สมุนไพรกําจัดโรค คตี ะธารา สรรพคุณสมุนไพร วานสบูเลือดยาดีในปา ใหญ 1. วา นสบเู ลือดเถา วา นนช้ี อบขน้ึ บนเขาหนิ ปนู เถาของตน สบเู ลือดเถาเลอื้ ยพนั ตน ไมใ หญ เมลด็ สกุ ของวานสบเู ลอื ดเถาทนี่ าํ มาขยายพนั ธุ 2
สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา ตน วานสบเู ลอื ดเถาหลงั เพาะเมลด็ ไดประมาณ 1 ป หัวของวานจะลอย ขนึ้ มาอยูบ นดนิ หอื บนหนิ มองเหน็ ไดช ัด วานสบูเลือดเถา Stephania venosa ( blume ) Spreng. มักขึน้ ตามเขาหนิ ปูน มกี ารเรยี กชือ่ ปนกนั กบั วา นตวั อ่ืน เชน บอระเพ็ด พุงชาง กล้ิงกลางดง จริงๆแลว บอระเพด็ พุงชางเปนสบูเ ลอื ดเถาตวั เมยี และกลง้ิ กลางดงกอ เปน วา นอกี ประเภทหน่ึงจะไดนํามาใหชมในครั้ง ตอ ไป วา นสบเู ลอื ดเถาเปน ไมเ ลอ้ื ยลม ลุกอายุหลายปม รี ากสะสมอาหารถา อายุ หลายปม ีขนาดใหญม ากบางทใี หญข นาดโอง มงั กรหวั น้พี บท่ีบานพอ หมอพนื้ บา นอาํ เภอวงั นา้ํ เขยี ว จงั หวดั นครราชสีมา พอ หมอปลกู ไวกบั กอนหนิ และใหเ ถาเลอื้ ยพนั ตนไมใหญ ออกดอกชว งเดอื นกพ.-มคี . เมลด็ สกุ เดือนเมย.-พค.ของทุกป ทุกสว นของวานสบเู ลอื ดเถาจะมนี ํ้า 3
สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา ยางสีแดงเหมอื นเลอื ด พิสจู นง า ย ๆดว ยการเดด็ ใบดสู ีของนา้ํ ยาง ถาไม มียางสแี ดงเรยี กวาบอระเพ็ดพงุ ชา ง ปจจบุ นั ถกู เก็บออกมาจากปาเปน จํานวนมากจนกลายเปน พชื หายาก ควรมกี ารสนบั สนุนใหเพาะ ขยายพันธเุ พาะเกิดงายแตใชเ วลาหลายปก วาจะมีขนาดใหญ สรรพคุณ เปนสมนุ ไพรแกก ษยั บาํ รุงกําลงั แกผอมแหง แก ประจําเดอื นไมปกติ คนเลอื ดจางหรอื เลือดนอยและเปน ไมเกรน สามารถกนิ ได โดยนําหวั มาตม กนิ หรอื หน่ั เปน แวน ดองเหลากินบาํ รงุ กาํ ลงั บาํ รุงกาํ หนดั มสี มนุ ไพรจาํ นวนมากถูกนําออกมาจากปาทง้ั เพื่อการรักษาโรคและ เพ่ือการคา สุม เสี่ยงกบั การสูญพนั ธุย ่ิงนัก ถาเทยี บสัดสวนระหวา ง เจา หนา ทป่ี าไมก บั ผูที่ลกั ลอบเขาไปนําสมนุ ไพรออกมาเปน การยากที่ จะดูแลปองกนั รกั ษาไวใ หอ ยใู นปา ตอ งใชหลายกระบวนการ รวมกนั ม้งั การปลุกจติ สาํ นึกและสง เสรมิ ใหม กี ารขยายพนั ธเุ ปนสง่ิ ที่ พวกเราทุกคนตอ งชวยกนั อยาใหสมนุ ไพรทรงคณุ คา เหลา นเี้ ปน เพยี ง ตาํ นาน 4
สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา สตู รแกลมชักของหมอเจน สบเู ลอื ด ๓กิโลกรัม หน่ั เปนแวน ๆ ตากแดด จนแหงบดผง ปน เปน ลูกกลอน ขนาดเทาเล็ดพุทรา( พุทราไทยนะไมใ ชพุทราจาํ โบ ) กนิ กอน อาหารวันละ ๓ เวลา ๕-๖ ป หายขาด 5
สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา 2.ยาแกโรคนวิ่ ในไตและในถงุ น้ําดี ขนานท่ี ๑ ทา นใหเ อาจาวตาลโตนดออ น ๆ นํามารับประทานวนั ละ ๓ จาว เวลาบา ย ๒ โมงตรงทกุ วนั เพยี ง ๓ วนั เทา นั้น มสี รรพคณุ แก โรคนวิ่ ในไต หรือโรคนว่ิ ในถุงน้าํ ดี ไดผลชะงัดยิง่ นกั แล. ขนานท่ี ๒ ทานใหเอาตนลกู ใตใบทง้ั ๕ ( เอาทง้ั ตนตลอดถงึ ราก ) ๑ กํา มือ นํามาลางนํ้าใหส ะอาด ตําใหละเอยี ด นํ้าสะอาด ๓ ถว ยชา กวนดว ย สานสมใหมรี สฝาดจดั ๆ นําเอาตัวยาท้ัง ๒ อยางนี้ มาผสมกัน คัน้ เอา เฉพาะตวั ยารบั ประทาน เวลาเชา - กลางวนั - เยน็ คร้ังละ ๑ ถว ยชา ปรุง ยาขนานนร้ี ับประทานติดตอ กนั ๓ วนั ระยะที่ ๒ ทา นใหเ อาตน ลกู ใตใบทงั้ ๕ ( เอาทัง้ ตน ตลอดถงึ ราก ) นาํ มา ใสห มอดนิ ตมใชน ้ํายารับประทานวนั ละ ๓ เวลา ตลอด ๓ วนั ระยะที่ ๓ ทา นใหเอาน้าํ ออ ยสด นาํ มารบั ประทานวนั ละ ๑ ขวด ใหญ ตดิ ตอกนั ๓วนั มีสรรพคณุ โรคนว่ิ ในไต ไดผ ลดีอยางชะงดั นกั แล 6
สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา 3. สําหรบั โรคตา ตาง ๆ ใชแปะตาํ ปง โขลกแลว นํามาพอกท่ีตา ประมาณ 20-30 นาที หรือโรคเก่ียวกับผิวหนงั เชน งูสวัด , ผวิ เปน หนองอักเสบ พุพอง ใชแปะตําปง มาโขลกผสมกบั นาํ้ ตาลทรายแดง โดยอาศัยคณุ สมบัติของนา้ํ ตาลทรายแดง ชวยในการ จบั แปะตําปง ไม ใหห ลุดรว งงายเทา นน้ั เอง ถงึ อยางไรก็ควรระวังเรอื่ ง อาหารของแสลง เชน เน้อื , กุง , หมกึ (ไมเ รียกวาปลาหมกึ เพราะไมใ ช ปลา แตเปนสตั วทะเลชนิดหนึ่ง) ปู , ปลาทู , ปลารา , กะป , หนอไม , ขาวเหนียว , แตงกวา , หัวผกั กาด , เผือก , สาเก , เคร่ืองดองของเมา และถาสุขภาพไมแ ขง็ แรงควรงดน้ําชากาแฟดวย โรคท่ีแปะตําปง รักษาหายมาแลว ไดแก เบาหวาน ความดนั สงู -ต่าํ โรค หดื หอบ-ภมู แิ พ มะเรง็ ทกุ ชนิด รดิ สดี วงทวาร งูสวดั โรคเกา ขบั น่ิว ฝ หนองท่วั ไป โรคหัวใจ โลหิตจาง เนอื้ งอกในไต ปวดเหงือก ปวดทอ ง ประจาํ เดอื น คลอเรสเตอรอล ไขมนั ในเสน เลือด ไทรอยด ปวดเสน ปวดหลงั ไมเ ชอ่ื ไมเปนไร แตกม็ ีคนหายมาแลว เปน ตนไมจ ากเมอื งจีน นแ่ี หละ เขามาเมอื งไทยหลายปแลว คนนยิ มนําใบสดมารบั ประทาน ( มเี คล็ดลับนิดหนอ ย) ยกตวั อยา งเชน คนที่เปน เบาหวาน ทานใบยาไป 3 เดือน หมอตรวจอีกรอบยงั ไมพบเลยนะ แตก ม็ สี มนุ ไพรจนี อกี ตวั นงึ ช่อื วา \"ขนไกท องคาํ \" ( จินฉนี เหมาเย) กใ็ ชใบสดทานน่ีแหละ สรรพคุณทางยาคลายแปะตําปง แตไดยนิ วา ประสทิ ธภิ าพดีกวา หนอย 7
สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา 4. มีพชื สมนุ ไพรหลายชนิดทรี่ กั ษา \" ไมเกรน \" ไดด ีดังทจี่ ะนําเอามา แนะนาํ ตอ ไปดง น้ี คือ กระเทียม ใบบัวบก ดอกแค พริกไทยดาํ กระเทียม เอา \"หัวกระเทยี ม\" มาใชเ ปน ยาแก อาการปวดศีรษะขา งเดยี ว หรือ \" ไมเกรน\" ไดอยางชะงัดนัก \"หวั กระเทียม\" ท่ใี ชใ นการปรงุ อาหารตา ง ๆ อยทู กุ เมอ่ื เชอ่ื วนั นแี้ หละ เอามาแก \"ไมเกรน\" ไดเ ลย วิธีการกไ็ ดแ ก เอา หวั กระเทยี ม มาแกะออกเปน กลบี ๆ เอามา รับประทานกนั นํา้ พรกิ กไ็ ด เอามาผัดกบั ผกั ก็ได รับประทานสด ๆ กด็ ี โดยรบั ประทานครัง้ ละ 10 กลบี ทกุ ๆ วัน หรือจะเอา \"กระเทยี ม แคปซูล\" กไ็ ด เปนกระเทียมที่บดละเอยี ดแลว เอามาบรรจุในแคปซูล กลนื กบั นาํ้ สะอาดสะดวกสบาย าการปวดศรษี ะขางเดียวหรอื \"ไม เกรน\" ก็จะหายไปไดในทีส่ ดุ ตองรบั ประทานทกุ วนั ตอเนือ่ งกนั ไป ใบบวบก เอา \" ใบบัวบก\" มาเปน ยาสมนุ ไพรแก \"ไมเกรน \" ก็ไดอ กี อยาง หนง่ึ วิธีการก็คอื เอามาทงั้ เถา ใบและกา นใบรวมกนั มาเลยเอามาลาง ใหสะอาดเสียกอ น วิธีการทาํ เปนยา เอาตน เถา ใบบวั บกมาสกั 1 กโิ ลกรมั ตัดเปน ทอนสัน้ ๆ เอามาโขลกละเอียดหรือเอามาปน 8
สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา ดว ยเครอื่ งปนไฟฟา กับนา้ํ สะอาด ตอจากนัน้ เอกมาตม เตมิ นํา้ ลงไป พอสมควรใหทว มตม ไปสกั 5 นาที เมอื่ เดอื ดแลว กย็ กลงเอามารองบบี เอากากทง้ิ ไป เอามาตมอกี ครง้ั หนงึ่ ใสเกลอื ปน ลงไปสกั 1 ชอ นชา เย็น แลวดมื่ เปน ยาไดทนั ที ดม่ื ครง้ั ละ 1 แกว เชา กลางวนั และเยน็ จะเติม น้าํ ตาลทรายลงไปดว ยเลก็ นอ ยพอหวานนดิ ๆ ก็ได อาการ \" ไมเกรน\" กจ็ ะหายไปไดในทีส่ ดุ เม่อื ด่มื เปน ประจาํ แลว ประมาณ 1 สปั ดาห \"บวั บก \" เปน พชื สมนุ ไพรทดี่ ีมาก แกรอ นในกระหายนํา้ ก็ได แกความดันโลหิตสูงก็ได อีกท้งั ยงั เอามาแก \"ไมเกรน\" หรืออาการปวดศรี ษะขางเดยี วก็ยงั ไดอกี เลย ดอกแค เอา \"ดอกแค\" ทป่ี ลูกกนั โดยทัว่ ไปตามบรเิ วณบา นเรือน มาเปน ยาแก อาการปวดศรี ษะขางเดียวหรอื \"ไมเกรน\" ไดดอี กี อยา งหน่ึง เอา \"ดอกแค\" ท้งั ดอกมาลา งนาํ้ ใหส ะอาด เอามาลวกจม้ิ นาํ้ พริกกะปก ็ ได เปนอาหารไปเลย เอา \"ดอกแค \" มาตมกับซีโ่ ครงหมู เปน แกงจืด ก็ไดอ รอ ยดีดวยแลว ก็ เปนยาสมุนไพรที่ดีแก \"ไมเกรน\" ไดอ ีก 9
สมุนไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา เอา \"ดอกแค\" มาผดั กุงสดรบั ประทานเปนอาหารเปน กับขาวก็ได มี คุณคา ทางโภชนาการท่ีดี แถมยงั เปน ยาแกอาการปวดศรี ษะขา งเดยี ว หรอื \"ไมเกรน\" ก็ได เอา \"ดอกแค \" มาปรงุ เปน แกงสม กไ็ ด หรือ แกง เหลืองกไ็ ด อาการ \" ไมเกรน\" จะหายไปไดในไมกว่ี ันหลงั จากรบั ประทาน ดอกแค ไปแลว อาหารทเี่ ปน สมนุ ไพรดว ยนนั้ นบั วา เปน ประโยชนด ี จรงิ ๆ พชื สมนุ ไพรมากมายเอามาปรุงเปนอาหาร เปน กับขาว เปน อาหารท่ดี ีมีประโยชนม ากหลายยงิ่ นกั เมอื่ รูจกั เอามาใชป ระโยชนก ็เปน ประโยชนอยางทสี่ ดุ คุมคาและมากดวยของดี ๆ ไมใ ชน อยเลย พรกิ ไทยดาํ ใชพ รกิ ไทยดาํ 7 เม็ด เคยี้ วพรกิ ไทยในปากขา งทป่ี วดศรีษะทีละ 1 เมด็ ก็ได พริกไทยจะละลายขา งกระพงุ แกวทาํ อยางนจ้ี นหมด 7เมด็ พยายาม ไมด ื่มน้ําตาม ( ใหกลนื ไปเลย ) ใหร ับประทานตอนกอ นแปรงฟน ตอน เชา ประมาณ 3 - 4 สปั ดาหจะเห็นผล 10
สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา 5. \"เหงอื กปลาหมอ\" แกปอดอกั เสบ ตํารายาโบราณ บรรเทาสารพดั โรค ใครทไี่ ปพบแพทยแลวเอกซเรยท ราบวา ปอดเริ่มมปี ญ หาเปนฝา นอกจากใหแ พทยรกั ษาแลว ในยคุ สมัยกอนสมนุ ไพรเปนทางเลอื ก รักษาไดเ ชนกัน โดยใหเอาตน \"เหงือกปลาหมอ\" ท้ัง 5 รวมราก กับ ขา วเย็นเหนอื ขา วเย็นใต จํานวนเทากนั กะตามตอ งการ ตมกบั น้าํ จน เดอื ดด่มื ขณะอนุ ครง้ั ละ 1 แกว 3 เวลา เชา กลางวนั เย็น ตม ด่มื จะ อาการดีข้นึ ไปใหแพทยเอกซเรยปอดไมเปนฝาอกี หยุดตม กนิ ไดเ ลย และตองระวังอยา ใหเ ปนอีก เหงอื กปลาหมอ มีสรรพคณุ เฉพาะคอื ท้งั ตน รวมรากตมอาบแก พิษไขห วั แกโ รคผวิ หนังทกุ ชนดิ ท้งั ตน สดตาํ พอกปด หัวฝแ ผลเรอ้ื รงั 11
สมุนไพรกําจัดโรค คตี ะธารา ถอนพิษ ตมกนิ แกพ ษิ ฝดาษ ฝท ั้งปวง ผลกนิ เปน ยาขบั โลหิตระดู นอกจากนน้ั ถา ตาเจ็บ ตาแดง เอา \"เหงอื กปลาหมอ\" ทงั้ ตนตาํ กับขิงค้นั เอานํ้าหยอดตาหาย เปน เหน็บชา ชาทั้งตวั ทง้ั ตน นาํ ทาบรเิ วณที่เปน จะ ดีข้ึน ถูกงกู ัด ตาํ เอาน้าํ กินกากพอกหาย เปนฝฟกบวม เอาตนกบั ขมนิ้ ออ ยตาํ ทา เปน ริดสีดวงทวาร เอาตน กับขมนิ้ ออ ยตาํ ละลายกับน้ําทา เปน ไขจ บั สน่ั ตํากบั ขงิ กิน โรคเรอื้ น คุดทะราด ทั้งตน ตําเอานํ้ากนิ และ ใบสม ปอ ยตมดาบ เจบ็ หลงั เจบ็ เอว เอาตน \"เหงอื กปลาหมอ\" กบั ชะเอมเทศทาํ ผง ละลายนาํ้ ผ้งึ ปน เปน กอ นกนิ ริดสดี วงแหงในทอ ง ซูบผอมเหลือง ทั้งตัว ทัง้ ตนตาํ เปนผงกินทกุ วนั เปน รดิ สีดวง มอื ตายตีนตาย รอ นทง้ั ตวั เวยี นหัว ตามวั เจ็บระบมทงั้ ตัว ตัวแหง เอา \"เหงอื กปลาหมอ\" กบั เปลือกมะรมุ เทา กนั ใสหมอ เกลอื นิดหนอย หมาก 3 คาํ เบีย้ 3 ตัว วาง บนปากหมอ ใชฟน 30 ดนุ ตม กับนํ้าจนเดอื ดใหงวดจึงยกลง กลน้ั ใจ กนิ ขณะอุนจนหมดจะหายได 12
สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา ถา ตอ งการใหม ีอายยุ ืน เอา \"เหงอื กปลาหมอ\" 2 สว น พริกไทย 1 สว น ทําเปน ผงละลายนํา้ ผึ้งปน กนิ ทกุ วนั กนิ ได 1 เดอื น ไมม โี รค ปญ ญาดี กินได 2 เดือน ผวิ หนงั เตงตงึ กนิ ได 3 เดอื น โรครดิ สดี วงทกุ จาํ พวกหาย 4 เดอื น แกลม 12 จาํ พวก หูไว กนิ ได 5 เดือน หมดโรค 6 เดอื น เดนิ ไมร จู กั เหนือ่ ย 7 เดอื น ผวิ งาม 8 เดอื น เสยี งเพราะ 9 เดือน หนงั เหนยี ว ถาผวิ แตกทง้ั ตัว เอา \"เหงือกปลาหมอ\" 1 สว น ดปี ลี 1 สว น ทําผงชงกนิ กับน้ํารอ นหายได ท้ังหมดที่บอกเปนตํารายาโบราณ ไมเชื่อ กไ็ มควรลบหลู รูไวเปน วชิ า 13
สมุนไพรกําจัดโรค คีตะธารา 6.สมุนไพรรักษาโรคเหน็บชา ปลายประสาทอักเสบ สว นประกอบของสมนุ ไพรท่ใี ชรักษาโรคเหนบ็ ชาคะ 1. ใบยานาง 2. ใบมะกา 3. โคคลาน 4. เถาเอน็ ออน 5. สะคาน 6. ยาดํา 7. ลกู กระดอม 8. รากคูน 9. มะตมู ออ นแหง 10. ลกู ขกี้ าแดง 11. รากชาพลู เอาหนกั อยา งละ 30 กรัม ( 2 บาท ) นํามาตมกนิ นํ้าครั้งละครึ่งแกว วนั ละ 3 เวลา โรคเหนบ็ ชาหายไดภ ายใน 4-5 หมอ แล 14
สมุนไพรกําจัดโรค คตี ะธารา 7.ยาแกคัน, สมุนไพรขม้ินชัน, สมุนไพรพลูโขลกผสมเหลาขาทา, สมุนไพรแก คัน, สมุนไพรใบกระเพรา,สมุนไพรไพล 8.ลมพิษ สมนุ ไพรชนิดทา • สีเสียด นําสีเสียดมาผสมกับปนู แดง (ท่ใี ชก ินกบั หมาก) ใสน ํา้ พอ หมาด ใชท าบริเวณทเี่ ปนลมพษิ • ใบพลู นําใบพลูมาตาํ ใหล ะเอยี ด ผสมกบั เหลาขาว ใชท าบริเวณที่ เปน ลมพิษ • หัวขาแก นาํ หัวขา แกมาตาํ ใหละเอยี ด ผสมเหลาขาว นาํ มาทา บริเวณท่ีเปน ลมพิษ • ใบเสลดพงั พอน นาํ ใบหรอื ตน ของเสลดพงั พอนตํากบั แปงดนิ สอ พอง ผสมเหลา ใชท าบริเวณทเ่ี ปน ลมพษิ หมายเหตุ ใชส มนุ ไพรเหลาน้ีในปริมาณทพี่ อเหมาะกับบรเิ วณทเี่ ปน 15
สมุนไพรกําจดั โรค คตี ะธารา และใชปนู แดงหรอื เหลาขาวซงึ่ เปน ตวั ทาํ ปฏกิ ริ ยิ าในปรมิ าณเล็กนอย สมนุ ไพรชนดิ กนิ • นาํ ใบขิงสด ใบพริกไทยสด และใบคนทีสอ อยา งละเจ็ดใบมา โขลกรวมกนั แลว คนั้ เอาน้ําทไ่ี ดม าดมื่ แกล มพษิ • นําตนขลนู า (ทง้ั ราก ตน ใบ และดอก) ตมกับนา้ํ สะอาดดมื่ บอยๆ นอกจากจะชวยขับปส สาวะไดแลว ยงั ชว ยบรรเทาอาการลมพิษ ไดอ กี ทางหน่งึ 16
สมุนไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา 9. เมา รกั ษาโรหติ จาง ฤทธติ์ า นเชื้อ \"เอชไอวี\" เชือ้ แบคทีเรยี ของสมนุ ไพร 5 ชนดิ คอื มะ เมา, ฟาทะลายโจร, หญาแหว หม,ู ผกั เปดแดง และ สายนํ้าผึง้ พบวา มะเมา กับ สายนํ้าผ้ึง มีศกั ยภาพในการกระตนุ ภมู ิคมุ กนั และมฤี ทธิ์ ตานเชือ้ \"เอชไอวี\" ไดดีมาก ผลไมบาํ รุงเลือด กลวย ทบั ทิม แตงโม สตอเบอร่ี แกวมังกร 10.มังคุดจงึ ไมใ ชเ พยี งผลไมท ่มี ีรสชาตอิ รอ ยแตย ังมคี ุณประโยชนต อ รา งกาย ท้ังคณุ คา ทางโภชนาการและการนาํ มาใชเปน ยารกั ษาโรคได อีกดวย “มงั คุด” จงึ เปนของขวัญลํ้าคา ทีธ่ รรมชาตไิ ดม อบใหก ับมวล มนษุ ยชาตอิ ยา งแทจ ริง เหตผุ ล 33 ประการ ทค่ี วรพจิ ารณาใชสารสกัดจากมงั คุด - ตา นอาการเม่ือยลา (เพม่ิ พลังอาหาร) - ปอ งกนั การระคายเคอื ง อกั เสบ - ลดการเจบ็ ปวด - ตานการเกิดแผลในปาก - ระงบั อาการกดประสาท (ลดความเครียด) - ลดอาการกงั วล 17
สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา - ลดภาวะสมองเสอี่ ม ชวยปองกันความผดิ ปกตขิ องสมอง - ปองกนั การเกิดเน้อื งอกและมะเรง็ - เพมิ่ ภมู ิคมุ กนั โรค - ชะลอความชรา - ตา นอนมุ ูลอสิ ระ - ตานเชอื้ ไวรัส - ตา นเชื้อแบคทเี รีย - ตา นเช้ือรา - ตานการขบั ไขมนั จากตอมไขมนั ใตผ วิ หนงั มากเกนิ ไป (ตา นการ ทาํ งานของผวิ หนงั ผดิ ปกติ) - ลดไขมนั ที่ไมด ีในเสน เลอื ด (ลด L.D.L.) - ปองกนั เสน เลอื ดแดงแขง็ ตัว - ปองกันโรคหัวใจ - ปอ งกันความดันตํ่า - ปองกนั อาการนา้ํ ตาลในเลอื ดตาํ่ - ปอ งกันโรคอว น (ชว ยลดนํา้ หนัก) - ปอ งกนั โรคขอ เสื่อม - ปอ งกันโรคกระดกู ผุ - ปองกันโรคภูมิแพ 18
สมุนไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา - ปอ งกนั การเกดิ โรคนวิ่ ในไต - ปอ งกันอาการไข (ไขร ะดับต่ํา) - ปองกนั โรคพารก นิ สนั (โรคเกีย่ วกบั ระบบประสาทท่ที ําใหส น่ั ) - ปอ งกนั อาการทองรวง - ปอ งกันอาการปวดในระบบประสาท - ปอ งกนั อาการเวยี นศรีษะ - ปองกันโรคตวั หนิ (โรคตาที่เกดิ จากความดนั สูงในกระบอกตาและทาํ ใหต าบอดในท่สี ุด) - ปองกนั อาการตามวั (เกดิ ความผิดปกตทิ ่ีเลนสใ นดวงตา) - ปองกันโรคเหงือก 19
สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา 11.กลุม ยาลดไขมนั ในเสน เลอื ด -กระเจี๊ยบแดง ช่อื วิทยาศาสตร : Hibiscus sabdariffa L. ชอ่ื สามญั : Jamaican Sorel, Roselle วงศ : Malvaceae ชอื่ อน่ื : กระเจยี๊ บ กระเจี๊ยบเปรย้ี ผกั เก็งเคง็ สมเกง็ เคง็ สม ตะเลงเครง ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพ ุม สงู 50-180 ซม. มีหลายพันธุ ลาํ ตน สี มวงแดง ใบเดยี่ ว รปู ฝามอื 3 หรอื 5 แฉก กวา งและยาวใกลเคยี งกนั 8-15 ซม. ดอกเดีย่ ว ออกท่ซี อกใบ กลีบดอกสชี มพหู รือเหลืองบริเวณกลาง ดอกสีมว งแดง เกสรตวั ผูเ ชอ่ื มกนั เปน หลอด ผลเปน ผลแหง แตกได มี กลีบเล้ียงสีแดงฉ่ํานา้ํ หุมไว 20
สมุนไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา สรรพคณุ : กลีบเลย้ี งของดอก หรือกลีบทเี่ หลืออยทู ่ผี ล เปน ยาลดไขมนั ในเสน เลอื ด และชว ยลดน้าํ หนกั ดว ย ลดความดนั โลหิตไดโดยไมมผี ลรา ยแตอยางใด นาํ้ กระเจย๊ี บทําใหค วามเหนยี วขนของเลอื ดลดลง ชว ยรกั ษาโรคเสน โลหติ แขง็ เปราะไดด ี นาํ้ กระเจ๊ียบยังมฤี ทธิ์ขับปส สาวะ เปน การชวยลดความดนั อีกทางหนง่ึ ชวยยอยอาหาร เพราะไมเ พมิ่ การหลงั่ ของกรดในกระเพาะ เพิม่ การหล่งั นํ้าดจี ากตับ เปน เครอ่ื งดืม่ ท่ีชว ยใหรา งกายสดชื่น เพราะมกี รดซตี รคิ อยดู ว ย ใบ แกโรคพยาธิตัวจ๊ีด ยากัดเสมหะ แกไ อ ขับเมอื กมันในลาํ คอ ใหลงสู ทวารหนกั ดอก แกโรคนว่ิ ในไต แกโ รคน่วิ ในกระเพราะปส สาวะ ขดั เบา ละลาย ไขมนั ในเสน เลือด กดั เสมหะ ขบั เมอื กในลาํ ไสใ หลงสูทวารหนกั ผล ลดไขมนั ในเสน เลอื ด แกกระหายนํา้ รกั ษาแผลในกระเพาะ เมล็ด บํารุงธาตุ บาํ รุงกาํ ลัง แกดีพิการ ขบั ปส สาวะ ลดไขมนั ในเสน เลือด นอกจากนไี้ ดบ ง สรรพคุณโดยไมไดร ะบวุ า ใชส ว นใด ดงั น้คี ือ แก ออนเพลยี บํารุงกาํ ลงั บํารงุ ธาตุ แกดพี ิการ แกป สสาวะพกิ าร แกคอแหง 21
สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา กระหายนาํ้ แกค วามดนั โลหติ สงู กดั เสมหะ แกไอ ขบั เมอื กมนั ในลําไส ลดไขมนั ในเลอื ด บํารุงโลหติ ลดอณุ หภูมิในรา งกาย แกโ รคเบาหวาน แกเสน เลือดตบี ตนั นอกจากใชเ ดีย่ วๆ แลว ยังใชผสมในตาํ รบั ยารว มกบั สมนุ ไพรอื่น ใชถ ายพยาธติ ัวจี๊ด วธิ ีและปรมิ าณทีใ่ ช : โดยนาํ เอากลบี เลย้ี ง หรอื กลบี รองดอกสมี วงแดง ตากแหง และบด เปน ผง ใชค รัง้ ละ 1 ชอ นชา (หนัก 3 กรมั ) ชงกบั น้าํ เดอื ด 1 ถว ย (250 มิลลลิ ติ ร) ด่ืมเฉพาะนํา้ สีแดงใส ด่ืมวันละ 3 ครงั้ ติดตอกนั ทกุ วนั จนกวา อาการขัดเบาและอาการอืน่ ๆ จะหายไป สารเคมี ดอก พบ Protocatechuic acid, hibiscetin, hibicin, organic acid, malvin, gossypetin คณุ คาดานอาหาร นาํ้ กระเจย๊ี บแดง มรี สเปรี้ยว นํามาตม กบั น้าํ เติมน้าํ ตาล ดมื่ แกรอ น ใน กระหายนํา้ และชวยปองกนั การจับตวั ของไขมนั ในเสน เลอื ดได และ ยงั นํามาทาํ ขนมเยลล่ี แยม หรอื ใชเปน สารแตง สี ใบออนของกระเจี๊ยบ เปน ผักได หรอื ใชแ กงสม รสเปรย้ี วกาํ ลงั ดี กระเจยี๊ บเปร้ียวมชี อ่ื เรียกอกี ชื่อวา \"สม พอเหมาะ\" ในใบมี วติ ามนิ เอ ชวยบาํ รุงสายตา สวนกลบี เล้ยี ง 22
สมุนไพรกําจัดโรค คตี ะธารา และกลบี ดอก มีสารแคลเซียม ชวยบาํ รุงกระดกู และฟนใหแ ขง็ แรง นํ้ากระเจี๊ยบแดงทไี่ ดส ีแดงเขม สาร Anthocyanin นําไปแตงสี อาหารตามตอ งการ -เสาวรส ชอ่ื วิทยาศาสตร : Passiflora laurifolia L. ชื่อสามัญ : Jamaica honey-suckle, Passion fruit, Yellow granadilla วงศ : Passifloraceae ชอ่ื อ่ืน : สุคนธรส (ภาคกลาง) ลักษณะทางพฤกษศาสตร : เปน ไมเถา เถามลี ักษณะกลม ใบ เปน ใบ เดยี่ ว ขอบใบหยกั ลกึ ทีก่ า นใบมีตอ มใบ ดกหนา เปน มนั สีเขยี วแก ดอก ออกดอกเดี่ยวขนาดใหญ หอยควาํ่ คลา ยกบั ดวงไฟโคม กาบดอก หุม สีเขียว กลีบชัน้ นอกเปน รปู กระบอก ปลายแฉกดา นหลังมสี เี ขียว 23
สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา แก ดานในมีสีมว งออนประกอบดว ยจดุ แดง ๆ กลีบชัน้ ในลกั ษณะ คลา ยกบั ตัวแฉกของกลีบชนั้ นอก สีมวงออ นหรอื ชมพอู อ นมีประสี แดงแซม กลีบยอ ยกลางมเี ปน ช้ัน ๆ สองช้นั แตล ะกลบี คอนขา งกลม สี มว งแก พาดดวยปลายสีขาวสลบั แดง มเี กสรอยูตรงกลางสเี ขยี วนวล ดอกมกี ลิ่นหอมแรงจดั มาก ผล เปนรปู ไขหรอื ไขย าว มหี ลายพนั ธุ บางพันธุ ผวิ ผลสีมวง สเี หลอื ง สสี ม อมน้ําตาล เปลอื กผล เรียบ เนอ้ื รับประทานได มเี มล็ดจาํ นวนมาก อยตู รงกลาง สรรพคณุ : ลดไขมนั ในเสนเลอื ด วธิ ีและปริมาณทใ่ี ช : ใชผ ลที่แกจดั ไมจํากดั จํานวน ลา งสะอาด ผา ครึง่ ค้ันเอาแตน ้าํ เตมิ เกลือและนาํ้ ตาลเล็กนอย ใหร สกลมกลอ มตามชอบ ใชด ่ืมเปนนา้ํ ผลไม ลดไขมนั ในเสน เลอื ด -คาํ ฝอย 24
สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา ช่อื วิทยาศาสตร : Carthamus tinctorius L. ชอื่ สามญั : Safflower, False Saffron, Saffron Thistle วงศ : Compositae ชอื่ อืน่ : คํา คาํ ฝอย ดอกคํา (เหนอื ) คาํ ยอง (ลําปาง) ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมล มลกุ สงู 40-130 ซม. ลาํ ตน เปน สนั แตกกง่ิ กานมาก ใบเดย่ี ว เรียงสลับ รปู วงรี รูปใบหอกหรอื รปู ขอบ ขนาน กวาง 1-5 ซม. ยาว 3-12 ซม. ขอบใบหยกั ฟน เล่ือย ปลายเปน หนามแหลม ดกชอ ออกทปี่ ลายยอด มดี อกยอยขนาดเลก็ จาํ นวนมาก เม่อื บานใหมๆ กลบี ดอกสเี หลืองแลว จงึ เปลย่ี นเปน สีแดง ใบประดบั แข็งเปนหนามรองรบั ชอดอก ผลเปน ผลแหง ไมแตก เมล็ดเปนรูป สามเหลีย่ ม สขี าว ขนาดเลก็ สรรพคุณ : ดอก หรอื กลบี ทเี่ หลอื อยทู ่ีผล - รสหวาน บํารุงโลหิตระดู แกน าํ้ เหลอื งเสยี แกแสบรอ นตามผวิ หนัง - บํารุงโลหติ บาํ รุงหวั ใจ บาํ รงุ ประสาท ขับระดู แกด พี ิการ - โรคผวิ หนัง ฟอกโลหติ - ลดไขมนั ในเสนเลอื ด ปอ งกันไขมนั อุดตนั เกสร - บํารุงโลหติ ประจําเดอื นของสตรี 25
สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา เมล็ด - เปนยาขับเสมหะ แกโรคผิวหนงั ทาแกบวม - ขบั โลหิตประจาํ เดอื น - ตําพอกหัวเหนา แกป วดมดลูกหลังจากการคลอดบตุ ร น้าํ มนั จากเมลด็ - ทาแกอ มั พาต และขัดตามขอ ตางๆ ดอกแก - ใชแตงสอี าหารที่ตองการใหเ ปน สเี หลอื ง วธิ แี ละปริมาณที่ใช : ชาดอกคาํ ฝอย ชว ยเสรมิ สุขภาพ ชวยลดไขมนั ในเสน เลอื ด โดย ใชด อกแหง 2 หยบิ มอื (2.5 กรมั ) ชงน้าํ รอ นคร่ึงแกว ด่ืมเปน เครอ่ื งดมื่ ได สารเคมี ดอก พบ Carthamin, sapogenin, Carthamone, safflomin A, sfflor yellow, safrole yellow เมลด็ จะมนี ํา้ มัน ซ่งึ ประกอบดว ยกรดไขมนั ทไ่ี มอม่ิ ตวั คณุ คาดานอาหาร ในเมล็ดคาํ ฝอย มีนาํ้ มนั มาก สารในดอกคาํ ฝอย พบวา แกอาการ อักเสบ มีฤทธิฆ์ า เชอื้ บางตัวได 26
สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา ในประเทศจนี ดอกคาํ ฝอย เปน ยาเกย่ี วกบั สตรี ตาํ รับยาท่ใี ช รักษาสตรที ี่ประจําเดือนค่ังคา งไมเ ปน ปกติ หรอื อาการปวดบวม ฟก ช้ําดาํ เขียว มักจะใชด อกคาํ ฝอยดวยเสมอ โดยตม นํา้ แชเหลา หรอื ใช วธิ ีตาํ พอก แตมขี อ ควรระวังคอื หญิงมีครรภ หามรบั ประทาน ใชดอกคาํ ฝอยแก มาชงนํา้ รอ น กรอง จะไดน ํ้าสเี หลืองสม (สาร safflower yellow) ใชแตง สอี าหารทต่ี องการใหเ ปน สเี หลือง 27
สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา 12.กลุมยารกั ษาโรคผิวหนงั ผื่นคนั กลากเกล้ือน -กุมบก ช่อื วทิ ยาศาสตร : Crateva adansonii DC. subsp. trifoliata (Roxb.) Jacobs ชื่อสามญั : Sacred Barnar, Caper Tree วงศ : Capparaceae ช่ืออ่นื : ผักกมุ ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตนขนาดกลาง สงู 6-10 ม. ใบ ประกอบแบบนิ้วมือ มีใบยอ ย 3 ใบ กา นใบประกอบยาว 7-9 ซม. ใบ ยอยรปู รีหรอื รูปไข กวาง 4-6 ซม. ยาว 7.5-11 ซม. ปลายแหลมหรอื เรยี วแหลม โคนแหลมหรอื สอบแคบ ขอบเรยี บ ใบยอ ยทอี่ ยดู า นขา ง โคนใบเบี้ยว แผนใบคอ นขา งหนา เสน แขนงใบขา งละ 4-5 เสน กา น 28
สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา ใบยอ ยยาว 4-5 มม. ชอ ดอกแบบชอ กระจะ ออกตามงา มใบใกลปลาย ยอด กา นดอกยาว 3-7 ซม. กลีบเล้ียงรูปรี กวา ง 2-3 มม. ยาว 4-5 มม. เมื่อแหง มกั เปนสีสม กลบี ดอกสีขาวอมเขยี วแลว คอ ยๆ เปล่ยี นเปนสี เหลอื งหรือชมพูออ น รูปรี กวา ง 0.8-1.5 ซม. ยาว 1.2-1.8 ซม. โคน กลีบเปนเสนคลายกา น ยาว 3-7 มม. เกสรเพศผูสีมว ง มี 15-22 อนั กา นชอู บั เรณูยาวประมาณ 4 ซม. กานชเู กสรเพศเมยี ยาวประมาณ 5 ซม. รงั ไขคอนขา งกลมหรอื รี มี 1 ชอง ผลกลม เสน ผา นศูนยก ลาง 2- 3.5 ซม. เปลือกมีจดุ แตม สนี า้ํ ตาลอมแดง เมอ่ื แกเ ปลอื กเรียบ กา นผล กวา ง 2-4 มม. ยาว 5-13 ซม. เมลด็ รูปคลายเกือกมา หรือรูปไต กวาง ประมาณ 2 มม. ยาวประมาณ 6 มม. ผิวเรยี บ สรรพคุณ : ใบ - ขบั ลม ฆา แมพยาธิ เชน พวกตะมอย และทาแกเ กลอื้ นกลาก เปลือก - รอ น ขับลม แกน ิง่ แกป วดทอง ลงทอ ง คุมธาตุ กระพี้ - ทําใหข้ีหูแหงออกมา แกน - แกริดสดี วง ผอม เหลอื ง ราก - แกม านกษัย อนั เกดิ แตก องลม เปลอื ก - ใชท าภายนอก แกโ รคผวิ หนงั 29
สมุนไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา -ขา ชื่อวิทยาศาสตร : Alpinia galanga (L.) Willd. ชอ่ื สามัญ : Galanga วงศ : Zingiberaceae ชื่ออน่ื : ขาหยวก ขาหลวง (ภาคเหนอื ) , กฏก กโรหนิ ี (ภาคกลาง) ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมล ม ลกุ สงู 1.5-2 เมตร เหงามขี อและ ปลอ งชัดเจน ใบ เดี่ยว เรียงสลบั รปู ใบหอก รปู วงรหี รือเกอื บขอบ ขนาน กวาง 7-9 ซม. ยาว 20-40 ซม. ดอก ชอ ออกท่ียอด ดอกยอ ยขนาด เล็ก กลบี ดอกสขี าว โคนติดกันเปน หลอดสน้ั ๆ ปลายแยกเปน 3กลีบ กลบี ใหญท สี่ ดุ มรี ้วิ สแี ดง ใบประดบั รูปไข ผล เปน ผลแหง แตกได รูป กลม สรรพคุณ : เปน ยาแกท อ งขนึ้ ทอ งอืดเฟอ ขบั ลม 30
สมุนไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา แกอ าหารเปน พิษ เปนยาแกล มพษิ เปนยารกั ษากลากเกลอื้ น โรคผวิ หนงั ตดิ เขอื้ แบคทเี รีย เชือ้ รา วิธแี ละปรมิ าณทีใ่ ช : รกั ษาทอ งข้นึ ทองอดื ทองเฟอ ขบั ลม แกท อ งเดนิ (ทเ่ี รยี กโรคปวง) แก บิด อาเจียน ปวดทอ ง ใชเ หงาขา แกสด ยาวประมาณ 1-1 ½ นว้ิ ฟตุ (หรอื ประมาณ 2 องคุลี) ตาํ ใหละเอยี ด เติมนาํ้ ปนู ใส ใชน ้ํายาดม่ื ครงั้ ละ ½ ถว ยแกว วันละ 3 เวลา หลังอาหาร รกั ษาลมพษิ ใชเหงาขาแกๆ ท่สี ด 1 แงง ตาํ ใหละเอียด เติมเหลาโรงพอใหแฉะๆ ใช ทงั้ เน้ือและน้าํ ทาบริเวณทีเ่ ปน ลมพิษบอ ยๆ จนกวาจะดีข้นึ รักษากลากเกลอื้ น โรคผวิ หนงั ใชเ หงา ขาแก เทาหวั แมม ือ ตําใหล ะเอยี ดผสมเหลา โรง ทาท่ีเปน โรค ผวิ หนงั หลายๆ ครง้ั จนกวาจะหาย สารเคมี 1 - acetoxychavicol acetate นํ้ามนั หอมระเหย ซ่งึ ประกอบดว ย monoterene 2 - terpineol, terpenen 4 - ol, cineole, camphor, linalool, eugenol 31
สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา -ขม้ินชนั ชอ่ื วทิ ยาศาสตร : Curcuma longa L. ชอ่ื สามัญ : Turmaric วงศ : Zingiberaceae ช่อื อื่น : ขมน้ิ (ท่ัวไป) ขมน้ิ แกง ขม้ินหยอก ขมนิ้ หวั (เชียงใหม) ข้ีมิ้น หมิน้ (ภาคใต) ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมล ม ลกุ อายุหลายป สงู 30-90 ซม. เหงาใต ดินรูปไขม ีแขนงรูปทรงกระบอกแตกออกดา นขาง 2 ดา น ตรงกันขาม เนื้อในเหงาสีเหลอื งสม มกี ลน่ิ เฉพาะ ใบ เดี่ยว แทงออกมาเหงา เรยี งเปน วงซอ นทบั กนั รปู ใบหอก กวา ง 12-15 ซม. ยาว 30-40 ซม. ดอก ชอ แทง ออกจากเหงา แทรกขนึ้ มาระหวางกา นใบ รูปทรงกระบอก กลบี ดอกสี เหลอื งออน ใบประดบั สเี ขยี วออนหรือสนี วล บานครั้งละ 3-4 ดอก ผล รปู กลมมี 3 พู สวนทใ่ี ช : เหงา แกสด และแหง 32
สมุนไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา สรรพคุณ : เปน ยาภายใน - แกท อ งอืด - แกท อ งรว ง - แกโ รคกระเพาะ เปน ยาภายนอก - ทาแกผ ื่นคนั โรคผิวหนัง พุพอง - ยารักษาชนั นะตแุ ละหนังศรี ษะเปน เม็ดผนื่ คัน วิธแี ละปริมาณทีใ่ ช เปนยาภายใน เหงา แกส ดยาวประมาณ 2 นวิ้ เอามาขูดเปลอื ก ลางนาํ้ ใหสะอาด ตาํ ให ละเอยี ด เตมิ น้าํ คัน้ เอาแตน ้ํา รับประทานครง้ั ละ 2 ชอนโตะ วนั ละ 3-4 ครัง้ เปน ยาภายนอก เหงา แกแ หง ไมจ าํ กดั จาํ นวน ปนใหเปน ผงละเอยี ด ใชท าตามบรเิ วณท่ี เปน เมด็ ผ่นื คนั โดยเฉพาะในเดก็ นยิ มใชม าก สารเคมี ราก และ เหงา มี tumerone, zingerene bissboline, zingiberene,(+) - sabinene, alpha-phellandrene, curcumone, curcumin 33
สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา -ทองพันช่ัง ชอ่ื วิทยาศาสตร : Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz ชื่อสามัญ : White crane flower วงศ : ACANTHACEAE ชอ่ื อื่น : ทองคนั ช่งั หญามนั ไก ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพ มุ สงู 1-2 เมตร กิ่งออนเปน ส่เี หลย่ี ม ใบ เดยี่ ว ดอกชอ ออกท่ซี อกใบ กลีบดอกสขี าว โคนตดิ กนั เปน หลอด ปลายแยกเปน 2 ปาก ปากลางมีประสมี ว งแดง ผล แกง แตกได สวนทใี่ ช : ใบสด รากสด หรอื ตากแหงเกบ็ เอาไวใ ช สรรพคณุ : ใชร ักษาโรคผวิ หนงั กลากเกล้อื น ผ่ืนคนั เรอ้ื รงั วธิ ีและปรมิ าณท่ีใช : ใชใ บสด หรอื ราก ตําแชเหลา หรอื แอลกอฮอล ทาบอ ย ใชใ บสด ตาํ ใหล ะเอยี ด ผสมนาํ้ มนั กาด ทาบรเิ วณที่เปน กลาก วนั ละ 34
สมุนไพรกําจัดโรค คีตะธารา 1 คร้งั เพียง 3 วัน โรคกลากหายขาด ใชรากทองพนั ช่ัง 6-7 รากและหัวไมขดี ไฟครง่ึ กลอ ง นํามาตําเขา กัน ใหล ะเอยี ด ผสมน้าํ มนั ใสผมหรอื วาสลนิ (กันไมใ หย าแหง ) ทา บริเวณทเี่ ปน กลาก หรือโรคผวิ หนงั บอยๆ ใชรากของทองพนั ช่งั บดละเอยี ดผสมนํ้ามะขามและนาํ้ มะนาว ชโลมทาบรเิ วณทเ่ี ปน -นางแยม ชื่อวิทยาศาสตร : Clerodendrum chinense (Osbeck) Mabb. ชื่อพอง : Volkameria fragrans Vent. ชอ่ื สามัญ : Glory Bower วงศ : Labiatae ชื่ออน่ื : ปง หอม 35
สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพ ุมลาํ ตน เต้ียสงู ประมาณ 3-5 ฟุต ใบ เปนใบเดีย่ วจะออกเปน คๆู ตรงขา มกนั ลกั ษณะใบเปนรปู ใบโพธิ์ ตรง ปลายแหลมแตไมมีติง่ ขอบใบหยกั รอบใบ ออกดอกเปน ชอ ดอกจะ เบียดเสยี ดตดิ กันแนน ในชอ ชอดอกหนึง่ กวางประมาณ 4-5 นวิ้ ลกั ษณะดอกยอยคลา ยดอกมะลิซอนสีขาว บานเตม็ ทีป่ ระมาณ 1 นิ้ว ดอกยอ ยมกี ลีบเลี้ยงสมี ว งแดงเปน หลอดสน้ั ปลายแยก 5-6 แฉก ดอก ยอ ยบานไมพ รอ มกนั และบานนานหลายวนั มกี ลิ่นหอมมากทั้งกลางวนั และกลางคนื ออกดอกตลอดป สวนทีใ่ ช : ตน ใบ และราก สรรพคณุ : ใบ - แกโรคผิวหนงั ผน่ื คัน ราก - ขับระดู ขับปสสาวะ - แกห ลอดลมอักเสบ ลําไสอ กั เสบ - แกเหนบ็ ชา บาํ รุงประสาท รวมทง้ั เหน็บชาทมี่ ีอาการบวมชา้ํ - แกไ ข แกฝ ภายใน - แกริดสดี วง ดากโผล - แกกระดูกสันหลังอักเสบเรอื้ รงั - แกปวดเอว และปวดขอ แกไ ตพกิ าร 36
สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา ตาํ รับยา และวธิ ีใช เหนบ็ ชา ปวดขา ใชร าก 15-30 กรัม ตุนกบั ไก รับประทานตดิ ตอ กนั 2-3 วนั ปวดเอวปวดขอ เหน็บชาที่มอี าการบวมชํา้ ใชร ากแหง 30-60 กรมั ตม น้าํ ดื่ม ขับระดขู าว ลดความดันโลหิตสงู แหห ลอดลมอกั เสบ ใชราก และใบแหง 15-30 กรมั ตมนาํ้ ด่มื รดิ สดี วงทวาร ดากโผล ใชรากแหง จํานวนพอควร ตมนา้ํ แลว นงั่ แชในนา้ํ นน้ั ช่ัวครู โรคผิวหนงั ผนื่ คัน เรมิ ใชใบสด จํานวนพอควร ตม น้ําชะลางบรเิ วณทีเ่ ปน สารเคมีท่พี บ : มี Flavonoid glycoside, phenol, saponin และ Tannin -ใบระบาด 37
สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา ชอ่ื วิทยาศาสตร : Argyreia nervosa (Burm.f.) Bojer ชือ่ สามญั : Morning Glory , Baby Hawaiian Woodrose วงศ : Convolvulaceae ชือ่ อื่น : ผักระบาด (ภาคกลาง) เมอื งบอน (กรงุ เทพฯ) ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมเถา ยาวไดถ งึ 10 เมตร ทุกสว นมยี างสี ขาว และขนสีขาวหนาแนน ใบ ใบเดยี่ ว ออกสลบั รปู หวั ใจ กวาง 9 - 25 เซนติเมตร ยาว 11 - 30 เซนติเมตร ปลายแหลม โคนเวา ดานลา งมี ขนออ นนุม คลา ยเสน ไหม สีเทาเงิน ดอก สมี ว งอมชมพอู อกเปนชอ ตามซอกใบ กานชอ แขง็ ยาวประมาณ 20 เซนตเิ มตร ใบประดับ รูป ไข ยาว 3 - 5 เซนตเิ มตร กลบี เลยี้ ง 5 กลีบ ขนาดไมเทากัน กลีบดอก รูปกรวย ยาวประมาณ 6 เซนตเิ มตรปลายแผออกและหยักเปน แฉกต้นื ๆ เมือ่ บานเสนผาศูนยก ลางประมาณ 6 เซนตเิ มตร เกสรตัวผู 5 อัน ผล กลม เสน ผาศนู ยกลางประมาณ 2 เซนติเมตร ปลายมตี ่งิ สว นที่ใช : ใบสด สรรพคณุ : ยารกั ษาโรคผวิ หนงั ผนื่ คนั วธิ ีและปรมิ าณท่ใี ช ใชใบสด 2-3 ใบ นํามาลางใหสะอาด ตําใหล ะเอยี ด ใชทา บริเวณทเ่ี ปน โรคผวิ หนงั วันละ 2-3 ครัง้ ตดิ ตอกนั 3-4 วนั จะเหน็ ผล 38
สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา สารเคมี : เมลด็ ( white seed coat exterior) มี cyanogenic glycosides หมายเหตุ : เปนสมุนไพรท่ีใชเ ฉพาะภายนอก หาม รับประทาน เนอื่ งจาก ใบ ถารับประทานเขา ไปทาํ ใหคลุมคลั่ง ตาพรา มนึ งง เมล็ด ถารับประทานเขา ไปทาํ ใหป ระสาทหลอน -เปลา นอ ย ชือ่ วิทยาศาสตร : Croton stellatopilosus Ohba ช่อื พอง : Croton sublyratus Kurz วงศ : EUPHORBIACEAE ชื่ออ่นื : เปลา ทา โพ (ภาคตะวันออกเฉยี งใต) ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพ มุ หรือไมย นื ตน สงู 1 - 4 เมตร ผลัด ใบ ใบเดย่ี ว เรยี งสลับรปู ใบหอกกลบั กวา ง 4 - 6 ซม. ยาว 10 - 15 ซม. ดอกชอ ออกท่ซี อกใบบรเิ วณปลายกงิ่ และทีป่ ลายกง่ิ ดอกชอ ยอ ย 39
สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา ขนาดเลก็ แยกเพศ อยูในชอเดียวกนั กลบี ดอกสนี วล ผลแหง แตกได มี 3 พู สรรพคุณ : ใบ ราก รักษาโรคผิวหนัง คนั กลากเกลอื้ น วิธแี ละปรมิ าณที่ใช : ใชใ บ หรอื รากสด ตําใหล ะเอยี ด ใชน ้าํ คน้ั ท่ี ออกมาทาบริเวณทเ่ี ปน -เหงือกปลาหมอ ชอ่ื วิทยาศาสตร : Acanthus ebracteatus Vahl ชื่อพอ ง : Acanthus ilicifolius L. ชื่อสามัญ : Sea holly วงศ : ACANTHACEAE ช่ืออนื่ : แกมหมอ แกมหมอเล จะเกร็ง นางเกรง็ อีเกรง็ เหงอื กปลาหมอ 40
สมุนไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา น้ําเงนิ ลักษณะทางพฤกษศาสตร : เปนไมพ มุ ขนาดกลาง สูง 1-2 เมตร ลาํ ตน และใบมีหนาม ใบหนามแขง็ มขี อบเวาและมหี นามแหลม ใบออกเปน คู ตรงขามกนั ดอกออกเปน ชอตามยอด กลบี ดอกสขี าวอมมว ง มี 4 กลีบ แยกจากกัน ผลเปน ฝก สนี าํ้ ตาล มี 4 เมล็ด ชอบขนึ้ ตามชายนาํ้ ริมฝง คลองบริเวณปากแมน า้ํ สว นที่ใช : ตน และใบ ท้งั สดและแหง ราก เมลด็ สรรพคณุ : ตนทง้ั สดและแหง - แกแ ผลพุพอง นาํ้ เหลืองเสยี เปน ฝบ อยๆ ใบ - เปนยาประคบแกไ ขขอ อกั เสบ แกปวดตา ง ๆ รกั ษาโรคผิวหนงั ขับ นาํ้ เหลืองเสยี ราก - ขบั เสมหะ บํารงุ ประสาท แกไอ แกห ืด - รักษามตุ กิดระดขู าว เมลด็ - ปดพอกฝ - ตมดม่ื แกไ อ ขบั พยาธิ ขบั นา้ํ เหลอื งเสยี วิธแี ละปรมิ าณทใ่ี ช : ใชตนและใบสด 3-4 กาํ มือ ลางใหส ะอาด นาํ มา สบั ตมน้าํ อาบแกผ่นื คนั ใชตดิ ตอ กัน 3-4 ครั้ง 41
สมุนไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา -พิลังกาสา ช่อื วทิ ยาศาสตร : Ardisia polycephala Wall. วงศ : MYRSINACEAE ชอ่ื อืน่ : ตีนจาํ (เลย) ผักจํา ผกั จ้ําแดง (เชยี งใหม, เชียงราย) ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตนขนาดยอม สูง 2-3 เมตร ใบเปน ใบเดี่ยว ออกสลับกนั เปน คู ๆ ตามขอ ตน ลกั ษณะใบเปน รปู ไข ปลายแหลม โคนใบสอบ ขอบใบ เรียบ ไมมจี ักร ใบจะหนา ใหญ มีสีเขียวเปน มนั ดอก ออกเปนชออยูตามปลายกงิ่ หรอื ตามสวนยอด ดอกมสี ี ชมพอู มขาว ผลโตเทาขนาดเม็ดนนุ เมอื่ ยงั ออ นเปน สแี ดง ผลแกจะเปน สีมว งดาํ สว นท่ใี ช และสรรพคุณ : 42
สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา ใบ - แกโ รคตับพกิ าร แกทองเสีย แกไอ แกล ม ดอก - ฆาเช้อื โรค แกพยาธิ เมลด็ - แกล มพิษ ราก - แกก ามโรค และหนองใน พอกปดแผล ถอนพษิ งู ตน - แกโ รคผวิ หนงั โรคเรอื้ น สารท่พี บ : α - amyrin, rapanone ฤทธทิ์ างเภสัชวทิ ยา - ตานเชอื้ แบคทเี รยี ยับยง้ั platelet activating factor receptor binding -มะยม ช่ือวิทยาศาสตร : Phyllanthus acidus (L.) Skeels ชือ่ สามญั : Star Gooseberry วงศ : Euphorbiaceae 43
