บทที่-1-5

1 ผูว้ ิจยั ว่าที่ ร.ต.หญงิ พชั รี เพชรพญาไพร ตาํ แหน่ง ครผู ูส้ อน กล่มุ สาระการเรยี นรสู้ งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม ปี การศกึ ษา 2563 โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ 21 อาํ เภอแม่ลานอ้ ย จงั หวดั แม่ฮ่องสอน สงั กดั สาํ นกั บรหิ ารงานการศกึ ษาพเิ ศษ สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน

ชอื่ วิจยั 2 ช่อื ผูว ิจัย การศึกษาความพงึ พอใจของนักเรียนชน้ั มัธยมศกึ ษาปท ่ี 2 ท่ีมตี อวิชาสังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม โดยใชส อ่ื วีดที ศั นใ นช้ันเรียน วาที่ ร.ต.หญิงพัชรี เพชรพญาไพร บทคดั ยอ การวจิ ัยครัง้ นี้มีวัตถุประสงคเพอ่ื 1) เพือ่ ศึกษาความพึงพอใจของนักเรยี นชน้ั มัธยมศกึ ษาปที่ 2 ท่ีมีตอ วิชา สงั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม โดยใชสอื่ วดี ที ัศนใ นชนั้ เรยี น กลมุ ตวั อยาง คอื นักเรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 2 จาํ นวน 35 คน ภาคเรียนที่2 ปก ารศกึ ษา 2563 โรงเรียนราชประชานุเคราะห 21 อาํ เภอแมลานอย จังหวดั แมฮอ งสอน สงั กดั สาํ นบั รหิ ารงานการศกึ ษาพิเศษ ซึง่ ไดมาโดยการสมุ แบบเจาะจง (Purposive Sampling) ใชเ วลาในการสอน 1 ภาคเรียน เคร่ืองมอื ทีใ่ ชในการวิจัย คอื แผนการจัดการเรียนรวู ิชาสังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม ของนักเรียนชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ี่ 2 แบบสอบถามความพงึ พอใจของนักเรียนทม่ี ีตอการเรียน วชิ าสงั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม โดยใชส อ่ื วีดโี อในชั้นเรียน จาํ นวน 20 ฉบบั ซง่ึ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบั จาํ นวน 15 ขอ ผลการวิจยั พบวา 1. ความพึงพอใจของนกั เรยี นช้นั มัธยมศึกษาปท ี่ 2 ทมี่ ตี อการจัดการเรียนรู วิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรมโดยใชส่ือวีดีทัศนในช้ันเรียน นักเรียนมีความพึงพอใจโดยภาพรวมอยูในระดับ มากท่สี ุด

3 กติ ตกิ รรมประกาศ วิจัยฉบับนส้ี ําเรจ็ สมบูรณไ ดดว ยดีดว ยความกรณุ าของคณะครูผจู ดั ทาํ การอบรม ทีก่ รุณาใหความชวยเหลือ แนะนํา ตรวจสอบแกไขขอ บกพรอ งตางๆ และไดรบั แนวทางในการศึกษาคนควา หาความรู ตลอดจนใหกําลงั ใจใน การทําวิจัยฉบบั นอ้ี ยา งดยี ่ิง จนกระท่งั สําเรจ็ ลลุ ว งไดด วยดี ผูวจิ ัยขอกราบขอบพระคุณเปนอยา งสงู ณ โอกาสนี้ ขอขอบคุณทานผูบ ริหารและคณะครโู รงเรยี นราชประชานุเคราะห 21 ทไี่ ดกรณุ าใหก ารสนับสนุนเกีย่ วกับ การเรยี นและทําวจิ ยั ในครัง้ น้ี และขอขอบคุณนักเรียนชน้ั มัธยมศกึ ษาปท ่ี 2 ท่ีไดใ หค วามรว มมือในการปฏบิ ัตกิ ารวจิ ัย ใหส ําเรจ็ ลลุ ว งไปดว ยดี ขอขอบคุณคุณแมพ อ ทีเ่ ปนกาํ ลังใจดว ยดเี สมอมาจนเกิดผลใหวิจัยฉบบั นส้ี ําเรจ็ ไดดว ยดี คุณคา และประโยชนข องวิจัยฉบบั น้ี ขอมอบเปนเครอื่ งบูชาพระคณุ มารดา ครู อาจารยท ุกๆ ทา น ทีไ่ ด ถา ยทอดความรตู างๆ แกผ วู จิ ยั ตลอดจนผมู ีพระคุณทุกทา นทีช่ วยเหลอื ใหผ ูวิจยั ประสบความสาํ เร็จในการศึกษา พัชรี เพชรพญาไพร

4 สารบญั เร่ือง หนา บทที่ บทคัดยอ ……………………………………………………………………………………………………………………………… ก กิตติกรรมประกาศ…………………………………………………………………………………………………………… ข สารบญั ………………………………………………………………………………………………………………………………… ค สารบัญตาราง……………………………………………………………………………………………………………………… ง 1 บทนํา..................................................................................................... 1 ความเปนมาของปญหา................................................................ 1 วัตถุประสงคข องการวจิ ัย............................................................. 2 สมมตฐิ านของการวิจยั ................................................................. 2 ขอบเขตของการวิจยั .................................................................... 2 นิยามศัพทเ ฉพาะ......................................................................... 3 ประโยชนท ่ีคาดวาจะไดร บั ........................................................... 3 2 เอกสารและงานวิจัยทเี่ ก่ียวของ............................................................ 4 หลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551 กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม.................................................................................. 4 การเรียนแบบวิดที ศั น. ....................................................................... 7 ประโยชนท ่ไี ดรบั ............................................................................... 9 ความพึงพอใจของนกั เรยี น................................................................ 10 งานวิจัยท่ีเกี่ยวขอ ง............................................................................ 15 3 วธิ ดี าํ เนนิ การวจิ ยั ................................................................................... 18 ประชากรและกลุมตวั อยา ง............................................................ 18 18 เครื่องมือทใี่ ชในการวจิ ยั ................................................................ 19 แบบสอบถามความพึงพอใจ..........................................................

5 4 ผลการวิเคราะหขอมลู ........................................................................... 20 ผลการวิเคราะหข อ มูล................................................................... 20 5 สรุปผล อภปิ รายผล และขอเสนอแนะ.................................................. 21 วตั ถปุ ระสงคข องการวิจัย............................................................... 21 21 วธิ ีดําเนินการวิจัย........................................................................... 22 23 สรุปผลการวจิ ยั ........................................................................... 23 24 อภิปรายผล.................................................................................... 25 26 ขอเสนอแนะ................................................................................... 27 บรรณานกุ รม............................................................................................................ ภาคผนวก................................................................................................................ คาํ อธิบายรายวิชา................................................................................. แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียน..............................................

6 บทท่ี 1 บทนาํ ความเปน มาและความสําคัญของปญ หา วิธีสอนท่ีใชในการจัดการเรียนการสอนที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ ผูสอนสามารถใชวิธีการใดๆ ก็ไดท่ีเปนวิธีสอน ทใี่ หผ เู รียนมสี วนรวมในการเรียน อาจใชว ิธีใดวิธหี นงึ่ หรอื หลายๆ วิธใี นการสอนครง้ั หน่งึ ๆ เชน วิธีการอภิปราย วิธีการ สืบคน วิธีการสืบเสาะ วิธีการเรียนแบบรวมมือ และวิธีการเช่ือมโยงมโนทัศน เปนตน โดยวิธีการดังกลาวผูเรียนจะมี บทบาทในการเรียนมากท่ีสุด สงผลใหผูสอนมีบทบาทนอยลง แตผูสอนจะเปนเพียงผูกําหนดหัวเร่ืองกิจกรรมรวมท้ัง สื่อเพ่ือจัดประสบการณการเรียนใหผูเรียนสามารถสรางความรูไดดวยตนเอง กระบวนการเรียนแบบสืบคนหาความรู เปนกระบวนการท่ีมีการกําหนดประเด็นที่ตองศึกษาและกําหนดขอบเขตของเร่ืองท่ีจะศึกษาใหมีความชัดเจนย่ิงข้ึน เม่อื ทาความเขาใจในประเด็นที่ตองการศึกษาแลวก็ศึกษาคนควาบนพ้ืนฐานของขอมูลท่ีเปนไปไดและศึกษาคนควาหา ขอมูลจากเอกสารอางอิงหรือจากแหลงขอมูลตางๆ เพ่ือใหไดมาซึ่งขอมูลอยางเพียงพอแลวนาขอมูลท่ีไดมาวิเคราะห แปลผล และนาเสนอผลทไ่ี ดในรูปแบบตางๆ อุทัย พรรณสุดใจ (2545) ไดกลาวถึง ความพึงพอใจวา เปนความรูสึกรักชอบยินดีเต็มใจ หรือมีเจตคติท่ีดี ของบุคคลตอสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ความพอใจจะเกิดเมื่อไดรับตอบสนองความตองการ ท้ัง ดานวัตถุและดานจิตใจ ความพึง พอใจเปนเร่ืองเกี่ยวกับอารมณ ความรูสึก และทัศนะของบุคคล อัน เน่ืองมาจากสิ่งเราและสิ่งจูงใจ โดยอาจเปนไปใน เชงิ ประเมนิ คา วาความรสู ึกหรือทศั นคติตอ สงิ่ เหลา นนั้ เปนไปในทางลบหรือบวก ราชบัณฑิตสถาน (2546) ไดกลาวถึง ความหมายของคําวา ความพึงพอใจ ดังนี้ คําวา “พึง” เปนคํากริยา อื่น หมายความวา ยอมตาม เชน พึงใจ และคําวา “พอใจ” หมายถึง สมชอบ ชอบใจ กชกร เปาสุวรรณ และคณะ (2550) ไดกลาวถึง ความหมายของความพึงพอใจวา สงที่ควรจะเปนไปตาม ความตองการ ความพึงพอใจเปนผลของการแสดงออกของทัศนคติของบุคคลอีกรูปแบบหน่ึง ซ่ึงเปนความรูสึกเอน เอียงของจิตใจที่มีประสบการณท่ีมนุษยเราไดรับอาจจะมากหรือนอยก็ได และเปนความรูสึกที่มีตอสิ่งใดสิ่งหน่ึง ซึ่ง เปนไปไดท้ังทางบวกและทางลบ แตก็เมื่อไดส่ิงนั้น สามารถตอบสนองความตองการ หรือทําใหบรรลุจุดมุงหมายได ก็จะเกิดความรูสึกบวก เปนความรูสึกที่พึงพอใจ แตในทางตรงกันขาม ถาส่ิงน้ันสรางความรูสึกผิดหวัง ก็จะทําใหเกิด ความรสู กึ ทางลบ เปน ความรสู กึ ไมพ งึ พอใจ Applewhite (1965) ไดกลาวถึง ความพึงพอใจ เปนความรูสึกสวนตัวของบุคคลในการ ปฏิบัติงาน ซ่ึงรวม ไปถึงความพึงพอใจเปนความรูสึกสวนตัวของบุคคลในการปฏิบัติงาน ซึ่งรวมไป ถึงความพึงพอใจในสภาพแวดลอม ทางกายภาพดวย การมคี วามสุขทที่ ํางานรว มกับคนอื่นท่ีเขากัน ไดม ีทัศนคติทด่ี ีตองานดว ย

7 Good (1973) ไดกลาวถึง ความพึงพอใจ หมายถึงสภาพหรือระดับความพึงพอใจที่เปนผลมา จากความ สนใจ และเจตคตขิ องบคุ คลทมี่ ีตองาน จากการศึกษาผูวิจัยสรุปไดวา ความหมายของความพึงพอใจ คือความรูสึกนึกคิด หรือ ทัศนคติของ บุคคลท่ีมีตอสิ่งใดส่ิงหนึ่งสามารถเปนไปในทางที่ดีหรือไมดี หรือในดานบวกและดานลบ ซึ่งจะเกิดขึ้นก็ตอเม่ือสิ่งนั้น สามารถตอบสนองความตองการแกบ ุคคลนั้น การวดั ความพงึ พอใจ ความพึงพอใจเกิดข้ึนหรือไมน้ันข้ึนอยูกับกระบวนการจัดการเรียนรูประกอบกับระดับ ความรูสึกของนักเรียนดังน้ันในการวัด ความพึงพอใจในการเรียนรูกระทําไดหลายวิธี ตอไปน้ี (สาโรจน ไสยสมบัติ , 2534: 39) 1. การใชแ บบสอบถามซ่งึ เปน วิธที ี่นยิ มใชมากอยางแพรหลายวธิ หี นึง่ 2. การสัมภาษณซ่ึงเปนวิธีที่ตองอาศัย เทคนิคและความชํานาญพิเศษของผูสัมภาษณท่ีจะจูงใจใหผูตอบ คาํ ถามตามขอ เทจ็ จริง 3. การสังเกต เปน การสังเกตพฤติกรรมท้ัง กอนการปฏิบัติกิจกรรม ขณะปฏิบัติกิจกรรมและหลังการปฏิบัติ กิจกรรมจะเห็นไดวาการวัดความพึงพอใจในการเรียนรูสามารถท่ีจะวัดไดหลายวิธี ท้ังน้ีขึ้นอยูกับความ สะดวกความ เหมาะสม ตลอดจนจุดมงุ หมาย หรือเปาหมายของการวัดดว ยจึงจะสง ผลใหก ารวัดนนั้ มีประสิทธภิ าพนาเชือ่ ถอื จากการศึกษา ผูวิจัย สรุปไดวา ความพึงพอใจในการเรียนและผลการเรียน จะมีความสัมพันธกันใน ทางบวก ทั้งน้ีขึ้นอยูกับ กิจกรรมที่ผูเรียนไดปฏิบัติน้ัน ทําใหผูเรียนไดรับการตอบสนองความตองการทางดานรางกาย และจิตใจ ซึ่งเปนสวนสําคัญท่ีจะทําใหเกิดความสมบูรณของชีวิตมากนอยเพียงใด นั่นคือสิ่ง ที่ครูผูสอนจะคํานึงถึง องคประกอบตางๆในการเสริมสรางความพงึ พอใจในการเรียนรูใหกับผูเรยี น วัตถุประสงคของการวิจัย 1. เพอื่ ศึกษาความพงึ พอใจของนักเรยี นชั้นประถมศึกษาปท่ี 2 ท่มี ีตอวิชาสงั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม สมมติฐานของการวจิ ยั 1. นักเรยี นชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 มคี วามพึงพอใจตอวชิ าสงั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม โดยใชส ่ือวีดที ัศน ในชน้ั เรยี น ขอบเขตของการวจิ ยั ชอบเขตดา นเน้อื หาและเวลา เนอื้ หาท่ีใชใ นการวจิ ยั ครงั้ น้ี ไดแก เนอื้ หาในกลุมสาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551 ชั้นมัธยมศกึ ษาปท่ี 2 สาระการเรียนรู 1. เศรษฐศาสตร 2. ภมู ิศาสตร ระยะเวลาทใ่ี ชในการวิจัยครงั้ น้ี ดาํ เนนิ การทดลองในภาคเรียนท่ี 2 ปการศึกษา 2563

