ลุ่มน้ำปากพนัง

ลออ ประณีต สวยงาม ก็ช่วยให้เราเป็นคน อารมณ์เย็นลง มีสติ และมีสมาธิมากข้ึน “นอกจากเรื่องปักผ้าท่ีเป็นอาชีพเสริมแล้ว ท่านยังห่วงใยเร่ืองการศึกษาของลูกหลาน สมาชิกที่มาจากครอบครัวที่ยากจน โดยจะมอบ ทุนการศึกษาให้จนจบปริญญาตรี ทรงเป็นห่วง เป็นใย ไถ่ถามทุกข์สุขของเรา และลูกหลาน ของพวกเราเสมอ ว่าลูกเรียนเก่งไหม จะให ้ ไปเรียนศิลปาชีพท่ีสวนจิตรลดา เราก็บอกท่าน ไปว่าเรามีลูกคนเดียว ไม่อยากให้ไปอยู่ไกล ท่านก็ปลอบว่า ถ้าอย่างนั้นก็ไม่เป็นไร ให้ลูก ฝึกเรียนปักผ้ากับแม่แล้วกัน จนทุกวันน้ีลูกสาว ปักตัวนางได้แล้ว “ทุกคร้ังที่นึกถึง ก็ยังซาบซ้ึงอยู่ตลอดว่า ท่านห่วงใยเราจริงๆ เลยบอกกับตัวเองอยู่เสมอ ว่าถ้ามีอะไรท่ีเป็นงานของท่าน หรือเกี่ยวกับท่าน “งานทุกช้ินท่ีทำเสร็จแล้ว จะส่งเข้าวัง เช่นงานวันแม่ จะเข้าร่วมตลอดเพราะคิดว่า สวนจิตรลดาท้ังหมด บางช้ินงานสวย เราชอบใจ เราเป็นคนของท่านแล้ว ก็ถ่ายรูปใส่อัลบัมเก็บไว้เป็นท่ีระลึกว่าน่ีคือ “ผ่านมาเกือบ ๒๐ ปี ผ้าท่ีได้รับมอบหมาย ผลงานของเรา ใหน้ ำมาปกั กม็ ลี ายยากขนึ้ เรอื่ ยๆ บางภาพสมเดจ็ ฯ “กว่าจะมาถึงวันน้ี ต้องอาศัยทั้งความ ทา่ นทรงถามด้วยวา่ ปกั ไดไ้ หม ท้ังๆ ท่ีในใจเราคดิ อดทน และความพยายาม ฉันอยู่ต่างหมู่บ้าน ว่ายากมาก น่าจะทำไม่ได้ แต่ปากก็บอกไปว่า ต้องเดินเท้ามาสิบกว่ากิโลเมตร เพื่อมาเรียน ทำได้ เพราะเราคิดว่าเป็นพระราชประสงค์ ญาติๆ ยังเคยบอกว่าสงสัยคงได้ตัดขาก่อน เราต้องทำถวายให้ได้ มีกำลังใจฮึดสู้ขึ้นมาเลย เรียนจบ แต่ฉันถือว่าเราได้ถวายตนเป็นคน “ปัจจุบัน แม้อายุจะเริ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ของท่านแล้ว อย่างไรเสียก็ต้องสู้ ต้องอดทน แต่ก็คิดว่าจะปักผ้าต่อไป จนกว่าตาจะมอง จนเรียนจบให้ได้ จนวันน้ี เราสามารถปักผ้าได้ ไม่เห็น มือจะทำไม่ได้ และเมื่อถึงตอนนั้น เกิดความชำนาญจนได้รับประกาศนยี บัตร จริงๆ ถึงแม้ว่าจะหยุดปักผ้าไปแล้ว แต่วิชา “การปักผ้าไม่ได้เพียงแค่สร้างรายได้เสริม ความรู้ที่มีติดตัวก็ยังสามารถนำไปถ่ายทอด ให้เราเท่าน้ัน แต่ทำให้เราได้เปลี่ยนแปลงนิสัย ให้คนรุ่นหลังได้ เพราะส่ิงเหล่าน้ีคือมรดก ใจคอไปด้วย เพราะปกติเคยทำแต่งานที่ใช้ ที่เราต้องช่วยกันสืบสานและรักษาไว้ให ้ แรงงาน แบกหาม นิสัยส่วนตัวจึงเป็นคนใจร้อน นานเท่านาน โผงผาง แต่พอต้องมาทำส่ิงท่ีมีความละเอียด 103

