คมู ือการอา นถา ยถอดลายสือไทย (พอขุนรามคำแหงมหาราช) สำนักหอสมุดแหง ชาติ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม
(๒) คูม ือการอา นถา ยถอดลายสือไทย (พอขุนรามคำแหงมหาราช) กลมุ หนงั สอื ตัวเขียนและจารกึ สำนกั หอสมดุ แหงชาติ กรมศิลปากร เอกสารวิชาการสำนักหอสมดุ แหง ชาติ พมิ พค รงั้ แรก พทุ ธศักราช ๒๕๕๔ จำนวน ๑,๐๐๐ เลม ขอมูลทางบรรณานกุ รมของสำนักหอสมดุ แหงชาติ สำนกั หอสมดุ แหง ชาต.ิ กลมุ หนงั สอื ตัวเขียนและจารึก คมู อื การอา นถายถอดลายสือไทย (พอขนุ รามคำแหงมหาราช). กรุงเทพฯ : สำนักหอสมดุ แหง ชาติ, 2554. 128 หนา. ๑. อักษรโบราณ I. ช่อื เร่ือง 417.7 ISBN 978-974-417-585-4 ทป่ี รึกษา นางโสมสุดา ลยี ะวณชิ อธิบดกี รมศิลปากร นายการณุ สทุ ธิภลู รองอธบิ ดีกรมศิลปากร นางวลิ าวัณย ทรพั ยพ ันแสน ผูอำนวยการสำนกั หอสมุดแหงชาติ นายเทิม มเี ตม็ ผูเชย่ี วชาญทางดา นภาษาตะวันออก นายเกษียร มะปะโม ผูเชีย่ วชาญทางดา นภาษาโบราณ นางสาวบษุ กร ลิมจติ ติ ผูเชยี่ วชาญเฉพาะดานมัณฑนศิลป นางสาวพมิ พพรรณ ไพบลู ยหวงั เจริญ ผเู ช่ยี วชาญเฉพาะดานภาษาโบราณ นายบุญเลิศ เสนานนท หวั หนา กลุมหนังสอื ตัวเขยี นและจารกึ คณะทำงาน นางสาวเอมอร เชาวนส วน นายทปี วจั น ศรีวชั รวิชญ นายวินัย เภาเสน นายจุง ดบิ ประโคน นางศวิ พร เฉลิมศรี นายวฒั นา พ่งึ ชืน่ นาวสาวยวุ เรศ วุทธรี พล นางสาววชรพร อังกรู ชัชชยั นางสาวชญานุตม จนิ ดารกั ษ นายสนั ติ วงศจรญู ลกั ษณ ถายภาพ นายสมชาย วรศาสตร สำนกั พพิ ธิ ภณั ฑสถานแหงชาติ กลุมงานผลติ โสตทศั นวัสดุ กลุมพัฒนาทรพั ยากรสารสนเทศ สำนกั หอสมุดแหง ชาติ พิมพท ี่ โรงพมิ พ บรษิ ทั ทรงสทิ ธวิ รรณ จำกัด ๑๐๑๗ ถนนประชาชื่น แขวงบางซื่อ เขตบางซอื่ กรงุ เทพฯ ๑๐๘๐๐ โทร. ๐-๒๕๘๕-๓๒๓๓, ๐-๒๕๘๗-๕๒๙๒ โทรสาร ๐-๒๕๘๗-๕๒๙๒
(๓) คำนำ ลายสือไทย คืออักษรไทยโบราณที่พอขุนรามคำแหงมหาราช ทรงประดิษฐคิดคนขึ้น เมื่อพุทธศักราช ๑๘๒๖ (มหาศักราช ๑๒๐๕) ดังปรากฏขอความในศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ ๑ หรือจารึก พอขุนรามคำแหงมหาราช ศิลาจารึกหลักนี้เปนหลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร ที่บงบอกถึงสภาพการ ปกครอง สังคม เศรษฐกิจ ของอาณาจกั รสโุ ขทัย และยังเปนหลกั ฐานสำคญั ในการศึกษาวิวฒั นาการของ อกั ษรไทย เนอ่ื งจากเปน รปู แบบอกั ษรไทยหรอื ลายสอื ไทยทเ่ี กดิ ขน้ึ เปน ครง้ั แรกและเปน จดุ เรม่ิ ตน ของอกั ษรไทย ท่ีสบื เนอ่ื งมาจนถึงปจ จบุ นั ศิลาจารกึ สุโขทยั หลักท่ี ๑ หรอื จารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช นบั เปนศลิ าจารึกที่มีความ สำคญั ท้งั เน้อื หา คุณคาทางอกั ษรศาสตร ภาษาศาสตร ซงึ่ องคก ารการศึกษาวทิ ยาศาสตรและวฒั นธรรมแหง สหประชาชาติ หรอื ยเู นสโก (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organizations – UNESCO) ไดข้ึนทะเบยี นศลิ าจารกึ พอ ขุนรามคำแหงมหาราช ไวใ นทะเบียนความทรงจำแหง โลก (Memory of the World Register) เม่อื วันท่ี ๑๖ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๔๖ สำนกั หอสมุดแหงชาติ กรมศลิ ปากร ซ่ึงมีภารกิจหนา ทใ่ี นการอา น ศึกษา วิเคราะห วิจัย หัวขอเกี่ยวกับอักษรโบราณ จึงไดตระหนักถึงความสำคัญของการรวบรวมองคความรูดานการอานถายถอด อักษรโบราณ โดยเฉพาะลายสือไทยใหแพรหลาย จึงไดมอบหมายใหกลุมหนังสือตัวเขียนและจารึก โดยมี นางสาวเอมอร เชาวนสวน นักภาษาโบราณชำนาญการพิเศษ เปนประธานคณะทำงานจัดทำคูมือการอาน ถา ยถอดลายสอื ไทย (พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช) เพ่ือจัดพมิ พเผยแพรใ หความรูแ กผ ูสนใจทง้ั นกั วิชาการ นิสติ นกั ศึกษา นกั เรียน และประชาชนท่วั ไป ไดศ ึกษาถึงที่มาของลายสือไทย การวิวฒั นาการของตัวอักษร รูปแบบลายสอื ไทย อักขรวิธลี ายสอื ไทย วธิ กี ารเขียน และเพ่อื ใหมีความเขาใจยิ่งข้นึ จงึ มีแบบฝกหดั ใหทดลอง ปฏบิ ตั แิ นบไวทายบทดวย กรมศิลปากร หวงั วาการนำองคความรมู าจดั ทำเปน คมู อื การอา นถา ยถอดอักษรลายสือไทย (พอขุนรามคำแหงมหาราช) ในคร้งั น้ี จะเปน ประโยชนตอผสู นใจศึกษาคนควา และใชเปน คมู อื ในการถายถอด ลายสือไทยไดต ามสมควร (นางโสมสดุ า ลียะวณชิ ) อธิบดกี รมศลิ ปากร
(๔) ศลิ าจารึกพอขนุ รามคำแหงมหาราช ปจจุบนั จัดแสดงทพ่ี พิ ธิ ภัณฑสถานแหง ชาตพิ ระนคร กรงุ เทพฯ
(๕) สารบัญ หนา (๓) คำนำ (๕) สารบัญ บทที่ ๑ บทนำ ๑ ๑ ๑. ทม่ี าของลายสือไทย ๒ ๒. ลายสือไทยท่วี วิ ฒั นาการมาสูอกั ษรไทยสุโขทัยในยุคตอมา ๓ ๓. อักขรวิธีลายสือไทยทป่ี รากฏในจารกึ สโุ ขทัยหลกั อื่น ๖ ๔. การแพรกระจายของอักษรไทยสุโขทยั ๖ ๗ ๔.๑ อาณาจกั รลานนา ๘ ๔.๒ อาณาจกั รลานชา ง ๙ ๔.๓ อาณาจกั รศรอี ยุธยา ๙ ๔.๔ สมยั กรุงธนบุรี ๑๐ ๔.๕ สมัยกรงุ รัตนโกสินทร ๕. แผนผงั ววิ ัฒนาการอกั ษรไทย ๑๑ บทท่ี ๒ รูปแบบลายสือไทย ๑๑ ๑. รปู พยญั ชนะ ๑๒ ๒. รปู สระ ๑๒ ๒.๑ รปู สระลอย ๑๒ ๒.๒ รปู สระจม ๑๒ ๓. รปู วรรณยุกต ๑๓ ๓.๑ ตวั อยางคำท่ีใชวรรณยกุ ตเ อกในลายสือไทย ๑๓ ๓.๒ ตัวอยา งคำที่ใชวรรณยุกตโ ทในลายสือไทย ๑๔ ๔. รปู เครอ่ื งหมายพิเศษ ๑๕ ๕. ตวั เลข บทที่ ๓ อกั ขรวิธลี ายสือไทย ๑๗ ๑. วิธีผสมพยัญชนะและสระอยูในบรรทดั เดียวกัน ๑๗ ๒. การใชพยัญชนะและตวั สะกดซ้ำสองตวั หรือพยัญชนะคแู ทนไมหันอากาศ ๑๗ ๓. การใชพยญั ชนะ ข ฃ ค และ ฅ ๑๙ ๓.๑ พยัญชนะ ข ๑๙ ๓.๒ พยัญชนะ ฃ ๑๙
