การจำแนกไม้ woods-identification

ก รมวิชาการเกษตร การ จ�ำแนกไม้ WOODS IDENTIFICATION กลมุ่ วจิ ยั อนสุ ัญญาไซเตสด้านพืช สำ�นกั คมุ้ ครองพันธ์ุพชื กรมวชิ าการเกษตร

WOODS IDENTIFICATION TIFICATION ก รมวิชาการเกษตร การจา� แนกไม้ WOODS IDENTIFICATION การจ� า แน ก ไ ม ้ WOODS IDENTIFICATION การจำ� แนกไม้ ธพ์ุ ชื กลุ่มวิจยั อนุสญั ญาไซเตสดา้ นพชื ส�นักคุม้ ครองพนั ธพ์ุ ืช WOODS IDENTIFICATIONกรมวชิาการเกษตร จัดท�ำโดย กลุ่มวิจัยอนุสัญญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นักคมุ้ ครองพนั ธ์พุ ืช กรมวชิ าการเกษตร ที่ปรึกษา นายอนนั ต์ อกั ษรศรี ผู้อ�ำนวยการส�ำนักคุม้ ครองพนั ธุ์พชื คณะผู้จัดท�ำ นางสาวดวงเดอื น ศรีโพทา นางสาวสุมาลี ทองดอนแอ นายวิชยั อัยกลู จัดเตรียมข้อมูล นางยอดหญงิ สอนสุภาพ นางสาวรักชณา สารภริ ม นางสาวนงลักษณ์ ปิน่ เพช็ ร์ ถ่ายภาพ นางสาวดวงเดือน ศรโี พทา พิมพ์ที่ ชุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย จ�ำกดั สาขา 4 145, 147 ถ.เลี่ยงเมอื งนนทบุรี ต.ตลาดขวัญ อ.เมอื ง จ.นนทบรุ ี 11000 โทร. 0 2525 4807-9, 0 2525 4853-4 โทรสาร 0 2525 4855 E-mail : [email protected] www.co-opthai.com WOODS IDENTIFICATION

ก รมวิชาการเกษตร การจ�ำแนกไม้ WOODS IDENTIFICATION กลมุ่ วจิ ยั อนสุ ัญญาไซเตสด้านพืช สำ�นกั คมุ้ ครองพันธ์ุพชื กรมวชิ าการเกษตร

การจำ� แนกเน้ือไม้ / WOODS IDENTIFICATION มะฮอกกานใี บใหญ่ (Swietenia macrophylla)

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนื้อไม้ ก คำ�นำ� PREFACE ไม้ ท�ำให้เกิดป่าอันอุดมสมบูรณ์ เป็นทรัพยากรอันมีค่าที่ มนุษย์มีการใช้ประโยชน์มาอย่างยาวนาน จนเกินก�ำลังผลิตตาม ธรรมชาติ ท�ำให้ปัจจุบันจ�ำนวนประชากรของไม้ในป่าลดลง ท�ำให้ นานาประเทศมคี วามเหน็ วา่ ถา้ ไมม่ กี ารควบคมุ การใชป้ ระโยชนอ์ ยา่ ง ยง่ั ยนื อาจทำ� ใหไ้ มท้ ม่ี อี ยใู่ นธรรมชาตอิ ยใู่ นสถานภาพเสย่ี งตอ่ การใกล้ สูญพันธุ์ จึงได้มีการเสนอให้มีการควบคุมการใช้ประโยชน์ดังกล่าว โดยการเสนอให้อยู่ในการควบคุมตามบัญชีแนบท้ายของอนุสัญญา วา่ ดว้ ยการคา้ ระหวา่ งประเทศซงึ่ ชนดิ สตั วป์ า่ และพชื ปา่ ทใี่ กลส้ ญู พนั ธ์ุ หรอื อนสุ ญั ญาไซเตส กลา่ วคอื ตอ้ งออกหนงั สอื อนญุ าตไซเตสในกรณที ี่ มกี ารนำ� เขา้ สง่ ออก หรอื นำ� ผา่ นไมด้ งั กลา่ ว ดงั นนั้ พนกั งานเจา้ หนา้ ท่ี ผู้ออกหนังสืออนุญาต และเจ้าหน้าท่ีตามด่านผู้ควบคุมการน�ำเข้า สง่ ออก และนำ� ผา่ นไม้ ตอ้ งมคี วามรพู้ น้ื ฐานในการจำ� แนกไม้ จงึ จะทำ� ให้ การควบคุมนั้นเป็นไปตามจุดมุ่งหมายของอนุสัญญาไซเตส หนังสือ การจำ� แนกไมเ้ ลม่ น้ี จงึ ไดร้ วบรวมและเรยี บเรยี งขอ้ มลู ของอนสุ ญั ญา ไซเตส ความรเู้ กย่ี วกบั เรอื่ งไม้ และภาพตวั อยา่ งดา้ นตดั ขวางของชนดิ ไม้ที่มีอยู่ในประเทศไทย หวังว่าหนังสือเล่มนี้จะยังประโยชน์ให้กับ ผปู้ ฏบิ ตั งิ านทเี่ กย่ี วขอ้ งในการควบคมุ การคา้ ไมใ้ นประเทศ และควบคมุ การนำ� เขา้ ส่งออก หรือน�ำผ่านไมด้ งั กล่าว กลุม่ วจิ ยั อนสุ ัญญาไซเตสด้านพชื ส�ำนักคุ้มครองพันธพ์ุ ชื กลุม่ วจิ ัยอนุสญั ญาไซเตสด้านพชื สำ� นักคุ้มครองพันธ์พุ ืช กรมวิชาการเกษตร

การจ�ำแนกเน้ือไม้ / WOODS IDENTIFICATION พะยูง (Dalbergia cochinchinensis )

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเน้ือไม้ ข สารบัญ CONTENTS คำ� นำ� (ก) สารบญั (ข) ภาคที่ 1 ความรูเ้ กย่ี วกบั อนสุ ญั ญาไซเตสกบั ไม้ต้น 3 ภาคที่ 2 ความรเู้ บื้องตน้ สำ� หรับการจ�ำแนกไม ้ 41 ค�ำศพั ท์และความหมาย 42 เนอื้ ไม้ของพืชเมลด็ เปลอื ย 45 เนอ้ื ไมข้ องพชื ใบเลย้ี งค ู่ 47 ความรเู้ บอ้ื งต้นเกีย่ วกบั ไม ้ 53 โครงสรา้ งทางกายวิภาคของเนอื้ ไม้ 56 ความรอู้ ่นื ๆ ทใ่ี ช้ในการตรวจจ�ำแนกเน้ือไม้ 72 อุปกรณแ์ ละวธิ กี ารตรวจจ�ำแนกไมโ้ ดยใช้แฮนด์เลนส์ 74 ภาคที่ 3 ภาพตัวอยา่ งเนอื้ ไมด้ ้านตดั ขวางสำ� หรับเปรียบเทยี บ 79 เอกสารอา้ งองิ 125 กลมุ่ วิจยั อนสุ ัญญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นักคมุ้ ครองพนั ธ์ุพชื กรมวชิ าการเกษตร

การจำ� แนกเน้ือไม้ / WOODS IDENTIFICATION มะฮอกกานใี บใหญ่ (Swietenia macrophylla)

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเนอ้ื ไม้ ภาคท่ี 1 ความรู้เกี่ยวกับอนสุ ญั ญาไซเตส กบั ไม้ต้น กลุม่ วจิ ยั อนสุ ัญญาไซเตสดา้ นพชื ส�ำนักคุ้มครองพันธพุ์ ืช กรมวิชาการเกษตร

การจ�ำแนกเน้อื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเนื้อไม้ 3 ภาคท่ี 1 ความรู้เกีย่ วกับอนสุ ญั ญาไซเตสกับไมต้ น้ อนสุ ญั ญาไซเตสคืออะไร อนุสัญญาไซเตส เป็นอนุสัญญาระหว่างประเทศท่ีมีช่ือไทยว่า อนุสัญญาว่าด้วยการค้า ระหวา่ งประเทศซง่ึ ชนดิ สตั วป์ า่ และพชื ปา่ ทใี่ กลส้ ญู พนั ธ์ุ หรอื มชี อื่ เปน็ ภาษาองั กฤษวา่ Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora หรอื การน�ำชอื่ ภาษาองั กฤษมาเปน็ ชอื่ ยอ่ เรยี กกนั วา่ CITES อนสุ ญั ญานเี้ ปน็ การควบคมุ การใชป้ ระโยชนท์ างการคา้ ชนดิ พชื ปา่ และสตั วป์ า่ โดยอยบู่ นพนื้ ฐานการอนรุ กั ษร์ ว่ มกบั การใชป้ ระโยชนท์ างการคา้ อนสุ ญั ญา ไซเตสเรม่ิ มผี ลบังคับใช้เมอื่ 1 กรกฏาคม 2516 จุดมุ่งหมายของอนสุ ัญญา CITES อนุสัญญาไซเตส ก�ำเนิดข้ึนโดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้แน่ใจว่าการค้าระหว่างประเทศจะ ต้องไม่คุกคามการอยู่รอดของชนิดพืชและสัตว์ที่มีอยู่ในธรรมชาติ สร้างความม่ันใจในการอนุรักษ์ ชนิดพืชและสัตว์ของโลก การเพ่ิมความเข้มแข็งของประเทศสมาชิกท่ีจะด�ำเนินการตามพันธกรณี ทใี่ หไ้ ว้กบั อนุสัญญา โดยการกำ� หนดใหป้ ระเทศสมาชิกตอ้ งบัญญัติกฎหมายที่เข้มงวดในการบงั คับ ใชเ้ พ่อื ควบคมุ การคา้ ทัง้ ในระดบั ชาตแิ ละระหวา่ งประเทศ การควบคมุ การคา้ ดงั กลา่ วโดยใช้ระบบ หนังสืออนุญาต ประเทศสมาชิกจะต้องออกหนังสืออนุญาตให้กับตัวอย่างพืชและสัตว์ นอกจากนี้ ประเทศสมาชิกจะต้องควบคุมไม่ให้มีการใช้ประโยชน์จากชนิดพืชป่าและสัตว์ป่าที่มากเกินก�ำลัง ผลิตตามธรรมชาติ อนุสัญญาไซเตสเชื่อว่าความร่วมมือระหว่างประเทศของสมาชิก จ�ำนวน 183 ประเทศ จะท�ำใหอ้ นสุ ัญญาสามารถด�ำเนนิ การบรรลุตามจดุ มุง่ หมายท่ีอนสุ ัญญาไซเตสวางไว้ พนั ธกรณีของประเทศสมาชกิ กับอนสุ ญั ญา CITES CITES เปน็ หนงึ่ ในขอ้ ตกลงในเรอื่ งการอนรุ กั ษท์ ใี่ หญแ่ ละเกา่ แกท่ ส่ี ดุ มกี ารดำ� เนนิ งานมา เกือบ 50 ปี ประเทศท่ีตกลงจะผูกพันตามอนุสัญญาหรือประเทศสมาชิก จะเป็นไปโดยสมัครใจ กลุ่มวจิ ยั อนสุ ญั ญาไซเตสด้านพืช สำ� นักคุ้มครองพันธพ์ุ ชื กรมวชิ าการเกษตร

