л ь б о м ы м д а ө з і,— дед і,— а й т п а қ ш ы , С е - реж ам ды көрсетейін,— дегенді ан ал ы қ м ақтаны ш күлкісіне сала қосы п қойды. Әдетте сағат онда қош тасарда болсын, балға барар ал- дында болсын, баласы н көбінесе өзі ж атқы зы п үйренген- діктен, содан осынш а ш алғай ж үргеніне ж абы рқап та кетті А нна; ө эі не ж айын әңгіме етсе де, ойы сол бұй ра бас 87

Сереж асыиа дамыл-дамыл ойы са беретін. С оны ц суретіне қарап, соны эқгіме еткісі келіп кетті. А лғаш қы сылтау та- былксымен-ак, түрегеліп. ж еп-ж еңіл, өжет жүрісіне сала, альб ом ға ж е н ел д і. Ү ст ің гі у й д егі б ө л м есін е б ар а т ы н басп-’ л- дақ сы рттян кіретін үлкен, ж ы л ы басгіалдақты ц текшесінс барып туйісетін. А н н а к,скак, уй д сн ш ы қ қ а н в ез д е, а лд ьің ғы бөлмеден қоңыр.\"V ш ы л д ы ры естілді. — О кім болды екси? — деді Д олли . — М аған келуге ерте, ө зге біреуге келсе, кеш,— деді Кити сскертіп. — К ағаз әкелген болар,— деп С тепан А окадьич те қо- сып қойды , содан А нна б аспалдақ деқгейінен өте бере, келген адамды айтқалы малай да жоғарыға жүгіре шықты, келген адам ш амдал қасы нда тұ р ы п к.алыпгы. А н на төмен- ге карай салысымен-ая., В ронскнйді тан ы й қойды да, жа- ны жай тапкандай бір оғаш сезім бітіп, қорку оочмна журегінде бірдеңе қапелімде бүлқы ны п кеп кетті. Врон­ ски й п ал ь то сы н ін ешпеген к ү й і, н,алтасы н»и б ір д еқ е алы п т\\-р екен. А п и а орта баспалдак.ты ң децгейіне жеткен кезде, Вронский ж оғары к.арап, горд: де, бет әлпетіпде бір үялып, қоры ққан сын.айы ш алы нды . А н н а , сәл тұкы ра қарап өте берді де, ізіпш е Степан А ркадьичтін, кірін із деп ш а\"ы р- ған ж ар қы н даусы мен В ронскийдің көнбеген сабы рлы , сынық, бзсең даусы шықты. А нна альбомдм алып қайта оралғаида, Вронский жоқ екен де, С тепан А ркадьи ч: әйгілі мейманы мы зға ертең бе- ретін қонақасы мы здың ж айын білгелі ксліпті дегенді — А зарда-безер боп кірмей қойды . Бір түрлі тосац екен взі,— деді Степан А окадьич. К ити қы зарып кетті. О ны ң неге келіп, неге кіемен кет- кенін ж а л ғ ы з ©зім түсінем д еп о й л ад ы о л . « Б іэ д ік ін д е болған-ау өзі,— деді ойланып,— таппаған соң осыида деп ойлаған ғой; бірақ әрі кеш, әрі А н на бар деп кірмеген болу керек». Үйдегілер ештеце деспей, бір-біріне жалтаңдай қарасты да, А нидны ң альбомын көруге кірісті. Уэделі қонақасы лары ж айын білгелі біреудің сағот тоғы з ж ары мда көңілдесіне келіп, кірмей кетуінде турғғн сшбір ерескелдік те, оғаш ты қ та жок. еді; бірак ж үрт біт- кенге оғаш көрінді сол. Ө згеден гер і А н наға ж айсы з, оғаш көрінді онысы. ач

XXII Кити мен шешесі екеуі гүлдер қойылған, қы зы л ш апан- ды, опа жагынғап малайлары бар, жап-жарык, үлкен бас- пэ.'дақка келіп кіргенде, бал ж ақ а ғана басталған еді. З а л ішіндегі ж ү ріс-түры с ты ң , а р а ү я сы н д ай гулеген, б ір қ а л ы п - ты дыбысы келіп түр екен, сксуі есік аралы гындағы аш ы қ- та т.р ған айна алдм нда ш аш тары н, көйлектерін оцдаған- ша, орк ес тр с к р и п к ал а р ы н ы ң а л ға ш қ ы р альсті б астаған саябыр-апы қ дауы старьі да естіле кетті. Екінші бір айна алды нда ак, самайы н жөидеп, әтір ан,қып тұрған ж ай киім- ді қ а р г басп ал д ақ та екеуіне қақ ты ғы п к.