นางเทียบ ศรีเจรญิ ชาวบ้านเนนิ ธมั มัง ตำบลแมเ่ จา้ อยูห่ วั อำเภอเชียรใหญ่ จงั หวัดนครศรีธรรมราช เร่มิ ต้นจากศนู ย์ “เทยี บ” ไมเ่ คยคาดคิดมากอ่ นว่าจะทำงานปักผา้ ทป่ี ระณีต ละเอียดลออ สวยงามขนาดน้ีได้ แตด่ ว้ ย “กำลังใจพระราชทาน” จากสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนิ นี าถที่เทียบได้รบั ทำใหเ้ ทียบต้งั ใจเรียน ด้วยความอุตสาหะ จนวนั น้ีรายไดจ้ ากงานปกั ผา้ ได้กลายเปน็ เงนิ ออมกอ้ นใหญ่ ที่สามารถนำไปตอ่ ยอด ช่วยยกระดบั และพฒั นาคุณภาพชีวิตใหด้ ขี ้ึนในทกุ ด้าน “ ฉั น ไ ด้ ม า ส มั ค ร เ ป็ น ส ม า ชิ ก ตั้ ง แ ต ่ พ.ศ. ๒๕๓๖ ในงานปักผ้า เพราะคิดว่าเป็น อาชีพเสริมท่ีช่วยสร้างรายได้ และสามารถ นำงานกลับไปทำท่ีบ้านได ้ “ต้องยอมรับว่า ช่วงแรกไม่ม่ันใจเลยว่า จะทำได้ เพราะไม่เคยมีความรู้เรื่องงานปักผ้า มาก่อน เร่ิมต้นจากศูนย์ แล้วก็ค่อยๆ มาเรียนร้ ู ทีหลัง ทางวังสวนจิตรลดาก็ส่งอาจารย์มาสอน และมีภาพต้นแบบมาให้ดู มีกระดาษลอกลาย มาให้ แล้วเราก็นำกระดาษลอกลายมาเนา ลงบนผ้าฝ้าย แล้วค่อยๆ ลงไหม ซึ่งไหมท่ีส่งมา จะมีหลายเฉดสี ต้องเลือกเฉดสีให้คล้ายภาพ ต้นฉบับให้มากท่ีสุด เรียกว่าเป็น “การบ้าน” ที่ต้องทำส่งวังทุกช้ิน “ฉันเองเคยมีโอกาสเข้าเฝ้าฯ สมเด็จฯ เมื่อคร้ังท่ีท่านเสด็จฯ มาที่ศูนย์ศิลปาชีพฯ “สมัยก่อนลำบากมาก เคยทำนา แต่ได้ ขณะนั้นยังเป็นศาลาเล็กๆ เราเป็นสมาชิกรุ่นแรก ผลผลิตไม่ดี เพราะน้ำเค็มรุกเข้ามา พอสมเด็จฯ ท่านมาตรวจงานทุกชิ้น ทุกผืน ด้วยพระองค์เอง ท่านเสด็จฯ มาเย่ียม ท่านก็เห็นความเดือดร้อน ประทับคร้ังละ ๓ - ๔ ช่ัวโมง ไม่เสด็จฯ ของพวกเรา จึงมีพระราชดำริให้สร้างศูนย ์ ไปไหนเลย และทรงให้กำลังใจ แม้เราจะทำ ศิลปาชีพขึ้นที่บ้านเนินธัมมัง เพื่อช่วยพวกเรา ออกมาไม่ค่อยสวยเพราะเป็นงานช้ินแรก ให้มีอาชีพเสริม นอกเหนือจากการทำนา ทำไร ่ แต่ท่านก็ยังชมว่าปักได้เก่ง จำได้ว่าตอนน้ัน ท่ีต้องอาศัยธรรมชาติอย่างเดียว ปักเป็นรูปปลา เลือกสีไหนก็ใช้สีน้ันตลอดลำตัว 104

การปกั ตัวนาง โดยปกั ตามภาพต้นแบบและใชก้ ระดาษลอกลาย ยังไล่สีไม่เป็น แต่ท่านให้กำลังใจเรามาก เราก็ “งานปักผ้าเปรียบเหมือนการหยอด ปลาบปล้ืม และมีกำลังใจ กระปกุ เก็บออม และถ้าเราเก็บหอมรอมริบ “ส่วนค่าตอบแทนที่ได้ขึ้นอยู่กับความยาก จนได้เป็นก้อนใหญ่ ก็จะนำเงินไปซ้ือวัว ง่ายของลาย และความชำนาญ งานช้ินที่ยากๆ ซื้อหมูมาเล้ียง เกิดการต่อยอด ออกดอก จะใช้เวลาหลายเดือน แต่บางปีถ้าเราขยันก็จะ ออกผล สร้างรายได้เพ่ิมขึ้น และเป็นการ ปักไดห้ ลายชิน้ ไดค้ ่าตอบแทนเป็นหลกั หมน่ื บาท สร้างวนิ ัยทางการเงินใหแ้ ก่เราได้อีกทางหนึ่ง” เช่นกัน เป็นอาชีพเสริมที่รายได้ดีมาก 105