4 การจำ� แนกเน้อื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION แตอ่ ยา่ งไรกต็ ามการเขา้ เปน็ สมาชกิ อนสุ ญั ญา ประเทศสมาชกิ จะตอ้ งดำ� เนนิ การในเรอ่ื งพน้ื ฐาน4 เรอื่ ง เพอ่ื ใหแ้ นใ่ จวา่ มรี ะบบทสี่ ามารถดำ� เนนิ การไดต้ ามบทบญั ญตั ิ (Article) ทร่ี ะบไุ วใ้ นอนสุ ญั ญาไซเตส ดังน้ี 1. ตอ้ งมกี ฎหมายภายในประเทศ ทสี่ ามารถควบคมุ การคา้ ทงั้ ในประเทศและระหวา่ งประเทศ ไดแ้ ก่ การควบคมุ การสง่ ออก นำ� เขา้ และนำ� ผา่ นชนดิ พชื และสตั วท์ อ่ี ยใู่ นการควบคมุ ของอนสุ ญั ญา โดยกฎหมายดังกล่าวต้องมีบทก�ำหนดโทษผู้ฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตามอนุสัญญา และสามารถยึด และส่งกลบั คืนของกลางไปยังประเทศถนิ่ ก�ำเนิดได้ 2. ตอ้ งมกี ารจดั ตง้ั ฝา่ ยปฏบิ ตั กิ าร (Management Authority : MA) ซง่ึ มหี นา้ ทดี่ ำ� เนนิ การ ให้เป็นไปตามอนุสัญญาไซเตส ได้แก่ การควบคุม ก�ำกับ ดูแลการออกหนังสืออนุญาตไซเตส ประสานงานกับส�ำนักเลขาธิการไซเตส และประเทศสมาชิกอ่ืน ๆ ในเร่ืองท่ีเก่ียวข้องกับการออก หนังสืออนุญาต นอกจากน้ี ประเทศสมาชิกจะตัองจัดให้มีฝ่ายวิชาการ หรือฝ่ายวิทยาศาสตร์ (Scientific Authority : SA) สำ� หรบั ประเทศไทยมกั จะเรยี กวา่ เจา้ หนา้ ทฝ่ี า่ ยวชิ าการ มหี นา้ ทใี่ หค้ ำ� แนะนำ� ฝา่ ยปฎบิ ตั กิ ารในเรอ่ื งการออกหนงั สอื อนญุ าตในกรณที เี่ หน็ ว่าชนดิ พชื หรอื สตั วน์ น้ั ไดร้ บั ผลกระทบ เสย่ี งต่อการใกลส้ ูญพันธเ์ุ นอื่ งมาจากการคา้ 3. จดั ใหม้ จี ดุ ตรวจสอบ (Check Point) ชนดิ พชื และสตั วท์ อี่ ยใู่ นการควบคมุ ของอนสุ ญั ญา ไซเตส 4. ตอ้ งจัดท�ำรายงานประจ�ำปี (Annual Report) ในเรอ่ื งรายละเอยี ดการออกหนังสือ อนญุ าต ไดเ้ ลขทหี่ นงั สอื อนญุ าต ชนดิ และจำ� นวนทอี่ นญุ าต วนั ทแี่ ละประเทศผรู้ บั และจดั สง่ รายงาน ภายในวันที่ 31 ตลุ าคม ของทุกปี การดำ�เนนิ งานของอนสุ ญั ญาไซเตส ความร่วมมือระหว่างประเทศเป็นส่ิงส�ำคัญท่ีสุดในการด�ำเนินงาน เพื่อให้เป็นไปตาม จุดมุ่งหมายของอนุสัญญาไซเตส ตามบทกล่าวน�ำ (Preamble) ของบทบัญญัติอนุสัญญา (Convention Text) ที่กลา่ วไวว้ ่า “ยอมรับวา่ ความรว่ มมอื ระหว่างประเทศเป็นสิ่งจ�ำเป็นสำ� หรับ การคุ้มครองสัตว์ป่าและพืชป่าบางชนิดจากการใช้ประโยชน์ทางการค้าระหว่างประเทศที่มาก เกนิ ก�ำลังผลติ ของธรรมชาติ (Recognizing, in addition, that international co-operation

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนอื้ ไม้ 5 is essential for the protection of certain species of wild fauna and flora against over-exploitation through international trade) ซึ่งความร่วมมือดังกล่าวข้างต้น อนุสัญญาได้ด�ำเนินการโดยใช้ระบบการออกหนังสือ อนญุ าต กล่าวคือทกุ ประเทศท่เี ป็นสมาชิกอนสุ ัญญาจะตอ้ งออกหนงั สอื อนญุ าตไซเตสใหก้ บั การส่ง ออก หรอื นำ� เขา้ หรือน�ำผา่ น ซ่งึ ชนดิ พืชและสัตว์ทอ่ี ยู่ในบญั ชแี นบท้ายอนสุ ัญญาไซเตส การออก หนงั สอื อนญุ าตดงั กลา่ ว จะมคี วามเขม้ งวดตา่ งกนั ตามระดบั ของความเสยี่ งตอ่ การใกลส้ ญู พนั ธ์ุ โดย อนสุ ญั ญาฯ ไดแ้ บ่งบญั ชแี นบท้ายเปน็ 3 บญั ชี ดงั นี้ 1. บญั ชแี นบท้ายท่ี 1 หรือ Appendix I หมายถงึ ชนิดพืชหรอื สัตว์ที่มีประชากรเหลอื อยู่ ในธรรมชาติน้อย หากไม่ควบคุบการค้าอย่างเข้มงวดอาจท�ำให้สูญพันธุ์ไปจากธรรมชาติได้ ดังน้ัน จึงห้ามท�ำการค้าชนิดพืชหรือสัตว์ท่ีได้มาจากธรรมชาติ แต่มีข้อยกเว้นทั่วไปส�ำหรับการค้าพืชท่ี ได้จากการขยายพันธุ์เทียม (Artificially propagated) หรือสัตว์ที่ได้จากการเพาะพันธุ์ในคอก (Captive - Bred) และตอ้ งขน้ึ ทะเบยี นสถานทเี่ พาะเลย้ี ง หรอื สถานทเี่ พาะพนั ธก์ุ บั สำ� นกั เลขาธกิ ารไซเตส 2. บัญชีแนบท้ายท่ี 2 หรือ Appendix II หมายถึงชนิดพันธุ์ท่ีมีเหลืออยู่ในธรรมชาติ จ�ำนวนหนึ่ง แต่ถ้าไม่ควบคุมการค้า อาจท�ำให้ประชากรในธรรมชาติลดลงจนเข้าหลักเกณฑ์ที่จะ จดั อยใู่ นบญั ชแี นบทา้ ยที่ 1 ได้ ดงั นนั้ การคา้ ชนดิ พชื และสตั วท์ ไ่ี ดม้ าจากธรรมชาตสิ ามารถกระทำ� ได้ ซง่ึ ตอ้ งไมข่ ดั กบั กฎหมายภายในประเทศ และการออกหนงั สอื อนญุ าตจะตอ้ งมกี ารควบคมุ กลา่ วคอื ประเทศผู้ส่งออกกจะต้องมีการศึกษาวิจัยว่าการออกหนังสืออนุญาตส่งออก ไม่มีผลผระทบเสี่ยง ตอ่ การใกล้สูญพันธขุ์ องชนดิ ที่มอี ยู่ในธรรมชาติ หรือทีเ่ รยี กกันวา่ Non-Detriment Finding หรือ NDF ในขณะทปี่ ระเทศผนู้ ำ� เขา้ จะตอ้ งตรวจสอบประเทศผสู้ ง่ ออก (หรอื ทเ่ี รยี กวา่ Due diligence) วา่ การทำ� NDF เป็นไปตามข้อกำ� หนดของอนสุ ญั ญา และการไดม้ าของชนดิ พชื และสตั ว์ดงั กล่าวได้ มาถกู ตอ้ งตามกฎหมายทเ่ี กย่ี วขอ้ ง (Legal acquisition) ในกรณที ปี่ ระเทศผสู้ ง่ ออกเหน็ วา่ การสง่ ออก มีผลกระทบอาจท�ำให้ชนิดพืชและสตั ว์น้นั เส่ียงต่อการใกล้สญู พนั ธ์ุ อาจกำ� หนดโควตา้ การสง่ ออก และแจง้ โควต้าไปยงั ส�ำนกั เลขาธิการไซเตส เพ่อื ประกาศใหป้ ระเทศสมาชิกอน่ื รับทราบ 3. บญั ชีแนบท้ายท่ี 3 หรือ Appendix III หมายถึงชนดิ พชื หรอื สตั ว์ทีป่ ระเทศสมาชิก ใดประเทศหน่ึงได้มีการคุ้มครองแล้ว แต่ประเทศสมาชิกดังกล่าวเห็นว่า เพ่ือให้มีการคุ้มครองน้ัน กล่มุ วิจัยอนุสญั ญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นักคุม้ ครองพนั ธุพ์ ชื กรมวิชาการเกษตร

6 การจำ� แนกเนอ้ื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION มีประสิทธิภาพ ประเทศสมาชิกอ่ืน ๆ ควรให้ความร่วมมือคุ้มครองชนิดพืชและสัตว์ดังกล่าวด้วย ดงั นน้ั รายชอ่ื ชนดิ พชื หรอื สตั วท์ อ่ี ยใู่ นบญั ชแี นบทา้ ยท่ี 3 จะตอ้ งมชี อ่ื ของประเทศทรี่ อ้ งขอความรว่ มมอื ก�ำกับด้วย ส�ำหรับการค้าในบัญชีแนบท้ายที่ 3 สามารถค้าชนิดพืชและสัตว์ที่มาจากธรรมชาติได้ แต่ถ้าเป็นประเทศท่ีร้องขอความร่วมมือจะต้องออกหนังสืออนุญาตส่งออก ในขณะที่ประเทศอื่น จะตอ้ งออกหนงั สอื รบั รองการสง่ ออก สว่ นประเทศผนู้ ำ� เขา้ จะตอ้ งใหค้ วามรว่ มมอื ในการออกหนงั สอื อนุญาตนำ� เขา้ ใหก้ ับชนดิ พืชและสตั วท์ ่ีส่งออกมาจากประเทศที่รอ้ งขอ การประชุมสมยั สามญั ประเทศภาคีอนุสญั ญาไซเตส (Conference of the Parties : CoP) กับการบรรจชุ นดิ พืชประเภทไม้ตน้ อนสุ ญั ญาไซเตสเรมิ่ มผี ลบงั คบั ใชเ้ มอ่ื ปี พ.ศ. 2516 ดงั นนั้ อนสุ ญั ญาฯ ดำ� เนนิ งานมาแลว้ 46 ปี มีการประชุมสมัยสามัญฯ มาแล้ว 18 คร้ัง โดยในคร้ังที่ 18 ได้จัดการประชุมขึ้นระหว่าง วันท่ี 17-28 สิงหาคม 2562 ณ กรุงเจนีวา สหพันธรัฐสวิส การประชุมดังกล่าวจะเป็นเร่ืองการ เปลี่ยนแปลงชนิดพืชและสัตว์ในบัญชี และเพื่อให้การด�ำเนินงานบรรลุวัตถุประสงค์ของอนุสัญญา จะมีการก�ำหนดกฎระเบียบ ผ่านมติท่ีประชุม (Resolution) และมติข้อตัดสินใจ (Decision) จ�ำนวน 95 มติท่ีประชุม และ 344 มติข้อตัดสินใจ โดยมติที่ประชุมเป็นการวางแนวทางในการ ด�ำเนินงานท่ียาวนาน ในขณะที่มติข้อตัดสินใจเป็นการก�ำหนดให้คณะกรรมการพืช สัตว์ หรือ คณะกรรมาธิการ หรือ ส�ำนักเลขาธิการ หรือประเทศสมาชิกท่ีเกี่ยวข้องด�ำเนินการภายในเวลา ที่ก�ำหนด และให้รายงานผลในการประชุมสมัยสามัญฯ คร้ังต่อไป เพ่ือให้ท่ีประชุมพิจารณาว่า มกี ารดำ� เนนิ งานเปน็ ไปตามมตขิ อ้ กำ� หนดหรอื ไม่ และควรจะยกเลกิ หรอื ขยายเวลาในการดำ� เนนิ งาน หรอื ปรับปรงุ มติขอ้ ตัดสนิ ใจ ดงั ไดก้ ลา่ วไวว้ า่ ในการประชมุ สมยั สามญั ฯ จะเปน็ เรอ่ื งการเปลยี่ นแปลงชนดิ พชื และสตั ว์ ในบัญชีแนบท้าย โดยการยื่นข้อเสนอเพ่ือเปลี่ยนแปลงบัญชีแนบท้ายน้ัน ประเทศสมาชิกมีสิทธิ ในการยื่นข้อเสนอ เม่ือได้มีการศึกษาและพบว่าชนิดพืชหรือสัตว์ดังกล่าว เกิดความเส่ียงต่อการ ใกล้สูญพันธุ์ไปจากธรรมชาติ เน่ืองมาจากการค้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งการค้าระหว่างประเทศ ในการประชมุ ครงั้ แรก ๆ นน้ั การเสนอชนึ้ บญั ชฯี ทางดา้ นพชื นนั้ มกั จะเสนอเปน็ พวกไมด้ อกไมป้ ระดบั ต่อมาเป็นชนิดในกลุ่มพืชสมุนไพร ในการประชุมต้ังแต่ CoP15 เป็นต้นมา จะเป็นกลุ่มไม้ต้นที่มี แนวโนม้ เสี่ยงต่อการใกลส้ ูญพันธุ์ และถูกเสนอให้มกี ารข้ึนบญั ชี