алып, бейтаны с Китиге с ұ қта н і қарап, қы йы стай берді. Щ ербацкий қарт кн язь, сың қылдақтар дейтін қауы м жігіттерінін, сақал- м үртсы з біреуі, желеткесінің өңірі ш алқы я аш ы лы п, а қ га- лстугін ж уре жөндеген куйі, екеуінің қасы нан басы н ие, жүгіріп өте берді де, К нтиді кадриль билеуге ш ақы рып, қайта оралды . Бірінш і кадрильді Вронскиймен билейтіндік- тен, К н ти ол жігітпен екінші кадрильді билейтін болды. К,олғабын ағы ты п тұрған әскери адам ссік алды нан қы йы с- тай берді де, күлгін киінген К и ти ге қы эы ға қарады . К и ти дің балға деген киім-кешегіне, таранып, сылануы мен күллі әзірлігіне көп еңбек, қы руар ойлар ж ұмсалса да, қ азір балға сол күлгін желеңді, ш ытырман тор көйлегімен ш ыққанда, бүкіл сол ою-өрнек, ш ілтер, киім-кешск әшекей- лерін өзі де, үйдегі адамдары да ашейін оп-оңай ж асай сал- ғандай, с с ы т о р к өй лек, осы ш іл тер л е р іш інде, ш аш ы н осылай үйе тараған күйі, қос ж апы рақты осы қы зғалдақты 6 ’рге т а ғ ы п т у а қал ға н д а й , с о нш а б ір еркін, ж а й ш ы ға З а л ға кірерде қарт княгиня белбеуінің бұралып кеткен лентасын жөндейін деп еді, К и ти сол қыйыстай берді. Ж а- санған жабдығынын, бэрі де өзі қүйыльісып, өзі жарасы п түруы ти іс те, ештеи,есін ж өндеудіц керегі жок, деп ой ла- Китндің бір мэз-майрам кундерінщ бірі болатын. К өй- лсгінің еш ж е р і де қысан, келген жок,, ш ілтгр ш аш ақ та р ы - ның да сырғы ғаны болмады, ою-өрнектері де қыры сьінып, үзіле қойған ж оқ; майысқан биік өкшелі қы зғы лт туфлиі де аяғын қыспай, ойнақшытып түр. Ж асанды. қалын, ақ- сары ш аш ы да өз ш ашындай қүйылысыпты. К,олымен қол бола, сы н ы н б үзб ай ж а бы сқ ан сү йір қ о л ғаб ы ньін УШ тү й - месінің үшеуі де агы ты лмаған күйі, салулы тұ р , М едальо- 89

нының қара барқы т бауы да мойнына тамылжый құп жа- расып қалы пты . О л барқы т бауды ң өэі бір әсем бау бола- ты н д а, К и т и үйінде айн адан м ойны н көрген сайын сол барқы т баудын, не деп түрғаны н да сезе жүретін. Өзге нэрселеріне түгел күдігі б о л са д а , б ар қ ы ты көрік беріп тұ- ратын. К ити осы бал үстінде де айнадан сонысына қарап, күлімсіреп қо й ды . К и ти ж а л аң а ш иы ғы мен қо л ы ны ң мра- м ордай сұп-суык, тар т қ а н ы н д а сезейін деді, ө зі соны ерек- ш е ж а қ сы да көретін. Ә дем ілігін сезгендіктен, к в зі жай- нап, қ ы зғ ы л т ерні күлім сіреп т е ж іберді. К и т и зал ға кір- ген соң, биге ш ақыруды күтіп оты рған тор-лента-шілтері алуан түсті әйелдер тобына жетпей-ак, (К и ти ол топта өмірі билеген емес еді), биге ш ақы рып қоя берді, шақыр- ғанда, бал и ерархи ясы и ы ң бас к авелері, бал біткеннің әйгілі дирижері, сауық мейстрі, үйленген, әрі сұлу, эрі сымбатты, таң д ау л ы кавелср Е го р у ш к а К о р су н ски й ш ақм рды . А а- ғаш қы в ал ь сті бірге билеген Б ан и н а граф и н ядан босай са- лысымен, ш аруаш ы лы гы н, я ғн и б и лей жөнелген бірнеше жүпты шолып ш ықты да, залға енген Китиді көре қойып, тек б ал дириж ер л ер ін де ған а бо л аты н бір ерекше бейпіл ж орғаға с ал а ж орты п келіп, и іл е б ере, тіпті билейтін-биле* мейтінін де сұрам ай, қы пш а белін еи қы м ты ғалы қолын икемдей берді. К ити желпуішін кімге берер екем деп қара- сымеіі, қо ж а й ы н әйел ж ы м ы я к ү л іп , а л а қойды . — Д ер ^ к е зін д е келгеніңіз қ а н д ай ж ақ сы болды ,— деді Корсунский Китиге, қыпша бслінен қымтый беріп.— Әйт- песе, кеш ігіп кел у деген не өн ер д ей сіэ сол. К ити сол қолыи соның иығына майыса артты да, қыз- рылт туф ли киген титтей аяғьі м узы ка ырғағына қосыла, тайғақ паркетте баппен, ж еңіл б асы п , лы пы лдай жөнелді. — С ізб ен бнлеп ж үріп, ты н ы ғы п т а қал ад ы екенсіи,— деді Корсун ски й К итиге, в ал ь стің а лғаш қы б ая у жүрісіне сала беріп.— Н е деген ы қш ам , әсемдік десеңш і, ргесізіо п 1, — деді оған, күллі қамбыл таны стары на айтатын сөзін айтып. К ити Корсунскийдің мақтауы на кулімсіреген күйі, иы- ғынан аса залға қы ды ра қарап ж үр. К ити взі балдағы бет біткеннің бәрі тұтас бір тылсым боп көрінетін жаңа ара- ласқан адам да емес еді, эрі ө зі балдан балға сабылып, балдағы бет біткеннің бәрі сонша таны с боп, ж алығы п біт- кен де к,ыз емес еді; тек сол екеуінің о р та деңгейіндегі қ ы э 1 Двл түсу.