สมุนไพรกําจดั โรค คตี ะธารา ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมต นขนาดเลก็ ถงึ ขนาดกลาง สงู ประมาณ 3 – 10 เมตร ลําตนตงั้ ตรง แตกก่ิงกานสาขาบรเิ วณปลาย ยอด ก่ิงกานจะเปราะและแตกงา ย เปลอื กตน ขรุขระสีเทาปนนาํ้ ตาล ใบ เปนใบรวม มีใบยอ ยออกเรียงแบบสลบั กนั เปน 2 แถว แตละกา นมี ใบยอย 20 – 30 คู ใบรปู ขอบขนานกลมหรอื คอนขา งเปน สเ่ี หลย่ี ม ขนมเปยกปูนปลายใบแหลม ฐานใบกลมหรอื มน ขอบใบเรียบ ดอก ออกเปน ชอ ตามกง่ิ ดอกยอยสเี หลอื งอมน้ําตาลเร่ือๆ ผล เม่ือออ นสี เขยี ว เม่อื แกเ ปลย่ี นเปนสเี หลอื งหรอื ขาวแกมเหลอื ง เน้อื ฉ่าํ น้าํ เมลด็ รปู รา งกลม แขง็ สีน้าํ ตาลออ น 1 เมล็ด สวนทใี่ ช : ใบตวั ผู ผลตัวเมยี รากตวั ผู สรรพคณุ : ใบตวั ผู - แกพ ิษคัน แกพ ษิ ไขหวั เหอื ด หัด สกุ ใส ดําแดง ปรุงใน ยาเขียว และใชเปน อาหารได ผลตวั เมยี - ใชเ ปน อาหารรบั ประทาน รากตวั ผู - แกไ ข แกโรคผวิ หนงั แกป ระดง แกเมด็ ผื่นคนั ขับ น้ําเหลอื งใหแ หง วธิ แี ละปริมาณท่ใี ช : ใชใบตวั ผู หรือรากตวั ผู ตม นา้ํ ด่ืม สารเคมี ผล มี tannin, dextrose, levulose, sucrose, vitamin C 44
สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา ราก มี beta-amyrin, phyllanthol, tannin saponin, gallic acid -วานมหากาฬ ชอ่ื วิทยาศาสตร : Gynura pseudochina (L.) DC. วงศ : Asteraceae (Compositae) ชือ่ อน่ื : ดาวเรอื ง (ภาคกลาง) ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมล มลกุ มรี ากขนาดใหญ ลําตนอวบนา้ํ ทอดเลอ้ื ยยา ตั้งขึ้น ใบ เด่ยี ว ขอบใบหยกั หลังใบสีมว งเขม ทอ งใบสเี ขียวแกมเทา ดอก ชอ ออ ยอด กานชอ ดอกยาว กลบี ดอกสเี หลอื งทอง ผล เปน ผลแหง ไมแ ตก สว นทใี่ ช : หวั ใบสด สรรพคุณ : หวั - รับประทานแกพษิ อกั เสบ ดบั พษิ กาฬ พษิ รอ น 45
สมุนไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา - แกไ ขพ ิษเซอ่ื งซึม แกเรมิ ใบสด - ขบั ระดู - ตาํ พอกฝ หรอื หวั ละมะลอก งสู วดั เรมิ ทําใหเยน็ ถอนพิษ แกปวดแสบปวดรอน วิธีและปรมิ าณทใ่ี ช ใชใบสด 5-6 ใบ ลางน้ําใหส ะอาด ตาํ ในภาชนะทสี ะอาด ใสพ ิมเสนเลก็ นอ ใชใ บสด 5-6 ใบ โขลกผสมกับสรุ า ใชนํา้ ทา และพอกบรเิ วณท่เี ปน ดว ยกไ็ ด ขอสงั เกต - ในการใชวา นมหากาฬรักษาเรมิ และงสู วัด เมอ่ื หายแลว มกี ารกลับเป กวาเมอ่ื ใชเหลา ขาว -อคั คีทวาร 46
สมุนไพรกําจดั โรค คตี ะธารา ชอื่ วทิ ยาศาสตร : Clerodendrum serratum L. var. wallichii C.B.clarke วงศ : VERBENACEAE ช่ืออน่ื : ตรีชะวา (ภาคกลาง) ตัง่ ตอ ปอสามเกีย๋ น สามสุม (ภาคเหนือ) พรายสะเล ใหญ (นครราชสมี า) หลัวสามเกยี น (เชยี งใหม) อัคคี (สรุ าษฎรธานี) อคั คีทวาร (ภ เชยี งใหม) ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพ มุ ขนาดเล็ก สงู 1 - 4 เมตร ใบเดยี่ ว เรียงตรงขา ม ขนาน รปู ขอบขนานแกมใบหอก หรอื รปู ใบหอกแกมรูปไขก ลับ กวาง 4 - 6 ซม. ซม. ขอบใบหยกั ฟนเลอ่ื ย ดอกชอ ออกทปี่ ลายกงิ่ กลบี ดอก 5 กลบี กลีบกลางสมี ว ขา งสี่กลีบสฟี าสด รปู คอ นขา งกลม หรอื รปู ไขก ลับกวา ง เมอื่ สกุ สมี ว งเขม หรอื ดํา สว นท่ใี ช : ทงั้ ตน ใบแหง ผล ราก สรรพคุณ : ทัง้ ตน - รกั ษากลากเกลื้อน โรคเรอื้ น 47
สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา วธิ แี ละปริมาณทีใ่ ช : ใชใ บ และตน ตําพอกรกั ษากลากเกล้ือน โรคเรอื้ น พอกแกป เรอ้ื รัง และแกข ัดตามขอ และดดู หนอง 48
สมนุ ไพรกําจดั โรค คีตะธารา 13.กลุม พืชหอม เปน ยาบํารุงหวั ใจ -กระดงั งาไทย ชอ่ื วิทยาศาสตร : Cananga odorata Hook.f. & Thomson var. odorata ชือ่ สามัญ : Ylang-ylang Tree วงศ : ANNONACEAE ชอ่ื อืน่ : กระดังงา, กระดงั งาใบใหญ , กระดังงาใหญ, สะบนั งา, สะบนั งาตน ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมต น สูง 10-20 ม. มรี อยแผลใบขนาด ใหญก ระจายอยูท วั่ ไป ก่ิงตง้ั ฉากกบั ลาํ ตน ปลายยอ ยลูลง ใบเดย่ี ว เรยี ง สลบั รูปรีหรือรปู ไขยาว ปลายแหลม โคนมนหรอื เวา และเบ้ียว เลก็ นอ ย ขอบเรยี บหรอื เปนคลื่น ใบออนมีขนทงั้ 2 ดาน ใบแกม กั มขี น 49
สมุนไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา มากตามเสน แขนงใบและเสน กลางใบ ชอ ดอกสนั้ ออกหอ ยรวมกนั บนก่งิ เหนอื รอยแผลใบ ชอ หนง่ึ ๆ มี 3-6 ดอก ดอกใหญ กลีบเลีย้ ง 3 กลบี รปู สามเหลี่ยม มขี น กลีบดอกเรียงสลบั กนั 2 ชน้ั ชัน้ ละ 3 กลีบ แตล ะกลบี รปู ขอบขนานปลายแหลม มขี น ขอบเรียบหรอื เปนคลืน่ เลก็ นอย กลีบชน้ั ในแคบกวาช้ันนอกเลก็ นอ ย โคนกลีบดานในสมี วง อมน้ําตาล ดอกออนกลีบสเี ขยี ว เม่อื แกเ ปลยี่ นเปนสเี หลอื ง กลน่ิ หอม เกสรเพศผมู ีจาํ นวนมาก เกสรเพศเมยี มีหลายอนั อยแู ยกกนั ผลเปน ผล กลุม อยบู นแกนตมุ กลม 4-15 ผล แตละผลรูปไข ผลออ นสเี ขียว ผล แกสีเขียวคลํ้าจนเกอื บดาํ มี 2-12 เมล็ด เมลด็ สนี ้าํ ตาลออน รูปไขแ บน สรรพคุณ : ดอกแกจ ดั - ใชเปน ยาหอมบํารงุ หวั ใจ บํารงุ โลหิต บาํ รุงธาตุ แกล ม วิงเวยี น ชูกําลงั ทาํ ใหช ุมช่ืน ใหนํ้ามนั หอมระเหย ใชแตงกลน่ิ เคร่อื งสําอาง นํ้าอบ ทํานา้ํ หอม ใชป รุงยาหอม บาํ รงุ หัวใจ ใบ, เน้ือไม - ตมรบั ประทาน เปนยาขับปสสาวะพิการ วิธีใช : ใชด อกกล่นั ไดนาํ้ มนั หอมระเหย การแตงกลน่ิ อาหาร ทาํ ไดโ ดยนําดอกท่แี กจัด ลมควนั เทียนหรอื เปลว ไฟจากเทยี นเพอ่ื ใหตอ มนํา้ หอมในกลบี ดอกแตก และสง กลน่ิ หอม ออกมา แลว นําไปเสยี บไม ลอยนํา้ ในภาชนะปด สนทิ 1 คืน เก็บดอก 50
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127