8 ขอบเขตดา นประชากรและกลมุ ตัวอยา ง ประชากรทใ่ี ชในการวจิ ยั ครั้งนี้ ไดแก นักเรยี นชั้นมธั ยมศึกษาปท ี่ 2 โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห 21 อําเภอแมลานอ ย จังหวัดแมฮองสอน สงั กดั สํานับริหารงานการศึกษาพิเศษ กลมุ ตวั อยางที่ใชใ นการวิจยั คร้ังนี้ ไดแ ก นกั เรยี นชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 2 จาํ นวน 35 คน ภาคเรียนที่ 2 ปก ารศกึ ษา 2563 โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห 21 อาํ เภอแมลานอย จงั หวัดแมฮ องสอน สงั กดั สาํ นับริหารงานการศกึ ษาพิเศษ จาํ นวน 35 คน ซง่ึ ไดม าโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ขอบเขตดา นตัวแปร ตัวแปรท่ีศึกษา ไดแก 1. ตัวแปรตน ไดแ ก การจัดการเรียนการสอนโดยใชสือ่ วดี ีทัศนใ นชน้ั เรยี น 2. ตัวแปรตาม ไดแก ความพงึ พอใจของนักเรียนทม่ี ตี อ วชิ าหนา ทพ่ี ลเมือง นิยามศัพทเ ฉพาะ 1. วิดีทัศน เรียกกันโดยทั่วไปวา วิดีโอ (Video) ตามพจนานุกรมเว็บสเตอร อานวา“วิดดีโอ” ภาษาลาติน แปลวา“ฉนั เห็น”( I see)คําวา วิดโี อ น้ี ศพั ทพจนานกุ รมส่ือสารมวลชนของคณะวารสาร-ศาสตร และสอื่ สารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ใหความหมายวา สวนที่มองเห็น (Visual) หรือสวนที่เปนภาพ (Picture, Image) ใน รายการวิทยุโทรทัศน หรือจากการฉายภาพ หรือภาพยนตรซ่ึงแตกตางจากสวนของเสียง (Audio) หรือสวนท่ีทําใหหู ไดยนิ 2. ส่ือวีดิทัศน ในพจนานุกรมอังกฤษ-ไทย ของสอ เสถบุตร ฉบับคอมพิวเตอร ใหความหมายวา“ คําวา video (ฝด-อิโอ) หมายถงึ 1. เกยี่ วกบั การเห็น 2. สวนของเครื่องรับ และสงโทรทัศน ที่เก่ียวกับภาพ อีกแหงหนึ่งใหความหมายกวางแบบครอบคลุมวา “ คําวา วิดีทัศน (Video) น้ี หมายถึง ภาพหรืออะไรก็ไดที่เก่ียวของกับการแสดงภาพ แตในทางคอมพิวเตอร หมายถึงอุปกรณตาง ๆ ท่ีจะชวยทําใหมีการแสดงภาพบนจอได ไมวาจะเปนโปรแกรมเกี่ยวกับภาพ จานบันทึกที่ใช เก็บภาพ หนวยประมวลผลท่ีสามารถประมวลผลภาพได และเรามักใชคําน้ีนําหนาคําอ่ืน เชน video disk, video conference เปนตน วิดีทัศน ความหมาย ภาพทัศนในเชิงของสื่อทางศิลปะไววา วิดีทัศน หรือภาพทัศน คือ การประยุกต ศิลปะการแสดง นําเสนอผูชมใหเกิดความรูสึกอารมณที่พึงประสงคของผูอํานวยการสราง ซ่ึงก็หมายถึง สื่อหรือ เคร่ืองมือท่ีใชในการถายทอดศิลปะ และอารมณแกผูชม ทั้งเปนศิลปะของการผลิต และนําเสนอแกผูชม ( อางจาก นิพนธ ศุขปรีดี. “ความหมายของภาพทัศน” เอกสารการสอนชุดวิชา ความรูเบ้ืองตน เกี่ยวกับภาพนิ่งและ

9 ภาพยนตร หนวยที่ 1. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2542 : น. 41 - 42 )คุณคา และคุณประโยชนของส่ือ โทรทศั น/วิดีทัศนดานการเรียนการสอน 3. ความพึงพอใจของนักเรียน หมายถึง ความรูสึกของนักเรียนที่มีตอการจัดการเรียนรูวีดีทัศน ของ นกั เรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปท่ี 2 ซ่งึ วัดไดจ ากการตอบแบบสอบถามความพงึ พอใจทผ่ี วู ิจัยสรา งขึน้ ประโยชนทค่ี าดวาจะไดร ับ 1. การจัดการเรยี นรูแบบวดี ีทศั นท ําใหผ ูเรียนมคี วามพงึ พอใจในการเรยี นตอวิชาสังคมมากข้นึ 2. ไดแ นวทางใหกบั ครูในการนํากระบวนการเรียนการสอนไปปรบั ใชกบั ผูเรยี นในเร่ืองอ่นื ๆ ตอ ไป

10 บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยท่ีเกย่ี วขอ ง การดาํ เนินการวจิ ัยครัง้ น้ี ผูวจิ ยั ไดศกึ ษาเอกสารและงานวจิ ัยทเ่ี กยี่ วขอ งโดยแบง หัวขอตา งๆ ดงั น้ี 1. หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551 กลุมสาระการเรียนรู สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม 1.1 ความสาํ คัญของการเรียนวิชาสังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม 1.2 สาระและมาตรฐานการเรยี นรู กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และ วฒั นธรรม 1.3 คุณภาพผเู รยี น 1.4 ตวั ชวี้ ดั และสาระการเรยี นรแู กนกลาง 2. กระบวนการจดั การเรยี นรูแบบ วีดีทัศน 1.5 ความหมายของการเรียนแบบ วีดีทศั น 1.6 ลักษณะของการเรียนแบบ วีดีทัศน 1.7 ประโยชนข องการเรียนแบบ วดี ีทัศน 2. ความพึงพอใจ 4.1 ความหมายของความพึงพอใจ 4.2 ทฤษฎที ่ีเกยี่ วขอ งกับความพึงพอใจ 4.3 วิธีการสรางความพงึ พอใจในการเรยี น 4.4 การวดั ความพึงพอใจ 3. งานวิจยั ทเี่ ก่ยี วขอ ง

11 1. หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศกั ราช2551กลุม สาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 กลุมสาระการเรียนรูส ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ไดกาํ หนดรายละเอยี ดไวด งั น้ี (กระทรวงศกึ ษาธกิ าร, 2551, หนา 1–2) 1. ความสาํ คญั ของการเรยี นวชิ าชาสงั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ทาํ ไมตองเรียนสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชวยใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจการดํารงชีวิต ของมนุษยท ้งั ในฐานะปจเจกบคุ คลและการอยูรวมกันในสังคม การปรับตัวตามสภาพแวดลอม การจัดการทรัพยากร ท่ีมีอยูอยางจํากัด เขาใจถึงการพัฒนา เปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย กาลเวลาตามเหตุปจจัยตาง ๆ เกิดความเขาใจใน ตนเอง และผูอ่ืน มีความอดทน อดกล้ัน ยอมรับในความแตกตาง และมีคุณธรรม สามารถนําความรูไปปรับใชใน การดําเนินชีวิตเปน พลเมืองดขี องประเทศชาตแิ ละสังคมโลก ส่งิ ที่ตอ งเรยี นรูในกลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลมุ สาระการเรียนรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมวาดว ยการอยรู ว มกนั ในสงั คม ทมี่ ีความเชอ่ื มสมั พันธ กนั และมคี วามแตกตา งกนั อยา งหลากหลาย เพ่อื ชวยใหสามารถปรับตนเองกับบริบทสภาพแวดลอม เปนพลเมืองดี มีความรบั ผดิ ชอบ มคี วามรู ทกั ษะ คณุ ธรรม และคานยิ มทเ่ี หมาะสม โดยไดกาํ หนดสาระตา ง ๆ ไว ดังน้ี ศาสนา ศีลธรรมและจริยธรรม แนวคิดพ้ืนฐานเกี่ยวกับศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม หลักธรรมของ พระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ การนําหลักธรรมคําสอนไปปฏิบัติในการพัฒนาตนเอง และการอยูรวมกัน อยางสันติสุข เปนผูกระทําความดี มีคานิยมที่ดีงาม พัฒนาตนเองอยูเสมอ รวมทั้งบําเพ็ญประโยชนตอสังคมและ สว นรวม หนาที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดําเนินชีวิต ระบบการเมืองการปกครองในสังคมปจจุบัน การ ปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ลักษณะและความสําคัญการเปนพลเมืองดี ความแตกตางและความหลากหลายทางวัฒนธรรม คานิยม ความเช่ือ ปลูกฝงคานิยม ดานประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตรยิ ทรงเปนประมขุ สทิ ธิ หนา ที่ เสรภี าพการดําเนนิ ชวี ติ อยางสันติสุขในสังคมไทยและสังคมโลก เศรษฐศาสตร การผลิต การแจกจาย และการบริโภคสินคาและบริการ การบริหารจัดการทรัพยากรที่มี อยูอยางจํากัดอยางมีประสิทธิภาพ การดํารงชีวิตอยางมีดุลยภาพ และการนําหลักเศรษฐกิจพอเพียงไปใชใน ชวี ิตประจาํ วัน

12 ประวัติศาสตร เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร วิธีการทางประวัติศาสตร พัฒนาการของมนุษยชาติ จากอดีตถึงปจ จบุ นั ความสัมพนั ธแ ละเปลี่ยนแปลงของเหตุการณตาง ๆ ผลกระทบทเี่ กิดจากเหตุการณสําคัญในอดีต บุคคลสําคัญท่ีมีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงตาง ๆ ในอดีต ความเปนมาของชาติไทย วัฒนธรรมและภูมิปญญาไทย แหลง อารยธรรมท่ีสําคัญของโลก ภูมิศาสตร ลักษณะของโลกทางกายภาพ ลักษณะทางกายภาพ แหลทรัพยากร และภูมิอากาศของ ประเทศไทย และภูมิภาคตาง ๆ ของโลก การใชแผนที่และเคร่ืองมือทางภูมิศาสตร ความสัมพันธกันของส่ิงตาง ๆ ในระบบธรรมชาติ ความสัมพันธของมนุษยกับสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ และสิ่งท่ีมนุษยสรางขึ้น การนําเสนอ ขอมลู ภมู ศิ าสตรส นเทศ การอนรุ ักษส ่ิงแวดลอมเพื่อการพัฒนาทีย่ ่งั ยืน 2. สาระและมาตรฐานการเรยี นรู กลมุ สาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม หลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ไดก ําหนดสาระและ มาตรฐานการเรียนรูไวดงั นี้ (กระทรวงศกึ ษาธิการ, 2551, หนา 2-3) สาระท่ี 1 ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 :รู และเขา ใจประวัติ ความสาํ คญั ศาสดา หลักธรรมของ พระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนาทตี่ นนบั ถอื และศาสนาอนื่ มศี รัทธาทีถ่ ูกตอง ยึดมนั่ และปฏบิ ตั ติ ามหลักธรรมเพอื่ อยู รวมกนั อยา งสันติ มาตรฐาน ส 1.2 : เขา ใจ ตระหนกั และปฏบิ ตั ติ นเปน ศาสนกิ ชนที่ดี และธาํ รงรักษาพระพุทธศาสนา หรือ ศาสนาทต่ี นนบั ถือ สาระท่ี 2 หนา ท่ีพลเมอื ง วฒั นธรรม และการดาํ เนนิ ชวี ิตในสงั คม มาตรฐาน ส 2.1 :เขา ใจและปฏิบตั ิตนตามหนา ท่ีของการเปน พลเมอื งดี มี คานิยมที่ดีงามและธํารงรักษาประเพณแี ละวฒั นธรรมไทย ดํารงชวี ิตอยรู วมกนั ในสังคมไทยและสังคมโลกอยางสันตสิ ุข มาตรฐาน ส 2.2:เขา ใจระบบการเมืองการปกครองในสงั คมปจ จุบนั ยดึ มั่น ศรทั ธาและธาํ รงรกั ษา ไวซ ่ึงการ ปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษตั รยิ ทรงเปน ประมขุ สาระท่ี 3 เศรษฐศาสตร มาตรฐาน ส 3.1 : เขาใจและสามารถบรหิ ารจัดการทรัพยากรในการผลติ และการบรโิ ภค การใชทรพั ยากรที่ มอี ยจู ํากดั ไดอ ยางมีประสิทธิภาพและคมุ คา รวมทง้ั เขา ใจหลักการของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อการดํารงชวี ติ อยา งมี ดลุ ยภาพ มาตรฐาน ส 3.2 :เขาใจระบบและสถาบนั ทางเศรษฐกิจตาง ๆ ความสมั พนั ธทางเศรษฐกจิ และความจําเปน ของการรวมมอื กันทางเศรษฐกจิ ในสงั คมโลก