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเนอื้ ไม้ 7 การควบคุมการคา้ พืชในบัญชีแนบท้ายอนุสญั ญาไซเตสกลุ่มไม้ตน้ การก�ำหนดพืชชนิดใดไวใ้ นบญั ชแี นบท้ายอนุสญั ญาไซเตส หมายความว่า ทัง้ ตน้ ที่มีชีวิต และทตี่ ายแลว้ ถกู ควบคมุ โดยอนสุ ญั ญาไซเตส นอกเสยี จากวา่ จะมกี ารระบเุ ปน็ คำ� อธบิ ายแนบทา้ ย (annotation) ท่เี ป็นสัญลกั ษณ์ # แลว้ ตามดว้ ยตวั เลข ก�ำกบั ไวท้ า้ ยชือ่ ชนดิ ชื่อสกุล หรอื ชอื่ วงศ์ ซึ่งการระบุค�ำอธิบายแนบท้ายไว้หลังชื่อพืช เป็นการอธิบายเพิ่มเติมว่า อนุสัญญาไซเตสควบคุม หรอื ไมค่ วบคมุ การคา้ สว่ นใดบา้ งของพชื ชนดิ นนั้ เนอ่ื งจากอนสุ ญั ญาไซเตส ไมไ่ ดม้ วี ตั ถปุ ระสงคท์ จ่ี ะ ควบคมุ การคา้ ทกุ สว่ นของพชื ทอี่ ยใู่ นบญั ชแี นบทา้ ยอนสุ ญั ญาฯ แตจ่ ะควบคมุ เฉพาะสว่ นทม่ี กี ารคา้ จำ� นวนมากและสง่ ผลใหพ้ ชื ชนดิ นนั้ สญู พนั ธไ์ุ ปจากธรรมชาติ เชน่ พชื ในกลมุ่ ทใ่ี ชเ้ นอ้ื ไมเ้ ปน็ ประโยชน์ จะควบคมุ การคา้ ไมเ้ ปน็ หลกั และในกลมุ่ พชื ทมี่ กี ารใชป้ ระโยชนจ์ ากสารสกดั เพอ่ื นำ� ไปเปน็ สว่ นผสม ของผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น ผลิตภัณฑ์เครื่องส�ำอาง ยาสมุนไพร น้�ำหอม เป็นต้น อนุสัญญาไซเตส จะควบคุมเฉพาะส่วนของพืช และสารสกัดจากพืช ยกเว้น ผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูปท่ีมีส่วนผสมของ สารสกัดจากพชื ดังกลา่ ว เพ่ือไมใ่ หส้ ถิติการคา้ ซ้�ำซ้อน และลดภาระในการตรวจสอบของพนักงาน เจ้าหน้าที่ ตัวอย่างการระบุค�ำอธิบายแนบท้ายของพืชในบัญชีไซเตส เช่น วงศ์ LEGUMINOSAE สกลุ Dalbergia spp. #15 หมายความวา่ พชื ในสกลุ Dalbergia มกี ฎระเบยี บในการควบคมุ การคา้ ตามค�ำอธิบายแนบทา้ ย #15 วงศ์ MELIACEAE ชนิด Swietenia macrophylla #6 (มะฮอกกานี ใบใหญ่) อยู่ในบญั ชีแนบทา้ ยท่ี 2 มกี ฎระเบียบในการควบคุมการค้า ตามคำ� อธิบายแนบทา้ ย #6 เป็นต้น การระบคุ ำ�อธิบายแนบท้ายให้กบั พืช 1. ระบเุ ป็นกลมุ่ ประชากรของพืชในชนดิ สกลุ หรือวงศ์ น้ันๆ โดยระบเุ ฉพาะประชากร ในพนื้ ทหี่ รอื ประเทศทต่ี อ้ งการควบคมุ การคา้ เชน่ ในคำ� อธบิ ายแนบทา้ ย #4 มขี อ้ ยกเวน้ ไมค่ วบคมุ เมล็ด แต่ข้อยกเว้นนี้ ไม่ใช้กับเมล็ดของพืชในวงศ์กระบองเพชร ที่ส่งออกจากสหรัฐเม็กซิโก และ เมลด็ ของปาล์มชนดิ Beccariophoenix madagascariensis และปาล์มชนดิ Dypsis decaryi ทสี่ ่งออกจากสาธารณรฐั มาดากัสการ์ 2. ระบุเฉพาะส่วนของพืชที่ต้องการควบคุมการค้า เช่น วงศ์ LEGUMINOSAE ชนิด Pterocarpus santalinus (ไมจ้ นั ทรแ์ ดง) มคี ำ� อธบิ ายแนบทา้ ย #7 หมายความวา่ ควบคมุ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ รวมถึงไมซ้ งุ ช้นิ ไมส้ ับ ผง และสารสกัด กล่มุ วิจยั อนุสัญญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นักคุม้ ครองพนั ธพ์ุ ชื กรมวิชาการเกษตร

8 การจ�ำแนกเนอ้ื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION 3. ระบทุ ัง้ ส่วนของพืชทีต่ อ้ งการควบคมุ การค้าและส่วนของพชื ท่ีไม่ควบคุมการคา้ ไวใ้ น คำ� อธบิ ายแนบทา้ ยเดยี ว เชน่ วงศ์ LAURACEAE ไมต้ น้ ชนดิ Aniba rosaeodora มคี ำ� อธบิ ายแนบทา้ ย #12 หมายความว่า ควบคมุ ต้นทีม่ ีชีวิต รวมถงึ ไม้ซงุ ไม้แปรรูป แผ่นไมบ้ าง ไมอ้ ัด และสารสกัด ยกเว้น ผลิตภัณฑส์ �ำเรจ็ รูปทีม่ สี ่วนผสมของสารสกัด และสารแต่งกลน่ิ จากพชื ชนดิ ดงั กลา่ ว คำ�อธบิ ายแนบทา้ ยทใ่ี ชใ้ นการควบคมุ การคา้ พชื ในบญั ชแี นบทา้ ยอนสุ ญั ญาไซเตสกลมุ่ ไมต้ น้ #1 หมายถงึ ทุกสว่ นของพชื และสงิ่ ทแ่ี ยกมาจากพชื ดังกล่าว ยกเวน้ ก) เมล็ด สปอร์ และเรณู (รวมถึงกลมุ่ เรณู) ข) ตน้ กลา้ หรอื เนอื้ เยอื่ ทไ่ี ดจ้ ากการเพาะเลย้ี งในสภาพปลอดเชอ้ื อยใู่ นอาหารแขง็ หรืออาหารเหลว ท่ีขนสง่ ในภาชนะปลอดเชื้อ ค) ไม้ตัดดอกจากต้นท่ไี ด้มาจากการขยายพนั ธุ์เทยี ม และ ง) ฝัก ส่วนของฝัก และสง่ิ ทแี่ ยกมาจากฝกั กล้วยไม้ในสกลุ Vanilla (วานลิ ลา) จากตน้ ทไ่ี ด้มาจากการขยายพันธุ์เทยี ม #4 หมายถงึ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื ทง้ั ที่มีชีวติ และที่ตายแล้ว รวมถึงสิ่งท่ไี ด้มาจากพืช ดงั กล่าว ยกเวน้ ก) เมลด็ (รวมถงึ ฝักของพชื วงศ์ ORCHIDACEAE) สปอร์ และเรณู (รวมถึงกลมุ่ เรณู) ข้อยกเวน้ น้ี ไมร่ วมถงึ เมล็ดพชื วงศ์ CACTACEAE ทสี่ ่งออกจากสหรฐั เม็กซโิ ก และเมล็ดของ ปาลม์ ชนิด Beccariophoenix madagascariensis และชนดิ Dypsis decaryi ทสี่ ง่ ออกจาก สาธารณรฐั มาดากัสการ์ ข) ตน้ กลา้ หรอื เนอื้ เยอื่ ทไ่ี ดจ้ ากการเพาะเลย้ี งในสภาพปลอดเชอื้ อยใู่ นอาหารแขง็ หรืออาหารเหลว ทข่ี นส่งในภาชนะปลอดเช้ือ ค) ไม้ตดั ดอกจากตน้ ที่ไดม้ าจากการขยายพนั ธเ์ุ ทียม ง) ผล ส่วนของผล และสงิ่ ทีไ่ ด้มาจากผลของพชื สกุล Vanilla (วงศ์ ORCHIDA- CEAE) และพชื วงศ์ CACTACEAE ทัง้ จากต้นทเี่ กดิ จากการขยายพนั ธโุ์ ดยธรรมชาตหิ รือได้มาจาก การขยายพนั ธุ์เทียม จ) ล�ำต้น ดอก ส่วนของพืช และส่ิงท่ีได้มาจากพืชในสกุล Opuntia สกุลย่อย Opuntia และพืชสกุล Selenicereus วงศ์ CACTACEAE ท้ังจากต้นที่เกดิ จากการขยายพนั ธุโ์ ดย ธรรมชาติ หรือจากการขยายพันธุ์เทยี ม

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนื้อไม้ 9 ฉ) ผลิตภณั ฑ์สำ� เร็จรปู ของ Aloe ferox และ Euphorbia antisyphilitica ที่ บรรจหุ ีบห่อ และพรอ้ มจำ� หนา่ ยแบบปลกี #5 หมายถงึ ควบคุมต้นทีม่ ชี วี ติ รวมถงึ ไม้ซุง ไม้แปรรูป และแผน่ ไมบ้ าง #6 หมายถงึ ควบคุมต้นทมี่ ีชวี ติ รวมถงึ ไม้ซงุ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง และไม้อัด #7 หมายถึง ควบคมุ ตน้ ทีม่ ีชวี ิต รวมถึงไม้ซงุ ช้ินไม้ ผง และ สารสกัด #10 หมายถงึ ควบคุมต้นทม่ี ชี วี ติ และตน้ ท่ตี ายแลว้ รวมถึงไมซ้ งุ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง และชน้ิ ไมท้ ย่ี งั ไมไ่ ดป้ ระกอบเพอ่ื ใชใ้ นการทำ� คนั ชกั สำ� หรบั เครอ่ื งดนตรปี ระเภทเครือ่ งสาย #11 หมายถึง ควบคุมต้นท่ีมีชีวิต รวมถึงไม้ซุง ไม้แปรรูป แผ่นไม้บาง ไม้อัด ผง และสารสกดั แต่ไม่ครอบคลมุ ถงึ ผลติ ภัณฑ์ส�ำเร็จรูปทม่ี สี ว่ นผสมของสารสกัด รวมถงึ สารแต่งกลิ่น จากพืชดังกลา่ ว #12 หมายถงึ ควบคมุ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ รวมถงึ ไมซ้ งุ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง ไมอ้ ดั และสารสกดั แตไ่ มค่ รอบคลมุ ถงึ ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู ทมี่ สี ว่ นผสมของสารสกดั รวมถงึ สารแตง่ กลนิ่ จากพชื ดงั กลา่ ว #14 หมายถึง ควบคุมทุกส่วนของพืชทั้งที่มีชีวิตและท่ีตายแล้ว รวมถึงสิ่งท่ีแยกมาจาก พชื ดังกล่าว ยกเวน้ ก) เมล็ด และเรณู ข) ตน้ กลา้ หรอื เนอื้ เยอ่ื ทไี่ ดจ้ ากการเพาะเลยี้ งในสภาพปลอดเชอ้ื อยใู่ นอาหารแขง็ หรอื อาหารเหลวที่ขนสง่ ในภาชนะปลอดเช้ือ ค) ผล ง) ใบ จ) ผงไม้กฤษณาที่กลั่นแล้ว รวมถึงผงไม้กฤษณาท่ีกลั่นแล้วและน�ำไปข้ึนรูปเป็น รปู ทรงต่างๆ และ ฉ) ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู ทบ่ี รรจหุ บี หอ่ และพรอ้ มจำ� หนา่ ยแบบปลกี ขอ้ ยกเวน้ นไ้ี ม่ รวมถึง ช้นิ ไม้ ลกู ปัด ลูกประค�ำ และสิ่งแกะสลัก กลุม่ วจิ ัยอนุสัญญาไซเตสดา้ นพชื สำ� นกั คุ้มครองพนั ธ์พุ ชื กรมวชิ าการเกษตร