(๖) หนา ๒๐ ๓.๓ พยัญชนะ ค ๒๑ ๓.๔ พยัญชนะ ฅ ๒๑ ๔. การใชพยญั ชนะ ฎ และ ฏ ๒๒ ๕. การเขยี นอกั ษรควบกลำ้ แบบติดกนั ๒๓ ๖. การเขยี นอกั ษรนำแบบติดกัน ๒๓ ๗. การเขยี นคำพอง ๒๔ ๘. ลกั ษณะเฉพาะของรูปสระ ๒๔ ๘.๑ การใชส ระเอียในลายสือไทย ๒๔ ๘.๒ การใชสระเออื ในลายสอื ไทย บทท่ี ๔ วิธเี ขยี นลายสือไทย ๒๗ ๑. ขั้นตอนการฝก เขียนรูปพยญั ชนะ ๒๘ ๒. ขัน้ ตอนการฝกเขยี นรูปสระ ๖๙ ๓. ขน้ั ตอนการฝกเขียนรูปวรรณยุกต ๙๑ ๔. ขนั้ ตอนการฝก เขียนตวั เลข ๙๓ บทที่ ๕ การถายถอดลายสอื ไทย ภาคผนวก ๑๐๑ ก. จำลองและถายถอดลายสือไทย (ศิลาจารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช) ข. ภาพศลิ าจารึกพอขุนรามคำแหงมหาราช ๑๐๗ ๑๐๘ ๑๑๙
บทท่ี ๑ บทนำ ๑. ทม่ี าของลายสือไทย “ลายสอื ไทย” เปน อกั ษรไทยโบราณที่เกดิ จากการประดษิ ฐค ิดคน “ลายสอื ไทย” หรือ “อกั ษรไทย” ขึ้นมาเปนครง้ั แรกของพอ ขุนรามคำแหงมหาราช เมอ่ื พทุ ธศักราช ๑๘๒๖ (มหาศักราช ๑๒๐๕) ดงั ปรากฏใน ศิลาจารึกสุโขทยั หลักท่ี ๑ หรอื ศิลาจารกึ พอขุนรามคำแหงมหาราช๑ ดา นที่ ๔ บรรทัดที่ ๘ – ๑๑ วา “เมื่อกอนลายสือไทยน้บี มี ๑๒๐๕ ศกปม ะแม พอ ขุนรามคำแหง หาใครใ จในใจแลใสลายสอื ไทยน้ี ลายสือไทยน้ีจ่งึ มเี พอ่ื ขนุ ผูนนั้ ใสไว” ขอความนี้ไดนำมาจากศิลาจารึกพอขุนรามคำแหงมหาราช ดานที่ ๔ บรรทดั ท่ี ๘ – ๑๑ ดังนี้ พอขุนรามคำแหงมหาราชกษัตริยพระองคที่ ๓ แหงราชวงศสุโขทัย ทรงประดิษฐอักษรไทยขึ้น เมื่อพทุ ธศกั ราช ๑๘๒๖ ดังกลา วแลวขางตน ซ่ึงกอนหนานไ้ี มเคยพบจารึกหรอื เอกสารโบราณอน่ื ๆ ท่ีปรากฏ อกั ษรไทยมากอน สอดคลองกบั ขอ ความในศิลาจารึกพอ ขนุ รามคำแหงมหาราช ที่กลาววา “เมอื่ กอนลายสือ ไทยนี้บม ”ี ซึ่งแปลวา แตกอ นไมมีตัวหนงั สือไทยแบบน้ี คำวา “ลายสอื ” หมายถึง ตวั อักษรหรอื ตัวหนงั สือ หรือขอ ความที่จารกึ เปนลายลกั ษณอ กั ษร ภาษา อีสานโบราณพูดวา “หลังสอื ” คำวา “ลายสือ” ภาษาจนี แปลวา พระบรมราชโองการ ก็ได ภาษาจนี แตจ วิ๋ วา จอื ภาษาจีนกลางวา สือ คำวา “ลาย” ภาษาไทอาหม แปลวา “ตัวหนังสอื ” คำวา “สอื ” อาจตรงกบั คำวา “จือ” ในภาษาพายัพและภาษาลาว แปลวา จดจำ๓ สวนขอความท่ีกลา ววา “๑๒๐๕ ศกปมะแม” นัน้ หมายถึง ปม หาศกั ราช ๑๒๐๕ ซงึ่ เปน ปนกั ษตั ร มะแม ตรงกับปพทุ ธศักราช ๑๘๒๖ พอ ขุนรามคำแหงมหาราชจึงคิดประดษิ ฐอ ักษรไทยข้ึนมา ดังปรากฏ ขอความในจารกึ วา “พอขุนรามคำแหงหาใครใ จในใจแลใสลายสอื ไทยน้ี ลายสือไทยน้จี ง่ึ มีเพอ่ื ขนุ ผูน้นั ใสไ ว” ๑ บางครัง้ เรยี กวา “จารึกพอ ขุนรามคำแหง หรือจารกึ พอขนุ รามคำแหงมหาราช” ๒ จำลองอกั ษรโดย นายเทมิ มีเตม็ ผูเช่ยี วชาญทางดานภาษาตะวนั ออก สำนกั หอสมุดแหงชาติ กรมศลิ ปากร. ๓ กรมศิลปากร, ประชมุ จารึกภาคที่ ๘ จารกึ สโุ ขทัย, กรุงเทพฯ : บรษิ ัทอมรินทรพร้ินตง้ิ แอนดพบั ลชิ ชิง่ จำกัด, ๒๕๔๘, หนา ๕๘๙.
๒ คูม ือการอานถา ยถอดลายสอื ไทย ศาสตราจารย ดร.ประเสริฐ ณ นคร ไดใหข อ คิดเห็นวา คำวา “หา” ในขอ ความท่ีวา “หาใครใจในใจ” แปลวา ดวยตนเอง สว น “ใครใ จในใจ” แปลวา คำนึงในใจ คำวา ใครใ จในใจ เมอ่ื รวมแลว กค็ อื คดิ ใครค รวญ, คำนงึ ในใจ๑ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช ทรงประดษิ ฐล ายสอื ไทยขน้ึ นน้ั นา จะไดแ นวความคดิ มาจากรปู แบบอกั ษร ๒ แบบ คือ อกั ษรขอมและอกั ษรมอญ ซงึ่ มีใชในบริเวณประเทศไทยมาแตเดมิ เนอ่ื งจากชวงพทุ ธศตวรรษท่ี ๑๗ – ๑๘ ในบริเวณภาคกลาง เชน จงั หวัดนครสวรรค และจังหวัดลพบรุ ี ปรากฏหลกั ฐานการใชอักษรขอม ภายใตอ ทิ ธพิ ลของอาณาจกั รกัมพชู า สวนทางภาคเหนือ เชน อาณาจกั รหริภญุ ไชย ในแถบลุมแมน ้ำปง ใชต ัว อกั ษรมอญ เปนเครอื่ งมอื ส่ือภาษา ดังนัน้ เมอ่ื พระองคค ิดประดษิ ฐลายสือไทยขน้ึ กน็ า จะไดแ นวคิดมาจากรปู แบบอกั ษรขอมและอกั ษรมอญ ซึ่งเปน อักษรที่มใี ชม าแตเ ดมิ โดยสนั นษิ ฐานวาพอขุนรามคำแหงมหาราชนา จะ ทรงมีพระราชประสงคด งั นี้ คอื ๑. ตอ งการสรา งรูปแบบลายสอื ไทย (อกั ษรไทย) ใหม ีลักษณะเปนเอกลักษณข องตวั เอง เพื่อแสดง ความเปนไทยใหเดน ชดั ๒. เพอ่ื ใชป ระโยชนใ นการเขยี นใหค รบถว นตามเสยี งและคำศพั ท เพอ่ื การอา นไดถ กู ตอ งกบั ภาษาไทย ๓. เพ่ือใหมีแบบฉบบั ในการสั่งสอนอนชุ นใหร จู กั บนั ทึกเร่ืองราวดว ยอักษรไทย ตามขอสนั นิษฐานดงั กลาว พอ ขุนรามคำแหงมหาราชนาจะมีพระราชประสงค ทจี่ ะใหล ายสือไทยมี ลักษณะเฉพาะเปนเอกลักษณข องความเปน ไทยอยางแทจ ริง จึงไดกำหนดรูปแบบลายสือไทย ดังนี้ ๑. กำหนดวธิ วี างรูปสระใหอยบู รรทดั เดยี วกับรูปพยญั ชนะ ซึ่งจะแตกตา งจากรูปอักษรทม่ี ใี ชอ ยูกอน เชน วางสระอิ สระอี อยบู นรปู พยัญชนะ และสระอุ สระอู อยใู ตร ูปพยัญชนะ เปน ตน ๒. กำหนดใหอ กั ษรแตล ะตวั เรม่ิ ตน เขยี นจากหวั อกั ษรเปน ตน ไป แลว ลากเสน สบื ตอ กนั จนจบตวั อกั ษร โดยไมตอ งยกเครอ่ื งมือเขยี นขนึ้ ซึ่งจะแตกตางจากการเขยี นรปู อักษรขอมและอกั ษรมอญทีม่ อี ยเู ดมิ ท่ีตอ งยก เครือ่ งมอื เขยี นขึ้นหนง่ึ หรอื สองครงั้ จึงจะเขียนรปู อักษรไดจบตวั ๓. กำหนดเครือ่ งหมายวรรณยกุ ตใ ชก ำกบั เสยี งใหเปน ไปตามรูปคำศพั ทในภาษาไทย เพือ่ การออก เสยี งใหถูกตองครบถวนตามภาษาไทย๒ ๒. ลายสือไทยทวี่ วิ ัฒนาการมาสอู ักษรไทยสโุ ขทัยในยุคตอมา เม่ือพอขุนรามคำแหงมหาราชไดทรงประดิษฐอักษรไทยข้ึนมาคร้ังแรกปรากฏหลักฐานในศิลาจารึก พอขุนรามคำแหงมหาราช ซง่ึ มี เลขทะเบียน สท.๑๓ แลว ตอมามหี ลกั ฐานวาศิลาจารึกทไี่ ดพ บในสมัยตอมา เชน ศลิ าจารกึ นครชุม เลขทะเบียน กพ.๑๔ สรางเมื่อพุทธศักราช ๑๙๐๐ ศลิ าจารึกวดั ศรชี มุ เลขทะเบยี น สท.๒ สรา งเม่ือพทุ ธศักราช ๑๙๑๒ หรอื มอี ายุหลงั จากนี้ เปน ตน ตวั อกั ษรทป่ี รากฏในจารกึ รนุ หลังเหลา นไี้ ด ๑ ประเสรฐิ ณ นคร, ลายสือไทย รวมบทความเรอื่ งภาษาและอักษรไทย, กรงุ เทพฯ : โรงพิมพก รมการศาสนา, ๒๕๒๗, หนา ๑๙. ๒ กอ งแกว วรี ะประจกั ษ, “ววิ ฒั นาการอกั ษรและภาษาไทย”, ภาษาและวรรณกรรมเลศิ ลำ้ มรดกไทย, กรงุ เทพฯ : โรงพิมพม หาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร, ๒๕๓๗, หนา ๑๒. ๓ สท.๑ หมายถงึ จารึกนี้ไดล งทะเบียนแลวเปน ลำดบั ท่ี ๑ ของทะเบยี นจงั หวัดสุโขทยั ๔ กพ.๑ หมายถึง จารกึ นีไ้ ดล งทะเบยี นแลวเปนลำดับท่ี ๑ ของทะเบียนจังหวัดกำแพงเพชร