13 สาระที่ 4 ประวัตศิ าสตร มาตรฐาน ส 4.1 :เขาใจความหมายความสาํ คัญของเวลาและยคุ สมัยทาง ประวตั ิศาสตร สามารถใชวิธกี ารทางประวัตศิ าสตรมาวิเคราะหเ หตุการณต าง ๆ อยา งเปนระบบ มาตรฐาน ส 4.2 :เขาใจพฒั นาการของมนษุ ยชาติจากอดีตจนถึงปจจบุ ัน ในดา นความสมั พันธและการ เปล่ียนแปลงของเหตุการณอ ยางตอเน่อื ง ตระหนกั ถงึ ความสาํ คญั และสามารถวเิ คราะหผ ลกระทบท่เี กดิ ขึน้ มาตรฐาน ส 4.3 :เขาใจความเปนมาของชาติไทยวัฒนธรรม ภูมิปญญาไทย มีความรักความภูมิใจและธาํ รง ความเปน ไทย สาระท่ี 5ภมู ิศาสตร มาตรฐาน ส 5.1 :เขาใจลักษณะของโลกทางกายภาพ และความสมั พันธข องสรรพสิง่ ซงึ่ มผี ลตอ กันและกัน ในระบบของธรรมชาติ ใชแผนทีแ่ ละเคร่อื งมือทางภมู ิศาสตรใ นการคน หา วเิ คราะห สรุป และใชข อมูลภมู สิ ารสนเทศ อยา งมปี ระสิทธภิ าพ มาตรฐาน ส 5.2 :เขาใจปฏสิ มั พันธร ะหวางมนษุ ยกับสภาพแวดลอ มทางกายภาพที่กอ ใหเกิดการสรางสรรค วฒั นธรรม มจี ติ สาํ นกึ และมสี ว นรว มในการอนรุ ักษทรัพยากรและสงิ่ แวดลอม เพ่ือการพัฒนาที่ยั่งยนื 3. คุณภาพผเู รยี น คุณภาพผเู รียนเม่ือเรียนจบช้ันประถมศึกษาปท ่ี 6มดี ังนี้ (กระทรวงศกึ ษาธกิ าร, 2551, หนา 5) 3.1 มีความรูเก่ียวกับความเปนไปของโลก โดยการศึกษาประเทศไทยเปรียบเทียบกับประเทศในภูมิภาคตาง ๆ ในโลก เพอ่ื พัฒนาแนวคิดเร่ืองการอยูรว มกนั อยา งสันตสิ ุข 3.2 มีทักษะที่จําเปนตอการเปนนักคิดอยางมีวิจารณญาณไดรับการพัฒนาแนวคิด และขยายประสบการณ ในดานศาสนา คุณธรรม จริยธรรม คานิยม ความเชื่อ ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม การเมืองการ ปกครอง ประวัตศิ าสตรและภูมศิ าสตร ดวยวิธีการทางประวตั ิศาสตร และสังคมศาสตร 3.3 รูและเขาใจแนวคิดและวิเคราะหเหตุการณในอนาคต สามารถนํามาใชเปนประโยชนในการดําเนินชีวิต และวางแผนการดาํ เนินงานไดอยา งเหมาะสม 4. ตัวชวี้ ดั และสาระการเรียนรูแ กนกลาง สาระการเรียนรแู กนกลางการศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 มที ัง้ หมด 5 สาระ ในท่ีนข้ี อกลาว เฉพาะสาระที่ 4 ประวตั ิศาสตร ทผี่ ูวิจยั ไดเ ลอื กทําการวิจัยในคร้งั น้ดี งั ตารางที่ 1 (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551, หนา 108-113)

14 2. การเรยี นแบบวดี ีทศั น 1. ความหมายของการเรียนแบบวดี ที ัศน ในบรรดาสื่อการสอนที่ไดนําไปใชเปนเคร่ืองชวยการเรียนการสอนนั้น ส่ือวิดีทัศนเปนสื่อหนึ่งท่ีเขามามี บทบาท และอิทธิพลตอการศึกษาเปนอยางยิ่ง เพราะคุณสมบัติของวิดีทัศนเอ้ืออํานวยใหเกิดประโยชนในการศึกษา หลายประการ (นภาภรณ อัจฉริยะกุล และพิไลพรรณ ปุกหุต. เอกสารการสอนชุดวิชา ความรูเบื้องตนเก่ียวกับ ภาพนิง่ และภาพยนตร หนว ยท่ี 14. มหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช, 2542 : น. 1059 - 1060 ) คณุ คา และคณุ ประโยชนของสือ่ ดานการเรียนการสอน 1. สามารถนําสงิ่ ทีอ่ ยภู ายนอกหองเรยี นเขา มาสนู ักเรยี นในหอ งได 2. สามารถใชเทคนิคในการถายทําเพ่ือใหนักเรียนไดเห็นส่ิงที่เล็กมาก ๆ ไดอยางชัดเจนดวยตาเปลา ท้ังน้ีก็ดวยวิธีการถายทํา คือ การจับภาพระยะใกล (Close up) (Extreme Close up) หรือใหไดเห็นภาพแบบ กวางไกล ( Long shot and Wide angle) 3. สามารถใชเทคนิคการถายทําใหนักเรียนเห็น และเกิดความเขาใจในกระบวนการบางอยางซึ่งมนุษย เราไมสามารถเหน็ ไดตามปกติ เชน เทคนิคการถายทําภาพอนิเมชั่น (Animation) ชวยทําใหสิ่งที่ไมมีชีวิตเคลื่อนไหว ไดเ หมอื นกับส่ิงมีชีวิต 4. สามารถใชเ ทคนคิ การซอนภาพ (Superimposition) จากแหลง สัญญาณภาพ 2 แหลง ใหปรากฏอยู ในจอไดในเวลาเดียวกนั 5. สามารถเสนอภาพ และเสียงจากสื่ออ่ืน ๆ ท่ีใชกันในสถานการณการเรียนการสอนไดเกือบ ทุก ชนดิ ซึ่งทําใหรายการสอนนัน้ นาสนใจ และชวนใหนาติดตามมากข้ึน 6. สามารถตัดตอแกไข หรือเพ่ิมเติมเนื้อหาใหทันสมัยอยูเสมอ ทําใหการเรียนการสอนเกิดประโยชน ตรงกับความตองการของผูสอน โดยไมสน้ิ เปลอื งเวลา และคาใชจ ายมากขึ้น 7. สามารถเผยแพรความรูออกไปไดอยางกวางขวาง เคร่ืองมือที่ใชในการบันทึกภาพมีขนาดเล็ก จึง สามารถนําไปถายทํารายการไดสะดวก สามารถบันทึกเหตุการณ หรือเรื่องราวที่เกิดขึ้นไดในทันที และเก็บไวสอน ตอไปไดไมจํากดั เวลา และสถานที่ และเมอื่ สอบไปแลว จะนาํ มาสอนอีกกีค่ รั้งกไ็ ด 8. วีดิทัศน เอ้ืออํานวยใหการเรียนการสอนเกิดประสิทธิภาพสูงสุดได เพราะสามารถดูซ้ําไดหลายคร้ัง จนกวาจะเขา ใจหรือจดจาํ ได 9. วิดีทัศนสามารถชวยครูผูสอนไดดวยการบันทึกภาพการสอนของครู แลวนํามาเปดชมเพื่อ ตรวจสอบความบกพรอง และขอผดิ พลาดนัน้ ๆ เพ่ือพัฒนาการสอนใหไ ดผลดียง่ิ ข้ึนไดตลอดเวลา ขอดขี องวิดีทัศน 1. วิดีทัศนเปนสื่อท่ีรวมเอาส่ือชนิดอื่น ๆ ไวในตัวเองได ไมวาจะเปนส่ือสิ่งพิมพ วิทยุกระจายเสียง และภาพยนตร จึงทําใหม ีประสิทธิภาพในการถา ยทอดสารตาง ๆ ไดเปน อยา งดี 2. ภาพ และเสียงทแี่ สดงออกมาสามารถเรา อารมณ และจูงใจในการตดิ ตามไดเ ปนอยางดี

15 3. ความสามารถทางเทคนิคในการทําภาพพิเศษตาง ๆ (Special effect) ยอมชวยใหการสื่อสารมี ประสิทธภิ าพมากข้ึน 4. การนาํ เสนอสารทางโทรทัศนท ําไดหลายรูปแบบทใ่ี หความเหมาะสมกับสารนน้ั ๆและกลมุ ผชู ม 5. โทรทัศนมีอิทธิพลตอจิตใจผูคนสูง ไมวาจะเปนคานิยมทางวัฒนธรรม การเมือง เศรษฐกิจ เพราะโทรทศั นเ ปนสอ่ื ที่จะทาํ ใหผ ูชมรูสึกคลอยตามไดงา ย 6. ผูชมสามารถชมรายการทางโทรทัศนไดหลากหลายรูปแบบ ไมวาจะจากรายการออกอากาศ การ สงไปตามสายเคเบ้ลิ การยมื เทปวดิ ีทัศนมาชมเอง ฯลฯ ทําใหผชู มมที างเลือกไดตามความเหมาะสมของแตละคน โทรทศั นแ ละวีดทิ ศั นส ามารถเพม่ิ พูนประสบการณข องผเู รยี นใหก วางขวางกวา ใน 3 ดานดว ยกนั คอื 1. ประสบการณในมิติแหงความจริง (Reality) เชน โทรทัศนและวิดีทัศนเปดโอกาสใหไดเห็น ไดเรียนรูเกี่ยวกับกฎแหงแรงโนมถวง โดยการหยอนวัตถุลงมาจากเฮลิคอปเตอรท่ีบินอยูในระดับความสูง 100 เมตร เปนตน 2. ประสบการณในมิติแหงกาลเวลา (Time) เชน โทรทัศนและวิดีทัศนนําภาพเหตุการณใน ประวัติศาสตรมาเสนอใหม หรือนําเสนอภาพการเคลื่อนท่ีอยางรวดเร็วของวัตถุดวยเทคนิคภาพชา (Slow motion) ได เปน ตน 3. ประสบการณในมิติของสถานที่ (Space) เชน โทรทัศนและวิดีทัศนนําภาพทะเลสาบ ภูเขาไฟ วิวทิวทศั น หรอื ขนบธรรมเนียมประเพณขี องประเทศอืน่ มาใหเ ราชมได เปนตน รูปแบบรายการโทรทศั น/ วดิ ีทัศนด านการศึกษาหรอื การเรียนการสอน 1. รายการแบบการบรรยาย ( Lecture) เปนการบรรยายคนเดียว อาจทาํ เปนรายการโทรทัศนได ท้ัง ในสถาบันการศกึ ษา และนอกสถาบนั การศึกษา 2. รายการแบบสนทนา (Interview) เปนลักษณะของรายการท่ีสรางผูติดตามปญหาตาง ๆ แทน ผูชมทางหนา เครือ่ งรับโทรทัศน อาจจัดในรปู ของผรู ว มสนทนามวี ทิ ยากรและพิธกี ร 3. รายการแบบสาธิต เปนลักษณะรูปแบบท่ีมีการแสดง ทดลอง หรือทําใหดู ผูรวมรายการอาจมี 1 คน 2 คน หรือหลายคนกไ็ ด แลว แตว า จะสาธิตอะไร อยา งไร 4. รายการแบบจําลอง อาจจัดเปนรูปแบบจําลองจากของจริง การจัดฉาก หรือผูแสดงก็ได การ จําลองทําใหผูช มมโี อกาสไดช มเชน เดยี วกับการแสดงของจริง 5. รายการละคร เปนการแสดงละครหรือการละเลนเปนเร่ืองราวมีผูแสดงเชนเดียวกับละครบันเทิง ทางโทรทศั นท ัว่ ไป แตใ นเน้ือเร่อื งใหความรูส ารประโยชน โดยแทรกการเรยี นการสอนตอ ผูชม รูปแบบ (Format) หมายถึง วิธีการ และลีลาการนําเสนอเน้ือหาสาระ และสิ่งที่อยูในรายการ โทรทัศน ซึง่ จําแนกไดห ลายรูปแบบ ดังตอไปน้ี รูปแบบรายการพูด หรือบรรยายคนเดยี ว รปู แบบรายการสนทนา

16 รูปแบบรายการอภิปราย รูปแบบรายการสมั ภาษณ รูปแบบรายการเกมส หรือการตอบปญ หา รูปแบบรายการสารคดี รปู แบบรายการละคร รูปแบบรายการสารละคร รปู แบบรายการสาธิต / ทดลอง รูปแบบรายการเพลง และดนตรี รูปแบบรายการนติ ยสาร รูปแบบรายการถายทอดสด รปู แบบรายการขาว รูปแบบรายการสถานการณจ ําลอง รปู แบบรายการสอนแบบจลุ ภาค รปู แบบรายการสอนโดยตรง รปู แบบรายการบทความ รปู แบบรายการโตวาที 2. ประโยชนท ่ไี ดร บั 1. สอ่ื วดี ที ัศนส ะดวก รวดเร็วงา ยตอการน าเสนอผลงาน 2. สือ่ วีดที ัศนมีคุณภาพสามารถนําไปเปน ตัวอยางในการดําเนินกจิ กรรมคร้ังตอ ไป 3. การจัดเก็บสือ่ วดี ที ศั นเปนระบบมากขนึ้ สามารถแยกงานในแตละงานไดอยางชัดเจน 4. ผชู มไดเห็นภาพ และไดยินเสียงไปพรอ ม ๆ กน ซ่ึงเปนการรบั รโู ดยประสาทสมั ผสั ทงั้ 2 ทาง ซึง่ ยอ มดีกวา การรับรโู ดยผานประสาทสัมผสั อยา งใดอยา งหนง่ึ เพียงอยา งเดียว 5. ผูชมสามารถเขาในกระบวนการทซี่ บั ซอ นไดโ ดยอาศยั ศกั ยภาพของเครื่องมือ 6. การผลติ วีดที ศั นท ่สี ามารถยอ ขยายภาพ ทาํ ใหภาพเคลือ่ นที่ชา เร็ว หรอื หยุดน่ิงไดแ สดง กระบวนการทม่ี ี ความตอ เนอื่ ง มลี ําดบั ขนั้ ตอนไดในเวลาทีต่ องการ โดยอาศัยเทคนิคการถา ยทาํ และเทคนิคการ ตัดตอ 7. บันทกึ เหตกุ ารณใ นอดตี และหรอื เหตุการณที่เกดิ ข้นึ ตา งสถานท่ี ตางเวลา แลว นาํ มาเปดชมได ทันที 8. เปนส่ือท่ีใชไดทัง้ เปน รายบุคคล กลมุ ยอ ย กลุมใหญแ ละใชกบั มวลชนทุกเพศ ทกุ วยั และทุก ระดับชั้น