10 การจ�ำแนกเนอื้ ไม้ / WOODS IDENTIFICATION #15 หมายถงึ ควบคุมทกุ ส่วนของพชื และสิ่งทีไ่ ดม้ าจากพืชดงั กล่าว ยกเวน้ ก) ใบ ดอก เรณู ผล และเมล็ด ข) ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู ทมี่ ไี มใ้ นบญั ชเี ปน็ สว่ นประกอบ นำ�้ หนกั ไมเ่ กนิ 10 กโิ ลกรมั / ชิน้ ตอ่ การสง่ 1 คร้งั ค) เคร่ืองดนตรีส�ำเร็จรูป ส่วนของเคร่ืองดนตรีส�ำเร็จรูป และส่วนประกอบ สำ� เร็จรปู ของเครอ่ื งดนตรี ง) ชนิด Dalbergia cochinchinensis (พะยูง) ให้ควบคุมตามค�ำอธิบาย แนบทา้ ย #4 จ) สกุล Dalbergia เฉพาะชนิดท่ีมีถิ่นก�ำเนิดและส่งออกจากสหรัฐเม็กซิโก ใหค้ วบคุมตามค�ำอธิบายแนบท้าย #6 #17 หมายถงึ ควบคมุ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ รวมถงึ ไมซ้ งุ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง ไมอ้ ดั และไมท้ เ่ี ปลยี่ น รปู รา่ ง (พกิ ดั ศลุ กากรประเภท 44.09) หมายถงึ ไม้ (รวมถงึ แถบไม้และไมล้ วดลายส�ำหรบั ปพู ื้นแบบ ปาร์เกต์ ยังไม่ประกอบเข้าด้วยกัน) ท่ีมีขอบ ปลาย หรือหน้าไม้ ท�ำเป็นรูปทรงอย่างต่อเน่ือง (ทำ� เปน็ ลน้ิ รอ่ ง บงั ใบ มมุ เฉลยี ง ขอ้ ตอ่ รปู ตวั วี ควิ้ กรอบ ทำ� ใหม้ นหรอื ลกั ษณะทค่ี ลา้ ยกนั ) จะ ไส ขดั หรอื ตอ่ ปลายหรือไม่กต็ าม)

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเน้อื ไม้ 11 ตารางท่ี 1 รายช่ือพืชอนุรักษ์ ตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เร่ือง พืชอนุรักษ์ ท่มี ีการใช้ประโยชนท์ างเน้อื ไม้ พรอ้ มทง้ั ระบตุ ัวเลขคำ� อธิบายแนบทา้ ย รายชอื่ พืชอนุรักษ์บัญชีที่ 1 ช่อื วงศ์ ชนดิ พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ่ี 1 คำ� อา่ นชื่อ ชื่อสามญั (Family) (ช่ือวทิ ยาศาสตร)์ วิทยาศาสตร์ วงศ์อารอคาริเอซีอี ARAUCARIACEAE Araucaria araucana อารอคาเรีย อะรอคานา Monkey-puzzle tree วงศ์คูเพรสซาซีอี (สนชลิ ี) CUPRESSACEAE Fitzroya ฟิตซรอยา Patagonian cypress วงศ์เลคกมู โิ นซี cupressoides ควิ เพรสซอยเดส Guaitecas cypress หรือวงศฟ์ าบาซอี ี Pilgerodendron พลิ เกโรเดนดรอน LEGUMINOSAE uviferum ยูวเิ ฟอรัม (FABACEAE) วงศ์ไพเนซีอี Dalbergia nigra ดลั เบอร์เกีย นิกรา Brazilian black PINACEAE rosewood วงศโ์ พโดคารเ์ ปซอี ี PODOCARPACEAE Abies guatemalensis เอบสี กวั เตมาเลนซสิ Guatemala fir วงศร์ ูบิเอซีอี RUBIACEAE Podocarpus โพโดคาร์ปสั Parlatore’s parlatorei พารล์ าโทเรไอ podocarp Balmea stormiae บัลเมยี สตอรม์ อิ ี Ayuque รายชอ่ื พืชอนรุ กั ษ์บญั ชีท่ี 2 ชื่อวงศ์ ชนดิ พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ่ี 2 คำ� อา่ นชือ่ ช่อื สามัญ (Family) (ชอ่ื วิทยาศาสตร)์ วิทยาศาสตร์ Ajo วงศ์คารีโยคาเรซีอี CARYOCARACEAE Caryocar คารโิ ยคาร์ costaricense # 4 คอสทาริเซนเซ กลุม่ วิจยั อนสุ ัญญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นักคุ้มครองพนั ธ์พุ ชื กรมวชิ าการเกษตร

12 การจ�ำแนกเนื้อไม้ / WOODS IDENTIFICATION ช่อื วงศ์ ชนดิ พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ่ี 2 คำ� อ่านช่อื ช่อื สามญั (Family) (ชื่อวิทยาศาสตร์) วิทยาศาสตร์ Mulanje cedar วงศ์คูเพรสซาซอี ี CUPRESSACEAE Widdringtonia whytei วดิ ดรงิ โทเนยี ไวทไิ อ วงศ์อีบีนาซีอี EBENACEAE Diospyros spp. # 5 ไดโอสไพรอส สปชี สี ์ Ebony (พชื ในสกลุ ไดโอสไพรอส วงศ์จักแลนเดซอี ี ทุกชนิด) JUGLANDACEAE (เฉพาะประชากรทมี่ ถี ิ่น วงศล์ อราซีอี ก�ำเนิดในสาธารณรฐั LAURACEAE มาดากสั การ์เท่านัน้ ) วงศเ์ ลคกูมิโนซี หรือวงศฟ์ าบาซอี ี Oreomunnea ออรโิ อมนั เนีย Gavilan blanco LEGUMINOSAE pterocarpa # 4 เทโรคารป์ า (FABACEAE) Aniba rosaeodora แอนิบา โรซโี อโดรา Brazilian rosewood # 12 Dalbergia spp. # 15 ดลั เบอรเ์ จีย สปชี ีส์ (พืชในสกุลดัลเบอร์เจยี ทุกชนิด) (ยกเว้น ชนดิ ทร่ี ะบไุ ว้แลว้ ในบัญชพี ืช อนรุ ักษ์ บัญชที ี่ 1) Guibourtia demeusei # 15 กยุ โบร์เทีย เดเมอูเซไอ Guibourtia กุยโบรเ์ ทยี pellegriniana # 15 เพลเลกรเิ นียนา Guibourtia tessmannii กยุ โบร์เทีย เทสมานนไิ อ # 15 Paubrasilia echinata เพาบราซลิ เลยี อชิ ินาต้า Pau Brasil # 10 African teak, Pericopsis elata # 17 พริคอปซสิ อีลาตา Afrormosia Platymiscium แพทไทมสิ เซยี ม Cristobal parviflorum # 4 พารว์ ฟิ ลอรม่ั Quira macawood Pterocarpus erinaceus เทโรคาร์ปสั เอรินาเชยี ส Red sandalwood Pterocarpus santalinus เทโรคาร์ปัส แซนทาลินสั #7 Pterocarpus tinctorius เทโรคาร์ปสั ทนิ ซท์ อริอุส African Padouk, # 6 mukula

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเน้อื ไม้ 13 ช่ือวงศ์ ชนดิ พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ่ี 2 คำ� อ่านชือ่ ชือ่ สามญั (Family) (ชอ่ื วทิ ยาศาสตร)์ วิทยาศาสตร์ วงศ์เมลิเอซอี ี MELIACEAE Cedrela spp. # 6 เซเดรลา สปชี ีส์ Cedars (พชื ในสกลุ เซเดรลา วงศโ์ รเซซีอี ทกุ ชนิด) เฉพาะประชากร ROSACEAE ทมี่ ีถ่นิ ก�ำเนดิ ในประเทศ วงศ์แซนทาลาซีอี แถบ Neotropics เท่าน้นั SANTALACEAE Swietenia humilis # 4 สเวทเี นีย ฮูมลิ ิส มะฮอกกานีเมก็ ซกิ นั , Pacific coast mahogany, Honduras mahogany Swietenia macrophylla สเวทีเนยี มาโครฟิลลา มะฮอกกานีใบใหญ่ # 6 เฉพาะประชากรท่ีมถี ่ิน ก�ำเนิดในประเทศแถบ Neotropics เทา่ น้ัน Swietenia mahagoni สเวทเี นีย มาฮาโกนิ มะฮอกกานใี บเล็ก, # 5 West Indian mahogany Prunus africana # 4 พรูนัส แอฟรกิ านา African cherry, Red stinkwood Osyris lanceolata # 2 โอไซรสิ แลนซโี อลาตา East African (เฉพาะประชากรทม่ี ถี ่นิ Sandalwood ก�ำเนดิ ในสาธารณรฐั บุรุนดี สหพนั ธ์ สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตย เอธโิ อเปยี สาธารณรัฐ เคนยา สาธารณรฐั รวนั ดา สาธารณรัฐยูกันดา และสหสาธารณรฐั แทนซาเนีย) กลุ่มวจิ ัยอนุสญั ญาไซเตสดา้ นพืช ส�ำนกั คุ้มครองพันธ์ุพชื กรมวชิ าการเกษตร

14 การจ�ำแนกเนอื้ ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชื่อวงศ์ ชนดิ พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ี่ 2 คำ� อา่ นช่ือ ชื่อสามญั (Family) (ชอ่ื วทิ ยาศาสตร)์ วิทยาศาสตร์ วงศ์ไทมเ์ มลเิ อซอี ี Aquilaria spp. # 14 อะควลิ าเรยี สปีชสี ์ กฤษณา, Agarwood หรอื วงศ์อะควิลาเรยี ซอี ี (พชื ในสกุลอะควลิ าเรยี รามิน, Ramin THYMELAEACEAE ทุกชนดิ ) กฤษณาน้อย (AQUILARIACEAE) Gonystylus spp. # 4 โกนีสไตลัส สปีชีส์ (พืชในสกุลโกนสี ไตลัส Gyrinops spp. # 14 ทุกชนดิ ) กัยรนิ อพส์ สปชี สี ์ (พืชในสกุลกัยรินอพส์ ทุกชนดิ ) วงศ์ไซโกฟิลเลซีอี Bulnesia sarmientoi บลั นเี ซยี ซาร์ไมเอนโทไอ ZYGOPHYLLACEAE # 11 รายชอื่ พชื อนุรักษ์บัญชที ี่ 3 ชอ่ื วงศ์ ชนดิ พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ี่ 3 ค�ำอา่ นชอื่ ช่ือสามญั แหลง่ กำ� เนดิ (Family) (ช่อื วทิ ยาศาสตร)์ วทิ ยาศาสตร์ วงศ์ฟากาซีอี Quercus mongolica #5 คเู ออรค์ สั มอนโกลคิ า Mongolian oak สหพนั ธรฐั รสั เซยี FAGACEAE วงศ์เลคกูมโิ นซี Dipteryx panamensis ดพิ เทรกิ ซ์ พานาเมนซสิ สาธารณรฐั หรอื วงศฟ์ าบาซีอี คอสตารกิ า LEGUMINOSAE สาธารณรฐั นคิ ารากวั (FABACEAE) วงศ์โอลเี อซีอี Fraxinus mandshurica #5 ฟราซนิ สั แมนชรู คิ า Manchurian ash สหพนั ธรฐั รสั เซยี OLEACEAE วงศโ์ พโดคาร์เปซีอี Podocarpus neriifolius #5 โพโดคารป์ สั เนรไิ อโฟเลยี ส Mountain teak, ราชอาณาจกั รเนปาล PODOCARPACEAE Oleander podocarp, Yellow wood

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเน้ือไม้ 15 ตารางท่ี 2 แสดงรายละเอยี ดรปู ภาพ วนั ทขี่ นึ้ บญั ชี แหลง่ แพรก่ ระจายพนั ธ ์ุ และการใชป้ ระโยชน์ และเพ่ือให้ง่ายในการใช้ตามค�ำอธิบายแนบท้าย จึงแปลความหมายให้เป็นการ ควบคุมตามอนสุ ญั ญาไซเตส ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 1. Araucaria araucana Monkey Puzzle tree สนชลิ ี พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ่ี 1 เดมิ อยใู่ นบญั ชี 2 ภาคใตข้ อง 1. เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื เมอ่ื 1 ก.ค. 2518 สาธารณรฐั ชลิ ี กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอื่ งเรอื น ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ตอ่ มาเลอื่ นอยู่ และฝง่ั ตะวนั ตก 2. ชาวพนื้ เมอื งใชเ้ นอ้ื ซากของพชื หรอื ชนิ้ สว่ น บญั ชี 1 เมอ่ื ของสาธารณรฐั ไมท้ ำ� ฟนื เผาถา่ น ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ 19 ม.ิ ย. 2543 อารเ์ จนตนิ า 3. เมลด็ กนิ ได้ สง่ิ ประดษิ ฐท์ ท่ี ำ� มาจาก พชื ดงั กลา่ ว http://powo.science.kew. 22 ต.ค. 2530 เทอื กเขาแอนดสิ เนอ้ื ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื org/taxon/urn:lsid:ipni. ในสาธารณรฐั กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอ่ื ง ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื org:names:261681-1 อารเ์ จนตนิ า และ เรอื น เครอื่ งดนตรี ซากของพชื หรอื ชนิ้ สว่ น 2. Fitzroya cupressoides สาธารณรฐั ชลิ ี ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สง่ิ Patagonian cypress ประดษิ ฐท์ ที่ ำ� มาจากพชื ดงั กลา่ ว http://www.chileflora.com/ Florachilena/ FloraEnglish/HighResPages/ กลมุ่ วจิ ัยอนุสญั ญาไซเตสด้านพชื สำ� นักคุ้มครองพนั ธ์พุ ชื กรมวชิ าการเกษตร