คมู ือการอา นถา ยถอดลายสือไทย ๓ เปล่ียนวิธีวางรปู สระ ซ่งึ อยูบรรทัดเดยี วกับรูปพยัญชนะ อันเปน เอกลกั ษณของลายสอื ไทย ไปเปนการวางสระอิ สระอี อยูบนรูปพยัญชนะ และสระอุ สระอู อยูใตร ูปพยัญชนะ ซึง่ เปน รปู แบบทีเ่ คยชนิ มากอน หลังจากนน้ั มา รูปแบบการเขียนอักษรไทยจึงเปลี่ยนเปนรูปสระอิ สระอี อยูบนรูปพยัญชนะ และสระอุ สระอู อยูใตรูป พยญั ชนะมาจนทกุ วนั น้ี จารกึ นครชุม ดานท่ี ๑ เลขทะเบียน กพ.๑ อกั ษรไทยสโุ ขทัย ภาษาไทย พบท่ีวดั (พระ)บรมธาตุ อำเภอเมือง จงั หวดั กำแพงเพชร จารึกวัดศรีชุม เลขทะเบียน สท.๒ อกั ษรไทยสุโขทัย ภาษาไทย พบท่วี ดั ศรีชุม อำเภอเมอื ง จังหวัดสุโขทยั ๓. อกั ขรวิธีลายสือไทยท่ีปรากฏในจารกึ สุโขทยั หลกั อ่นื อักขรวธิ ีลายสอื ไทยในศลิ าจารึกพอ ขนุ รามคำแหงมหาราช ถือวา เปนศิลาจารกึ อักษรไทย ภาษาไทย หลักแรก และเปนศิลาจารึกอักษรไทยหลกั แรกของจารกึ สมยั สุโขทัย อกั ขรวธิ ีทส่ี ำคัญและเปน เอกลกั ษณของ ลายสือไทยอยางหน่งึ คือ การใชส ระลอย เนอ่ื งจากอักขรวธิ ใี นลายสือไทยนั้น รปู สระกบั รูปพยญั ชนะอยูใน บรรทัดเดียวกนั ตอมาเมอ่ื ไดพ บจารึกสุโขทัยที่มอี ายุสมัยหลังจากจารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช (ลายสอื ไทย) แมวารูปสระกับรูปพยัญชนะเปลี่ยนแปลงมาเปนแบบรูปสระอยูดานบน ดานลาง และอยูบรรทัดเดียวกับ รูปพยัญชนะก็ตาม แตปรากฏวายังมีการใช “สระลอย” ปรากฏใหเห็นเปนบางแหงในจารึกสุโขทัยยุคหลัง
๔ คูม อื การอานถา ยถอดลายสือไทย ซึ่งคือหลักฐานสำคัญที่แสดงใหเห็นวาจารึกสุโขทัยในสมัยหลังหลายหลักไดรับแบบอยางอักขรวิธีลายสือไทย จากศลิ าจารึกพอ ขุนรามคำแหงมหาราช ปรากฏสระลอยที่ใชในจารกึ สโุ ขทยั ๒ รปู คือ สระอี และสระออื ซึ่งนายเทมิ มเี ตม็ ผูเ ชย่ี วชาญทางดา นภาษาตะวนั ออกไดรวบรวมขอ มูลไวดังจะยกตวั อยางมาแสดงดงั ตอ ไปน้ี๑ ๓.๑ ศลิ าจารึกนครชุม (กพ.๑) พทุ ธศกั ราช ๑๙๐๐ - มีการใชอ ักขรวิธีที่เปนสระลอยทง้ั ๒ รปู คือ สระอี , และสระออื ในจารึกนครชุม (กพ.๑) คือคำวา คำจารึก คำอา นถา ยถอด คำอา นปจจุบนั อืน๒ อน่ื อืน (คำวา “อันอืน่ ไซร” จารกึ ดานที่ ๑ บรรทัดที่ ๓๗-๓๘) อีง อ่นื (คำวา “แหงอืน่ ” จารกึ ดานที่ ๑ บรรทดั ที่ ๔๕) องิ (คำวา “มาพงึ่ มาอิง” จารึกดา นที่ ๒ บรรทัดท่ี ๔๑) ๓.๒ ศิลาจารกึ เขาสมุ นกูฏ (สท.๙) พุทธศักราช ๑๙๑๑ คือคำวา - มีการใชอักขรวิธที เ่ี ปนสระลอย ๑ รูป คอื สระอี คำจารกึ คำอานถายถอด คำอานปจ จุบนั อีก อีก (คำวา “อีกดรุ ยิ าพาทยพ ณิ ” จารึกดา นท่ี ๒ บรรทัดท่ี ๑๙- ๒๐ ๑ สมั ภาษณ นายเทิม มเี ต็ม ผูเชย่ี วชาญทางดานภาษาตะวนั ออก สำนกั หอสมุดแหงชาติ กรมศิลปากร วันที่ ๕ มีนาคม ๒๕๕๔. ๒ ถาเปนการอานถายถอดในลายสือไทย ตองอานถายถอดเปน ืน แตสระลอยท่ปี รากฏในจารกึ หลกั อนื่ ๆ ดังยก ตวั อยา งน้อี า นถา ยถอดเปนคำวา อนื เพอ่ื ใหเห็นคำชดั เจนย่งิ ขึ้น
คมู ือการอานถา ยถอดลายสือไทย ๕ ๓.๓ ศิลาจารกึ วดั ศรชี มุ (สท.๒) พทุ ธศกั ราช ๑๙๑๒ หรอื มอี ายุหลงั จากน้ี - มกี ารใชอักขรวธิ ที ีเ่ ปนสระลอย ๑ รูป คือ สระอี ซง่ึ มี ๒ แบบคอื , ในจารกึ วดั ศรชี มุ (สท.๒) คือคำวา คำจารึก คำอานถา ยถอด คำอา นปจ จุบัน องี องิ อนี ทราทติ ย (คำวา “มาอิงเปน ขุน” จารึกดา นท่ี ๑ อนี ดู บรรทัดท่ี ๑๑) อนิ ทราทิตย (คำวา “พอ ขุนศรีอินทราทติ ย” จารึกดานท่ี ๑ บรรทัดท่ี ๓๗-๓๘) อินดู (คำวา “อนิ ดสู ัตวท ้ังหลาย” จารึกดานที่ ๑ บรรทัดท่ี ๕๐) ๓.๔ ศลิ าจารกึ วัดพระยืน (ลพ.๓๘) พุทธศกั ราช ๑๙๑๔ - มีการใชอ ักขรวธิ ที เ่ี ปนสระลอย ๑ รปู คือ สระอี คอื คำวา คำจารกึ คำอานถายถอด คำอานปจจุบัน อนี ทรยี อินทรีย (คำวา “อนิ ทรียอ นั สานต” จารกึ ดา นท่ี ๑ บรรทดั ที่ ๑๕) อดี อดี (คำวา “อดี ญาณกรตั ตัญตุ า” จารกึ ดา นที่ ๑ บรรทดั ท่ี ๑๕-๑๖) อกี อีก (คำวา “อกี ทัง้ คนรองโห” จารกึ ดา นที่ ๑ บรรทัดที่ ๒๖)
๖ คมู ือการอานถายถอดลายสือไทย จารกึ เขาสมุ นกฏู ดานที่ ๓ เลขทะเบียน สท.๙ อกั ษรไทยสโุ ขทัย ภาษาไทย พบทเ่ี ขาพระบาทใหญ อำเภอเมอื ง จงั หวดั สุโขทัย จารกึ วัดพระยืน ดานที่ ๑ เลขทะเบยี น ลพ.๓๘ อักษรไทยสโุ ขทัย ภาษาบาลี-ไทย พบท่ีวดั พระยืน อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ๔. การแพรก ระจายของอกั ษรไทยสุโขทัย อักษรทปี่ รากฏในศิลาจารกึ พอขนุ รามคำแหงมหาราช มีชอื่ เรยี กตามขอมูลเนื้อหาในศลิ าจารึกน้นั วา “ลายสือไทย” สวนตัวอักษรท่พี บในศิลาจารึกทสี่ รา งขนึ้ ในสมัยสโุ ขทยั หลังจาก พ.ศ. ๑๘๒๖ ซึ่งเปน ตัวอักษร ที่มีววิ ฒั นาการ หรอื ไดรบั อิทธิพลจากลายสือไทย เรียกวา อักษรไทยสุโขทัย เปนอกั ษรที่มวี วิ ฒั นาการในรูปแบบ ของตนเอง และไดเผยแพรรูปอักษรออกไปสูอาณาจักรใกลเคียงอยางกวางขวาง อาณาจักรที่ไดรับรูปแบบ อักษรไทยสโุ ขทัยไปใชบันทึกเร่อื งราวตาง ๆ ในศลิ าจารึก ไดแ ก ๔.