17 3. ความพงึ พอใจของนกั เรยี น 1. ความหมายของความพงึ พอใจ มนี ักวชิ าการหลายทา นไดใหค ํานยิ ามความหมายของความพงึ พอใจ ดงั น้ี บุญลว น ผลประเสรฐิ (2543, หนา 31) ไดก ลา ววา ความพึงพอใจเกดิ จากความ ตองการของบุคลากรในองคก รบางคนพอใจเนอ่ื งจากผลงานทส่ี าํ เร็จ บางคนพอใจเพราะลกั ษณะงานทีป่ ฏิบัติ แต บางคนพอใจเพราะเพอื่ นรว มงาน ณัฐสิทธ์ิ วงคตลาด (2544, หนา 10) ไดก ลา ววา ความพึงพอใจเปนความรสู ึกหรอื ทัศนคติของ บคุ คลทม่ี ีตอการปฏิบัติกิจกรรมในเชิงบวก ดงั นนั้ ความพึงพอใจในการเรยี นรู จงึ เปน ความรสู กึ พอใจ ชอบใจใน การรว มปฏบิ ัติกิจกรรมการเรยี นการสอน ตอ งดําเนนิ กิจกรรมนน้ั ๆ จนบรรลผุ ลสาํ เร็จ สมรภมู ิ ขวัญคมุ (2546, หนา 9) ไดกลา ววา ความพึงพอใจเปน ผลรวมของความรสู ึกชอบของ บุคคลอันเกดิ จากทศั นคตทิ มี่ ตี อ คณุ ภาพและสภาพของหนวยงาน ไดแ ก การจัดองคการ การจดั ระบบงาน การ ดาํ เนินงาน สภาพแวดลอ มของการทาํ งาน ประสทิ ธภิ าพของหนว ยงาน ตลอดจนการบรหิ ารงานบคุ คล ซึ่งคณุ ภาพ และสภาพหนวยงานดังกลา วมผี ลกระทบตอ ความตองการของบคุ คลและผลตอ ความพงึ พอใจของบคุ ลน้ัน วไิ ล รตั นพลที (2548, หนา 34) ไดก ลาววา ความพงึ พอใจ หมายถงึ ความรูส กึ ชอบพอใจ ประทบั ใจ จากการไดรับการตอบสนองตามความตอ งการและมคี วามสขุ เม่อื ไดร บั ผลสาํ เรจ็ จะแสดงออกมาทาง พฤติกรรม โดยสงั เกตไดจ ากสายตา คาํ พดู และการแสดงออกทางพฤติกรรม สถาพร ดียงิ่ (2548, หนา 9) ไดก ลาววา ความพงึ พอใจตอการเรยี นการสอน หมายถงึ ความรสู กึ ชอบหรือไมช อบ เห็นดว ยหรือไมเ หน็ ดว ย หรอื ความโนมเอยี งของความรูส กึ ของนักศกึ ษาครูท่รี ูสึกชอบ หรอื ไมช อบ เห็นดว ยหรอื ไมเหน็ ดว ยตอ การจดั การเรยี นการสอนที่เนนผเู รียนเปนศนู ยก ลางโดยวธิ ีการเรยี นแบบ รว มมอื ดานการเตรียมการสอน ดานการดําเนนิ การสอน ดานการอํานวยความสะดวกและดานการประเมนิ ผล โดยใชแบบวัดท่ีมีลกั ษณะเปน แบบมาตราสว นประมาณคา 5 ระดับ ตง้ั แตค วามพงึ พอใจตอ การเรียนการสอนระดับ มากทสี่ ดุ จนถงึ ความพึงพอใจตอ การเรยี นการสอนระดบั นอยท่ีสุด จํานง ศรโี มรา และคนอ่นื ๆ (2551, หนา 52) ไดก ลาววา ความพึงพอใจ หมายถงึ ความรสู ึกชอบ ความพอใจท่มี ตี อชุดกจิ กรรมการเรยี นรโู ดยใชว ธิ ีแบบสตอร่ไี ลน จารวุ รรณ กิง่ แกว (2552, หนา 57) ไดก ลาววา ความพงึ พอใจ หมายถงึ อาการทแี่ สดงออกถงึ ความรูส กึ ช่นื ชอบ สนใจ ภาคภูมิใจ เปนความรสู ึกดีทีบ่ คุ คลหนึง่ มใี หตอ สงิ่ ใดส่งิ หนงึ่ เปนส่ิงที่ออกมาจากภายในและ สามารถวดั ไดโดยการสังเกตหรือใชเ ครอื่ งมอื วดั

18 จากความหมายของความพึงพอใจทมี่ ีผใู หค วามหมายไวขางตน สรุปไดวา ความพงึ พอใจ หมายถึง ความรูสกึ ของนกั เรยี น ทมี่ ตี อสงั คมศกึ ษา ซงึ่ วัดไดจ ากการตอบแบบสอบถาม ความพงึ พอใจ ท่ีผวู ิจยั สรา งข้นึ 2. ทฤษฎที เ่ี กย่ี วของกับความพงึ พอใจ มนี กั วิชาการหลายทา นไดศ กึ ษาทฤษฎที เี่ กยี่ วกับความพึงพอใจ ดงั นี้ รัตนา แสงแกนเพชร (2543, หนา 11) ไดศ กึ ษาคน ควาทฤษฎที ่เี ปนมูลเหตทุ ที่ ําใหเกดิ ความพงึ พอใจ เรยี กวา The Motivation Hygiene Theory ซึ่งทฤษฎีนไ้ี ดกลา วถึงปจจยั ท่ที ําใหเกิดความพึงพอใจในการทํางาน 2 ปจ จัย คือ 1. ปจจัยกระตุน (Motivation Factors) เปน ปจจยั ที่เกย่ี วกับการงาน ซ่ึงมผี ลกอใหเ กิดความพึง พอใจในการทาํ งาน เชน ความสําเร็จของงาน การไดรับการยอมรับนบั ถือลักษณะของงาน ความรับผิดชอบ ความกา วหนาในตําแหนงการงาน 2. ปจจยั ค้ําจุน (Hygiene Factor) เปนปจจัยท่ีเกยี่ วขอ งกบั สง่ิ แวดลอ มในการทาํ งานและมหี นา ที่ ใหบ ุคคลเกดิ ความพงึ พอใจในการทาํ งาน เชน เงนิ เดือน โอกาสที่จะกา วหนาในอนาคต สถานะของอาชพี สภาพ การทํางาน เปนตน มาสโลว ไดเสนอทฤษฎลี าํ ดับข้ันของความตองการโดยตั้งสมมติฐานไวว า “มนษุ ยเรามคี วามตอ งการอยูเสมอไมม ีทสี่ น้ิ สุด เม่อื ความตองการไดร ับการตอบสนองหรอื พึงพอใจอยางหนึง่ อยางใด แลว ความตอ งการสง่ิ อน่ื ๆ ก็จะตามมาอีก ความตองการของคนเราอาจเกดิ ขึน้ ซํ้าซอ นกนั ความตอ งการอยา งหน่งึ ยงั ไมหมด ความตองการอีกอยางหนงึ่ อาจเกดิ ขึ้นได” ความตอ งการของมนุษยม ลี าํ ดับขน้ั ดังนี้ 1. ความตองการทางดา นรางกาย (Physiological Needs) เปน ความตองการพนื้ ฐานของมนษุ ย เนน สง่ิ จําเปน ในการดํารงชีวิต ไดแก อาหาร อากาศ ทอ่ี ยูอาศยั เครอื่ งนงุ หม ยารกั ษาโรค ความตอ งการทางเพศ 2. ความตองการความปลอดภัย (Safeyt Needs) ความมั่นคงในชีวิตทง้ั ทีเ่ ปนอยปู จจุบนั และ อนาคต ความเจรญิ กา วหนา อบอนุ ใจ 3. ความตองการทางสงั คม (Social Needs) เปนสิง่ จูงใจทส่ี ําคญั ตอการเกิดพฤตกิ รรม ตองการ ใหส ังคมยอมรบั ตนเขาเปน สมาชิก ตองการความเปนมติ ร ความรักจากเพื่อนรว มงาน 4. ความตอ งการมีฐานะ (Esteem Needs) ความอยากมีชือ่ เสียง การยกยองจากสังคม อยาก มีอสิ รภาพ 5. ความตอ งการความสาํ เรจ็ ในชวี ติ (Self-actualization Needs) เปน ความตอ งการในระดบั สงู ตอ งการความสําเร็จทกุ อยา งในชีวิต

19 3. วธิ ีการสรา งความพงึ พอใจในการเรยี น พงษพ ันธ พงษโสภา (2542, หนา 149 -150) กลา วถงึ การสรา งความพึงพอใจในการเรยี นการสอนไวว า ความพงึ พอใจเปน องคประกอบทชี่ วยสง เสรมิ ใหเกดิ การเรยี นรทู ่ีดี การเรยี นการสอนจะประสบผลสําเรจ็ ไดน ้ัน ปจ จัย สําคญั ประการหนง่ึ ก็คือ ความพงึ พอใจในการเรียนซึ่งเปนสง่ิ ทค่ี รคู วรสรา งใหเ กิดขึ้นในตวั ของผูเ รยี นตัง้ แตเริ่มตน เพราะจะทําใหเ กดิ กาเรียนรูตอบทเรยี นน้ันๆ ไดเ ปน อยางดี ดังน้ี 1. ครูควรศึกษาความตอ งการของผเู รยี นแตล ะวัย และจดั เนือ้ หาวชิ าใหส นองความตอ งการของ ผเู รยี น เน้ือหาท่สี อนควรเก่ียวขอ งกบั ชวี ิตจรงิ และมีความหมายสาํ หรบั ผูเรยี น 2. กอนเริม่ บทเรยี น ครูควรมีวิธีการนาํ เขาสูบทเรียน เพอ่ื ดงึ ความสนใจ และแจง ใหผเู รยี นทราบ ถึงจุดมงุ หมายของการเรียนรู 3. ครูควรแนะนาํ ใหผ ูเรียนฝก การวางเปาหมายในการเรยี นสําหรับตนเอง เพราะคนทเี่ รยี น หรอื ทาํ งานอยา งมเี ปา หมายจะกระทําดว ยความต้ังใจ 4. ในบรรยากาศของการเรยี นการสอน ควรมกี ารไตถาม มีการอภปิ รายและทํางานรวมกนั เปน กลมุ ยอ ย เพ่ือใหเดก็ เกดิ ความกระตือรือรน ฝก ความเปน ผูฟง ที่ดีและมกี ารยอมรับซง่ึ กนั และกนั 5. ใชว ธิ ีการเสรมิ แรงตามความเหมาะสมและความจาํ เปน เพ่ือใหผเู รยี นมพี ฤตกิ รรมที่พงึ ปรารถนา และบางครั้งอาจลดพฤติกรรมท่ไี มพึงประสงค ทงั้ นเี้ พราะรางวัล คําชมเชย การยม้ิ การพยักหนา การใหความ สนใจ นับวา เปน การเสรมิ แรงท่มี ีอิทธิพลตอผูเรียนเปนอยา งมาก 6. ใชการทดสอบ การทดสอบจะเปน เครอ่ื งกระตนุ ใหผเู รียนตืน่ ตวั เตรียมพรอมและเอาใจใสตอ การเรยี นรตู ลอดเวลา 7. แจงผลการสอบใหผเู รยี นอยางทนั ทวงที เพอ่ื ใหผ เู รยี นไดท ราบวาส่ิงทเ่ี รยี นรูไ ปนั้นมคี วามเขาใจ มากนอยเพยี งใด และมขี อบกพรองทจ่ี ําเปนตอ งปรับปรงุ แกไขหรอื ไม ซ่ึงวธิ ีการนี้จะทําใหผเู รยี นตอ งเอาใจใสติดตาม เน้ือหาวิชาอยูตลอดเวลา 8. การพาผูเ รียนออกไปศกึ ษานอกสถานที่ หรือวิทยากรภายนอกมาใหความรู ซ่งึ ถอื วา เปน แนวทางหน่ึงที่สรางแรงจูงใจ ในการเรยี นรขู องผเู รยี น 9. การติดตามผลการทาํ งานที่มอบหมายใหผูเ รียนปฏิบตั ิ เพือ่ ดูความสําเรจ็ ของงานนับวา เปน สง่ิ จําเปน สาํ หรบั การเรียนการสอนของครู เพราะความสําเร็จท่ีเกดิ ข้ึนกบั ผูเรียนในแตล ะครงั้ เมอ่ื ไดร ับความสนใจ จากครูผสู อน จะเกดิ ความพึงพอใจ และกําลังใจทจ่ี ะเรียนรูใ นคราวตอ ไป อารีย พนั ธมณี (2542, หนา 198) กลา ววา ความพึงพอใจในการเรยี นรูน้นั มีผลตอ พฤตกิ รรมการเรยี นรู ของผเู รยี นทีค่ รคู วรสงเสรมิ ใหเ ด็กเกิดพฤติกรรมท่สี ง ผลตอ การเรียนรู โดยสรางความพงึ พอใจใหเกดิ แกผูเ รยี น ดังนี้

