หนังสืออออออ

ค�ำ น�ำ สอ่ื วัฒนธรรมเปน็ สิง่ ท่ตี ้องควบคไู่ ปกบั สังคมประเทศไทยมีสือ่ วัฒนธรรมท่ดี งี ามมาต้ังแตโ่ บราณไมว่ ่าจะเปน็ การทกั ทาย การแตง่ กาย สถานที่ท่องเท่ียว ภูมปิ ญั ญาต่างๆของชาวบา้ น รวมทัง้ อาหารประเพณไี ทยอันดีงามที่สืบทอดต่อกนั มาน้ันลว้ นแตกต่างกันไปตามความเชือ่ ความผูกผันของผ้คู นตอ่พทุ ธศาสนาและการดำ�รงชวี ิตท่ปี ระสานกับฤดูกาลและธรรมชาตอิ ย่างชาญฉลาดของชาวบา้ น ในแต่ละท้องถิ่นท่ัวแผน่ ดินไทย เป็นทรี่ ู้จักและประทบั ใจแก่ชาตอิ ื่น นบั เป็นมรดกอันลำ้�ค่าท่ีเราคนไทยควรอนุรักษแ์ ละสบื สานให้ย่ิงใหญต่ ลอดไป ผ้จู ดั ท�ำ น.ส. วรารมย์ เงอื กนำ�้

สารบญั

สอื่ วัฒนธรรมพื้นบา้ น อำ�เภอศรีนครจังหวดั สโุ ขทยั วัฒนธรรม โดยท่ัวไปหมายถึง รูปแบบของกจิ กรรมมนุษยแ์ ละโครงสรา้ งเชงิ สญั ลกั ษณท์ ่ีทำ�ใหก้ จิ กรรมนั้นเด่นชดั และมีความส�ำ คัญ วิถีการดำ�เนนิ ชีวิต ซึ่งเปน็ พฤตกิ รรมและสิ่งทีค่ นในหม่บู า้ นผลติ สร้างขนึ้ ด้วยการเรียนรู้จากกันและกนั และรว่ มใชอ้ ยูใ่ นหมู่บา้ นของตน ซึง่ สามารถเปลยี่ นแปลงไดต้ ามยุคสมัย และ ความเหมาะสม แตถ่ า้ เป็นในวิชาหน้าท่ีพลเมืองจะแปลวา่ ส่ิงทีม่ นษุ ย์ เปล่ยี นแปลงเพื่อความเจรญิ งอกงามและสืบต่อกันมา วฒั นธรรมสว่ นหนง่ึ สามารถแสดงออกผา่ น ดนตรี วรรณกรรม จิตรกรรมประตมิ ากรรม การละครและภาพยนตร์

ไป ดูสือ่ วัฒนธรรมอ�ำ เภอศรนี ครกนั เถอะ

ประเพณงี านเทโว วดั น�ำ้ ขุม

ประเพณกี ารตกั บาตรเทโวซึง่ มมี านานแล้วโดยครูยอ่ ม จันทรส์ ขุ เปน็ ผนู้ ำ�มาจากวดั ไผ่ลอ้ ม อ.ลับแลจ.อตุ รดติ ถ ์ สถานที่จัดงาน วดั น้ำ�ขุม ตำ�บลนำ้�ขมุอำ�เภอศรีนคร จงั หวดั สโุ ขทัย ซึง่ ไดจ้ ดั งานกนั มาตดิ ต่อประมาณ 40 ปี ซงึ่ เป็นประเพณีท่ีส่งเสรมิ ศลิ ปวัฒนธรรมของท้องถ่ิน กจิ กรรมภายในงาน จัดขบวนแหน่ างฟา้ เปรต เทพบตุ ร พระพรหม สตั ว์นรก และขบวนรถบปุ ผชาตขิ องแตล่ ะหมบู่ ้าน และมกี ารแขง่ ขนัการแตง่ มีรางวลั มากมาย