еді де,— к ө ң іл і а л а қ ы зға н ы м е н , қ а д а ға л а й а л а т ы н д а қ а- рымы бар еді. О и ы ң кө р ген і: з а л д ы ң сол жак, б ұ р ы ш ы н а қоғамның өңш ең ы ғай мен с ы ғай л ар ы б ары п ж ы й н алы п ты . Корсунскнйдің әйелі, ж ап -ж ал аң аш А и ди сулу д а сонда отыр, қож айы н әйел де сон д а екен, қоғам н ы ң ы ғай м ен сы - ғайлары қай д а болса, ы л ғы й сонд а ж уретін К р и в и н д е б а­ сы ж алтырап сол ж ерде о ты р ; б ар у ға бата алм ай ж ігіттер де солай қ ар а й д ы ; К и т и қ ы д ы р а қ а р а п , С ти в ан ы д а с ол жерден тапты , содан с о ц б ар ы п қ а р а б ар қ ы т көйлек киген Аннаның әсем кескіні м ен б ас б ітім ін де сол ж ерден көрд і. Анау да сол ж ерде екен. К и ти өзін , Л евинге көнбей ж і- берген кеш тен бері к ө р геп ж ок, б о л аты н . К и т и д ің ш ал ы м - ды көзі таны й кетіп, ө зін е қ а р а п о ты р ған ы н да аңға р ы п қалды. — Немене, тағы бір ж ол би лей м із бе? Ш арш аған ж оқ- сыз б а ? — деді К орсун скн й а зд а п а л қ ы н а сөйлеп. — Ж ок,, р ақм ет. — Қ ай жерге апар дер едің із? — Каренина осында ғой дейм ін... С оған апары ңы з. — Қ алауы ң ы э білсін. Содан К орсунский ж үрісін теж ей : «рагсіоп, т е з с іа т е з , рагйоп, р а гс іо п , т е з с і а т е з 1» д е п с ө й л е й б и л е п , з а л д ы ң с о л жақ бұрыш ындағы топқа ту р а т ар ты п келіп, тор, ш ілтер, лента теңізін а р ал ай б ұ л т а р ы п , б и ке ш іи т у к к е іл е ктір м е й шұғыл б у р ғ а н д а , у л б ір е г е н ш у л ы қ т ы ж ің і ш к е ж іл ін ш іг і ашыльгп к е т т і д е , е те г і д ө ц г е л с н е б а р ы п , К р и в и н н і ц т із е - сін ж аба с а л д ы . К о р с у н с к и й е ң к е й е и іл іп , а ш ы к , к ө к ір е г ін Кере т узел е т ұ р д ы д а , А н н а А р к а д ь е в н а ғ а а п а р ғ а л ы К и т и - ге қолы н ұ с ы н д ы . К и т и қ ы з а р ы п к е т іп , е т е г ін К р и в и н ш ң тізесінен ж ы й н а п а л д ы д а , б а с ы а з д а п а й н а л ғ а н к ү й і, Аннаны іздеп , қ ы д ы р а қ а р а д ы . А н н а К итидін, ^ қ а л а й д а соны кисе екен д еге н к ө г іл д ір к ө й л е г іи ки м ей , о й ы н д ы с ы үлкен, қ а р а б а р қ ы т к ө й л е к к и іп к е л і п т і д е , қ ы р н а л ғ а н п іл сҮЙегі с ы қ ы л д ы е т т і и ы ғ ы м е н к ө к ір е г і , с а у с а қ т а р ы к іп - кішкене ж ің іш к е б іт к е н ж у п - ж ұ м ы р қ о л ы т у г е л а ш ы қ т ұ р екен. К өй л е гі В е н е ц и я т о р ы м е н т ү г е л т о р л а н ы п т а с т а л ы п - ты- Қ о с п ас ы э қ а р а ш а ш ы н а м е р у е р т г ү л д ің к іш к е н е б ір шоғын қ ы сты р ь іп қ о й ы п т ы д а , қ а р а л е н т а б е л б е у ін ің а қ шілтерлі а р а с ы н а с о н д а й б ір е у ін ж е н е қ а д а п а л ы п т ы . Ш а ш гарасьі б іл ін б ей д і д е . Б іл ін г е н д е т е к с о л б і р қ а й р а т т ы қ а р а бҮнра ш аш ы н ы ң қ а ш а н д а ж е л к е с і м с п с а м а й ы н а н б ө л ін е 1 Қеоіріці», баксш, ксшіріңів. кешірщія, бнкега. »1

шығып тұратын қысқа-қысқа ш ыйырш ықтары ғаиа жара- сэ көрініп тұр. Берік біткен ж ұп-ж ұм ы р мойнына інжу тіз- бегін салы п қойыпты. К ити А ннаны күн сайын көріп, аш ы қ болғанда, қалаи- да бір көгілд:р киім киген кескінде елестететін. Б ірақ қа- зір оның қара көйлек киіп келгенін көргенде, бар әсемдігін түсінбеген екем ғой деп ойлады . К,азір оны өзі бір күтпе- ген мүлде ж ац а мүсінде көріп тұр. О л өзі Аннанын, көгіл- дір квйлек кие алмайтынын енді ған а аңғарып, әсемдігшіқ ©зі сол к и ген киімінен қ ы м с етсе о з а көрініп, киімі өмірі көрінбейтЬіін енді ғана кеп түсінді. Үстіндегі сәнді ш ілтерлі қ а р а көйлегі де кө р ін б ей к етіпті; о л тек әинек екен де, а р ж ағы и ан қ ар ап ай ы м , таб и ғи , әрі көркем, әрі гкарқын, зр і сйкак,ы өзі ғана көрініп түр екен. Ө з і сол ш оғьірға К и т и кел генд е, қаш ан ғы әдетінше, шакшыла тіп-тік түрып алып, мойнын қожайынға болар- болмас бұра қарап сөйлесіп тұр екен. — Ж оқ , мен ө зім түсінбесем д е, тас атқ ан кісі емес- пін,— деді қож айы н ға, әлд ене ж а й ы н д а, иы ғы н қомдай жауап беріп, соны айта сала, мейірлене қамқорсый күлім- сіреп Китиге бұрылды. К игсн киімін әйслдіц бір жүгірте қарай ты и қарасы м еи ш олып ж іб е р д і д е, киімі м ен көркін қостағапын К ити түсінгепдей етіп, басын сәл изеп қойды. — С із взіціэ залга да билей кіреді екенсіз,— деді қо- — М еш ң ж ақсы жәрдемш ілерімніқ бірі бұл кісі,— деді Корсунскнй, б ұ р ы н ©зі көрм еген А н н а А ркад ьевнаға.— Балдьщ қызықты, тамаша болуына княж на болысып жа- тыр. Бір жол пальс билеп жіберейік, А нна Аркадьевна,— дсді майыса кетіп. Немене, таныс па едіңіздер? — деді қожайын. — Ь із таны с болмаған кім б ар дей сіз? Ә йеліміз екеу- міз ак. бөрі СЫК.ЫЛДЫМЫЗ, түгел т ан ы й д ы ж ұ р т,— деді Корсунскни жауап беріп.— Б ір ж о л вальс билейік, Анна — Билем ес о р аны б арда, би лем ей тін едім ,— деді ол. Ь үп н билемеуге болмайды бірақ,— деді Корсунский жауап беріп. *1 Осьі түста Вронский де келіп жетті. „ар;’ Йд б гГ Н биле„меуге б о л м ай ты н болса, ж үріңіз .. Л н н а*Ьронскиидіц сәлемін аңлай қоймай, Кор- сунскиидің иығына қольін лып ар та беріп.