20 1. การชมเชยและการตําหนิ ท้งั 2 ประการ จะมีผลตอ การเรียนรขู องผูเรียน 2. การทดสอบบอ ยครั้ง การทดสอบเปน แรงจูงใจใหผูเรียนสนใจในการเรยี นมากขึน้ เพราะอาจ หมายถึงการเล่อื นช้ัน การสําเร็จการศกึ ษา การทดสอบบอ ยครง้ั จะชวยกระตุน ใหผ เู รียนสนใจการเรียนอยางตอเน่ือง สม่ําเสมอ ซงึ่ จะสงผลใหผ ลสัมฤทธท์ิ างการเรยี นของผเู รียนสงู และเปน ความพงึ พอใจของผูเ รียน 3. การคนควาหาความรูดวยตนเอง ครูสงเสริมใหผ ูเรยี น ไดศกึ ษาคน ควา ดว ยตนเอง ดวยการ เสนอแนะหรือกําหนดหัวขอ ท่ีผูเรยี นสนใจ เพอื่ ใหผูเรยี นคนควา เพมิ่ เติมดวยตนเอง 4. ใชวิธกี ารเรียนการสอนทแ่ี ปลกใหม เพอื่ เราความสนใจเพราะวธิ กี ารท่ีแปลกใหมทผี่ ูเรียนยงั ไมมี ประสบการณมากอ น จะชว ยใหผูเ รยี นเกิดความต่นื ตัว และมแี รงจูงใจในการเรียนรมู ากข้ึน 5. ต้ังรางวลั สําหรบั งานที่มอบหมาย เพ่ือยวั่ ยใุ หผูเรียนเกดิ ความพยายามใหง านที่ไดรับมอบหมาย ประสบผลสําเร็จดวยดี และเกดิ ความพึงพอใจกับความสาํ เร็จนนั้ ๆ 6. ตวั อยา งจากสิง่ ทีเ่ ด็กไมเคยพบ หรือคาดไมถ ึง การยกตวั อยา งประกอบกิจกรรมการเรยี นการ สอน ควรเปนตัวอยางท่ผี ูเ รียนคุนเคย เพอ่ื ใหเ ขา ใจบทเรยี นไดงา ยและเรว็ ข้นึ 7. เชื่อมโยงบทเรยี นใหมก ับส่งิ ที่เรียนรมู ากอน การเชื่อมโยงสิง่ ใหมใหส มั พันธก ับสิง่ ท่เี ปน ประสบการณเ ดิม จะทําใหเ ขาใจไดงายและชดั เจนข้นึ และจะทําใหผ เู รยี นสนใจบทเรยี นยิ่งข้นึ เพราะผเู รยี น คาดหวงั ไววาจะนําส่งิ ทเ่ี รยี นไปใชประโยชน และเปน พ้ืนฐานตอไป 8. เกมและละคร การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เนน การปฏิบัติจรงิ เชน การเลน เกม และ การแสดงละครนนั้ จะทาํ ใหผ เู รียนสนุกสนานเพลดิ เพลิน สงเสริมความสมั พันธระหวางผเู รียน และชว ยใหเขาใจ บทเรียนไดดยี ่งิ ขนึ้ 9. สถานการณที่ทาํ ใหผ เู รียนไมพ ึงปรารถนา เชน สภาพความจําเจในหองเรียน หรอื บรรยากาศ ในหองเรียนท่ไี มเออื้ ตอ การเรียนรู อาจจะเปนสถานการณท่ีทําใหผ เู รียนเบ่ือ ไมพ อใจ ขดั แยง ควรหาทางลดหรือขจดั ใหห มดไป เพราะเปน สิ่งทเี่ ปนอปุ สรรคตอการเรยี นรูของผเู รียน บลมู (Bloom, 1976, pp 72 – 74) มคี วามเหน็ วา ถา สามารถจดั ใหผ ูเรยี นไดท าํ กิจกรรมตามท่ีตนเอง ตอ งการ ก็นา จะคาดหวังไดแนน อนวา ผูเรยี นทุกคนไดเ ตรียมพรอ มสาํ หรบั กจิ กรรมที่ตนเลอื กนน้ั ดว ยความ กระตอื รือรน และมั่นใจ เราสามารถสังเกตความแตกตางของความพรอมดานจติ ใจไดชดั เจนจากการปฏิบตั ขิ อง ผูเรยี นตองานที่เปนวชิ าบังคับกับวชิ าเลอื ก หรอื อะไรบางอยางทผ่ี เู รียนอาสาสมคั รและตดั สนิ ใจโดยเสรีในการเรียน การมีความกระตอื รือรนและความสนใจเมอื่ เริม่ เรียน จะทาํ ใหผเู รยี น เรยี นไดเ ร็ว และประสบความสาํ เรจ็ สูง การ จัดประสบการณเพ่ือสรางความรสู กึ ทดี่ ีตอ การเรียนน้ัน ควรทําในระดบั ประถมศึกษาเพราะพัฒนาการดา นความสนใจ ความพึงพอใจของบคุ คลในการสรา งฐานของการสะสมความรสู ึกที่ดีตออดีต จะประสบความสาํ เร็จ จะอยูใ นชว งอายุ

21 ตํา่ กวา 14 ป ลงมา ถา ในช้ันเรียนทสี่ ูงข้ึนไปหรอื ในเด็กทมี่ อี ายุมากขน้ึ การสรางและการเปลยี่ นแปลงความรสู กึ จะ ทําไดยาก โรเจอร (Rogers, 1969, pp. 485 – 497) กลา วถึง รูปแบบการศกึ ษาที่พงึ ปรารถนาตามทัศนะของเขา ตองสามารถนาํ นักเรยี นไปสคู วามเปนบคุ คลท่ีมีสจั ธรรมแหงตน สามารถทําใหบ คุ คลมคี วามอยากรู อยากเหน็ ดวย จิตใจท่ีเปนอิสระ ไดเ ลือกทางเดินใหมต ามความสนใจของตนได และตระหนกั ไดว าทุกสงิ่ ทกุ อยางลวนอยใู น กระบวนการเปล่ยี นแปลง 1. มนุษยมศี ักยภาพตามธรรมชาติสาํ หรับการเรยี นรู เวน แตมภี าวะบางอยา งมายบั ย้ังความตอ งการ ของเขา 2. การบีบบงั คบั และยดั เยียด สารพัดสงิ่ ใหแ กผ เู รียนน้นั ในทส่ี ดุ ผูเ รียนแตล ะคนจะคงเหลือแตสิง่ ท่ี เกี่ยวของกับตนเองเทา นัน้ 3. การเปลี่ยนแปลงใดๆ ในบุคลิกลักษณะของบคุ คล จะเกดิ ขนึ้ ในบรรยากาศทส่ี นบั สนุนทางดา น อารมณม ากกวา การบงั คบั จากภายนอก 4. การเรยี นรูกระบวนการของการเรยี น เปน สิ่งท่เี ปนประโยชนกวา เพราะเปน การเปด รับ ประสบการณใหมเพ่ิมขึน้ ตลอดเวลา 5. การเรียนรูจะเกิดขน้ึ ไดต อเม่อื ผเู รียนมสี ว นรว มรบั ผดิ ชอบในกระบวนการเรยี นรนู ้ัน นกั เรียนตอง มีบทบาทสําคญั ในการรวมตดั สนิ ใจตลอดกระบวนการของการเรียนรู จากวธิ ีสรา งความพงึ พอใจในการเรยี นทีก่ ลา วมาสรปุ ไดว า การสรา งความพึงพอใจเปนองคประกอบทีช่ ว ย สงเสริมใหเ กิดการเรียนรูที่ดี การเรียนการสอนจะประสบผลสําเรจ็ ไดน้นั ตอ งมปี จจัยสําคัญ เชน การศกึ ษาความ ตอ งการของผเู รยี นแตล ะวัย บรรยากาศของการเรียนการสอน วธิ กี ารเสริมแรง คาํ ชมเชย รางวัล การยิม้ การ พยักหนา การใหความสนใจ การทดสอบ จะเปนเครอ่ื งกระตนุ ใหผเู รียนตนื่ ตัว แจง ผลการสอบใหผ เู รียนอยาง ทันทวงที จดั ใหผูเ รยี นไดท าํ กิจกรรมตามทต่ี นเองตอ งการ และศกึ ษารปู แบบการศกึ ษาทีพ่ งึ ปรารถนาตามทัศนะของ ผูเ รยี น ตองสามารถนํานกั เรียนไปสกู ารเปนบคุ คลทีม่ คี วามอยากรู อยากเหน็ ดวยจติ ใจท่เี ปนอสิ ระ ไดเ ลือกทางเดิน ใหมต ามความสนใจของตนได 4. กาวดั ความพงึ พอใจ ปรยี าพร วงศอ นตุ รโรจน (2544, หนา 155) ความพึงพอใจที่มีผลทาํ ใหผปู ฏบิ ัติงานเกิดความรสู ึก กระตอื รอื รน มีความมงุ มน่ั ทจ่ี ะทํางานมขี วัญและกําลงั ใจ สง่ิ เหลานีจ้ ะมผี ลตอ ประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลของการ ทํางาน การวัดความพงึ พอใจทีจ่ ะใหไ ดผ ลถูกตองน้ันเปนเรอ่ื งยาก เนือ่ งจากความพงึ พอใจของบุคคลน้ันแตกตางกัน ออกไป ข้นึ อยูก บั องคป ระกอบหลายอยา ง แตการวดั ความพงึ พอใจก็สามารถทําได โดยใหผูถ กู วัดความพึงพอใจ

22 บอกถึงกิจกรรมหรือส่ิงใดสงิ่ หนึง่ ท่เี ขาชอบ หรอื ไมชอบ ซ่ึงสามารถกระทําไดหลายวธิ ี แนวคิดเกย่ี วกบั การวดั ความ พงึ พอใจ ซง่ึ แบง การวัดออกเปนหลายลกั ษณะ ดงั น้ี 1. การแบง แบบวดั ตามลักษณะขอความท่ีถาม 1.1 แบบสํารวจแบบปรนัย (Objective Surveys) เปน แบบวัดทม่ี ีคาํ ถามและคําตอบให เลอื กตอบ โดยที่ผตู อบเลือกคาํ ตอบตามความคดิ เหน็ และความรูส ึก ขอ มูลที่ไดรบั สามารถวิเคราะหด วยเชงิ ปริมาณ 1.2 แบบสาํ รวจเชิงพรรณนา (Descriptive Surveys) เปนแบบสอบถามทผี่ ตู อบ ตอบดว ย คาํ พดู และขอ เขียน เปน แบบสัมภาษณหรือคําถามปลายเปดใหผ ตู อบมอี สิ ระในการตอบคําถาม ขอ มลู ทไี่ ดร บั จะ เปนขอ มูลเชงิ คุณภาพ 2. การแบง แบบวดั ตามคณุ ลกั ษณะของงาน 2.1 แบบวัดความพึงพอใจงานท่วั ไป เปนแบบวัดทว่ี ัดความพงึ พอใจของบุคคลท่มี ีความพงึ พอใจกบั งานท่ที าํ อยใู นหนวยงาน 2.2 แบบวดั ความพงึ พอใจเฉพาะเกยี่ วกับงาน ลกั ษณะของแบบวดั นเ้ี ปนการวดั ความพึงพอใจใน งานแตล ะดา น โพเวลล (Powell, 1963, p. 338) กลาววาการวัดความพงึ พอใจสามารถวัดไดหลายวธิ ี เชน การ สังเกต สมั ภาษณ และการใชแบบสอบถาม การจะนําวธิ ใี ดมาใชข้นึ อยูกับผทู ีน่ าํ ไปใช ดังน้ี 1. ใชแ บบวดั ความพึงพอใจ จะประกอบดวยขอความชุดหน่ึง แสดงความรูสึกชอบหรือไมชอบตอ ขอความตา งๆ เหลาน้ัน 2. ใชแบบสอบถามปลายเปด โดยใหผ ูตอบมีอิสระท่จี ะตอบคําถามตา งๆ ไดต ามความรสู กึ ท่ี แทจ รงิ ของตน 3. ใชก ารสัมภาษณ ซง่ึ ผสู มั ภาษณ สามารถสงั เกตเห็นพฤติกรรมของผถู ูกสมั ภาษณไ ด หทัยรัตน ประทุมสูตร (๒๕๔๒. หนา ๑๔) กลาววา การวัดความพึงพอใจ เปนเร่ืองที่เปรียบเทียบไดกับความ เขาใจทั่ว ๆ ไป ซึ่งปกติจะวัดไดโดยการสอบถามจากบุคคลท่ีตองการจะถาม มีเคร่ืองมือที่ตองการจะใชในการวิจัย หลาย ๆ อยา ง อยางไรกด็ ถี งึ แมวาจะมกี ารวัดอยหู ลายแนวทางแตการศึกษาความพงึ พอใจอาจแยกตามแนวทางวัด ได สองแนวคิดตามความคดิ เห็นของ ซาลีซนคิ ค คริสเทนส กลา วคือ ๑. วัดจากสภาพทั้งหมดของแตละบุคคล เชน ทีทางาน ท่ีบานและทุก ๆ อยางท่ีเกี่ยวของกับชีวิต การศึกษา ตามแนวทางนีจ้ ะไดข อมลู ท่สี มบูรณ แตท าใหเกิดความยุง ยากกบั การท่จี ะวดั และเปรียบเทยี บ ๒. วัดไดโ ดยแยกออกเปนองคป ระกอบ เชน องคป ระกอบทีเ่ ก่ียวกับงาน การนเิ ทศงานเกยี่ วกบั นายจาง

23 สรปุ ไดวา การวัดความพึงพอใจ มสี ว นชว ยศึกษาความพงึ พอใจของบคุ คลตา งๆ เพราะความพงึ พอใจ เปน สิ่งท่ีกระตนุ ใหบ ุคคลเหลา นั้นเกิดความตง้ั ใจทจ่ี ะบรรลุความสาํ เร็จในการทํางาน วิธีวดั ความพงึ พอใจท่ีกลา วมา ทัง้ หมดนน้ั สามารถวดั ความพงึ พอใจของบุคคลไดท ้งั สน้ิ แตก ารจะนาํ ไปใชก บั ใคร ในสถานการณแ บบใดนน้ั ควร พจิ ารณาเลือกใชใหเหมาะสมตามวัตถุประสงคของการวดั ความพึงพอใจ ในการวิจัยครั้งน้เี ลอื กใชแ บบวดั ความพึง พอใจ แบบสาํ รวจแบบปรนยั เปนแบบวัดท่มี คี ําถาม และคําตอบใหเลือกตอบ โดยที่ผตู อบเลือกคาํ ตอบตามความ คิดเห็นและความรูสึก 5. แนวคิดและทฤษฎีท่ีเกีย่ วกบั ความพึงพอใจ สมพงศ เกษมสนิ (๒๕๑๘. หนา ๒๙๘ อางอิงมาจาก นริษา นราศรี ๒๕๔๔. หนา ๒๘) บคุ คลจะเกดิ ความพึง พอใจไดนน้ั จะตองมีการจูงใจ ไดกลา วถงึ การจงู ใจวา “ การจูงใจเปน การชกั จูงใหผ อู ืน่ ปฏบิ ัตติ าม โดยมีมลู เหตุความ ตอ งการ ๒ ประการ คอื ความตองการทางรางกายและความตองการทางจิตใจ ” นฤมล มีชยั (๒๕๓๕. หนา ๑๕) กลาววา ความพงึ พอใจเปนความรูส ึกหรือเจตคติทด่ี ีตอการปฏิบัตงิ านตาม ภาระหนาที่ และความรับผิดชอบนนั้ ๆ ดว ยใจรกั มคี วามกระตือรือรนใน การทางานพยายามต้ังใจทางานใหบ รรลุ เปาหมาย และมปี ระสทิ ธิภาพสูงสดุ มีความสุขกับงาน ทที่ าและมีความพอใจ เม่ืองานนัน้ ไดผ ลประโยชนตอบแทน จรูญ ทองถาวร (๒๕๓๖. หนา ๒๒๒-๒๔ อา งอิงมาจาก นรษิ า นราศรี ๒๕๔๔. หนา ๒๘)ไดกลา วถึงความ ตองการพ้นื ฐานของมนุษย โดยไดสรุปเนอื้ ความมาจากแนวคิดของมาสโลว (Maslow) สรุปไดวา ความตองการ พืน้ ฐานของมนุษยแบง เปน ๕ ระดับ ดังน้ี ๑. ความตอ งการทางรางกาย เปน ความตอ งการพ้ืนฐาน ไดแก ความตองการอาหาร เคร่อื งนุงหม ท่ีอยอู าศัย และยารกั ษาโรค ๒. ความตอ งการม่ันคงและปลอดภยั ไดแ ก ความตองการมีความเปนอยูอ ยา งม่ันคงมีความปลอดภยั ใน รา งกายและทรัพยส ิน มคี วามมน่ั คงในการทางาน และมชี วี ติ อยูอยางม่ันคงในสังคม ๓. ความตอ งการทางสงั คม ไดแก ความตองการความรกั ความตอ งการเปน สวนหนง่ึ ของสังคม ๔. ความตองการเกยี รตยิ ศช่อื เสยี ง ไดแก ความภมู ิใจ การไดร ับความยกยองจากบุคคลอื่น ๕. ความตองการความสําเรจ็ แหง ตน เปนความตอ งการระดบั สงู สดุ เปนความตอ งการระดับสูง เปนความ ตอ งการที่อยากจะใหเ กดิ ความสาํ เร็จทกุ อยา งตามความคิดของตน สเตาส และเชเลย (Srauss and Sayles, ๑๙๖๐. P. ๑๑๙-๑๒๑) กลา ววา ความรูส ึกพอใจในงานท่ที าและ เต็มใจทีจ่ ะปฏิบตั ิงานน้นั ใหบ รรลุวัตถุประสงคข ององคกร คนทจ่ี ะพอใจในงานท่ีทาเมอื งานนนั้ ใหผ ลประโยชนตอบ แทนดานวตั ถแุ ละจิตใจ ซง่ึ สามารถสนองความตองการข้ันพน้ื ฐานของเขาได