สโุ ขทยั หมก่ี รอบโบราณของอร่อย เมืองสุโขทยั

แตล่ ะวันจะเตรยี มหมข่ี าวทอดกรอบ30กิโลกรมั และทอดมากอ่ นพร้อมบรรจุถงึ มัดแนน่ เพ่ือให้กรอบตลอดเตรียมเตา้ หูท้ ีห่ ัน่ บางๆชิ้นพอดีแล้วตากแห้งจากนนั้จะน�ำ มาทอดกรอบแล้วเตรียมมาปรงุ พรอ้ มกบั น้�ำ ตาลทรายเคยี่ วนำ้�มะชามเปียกใหเ้ หนียวพอดี และทเี่ ป็นตัวเอกคอื สม้ ซา่ ตามตำ�รับโบราณจะห่นั เปน็ ชน้ิ เลก็ ๆบางๆ เวลาคลกุ เคลา้ จะมีกล่ินหอม และเปน็ เสน่ห์ของหมีก่ รอบโบราณทห่ี าคนทำ�นอ้ ยลง

เต้าเจี้ยว การแปรรูปผลิตเต้าเจี้ยว หมู่ ๔ ตำ�บลคลองมะพลับอ�ำ เภอศรีนคร จงั หวดั สโุ ขทัยเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๓๖ กลุม่ชาวบ้านบึงพระยอด ๔ ต�ำ บลคลองมะพลบั อ�ำ เภอศรนี คร จังหวดั สโุ ขทัยมีความสนใจในกจิ กรรม เพอ่ืใชเ้ วลาว่างใหเ้ ป็นประโยชน์ มรี ายได้ในชว่ งเสร็จส้นิ ฤดกู ารท�ำ ไรท่ ำ�นา ดว้ ยการสนับสนนุ จากเกษตรอำ�เภอศรีนคร จงึ ไดจ้ ดั ประชุมชาวบ้าน หมู่ ๔ ผลจากการประชมุ ชาวบา้ นมคี วามสนใจ ดา้ นการผลติเต้าเจี้ยว เพราะมวี สั ดุในทอ้ งถิ่นอยู่แลว้ จงึ ได้ร่วมกลุ่ม

น้ำ�พริกแกง บ้านหนองบัว ไดพ้ ฒั นาและมผี คู้ นอพยพมาอย่กู ันมากจึงได้ต้ังเปน็ “ต�ำ บลหนองบัว” อ.ศรีนคร จ.สุโขทัยโดยมหี มู่บา้ นในการปกครองท้ังหมด 8 หมบู่ ้าน นำ�้พรกิ แกงมวี ิธกี ารทำ�ดงั นี้ แช่น้ำ� 5 เม็ด พริกไทย 5เมด็หอมแดงซอย 5 หัว กระเทยี มซอย 7 กลบี ขา่ ห่นัละเอียด 1 ช้อนชา ตะไคร้ซอย 1 ช้อนโตะ๊ ผิวมะกรูดหน่ั ละเอยี ด 1/2 ช้อนชา รากผกั ชีหัน่ ละเอียด 1 ชอ้ นชา ลูกผักชีค่ัวปน่ 1 ช้อนโตะ๊ ยี่หร่าค่ัวปน่ 1 ช้อนชากะปิ เกลือป่น อยา่ งละ 1 ช้อนชา ถ้าเป็นพรกิ แกงเขียวหวานให้ใชพ้ ริกข้หี นูเขยี ว 20 เม็ดแทน

ไม้กวาดดอกหญา้ กวาดที่มีไว้สำ�หรบั ท�ำ ความสะอาดในครัวเรอื นส่วนใหญจ่ ะใช้กวาดเศษขยะชิ้นเลก็ ๆ ฝ่นุ รวมไปถงึหยากไย่ท่ีอยู่ตามซอกมมุ และเพดาน สว่ นใหญ่ท�ำ จากชอ่ ดอกหญ้าตองกง พืชลม้ ลกุ ตะกูลหญ้า พบไดใ้ นพน้ื ท่สี งู เนนิ เขา และรมิ แม่น้ำ� ความสูงประมาณ 3-4เมตร ใบคล้ายหอก มีชอ่ ดอกออกที่ปลายยอดของลำ�ต้น และต้นแขม วชั พืชน้�ำ ทขี่ น้ึ ตามพ้ืนท่ีชนื้ แฉะความสูงประมาณ 2-3 เมตร ใบยาวเรียวปลายแหลมมีกาบใบหมุ้ ลำ�ต้นแตไ่ มม่ ขี น มีช่อดอกขนาดใหญ่ท่ีปลายยอด สำ�หรบั ด้ามจบั ทำ�จากไม้ไผห่ รือหวาย