«Бұған ө зі неге р и за бо л м ай ж ү р екен}»— деді К.ити ойланып, Вронский сәлеміне А н н ан ы ң қасақана тіл қатпай кеткенін аңғарып. Вронский К и ти д ің қасы на келгенде, ал- ғашқы кадрильді билемек болсак, та, бағанадан сізді көре алмай қойды м , деп өкіне сөйлеп келді. К и ти ол созін вальс билеп жүрген А ннаға қы зы ға оты рып ты ңдады . О л өзін Вронский вальс билеуге ш ақы рар дсп күткенмен, ш ақыра доймаған соң, бетіне таң ы р қай қарады . Вронский қы зар ы п кетіп, вальс билеуге іле ш ақы рғаны мен, қы пш а белінсн қы мгы й, қ о зғал а берісімен-ақ, музы ка кілт тына қалды . К нти бетіне қарап еді, беті тіпті сонша төніп тұр скен де, Китидін, сол кезде соған қараган , сол әрі ж ауап бермей кеткен м ахаббат толы сол б ір ' көзқарасы , соңынан, бірнеш е ж ы л д ар өткен соң да, көп уақы тқ а дейін ж анын қы йнай үялты п, ж үрегін тіліп ж іберіп ж урді. — Рагсіоп, рагсіоп! Вальс, в а л ь с !— деп Корсунский зэлдьгң екінш і жағы наи айқай лай ш ақы рып, қолы на ілінген алғаш қы бойжеткенмен е з і де билей жөнелді. X X III В ронский Китим ен екеуі вальсті бірнеш е ж ол бидеп ш ықты. К и ти осыдан соң шсш есіне келіп, Н ордстонмен бірер а у ы з сөз сөйлескенше, алғаш қы кадрильді билейік деп В ронский де сап ете тусті. К а д р и л ь устінде де марды м- ды еш теце айты ла қойған ж оқ, әредік-әрсдік эңгімеде бір- есе ер-әйелді К орсунскийлер ж ай ы сөз болып, В ронский оларды қ ы р ы қ ж асар, қы льіқты балалар деп, қ ы зы қ әңгіме ете суреттеп, біресе қ о ғ ам д ы қ б о л аш ақ театр ж ай ы с ө з б о­ лып ж урді де, сөз сабағы К и ти ді тек бір жолы ғана суйкеп кетті, В ронский о ж олы Л ев и н ж ай ы н сұрап, ө зі осы нда ма дей келіп, м аған ө зі өте ұ н ай д ы дегенді де қо сы п ж ібер- ді. Бірак, к а д р и л ь б и ін ен о д а н а р ты к , е ш т е ң е н і К и т и д е кү т- кен ж о қ е д і. О н ы ң д е г б ір і қ а ш а к у т к е н і м а з у р к а б о л а т ы и . Оның, ойы нш а, м азурка үстічд е б әр і де ш еш ілуге ти іс сы- қылды көрін ді. К а д р и л ь устін де м азуркаға ш ақы рм аған ы Да К и т и д і а б ы р ж ы т а қ о й ғ а н ж о қ о к ы ң . К и т и б у р ы н ғ ы балдағысындай өзімеи ол м азу р ка билейді деп сснгендіктен, бес кісіге б и л е г е л і о т ы р м ы н д е г е н д і а й т ы п , м а з у р к а ғ а ш ы қ - пай қ ал д ы . Б а л ө з і с о ң ғ ы к а д р и л ін е д ей ін т у г ел ім е н б ір шадыман гүл, ды бы с, қ о зғальгстан қү р ал ған ты л сы м тус сықылды көрінді д е оты рды К и ти ге. Ө зі билемеді де, құр Қатты ш ар ш ап к ет к е н ін с е з г е н к е з д е к ел іп , т ы н ы қ с а м -а у У.{

дегенді айты п оты рды . Б ір а қ , көнбесіне сылтауы болмаған соң, б ір тұйык, ж ігітпен с о қғы к ад р и л ьд і билеп жүріп, Вронский мен А н наға Уі5-а-УІ5 1 түсетін орайы да кеде кетті. К и ти А ннаға осында келгелі ш ендесе қойған ж о қ еді де, оиы ң б ір ойда жок,, м үлде ж а ң а қалпы н осы арада ке- ліп тағы д а көрді. К өргенде, А н н а бойында К и ти д ің взіне сонша қанык, бір, т аб ы сқ а тас ы ған д ы қ кескіні б ар екен. Көргенде, А н н а е з і сүйсіндірген сүйініш ш арабына елтіп тұр екен. К и ти сол сезім мсн соны ц белгілерін білгендік- тен, соны А н н ад ан д а кө р д і,— көргендс, б ақ ы тқ а байып, тасы ған д ы қтан көзінде тұтан а дірілдеген нүры мен ернін еріксіз қ ы м сы итқан жымын, к үлкісін, д ақ -д а қ түскен маң- ғаз қ ы йм ы лы н, әрі дұрыс, э£ і қ у н а қ ж уріс-түрысы н түгел көрді. «Кім б олды екен? — деді К и т и іш інен.