24 โวแมน (Wolman, ๑๙๗๓. p. ๙๕) ใหค วามหมายของความพงึ พอใจวา ความพึงพอใจคอื ความรูส กึ มี ความสุข เมื่อไดรับผลสาํ เร็จตามความมงุ หมาย ตองการ หรือ แรงจงู ใจ 4. งานวิจัยที่เกีย่ วขอ ง กรมวิชาการกระทรวงศึกษาธิการ(2548)ไดศ กึ ษาวจิ ัยการออกแบบการจดั กระบวนการเรยี นรูด าํ เนินตาม วัฏจกั ร การเรียนรู(4 MAT) โดยเนนผเู รยี นเปน สาํ คัญ ระดับชั้นมธั ยมศกึ ษาปท ี่1 – 3 โรงเรียนในสังกดั ผลการวจิ ยั สรปุ ไดว า 1. ในการเรยี นการสอน ครูผสู อนมคี วามเหน็ วา นกั เรียนมพี ฤติกรรมการเรียนรมู ากทุกเร่ือง กลา วคอื แสดงออกอยางอิสระชดั เจน มีเหตุผล ไดค ดิ อยางหลากหลาย สามารถนาํ ความรทู ไ่ี ดรับไปปฏิบตั ิไดม ปี ระสบการณต รง สัมพนั ธกบั ธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม สรุปความรดู ว ยตนเองไดแ ละจากการสังเกต พบวา นักเรียนทาํ กจิ กรรมอยางมี ความสุขมากทสี่ ุด 2. คณุ ลกั ษณะของนกั เรยี นดานการเปนคนดคี นเกง และมคี วามสุขกอ นและหลงั การทดลอง แตกตา งกนั อยา งมนี ัยสาํ คญั ทางสถติ ิทร่ี ะดับ .05 ดานคนดนี กั เรียนพัฒนาข้ึนชัดเจน ทกุ เรอื่ งยกเวน ความรับผิดชอบ การสนใจใฝร ู ความเชอื่ มน่ั ในตนเองขยนั และความเปน ผูนาํ ที่การพัฒนาไมชัดเจน ดานคนเกง นกั เรียนพฒั นาขน้ึ ชดั เจน 1 ใน 8 (2 เรือ่ ง) คือ การเขาใจผอู ื่น และความสามารถในการปฏบิ ัติงาน นอกนัน้ พัฒนาขึ้นแตไมชดั เจน ดานเปน คนมคี วามสุข นกั เรยี นพฒั นาขนึ้ ชดั เจนทุกดา น 3. ผลงานท่ีเกดิ จากการเรียนรูของนกั เรียน เชน การวาดภาพประกอบนิทาน สิ่งประดษิ ฐใ นจินตนาการ หนังสือเลมเลก็ การทําจ๊ิกซอรการทําแผนที่ความคิด สว นผลการเรียน นกั เรียนทง้ั 3 ระดับช้นั สวนใหญม ีผล การเรียน 7รายวชิ าอยูในเกณฑปานกลางถึงดมี าก 4. ความพงึ พอใจผูบริหาร พอใจมากท้ัง3เรอื่ งคือการจดั สภาพแวดลอ มในโรงเรยี น ความสามารถของครู ผสู อนในการจดั กระบวนการเรยี นรแู ละคณุ ลกั ษณะของผเู รียน ครูผสู อน พอใจมากเรื่องการจัดสภาพแวดลอ ม ความ รว มมือของเพือ่ นครูการวางแผนการสอน ผลงานของนักเรียน และการปรบั เปลี่ยนพฤตกิ รรมของนกั เรยี น นกั เรียน พอใจมากทไ่ี ดม ีสวนรวมในกจิ กรรมการเรยี นรแู ละผูป กครองพอใจมากกับพฤติกรรมของนกั เรียน เชน ความราเริง แจม ใส ความซอ่ื สตั ยแ ละการทํางานรวมกับผอู ่ืน จากงานวิจยั ที่กลาวมาขางตน จะเหน็ ไดวา เปน ผลทเ่ี กดิ ขน้ึ จากปฏิบัติจริงอยางตอเนือ่ งของครผู ูสอนทไี่ ดจ ัด กจิ กรรมการเรยี นรโู ดยมุง เนน ผเู รยี นเปนสาํ คญั อยา งแทจ ริง กูด (Good, 1973) กลาววา ความพึงพอใจ หมายถงึ สภาพ คณุ ภาพ หรอื ระดับความพึงพอใจซึง่ เปนผลมา จาก ความสนใจตาง ๆ และทศั นคติทีบ่ คุ คลนนั้ มีตอ สิง่ นัน้

25 โอลิเวอร (Oliver, 1997) ไดใหความหมายของความพึงพอใจ คือการตอบสนองทแ่ี สดงถงึ ความรปู ะสงคของ ลกู คา เปนวิจารณญาณของลกู คา ทมี่ ตี อ สินคาและบรกิ าร ความพงึ พอใจมมี มุ มองทแี่ ตกตา งกนั แลว แตม ุมมองของแต ละคน โวลแมน (Wolman, 1973) กลาววา ความพึงพอใจ หมายถงึ ความรูสกึ ท่มี ีความสขุ เมอื่ ไดร ับผลสําเร็จตาม จุดมุงหมาย ความตอ งการหรอื แรงจูงใจ เคลิรก (Quirk, 1987)ความพึงพอใจหมายถงึ ความรูท่ีมคี วามสขุ หรือความพอใจเมื่อไดรับความสําเรจ็ หรือ ไดรับสิง่ ทต่ี องการ ฮอรนบี้ (Hornby, 2000)ความพึงพอใจหมายถึงความรสู กึ ท่ดี ีเม่ือประสบความสาํ เรจ็ หรอื ไตร บั สิง่ ที่ตองการ ใหเกดิ ขน้ึ เปนความรูสึกทีพ่ อใจ วิรุฬ พรรณเทวี (2542, หนา 111) ไดใหความหมายความพงึ พอใจ หมายถงึ ความรูสึกภายในจิตใจของมนษุ ย ทไี่ มเ หมอื นกันขนึ้ อยกู บั แตล ะบคุ คลวาจะคาดหวังกับส่ิงหนึง่ อยา งไรถา คาดหวงั หรอื มีความตง้ั ใจมากและไดร ับการ ตอบสนองดว ยดีจะมคี วามพึงพอใจมาก แตในทางตรงกันขามอาจผดิ หวงั หรอื ไมพึงพอใจเปนอยา งยง่ิ เม่ือไมไ ดร บั การ ตอบสนองตามทคี่ าดหวังไวท้ังนี้ขนึ้ อยูกับสิง่ ที่ตนต้ังใจไวว ามมี ากหรอื นอย สรุ ิยะ วิริยะสวสั ด์ิ (2530, หนา 42 อางถงึ ใน ปราการ กองแกว, 2546, หนา 17) ไดใ หค วามหมายความพึง พอใจหลงั การใหบ ริการของหนว ยงานของรัฐของเขาวา ระดบั ผลท่ีไดจ ากการพบปะ สอดคลอ งกับปญหาทีม่ ีอยหู รอื ไม สง ผลดีและสรา งความภมู ใิ จเพยี งใด และสรา งความภูมใิ จเพียงใด สาโรช ไสยสมบัติ (2534, หนา 18 อา งถึงใน ปราการ กองแกว,2546, หนา 17)ความพึงพอใจเปน ปจจยั สําคญั ประการหนง่ึ ท่ีชว ยทาํ ใหงานประสบผลสําเรจ็ โดยเฉพาะอยา งย่ิงถาเปนงานที่เกย่ี วกบั การใหบรกิ าร นอกจาก ผูบริหารจะดําเนนิ การใหผูทาํ งานเกิดความพึงพอใจในการท างานแลว ยังจําเปนตองดําเนนิ การทจี่ ะทาํ ใหผ ูใชบรกิ าร เกดิ ความพงึ พอใจดวยเพราะความเจริญกาวหนาของการบรกิ ารเปน ปจ จยั ทส่ี ําคัญประการหน่งึ ท่ีเปนตวั บงชี้ถึงจํานวน ผูมาใชบ ริการ ดงั น้ันผูบริหารท่ชี าญฉลาดจงึ ควรอยา งยิ่งที่จะศกึ ษาใหล ึกซง้ึ ถงึ ปจ จยั และองคประกอบตาง ๆที่จะทาํ ให เกิดความพงึ พอใจ ทัง้ ผูปฏิบตั งิ านและผมู าใชบ ริการ ราณี เชาวนปรีชาศ (2538, หนา 18 อางถงึ ใน วฤทธ์ิ สารฤทธคิ าม, 2548, หนา 31)กลา ววาความพึงพอใจ หมายถงึ ความรสู ึกหรือทศั นคตขิ องบุคคลท่ีมีตอสง่ิ ใดสงิ่ หนง่ึ หรอื ปจ จยั ตา ง ๆ ท่ีเกี่ยวขอ งความรูสึกพงึ พอใจจะเกิด เมือ่ ความตองการของบุคคลทม่ี ีตอสิง่ ใดส่ิงหนง่ึ หรือปจจยั ตาง ๆ ท่ีเกี่ยวของความรสู กึ พงึ พอใจจะเกิดขึ้นเมือ่ ความ ตอ งการของบุคคลไดรบั การตอบสนองหรือบรรลุตามจุดมงุ หมายในระดับหน่งึ ความรูส ึกดังกลา วจะลดลงหรือไม เกดิ ขึน้ หากความตอ งการหรือจุดมงุ หมายนนั้ ไมไดร ับการตอบสนอง ความพึงพอใจตอการใชบรกิ ารจงึ เปนความรสู กึ ของผูทม่ี ารบั บริการมีตอ สถานบรกิ ารตามประสบการณทีไ่ ดร ับจากการเขาไปติดตอขอรับบรกิ ารในสถานบรกิ ารนัน้ ๆ อรรถพร คาํ คม (2546, หนา 29) ไดสรุปวา ความพึงพอใจ หมายถงึ ทศั นคตหิ รอื ระดับความพงึ พอใจของ บุคคลตอกจิ การรมตาง ๆ ซ่ึงสะทอนใหเห็นถึงประสทิ ธภิ าพของกิจกรรมนั้น ๆโดยเกดิ จากพืน้ ฐานของการรบั รคู า นยิ ม และประสบการณทแ่ี ตละบคุ คลจะไดรบั ระดับของความพึงพอใจจะเกดิ ขึ้นเมือ่ กจิ กรรมนนั้ ๆ สามารถตอบสนอง ความตอ งการแกบ ุคคลนัน้ ได

26 บทที่ 3 วธิ ีดาํ เนินการวิจัย การวิจัยครง้ั นี้ ผวู ิจัยไดกําหนดวิธีการในการดาํ เนินการวิจัยไวเ ปนข้นั ตอน ดงั นี้ 1. ประชากรและกลุมตัวอยา ง 2. เครอื่ งมือที่ใชใ นการวิจัย 3. วธิ ดี าํ เนินการทดลอง 4. การวเิ คราะหข อมลู 5. สถติ ทิ ี่ใชใ นการวเิ คราะหขอ มลู ประชากรและกลมุ ตวั อยา ง ประชากรท่ีใชในการวจิ ยั ครัง้ นี้ ไดแ ก นกั เรยี นช้ันมัธยมศึกษาปท ี่ 2 โรงเรียนราชประชานุเคราะห 21 อําเภอแมลานอย จงั หวดั แมฮ อ งสอน สังกัดสํานับริหารงานการศกึ ษาพิเศษ จํานวน 35 คน กลมุ ตัวอยา งท่ีใชในการวจิ ยั ครั้งนี้ ไดแก นกั เรียนช้นั มัธยมศึกษาปท ี่ 2 จาํ นวน 35 คน ภาคเรียนที่ 2 ป การศกึ ษา 2563 โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห 21 อําเภอแมล านอ ย จงั หวดั แมฮอ งสอน สงั กดั สาํ นับรหิ ารงานการศกึ ษาพิเศษ ซึ่งไดมาโดยการเลอื กแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครอ่ื งมอื ที่ใชใ นการวิจยั เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชในการวิจัยครัง้ น้มี ี 3 ฉบบั ประกอบดว ย 1. แผนการจดั กจิ กรรมการเรียนรโู ดยใชการจดั การเรียนรวู ิชาสงั คมศึกษา ของนกั เรยี นช้ัน มัธยมศกึ ษาปที่ 2 ตลอด 1 ภาคเรยี นการศกึ ษา ภาคเรียนที่ 2/2563 2. แบบสอบถามความพงึ พอใจ ของนกั เรยี นตอการจัดการเรียนรู จาํ นวน 1 ฉบบั ซงึ่ เปนแบบ มาตราสว นประมาณคา 5 ระดับ จาํ นวน 15 ขอ