16 การจ�ำแนกเนอื้ ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 3. Pilgerodendron uviferum 1 ก.ค. 2518 สาธารณรฐั เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Guaitecas cypress ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื อารเ์ จนตนิ า และ กอ่ สรา้ ง ทำ� เรอื ซากของพชื หรอื ชน้ิ สว่ น สาธารณรฐั ชลิ ี ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สงิ่ ประดษิ ฐท์ ที่ ำ� มาจากพชื ดงั กลา่ ว https://www.biolib. cz/en/taxonimage/ id331959/?taxonid=297884 4. Dalbergia nigra 11 ม.ิ ย. 2535 พชื ถนิ่ เดยี ว เนอื้ ไมท้ ำ� เครอื่ งเรอื น ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Brazilian black rosewood ของสหพนั ธ์ และเครอ่ื งดนตรี ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื สาธารณรฐั ซากของพชื หรอื ชน้ิ สว่ น บราซลิ ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ สง่ิ ประดษิ ฐท์ ที่ ำ� มาจากพชื ดงั กลา่ ว http://www.yourperfectgui- tar.com/Woods.html

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเน้อื ไม้ 17 ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 5. Abies guatemalensis ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Guatemalan fir, Mexican fir 1 ก.ค. 2518 สาธารณรฐั ใชเ้ นอื้ ไมท้ ำ� วสั ดุ ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื เอลซลั วาดอร์ กอ่ สรา้ ง ซากของพชื หรอื ชน้ิ สว่ น สาธารณรฐั ชนพนื้ เมอื งใชท้ ำ� กี่ ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สงิ่ กวั เตมาลา สำ� หรบั ทอผา้ ประดษิ ฐท์ ท่ี ำ� มาจากพชื สาธารณรฐั ดงั กลา่ ว ฮอนดรู สั และ สหรฐั เมก็ ซโิ ก http://aprendamosdecien- สาธารณรฐั เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื ciaytecnologia.blogspot.com อารเ์ จนตนิ า และ กอ่ สรา้ ง ทำ� รว้ั ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื 6. Podocarpus parlatorei 1 ก.ค. 2518 รฐั พหชุ นชาตแิ หง่ ทำ� เครอื่ งมอื ชา่ ง ซากของพชื หรอื ชนิ้ สว่ น Parlatore’s podocarp โบลเิ วยี ดนิ สอ ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สง่ิ ประดษิ ฐท์ ที่ ำ� มาจากพชื ดงั กลา่ ว https://www.conifers.org/po/ Podocarpus_parlatorei.php กลุ่มวจิ ยั อนสุ ัญญาไซเตสดา้ นพชื สำ� นกั คมุ้ ครองพนั ธพ์ุ ืช กรมวชิ าการเกษตร

18 การจ�ำแนกเนอื้ ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทข่ี น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 7. Balmea stormiae ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Ayuque 1 ก.ค. 2518 สาธารณรฐั 1. ทง้ั ตน้ ทำ� ตน้ ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื เอลซลั วาดอร,์ ครสิ ตม์ าส ซากของพชื หรอื ชนิ้ สว่ น สาธารณรฐั 2. เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ สงิ่ กวั เตมาลา และ กอ่ สรา้ ง งานประดบั ประดษิ ฐท์ ท่ี ำ� มาจากพชื สหรฐั เมก็ ซโิ ก ตกแตง่ ดงั กลา่ ว https://plantidtools. พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ี่ 2 fieldmuseum.org/en/rrc/ 28 ม.ิ ย.2522 สาธารณรฐั เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของ catalogue/309855 โคลอมเบยี , กอ่ สรา้ ง ปพู นื้ สะพาน พชื ทงั้ ทเี่ ปน็ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ 1. Caryocar costaricense สาธารณรฐั ทา่ เรอื หรอื ทตี่ ายแลว้ Costus, Ajo คอสตารกิ า, 2. ไมค่ วบคมุ เมลด็ และ สาธารณรฐั ปานามา ละอองเกสร รวมทงั้ ตน้ และ สาธารณรฐั ออ่ นทไ่ี ดจ้ ากการเพาะ โบลวี ารแ์ หง่ เลย้ี งเนอ้ื เยอ่ื มกี ารขนสง่ เวเนซเุ อลา ในภาชนะปลอดเชอ้ื และ มอี าหารเลย้ี งเชอ้ื อยู่ https://forestlegality.org/ risk-tool/species/aji

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเน้อื ไม้ 19 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 2. Widdringtonia whytei 26 พ.ย. 2562 พชื ถนิ่ เดยี วของ เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Mulanje Cedar สาธารณรฐั มาลาวี กอ่ สรา้ ง สรา้ งเรอื ใช้ ทง้ั ทเี่ ปน็ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ซากของพชื หรอื ชน้ิ สว่ น ในงานหตั ถกรรม ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สง่ิ ประดษิ ฐท์ ที่ ำ� มาจากพชื ดงั กลา่ ว https://threatenedconifers. rbge.org.uk/ 3. Diospyros spp. 12 ม.ิ ย. 2556 สาธารณรฐั เนอ้ื ไมท้ ำ� เครอ่ื งเรอื น ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื เฉพาะทมี่ ถี นิ่ กำ� เนดิ มาจาก มาดากสั การ์ และเครอ่ื งดนตรี ทงั้ ทเ่ี ปน็ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื สาธารณรฐั มาดากสั การเ์ ทา่ นน้ั ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ ไมแ้ ปรรปู และแผน่ ไมบ้ าง https://en.wikipedia. org/wiki/Ebony#/media/ File:%C3%89bano.jpg กลมุ่ วิจยั อนุสญั ญาไซเตสด้านพชื ส�ำนกั ค้มุ ครองพนั ธ์พุ ชื กรมวชิ าการเกษตร

20 การจำ� แนกเนอ้ื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทข่ี นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 4. Oreomunnea pterocarpa 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของ Gavilán หรอื gavilán blanco สาธารณรฐั เนอ้ื ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ พชื ทง้ั ทเี่ ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ คอสตารกิ า, กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอื่ ง หรอื ทต่ี ายแลว้ สาธารณรฐั เรอื น 2. ไมค่ วบคมุ เมลด็ และ ปานามา และ ละอองเกสร รวมทงั้ ตน้ สหรฐั เมก็ ซโิ ก ออ่ นทไี่ ดจ้ ากการเพาะ เลย้ี งเนอื้ เยอื่ มกี ารขนสง่ ในภาชนะปลอดเชอ้ื และ มอี าหารเลย้ี งเชอื้ อยู่ https://www.iawa-website. org/ en/Learning/Wood_Gallery/ Light_microscopy.shtml 5. Aniba rosaeodora 23 ม.ิ ย.2553 สหพนั ธ์ เนอ้ื ไมม้ กี ลน่ิ หอม กลนั่ 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของ Brazilian rosewood, Pau-rosa สาธารณรฐั นำ้� มนั หอมระเหย พชื ทงั้ ทเ่ี ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ บราซลิ , ใชเ้ ปน็ เครอื่ งหอม หรอื ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สาธารณรฐั นำ้� หอม ไมซ้ งุ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไม้ โคลอมเบยี , บาง ไมอ้ ดั ผง และสาร สาธารณรฐั สกดั เอกวาดอร,์ 2. ไมค่ วบคมุ ผลติ ภณั ฑ์ เฟรนชเ์ กยี นา, สำ� เรจ็ รปู ทมี่ สี ว่ นผสม สาธารณรฐั ซรู ิ ของสารสกดั รวมถงึ สาร นาม, สาธารณรฐั แตง่ กลนิ่ จากพชื ดงั กลา่ ว โบลวี ารแ์ หง่ เวเนซเุ อลาและ สาธารณรฐั https://www.naturalmedi- สหกรณก์ ายอานา cinefacts.info/plant/ aniba-rosaeodora.html

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเนอ้ื ไม้ 21 ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทขี่ นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื 6. Dalbergia cochinchinensis 12 ม.ิ ย. 2556 ราชอาณาจกั รไทย เนอ่ื ไมใ้ ชท้ ำ� ทงั้ ทเี่ ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื Siamese rosewood, พะยงู สาธารณรฐั เครอื่ งเรอื น ทตี่ ายแลว้ ประชาธปิ ไตย ไมค่ วบคมุ เมลด็ และ ประชาชนลาว ละอองเกสร รวมทงั้ ตน้ ราชอาณาจกั ร ออ่ นทไ่ี ดจ้ ากการเพาะ กมั พชู า เลยี้ งเนอื้ เยอื่ มกี ารขนสง่ สาธารณรฐั ในภาชนะปลอดเชอื้ และ สงั คมนยิ มเวยี ดนาม มอี าหารเลยี้ งเชอ้ื อยู่ https://talk.mthai.com/ inbox/362934.html กล่มุ วจิ ัยอนสุ ญั ญาไซเตสด้านพืช ส�ำนักคมุ้ ครองพนั ธพ์ุ ชื กรมวิชาการเกษตร

22 การจำ� แนกเนอ้ื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทข่ี นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 7. Dalbergia spp. เฉพาะทม่ี ี 5 ม.ค. 2560 สหรฐั เมก็ ซโิ ก เนอื้ ไมใ้ ชใ้ นการทำ� ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื ถน่ิ กำ� เนดิ ในสหรฐั เมก็ ซโิ กจำ� นวน และบางชนดิ เครอื่ งดนตรี สรา้ งเรอื ทง้ั ทเี่ ปน็ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื 13 ชนดิ ไดแ้ ก่ กระจายพนั ธใ์ุ น และทำ� เครอื่ งเรอื น ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ 1) Dalbergia calderonii ทวปี อเมรกิ ากลาง ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง 2) Dalbergia calycina และไมอ้ ดั 3) Dalbergia congestiflora 4) Dalbergia cubilquitzensis 5) Dalbergia glomerata 6) Dalbergia longepedunculata 7) Dalbergia luteola 8) Dalbergia melanocardium 9) Dalbergia modesta 10) Dalbergia palo-escrito 11) Dalbergia rhachiflexa 12) Dalbergia ruddae 13) Dalbergia tucurensis https://cites.org/eng/cop/17/ prop/index.php (prop. 54)

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเน้ือไม้ 23 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทขี่ นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 8. Dalbergia spp. Dalbergia ทวั่ เขตรอ้ น เนอ้ื ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื ทนี่ อกเหนอื จากพะยงู และพะยงู spp. ทม่ี ถี นิ่ กอ่ สรา้ ง งานหตั ถกรรม ทง้ั ทเ่ี ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื ทม่ี ถี นิ่ กำ� เนดิ จากสหรฐั เมก็ ซโิ ก กำ� เนดิ ใน ทำ� เครอ่ื งเรอื น เครอื่ ง ทตี่ ายแลว้ ยกเวน้ มาดากสั การ์ ถกู ดนตรี ก) ใบ ดอก เรณู ผล ขน้ึ บญั ชี 2 เมอ่ื วนั ที่ 12 ม.ิ ย. และเมลด็ 2556 ตอ่ มา ข) ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู ในการประชมุ ทท่ี ำ� จาก Dalbergia CoP 17 ได้ มนี ำ้� หนกั ไดส้ งู สดุ ถงึ ๑๐ มกี ารบรรจุ กโิ ลกรมั ตอ่ ชน้ิ ตอ่ การสง่ Dalbergia ทงั้ ๑ ครง้ั สกลุ ไวใ้ นบญั ชี ค) เครอื่ งดนตรสี ำ� เรจ็ รปู 2 เมอ่ื วนั ท่ี 5 (พกิ ดั ศลุ กากร ตอน ม.ค. 2560 ท่ี 92 และหมายความ รวมถงึ โบราณวตั ถุ ศลิ ปกรรม และของ สะสมทเ่ี ปน็ เครอื่ งดนตรี ทม่ี พี กิ ดั ศลุ กากร 97.05 และ 97.06) ชนิ้ สว่ น สำ� เรจ็ รปู ของเครอื่ ง ดนตรี (พกิ ดั ศลุ กากร ตอนที่ 92) และ อปุ กรณ์ สำ� เรจ็ รปู ของเครอื่ ง ดนตรี (พกิ ดั ศลุ กากร ตอนท่ี 92) https://www.amazon.com/ Dalbergia-Sissoo-Seeds- Shisham-Rosewood/dp/ B00NDZ3KXS กลมุ่ วจิ ยั อนสุ ัญญาไซเตสดา้ นพชื ส�ำนักคมุ้ ครองพนั ธุ์พชื กรมวชิ าการเกษตร