๑ อาณาจกั รลานนา อาณาจักรลา นนาคือเมอื งในลมุ แมน ำ้ ปง วงั ยมและนา นในชว งพทุ ธศตวรรษท่ี๑๙–๒๐มี เมืองเชยี งใหมเปน ศูนยกลางของอาณาจกั ร มพี ระมหากษตั รยิ คือ พระยามงั ราย เปนพระสหายกับพอขุนราม คำแหงมหาราช อาณาจกั รลานนาในชวงพทุ ธศตวรรษท่ี ๑๙ – ๒๐ เปน อาณาจกั รที่ติดตอ และมีความสมั พนั ธ กบั อาณาจกั รสุโขทัย ไดพ บตัวอักษรไทยสโุ ขทยั ในจารกึ วัดพระยืน จังหวดั ลำพนู พุทธศกั ราช ๑๙๑๔๑ นบั เปน ๑ ศักราชในจารกึ วดั พระยนื ศาสตราจารยป ระเสรฐิ ณ นคร อธบิ ายวา ควรเปน พทุ ธศกั ราช ๑๙๑๔ เพราะจารึก ดา นท่ี ๒ เน้อื ความตอนกลางวาเปน พ.ศ. ๑๙๑๓ (ดานที่ ๒ บรรทดั ที่ ๑๘-๑๙ ขอ ความวา “ศักราชไดเ จด็ รอยสามสิบเอด็ โสด ๗๓๑ กระทำพระยืนเปนเจาน้ี ในประกามาแลว ในปจ อ”) แตตอนทายสุดมขี อความวา “มาลบศักรา(ช)” (ดานที่ ๒ บรรทัดที่ ๓๘) เพราะฉะนนั้ จารึกหลักนี้ ควรมีอายุเปน อีกปห น่งึ คือ พุทธศกั ราช ๑๙๑๔
คมู อื การอา นถา ยถอดลายสอื ไทย ๗ รูปอักษรไทยสโุ ขทยั เกาที่สดุ ท่ีปรากฏในอาณาจกั รลา นนา ซง่ึ ในสมยั หลังตอ มารปู อกั ษรแบบน้ไี ดเปล่ยี นแปลง และววิ ฒั นาการไปเปน รปู อกั ษรอกี แบบหนง่ึ ซง่ึ เรยี กกนั ในปจ จบุ นั วา “รปู อกั ษรไทยลา นนาหรอื รปู อกั ษรฝก ขาม”๑ จารกึ วดั เชยี งม่ัน ดานท่ี ๑ เลขทะเบียน ชม. ๒ อกั ษรฝก ขาม ภาษาไทย พบทวี่ ัดเชียงมั่น ตำบลศรีภมู ิ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม ๔.๒ อาณาจกั รลานชาง อาณาจกั รลา นชา ง คอื บรเิ วณทเ่ี ปน ประเทศสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาวใน ปจ จบุ นั เปน อาณาจกั รทมี่ ีความสัมพนั ธก ับอาณาจักรลา นนา (ดินแดนทางภาคเหนอื ของประเทศไทย เน่อื งจาก สองอาณาจักรนี้มคี วามสัมพนั ธทางดา นเชอ้ื ชาติและภาษาเพราะพูดภาษาตระกูลไทหรือไต(TaiLanguage Family) เหมอื นกัน รวมทง้ั มีความสัมพนั ธท างการเมืองและเศรษฐกจิ อีกดวย จึงไดร ับอทิ ธพิ ลทางรูปแบบ อักษร รวมถึงอทิ ธิพลทางศาสนา ศิลปกรรม รูปแบบอักษรทรี่ ับมาโดยตรง คือ อกั ษรฝก ขาม ซึง่ พบหลกั ฐาน รองรอยการใชอกั ษรฝก ขามจากจารึกท่พี บในประเทศสาธารณรัฐประชาธปิ ไตยประชาชนลาว เชน จารึกอกั ษร ฝก ขาม ในพพิ ธิ ภณั ฑเมืองสิง แขวงหลวงน้ำทา ซงึ่ ตอมาไดพ ัฒนามาเปน ลกั ษณะรูปอักษรลาว ซึง่ เปน รูปแบบ ท่ใี หอ ิทธิพลแกร ปู อกั ษรไทยอีสานหรืออักษรไทยนอ ย ซ่ึงอยูในบริเวณภาคอสี านหรอื ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ของประเทศไทย จารกึ อกั ษรฝก ขามในพพิ ธิ ภณั ฑเมอื งสงิ แขวงหลวงนำ้ ทา สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว (ภาพจากหนังสือ New Research on Laos Researches nouvelles sur le Laos หนา ๑๗๗) ๑ กอ งแกว วรี ะประจักษ, เร่อื งเดมิ , หนา ๑๓.
๘ คมู ือการอา นถายถอดลายสือไทย นอกจากนั้นจารึกรุนแรกที่พบในภาคอีสานของไทย เชน จารึกวัดแดนเมือง ตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพสิ ยั จังหวดั หนองคาย จารึกขน้ึ เมือ่ พทุ ธศักราช ๒๐๗๓ รูปอกั ษรในจารกึ เปน รูปอกั ษรไทย ซ่งึ เมือ่ วิเคราะหทางดานอักขรวิทยาแลว จะเห็นไดว า เปนรปู อกั ษรทว่ี วิ ัฒนาการมาจากอกั ษรไทยลานนา ซึง่ ไดแผ อทิ ธพิ ลเขา ไปในอาณาจกั รลา นชาง แลว ยอ นกลบั ขา มฝง แมน ้ำโขงมาทางฝงตะวนั ตกเขาสูภ าคอีสานทางหน่งึ และพรอมกนั นนั้ กไ็ ดร บั อทิ ธิพลของรปู อกั ษรท่ีใชอ ยใู นอาณาจักรอยธุ ยาอกี ทางหนึ่งดว ย อยางไรกด็ ีรปู อักษร ไทยทง้ั ๒ แหลง ตางกม็ ีตนแบบมาจากรูปอักษรไทยสุโขทยั เชน เดียวกัน และดว ยเหตุทรี่ ูปอักษรไทยในจารกึ วดั แดนเมอื งเปนรูปอักษรท่ปี ระจำอยูในภาคอีสานจึงกำหนดเรยี กชือ่ วา “รูปอกั ษรไทยอีสาน”๑ รูปอกั ษรไทยอีสานท่ปี รากฏในเวลาตอ มา ไดร ับอทิ ธพิ ลรูปแบบอกั ษรท่ใี ชอยใู นอาณาจกั รลา นชาง มากขนึ้ ลักษณะรปู สณั ฐานของเสน อักษรจงึ เปล่ยี นแปลงไปอยางรวดเร็วในชว งเวลาอันสน้ั ลกั ษณะรูปอักษร จงึ มสี ว นใกลเ คยี งกบั รูปอกั ษรทใี่ ชในอาณาจักรลานชา ง นักปราชญโ บราณจึงไดยืมชอ่ื “ไทยนอย” อนั เปน ชื่อ เรียกกลุมชนคนไทยที่อยูในดินแดนแถบลานชางและลานนา เปนตน มาใชเรียกชื่อรูปอักษรซึ่งมีรูปลักษณะ ใกลเ คยี งกนั นั้นวา “รปู อักษรไทยนอ ย”๒ จารกึ วดั แดนเมือง เลขทะเบยี นจารึก นค.๑ จารกึ วดั ขวั ลอ ดานท่ี ๑ เลขทะเบยี น อด.๑๘ อักษรไทยอีสาน ภาษาไทย อักษรไทยนอย ภาษาไทย พบท่ีวดั แดนเมอื ง ตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพสิ ยั พบทว่ี ัดปาขัวลอ ตำบลจำปาโมง อำเภอบานผอื จังหวัดหนองคาย จังหวัดอุดรธานี ๔.๓ อาณาจกั รศรีอยุธยา เมื่ออาณาจกั รสโุ ขทัยเสอื่ มอำนาจลง ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๙ ในบริเวณภาคกลางของ ประเทศไทย มอี าณาจกั รแหง หนง่ึ บรเิ วณลมุ นำ้ เจา พระยา เรม่ิ มคี วามเขม แขง็ ขน้ึ แผอ ทิ ธพิ ลครอบคลมุ อาณาจกั ร สโุ ขทัย โดยยังคงมคี วามสมั พนั ธฉ ันทบา นพเี่ มืองนอง อารยธรรมและความเจรญิ ของวฒั นธรรมหลายประการ ของสโุ ขทัย จึงแพรกระจายสูอาณาจักรศรีอยุธยา อาณาจกั รศรอี ยธุ ยาจงึ ไดรับรูปอกั ษรจากสุโขทยั หลกั ฐาน ท่สี ำคัญคือรูปอกั ษรไทยในจารกึ แผนดบี กุ ทพี่ บภายในกรพุ ระปรางควัดมหาธาตุ จังหวดั พระนครศรีอยธุ ยา ซง่ึ จารึกขนึ้ ระหวา งพทุ ธศกั ราช ๑๙๑๒ – ๑๙๓๑ รูปอกั ษรในจารกึ หลกั นีไ้ ดรบั อทิ ธิพลมาจากรูปอกั ษรสโุ ขทยั ๑ เรอ่ื งเดิม, หนา ๑๕. ๒ เรือ่ งเดียวกัน, หนาเดียวกนั .