นางจำปี กลางบน หัวหน้ากลุ่มงานทอผา้ ศนู ย์ศลิ ปาชีพบ้านเนนิ ธมั มงั ตำบลแมเ่ จา้ อยูห่ ัว อำเภอเชยี รใหญ่ จงั หวดั นครศรธี รรมราช จากอาชีพเสริมในวันวาน กลายมาเปน็ อาชีพหลัก ท่ีสรา้ งฐานะทีม่ ่ันคงและคณุ ภาพชีวิตที่ดใี นวันนี้ แมว้ ่าลูกหลานจะขอรอ้ งใหห้ ยุดทอผ้า ดว้ ยวยั ท่ีก้าวสูเ่ ลข “๖” แต่ “จำปี” กย็ งั ยืนหยัดที่จะทอผ้าต่อไป และตง้ั ใจวา่ หากวนั ใดหมดแรง ทอไมไ่ หว กจ็ ะขอเปน็ ครูสอนคนร่นุ ใหมเ่ พ่อื ต่อลมหายใจผ้ายกเมืองนคร สนองพระราชประสงคข์ องสมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชนิ ีนาถ “เมื่อสมเด็จฯ ท่าน เสด็จฯ มา ท่านก็รับสั่ง มีอยู่หลายลาย เช่น ลายดอกพิกุล ลายแก้ว ให้ป้าหาคนมาทอผา้ กห็ ามาได้ ๑๑ คน ตอนน้นั ชิงดวง ลายดอกกลมก้านแย่ง ลายเกล็ดพิมเสน ก็ได้เข้าเฝ้าฯ ท่านด้วย... ป้าจึงได้มาร่วมงาน ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ แต่ละลายมีความยากและ ทอผ้ากบั ศนู ย์ศิลปาชีพฯ ตง้ั แต่ช่วงแรกเรมิ่ ละเอียดมาก ต้องอาศัยความอดทนและใจรัก “งานทอผ้าท่ีศูนย์ศิลปาชีพฯ น้ีจะเร่ิมจาก ของผทู้ อเปน็ สำคัญ หัดทอผ้าฝ้ายก่อน พอเริ่มชำนาญจึงทอผ้าไหม “โดยปกตทิ างวงั สวนจติ รลดาจะสง่ แบบลาย ซึ่งจะละเอียดกว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งผ้าไหม มาให้ พร้อมเส้นไหมและเส้นทองสำหรับผืนท่ี ลายผ้ายกเมืองนคร เป็นลายท่ีถอดแบบ ต้องทอด้ินทองลงไปด้วย เมื่อทอเสร็จ ผ้าทุกผืน มาจากผ้าท่ีมีอายุกว่า ๒๐๐ ปี ซ่ึงจัดแสดง จะถูกนำส่งเข้าวังสวนจิตรลดาทั้งหมด ทราบว่า อยู่ในพิพิธภัณฑ์จังหวัดนครศรีธรรมราช บางผืนมีโอกาสได้ไปจัดแสดงในพิพิธภัณฑ ์ 106

“ ป้ า ยั ง ไ ม่ เ ค ย มี โ อ ก า ส ไ ด้ ไ ป ช ม โ ข น เฉลิมพระเกียรติ อาศัยติดตามทางโทรทัศน์ แต่ก็เคยทราบมาบ้างว่าผ้าท่ีเราทอน้ันได้ไปใส ่ ให้ตัวนาง ตัวพระราม... ผู้ที่เคยไปชมโขน เฉลิมพระเกียรติแล้วมาดูงานที่นี่ ต่างก็ช่ืนชม เป็นเสียงเดียวกันว่าผ้าของเราสวยมาก ทำให้เรา ช่ืนใจ ปลื้มใจ มีกำลงั ใจท่จี ะทำตอ่ ไป เหมือนเปน็ เฟืองเล็กๆ ที่มีส่วนช่วยให้สิ่งท่ีย่ิงใหญ่ประสบ ความสำเร็จ “เกือบ ๒๐ ปีแล้วที่สมเด็จฯ ท่านให้ต้ัง ศูนย์ศิลปาชีพฯ ขึ้นท่ีนี่ นึกถึงทีไรก็รู้สึกตื้นตันใจ และซาบซึง้ ในพระคณุ ทา่ นทุกที ป้าบอกไดเ้ ลยวา่ ทุกครอบครัวในหมู่บ้านน้ีทำศิลปาชีพกันทุกบ้าน ทั้งปักผ้า ทอผ้า ถักกระจูด มีรายได้เสริม ไปตัดเป็นฉลองพระองค์ บ้างก็นำไปใช้เป็น ช่วยเหลือครอบครัว คนหนุ่มสาวไม่ต้องออกไป ชดุ แสดงโขนเฉลมิ พระเกียรต ิ ทำงานต่างถ่ิน พวกเราได้อยู่กันพร้อมหน้า “สำหรับปี ๒๕๕๖ น้ี การทอผ้าไหมของทน่ี ่ี พร้อมตา มีกินมีใช้ มีรายได้ดีกว่าเม่ือก่อนมาก จะเน้นเพ่ือนำไปใช้ในการแสดงโขนเฉลิม ถนนในหมู่บ้านก็มีข้ึนเมื่อครั้งที่ศูนย์ศิลปาชีพฯ พระเกียรติ ประมาณ ๓๐ ผนื ความยาวประมาณ มาตั้ง ทำให้การเดินทางไม่ยากลำบากเหมือน ผืนละ ๓.