27 3. แบบสอบถามความพงึ พอใจของนักเรียนท่มี ตี อ การจัดการเรียนรู ที่มตี อวิชาสงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม โดยใชส ่ือวดี ีทัศนใ นชน้ั เรยี น แบบสอบถามความพงึ พอใจของนกั เรยี นตอ การจัดการเรียนรแู บบวดี ีทศั น เรอ่ื งสถาบนั ทางสงั คม ของนักเรียนช้นั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 2 เปน แบบสอบถามตามวธิ ขี องลิเคริ ท (Liket) มีลกั ษณะ เปน มาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ จํานวน 15 ขอ ผวู ิจัยไดด าํ เนินการสรา งตามข้นั ตอน ดงั น้ี 3.1 ศึกษาวธิ ีการสรา งแบบสอบถามความพงึ พอใจตามวิธขี องลิเกิต (LikertMethod) ของลว น สายยศ และองั คณา สายยศ (2542, หนา 90 – 98) 3.2 ศึกษา เอกสาร ตํารา และงานวิจยั เก่ียวกับการวดั ความพึงพอใจของนกั เรียน 3.3 สรางแบบสอบถามวดั เจตคตขิ องนักเรียนตอ การจดั การเรียนรูแบบรว มมอื เปนแบบมาตรา สว นประมาณคา 5 ระดับ พึงพอใจมากทส่ี ดุ พึงพอใจมาก พึงพอใจปานกลาง พึงพอใจนอย และพงึ พอใจนอ ยทส่ี ุด โดยมเี กณฑก ารใหค ะแนน ตามระดับความพึงพอใจ ดังนี้ พึงพอใจมากทีส่ ุด ให 5 คะแนน พึงพอใจมาก ให 4 คะแนน พงึ พอใจปานกลาง ให 3 คะแนน พึงพอใจนอย ให 2 คะแนน พึงพอใจนอยทีส่ ดุ ให 1 คะแนน การแปลความหมายของคะแนน 4.51 – 5.00 มีความพึงพอใจในระดบั มากทีส่ ุด 3.51 – 4.50 มีความพึงพอใจในระดับมาก 2.51 – 3.50 มีความพึงพอใจในระดับปานกลาง 1.51 – 2.50 มคี วามพึงพอใจในระดบั นอย 1.00 – 1.50 มคี วามพงึ พอใจในระดับนอ ยทสี่ ดุ ตรวจสอบความตรงเชิงเน้ือหาและความเหมาะสมของภาษา โดยมีเกณฑก ารประเมิน ดงั น้ี + 1 แนใ จวา ขอ คําถามนัน้ สอดคลอ งกบั การแสดงออกซ่งึ เจตคตติ อ การเรียน 0 ไมแ นใ จวาขอคําถามนนั้ สอดคลองกับการแสดงออกซึ่งเจตคติตอการเรียน - 1 แนใจวาขอคําถามนนั้ ไมส อดคลอ งกบั การแสดงออกซงึ่ เจตคติตอ การเรียน 3.4 นําแบบสอบถามทไี่ ดร ับการตรวจสอบจากผเู ชยี่ วชาญมาคํานวณหาคา IOCแลวคดั เลอื กขอ คําถามในแบบสอบถามที่มีคา IOC0.60 – 1.00 3.5 นําแบบสอบถามทีไ่ ดไปจดั พมิ พและใชใ นการเก็บรวบรวมขอ มูลตอไป

28 บทท่ี 4 ผลการวเิ คราะหขอ มลู ผลการศึกษาความพงึ พอใจของนักเรียนชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 2 ท่ีมีตอ การจัดการเรยี นรแู บบ Active Learning วชิ าหนาท่พี ลเมอื ง ตาราง แสดงผลการศึกษาความพงึ พอใจของนักเรยี นชัน้ มัธยมศึกษาปท่ี 2 ทมี่ ีตอการจดั การเรยี นรแู บบวดี ที ัศน ในชั้นเรยี น รายการประเมนิ x� S.D. ระดับความพึงพอใจ 1. เน้อื หาทีก่ าํ หนดในกิจกรรมการเรยี นเหมาะสมกบั นักเรียนการจัดจดั การเรยี นรู 4.58 0.56 มากทส่ี ดุ แบบวีดีทัศน 2. เนอ้ื หาในใบความรู ใบกจิ กรรม อา นแลวเขาใจงาย มคี วามชดั เจน 4.52 0.77 มากที่สดุ 3. เวลาที่ใชใ นการจดั กจิ กรรมการเรียนเพยี งพอตอ การเรยี นในเนือ้ หาแตล ะเรอ่ื ง 4.58 0.76 มากทีส่ ดุ 4. สอื่ ท่ีใชในการจัดกิจกรรมการเรียนมีความเหมาะสม 4.52 0.57 มากท่สี ดุ 5. คาํ ถามมีความยากงา ยเหมาะสม 4.39 0.95 มาก 6. คําถามมีจํานวนขอ เหมาะสมกบั เนอ้ื หา 4.35 0.88 มาก 7. นกั เรียนสามารถปฏบิ ตั ิตามข้ันตอนของกิจกรรมได 4.52 0.77 มากทส่ี ุด 8. กิจกรรมการเรยี นการสอนมีความนา สนใจ 4.35 0.98 มาก 9. กิจกรรมการเรยี นการสอนสงเสรมิ ใหนกั เรยี นมกี ารฝก คิดอยา งหลากหลาย 4.61 0.72 มากที่สุด และสรา งสรรค 10. กิจกรรมการเรยี นการสอนสงเสริมนักเรียนใหมวี นิ ยั และรบั ผิดในการทํางาน 4.52 0.77 มากที่สุด 11. เม่อื นกั เรียนเรียนจบในแตล ะเน้ือหาแลว มคี วามเขาใจและชอบ 4.55 0.72 มากที่สุด ประวตั ศิ าสตรมากขนึ้ 12. เน้ือหาทเี่ รยี นเปน เรื่องท่ฉี ันชอบและอยากเรยี น 4.58 0.72 มากท่ีสุด 13. วิธีสอนที่ครใู ชส อนทาํ ใหน ักเรียนเกดิ การเรียนรู และประสบผลสําเร็จในการ 4.71 0.53 มากที่สุด เรียนเพ่มิ ขึ้น 14. วิธสี อนทค่ี รใู ชส อนทําใหนกั เรียนกลา แสดงความคิดเหน็ มากขนึ้ 4.58 0.56 มากทส่ี ดุ 15. นักเรยี นสามารถนําความรูจ ากการเรียนไปใชในชวี ิตประจําวนั ได 4.74 0.68 มากที่สุด รวมเฉล่ยี 4.56 0.73 มากทส่ี ดุ

29 จากตาราง พบวา นกั เรียนชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 2 ที่เรียนโดยใชแ ผนการจัดการเรยี นรแู บบการจดั จัดการ เรยี นรูแบบ Active Learning วิชาหนาทพี่ ลเมือง โดยภาพรวมมคี วามพึงพอใจอยูในระดับมากทีส่ ุด (x� = 4.56) และ เมอ่ื พจิ ารณาเปน รายขอ พบวานกั เรยี นมีความพงึ พอใจ ในขอท1ี่ 5 นักเรียนสามารถนาํ ความรูจากการเรียนไปใชใ น ชวี ิตประจําวนั ได (x�= 4.74) รองลงมา ขอท1ี่ 3 วิธีสอนทคี่ รูใชสอนทําใหน กั เรยี นเกดิ การเรียนรู และประสบผลสาํ เรจ็ ในการเรียนเพ่ิมขึ้น (x�= 4.71) และขอ ท9ี่ กิจกรรมการเรยี นการสอนสงเสริมใหนกั เรียนมกี ารฝกคิดอยาง หลากหลายและสรา งสรรค (x�= 4.61)

30 บทที่ 5 สรปุ ผล อภิปรายผล และขอ เสนอแนะ การรายงานผลการวจิ ยั เรอ่ื ง การศกึ ษาความพงึ พอใจในการจัดการเรียนการสอนแบบวีดีทัศน ตอการเรียน ของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปที่ 2 ที่มีตอวิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ซึ่งมีขั้นตอนในการวิจัย และ ผลการวิจยั สรปุ ไดด ังนี้ วัตถุประสงคข องการวิจยั ในการวิจัยครัง้ น้ีผูวิจัยไดตั้งวัตถุประสงคไ วดังนี้ 1. เพ่อื ศึกษาความพงึ พอใจของนักเรยี นชั้นชน้ั มธั ยมศึกษาปท ี่ 2 ทมี่ ตี อการจัดการเรยี นรูแบบวีดีทัศนวิชา สังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม วธิ ดี าํ เนินการวิจยั สมมตฐิ านของการวจิ ยั ในการวิจยั คร้งั นผี้ วู ิจัยไดตงั้ สมมตฐิ านไวดงั น้ี 1. นักเรียนชนั้ มัธยมศึกษาปท ี่ 2 มีความพงึ พอใจตอ การจดั การเรียนรแู บบวีดีทัศน วิชาสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ประชากรและกลมุ ตัวอยา ง ประชากรท่ใี ชในการวจิ ัยครั้งน้ี ไดแ ก นกั เรยี นชัน้ มัธยมศกึ ษาปท ี่ 2 โรงเรยี นราชประชานเุ คราะห 21 อําเภอแมล านอย จังหวดั แมฮองสอน สงั กัดสาํ นับรหิ ารงานการศกึ ษาพิเศษ กลุมตวั อยา งท่ีใชในการวิจยั ครั้งน้ี ไดแ ก นกั เรยี นมัธยมศกึ ษาปที่ 2 จํานวน 35 คน ภาคเรยี นท่ี 2 ป การศกึ ษา 2563 โรงเรียนราชประชานุเคราะห 21 อาํ เภอแมลานอย จงั หวดั แมฮ อ งสอน สงั กดั สํานบั รหิ ารงานการศกึ ษาพิเศษ ซึง่ ไดมาโดยการเลือกแบบเจาะจง(Purposive Sampling) เคร่ืองมือทใ่ี ชใ นการวจิ ัย เครอ่ื งมอื ทีใ่ ชในการวจิ ัยคร้ังน้ีมี 3 ฉบับ ประกอบดวย 1. แผนการจดั กจิ กรรมการเรยี นรโู ดยใชการแผนจัดการเรยี นรวู ชิ าสงั คมศกึ ษา ศาสนาและ วัฒนธรรม 2. แบบสอบถามความพงึ พอใจ ของนกั เรยี นตอ การจัดการเรียนรู จํานวน 1 ฉบับ ซง่ึ เปน แบบ มาตราสว นประมาณคา 5 ระดบั จาํ นวน 15 ขอ

31 การวิเคราะหข อมลู ผูว จิ ัยไดดําเนินการวิเคราะหข อมลู ตามวตั ถปุ ระสงคข องการวิจยั ดังนี้ 1. เพ่ือศึกษาความพึงพอใจของนกั เรียนชั้นมธั ยมศึกษาปท ี่ 2 ทีม่ ีตอการจัดการเรยี นรูแบบ Active Learning ผูวิจัยไดด ําเนินการ ดังนี้ 3.1 นําคะแนนจากแบบสอบถามวัดความพงึ พอใจของนักเรยี นตอ วิชาหนาทพ่ี ลเมือง มาตรวจให คะแนน 3.2 หาคาเฉลย่ี และสวนเบีย่ งเบนมาตรฐาน สรุปผลการวจิ ัย ผลการวจิ ัยสรปุ ไดดังน้ี 1. ผลการศึกษาความพึงพอใจของนักเรยี นช้ันมธั ยมศึกษาปที่ 2 ทมี่ ตี อ การจดั การเรยี นรแู บบวีดที ัศน วิชาสงั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม พบวา นักเรยี นมีความพงึ พอใจโดยภาพรวมอยูในระดบั มากทสี่ ดุ อภปิ รายผล จากการที่ผูวิจัยไดศึกษาผลของการจัดการเรียนรูแบบวีดีทัศน ความพึงพอใจตอการเรียนของนักเรียนช้ัน มธั ยมศึกษาปท ่ี 2 สามารถอภปิ รายผล ไดด ังน้ี 1. ผลการศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 2 ที่มีตอการจัดการเรียนรูแบบ Active Learning วิชาหนาท่ีพลเมือง กับนักเรียนกลุมตัวอยาง จํานวน 35 คน พบวา นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 ท่ีเรียนโดยใชแผนการจัดการเรียนรูวิชาหนาที่พลเมือง โดยภาพรวมมีความพึงพอใจอยูในระดับมากที่สุด (x� = 4.56) และเม่ือพิจารณาเปนรายขอพบวานักเรียนมีความพึงพอใจ ในขอที่ 15 นักเรียนสามารถนําความรูจากการ เรียนไปใชในชีวิตประจําวันได(x�= 4.74) รองลงมาขอท่ี 13 วิธีสอนท่ีครูใชสอนทําใหนักเรียนเกิดการเรียนรู และ ประสบผลสําเร็จในการเรียนเพ่ิมข้ึน(x�= 4.71) และขอท่ี 9กิจกรรมการเรียนการสอนสงเสริมใหนักเรียนมีการฝกคิด อยางหลากหลายและสรางสรรค(x�= 4.61)เนื่องจากการวัดกิจกรรมการเรียนการสอนแบบรวมมือ มีขั้นตอนและ กิจกรรมท่ีใหผูเรียน มีสวนรวมในการจัดกิจกรรม มีบรรยากาศที่เปนกันเอง ผูเรียนมีการชวยเหลือซึ่งกันและกันทํา ใหผ ูเรียนมีความสนกุ สนานเพลิดเพลินในการทํากิจกรรมตางๆ ผูเรียนมีความตั้งใจและสนใจในการเรียนเปนอยางดีมี ความรูสึกชอบวิชาปหนาท่ีพลเมือง ซึ่งสอดคลองกับงานวิจัยของ จุฑา สุจินพรหม (2546, บทคัดยอ) ไดทําการ วิจัยเรื่อง การพัฒนาแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู เร่ือง กระบวนการในการดํารงชีวิตของพืช กลุมสาระการ เรียนรูวิทยาศาสตร ช้ันประถมศึกษาปที่ 2 โดยการเรียนแบบกลุมรวมมือที่ประสบความสําเร็จเปนทีม (STAD) ผลการวิจัยพบวา นักเรียนมีความพึงพอใจในการเรียน เร่ือง กระบวนการในการดํารงชีวิตของพืช กลุมสาระการ เรียนรูวิทยาศาสตร ช้ันประถมศึกษาปท่ี 2 โดยการเรียนแบบกลุมรวมมือที่ประสบความสําเร็จเปนทีม (STAD) มี ความพงึ พอใจอยูในระดับมากท่ีสดุ งานวจิ ัยของ ภฤดา เลียบสูงเนนิ (2550, บทคดั ยอ)