คมู ือการอานถา ยถอดลายสือไทย ๙ เปน ตน แบบ๑ ซึง่ ในสมยั อยุธยาน้ันไดม กี ารพัฒนารปู แบบตอ มา ตลอดระยะเวลากวา ๔๐๐ ป จนปรากฏรปู อกั ษรท่เี ปนเอกลกั ษณเฉพาะของอยธุ ยา คือตวั อักษรไทยยอ ซ่งึ เปน รปู แบบอักษรไทยทปี่ ระดิษฐใหม ีลักษณะ ตวั อักษรเอน และเขียนเสนอักษรใหมลี กั ษณะตอ เนือ่ งไป ตัวอยา งเอกสารสมัยอยุธยาท่เี ขียนดวยอกั ษรไทยยอ พุทธศกั ราช ๒๒๗๙ เชน หนังสอื สมดุ ไทย เรือ่ ง นันโทปนันทสูตรคำหลวง ดังน้เี ปน ตน จารึกแผน ดีบกุ วัดมหาธาตุ ดานที่ ๒ หนงั สอื สมุดไทยขาว เรอ่ื ง นนั โทปนนั ทสูตรคำหลวง เลขทะเบยี น อย.๒ อกั ษรไทย ภาษาไทย อกั ษรขอมยอ-ไทยยอ ภาษาบาล-ี ไทย พบทพ่ี ระปรางควดั มหาธาตุ อำเภอพระนครศรอี ยธุ ยา จังหวดั พระนครศรอี ยุธยา ๔.๔ สมัยกรุงธนบุรี สมยั กรงุ ธนบุรี เปน ยุคสมยั ท่อี ยใู นชวงอายุพุทธศักราช ๒๓๑๐ ถึง ๒๓๒๔ ซ่ึงเปนชวงเวลา สัน้ ๆ รูปแบบของอักษรไทยสมัยธนบรุ ีที่ปรากฏในเอกสารโบราณมหี ลกั ฐานไมม ากนกั ดังนน้ั รปู แบบอักษรไทย ท่ปี รากฏ สวนใหญจ งึ เปนลักษณะตวั อักษรทไี่ ดร บั รปู ลกั ษณะ สืบเนอ่ื งมาจากรปู อกั ษรสมัยอยธุ ยาตอนปลาย ๔.๕ สมัยกรุงรตั นโกสินทร สมยั กรงุ รัตนโกสินทร ซงึ่ เร่มิ ตนเมื่อพุทธศกั ราช ๒๓๒๕ เปน ชว งตนของพทุ ธศตวรรษท่ี ๒๔ อกั ษรไทยยังคงมรี ูปลกั ษณะที่สบื เน่ืองมาจากรูปอักษรสมยั อยุธยาตอนปลาย หนังสือสมดุ ไทยดำ หมวดจดหมายเหตกุ รุงธนบุรี หนงั สอื สมดุ ไทยดำ หมวดยุทธศาสตร จ.ศ. ๑๑๓๖ เลขที่ ๑ อกั ษรไทย ภาษาไทย เลขที่ ๑๗๗ กรุงรตั นโกสินทร รัชกาลที่ ๑ ๑ กองแกว วีระประจักษ, เรอื่ งเดมิ , หนา ๑๓. อกั ษรไทย ภาษาไทย
๑๐ คมู อื การอา นถา ยถอดลายสอื ไทย ๕. แผนผังวิวฒั นาการอักษรไทย
บทที่ ๒ รปู แบบลายสือไทย รปู แบบลายสอื ไทย คอื รปู แบบอกั ษรทป่ี รากฏใชใ นจารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช หรอื จารกึ สโุ ขทยั หลักท่ี ๑ ปรากฏลกั ษณะอักษรดงั ตอ ไปน้ี ๑. รปู พยัญชนะ รูปพยัญชนะลายสอื ไทยท่ีปรากฏใชในจารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช มีจำนวน ๓๙ ตวั และ รปู พยญั ชนะท่ไี มปรากฏใช จำนวน ๕ ตัว คอื ฌ ฑ ฒ ฬ ฮ รูปพยญั ชนะลายสือไทย ๑ อักษร ช และ ซ เปนอกั ษรท่ปี รากฏใชอ ยางละ ๒ รูป ตา งกนั เลก็ นอยตรงหางอกั ษร (โปรดดลู กั ษณะหางอักษร)
๑๒ คูมอื การอานถา ยถอดลายสือไทย ๒. รูปสระ รปู สระมี ๒ ชนิด คือ สระลอย และสระจม ๒.๑ รปู สระลอย คอื สระทอ่ี อกเสยี งไดเ อง โดยไมต อ งมพี ยญั ชนะมาประสม ปรากฏใชใ นลายสอื ไทย เพียง ๑ ตวั คอื สระอี ตวั อยา งคำทใี่ ชร ูปสระลอย คำจารกึ ลายสือไทย คำอานถา ยถอด คำอานปจ จุบัน ีนทรา ีทตย อนิ ทราทติ ย ๒.๒ รปู สระจม คือสระท่ตี องออกเสียงประสมกับพยัญชนะ มี ๑๙ ตวั คือ ๓. รูปวรรณยกุ ต รูปวรรณยกุ ตลายสือไทยทป่ี รากฏในจารึกพอขนุ รามคำแหงมหาราชปรากฏ ๒ รูป คอื วรรณยกุ ตเอก และวรรณยกุ ตโท แตมีรปู แตกตางจากวรรณยุกตไ ทยในปจ จุบันดังน้ี วรรณยุกตเอก วรรณยุกตไ ทยปจ จบุ ัน วรรณยกุ ตล ายสอื ไทย วรรณยกุ ตโ ท วรรณยุกตต รี - - วรรณยุกตจ ัตวา - - - - ๑ ปรากฏใชใ นลายสอื ไทยดาน ๔ บรรทัดท่ี ๑๙ คือคำวา “เถิง” ๒ เ-ิ, เ-ีย และ เ-อื เปน สระทีป่ รากฏใชอยางละ ๒ รปู
คมู อื การอา นถายถอดลายสือไทย ๑๓ ๓.๑ ตัวอยา งคำท่ีใชวรรณยุกตเ อกในลายสือไทย คำอา นปจจุบนั พอ คำจารกึ ลายสอื ไทย คำอานถายถอด ชื่อ แม พ พี่ แต ชื เมอ่ื ใหญ แม มาท ไพร ีพ หนีญญา ย ขี่ชา ง แฏ กอน ืเมอ อ คำอานปจจุบนั นอ ง ให ทอ ง หา มาท ผูชาย ผหู ญิง ไพร ีหนา ย ขี ช าง กอ น ๓.๒ ตวั อยางคำทีใ่ ชว รรณยกุ ตโ ทในลายสอื ไทย คำจารกึ ลายสือไทย คำอา นถา ยถอด นอ ง ทอง หา ผู ช าย ูผ ีง
๑๔ คูมือการอานถา ยถอดลายสือไทย คำจารึกลายสือไทย คำอา นถา ยถอด คำอา นปจจุบนั ูผอ า ย ผอู า ย ฃื นใหญ ขน้ึ ใหญ ีสบเกา สิบเกา เจา ืเมอง เจาเมือง ซา ย ซาย ดวย ดวย สาง สรา ง ีน น้ี ๔. รูปเคร่อื งหมายพเิ ศษ รูปเครอ่ื งหมายพิเศษ ทใี่ ชใ นลายสือไทย (จารกึ พอ ขุนรามคำแหงมหาราช) ปรากฏอยู ๑ อยา ง คอื เรยี กวา นฤคหติ หรือ นคิ หติ อธบิ ายไดด ังนี้ ) นฤคหิต คือ รปู หยดน้ำซึง่ เปน เครือ่ งหมายทีใ่ ชแ ทนเสยี ง –ำ หรอื อัง ในภาษาบาลี ในภาษาไทย ปรากฏใชใ นลายสือไทย (จารึกพอ ขุนรามคำแหงมหาราช) เปนรูปคร่งึ วงกลม ใชเปน ทงั้ สระ –ำ และพยัญชนะ ตัวสะกด คอื อกั ษร ม ตวั อยาง คำที่ใชนฤคหิตในลายสอื ไทย ก. นฤคหิตที่ใชเ ปนสระ –ำ ในคำวา คำจารกึ ลายสอื ไทย คำอา นถายถอด คำอานปจจุบนั พระรามคแหง พระรามคำแหง บเรอ บำเรอ สพาย สำพาย
คมู อื การอานถา ยถอดลายสอื ไทย ๑๕ ข. นฤคหติ ทใี่ ชเ ปน พยญั ชนะ ม ในคำวา คำจารึกลายสือไทย คำอา นถายถอด คำอา นปจ จุบนั หมากสม หมากส ทงั้ กลม ลม ตาย ทงงกล จ่ึงชม มีพนมเบ้ีย ลตาย พนมหมาก ดมบงคมกลอง๑ จี ง ช แกกม ลุมบาจาย ีมพน ีเบยย พนหมาก ดบงคกลอง แกก ุลบาจาย ค. คำทใ่ี ชร ูปสระ –ำ แบบเต็มรูป ในคำวา คำจารกึ ลายสือไทย คำอา นถา ยถอด คำอานปจจบุ นั ฅา (เส้อื ) คำ นา (ใน) น้ำ กทา กระทำ (โอยทาน) ๕. ตัวเลข ตวั เลขทป่ี รากฏในลายสือไทย มี ๖ รปู ไมปรากฏใช ๔ รปู คือ ตวั เลขไทย ตวั เลขในลายสือไทย ๑ ๒ ๑ ในศิลาจารึกพอขนุ รามคำแหงมหาราช คำวา “กลอง” เปนคำตกแทรก
๑๖ คมู ือการอานถายถอดลายสอื ไทย ตัวเลขไทย ตวั เลขในลายสือไทย ๓ - ๔ ๕ - ๖ ๗ - ๘ - ๙ ๐