ไม้กวาดทางมะพร้าว1. น�ำ ก้านมะพร้าวทเี่ หลาและผงึ่ แดดให้แห้งสนิทแล้วมามัดรวมกนั เป็นมดั เลก็ ๆ ประมาณ 6มัด2. จากนน้ั ตดั โคนกา้ นให้เปน็ ระเบียบเสมอกัน ส่วนไมไ้ ผ่ท่เี ตรียมไว้ให้น�ำ มาตอกตะปูบริเวณปลายไม้2 จดุ โดยแต่ละจดุ ควรห่างกันประมาณ 10 เซนติเมตร และทส่ี ำ�คญั ตอ้ งตอกใหเ้ หลือหัวตะปูโผล่ไว้ประมาณ 1 เซนตเิ มตร แลว้ น�ำ เชือกหรอื ลวดมามดั กับหัวตะปูด้วย3. เสรจ็ แล้วใหเ้ อากา้ นมะพรา้ วทเี่ ราแบ่งไว้เปน็ มดั ๆ มาล้อมปลายดา้ มไมไ้ ผ่ โดยให้โคนกา้ นสูงกวา่ ตะปูเลก็ น้อย แลว้ นำ�เชือกหรือลวดทเ่ี ราผกู ติดกับหวั ตะปูไวท้ ัง้ สองจดุ มามดั รอบก้านมะพร้าวให้แน่นชิดติดกัน4. อาจมดั ดว้ ยลวดทบั อีกชั้นหรือตอกตะปูใหแ้ นน่ ปอ้ งกนั ไม่ใหท้ างมะพร้าวขยบั ขณะใช้งาน5. สดุ ท้ายกท็ าสีน�้ำ มนั กนั สนมิ จากนน้ั ตากแดดไวส้ ัก 2-3 วนั ก็จะไดไ้ มก้ วาดทางมะพรา้ วทีพ่ ร้อมใช้

ขา้ วเกรยี บผลไม้ นางเสอาะ ชา่ งสนทิ เลขท่ี 28 หมทู่ ี่ 2 ต�ำ บลนำ้�ขมุ อำ�เภอศรนี คร จังหวัดสุโขทยั ขา้ วเกรยี บผลไม.้ .. หากจะมี การเติมกุ้งหรือปลา เพื่อเพ่ิมคณุ ค่าทางอาหารและรสชาติ แต่จะมีผลตอ่ ลกั ษณะเนือ้ของข้าวเกรยี บ จะท�ำ ใหก้ ารพองตวั เม่ือทอดลดลง สว่ น ขา้ วเกรียบจะชว่ ยเสริมสมนุ ไพรทีป่ รมิ าณ 3 และ 4% โดยนำ้�หนัก จะ สง่ ผลให้ข้าวเกรยี บมีคณุ ภาพด้านสีลดลง ในการผลิตขา้ วเกรยี บจากผลไม้ชนดิต่างๆ จึงเปน็ อีกแนวทางหน่งึ ทช่ี ว่ ยสง่ เสริมการใช้เปน็ การแปรรูปผกัผลไมท้ ี่มอี ยใู่ นพ้ืนที่ เพ่อื สร้างรายไดแ้ ละ มีอาชพี เสรมิ มีจุดเด่น คือราคาถูก รสชาติอรอ่ ย และใช้สีธรรมชาตเิ ปน็ สว่ นผสม ราคาจำ�หนา่ ยกโิ ลกรัมละ 40 บาทประโยชน์จากผลติ ผลทางการเกษตร เพื่อการแปรรปู เปน็ ผลติ ภัณฑ์อาหาร ท่มี คี ุณคา่ ทางโภชนาการ เพิม่ รายได้ใหเ้ กษตรกร