24 การจำ� แนกเน้อื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทข่ี น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 9. Guibourtia demeusei 5 ม.ค. 2560 G. demeusei เนอ้ื ไมใ้ ชท้ ำ� เครอื่ งเรอื น ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Bubinga มแี หลง่ แพร่ เครอื่ งดนตรี ทง้ั ทเี่ ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื กระจายพนั ธ์ุ ทต่ี ายแลว้ ยกเวน้ ใน สาธารณรฐั ก) ใบ ดอก เรณู ผล แคเมอรนู , และเมลด็ สาธารณรฐั ข) ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู แอฟรกิ ากลาง, ทท่ี ำ� จาก Guibourtia สาธารณรฐั มนี ำ�้ หนกั ไดส้ งู สดุ ถงึ คองโก, 10 กโิ ลกรมั ตอ่ ชนิ้ ตอ่ การ สาธารณรฐั สง่ 1 ครง้ั กาบอง ค) เครอ่ื งดนตรสี ำ� เรจ็ รปู และสาธารณรฐั (พกิ ดั ศลุ กากร ตอน https://alexkrestiankin.en. ซาอรี ์ ท่ี 92 และหมายความ ec21.com/ offer_detail/ รวมถงึ โบราณวตั ถุ General_Ukraine--10553160.html ศลิ ปกรรม และของ 10. Guibourtia pellegriniana สะสมทเี่ ปน็ เครอ่ื งดนตรี Bubinga G. pellegriniana ทมี่ พี กิ ดั ศลุ กากร 97.05 มแี หลง่ แพร่ และ 97.06) ชน้ิ สว่ น กระจายพนั ธ์ุ สำ� เรจ็ รปู ของเครอ่ื ง ใน สาธารณรฐั ดนตรี (พกิ ดั ศลุ กากร แคเมอรนู , ตอนท่ี 92) และ อปุ กรณ์ สาธารณรฐั สำ� เรจ็ รปู ของเครอื่ ง คองโก, ดนตรี (พกิ ดั ศลุ กากร สาธารณรฐั ตอนที่ 92) กาบอง และ สหพนั ธ์ สาธารณรฐั ไนจเี รยี https://ivelan.ru/ko/the- most-beautiful-tree-structure- see-what-wood-species-in- other-dictionaries/

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเน้อื ไม้ 25 ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทขี่ นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 11. Guibourtia tessmannii G. tessmannii Bubinga มแี หลง่ แพร่ https://www.edelholzverkauf. กระจายพนั ธ์ุ de/Bubinga/Bub045-Bubinga- ในสาธารณรฐั 405-x-145-x-30-mm::24213. แคเมอรนู , สาธารณรฐั html?language=en คองโก, สาธารณรฐั โกตดวิ วั ร์ (ไอวอรโี คสต)์ , สาธารณรฐั กานา และสหพนั ธ์ สาธารณรฐั ไนจเี รยี 12. Paubrasilia echinata 13 ก.ย. 2550 พชื ถน่ิ เดยี ว เนอื้ ไมท้ ำ� เครอื่ งดนตรี ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Pau Brasil, African teak ของสหพนั ธ์ คนั ชกั ไวโอลนิ ทงั้ ทเ่ี ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื สาธารณรฐั บราซลิ ทตี่ ายแลว้ รวมทง้ั ไมซ้ งุ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง และ ชนิ้ ไมท้ ย่ี งั ไมไ่ ด้ ประกอบเพอื่ ใชใ้ นการ ทำ� คนั ชกั สำ� หรบั เครอื่ ง ดนตรปี ระเภทเครอื่ งสาย https://fiddlershop.com/ กลมุ่ วจิ ัยอนุสัญญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นกั คมุ้ ครองพันธพ์ุ ืช กรมวชิ าการเกษตร

26 การจำ� แนกเน้อื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 13. Pericopsis elata ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื African teak, Afromosia 11 ม.ิ ย. 2535 สาธารณรฐั เนอ้ื ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ทง้ั ทเ่ี ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื แคเมอรนู กอ่ สรา้ ง ไมแ้ ผน่ บาง ทต่ี ายแลว้ รวมทง้ั ไมซ้ งุ สาธารณรฐั คองโก อตุ สาหกรรมตอ่ เรอื ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง สาธารณรฐั ทำ� เครอ่ื งเรอื น ไมอ้ ดั และไมท้ เ่ี ปลยี่ น โกตดวิ วั ร์ รปู รา่ ง (พกิ ดั ศลุ กากร สาธารณรฐั กานา ประเภท 44.09) และสหพนั ธ์ สาธารณรฐั ไนจเี รยี https://alchetron.com/ เนอ้ื ไมใ้ ชป้ พู น้ื 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของ 14. Platymiscium parviflorum เคยขนึ้ บญั ชี สาธารณรฐั ทำ� เครอื่ งเรอื น และ พชื ทงั้ ทเ่ี ปน็ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ Cristobal, Quira macawood 1 เมอื่ 1 ก.ค. คอสตารกิ า เครอ่ื งดนตรี หรอื ทตี่ ายแลว้ 2. ไมค่ วบคมุ เมลด็ และ 2518 ตอ่ มา สาธารณรฐั ละอองเกสร รวมทงั้ ตน้ เลอ่ื นอยใู่ นบญั ชี เอลซลั วาดอร์ ออ่ นทไ่ี ดจ้ ากการเพาะ 2 เมอ่ื 23 ม.ิ ย. สาธารณรฐั เลย้ี งเนอื้ เยอ่ื มกี ารขนสง่ 2553 กวั เตมาลา ในภาชนะปลอดเชอ้ื และ มอี าหารเลย้ี งเชอ้ื อยู่ สาธารณรฐั ฮอนดรู สั และ สาธารณรฐั นกิ ารากวั https://impactforestry.org/

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนือ้ ไม้ 27 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทข่ี นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 15. Pterocarpus erinaceus สาธารณรฐั เซเนกลั เขตอาฟรกิ า 1. ใชท้ ำ� เครอ่ื งเรอื น ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Red Sandalwood เคยขอบรรจไุ ว้ ตะวนั ตก ไดแ้ ก่ และงานแกะสลกั ทงั ทตี่ น้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ในบญั ชี 3 สาธารณรฐั เบนนิ 2. เปลอื กไมใ้ ชท้ ำ� ยา ซากของพชื หรอื ชน้ิ สว่ น เมอ่ื 9 พ.ย. 2559 สาธารณรฐั ตา้ นแบคทเี รยี และ ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สง่ิ ตอ่ มาประเทศ แคเมอรนู เชอื้ รา ประดษิ ฐท์ ท่ี ำ� มาจากพชื ในเขต อาฟรกิ า สาธารณรฐั 3. ใชท้ ำ� เชอ้ื เพลงิ ดงั กลา่ ว ตะวนั ตก แอฟรกิ ากลาง เผาถา่ น ไดข้ อเลอื่ นใหอ้ ยู่ สาธารณรฐั ชาด 4. แกน่ ไมท้ ำ� สยี อ้ ม ในบญั ชี 2 สาธารณรฐั กาบอง เมอ่ื 2 ม.ค. 2560 สาธารณรฐั แกมเบยี สาธารณรฐั กานา สาธารณรฐั กนิ ี สาธารณรฐั กนิ -ี บสิ เซา สาธารณรฐั โกตดวิ วั ร์ สาธารณรฐั ไลบเี รยี สาธารณรฐั มาลี สหพนั ธ์ สาธารณรฐั ไนจเี รยี สาธารณรฐั ไนเจอร์ สาธารณรฐั เซเนกลั สาธารณรฐั เซยี ร์ ราลโี อน และ สาธารณรฐั โตโก ttps://globaltrees.org/ กลุ่มวจิ ัยอนุสัญญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นักคมุ้ ครองพันธพุ์ ืช กรมวิชาการเกษตร

28 การจ�ำแนกเนอื้ ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 16. Pterocarpus santalinus ไมจ้ นั ทรแ์ ดง 12 ก.พ. 2538 พชื เฉพาะถน่ิ อยู่ 1. ใชท้ ำ� เครอื่ งเรอื น ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื ทางตอนใตข้ อง และงานแกะสลกั ทงั้ ทเ่ี ปน็ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ประเทศอนิ เดยี 2. เปลอื กไมใ้ ชท้ ำ� สยี อ้ ม ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ 3. บดเปน็ ผง เพอื่ ใช้ ชน้ิ ไม้ ผง และ สารสกดั เปน็ สารตง้ั ตน้ ในการ ทำ� ยา และเครอื่ งสำ� อาง https://www.tradekey.com/ product-free/id/1087450/ Pterocarpus-santalinus- red-sandalwood-/ showimage.html 17. Pterocarpus tinctorius 26 พ.ย. 2562 สาธารณรฐั คองโก 1. เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื African Padouk, Mukula สาธารณรฐั กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอื่ งเรอื น ทงั้ ทเ่ี ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื ประชาธปิ ไตย ไมแ้ ผน่ บาง ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ คองโก 2. ชาวพน้ื เมอื งใชเ้ นอื้ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง สหสาธารณรฐั ไมท้ ำ� ฟนื เผาถา่ น และไมอ้ ดั แทนซาเนยี 3. ผงจากแกน่ ไมใ้ ห้ สาธารณรฐั สยี อ้ ม แองโกลา สาธารณรฐั แซมเบยี สาธารณรฐั มาลาวี และ สาธารณรฐั โมซมั บกิ https://phys.org/

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนื้อไม้ 29 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 18. Cedrela spp. เดมิ ขน้ึ บญั ชี 3 สหรฐั เมก็ ซโิ ก 1. เนอ้ื ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Cedar ไว้ 3 ชนดิ สาธารณรฐั กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอ่ื งเรอื น ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ที่ ตอ่ มาใน อารเ์ จนตนิ า เครอ่ื งดนตรี กตี าร์ ตายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ CoP 18 ได้ รฐั พหชุ นชาติ ไมแ้ ผน่ บาง ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง ขอบรรจไุ วใ้ น แหง่ โบลเิ วยี 2. ปลกู เปน็ ไมป้ ระดบั และไมอ้ ดั บญั ชี 2 ทกุ ชนดิ สหพนั ธส์ าธารณรฐั จำ� นวน 17 ชนดิ บราซลิ จะมผี ลบงั คบั ใช้ สาธารณรฐั ในวนั ที่ เอกวาดอร์ 28/ก.ค./2563 สาธารณรฐั เปรู สาธารณรฐั คอสตารกิ า https://www.woodsolutions.com. สาธารณรฐั au/wood-species/ โคลอมเบยี และ cedar-western-red หมเู่ กาะเวสตอ์ นิ ดสี 19. Swietenia humilis 1 ก.ค. 2518 สหรฐั เมก็ ซโิ ก 1. ใชท้ ำ� เครอื่ งเรอื นทมี่ ี 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของ Hondurus mahogany สาธารณรฐั โครงสรา้ งทต่ี อ้ งการ พชื ทงั้ ทเ่ี ปน็ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ กวั เตมาลา เบลซิ ความแขง็ แรง ใชใ้ นเรอื หรอื ทตี่ ายแลว้ สาธารณรฐั ปพู นื้ อดั เปน็ ไมว้ เี นยี ร์ 2. ไมค่ วบคมุ เมลด็ และ ฮอนดรู สั และ มกั ใชท้ ำ� กตี าร์ ละอองเกสร รวมทงั้ ตน้ สาธารณรฐั 2. นำ้� มนั ทส่ี กดั ออ่ นทไ่ี ดจ้ ากการเพาะ เอลซลั วาดอร์ จากเปลอื กใชใ้ น เลย้ี งเนอื้ เยอื่ มกี ารขนสง่ อตุ สาหกรรม ในภาชนะปลอดเชอื้ และ เครอ่ื งสำ� อาง มอี าหารเลย้ี งเชอื้ อยู่ https://en.wikipedia.org/wiki/ Swietenia _humilis กลุ่มวิจยั อนสุ ญั ญาไซเตสด้านพืช สำ� นักค้มุ ครองพันธุพ์ ืช กรมวิชาการเกษตร