บทท่ี ๓ อักขรวธิ ลี ายสอื ไทย อักขรวธิ ที ี่ใชใ นลายสอื ไทยมีลกั ษณะพเิ ศษทใ่ี ชตางจากอกั ขรวธิ ีในภาษาไทยปจจุบนั ดังตอ ไปนี้ ๑. วิธีผสมพยญั ชนะและสระอยใู นบรรทดั เดยี วกนั ลายสือไทยทปี่ รากฏในศลิ าจารกึ พอ ขุนรามคำแหงมหาราช นบั เปนจารึกอักษรไทย ภาษาไทยหลกั แรกในสมยั สุโขทยั มอี กั ขรวธิ ที ีต่ า งไปจากอักขรวิธใี นศิลาจารกึ อกั ษรไทย ภาษาไทย หลักอืน่ ๆ กลาวคอื การ จารกึ ตวั อักษรไดวางสระและพยญั ชนะอยใู นบรรทัดเดยี วกนั โดยวางรูปสระไวห นา พยญั ชนะ๑ ดังน้ี ลกั ษณะการเขยี นในลายสือไทย (จารึกพอ ขุนรามคำแหงมหาราช) ๒. การใชพยัญชนะตวั สะกดซำ้ สองตวั หรอื พยญั ชนะคแู ทนไมหนั อากาศ ลายสือไทยมีลักษณะพิเศษอยางหนึ่งคือ การใชพยัญชนะตัวสะกดซ้ำสองตัวหรือพยัญชนะคูแทน ไมห ันอากาศ ซึ่งตวั สะกดท่ีใชแ ทนไมห นั อากาศก็คอื มาตราตัวสะกด ในแม ก กา เทาทีพ่ บ คือ แมกก กง กด กน กบ กม ยกตัวอยาง เชน คำจารกึ ลายสอื ไทย คำอา นถา ยถอด คำอา นปจจบุ ัน แมอ กั ษร แมกก จกก จกั แมกก ลกก ลัก แมก ก มกก มกั แมก ก แมกง ทงง ทัง แมก ง ญงง ยัง แมกง ๑ เทมิ มีเตม็ , แบบเรียนหนังสือภาษาโบราณ, กรุงเทพฯ : รุง ศลิ ปการพิมพ (๑๙๗๗) จำกดั , ๒๕๕๓, หนา ๖๑.
๑๘ คมู ือการอานถา ยถอดลายสือไทย คำจารกึ ลายสือไทย คำอานถายถอด คำอานปจจบุ ัน แมอกั ษร ฝงง ฝง, ฝง แมกง แมก ด ณงง นัง่ แมก ง แมกน สงง สั่ง แมก ง หนงง หนงั แมกง แมก บ ฎงง ดัง แมก ง แมก ม กรพดด กระพดั แมก ด ีศรสชชนนาไล ศรีสัชนาลยั แมก ด ฟนน ฟน แมก น วนน วัน แมก น มนน มนั แมกน คนน คัน แมกน นนน นัน้ แมกน ขบบ ขบั แมก บ ดบบ ดับ แมก บ ธรมม ธรรม แมกม มีการใชค ำทป่ี รากฏในลายสอื ไทยท่ีสะกดดว ยพยัญชนะซำ้ สองตวั คอื ววแตจดั วา เปน “สระอัว”โดย ว ตัวแรกจะเขยี นชิดตดิ กบั พยัญชนะตน เพ่ือแทนไมหนั อากาศ และอีกตวั เขียนหา งออกมาเพอ่ื แสดงวา เปน ตัวสะกด ไดแ ก คำวา คำจารึกลายสือไทย คำอานถา ยถอด คำอา นปจจบุ นั ชว ว ช่วั ววว ววั
คูมือการอานถายถอดลายสือไทย ๑๙ คำจารึกลายสอื ไทย คำอา นถายถอด คำอา นปจจบุ นั หวว หัว พลวว พลวั ๓. การใชพยัญชนะ ข ฃ ค และ ฅ ลายสือไทยเปน หลักฐานสำคัญท่แี สดงใหเห็นถงึ การใชพ ยญั ชนะ ข กับ ฃ และ ค กบั ฅ แยกกนั อยางชัดเจน ซ่งึ ตา งจากอกั ษรไทยปจ จบุ ันที่มกี ารใชเ พยี งพยญั ชนะ ข และ ค เทา นัน้ ดงั ตวั อยา ง ๓.๑ พยัญชนะ ข ใชในคำตาง ๆ ดงั น้ี คำจารกึ ลายสือไทย คำอานถายถอด คำอานปจจบุ ัน ขบบ ขบั ีข ขี่ (ชา ง) ขา ขา (ไทย) เขา ขา ว ของ ขอ ง (ใจ) สุ กโขไท สโุ ขทัย โขง (น้ำ) โขง ขดาร ขดาน (หิน) ชาวของ ชาวของ ๓.๒ พยญั ชนะ ฃ ใชในคำตา ง ๆ ดงั น้ี คำจารึกลายสือไทย คำอานถา ยถอด คำอานปจจบุ นั ฃุ นสามชน ขุนสามชน ืฃน ขนึ้ (ใหญ) ฃุ น ขนุ (รามคำแหง)
๒๐ คูมือการอา นถายถอดลายสือไทย คำจารกึ ลายสือไทย คำอา นถา ยถอด คำอานปจ จุบัน ขวา ฃวา ขอลกู ฃ ลู ก ฆา ฃา แขวน แฃวน (หมาก) ขาม ฃาม ขพุง (ผี) ฃ พุ ง (ใน) เขา เฃา ขาย ฃาย คำอา นปจ จุบนั ๓.๓ พยญั ชนะ ค ใชในคำตา ง ๆ ดงั นี้ รามคำแหง คา คำจารกึ ลายสือไทย คำอา นถา ยถอด ใคร ใคร รามคแหง ครู (ทกุ ) คน คา (น้ำ) โคก รูจาครี ใคร คนที ใคร คู ร คน โคก ูรจา ีคร คน ีท
คูมือการอานถา ยถอดลายสือไทย ๒๑ ๓.๔ พยญั ชนะ ฅ ใชใ นคำตาง ๆ ดังน้ี คำจารกึ ลายสอื ไทย คำอา นถา ยถอด คำอานปจจบุ นั เสือ้ (คำ) ฅา (มีถอยมี) ความ สองแคว ฅวาม เวยี งคำ บคมุ สองแฅว วยงฅา บ ฅู ม ๔. การใชพยัญชนะ ฎ และ ฏ ในลายสือไทยมกี ารใชพ ยัญชนะ ฎ เปนพยญั ชนะตน และ พยัญชนะ ฏ เปนพยญั ชนะตน และ พยญั ชนะตวั สะกด ดงั นี้ ๔.๑ พยญั ชนะ ฎ ใชเปนพยัญชนะตน ในคำวา “ดัง่ ” คำจารกึ ลายสอื ไทย คำอานถายถอด คำอา นปจจุบนั ฎง งบเรอแกพ ก ดง่ั บำเรอแกพ อกู ฎงง กิ นนาโขง (จารึกดา นที่ ๑ บรรทัดที่ ๑๗) ฎง งจกกแตก ฏงงแกล ง ดงั่ กินนำ้ โขง (จารกึ ดา นท่ี ๒ บรรทัดท่ี ๗) ดัง่ จกั แตก (จารึกดานท่ี ๒ บรรทัดที่ ๒๓) ด่ังแกลง (จารึกดานท่ี ๒ บรรทดั ท่ี ๓๕) ๔.๒ พยัญชนะ ฏ ใชเปน พยญั ชนะตน ในคำวา แต, ตอ , ตงั้ และพยัญชนะตัวสะกด แมกด ในวลี และประโยคตอไปน้ี คำจารกึ ลายสอื ไทย คำอา นถายถอด คำอานปจจบุ นั ตยมแฏ เตียมแต (จารกึ ดานที่ ๑ บรรทดั ที่ ๓) กู ฏช า ง กูตอชา ง (จารึกดา นท่ี ๑ บรรทดั ท่ี ๗)
๒๒ คมู ือการอานถายถอดลายสือไทย คำจารึกลายสอื ไทย คำอา นถายถอด คำอา นปจ จบุ นั แฏอไร ิญก แตอ ไรญิก (จารึกดานที่ ๒ บรรทัดท่ี ๑๗) ลุ กแฏ ลกุ แต (จารกึ ดานที่ ๒ บรรทัดท่ี ๓๐) แกลงแฏง แกลง แตง (จารกึ ดานท่ี ๒ บรรทัดท่ี ๓๕) ฏงงหว าง ต้งั หวา ง (จารกึ ดา นท่ี ๓ บรรทัดท่ี ๑๒) แฏงชาง ืเผอก แตง ชางเผือก (จารกึ ดา นท่ี ๓ บรรทดั ที่ ๑๙) ฟาฏ ฟา ต (จารึกดา นท่ี ๔ บรรทัดที่ ๓) ๕. การเขยี นอกั ษรควบกล้ำแบบติดกัน๑ อกั ษรควบกลำ้ หมายถงึ การใชพยญั ชนะ ๒ ตัว ควบกนั ซ่ึงมักเปน พยญั ชนะควบหลายตวั ควบกับ ร, ล, ว ซึ่งเมื่อควบแลว อานออกเสียงควบกล้ำสนิทกัน เรยี กวา อักษรควบแท ดงั คำในภาษาไทยปจ จบุ นั เชน ครู ปลา กวาง กรณีท่ีไมอ อกเสียงควบกล้ำ เรียกวา อกั ษรควบไมแท ดงั คำในภาษาไทยปจจบุ ัน เชน จรงิ ไซร ทรง การเขยี นอักษรควบกล้ำในลายสือไทยน้ัน มักนำเสนหลงั ของพยญั ชนะตวั แรกกับเสน หนา ของพยญั ชนะ ตัวควบมาเขียนชิดตดิ กนั เชน คำวา คำจารกึ ลายสือไทย คำอานถายถอด คำอา นปจจุบัน ไพร ไพร พลู พลู พราว พราว ใคร ใคร ๑ จไุ รรัตน ลกั ษณะศิริ, จากลายสอื ไทยสูอักษรไทย, กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั แอคทฟี พรินท จำกัด, หนา ๑๐๐.
คมู ือการอานถายถอดลายสือไทย ๒๓ ๖. การเขียนอกั ษรนำแบบติดกนั ๑ อักษรนำ หมายถงึ พยัญชนะทใ่ี ชควบกับพยัญชนะตวั อ่ืน เมื่อออกเสียงพยัญชนะตวั นำมีเสียง อะ ครึ่งเสยี งกำกบั คำในภาษาไทยปจ จบุ ัน เชน คำวา กนก ฉลอง หรอื พยัญชนะตวั แรกอาจเปน พยญั ชนะ ห นำ คำในภาษาไทยปจจุบัน เชน คำวา หนู หมี หรอื พยัญชนะ อ นำ ย เชน อยา อยู อกั ษรนำทป่ี รากฏในลายสือไทย เสนหลงั ของพยญั ชนะตวั แรกและเสนหนาของพยัญชนะตวั ท่ีสองจะตองเขียนชิดตดิ กัน เชนคำวา คำจารึกลายสอื ไทย คำอา นถายถอด คำอานปจจุบนั หมาก หมาก หลาย หลาย ใหญ ใหญ ๗. การเขียนคำพอง๒ คำในลายสอื ไทยท่ปี รากฏในจารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมีรูปลกั ษณะเปนแบบคำพองรวม ๓ คำ คือ คำวา หนี, หีน, หน้ี (น)่ี คำท้ัง ๓ คำนี้มวี ธิ ีการจารึกท่สี ามารถแสดงความแตกตางของคำไดอ ยางชัดเจน ลักษณะของคำพอ งดงั กลา วมานั้น นายประสาร บญุ ประคอง ผูเชย่ี วชาญการอา นจารกึ ไดอ ธิบายและใหข อ สังเกตไวด งั น้ี ๑. คำจารึก ีหน ท่ีอานวา “หน”ี เสน หลงั พยัญชนะ “ห” ปลายจะตดิ กันหรือใกลกันกบั เสน หนา หัว พยญั ชนะ “น” มีลกั ษณะดงั นี้ ๒. คำจารึก ีหน ทอ่ี านวา “หีน” เสนหลงั พยญั ชนะ “ห” ปลายจะหา งจากเสนหนาหัวพยญั ชนะ “น” มากทีเดียว มีลักษณะดังนี้ ๓. คำจารกึ หี น ทอ่ี านวา “หนี้ (นี่)” พึงสังเกตจะมีลักษณะทตี่ า งไปจากขอที่ ๑ มีลักษณะดงั นี้ (เสนหลังสระและพยัญชนะปลายตดิ กันหรือใกลกนั ทุกตัว) คำจารกึ ลายสือไทย คำอานถา ยถอด คำอา นปจจบุ ัน หี น หนญี ญาย (จารกึ ดา นท่ี ๑ บรรทัดท่ี ๖) หี น กูบห นี (จารกึ ดา นท่ี ๑ บรรทัดที่ ๗) ีหน ฟนขดานหนิ (จารึกดานท่ี ๓ บรรทดั ท่ี ๑๒ ๑ เรอ่ื งเดมิ , หนา ๑๐๐. หนา ๖๖. ๒ เทมิ มีเตม็ , เรอ่ื งเดมิ ,
๒๔ คูมอื การอานถายถอดลายสอื ไทย คำจารึกลายสอื ไทย คำอา นถา ยถอด คำอานปจจุบนั หี น เหนอื ขดานหิน(จารึกดา นที่๓ บรรทัดที่ ๑๕ และ ๑๘) หี น ขดานหนิ น้ี (จารึกดานท่ี ๓ บรรทดั ท่ี ๒๖) หี น ไวห น้ี (น)ี่ (จารกึ ดานที่ ๓ บรรทดั ท่ี ๒๗) ๘. ลักษณะเฉพาะของรปู สระ การใชร ูปสระทีเ่ ปนลักษณะเฉพาะของลายสอื ไทยทีป่ รากฏในจารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช มดี ังน้ี ๑. การใช สระเอยี ในลายสือไทย มีวิธีการ ๓ อยาง คอื - ใชพ ยญั ชนะตวั ย เพียงตวั เดียว มคี าเทากับ สระเอีย เชน คำจารึกลายสือไทย คำอานถายถอด คำอานปจ จุบนั วยง เวียง รยง เรยี ง - ใชพยญั ชนะ ย ซอนกันสองตัว มีคา เทากบั สระเอยี (อกั ษรตัวแรก ใชร ปู สระลอย) เชน คำจารกึ ลายสือไทย คำอานถายถอด คำอา นปจ จบุ ัน มยย เมยี - ใชสระอี และ ย สองตวั มีคา เทา กบั สระเอีย ( อกั ษรตัวแรก ใชร ูปสระลอย ) ซ่งึ พบเพยี งคำเดยี ว คือ คำจารึกลายสอื ไทย คำอา นถายถอด คำอานปจ จบุ ัน ย ย เยีย(ขา ว) ๒. การใช สระเออื ในลายสอื ไทย มวี ธิ ีการ ๓ อยาง คอื - ใชสระเอผสมกบั สระอือและพยญั ชนะ อ สองตัว ( เื -ออ) ในกรณที ่ีไมมีตวั สะกด เชนคำวา คำจารกึ ลายสือไทย คำอานถายถอด ื เชออ ในคำวา พอเช้อื ื เนออ ในคำวา ตัวเน้ือ
คูม อื การอา นถา ยถอดลายสอื ไทย ๒๕ คำจารึกลายสือไทย คำอา นถา ยถอด ื เผออ ในคำวา ื เพออ ในคำวา จากเผือ ื เฟอ อ ในคำวา เพ่อื กู ื เมออ ในคำวา เฟอกู เม่ือช่ัว - ใช สระเอ ผสมกบั สระออื และพยัญชนะ อ ตัวเดียว ( เื -อ) ตามดวยตัวสะกด เชน คำวา คำจารกึ ลายสือไทย คำอา นถายถอด ื เงอน ในคำวา คา เงนิ - ใช สระเอ ผสมกับ สระอี และพยญั ชนะ อ ตัวเดยี ว ( เี -อ) ตามดวยตวั สะกด มใี ชไ มมากนกั คอื คำวา คำจารกึ ลายสอื ไทย คำอา นถายถอด ี เมอง ในคำวา มใี นเมอื งไทย ี เบอ ง ในคำวา ปราบเบือ้ งตะวันออก
๒๖ คมู ือการอานถา ยถอดลายสอื ไทย เนนิ ปราสาทบรเิ วณทีพ่ ระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจาอยหู ัว ทรงพบศลิ าจารึกพอ ขุนรามคำแหงมหาราช (ปจจบุ ันอยบู รเิ วณอุทยานประวตั ศิ าสตรสโุ ขทยั อำเภอเมอื ง จงั หวดั สุโขทยั )
บทที่ ๔ วิธเี ขยี นลายสือไทย ลายสอื ไทยปรากฏในศิลาจารกึ สโุ ขทยั หลักที่ ๑ หรือจารึกพอขนุ รามคำแหงมหาราช (สท.๑) เพียง หลักเดียวในประเทศไทยรปู แบบลายสอื ไทยท่ีปรากฏในศลิ าจารกึ น้ีใชการบันทึกโดยการจารกึ ขอ ความเรียงตวั อักษรจากซา ยมาขวา (เหมือนการเขียนหนงั สือในปจจุบนั ) ลงบนหนิ (ศลิ า) เปนหินทรายแปงรูปทรงสเี่ หล่ียม ดา นเทาทรงกระโจมหรอื ทรงยอ จารกึ จำนวน ๔ ดา น ดา นที่ ๑ และ ๒ มดี านละ ๓๕ บรรทัด ดา นท่ี ๓ และ ๔ มีดา นละ ๒๗ บรรทดั ขนาดของศิลาจารึกกวาง ดานละ ๓๕ เซนติเมตร สูง ๑๑๑ เซนตเิ มตร ศลิ าจารกึ หลักน้ี พบทีเ่ นนิ ปราสาทเมืองเกาสุโขทยั อำเภอเมือง จังหวัดสโุ ขทัย ปจจุบนั จดั แสดงในพิพิธภณั ฑสถานแหงชาติ พระนคร กรุงเทพฯ จารกึ เปนประกาศเกยี รติคุณของบรรพชนหรอื ผสู รา งจารกึ ใหผ ูอืน่ รบั รู การจารึกอกั ษรลงศลิ าจารกึ นั้นมีจุดมุงหมายเพื่อการประกาศเรื่องราวพระราชกรณียกิจที่สำคัญของพอขุนรามคำแหงมหาราชที่ทรง พยายามบอกเลา ถา ยทอดความรู ความคดิ ความรสู ึก ออกมาเปน ลายลกั ษณอกั ษรเพ่อื ใหผูอ่นื อานแลวเขาใจ ตามท่ีประสงค การจารึกหรือการเขยี นจึงมคี วามสำคญั ในการถายทอดวฒั นธรรม เผยแพรความรแู ละบนั ทกึ ทางสงั คมทใ่ี หคณุ คา๑ วธิ กี ารเขียนลายสอื ไทยนั้น นิยมเขียนหัวอกั ษรกอนแลวลากตัวอักษรไป เรียกวา ลากเสนจากหัวไป หางทุกตัว โดยไมตองยกเครื่องมือเขียนขึ้น ซึ่งจะแตกตางจากการเขียนรูปอักษรขอมและอักษรมอญที่มีมา กอ นลายสอื ไทย เพราะอกั ษรขอมและอกั ษรมอญตอ งยกเครือ่ งมือข้ึนหนงึ่ หรือสองครงั้ จงึ จะเขียนรูปอักษร ไดจบตวั ๒ ลายสอื ไทยมรี ะบบการเขียนเหมอื นอักษรไทยทีใ่ ชในปจ จบุ นั คอื มีรปู พยญั ชนะ รูปสระ และรูป วรรณยกุ ต ซง่ึ ตอ งฝก เขยี นตวั อกั ษรทใ่ี ชแ ทนเสยี งเหลา นอ้ี นั เปน พน้ื ฐานสำหรบั การคดั ถา ยถอดลายสอื ไทยตอ ไป นอกจากนีย้ งั ตองฝกเขียนตวั เลขเพราะมลี กั ษณะเฉพาะทแี่ ตกตางจากตวั เลขท่ใี ชในปจ จุบนั เม่อื ไดฝ กเขียนตวั อักษรแลว จงึ ทำใหเขา ใจรูปพยญั ชนะ รูปสระ รูปวรรณยุกต รวมทง้ั ตวั เลข เพ่อื ทำใหเขา ใจการถายถอดอักษร ในขน้ั ตอ ไป ๑ สมพร วชริ วัชรนิ ทร และคณะ, คสู รางภาษาไทย หลกั ภาษาและการใชภาษา ม.๑, กรงุ เทพฯ : บริษทั อกั ษร- เจรญิ ทัศน อ๒จทก.อจงำแกกดั ว , ๒๕๔๔, หนา ๑๔๑. วีระประจักษ, เร่อื งเดิม, หนา ๑๒.