ผ้าทอพื้นเมอื งศรีนคร นางวอน จินดาแสงสี เลขท่ี 169/2 หมูท่ ี่ 9 ตำ�บลศรีนคร อ�ำ เภอศรนี คร จงั หวัดสโุ ขทัย กลุ่มสตรีรวมตวักนั เพอื่ หาอาชีพเสรมิ และได้น�ำ เอาภูมิปญั ญา ทมี่ อี ยู่แลว้ มาถา่ ยทอดให้สมาชกิ ทสี่ นใจ ราคาขายเมตรละ80 บาท

กรอบรปู วิทยาศาสตร์ นางสม้ ล้มิ อม่ิ เพง็ เลขที่ 169/2 ต. นำ�้ ขุม อ.ศรนี คร จ. สโุ ขทยัวธิ กี ารทำ�กรอบรปู วิทยาศาสตร์ 1. ติดกระดาษลายไม้กบั ไมอ้ ดั ทั้งสองดา้ นโดยทากาวทไี่ มอ้ ัดตลอดทง้ั แผน่ ให้เรียบและไมห่ นาจนเกินไป น�ำ กระดาษลายทตี่ ดั ไวม้ าติดลงบนแผ่นไมโ้ ดยใช้ลูกกลิง้ กลิง้ ใหเ้ รียบและไม่มีฟองอากาศ ใชค้ ัตเตอร์ ตัวส่วนเกินจากไม้ใหช้ ดิ ขอบไมท้ กุ ด้าน 2. ตดิ เทปกระดาษย่นหรอื เทปใส ทข่ี อบของแผน่ ไม้ ไม้อัดหนา 10 มม. โดยรอบให้ขอบเทปเสมอผวิ ด้านบนของแผ่นไม้ที่จะติดรปู พับเทปส่วนเกนิ ไว้ดา้ นหลงั ให้แนบติดผิวหนา้ไม้ด้านหลัง เพ่ือปอ้ งกนั ไมใ่ หน้ �ำ้ ยาเรซนิ่ เกาะขอบไมแ้ ละไหลลงไปเปือ้ นด้านหลงั รูป 3. ทากาวลาเท็กซ์ ดา้ นหลงั ของรปู ใหเ้ สมอกันไม่ต้องมากจนเกนิ ไปเพราะจะทำ�ใหแ้ ห้งช้า (รปู ท่นี ำ�ไปทากาวควรรดี ใหต้ รงไม่โค้ง ถา้ มีขอบเยินควรใชม้ ดี คัตเตอร์แต่งให้เรียบรอ้ ยก่อน) 4. ตดิ รูปที่ทากาวแล้วบนไม้อดั ท่เี ตรียมไว้ ใชล้ ูกกล้ิง กลิ้งใหเ้ รยี บและไม่มฟี องอากาศ

สมุนไพรไทยแปรรปู ตามความเชอ่ื ของคนสมัยนนั่ เช่น น�ำ ใบ พลบั พลงึ มาหอ่ อฐิแดงแล้วนำ�ไปเผาไฟนำ�มาประคบบรเิ วณทีม่ อี าการปวดบวมและอกั เสบ เมอื่ ปี พ.ศ. 2547 จงึ มีการรวมตัวของกลมุ่ อสม. และแมบ่ า้ นขึ้นโดยการน�ำ ของหวั หนา้ สถานีอนามัยในขณะน้นั โดยมีแนวคิดที ่ จะนำ�สมนุ ไพรมาใชป้ ระโยชนใ์ หเ้ ป็นเร่ืองเปน็ ราวผลติ ภัณฑท์ ่ีทางกลุม่ ได้ทำ�การผลิต กค็ ือ ลกู ประคบ ชาชง และได้ประชาสมั พนั ธ์ให้คนในชุมชน และชุมชนใกลเ้ คยี งใหร้ จู้ ักผลิตภัณฑ์ของกลมุ่ และมกี ารซื้อขายกัน