— Б әр і ме екен, бірі мс екеи ?» Содан, әцгім е саб ағы н аи айры лы п қалып, соны таба алм ай, өзімен бірге қ ы йн ал а билеп жүрген жі- гітке де болы са қоймай, К о р су н ск и й дің д е ж ү р т біткенді біресе §гапсі гопсі2, біресе с һ а іп е 3 деп құбы лтқан шады- ман, өктем, қатты айқайына қ ұ р берж ағы мен бағынып, қа- дағалай келе, жүрегі де а лқы м ы н а ты ғы л а берді. «Ж оқ, көп- шіліктің кеу-кеуіне елтіп ж үрген ж о қ оа, бір адамны ң сүйсін- ген ін еелтіп ж үр. К ім б олды екен о н ы сы ? Ш ын-ак, сол ма екен?» А н н а мен сод сөйлескен сай ы н -ақ, А н нан ьщ көзіиен қуаны ш нұры ж а л т етіп, б ақ ы т кү л к ісі қ ьізғы л т ернін қым- тып қалып тұр. А нна взі сол қуаны ш белгілерін көрсетпе- йін деп күш салса да, од бел гід ер бетіне взінен ө зі шьіға кедіп тұрған сықылды. «Анау қандай екен?» деп, Кити Вронскийге қарап жіберді де, шошып кетті. Китидің Анна жүзіндегі айнадан сонша а йқы н көргендерінің бәрі сонда тұр екен. Қ аш ан бодсын саб ы р л ы , ор н ы қты көрінетін мі- незі мен ж үзін д сгі алац сы з с ал ғы р т әлпеті қай д а кетті екен десецші өзінің? Ж оқ, қазір ол А ннаға тіл қатқан сайын, алдына жығыла кететін кісідей, басын сэд еңкейте түсіц отыр да, көз қарасынан жеңілу мен жасқануды ң ғана әл- петі көрініп түр. «Ренжітейін деген ойы м ж оқ менің,— деп тұрған сықыдды көз қарасы әрдайым,— өзімді құтқарсам деймін де, қал ай қүтқаруды білмеймін». К и ти Вронский жүэінен бұры н ө зі өмірі б ір көрмеген әлпет көріп тұр. Екеуі ж адны таныстар жайьш сөз қыдып, тіпті бір бо-

лы мсы з нәрселерді айты п о ты р д а, сол ай тқан сөэдерінін, әрқайсьісы К итиге ө з тағд ы р ы мен екеуінің тағды рыр қоса ш еш іп ж атқан сы қы лды көрін іп тұр. С о л әңгім еніц және бір оғаш ж ері: екеуі тіпті ш ы ны нда да И ван И вано- вичтің ф ран ц узш а сөзінін, к ісі күлерлік қ ы зы қ с ө з екенін айтып, Е л ец к ая ға ж ақсы рак, тен, таб уға б олаты н еді ғой деп оты рса да, іш інара келгенде, сол сөздерін өэдеріне ба- лай мәи бере айты п, ол ж айды К и ти қандай сезсе, өздері де сондай сеэіп оты р. К и ти көңлінде бүкіл бал, күллі қауы м тугел бір тум ан боп, көрінбей де кетті. Ө зіне тек тәлім алған қ атаң тәрбиесі ғана тірек боп, қалаған нәрселерді қ ал тқ ы сы з істетіп, яғни би билетіп, сұрауларға ж ауап бер гізіп, т іл қатты ры п , тіпті к үлдіріп те тұр. Б ір а қ м азурка басталаты н боп, оры нды қтар реттеліп, кейбір ж ұп тар ш а- ғын эалдан үлкен залға жөнеле бастаған ш ақ, К итидің де қапа боп, ш ош ы п кеткен ш ағьі болды . Бес кісіге көнбей қойғанда, енді келіп м азурка биінен құр қалаты н ж аққа ш ьіқты . Т іп ті өзін ш ақы рады дейтін де үміт қалған ж оқ, өйткені қауы м арасында өзі ауы зға қатты ілінгендіктен, осы күнге дейін ш ақы рьілм ады деген ой еш кімнің қаперіне келген ж оқ. Ш еш есіне сьірқатпы н дегенді айты п, үйіне ке- тіп қал у ы д а керек еді, б ір ақ оған да дәрмені келмеді. Өлмеген құр сүлдері қалды. К іш кене к,онақ үй дің төрін е там ан келді де, оры н ды қ қ а сы лқ оты ра кетті. Көйлегініц үлбірей дөңгеленген етегі балғы н денесін қорш ай, бұлтш а 'к ө те р іл д і; қ ы зға біткен ашац, ж ап-ж алаңаш нәзік қолы ньщ бірі сы лқ құлап, күл- гін к ей легінің қ аб аттары н а ш ом ы п ж аты р ; екінш і қолы на ж елпуішін ұ стап, елпілдете т е з сілтеп, пы сы наған ж ү зін желпи түсіп отыр. Бірақ, шөп басына ж аца ғана қона сап, әшекейлі каиаты н қайта ж ая, лы п етіп үша жөнелуге әзір оты рған көбелек түрі осы лай болса да, ж үрегін бір сұм ды қ қорлы қ ш ымырлата шағып ж аты р. «М үм кін, ж аза басып оты рған ш ығармын, олай болма- ған да ш ырар, бәлкім ?»— деді де, көрген нәрселерінін, бэ- рін есше тағы д а түсірді. — К ити-ау, мұның не сенің?— деді Н ордстон графиня, кілемде аяғы нын, ды бы сы н естірм ей келіп.— Т үсінбедім мұныца. Кити төменгі ерні дір етіп, ұш ып түрегелді. — М азурка билемейсің бе, К и ти ? — Ж о-ж оқ,— деді К ити, даусы жы лам сырай дірілдеп. — С оны өзі м азуркаға көэім ш е ш ақы рды менің,— деді 05