30 การจ�ำแนกเน้ือไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 20. Swietenia macrophylla มะฮอกกานใี บใหญ่ เดมิ อยใู่ นบญั ชี สหรฐั เมก็ ซโิ ก 1. ใชท้ ำ� เครอื่ งเรอื นท่ี ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื 3 เมอ่ื 16 พ.ย. และทวปี อเมรกิ าใต้ มโี ครงสรา้ งทต่ี อ้ งการ ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื 2538 ตอ่ มา ความแขง็ แรง ใชใ้ นเรอื ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ เลอ่ื นอยใู่ นบญั ชี ปพู น้ื อดั เปน็ ไมว้ เี นยี ร์ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไมบ้ าง 2 เมอ่ื 15 พ.ย. มกั ใชท้ ำ� กตี าร์ และไมอ้ ดั 2546 2. นำ้� มนั ทส่ี กดั จากเปลอื ก ใชใ้ นอตุ สาหกรรม เครอื่ งสำ� อาง https://en.wikipedia.org/wiki/ ตอนใตข้ องรฐั ใชท้ ำ� เครอื่ งเรอื นทมี่ ี ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Swietenia_macrophylla ฟลอรดิ า ของ โครงสรา้ งทตี่ อ้ งการ ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื ท่ี สหรฐั อเมรกิ า หมู่ ความแขง็ แรง ใชใ้ นเรอื ตายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ ไม้ 21. Swietenia mahagoni 11 ม.ิ ย. 2535 มะฮอกกานใี บเลก็ เกาะแครบิ เบยี น ปพู น้ื อดั เปน็ ไมว้ เี นยี ร์ แปรรปู และแผน่ ไมบ้ าง ไดแ้ ก่ เครอื รฐั มกั ใชท้ ำ� กตี าร์ บาฮามาส นำ�้ มนั ทส่ี กดั สาธารณรฐั จากเปลอื กใชใ้ น ควิ บา บารเ์ บโดส  อตุ สาหกรรมเครอ่ื ง จาเมกา สำ� อาง สาธารณรฐั โดมนิ กิ นั และ สาธารณรฐั เฮต ิ https://en.wikipedia.org/wiki/ Swietenia_mahagoni

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเนือ้ ไม้ 31 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทข่ี น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 22. Prunus Africana African cherry 16 ก.พ. 2538 อาฟรกิ ากลาง 1. เปลอื กตน้ ใชเ้ ปน็ ยา 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของ และอาฟรกิ าใต้ สมนุ ไพร พชื ทง้ั ทเี่ ปน็ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ รวมทงั้ เซาตเู ม 2. เนอื้ ไมใ้ ชใ้ นงาน หรอื ทต่ี ายแลว้ และปรนิ ซปี ,ี หตั ถกรรม 2. ไมค่ วบคมุ เมลด็ และ สาธารณรฐั ละอองเกสร รวมทง้ั ตน้ มาดากสั การ์ ออ่ นทไ่ี ดจ้ ากการเพาะ เลยี้ งเนอื้ เยอื่ มกี ารขนสง่ ในภาชนะปลอดเชอ้ื และ มอี าหารเลย้ี งเชอ้ื อยู่ https://www.researchgate.net/ 23. Osyris lanceolata 12 ม.ิ ย. 2556 ทวปี อาฟรกิ า 1. เนอ้ื ไม้ ใชใ้ นงาน 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื East African Sandalwood ยโุ รป และเอเชยี หตั ถกรรม เชน่ ครก ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื ที่ ไมเ้ ทา้ ตายแลว้ 2. ราก เปลอื กไม้ 2. ไมค่ วบคมุ เมลด็ และเนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ ยา และละอองเกสร และ สมนุ ไพร ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู ที่ 3. ราก และเปลอื กไม้ พรอ้ มจำ� หนา่ ยแบบปลกี ใชช้ งเปน็ ชา 3. ควบคมุ เฉพาะชนดิ 4. ผลสกุ รบั ประทานได้ ทไ่ี ดม้ าจาก สาธารณรฐั บรุ นุ ดิ สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยเอธโิ อเปยี สาธารณรฐั เคนยา สาธารณรฐั รวนั ดา https://nadiaz.ch/avada_in- สาธารณรฐั ยกู นั ดา gredients/rock-tannin-bush- สหสาธารณรฐั แทนซาเนยี osyris-lanceolata/ กลุ่มวิจัยอนสุ ญั ญาไซเตสด้านพืช สำ� นักคุม้ ครองพนั ธุพ์ ชื กรมวิชาการเกษตร

32 การจำ� แนกเนอ้ื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 24. Aquilaria spp. Agarwood, กฤษณา 12 ม.ค. 2548 สาธารณรฐั อนิ เดยี , 1. เนอ้ื ไมม้ สี ารหอม ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื สาธารณรฐั ประชาชน ใชเ้ ปน็ เครอื่ งหอม ธปู ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื บงั กลาเทศ, นำ้� หอม งานแกะสลกั ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ สาธารณรฐั แหง่ 2. นำ้� มนั ทไี่ ดจ้ าก นำ้� มนั ชนิ้ ไมแ้ ละสาร สหภาพเมยี นมา, การกลนั่ เนอ้ื ไม้ ใชท้ ำ� สกดั ทไี่ ดม้ าจากกฤษณา ราชอาณาจกั รไทย, นำ้� หอม เครอ่ื งสำ� อาง ยกเวน้ สาธารณรฐั และใชเ้ ปน็ สมนุ ไพร 1. เมลด็ และเรณู ประชาธปิ ไตย 2. ตน้ กลา้ หรอื เนอื้ เยอื่ ประชาชนลาว, ทไ่ี ดจ้ ากการเพาะเลย้ี ง ราชอาณาจกั รกมั พชู า ในสภาพปลอดเชอื้ สาธารณรฐั สงั คมนยิ ม อยใู่ นอาหารแขง็ เวยี ดนาม, หรอื อาหารเหลว สหพนั ธรฐั มาเลเซยี , ทข่ี นสง่ ในภาชนะ สาธารณรฐั ปลอดเชอ้ื อนิ โดนเี ซยี และ 3. ผล ใบ ผงไมก้ ฤษณา สาธารณรฐั ฟลิ ปิ ปนิ ส์ ทกี่ ลนั่ แลว้ รวมถงึ ผงไมก้ ฤษณาทก่ี ลน่ั แลว้ และนำ� ไปขน้ึ รปู เปน็ รปู ทรงตา่ งๆ 4. ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู บรรจหุ บี หอ่ ทพี่ รอ้ ม จำ� หนา่ ยแบบปลกี แตข่ อ้ ยกเวน้ 4 ไมร่ วมถงึ ชน้ิ ไม้ ลกู ปดั ลกู ประคำ� และ สงิ่ แกะสลกั

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนื้อไม้ 33 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทข่ี นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 25. Gonystylus spp. Ramin, รามนิ ขนึ้ บญั ชี 3 เมอื่ ราชอาณาจกั ร เนอื้ ไมใ้ ช้ ทำ� เครอ่ื ง ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื 6 ส.ค. 2544 ไทย, สหพนั ธรฐั เรอื น ไมแ้ ผน่ บาง งาน ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ หรอื ตอ่ มาเลอ่ื นขนึ้ มาเลเซยี , เนอ หตั ถกรรม ทต่ี ายแลว้ ไมค่ วบคมุ บญั ชี 2 เมอื่ 23 การาบรไู น เมลด็ และละอองเกสร ม.ิ ย. 2553 ดารซุ ซาลาม, รวมทง้ั ตน้ ออ่ นทไ่ี ดจ้ าก สาธารณรฐั การเพาะเลย้ี งเนอ้ื เยอ่ื อนิ โดนเี ซยี , มกี ารขนสง่ ในภาชนะ สาธารณรฐั ปลอดเชอื้ และมอี าหาร ฟลิ ปิ ปนิ ส์ และ เลย้ี งเชอื้ อยู่ รฐั เอกราชปาปวั นวิ กนิ ี https://www.flickr.com/photos/ zaharil/16032040192/ กลุ่มวิจัยอนสุ ัญญาไซเตสดา้ นพืช สำ� นกั คุ้มครองพันธ์พุ ืช กรมวิชาการเกษตร

34 การจำ� แนกเนอ้ื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทขี่ นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 26. Gyrinops spp. กฤษณานอ้ ย 12 ม.ค.2548 สาธารณรฐั อนิ เดยี เนอื้ ไมท้ ม่ี สี ารหอม ใช้ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื และเอเชยี ตะวนั ออก เปน็ เครอ่ื งหอม ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ที่ เฉยี งใต้ ตายแลว้ รวมถงึ นำ�้ มนั ชน้ิ ไมแ้ ละสารสกดั ที่ ไดม้ าจากกฤษณานอ้ ย ยกเวน้ 1. เมลด็ และเรณู 2. ตน้ กลา้ หรอื เนอ้ื เยอ่ื ท่ี ไดจ้ ากการเพาะเลยี้ งใน สภาพปลอดเชอ้ื อยใู่ น อาหารแขง็ หรอื อาหาร เหลว ทขี่ นสง่ ในภาชนะ ปลอดเชอื้ 3. ผล ใบ ผงไมก้ ฤษณา ทกี่ ลนั่ แลว้ รวมถงึ ผงไม้ กฤษณานอ้ ยทกี่ ลนั่ แลว้ และนำ� ไปขนึ้ รปู เปน็ รปู ทรงตา่ งๆ 4. ผลติ ภณั ฑส์ ำ� เรจ็ รปู บรรจหุ บี หอ่ ทพี่ รอ้ ม จำ� หนา่ ยแบบปลกี แตข่ อ้ ยกเวน้ 4 ไมร่ วมถงึ ชนิ้ ไม้ ลกู ปดั ลกู ประคำ� และสง่ิ แกะ สลกั https://twitter.com/hashtag/ gyrinops

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนอื้ ไม้ 35 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 27. Bulnesia sarmientoi 1. ควบคมุ ทกุ สว่ น 23 ม.ิ ย. 2553 สาธารณรฐั 1. เนอ้ื ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ของพชื ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ ปารากวยั , กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอ่ื ง หรอื ทต่ี ายแลว้ รวมถงึ รฐั พหชุ นชาตแิ หง่ เรอื น งานหตั ถกรรม ไมซ้ งุ ไมแ้ ปรรปู แผน่ ไม้ โบลเิ วยี , สหพนั ธ์ 2. นำ้� มนั ทกี่ ลนั่ จาก บาง ไมอ้ ดั ผง สาธารณรฐั เนอื้ ไม้ ทำ� นำ�้ หอม และสารสกดั บราซลิ และ เครอื่ งสำ� อาง 2. ใมค่ วบคมุ ผลติ ภณั ฑ์ สาธารณรฐั สำ� เรจ็ รปู ทมี่ สี ว่ นผสม อารเ์ จนตนิ า ของสารสกดั รวมถงึ สาร แตง่ กลนิ่ จากพชื ดงั กลา่ ว https://www.alibaba.com/ product-detail/Palo-Santo- Lignum-Vitae-Bulnesia- Sarmientoi-1898650.html พชื อนรุ กั ษบ์ ญั ชที ี่ 3 1. Quercus mongolica สหพนั ธรฐั สหพนั ธรฐั รสั เซยี เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื รสั เซยี ขอขนึ้ ญป่ี นุ่ สาธารณรฐั กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอื่ ง ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ท่ี บญั ชี 3 เมอื่ 24 เกาหลี มองโกเลยี เรอื น อปุ กรณก์ ฬี า ตายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ ม.ิ ย. 2557 และ สาธารณรฐั ตอ่ เรอื ไมแ้ ปรรปู และแผน่ ไมบ้ าง ประชาชนจนี https://commons.wikimedia. org/wiki/File:Quercus_mon- golica_in_June.jpg กลุ่มวิจยั อนุสญั ญาไซเตสด้านพชื ส�ำนักคุ้มครองพนั ธุพ์ ืช กรมวชิ าการเกษตร