กลว้ ยเผอื กอบเนยนางพยอม สรอ้ ยภุมมา เลขที่ 45/4 หมู่ท่ี 8 ต�ำ บลหนองบัว อำ�เภอศรีนคร จงั หวดั สุโขทัย 64180วิธีการทำ� 1. นำ�เผอื กปอกเปลือกห่ันบาง ๆ ขวางหัว แช่น้�ำ ปนู ใสประมาณ 15 นาที แล้วผงึ่ ให้สะเดด็ นำ�้ 2. นำ�เผอื กใสถ่ ุงพลาสติก รัดยางใหแ้ นน่ ไมใ่ ห้อากาศเข้า ท้งิ ไวป้ ระมาณ 12 ชว่ั โมง แลว้ นำ�มาแยกช้นิ ออกไมใ่ หต้ ดิ กันก่อนทอด3. ละลายน�ำ้ ตาลทราย เกลือปน่ น้�ำ เปลา่ นำ�ข้นึ ตั้งไฟพอเดอื ด ใส่เนย ละลายให้เขา้ กัน ยกลงตง้ั ทง้ิ ไว้ให้เยน็4. ตัง้ กระทะใสน่ ำ้�มัน พอรอ้ นน�ำ เผือกในข้อ 2 มาคลุกกับนำ�้ เช่ือมในขอ้ 3 ให้เขา้ กัน แลว้ น�ำ ลงทอดใน นำ�้ มนั ร้อน ๆ ทนั ที ใชไ้ ฟปานกลางใช้ตะหลิวคนเพือ่ ไม่ใหช้ ิน้ เผอื กติดกนั ทอดจนกรอบไดท้ ี่ ใชต้ ะแกรงลวด ตักข้ึนพักไว้ในกระดง้ เพอื่ ให้สะเด็ดนำ้�มนั จากนัน้ นำ�มาเกล่ยี บนถาดขณะร้อน ๆ เพือ่ ไมใ่ ห้ชิน้ เผือกติดกนั5. ต้งั ทิง้ ไวใ้ หเ้ ยน็ แลว้ นำ�มาบรรจุใส่ถงุ พลาสตกิ มัดปากถุงใหแ้ นน่ จำ�หน่ายต่อไป เป็นการแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตรในพนื้ ที่ มาสร้างรายได้ ทำ�ให้มีมลู คา่ เพม่ิ ขึน้ และปลอดสารเจอื ปน ราคาจ�ำ หน่ายกโิ ลกรัมละ 80 บาท

มะม่วงกวน นางทนิ ดบี ญุ โน เลขที่ 99 หมู่ 7 ต�ำ บลน้�ำ ขมุ อ�ำ เภอศรีนคร จังหวัดสุโขทยั มะมว่ งกวน ถือเป็นขนมกินเล่นชนิดหน่งึ มีลกั ษณะเป็นแผน่ บาง ๆ คอ่ นขา้ งใส สอี อกเหลือง หรือน้ำ�ตาลอมเหลอื ง มีความเหนียวพอสมควร ทำ�เป็นรูปวงกลม ดอกไม้ หรือ ม้วนเป็น� เกลียว เปน็ ตน้ การท�ำ มะมว่ งกวนถือเปน็ หน่ึงในวิธกี ารถนอมอาหารท่ีมีมาตั้งแตส่ มยั โบราณ หลกั การถนอมอาหารโดยการกวนนัน้ มหี ลกั ดงั นค้ี อื น�ำ เอาผลไมท้ ส่ี กุ แลว้ มาเค่ยี วผสมรวม กบั น�ำ้ ตาล โดยอาศัยความร้อนเป็นหลัก ซ่งึ ในการทำ�มะม่วงกวนนั้น ถือเป็นการกวนแบบ แหง้ ที่ต้องใช้น�้ำ ตาลในอัตราสว่ นมากๆน่นั เอง รสชาตขิ องมะม่วงกวน โดยส่วนใหญม่ ักมี รสหวาน หวานอมเปรี้ยว หรอื เปรย้ี วจดั โดยเคลด็ ลบั ในการทำ�มะมว่ งกวนใหน้ า่ กิน คอื การ เลือกมะมว่ งที่ไม่สกุ จนเกินไป และแนะนำ�ให้ใชม้ ะม่วงแก้วซ่ึงเป็นทน่ี ยิ มกนั อยา่ งแพร่หลาย ม ากท่ีสุดในท้องตลาด หรอื สามารถนำ�เอามะมว่ งหลาย ๆ ชนิดมาผสมรวมกันก็ได้ ในความ เปน็ จริง วิธกี ารทำ�มะมว่ งกวนนน้ั ถอื ว่าไมม่ ีหลกั เกณฑห์ รอื อตั ราสว่ นของสว่ นผสมทแ่ี นน่ อน ตายตัว ข้นึ อย่กู บั การประยกุ ต์ดัดแปลงของแตล่ ะคนเพือ่ ใหไ้ ด้มะม่วงกวนในรสชาติตามท่ี ตอ้ งการ