๓ เมตร ทุกคนในศูนย์ฯ ต่างเร่งทอ เม่ือก่อนอีกแล้ว ให้เสร็จหนึ่งผืนภายในหน่ึงเดือน จากปกติต้องใช้ “นอกจากงานศิลปาชีพ ในศูนย์ฯ แห่งนี้ เวลาทอประมาณ ๕ - ๖ เดือน ตง้ั แตเ่ ร่มิ แกะคล่ี ท่านยังส่งเสริมให้ทำนา ปลูกปาล์ม เล้ียงปลา ตีเกลียวเส้นไหม ต่อลายตามแบบ นำเส้นไหม นับเป็นพระคุณอย่างล้นพ้น มาข้ึนก่ี ทอเก็บลายทีละไม้ ซึ่งแต่ละผืนต้องทอ “ ทุ ก วั น นี้ ป้ า ก็ อ า ยุ ม า ก ขึ้ น ทุ ก วั น เก็บลายพันกว่าไม้ เช่น ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ต้องใช้ ลูกหลานก็บอกให้หยุดได้แล้ว พอได้แล้ว ถึง ๑,๖๐๐ ไม ้ แต่ป้าก็ยังต้องการมาที่ศูนย์ฯ เพื่อสอน “ด้วยความที่เป็นลายผ้ายกซ่ึงมีความยาก เด็กรุ่นใหม่ๆ ให้ทอผ้าเป็น และยังเป็นการ และละเอียดมาก ทำให้ต้องใช้คนประมาณ ช่วยต่อลมหายใจผ้าไหมลายผ้ายกเมืองนคร ๔ - ๕ คนต่อหน่ึงก่ี หน่ึงลาย แต่ละคนมีหน้าที่ ให้มีชีวิต ไม่ใช่เป็นเพียงแค่ของประดับ สำคญั แตกต่างกนั ไป เช่นคนทอตอ้ งมีนำ้ หนักมือ สวยงามในพิพธิ ภัณฑ์ ทีส่ มำ่ เสมอกนั ทั้งผืน และตรวจวา่ เส้นไหมอยู่ตรง “ยิ่งสมเดจ็ ฯ ทา่ นเคยมรี บั สงั่ ไว้ เม่ือครง้ั ตำแหน่งตามแบบหรือไม่ คนตีลายก็ต้องช่วยกัน เสด็จฯ มาเยี่ยมศูนย์ฯ ที่น่ีว่า ขอให้สอนลูก ดู ช่วยกันจำว่าเป็นจังหวะข้ึนหรือลงลาย เป็นต้น สอนหลานต่อๆ ไป ป้าจึงต้ังใจว่าจะทอผ้า เพราะในทุกข้ันตอนสามารถพลาดได้ตลอดเวลา ถวายและสอนเด็กรุ่นใหม่เร่ือยไปจนกว่า ผ้ทู อ่ี ยูป่ ระจำก่จี ึงต้องรอบคอบและรู้ใจกนั ด้วย จะหมดแรง” 107

นางพรทิพย์ กงไกรจกั ร์ หัวหน้ากลุ่มงานกระจูด ศูนยศ์ ิลปาชีพบ้านเนินธัมมงั ตำบลแมเ่ จ้าอยู่หัว อำเภอเชยี รใหญ่ จงั หวดั นครศรธี รรมราช ดว้ ยความรพู้ ้ืนฐานจากภมู ปิ ญั ญาดง้ั เดิมของครอบครวั “พรทิพย์” จึงเลอื ก “ถกั กระจดู ” เป็นอาชีพเสริม จากทเ่ี คยถกั แค่พอใชใ้ นครัวเรอื น วันนี้ กระจูด ได้กลายเปน็ ของมคี ่าทช่ี ่วยสรา้ งรายได้ใหพ้ รทิพยอ์ ยา่ งงดงาม ท่ีสำคญั ยงั ช่วยเพ่มิ ความรกั ความอบอนุ่ ในครอบครวั พรทิพย์และเพือ่ นสมาชิกคนอื่นๆ เพราะสามารถนำงานกลับมาทำที่บา้ นได้ ทำใหแ้ มบ่ า้ นมเี วลาอยูด่ ูแลใกลช้ ิดลกู ดแู ลครอบครวั ซ่งึ เป็นสิง่ ท่ีมคี า่ เหนอื อื่นใด “เม่ือก่อนพื้นท่ีบริเวณน้ีมีแต่ความยากจน อยู่กับความหวาดระแวงและความเสี่ยงว่าปีนี้ น้ำจะท่วมหรือไม่ เพราะจะทำให้ทำนาไม่ได้ผล ทั้งนาปีและนาปรัง อย่าว่าแต่จะนำข้าวไปขาย แม้แต่จะกินเองยังไม่มี ชาวบ้านมีแต่ความ เดือดร้อน ถ้าโชคดีหน่อยอยู่ในพื้นท่ีที่ได้รับ การประกาศเป็นเขตภัยพิบัติฉุกเฉินก็จะพอได้รับ การช่วยเหลือจากภาครัฐบ้าง แต่ถ้าไม่อยู่ในเขต ที่ประกาศ ปนี ้ันกห็ มดตัว “ถือเป็นบุญอย่างยิ่งที่ในหลวงกับพระราชินี มีพระเมตตาต่อราษฎรท่ีน่ี