๒๘ คมู อื การอา นถา ยถอดลายสอื ไทย ๑.ข้นั ตอนการฝกเขียนรปู พยัญชนะ๑ อกั ษรไทยปจจุบนั ลายสือไทย (จารกึ พอขนุ รามคำแหงมหาราช)๒ ก ข้ันตอนการฝกเขยี น๓ ใหฝ กเขยี นตามขน้ั ตอนทีใ่ หไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ๑ พยัญชนะ ฌ ฑ ฒ ฬ ฮ ไมปรากฏใชใ นลายสือไทย (จารกึ พอขนุ รามคำแหงมหาราช) นยิ มเขียนหวั กอน ๒ พยัญชนะ สระ วรรณยกุ ต และตัวเลขลายสอื ไทยในทีน่ ้ีใชวิธีการเขยี นจำลอง ๓ การเขยี นลายสือไทยคลายกับการเขียนอักษรไทยในยุคปจจุบัน คือ ไมย กเครือ่ งมอื เขียนข้นึ แลว ลากตัวอกั ษรไป เรียกวา ลากเสน จากหัวไปหางทกุ ตัว
คูมอื การอานถา ยถอดลายสือไทย ๒๙ ลายสือไทย (จารึกพอ ขุนรามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจ จบุ นั ข ข้นั ตอนการฝก เขยี น ใหฝกเขยี นตามขน้ั ตอนทใี่ หไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๓๐ คมู ือการอานถา ยถอดลายสอื ไทย ลายสือไทย (จารกึ พอ ขุนรามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจ จบุ ัน ฃ ขัน้ ตอนการฝกเขยี น ใหฝ กเขียนตามขั้นตอนท่ีใหไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
คมู อื การอา นถา ยถอดลายสอื ไทย ๓๑ ลายสอื ไทย (จารึกพอขุนรามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจจบุ ัน ค ข้นั ตอนการฝกเขยี น ใหฝกเขียนตามข้นั ตอนทใี่ หไว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๓๒ คูมอื การอา นถายถอดลายสอื ไทย ลายสือไทย (จารึกพอขุนรามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจ จบุ นั ฅ ขัน้ ตอนการฝก เขยี น ใหฝก เขยี นตามข้นั ตอนทีใ่ หไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
คูม ือการอา นถายถอดลายสือไทย ๓๓ ลายสอื ไทย (จารึกพอ ขนุ รามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจ จบุ นั ฆ ขน้ั ตอนการฝก เขยี น ใหฝ กเขยี นตามขน้ั ตอนที่ใหไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๓๔ คมู อื การอา นถา ยถอดลายสอื ไทย ลายสอื ไทย (จารกึ พอขุนรามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจ จบุ นั ง ขน้ั ตอนการฝกเขยี น ใหฝกเขยี นตามขั้นตอนทีใ่ หไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
คมู ือการอา นถา ยถอดลายสอื ไทย ๓๕ ลายสอื ไทย (จารึกพอ ขุนรามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจจบุ ัน จ ขัน้ ตอนการฝกเขียน ใหฝกเขียนตามขน้ั ตอนทีใ่ หไว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๓๖ คูม ือการอานถายถอดลายสือไทย ลายสือไทย (จารึกพอ ขนุ รามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจจบุ นั ฉ ข้นั ตอนการฝกเขยี น ใหฝก เขยี นตามข้นั ตอนท่ีใหไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
คูมือการอา นถายถอดลายสอื ไทย ๓๗ ลายสอื ไทย (จารึกพอ ขนุ รามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจจุบัน ช ขั้นตอนการฝกเขียน ใหฝ กเขียนตามขน้ั ตอนทใ่ี หไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๓๘ คูม อื การอานถายถอดลายสอื ไทย ลายสือไทย (จารกึ พอ ขุนรามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจ จบุ นั ช ขั้นตอนการฝก เขียน ใหฝ ก เขยี นตามข้นั ตอนที่ใหไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
คมู อื การอา นถา ยถอดลายสือไทย ๓๙ ลายสือไทย (จารกึ พอขุนรามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจจบุ นั ซ ข้นั ตอนการฝก เขียน ใหฝกเขียนตามขัน้ ตอนท่ใี หไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๔๐ คมู อื การอานถา ยถอดลายสอื ไทย ลายสือไทย (จารึกพอ ขนุ รามคำแหงมหาราช) อักษรไทยปจจบุ ัน ซ ขนั้ ตอนการฝกเขยี น ใหฝกเขียนตามขนั้ ตอนที่ใหไว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
คมู ือการอานถา ยถอดลายสอื ไทย ๔๑ ลายสอื ไทย (จารึกพอขนุ รามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจ จบุ นั ญ ขน้ั ตอนการฝกเขยี น ใหฝกเขียนตามขัน้ ตอนท่ีใหไว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๔๒ คูมอื การอานถา ยถอดลายสือไทย ลายสือไทย (จารกึ พอขนุ รามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจจุบัน ฎ ขั้นตอนการฝกเขยี น ใหฝ กเขียนตามข้นั ตอนท่ีใหไว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
คูมอื การอา นถายถอดลายสอื ไทย ๔๓ ลายสอื ไทย (จารึกพอขนุ รามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจจบุ นั ฏ ขน้ั ตอนการฝก เขยี น ใหฝก เขยี นตามข้ันตอนท่ีใหไ ว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
๔๔ คมู อื การอา นถา ยถอดลายสือไทย ลายสอื ไทย (จารกึ พอ ขนุ รามคำแหงมหาราช) อกั ษรไทยปจจบุ ัน ฐ ขน้ั ตอนการฝก เขยี น ใหฝก เขียนตามขัน้ ตอนที่ใหไว ............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