ขนมกระยาสารท นางกลบี สงิ คาร 89/1 หมู่ 3 ตำ�บลน้ำ�ขุมอ�ำ เภอศรนี คร จังหวดั สโุ ขทัยอุปกรณ์1. กระทะ 2. เตา3.ฟืน 4. แบบพิมพ์ท่ใี สก่ ระยาสารท5. ถุงพลาสติก 6.ยางรัด7. มีด

สุ่มดักปลานายสมัคร คำ�สอน 78/8 หมู่ 7 ต�ำ บลน�ำ้ ขมุ อ�ำ เภอศรีนคร จังหวดัสุโขทยั สุม่ เปน็ เครอื่ งมอื จับปลานำ�้ จืด ในน้ำ�ท่ีตืน้ เช่น ตามทุ่งนา หว้ ย หนอง อุปกรณท์ ีใ่ ช ้ ไมไ้ ผ่ ลวด หวาย พร้า ขน้ั ตอนการผลิต น�ำ ไมไ้ ผ่ผ่าเปน็ เส่ียงๆเหลาใหเ้ ปน็ ดิ้วหลายๆ อันยาวประมาณ 80 ซม. ใชล้ วดหรือไมด้ ัดให้โค้งเป็นวงกลม เสน้ ผ่าศูนย์กลางประมาณ 45 ซม. เหลาไมด้ ิว้ ใหแ้ หลมทุกด้วิ แลว้ นำ�มามัดติดกับลวดทด่ี ดั โคง้ 3 อัน แตล่ ะด้วิ หา่ งกันประมาณ 1 ซม. จนรอบเปน็วงกลม ข้างล่างจะโตกว่าขา้ งบน ส่วนขา้ งบนท�ำ รูไว้ส�ำ หรบั ให้มือลว้ งจับปลาได้ และท�ำ ขอบขา้ งบนให้แน่น เสรจ็ แลว้ น�ำ ตัวสุ่มไปลมควนั ไฟเพ่อื ให้ไม้ไผ่แห้งและแข็งแรงยงิ่ ขึ้น

กรงนกกรงหวั จกุ นายก้าน อม่ิ เพง็ 104/0 หมู่ 4 ตำ�บลนำ้�ขมุ อำ�เภอศรนี ครจังหวดั สโุ ขทยั การทำ�กรงนกถือเปน็ ภมู ปิ ญั ญาทชี่ ุมชนบ้านน�ำ้ ขมุ หมทู่ ี่ 4 ไดม้ กี ารริเรม่ิ ทำ�ขนึ้ การท�ำ กรงนก และการรวมกลมุ่ ในการทำ�กรงนกโดยในตอนแรกมคี นท�ำ กนั เพยี งไมก่ ีค่ รวั เรอื นเท่านน้ั การท�ำ เรมิ่ แรกเปน็ การท�ำ เพื่อใช้เลย้ี งนกในครัวเรอื นของตนเอง โดยเรม่ิ ท�ำ ตั้งแตป่ ี 44 โดยคนทเ่ี ริ่มท�ำ คนแรกคือคนแก่ซึ่งไดเ้ สยี ชวี ิตไปแลว้ ตอ่ มาคนรนุ่ หลงั ก็หดั ทำ�กรงนกกนั โดยหัดท�ำ จากเรยี วมะพรา้ วกับล�ำ สาคูใชก้ ันก่อน แต่ความทนทานไม่มจี งึ เปลย่ี นมาเร่ือยๆมาเป็นไมไ้ ผก่ บั หวาย