36 การจำ� แนกเน้ือไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอื่ วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอื่ สามญั วนั ทข่ี นึ้ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 2. Dipteryx panamensis ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื Almendro สาธารณรฐั สาธารณรฐั เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ ทง้ั ทตี่ น้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื คอสตารกิ า นกิ ารากวั กอ่ สรา้ ง ทำ� รางรถไฟ ซากของพชื หรอื ชนิ้ สว่ น ขอขนึ้ บญั ชี 3 สาธารณรฐั ตอ่ เรอื ทตี่ ายแลว้ รวมถงึ สงิ่ เมอื่ 13 ก.พ. คอสตารกิ า ประดษิ ฐท์ ที่ ำ� มาจากพชื 2546 ตอ่ มา สาธารณรฐั ดงั กลา่ ว สาธารณรฐั ปานามา และ นกิ ารากวั ขอ สาธารณรฐั ขน้ึ บญั ชี 3 เมอื่ โคลอมเบยี 13 ก.ย. 2550 https://www.tripadvisor.com/ LocationPhotoDirect Link- g1993188-d309374- i69427240-Selva.html

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเนื้อไม้ 37 ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทขี่ น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 3. Fraxinus mandshurica Manchurian ash สหพนั ธรฐั รสั เซยี สหพนั ธรฐั รสั เซยี 1. เนอื้ ไมใ้ ชแ้ ปรรปู เปน็ ควบคมุ ทกุ สว่ นของพชื ขอขนึ้ บญั ชี 3 ญป่ี นุ่ สาธารณรฐั ไมแ้ ผน่ บาง สำ� หรบั ไมว่ า่ ตน้ ทม่ี ชี วี ติ หรอื ท่ี เมอ่ื 24 พ.ย. 2557 เกาหลี และ ทำ� เครอ่ื งเรอื น เครอ่ื ง ตายแลว้ รวมถงึ ไมซ้ งุ สาธารณรฐั ดนตรี งานประดบั ไมแ้ ปรรปู ประชาชนจนี ตกแตง่ ภายใน และแผน่ ไมบ้ าง 2. ปลกู เปน็ ไมป้ ระดบั https://en.wikipedia.org/wiki/ Fraxinus_mandschurica กลุ่มวิจัยอนุสัญญาไซเตสดา้ นพชื ส�ำนักคุ้มครองพนั ธ์ุพืช กรมวชิ าการเกษตร

38 การจ�ำแนกเนือ้ ไม้ / WOODS IDENTIFICATION ชอ่ื วทิ ยาศราปูสตภรา์พ/ ชอ่ื สามญั วนั ทข่ี น้ึ บญั ชี การกระจายพนั ธ์ุ การใชป้ ระโยชน์ อกนารสุ คญั วญบคาไมุ ซตเาตมส 4. Podocarpus neriifolius สาธารณรฐั สาธารณรฐั อนิ เดยี เนอื้ ไมใ้ ชเ้ ปน็ วสั ดุ 1. ควบคมุ ทกุ สว่ นของ ประชาธปิ ไตย สาธารณรฐั กอ่ สรา้ ง ทำ� เครอ่ื ง พชื ไมว่ า่ ตน้ ทมี่ ชี วี ติ http://tropical.theferns. เนปาลขอขน้ึ ประชาชน เรอื น เครอ่ื งดนตรี หรอื ทต่ี ายแลว้ info/viewtropical.hp?id= บญั ชี 3 เมอ่ื บงั กลาเทศ 2. ไมค่ วบคมุ เมลด็ และ Podocarpus+neriifolius 16 พ.ย. 2518 สหพนั ธ์ ละอองเกสร รวมทง้ั ตน้ ออ่ นทไี่ ดจ้ ากการเพาะ สาธารณรฐั เลย้ี งเนอ้ื เยอ่ื มกี ารขนสง่ ประชาธปิ ไตย ในภาชนะปลอดเชอ้ื และ เนปาล มอี าหารเลย้ี งเชอ้ื อยู่ สาธารณรฐั ประชาชนจนี สาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมา, ราชอาณาจกั ร ไทย, สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตย ประชาชนลาว ราชอาณาจกั ร กมั พชู า, สาธารณรฐั สงั คมนยิ ม เวยี ดนาม, สหพนั ธรฐั มาเลเซยี สาธารณรฐั อนิ โดนเี ซยี เนอ การาบรไู น ดารซุ ซาลาม สาธารณรฐั ฟลิ ปิ ปนิ ส์ และ รฐั เอกราชปาปวั นวิ กนิ ี

WOODS IDENTIFICATION / การจ�ำแนกเนื้อไม้ ภาคท่ี 2 ความรเู้ บอ้ื งตน้ สำ�หรับการจำ�แนกไม้ กลมุ่ วิจยั อนสุ ัญญาไซเตสด้านพชื ส�ำนกั คมุ้ ครองพันธุพ์ ชื กรมวชิ าการเกษตร

การจ�ำแนกเน้อื ไม้ / WOODS IDENTIFICATION

WOODS IDENTIFICATION / การจำ� แนกเน้อื ไม้ 41 ภาคที่ 2 ความรเู้ บ้ืองต้นสำ�หรบั การจำ�แนกไม้ ไม้เป็นส่ิงท่ีมีประโยชน์ต่อมนุษยชาติอย่างมากมาย นับแต่โบราณกาลมนุษย์ใช้ไม้ท�ำ ประโยชนต์ ง้ั แตก่ อ่ สร้างทอ่ี ยอู่ าศยั พาหนะ เครอื่ งมอื เครอื่ งใช้ ทำ� กระดาษ เปน็ ตน้ ในปจั จบุ นั จำ� นวน ประชากรของโลกมแี นวโนม้ เพิ่มมากขน้ึ ความตอ้ งการไม้กม็ ากข้ึนตาม มกี ารน�ำไมช้ นิดใหม่ ๆ ท่ไี ม่ เคยรจู้ ักออกจากปา่ เพ่อื น�ำมาใชป้ ระโยชน์ การทำ� ความรูจ้ ักชอื่ ชนดิ ไม้ มคี วามส�ำคญั นับแตก่ าร ซ้ือขาย ตลอดจนการศึกษาคน้ ควา้ เพอื่ หาคณุ สมบตั ขิ องไม้ เพื่อใหก้ ารใชไ้ มเ้ ปน็ ไปโดยถกู ตอ้ ง เน่ืองจากไม้ในบัญชีอนุสัญญาไซเตส เป็นชนิดที่มีถ่ินกระจายพันธุ์อยู่ในต่างประเทศ ดังนั้น ในภาคที่ 2 จงึ เปน็ ความรูพ้ ื้นฐานและวธิ กี ารในการตรวจชนิดไมท้ อ่ นและไมแ้ ปรรปู หรือไม้ ที่ได้ตัดโค่นจากต้นไม้แล้ว ซึ่งหากต้นไม้ยังยืนต้นอยู่การจะทราบชื่อต้นไม้น้ัน อาศัยลักษณะทาง พฤกษศาสตร์ ได้แก่ ลำ� ตน้ เปลอื กตน้ ใบ ดอก ผล และทรงพุม่ เปน็ ตน้ ในการจ�ำแนกชนดิ หากเม่ือ ตน้ ไมไ้ ดผ้ า่ นการทำ� ไมแ้ ละแปรรปู แลว้ การระบชุ นดิ ตอ้ งอาศยั ลกั ษณะความแตกตา่ งทางกายวภิ าค ของเน้ือไม้ ซึง่ ไมแ้ ตล่ ะชนิดมลี ักษณะโครงสรา้ งของเซลลท์ ่ีแตกตา่ งกนั เนอื้ หาของหนงั สอื เลม่ นี้ ครอบคลมุ วธิ กี ารจำ� แนกชนดิ ไมข้ องเนอื้ ไมข้ องพชื ใบเลยี้ งคู่ โดย ใชแ้ ฮนดเ์ ลนสห์ รอื แวน่ ขยาย ขนาดกำ� ลงั ขยาย 10-15 เทา่ ในการจำ� แนก ซงึ่ เปน็ วธิ ที ง่ี า่ ยหาอปุ กรณ์ ไดโ้ ดยทั่วไป แตไ่ มส่ ามารถตรวจระบุชนดิ เน้ือไมข้ องพชื เมล็ดเปลือย (Softwood) ได้ดว้ ยวิธกี ารนี้ ส�ำหรับในภาคท่ี 3 เป็นภาพตัวอย่างด้านตัดขวางของชนิดไม้ท่ีมีอยู่ในประเทศไทย เพ่ือใช้เปรียบ เทียบในกรณีทีม่ ตี ัวอยา่ งไม้ เพอ่ื ประโยชนใ์ นการจ�ำแนก กลุม่ วิจยั อนุสัญญาไซเตสดา้ นพชื สำ� นกั คมุ้ ครองพันธพุ์ ืช กรมวชิ าการเกษตร

42 การจำ� แนกเนอื้ ไม้ / WOODS IDENTIFICATION คำ�ศพั ทแ์ ละความหมาย ค�ำศัพทแ์ ละนยิ ามความหมายเกย่ี วข้องทสี่ �ำคญั 4 ค�ำ ไดแ้ ก่ เน้อื ไม้ (Wood) การตรวจ จำ� แนกไม้ (Wood Identification) และเนอื้ ไมข้ องพชื เมลด็ เปลอื ย (Softwood) และเนอ้ื ไมข้ องพชื ใบเลี้ยงคู่ (Hardwood) 1. เน้อื ไม้ (Wood) วชิ าลกั ษณะโครงสรา้ งของไม้ (Wood Anatomy) เปน็ วชิ าทวี่ า่ ดว้ ยรปู รา่ งลกั ษณะ ขนาด และการเรยี งตวั ของเซลลใ์ นเนื้อไม้ (พงษ์, 2513) และมีการนิยามค�ำวา่ Wood ไวด้ ังน้ี เน้อื ไม้ หมายถึง กลุ่มของเซลล์หน่วยเล็ก ๆ ทม่ี จี ำ� นวนนบั ไมถ่ ้วนรวมกนั เปน็ มัดหรอื เปน็ กลมุ่ ประกอบกนั เปน็ เนอ้ื ไม้ ซง่ึ สว่ นของเนอื้ ไมส้ ว่ นมากกค็ อื สว่ นทเี่ ปน็ ไซเลม (Xylem) ทมี่ มี ดั ทอ่ นำ�้ ทอ่ อาหาร มีลักษณะแข็ง พบอยูใ่ นพืชทีใ่ ห้เน้ือไม้ (Woody Plant) และพืชทกุ ชนดิ มไิ ด้ให้เนือ้ ไม้ เสมอไป (สพุ ิชญ์, 2530) เนอ้ื ไม้ คอื กลมุ่ ของหนว่ ยเซลลเ์ ลก็ ๆ จำ� นวนนบั ไมถ่ ว้ น แตล่ ะหนว่ ยเรยี กวา่ เซลล์ แตล่ ะ เซลลเ์ ชอ่ื มตดิ กนั โดยชนั้ ของสารทเ่ี รยี กวา่ อนิ เตอรเ์ ซลลลู าร์ ซบั สแตนซ์ (Intercellular Substance) และมีผนังท่ีจ�ำกัดซ่ึงมีช่องว่างอยู่ภายในบรรจุสารที่ส�ำคัญและท�ำให้เซลล์ด�ำรงชีวิตอยู่ได้คือ โปรโตปลาสซมึ (Protoplasm) เซลลห์ ลายเซลล์รวมเรยี กว่าเนอ้ื เยื่อ (Tissue) (สพุ ชิ ญ,์ 2530) 2. การตรวจจำ�แนกไม้ (Wood Identification) การระบชุ นดิ ของไมท้ อ่ นหรอื ไมแ้ ปรรปู ไดด้ ว้ ยการดจู ากเนอื้ ไม้ เรยี กวา่ การตรวจจำ� แนกไม้ โดยอาศัยตัวอยา่ งไม้เน้ือไม้ท่ีทราบชื่อแน่นอนแล้ว มาเป็นตัวอย่างในการศึกษาลักษณะโครงสร้าง ภายในของเนื้อไม้ (เกรียงศกั ดิ,์ 2544) การระบชุ นดิ ไมโ้ ดยการดจู ากเนอ้ื ไม้ เปน็ วชิ าทเ่ี กดิ ขน้ึ ภายหลงั การศกึ ษาทางพฤกษศาสตร์ การจำ� แนกระบชุ นดิ ไมจ้ ากเนอื้ ไมน้ ้ี จำ� เปน็ ตอ้ งอาศยั ตวั อยา่ งไมท้ แ่ี นน่ อน (Authentic Specimen)