32 ไดท ําการวิจยั เรอ่ื ง ผลการจดั กิจกรรมการเรียนรูโดยใชกระบวนการกลุมรวมมือแบบ STAD เร่ือง สารและสมบัติ ของสาร กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร ชั้นประถมศึกษาปท่ี 2 ผลการวิจัยพบวา นักเรียนที่เรียนดวยแผนการ จัดการเรียนรูวิทยาศาสตรโดยใชกระบวนการกลุมรว มมือแบบ STAD มีความพึงพอใจอยูในระดบั มากทสี่ ดุ จากผลการวิจัยคร้ังน้ี ทําใหทราบวา การจัดกิจกรรมการเรียนรูโดยใชกระบวนการจัดการเรียนรูแบบ Active Learning วิชาหนาท่ีพลเมือง ผลสรุปมีความสอดคลองกันกอใหเกิดการพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู สงผลใหนักเรียนมีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนสูงข้ึนและมีความพึงพอใจอยูในระดับมากท่ีสุด ผูเรียนมีความรับผิดชอบ และมกี ารชวยเหลือกนั ในกลมุ ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการนาํ ผลการวิจัยไปใช 1. การจัดกิจกรรมการเรยี นรู ครผู สู อนควรสนบั สนนุ และสงเสรมิ การมปี ฏสิ มั พันธระหวา งผูสอนกับ ผูเรียน รวมทงั้ ผูเรยี นกบั ผเู รียน ซึง่ ครผู ูสอนควรจดั เตรยี มเอกสาร ใบงาน รวมทงั้ เปน ผูอํานวยความสะดวกในการ เรยี นรูใหแ กผ ูเรียน 2. ครผู สู อนควรสนับสนนุ และสง เสริมใหผ เู รยี นแตล ะคนมอี ิสระในการคิด เสนอความคิด รวมทง้ั มี สวนรว มในการทาํ งานกลมุ รว มมือชวยเหลอื ซ่ึงกนั และกนั เพ่อื ใหก ารทํางานกลมุ ของตนเองประสบความสําเร็จ 3. แผนการจดั กิจกรรมการเรียนรทู ีผ่ ูวจิ ยั สรางขึ้น สามารถนาํ ไปประยุกตใ ชใ นการจดั กิจกรรมการ เรียนรูกลุมสาระการเรียนรูสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ในกลมุ สาระการเรียนรูอ่ืนหรือระดับช้ันอืน่ ตอ ไป ขอเสนอแนะในการวิจยั ครัง้ ตอไป 1. ควรมีการพฒั นาแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู โดยใชก ระบวนการจดั การเรียนรูแบบรวมมือ ในกลมุ สาระการเรยี นรูอืน่ และในระดบั ชัน้ อื่น 2. ควรมกี ารศกึ ษาความคงทนในการเรยี นรโู ดยใชกระบวนการจัดการเรียนรแู บบรวมมอื ในกลุม สาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรมและในกลุมสาระการเรยี นรูอ ่นื

33 บรรณานกุ รม ปรยี าพร วงศอ นุตรโรจน. (2544) การจัดการเรยี นการสอนจะตองมุงใหผเู รียนมีความรับผดิ ชอบรว มกัน และ ทํางานรวมกับผอู ่นื ได บปุ ผาชาติ ทฬั ิกรณ. (2540) การใหผ เู รยี นเปน ผูสรา งองคความรูเกิดจากการใหผ ูเรยี นมีบทบาทในการ เรยี น อยางตื่นตวั นุชนาฏ. (26 กรกฎาคม 2554). ความหมายของพฤตกิ รรมการเรยี น. สบื คน เมอ่ื วนั ที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2555, จาก http://www.idis.ru.ac.th/report/index.php?topic=6093.0 ประทปี จนิ ง.่ี (2551). การเสริมแรงทางบวก (Positive reinforcement). สบื คนเมอ่ื วนั ท่ี 1 กันยายน พ.ศ. 2555, จาก http://bsris.swu.ac.th/health/doc/knowledge/Promise.pdf. พรพจน เพ็ชรทวีพรเดช. (2547). ปจจัยดานพฤติกรรมการเรียนที่เก่ียวของกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของ นักศกึ ษามหาวิทยาลยั กรงุ เทพ. ปริญญานพิ นธก ารศึกษามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลยั ศรีนครนิ ทรวิโรฒ. สุนิภา สวัสดิวงษ. (2553). วิจัยในชั้นเรียน การศึกษาพฤติกรรมเร่ืองการไมสงงาน/การบาน ของนักเรียนชั้น มัธยมศึกษาปท่ี 4/4 โรงเรียนเซนตหลุยส จังหวัดฉะเชิงเทรา. ฉะเชิงเทรา: โรงเรียนเซนตหลุยส ฉะเชงิ เทรา.

34 ภาคผนวก

35 ภาคผนวก ก เครอ่ื งมือที่ใชใ นการวจิ ัย 1. แผนการจัดการเรียนรู 2. แบบสอบถามความพงึ พอใจของนกั เรียน

36 คําอธิบายรายวชิ า รหัสวิชา ส21101 กลมุ สาระการเรยี นรู สงั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปท่ี 2 ภาคเรียนที่1 จํานวน 60 ชวั่ โมง จาํ นวน 1.5 หนวยกจิ ศกึ ษา วเิ คราะห ฝกปฏบิ ตั ิ สรางความคิดรวบยอด นําภูมิปญ ญาทอ งถิ่น สภาพปญ หาชีวิต สภาพแวดลอม เขามาเปน สว นหนึง่ ของกระบวนการเรยี นรู เพอ่ื ใหม ีความรู ความเขา ใจ ตระหนักเหน็ คุณคาในเรื่องตอไปนปี้ ระวตั ิและความสําคัญของ พระพทุ ธศาสนา เรื่อง การเผยแผพ ระพทุ ธศาสนาเขาสูประเทศเพื่อนบา น ความสาํ คญั ของพระพทุ ธศาสนาทีเ่ ปน รากฐานของวัฒนธรรม เอกลกั ษณมรดกของชาติ การพฒั นาชุมชน การจัดระเบยี บของสังคม พทุ ธประวตั ิ สรปุ และวเิ คราะหพระพุทธประวัติ เรอ่ื ง การผจญมาร การตรัสรู การส่ังสอน พทุ ธสาวก พุทธสาวกิ า พระสารีบตุ ร พระโมคคัลลานะ นางขชุ ชุตตรา พระเจา พิมพิสาร ชาดก เรือ่ งมิตตวนิ ทกุ ชาดก ราโชวาทชาดก ศาสนิกชนตัวอยา ง พระมหาธรรมราชาลิไท สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส ประพฤติ ปฏบิ ตั ิ ตนอยางมมี รรยาทของความเปนศาสนกิ ชนท่ีดี การตอนรับ (ปฏิสันถาร) มรรยาทของผูเปน แขก ปฏบิ ตั ิตนตามศาสนพิธี ฝก ปฏิบัติ ระเบียบพธิ ี ปฏิบตั ติ อ พระภิกษุ การยืน การใหท่ีนั่ง การเดินสวน การสนทนา การรับส่ิงของ การแตงกายไปวัด การแตง กายไปงานมงคล งานอวมงคล การใชห ลกั ธรรมในการอยรู ว มกันในสังคมและสามารถนําไปใชใ นชีวิตตนเอง และสงั คมโดยรวม ศึกษาเร่ืองอธบิ ายและปฏบิ ตั ิตนตามกฎหมายท่เี ก่ียวขอ งกบั ตนเอง ครอบครวั ชมุ ชน และประเทศ เหน็ คณุ คาในการปฏิบตั ิ ตนตามสถานภาพ บทบาท สิทธเิ สรีภาพ หนาทีใ่ นฐานะพลเมืองดตี ามวิถปี ระชาธปิ ไตย วเิ คราะห บทบาท ความสาํ คญั และ ความสมั พนั ธของสถาบันทางสงั คม อธบิ ายความคลายคลึงและความแตกตา งของวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมของประเทศในภูมิภาค เอเชีย เพ่อื นําไปสูความเขา ใจอันดีระหวา งกัน อธิบายกระบวนการในการตรากฎหมายวิเคราะหขอ มลู ขา วสารทางการเมือง การ ปกครองทมี่ ีผลกระทบตอ สังคมไทยสมัยปจจบุ ัน โดยการจัดกจิ กรรมการเรียนรูเนน การใหประสบการณทีใ่ กลต ัวผเู รียน เพอ่ื ใหเ กิด การเช่ือมโยงประสบการณเ ดมิ สูก ารสรา งประสบการณใ หม โดยการใชภ าพ ขาว หรือสถานการณต าง ๆ ใหผูเรียนฝกการสงั เกต ตอบคาํ ถามหาแนวทางปฏบิ ตั ิท่ถี ูกตองเหมาะสม สงเสริมการทาํ งานกลมุ เพอ่ื พฒั นาทักษะทางสังคม นําไปสูการยอมรบั และเหน็ คุณคา ของตนเองและผูอ่ืน ตระหนักถึงการปฏบิ ตั ิตนในฐานะพลเมืองดี และใชว ธิ ีการทเ่ี หมาะสมในการศกึ ษาขอ มลู กฎหมายทีเ่ ก่ียวขอ งกับ ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน และประเทศ ตวั ช้วี ัด ส 1.1 ม. 2/1 ม.2/2 ม. 2/3 ม. 2/4 ม.2/5 ม.2/5 ม.2/6 ม.2/7 ม.2/8 ม.2/9 ม.2/10 ม.2/11 ส 2.1 ม.2/1 ม.2/2 ม.2/3 ม.2/4 ส 3.1 ม.2/1 ม.2/2 ม.2/3 ม.2/4 ส 5.1 ม. 2/1 ม. 2/2 ส 2.1 ม.2/1 ม.2/2 ม.2/3 ม.2/4 ส 2.2 ม.2/1 ม.2/2

37 แบบสอบถาม เรือ่ ง นกั เรียนชัน้ มัธยมศกึ ษาปท่ี 2 มีความพงึ พอใจตอ การจดั การเรียนรแู บบวีดีทศั น วิชาสงั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม ตอนที่ 1 ขอ มูลท่ัวไปของผตู อบแบบสอบถาม คําชแ้ี จงโปรดทําเครอื่ งหมาย√ลงใน หนา ขอทตี่ รงกับความเปน จรงิ ของทา น 1.เพศ 1. ชาย 2. หญงิ 2.อายุ 1. อายุ 7-8 ป 2. อายุ 9-10 ป 3. อาชีพ 1.ไมไ ดทาํ งาน/แมบ า น 2.รบั ราชการ/ รัฐวสิ าหกิจ 3.คาขายธรุ กจิ สว นตวั 4.เกษตรกรรม 5.นักศกึ ษา/นกั เรยี น 4. การศึกษา 1.ไมไดเรยี นหนังสือ 2.ประถมศึกษา 3.มัธยมศึกษา 4.อืน่ ๆ……….. 5.ท่ีอยูปจจุบนั 1.หมทู ี่ 1 2.หมทู ี่ 2 3.หมทู ี่ 3 4.หมทู ่ี 4 5.หมทู ี่ 5 6.หมูที่ 6 7.หมูท ี่ 7 8.หมูท่ี 8 9.หมทู ่ี 9 10.หมทู ่ี 10 11.หมูท่ี 11 12.หมูที่ 12 13.หมทู ี่ 13 14.หมทู ี่ 14 6.สถานภาพ 1.โสด 2.สมรส

38 ตอนท่ี 2 แบบสอบถามความพงึ พอใจของนักเรยี นตอ การจัดการเรยี นรูแ บบ Active Learning คาํ ช้ีแจง โปรดทําเคร่ืองหมาย√ลงใน หนาขอทีต่ รงกบั ความเปน จรงิ ของทา น ระดับการใหคะแนน 5 อยใู นระดับ มากทส่ี ดุ 4 อยใู นระดบั มาก 3 อยใู นระดบั ปานกลาง 2 อยใู นระดบั พอใช 1 อยูในระดับ นอย ลาํ ดับ ความพึงพอใจของนกั เรียนตอ การจัดการเรยี นรแู บบ ระดับความคดิ เห็น ที่ Active Learning 54321 1 เน้ือหาทกี่ าํ หนดในกิจกรรมการเรียนเหมาะสมกับนักเรียน กับการจัด จัดการเรียนรูแบบ Active Learning 2 เนือ้ หาในใบความรู ใบกจิ กรรม อา นแลว เขา ใจงา ย มคี วามชัดเจน 3 เวลาที่ใชในการจัดกจิ กรรมการเรียนเพยี งพอตอการเรียนในเนอ้ื หาแต ละเรื่อง 4 ส่ือที่ใชในการจัดกจิ กรรมการเรยี นมีความเหมาะสม 5 คําถามมคี วามยากงายเหมาะสม 6 คาํ ถามมจี าํ นวนขอ เหมาะสมกับเน้อื หา 7 นักเรยี นสามารถปฏบิ ัติตามขนั้ ตอนของกิจกรรมได 8 กิจกรรมการเรยี นการสอนมีความนาสนใจ 9 กจิ กรรมการเรยี นการสอนสงเสรมิ ใหน กั เรียนมีการฝกคดิ อยา ง หลากหลายและสรา งสรรค 10 กิจกรรมการเรยี นการสอนสงเสรมิ นักเรียนใหมีวินัย และรบั ผดิ ในการทํางาน 11 เมื่อนกั เรียนเรยี นจบในแตละเนื้อหาแลว มคี วามเขาใจและชอบ ประวัติศาสตรมากขนึ้ 12 เนือ้ หาที่เรียนเปน เร่ืองท่ีฉันชอบและอยากเรยี น 13 วธิ สี อนที่ครูใชส อนทําใหนกั เรยี นเกดิ การเรียนรู และประสบผลสาํ เรจ็ ในการเรยี นเพม่ิ ขนึ้ 14 วิธีสอนทคี่ รูใชส อนทาํ ใหน กั เรยี นกลาแสดงความคิดเห็นมากข้นึ 15 นกั เรยี นสามารถนาํ ความรจู ากการเรียนไปใชใ นชีวิตประจําวนั ได

39 ตอนท่ี 3 ความคิดเหน็ อ่นื ๆ …………………………………………………………………………………………………………………...……………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ขอขอบคณุ ทใี่ หค วามรว มมอื