ไขเ่ ค็มนางจ�ำ นงค ์ เขยี วแกว้ 112/6 หมบู่ ้าน หนองบัว อำ�เภอศรนี ครจังหวดั สุโขทยัส่ิงทีต่ อ้ งเตรยี ม- ไขเ่ ป็ดดิบ 10 ฟอง- ภาชนะสำ�หรับดองไข่ (เลอื กภาชนะทไี่ ม่ทำ�ปฏิกริ ยิ ากบั เกลือเชน่โหลแกว้ แกว้ พลาสตกิ กะละมงั- เกลือ 1 ถ้วย- น�ำ้ ส�ำ หรบั ตม้ นำ�้ เกลือ 4 ถ้วย (หรอื 1 ลิตร)วิธีท�ำ ไขเ่ ค็ม

เห็ดนางฟ้านายเฉลย อิ่มเพ็ง 4 หมบู่ า้ น นำ�้ ขุม อำ�เภอศรีนคร จังหวดั สุโขทัย ดอกเหด็ นางฟ้าจะเจรญิ ไดด้ ีทีส่ ุดทีค่ วามชืน้ ภายในโรงเรอื นไม่ควรต่�ำ กว่า 80 % ถ้าไม่มีชำ�นาญในการ สงั เกต ควรใชเ้ ครอ่ื งมอืวัดความช้ืน คอื ไฮโดรมิเตอร์ แล้วน�ำ คา่ ตัวเลขไปเทยี บกบั ตารางดังนั้นจงึ ไม่ควรปล่อย ใหช้ ืน้ หรือแห้งจนเกินไป ซ่ึงมผี ลต่อการเกิดของดอกเหด็ ไดใ้ นเห็ดทุกชนดิ เมื่อกำ�ลังสร้างเสน้ ใยและเกดิ ดอก เห็ดจะต้องการออกซิเจนสงู มาก แต่ในระยะที่สร้างเสน้ ใยจะทนตอ่การขาดออกซเิ จนไดด้ ีกว่าระยะทเ่ี กิดดอก เหด็ โรงเรอื นที่ดจี ะตอ้ งจดั ให้อากาศถา่ ยเทได้ดี

ดอกไม้ตดิ พวงมโหตรนางวภิ าพร มยฤุ ทธกิ์ ูล 17/3 หมู่บ้านนำ�้ ขมุ อำ�เภอศรีนครจงั หวัดสุโขทัย พวงมโหตร เปน็ เคร่อื งแขวนโบราณท่ีทำ�จากกระดาษสีต่าง ๆนำ�มาพับและตัดเป็นรูปตา่ ง ๆ เป็นภูมิปัญญาของคน หมูบ่ า้ นน้�ำขมุ พวงมโหตรเปน็ เคร่อื งแขวนประเภทหนงึ่ ซง่ึ ใชแ้ ขวนในงานมงคลเทา่ นั้น เช่น งานเทโว ซึ่งจะนำ�มาแขวนไวบ้ นศาลาวัด เพ่ือให้ประชาชนทมี่ าทำ�บญุ ทวี่ ัด น�ำ ขา้ วของหรือเงนิ มาติดไวก้ ับตน้ พวงมโหตร ตน้ พวงมโหตรจะมที ั้งหมด 5 ต้น เพราะแต่ละหมจู่ ะทำ�หมลู่ ะต้น

สานพัดนางประทีป โพธิม์ น่ั 4/2 หมู่บา้ น นำ�้ ขมุ อ�ำ เภอศรีนคร จงั หวัดสโุ ขทยั พัดสานเป็นของทใ่ี ชโ้ บกเตาไฟของคนไทยสมัยกอ่ นหรือใชส้ �ำ หรบั โบกพดั ร่างกายให้คลายจากความรอ้ นไดส้ ามาทจี่ ะนำ�ไปไหนมาไหนไดอ้ ย่างสะดวกสบายวัสดุทใี่ ชค้ ือไมก้ ารสานพัดเปน็ งานพืน้ บ้านของคนน้ำ�ขมุ ท่ีเป็นคุณคา่ ท่เี กิดจากภมู ปัญญาชาวบา้ น