Н о р д с т о н .— 6 л екеуінің к ім д е р екенін К и т н д ің түсінетінін біле сөйлеп.— Щ ер б ац к а я к н яж н ам сн билем ейсіз б е?—деді К и ти д ің бәрібір мағані — деді Кити. ж ай ы н өвінен ө з ге ешкім д е түсінген жод, кеше оның, \\к ім , анык, суйгеп адамы па д а көнбей, квн- бегеиде, езг іреуге сен геи д іктен квнбегенін де сшкім би- Н ордстон граф иня өзімен м азз'рка билеген Корсунскии- ді тауып алып, Китиді де ш ақы ры ңы з дегенді айтты. К и т и оны мен б астап қ ы ж о л ы билеген еді де, Китндің б ақ ы ты н а , К о р су н ски й эр і ы л ғы й з ы р ж үгіріп, шаруашы- лы ғы н реттеп ж үргенд іктен, сө йл есу д іц де керегі бола қои- ған ж о қ . В ронский мен А н н а екеуі К и ти ге тіпті тұспа-түс оты р екен. К и т и в зі о л екеуін ш алы м д ы көзбсн алыстан да керіп, ж үбы м ен кеп қ а қ т ы қ қ а н д а ж ақы н н ан да кврген бо- латы н, екеуін неғурлым көбірек көрген сайын, бақытсыз- д ы қ қ а душ ар болған ы н д а с о лғұ р л ы м біле берген. Екеуі осы ж ұ р т то л ы зал д а д а ө зд е р ін оңаш а огы р ған жанша се- зіп оты рған д ар ы н К и т и а й к ы н ко р д і, Вронскийдің қашан дэ б ір соғүр л ы о рн ы қты , б ір б етті ди дар ы н ан ж азы қ ты бол­ тан есті и ттің әлпетіне ү қ са с, ж ау тац д ай ж еңілген әлпст көргенде, К ити таң-тамаша болды. А нна күлімсіресе, қоса күлімсіреп оты р ол. А нна ойлая- са, о д а б ай салды б о л а қ а л а д ы . А н н а жүэіне К и тн квзін қай д агы б ір керем ет куш т а р т т ы д а оты рды . К,арапайым Қара көйлегім ен-ақ әссм КӨрініп о т ы р взі, білеэік салған ж үп -ж үм ы р білектері де әсем екен, ін ж у тізбегін салған, берік б ітксп мойны да б ір әсем т ү р , тар ау ы ж азы л ған тол- Қьш ш аш ы да әсем ж атыр, кіп-кішкене аяғы мен қолының м аң газ, икем қы йм ы лы да т ы м әсем, сонау сүлу ж үзі де әсем қүнқылж ы п тұр; бірақ сол әсемдігінде қасарьісқан қатал, сүмдык, бірдеңелер бар екен. К и ти соны бүры нғы дап б ете р там аш ал ай оты ры п, одан сайын күйзеле де бсрді. Ө зін өзі жаншылып кеткен жанша ссзіп, ж үзі де сол жанын таны ты п тур. Вронский мазурка- да қ ақ ты ғы п қалған ж ерде к ө р іп , тан ы м ай да қалдьі,— со- ғұрлы өзгеріп кетіпті өэі. — Т ам аш а бал ғоні— деді К нтиге ол, бірдеңе дей сал- — Я,— деді Кити. М азурканы ң орта кезінде, Корсунский жаңа шығарған бір қыйын биді атқара келіп, А н на үйіріле түрған жүрт- 98

тың ортасына ты к ты да, екі кавалер алып, бір әйел мен Китиді шақьірды. К ити А н наға келгенде, қорқа қарап кел- ді. А н н а, к ө зін сүзе қ ар а п , қ о л ы н күлім сірей қ ы ст ы о н ы ң . Ол күлкісіне Кити қорланы п, таңы рқай қарағакы н байқа- ды да, ары бұрылып, екінші әйелмен жарқылдай сөйлесті. «Рас, өзіиде бір албы рт, әсем, ж ат нәрсе б ар екен»,— деді К ити ішінен. А инаны ң ксшкі там аққа қалғы сы келмссе дс, қож айы н жабысып болмады. — К.ОЙЫН.ЫЗ, А н н а А р к ад ь е в н а ,— деп К о р с у н ск и й де тіл қаты п, А ннаны ц жалацаш қолмн фрагыныц қолтьіғына к«м:п те ж іб е р д і.— К а д р и л ь д і қ а л а й құ б ы л тты м ! І іп в і]о и ! 1 Содан А ннаны еліктірмек боп, аздап жүре де бастады е зі. К,ожа йы н да к,остай күл ім сір еп түр. — Ж оқ, қалмаспын,— деді А н на күлімсіреп: бірак, кү- лімсіреггнмеи де, берген ж ауабы ны ң қалш ы йған сұрына қарап, Корсунский мен қож айы н: қалмаса қалм ас деген — Ж оқ, М осквадагы бір балдары ңы зды ң өзінде де бы- лайша, П етербургте бүкіл қы с бойы билейтін биімнен көп билеп тастады м,— деді А нна, қасы нда түрған Врокскийді шола қарап.— Ж олга ж үрер алды нда тынығып алу керек. — Ғ.ртең аны қ жүретін болды ңы з б а?— деді Вронский. — Я , ж үрем ғой деп түрм ын,— деді А нна, Вронскийдщ батылы бара сурағанына таңы рқағандай боп; бірақ осыиы айтқанда көзінсн қалтырай ш аш ыраған нүры мен күлкісі Вронскийді де шарпып жіберді. Х Х ІУ «Рас, меніц өзімде жүртты түрш іктіріп түрған бір жек- сүрын нәрсе болуы керек,— деді Л евин онланып, Щ ербац- кийлердікінен шыга, ағасынікіне қарай ж аяу тарты п ке\\е жатып.