พระองค์ท่านมาช่วย สร้างประตูระบายน้ำ ทำคูคลองใหม่ ทำให้น้ำ ไม่ท่วมมากเหมือนเม่ือก่อน การระบายน้ำดีขึ้น จากที่เคยท่วมทุกปีกลับลดลงเป็น ๓ - ๔ ป ี จะทว่ มสกั ครง้ั และท่วมในระยะเวลาท่สี ้ันลงมาก “ฉันได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกศูนย์ศิลปาชีพ นาข้าวยงั ไมถ่ ึงกบั เสียหาย พอมขี า้ วใหก้ ินอยู่บา้ ง บ้านเนินธัมมังตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๓๗ โดยเลือกงาน ประกอบกับสมเด็จฯ ทรงให้ต้ังศูนย์ศิลปาชีพ ถักกระจูด เพราะมีพ้ืนฐานเดิมจากครอบครัว ขึ้นท่ีบ้านเนินธัมมัง ทำให้พวกเรามีรายได้เสริม ที่สานเครื่องใช้จากกระจูดได้ เรียกว่าเคยเห็นมา มาช่วยจุนเจือครอบครัว ชาวบ้านก็สามารถ ตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายายที่สานเสื่อกระจูดไว้ปูน่ัง ลืมตาอ้าปากได้และมีชีวิตความเป็นอยู่ท่ีดีข้ึน ปูนอน ตากขา้ ว ใชก้ นั เองในครอบครัว 108

“เม่ือมาเข้าร่วมกับศูนย์ศิลปาชีพฯ ได้ม ี “เรามีการต้ังกองทุนสำหรับจัดซ้ือวัตถุดิบ ครูมาสอนเรื่องลายที่สวยงามมากขึ้น เช่น ลาย สีต่างๆ สำหรับให้สมาชิกมาเบิกใช้ เม่ือสมาชิก ดอกพิกุล ลายดอกผกา ลายลูกแก้ว ตลอดจน ผลิตงานกระจูดมาส่ง เราจะจ่ายเงินให้ทันท ี พัฒนารูปแบบของเคร่ืองใช้ให้หลากหลาย โดยจะหักค่าวัตถุดิบออก และเม่ือสิ้นปีงานขาย มากยิ่งข้ึน เช่น ผลิตเป็นกระเป๋า กล่อง ซองใส่ มีกำไรก็จะเฉลี่ยคืนกำไรน้ันให้แก่สมาชิกตาม เอกสาร หมวก ตะกร้า และย้อมสีสันเข้าไป จำนวนผลติ ภัณฑ์ที่นำมาส่ง ให้สวยงามกว่าเดิม ทำให้เราสามารถต่อยอด “งานถักกระจูดช่วยสร้างรายได้เสริมให้ ได้ง่ายขึ้น และพัฒนาเป็นรูปแบบต่างๆ ได้ อย่างมาก อาชีพหลักท่ีบ้านคือทำนา และได้เพิ่ม มากมายตามท่ีตลาดต้องการ เหมือนเป็นการ การปลูกผัก เล้ียงปลา เป็ด ไก่ ตามแนว ตอ่ ยอดภมู ปิ ญั ญาท่มี ีอยเู่ ดมิ ใหข้ ายได ้ เศรษฐกิจพอเพียง เป็นการพึ่งตนเองและลด “กระจูดเป็นพืชพื้นถิ่นของภาคใต้ ข้ึนอยู่ รายจ่าย เม่ือมีรายได้เสริมจากงานกระจูด ตามป่าพรุ มีขนาดตั้งแต่เส้นใหญ่ เส้นกลาง ก็ยิ่งช่วยทำให้ความเป็นอยู่ดีข้ึน ไม่เพียงแต่ เส้นเล็ก และเส้นเล็กละเอียด ซ่ึงเส้นเล็ก ครอบครัวของฉันเท่าน้ัน ครอบครัวของ ละเอียดนี้จะหายากในพ้ืนท่ีท่ัวๆ ไป จะมีก็แต่ สมาชิกทุกคนก็เช่นกัน แม้แต่ผู้สูงอายุก็ยัง ในป่าพรุควนเคร็งเท่านั้น และจะถักยากกว่า ห า ร า ย ไ ด้ พิ เ ศ ษ จ า ก ก า ร ถั ก ก ร ะ จู ด ไ ด ้ เส้นใหญ่ ทำให้มีราคาสูงตามไปด้วย ซึ่งทาง แม่บ้านท่ีต้องดูแลลูกก็ทำได้ เพราะสามารถ ศูนย์ศิลปาชีพฯ จะให้สานงานกระจูดเส้นเล็ก นำวัตถุดิบไปถักที่บ้านได้ เมื่อถักเสร็จ ละเอียดนี้สำหรับส่งเข้าวังสวนจิตรลดาและ จึงค่อยนำมาส่งท่ีศูนย์ ทำให้มีเวลาอยู่ดูแล ส่งประกวด ส่วนขนาดเส้นอ่ืนๆ จะมีจำหน่ายแก่ ใกล้ชิดลูกมากขึ้น นอกจากรายได้และ ผู้มาเยี่ยมชม และรับผลิตตามความต้องการ ความเป็นอยู่ที่ดีข้ึนมากแล้ว ยังช่วยเสริม ของลกู ค้า โดยจะมที ้ังลูกคา้ จากกรุงเทพมหานคร ความรกั ความผกู พนั ในครอบครัวอกี ด้วย” และจังหวดั อื่นๆ เชน่ สรุ าษฎร์ธานี กระบี่ ภูเกต็ ผลิตภณั ฑก์ ระจูด ฝมี อื สมาชิกศนู ย์ศิลปาชพี บา้ นเนินธมั มัง 109

๒ ทศวรรษ แหง่ การตอ่ สู้อนั ยาวนาน นับตั้งแต่ปี ๒๕๓๖... จากลุม่ น้ำทีเ่ คยประดงั ไปดว้ ยปญั หา หนา้ ฝนนำ้ ท่วมล้น หนา้ แลง้ น้ำแห้งเหือด นำ้ เคม็ รกุ น้ำเปรย้ี วทะลกั น้ำเสียแพร่กระจาย จนพ้นื ที่นาทเ่ี คยมมี ากกว่า ๕๐๐,๐๐๐ ไร่ ต้องเสยี หาย ถูกท้งิ ร้างเสอ่ื มโทรมไปกวา่ ครงึ่ สามารถปลกู ข้าวนาปี มีผลผลิตตอ่ ไร่ไมถ่ ึง ๓๕๐ กโิ ลกรมั และปลูกข้าวนาปรงั ไดเ้ พียง ๕๐,๐๐๐ ไร่ มผี ลผลิตต่อไรป่ ระมาณ ๔๕๐ กิโลกรมั ส่งผลให้ประชาชนมรี ายได้เฉลย่ี ต่อครัวเรอื นเพยี ง ๔๘,๐๐๐ บาทตอ่ ปี หลายต่อหลายคน ต้องจำใจละทง้ิ ถน่ิ ฐาน ส่วนคนท่ียังปักหลกั อยู่ ก็ยงั ตอ้ งเผชิญหน้ากับปญั หาอีกมากมาย โดยเฉพาะ ปญั หาความขดั แย้ง ของคนในพื้นที่ แ ต่ ก ว่ า จ ะ ม า ถึ ง วั น นี้ ทุ ก ห น่ ว ย ง า น ความอุดมสมบูรณ์ที่กลับคืนสู่ลุ่มน้ำ ทุกภาคส่วนท่ีเกี่ยวข้อง หรือแม้แต่ประชาชน ปากพนังในวันน้ี จึงไม่เพียงเป็นสัญลักษณ์ ในพ้ืนที่เองต้องเผชิญอุปสรรคปัญหามากมาย สะท้อนพระวิริยอุตสาหะและพระราชปณิธาน แต่ทุกฝ่ายก็ร่วมแรงร่วมใจกันคล่ีคลายปัญหา อันแน่วแน่ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เดินหน้าพัฒนาอย่างไม่ย่อท้อ โดยมีแนว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระราชดำริ พระบรมราชวินิจฉัยช้ีแนะ ทฤษฎี ในการช่วยเหลือประชาชนให้ผ่านพ้นความ ปรัชญา ตลอดจนหลกั คำสอนตา่ งๆ ของพระบาท ทุกข์ยาก หากแต่ยังสะท้อนความจงรักภักด ี สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ ของข้าราชการ ประชาชน ทุกภาคส่วนท่ีร่วมแรง พระบรมราชนิ ีนาถ เป็น “ธงนำทาง” ร่วมใจกันน้อมนำแนวพระราชดำริมาปฏิบัติ 110

สู่...ปัจจบุ ัน วนั นี้ ร่องรอยแห่งความลำบาก แร้นแค้น เหลา่ น้ัน ไดเ้ ลอื นหายไปเกอื บหมดแล้ว โครงการพัฒนาพ้ืนท่ีลุม่ นำ้ ปากพนัง อนั เนื่องมาจากพระราชดำริ ไดพ้ ลกิ ฟ้ืนคนื ความอุดมสผู่ นื ดิน พลกิ พ้นื ท่ีเส่ือมโทรมให้กลับมาเพาะปลูกได้ สามารถปลกู ข้าวนาปมี ีผลผลติ ต่อไรถ่ ึง ๖๕๐ กโิ ลกรมั และปลูกขา้ วนาปรังไดม้ ากกว่า ๒๐๐,๐๐๐ ไร่ มผี ลผลิตตอ่ ไรถ่ งึ ๗๕๐ กโิ ลกรัม ในนำ้ กลับมามปี ลา ในนาอดุ มไปดว้ ยขา้ ว เพาะปลกู