หมวกสานนายล้ำ� จันทร์วลิ ยั 7/3 หมบู่ ้าน นำ้�ขมุ อ�ำ เภอศรีนคร จงั หวัดสโุ ขทัย อุปกรณ์1. มดี จกั ตอก2. จกั รอตุ สาหกรรม3. ผ้าหรอื พลาสตกิ สำ�หรับเย็บขอบ4. สยี อม

กลว้ ยตากนางล�ำ พึง ต้ังไว ้ 14/5 หมู่บ้านตน้ นา อำ�เภอศรนี คร จังหวดั สโุ ขทัย วธิ ีท�ำ กลว้ ยตาก1.กล้วยนำ้�ว้า เลือกทงี่ อมๆปอกเปลือกออก ตัดหวั ทา้ ยออกเล็กนอ้ ย2.นำ�กลว้ ยมาเรยี งตากแดด หน่ั กลบั ดา้ น โดยตากชว่ งทม่ี ีแดด พอแดดเร่มิ หมดเราก็เกบ็ใสถ่ งุ หรอื ภาชนะท�ำ อยา่ งน้ปี ระมาณ 3 วนั3. ต้ังนำ้�แลว้ ใสเ่ กลอื ลงไป คนให้เกลือละลายดี ยกลง รอจนน้�ำ เกลือทไ่ี ด้เยน็ สนทิระหว่างน้ันเรากน็ �ำ กล้วยมาคลงึ ให้แบน ถ้าตามวิธีโบราณเขาจะรองดว้ ยใบตอง แล้วคอ่ ยๆ กดให้แบน4.นำ�กลว้ ยล้างดว้ ยน้ำ�เกลอื หรืออาจแชท่ ง้ิ ไว้สกั พัก จากนนั้ นำ�กลว้ ยมาเรียงบนตะแกรงตากแดดอกี ครง้ั หม่นั กลบั ดา้ นเชน่ เดิม ใหก้ ลว้ ยแห้งทั้งสองดา้ น5.นำ�กลว้ ยตากท่ีได้มาเรียงใส่ภาชนะ ท่ีมีฝาปดิ มิดชิด

หมอเปา่ รกั ษาโรคท่วั ไปนายแกะ อิม่ เพ็ง 12/1 หมบู่ า้ นน้ำ�ขมุ อ�ำ เภอศรีนคร จังหวัดสโุ ขทยั หมอเป่า เป็นกล่มุ หมอพนื้ บ้านทีม่ ีบทบาทในชนบท การเปา่เป็นวธิ ีการรักษาของหมอพน้ื บา้ น รกั ษาอาการเจบ็ ป่วยโดยใชเ้ วทมนตร์คาถาเปา่ไปตามรา่ งกายผปู้ ่วย บางคร้งั อาจจะใช้ สมนุ ไพรในการรกั ษาด้วยหมอเป่า จะไดร้ ับการถ่ายทอดความรจู้ ากบรรพบุรษุ เชน่ ปู่ ตาพอ่ หรือจากครทู ีส่ บื ทอดกันมา

สานแหด่ กั ปลานายแมว้ โพธ์มิ ัน่ 17/1 หมบู่ า้ นน้ำ�ขมุ อ�ำ เภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย วธิ กี ารในการสานแห1. ข้นั ตอนแรกคอื เราจะตอ้ งจัดหาไม้กีด และไมป้ านที่จะใช้ในการสานแหใหเ้ รยี บรอ้ ย2. น�ำ ดา้ ยรงั 4มาพนั ใส่กดี ทเ่ี ราเตรียมไว้ให้เรียบร้อย3. เราจะตอ้ งสานจอมแหหรือที่หอ้ ยแหกอ่ นจะเร่มิ สานจริง4. เริม่ สานแหโดยการนำ�ด้ายรงั 4ทเี่ ราพนั ใส่กีดมาสานตวั แหให้เป็นตาขา่ ยตามลายแห5. เมือ่ สานตัวแหเสรจ็ เราจะตอ้ งน�ำ แหทเี่ ราสานเสรจ็ แล้วมาห้อยกับลูกแห