— Өзгенін, ілігіне ж арам аспын да деймін өзім. П ац- дық деседі ж үрт. Қой, сол паңдьіғы ңның өзі жок, менде. Паң болсам, өзімді осы күйге салм аған да болар едім». С о­ дан, осы кеште ө з басы кездескен сұмдык. ахуалға өмірі кездескен ж оқ ш ығар-ау деген б ақы тты , мейірбан, әрі ақы л- ды, сабырлы Вронскийді ойластырды. «Рас, соны қалауы керск болатын оның. Е бі сол еді, ешкімді, ештецені даттай- тын ж ай ы м жок,. А й ы п ө зім д е. С о л ө з өмірін ө з өм ірім е

әкеп ж а л ғай д ы деп о й лай ты н не х а қ ы м б ар еДі м енің? Кім едім м ен? Н еге тат ы м ақ едім ? Е ш кім ге, еш теңеге ілікке ж арам ай ты и қ о о адам мен б ір » . С о д ан , Н и к о л а й ағасын есіне тусіре келді де, сол ой ы на қ у ан а үй ірілді. «Дүниедегі- н ің б әрі д е оц бэған , ж ам ан нэрсе деген сонікі дүры с та емес пе екен, ө з і? Н и ко л ай а г а ң ж ай ы н д ағы б үры н, соцғы п ік ірім ізд іц зділ и ікір б олуы д а н еғайбы л. Ә рине, жьіртық тон киіп, ж ы ғы л а мае б о а ж ү р ген д е к өргек П рокофий түр- ғы сы нан қарасак,, сұмы рай ада м екені де р ас о н ы ң ; бірақ өзім б асқ аш а таны йм ы н оны . Ж а н к н білем де, бір-біріміз- ге ұқ сасп ы э деп үғам ы н. М е н болсам , соған б ары п, соны тауып алу орны на ас іш келі осылай ойысыппын». Левин ф онарь қ асы н а келіп, ақш ал ы ғы н ан ағасы ны ң адресін алы п оқы ды да, арбакеш ш ақы рды . Акасына жеткенге дейінгі үзак, ж о л бойы на Н и к о л а й б ау р ы и ы ң өмірінен өзі білетін уақы й ғалардьі түгел тер іп ш ы қ т ы Л ези н . Е сіне тү- сіргендері: ағасы университетте ж ү р генд е болсы н, универ- ситеттен соңғы бір ж ы л ішінде болсын, жолдастарыиың сылтыңына да қарамай, сопы лы қ қуры п, дін, ораза, тақуа- лык, ғұры птары ны ц бірде-бірін қ ал т қы лм ан, түгел орындап, л әз з әт дегенге, эсіресе, әйел ж а ғы н а тіпті ж уы м ай да қой- ған; сөйтіп жүр:п, қапслімде одан қ ал т айнып шыққанда, ча ғ ы з т о з а қ ы ж ан дар ға қ о см л ы п алы п , н агы з аумиі шал- дуар жолға барып тускен. С одан соц оның тәрбиелеймін деп деревн яд аи бала алы п тү р ы п , аш у үстінде сілейтіп салған ды қтан , м ертіктірдің деп ай ы п тағы лған ж айын да есіне түсірді. С одан кейін а л а я қ к ар тзш ы га ак,ша ұтқьізып, вексель беріп тұры п, карташ ы алдап соқты деп устінен өзі шағым бсрген ж айын да ойлап шықты. (О л әлгі Сергей Иваныч төлеген ақш а болзтын.) Содан соң оны ң б улік салды деген айы п п ен б:р түн бөлімде түнеп ш ыққаиын да ойға алды. Щ ешемнін, мекеи-жайы- нан тистін сыбағамды бермей қойды-мыс деп Сергей И ваныч баурымен соттасып, ұ ятқа қалдырғанын да есіне түсірді. Б аты с өлкеге қ ы зм ет к е барғаида, сондағы бір старш ин ан ы сабайм ын деп с о тт ы болған соиғы ісіи де ойластыры п ш ықты... С оны ң бәрі де бір сүмдык, то- зақ ы л ы қ болаты н, бірак, оны сы Н и к о л а й Л евинді, опын, бүкіл тари хы мен ж үрегін б ілм ей тін дерге солай көрі- нуі кэдік бол а тұр са да, Л е в и н ге о гұрлы т о зақ ы л ы қ боп көрінбеитін. Н иколай өзі цүдайшыл, сопы болып, ораза ұстап, шер- кеу жолын тұтып, қүмарпаз бітіміне дін арқы лы тоқтау са-

Аёр жәрДеМ ізДеП жүрІ-енДе д е , еш кім қ о л д а м ай , қ ай т а ж ұрт біткенге қосы лы п өзін е ө эі күлетін і де Л ев и н н ің есін- де еді. Н ү х сопы деп өэін тэж кел ей д е беретін ж ү р т ; бірак, ол бетінен айны ган т ағ ы н д а келіп, сонын, еш қайсы сы да болыспай, түгел шошып, сілтідей ты на, тайқап ш ы ға беріс- Николай ағаң тұрмыс түргысынан тым сорақы бола турса да, іш кі, н ағы з ж ан-дүниесі ж ағы на келгенде, езін ен безіп ж үрген ж ан дардан әділдігі ар ты қ екенін де Л евин ссзіп ж үретін. М інезінін, үрыншак, боп, ақы лы ны н әлденс- ге кенде туған ы да — айы бы емес еді оны ң. К,ашан да жақсы адам болуды қалайтын еді. «Ө зіне түгел айты п, тү- гел ай тқ ы зам да, жак,сы көретінім ді де, сонды қтан өэін түсіне білетінім ді де көрсетем ін»,— деді Л евин іш інен беки сейлеп, адресте көрсетілген уйге сағат он бірде таяна беріп. — Ж о ғар ы да 12-ші мен 13-ш і,— деді ш вейцар, Л е ви н - нін сүрауы н а ж ауап беріп. — Ү йінде ме екен? — Ү йінде болуы керек. 12-ші болм екің есігі сэл а ш ы қ т ұ р екен, соны к ж а р ы қ ш алғап ж ан сары н ан ж ам ан, ж а сы қ темекінің, қою түтіні ш ығы п тұр да, Л евин білмейтін бір дауы с естіледі; бірақ Л евин ағасынын, д а осы үйде екенін біле қойды ; соны ң ж өтелін естіді. Л евин есікке кірген кезде, бейтаны с дауыс: — Б әр і сол, істіц қ ан щ алы қтьі оры нды , саналы істелуі- не байланы сты ғой,— деді. К онстантин Л евин есіктен қар ад ы да, ш аш ы бөріктей боп, сөйлеп тұрған, бүрме тонды ж ас ж ігіт пен ж аға, ж еқ- сіз қы л көйлек киіп диванда оты рған ш үбарлау ж ас әйелді корді. А ғасы көрінген ж оқ. А ғасы ны н, осы ндай бөгде адам- дәр арасында тұратынын ойлап, Константиннің өэегі удай ашып кетті. Константин, дыбы сы и ешқайсысы ести қойма- ған соқ, калош ы н шешіп, бүрме тонды мырзанын, не айты п түрғаны н ты қ дай бастады. К,айдағы б ір кәсіп ж айы н ай­ тып түр екен ол. — Қойш ы, қүрып қалсын сол, кастерлі таптары құр- ғы р,— деді ағасы ны ң жөтеле ш ы ққан даусы.— М аш а! Сен бізге бір кеш кі там ақ ьіңғайлап, қалғаны болса, ш арап бер- сең деймін, болмаса — кетейік. Әйел түрегеліп, қалтқы сы рты на ш ыға К онстантинді

— б ір бар и н келіп тұ р , Н и к о л а й Д митриЧ ,— д еді эиел. — К ім керек екен?— деді Н иколай Левиннің ашулы даусы. — Мен ғой бул,— деді К онстантин Левин, жарыкда тамаи ш ы ға беріп. — М ені кім е зі? — деді Н иколайдын, даусы бұрынғы- дан бетер ашулана шығып. А ғасы н ы ң әлденеден кармана устап, тез түрегелгені естіліп түрды да, абажадай, арық, сңкіш кескіні соғүрлы таны с болғанмеи, сүреңсіз, сырқат сыйк.ыня тац қалды ра, к өзі баж ьграя қорқып, қарсы алдын- дағы ссікке ш ыға келгенін бір-ақ көрді Левин. Ө з і бүдан үш ж ы л б ұ р ы н , К о н с т ан т и н Л евин соңғьі рет көрген кездегісінен де жүдеп кетіпті. Ш оп-ш олақ сюртук киіп алы п ты . К,олы мен сүйектері де бурыиғы сы нан ар- быйып кеткен сықылды. Ш аш ы да сирецкіреп кетіпті, мүр- ты да ернінде сол күйі тікірейе қадалы п, кіргеп адамға көэі де сол күйі, бір турлі тосан, аңқаусый қарап тұр. — Ә , К о с т я скснсін гой! — д еді қапелімде, бауры н та- ныған соц, қуанғаннан көзі ж айнап сала бсріп. Б ірақ жас жігітке де сол секундте ж алт қарап, галстугі қылғындмрып түрғандай, басы мен мойны қ о са дірілдеп, К онстантин сон- ша қамық білетін бір қы ймы л ж асады ; сөйтті де, арып- ашқан ж адау ж үзіне мүлде бір қ атгы зары ққан, өзгеше, қатан, әлпет біте кетті. — С іздерді білмеймін де, білгім кедмейді де, деп езі- ңізге де, Сергей Иванычке де ж азгамы н. Саған не керек Ө зі К он стан ти н Л евин о й л ағакн ан м үлде өзгеш е екен. Константин Левин оилағапда, жүртпен араласуын соғұрлы қыйындатып жүргсн, мінезіке біткен ең ауыр, ең жаман жағын үм ы ты п к етіпті;қ азір ө з:н бетпе-бет к эріп . әсіресе, басьш әлгі дірілден бұрған кезде, Л евин есіне соны ң бәрі түгел түсті. — Сеш көру ештецеге керек боп тұрғаи ж оқ маған,— деді ол , ж үрексін е сөйлеп.— Ө з ің д і вшейін көрейін деп к сл д ім . Іиісш ің жүрексінгені Н иколайды да жібіткендей болды. Ерні дір ете қалды. — с оғ ан келіп пе едін,?— д ед і ол.— О н да, үйге кір де ж ай ласы п оты р . Кешкі а сқ а ц ал ай сь ш ? М аша, үш кісіге әкел. т о - ж о қ , тұра түр. М ы н а к ісін ің кім екенін білесін, бе, еен? деді баурына қарап, бүрме тонды мырзаны нұс- қаи сөилеп.— Крицкий деген м ы рза бүл кісі. К иевте жүр- 100