อะไรก็งอกงามไดผ้ ล ประชาชนมรี ายได้เฉลยี่ ตอ่ ครัวเรือนเพ่มิ สูงถึง ๒๕๐,๐๐๐ บาทต่อป ี เหนอื อื่นใด คือ ความสุข และความสมานสามัคคีท่กี ลับคนื มา จนก่อเกิดผลสำเร็จเป็นรูปธรรมทั้งด้านเศรษฐกิจ ลุ่มน้ำปากพนังจึงมีความหมายมากกว่า สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม กล่าวคือ ท่ีอยู่ ท่ีทำกิน ที่หล่อเล้ียงชีวิตผู้คน หากแต ่ ประชาชนมีอาชีพที่มั่นคง มีทั้งรายได้หลัก ยังเป็น “พื้นที่แห่งสายสัมพันธ์” ท่ีส่งผ่าน และรายได้เสริมที่สามารถเลี้ยงตนเองและ พระเมตตาจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ครอบครวั ได้ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ไ ด้ รั บ ก า ร ฟื้ น ฟู ใ ห้ ก ลั บ ม า อุ ด ม ส ม บู ร ณ์ สู่ประชาชน และส่งผ่านศรัทธาและความ ศิลปวัฒนธรรมได้รับการอนุรักษ์และสืบสาน จงรักภักดีท่ีประชาชนมีต่อท้ังสองพระองค์ พร้อมๆ กับความสงบสุข ร่มเย็นท่ีกลับคืนสู่ อยา่ งแนน่ แฟ้นมเิ สือ่ มคลาย ลุม่ น้ำปากพนังอีกครัง้ 111

112

113

บรรณานุกรม เกษตรและสหกรณ์, กระทรวง. แผนพฒั นาการเกษตรโครงการพฒั นาพนื้ ทลี่ มุ่ นำ้ ปากพนงั อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำร.ิ กรงุ เทพฯ : มปพ., ๒๕๓๙. เกษตรและสหกรณ์, กระทรวง. สรุปผลการดำเนินงานการพัฒนาอาชพี และส่งเสรมิ รายได ้ ปงี บประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕ โครงการพฒั นาพน้ื ทลี่ มุ่ นำ้ ปากพนงั อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำร.ิ กรุงเทพฯ : มปพ., ๒๕๕๕. ชลประทาน, กรม. พธิ เี ปดิ ๕ โครงการชลประทานนำ้ สร้างชวี ิต. กรงุ เทพฯ : มปพ., มปป. ดรณุ ี ทองพิจติ ร. ผลของโครงการพฒั นาพ้นื ที่ลุ่มนำ้ ปากพนัง อันเนื่องมาจากพระราชดำร ิ (สารนพิ นธ)์ . กรุงเทพฯ : มปพ., ๒๕๔๘. ธงชัย ชชู าติพงษ์. โครงการพัฒนาพน้ื ทีล่ มุ่ นำ้ ปากพนัง อันเน่อื งมาจากพระราชดำร ิ (เอกสารประกอบการดงู าน). นครศรีธรรมราช : มปพ., ๒๕๔๘. นโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม, สำนัก. โครงการติดตามการแกไ้ ข และพฒั นาส่งิ แวดล้อมโครงการพัฒนาพน้ื ที่ล่มุ น้ำปากพนงั อันเน่ืองมาจากพระราชดำร ิ จังหวัดนครศรธี รรมราช (รายงานสรุปสำหรับผบู้ รหิ าร). กรุงเทพฯ : มปพ., ๒๕๔๙. พฒั นาท่ีดนิ , กรม. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. การพัฒนาระบบสารสนเทศโครงการพัฒนา พื้นที่ลุ่มน้ำปากพนัง อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ (เอกสารวิชาการ). กรุงเทพฯ : มปพ., ๒๕๕๓. รว่ มพฒั นาแผ่นดินเกิดลุ่มน้ำปากพนงั สนองพระราชดำร,ิ มูลนธิ ิ. บ้านพอ่ ที่ลุม่ น้ำปากพนัง. กรุงเทพฯ : บรษิ ทั นีโอเพรส จำกัด, ๒๕๔๙. ส่งเสรมิ คุณภาพสงิ่ แวดลอ้ ม, กรม. กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม. ฟืน้ ฟสู ่งิ แวดล้อม ปากพนงั ด้วยพลังชุมชน. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พช์ ุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกดั , ๒๕๔๗. อำนวยการและประสานการพฒั นาพน้ื ทล่ี มุ่ น้ำปากพนัง อนั เนือ่ งมาจากพระราชดำริ, ศูนย.์ โครงการพฒั นาพ้นื ท่ีลมุ่ น้ำปากพนงั อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริ (เอกสารวชิ าการ). กรุงเทพฯ : มปพ., มปป. เว็บไซต์ กรมชลประทาน. (online). http://www.rid.go.th. ค้นเม่ือ ๑๑ ตลุ าคม ๒๕๕๖. กรมหม่อนไหม. (online). http://www.qsds.go.th/silkcotton/k_15.php. ค้นเมอื่ ๑๓ ตุลาคม ๒๕๕๖. รายงานการดำเนนิ งานโครงการพฒั นาพืน้ ทล่ี ุม่ น้ำปากพนัง อนั เนื่องมาจากพระราชดำร.ิ (online). http://www.rid.go.th. ค้นเมื่อ ๑๑ ตลุ าคม ๒๕๕๖. สือ่ อาสา สืบสานพระราชดำร.ิ (online). http://www.ohm.go.th” http://www.ohm.go.th. คน้ เม่อื ๑๑ ตุลาคม ๒๕๕๖. 114

ค ณะผูจ้ ดั ทำหนังสือโครงการพฒั นาพนื้ ที่ลุม่ น้ำปากพนัง อันเนือ่ งมาจากพระราชดำริ ทปี่ รึกษา นายจริย์ ตลุ ยานนท ์ นางวรรณวมิ ล ศุภประเสรฐิ คณะกรรมการจัดทำหนังสอื โครงการพัฒนาพนื้ ท่ีลุ่มน้ำปากพนงั อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำริ นางสาวสมลกั ษณ์ วงศ์งามขำ ประธานกรรมการ นางสาวศรีนิตย์ บญุ ทอง กรรมการ นายชชู าติ ฉุยกลม กรรมการ หมอ่ มหลวงจิรพันธ์ุ ทววี งศ ์ กรรมการ นางกุลวดี สถิติรัต กรรมการ นายกำธร รัตนคำ กรรมการและเลขานกุ าร นายรับพร มิมะพนั ธ ุ์ ผชู้ ่วยเลขานุการ นายเมธินทร์ เปย่ี มเมธางค์ ผู้ชว่ ยเลขานุการ ขอขอบคณุ อดตี ผ้วู ่าราชการจังหวดั นครศรธี รรมราช ผู้อำนวยการกองศลิ ปาชีพ นายวิโรจน์ จิวะรังสรรค์ นายอรรคฤทธ์ิ ทรพั ย์ยิง่ ผูป้ ระสานงานในการลงสำรวจพื้นที่ เจ้าพนกั งานโสตทัศนศกึ ษาชำนาญงาน นายวโิ รจน์ เทียมเมือง สำนักงาน กปร. คณะเจา้ หน้าทศ่ี ูนย์อำนวยการและประสานการพฒั นา พืน้ ท่ีลมุ่ นำ้ ปากพนัง อันเนอ่ื งมาจากพระราชดำร ิ คณะเจ้าหนา้ ทโี่ ครงการพัฒนาพน้ื ที่บ้านเนินธมั มัง อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำร ิ คณะเจา้ หน้าทโ่ี ครงการพฒั นาป่าไมแ้ ละระบบนเิ วศป่าพรุในพืน้ ทีล่ ุ่มนำ้ ปากพนงั อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำริ พ้นื ทท่ี ี่ ๒ จงั หวัดนครศรธี รรมราช ผู้ใหข้ ้อมูลและสมั ภาษณ์ นายวรี ธรรม ตระกลู เงนิ ไทย นายจริย์ ตลุ ยานนท์ นายกฤษฎา สทุ ธิพิศาล นายไมตรี สกุณา นายปริญญา สคั คะนายก นายกมล อาศริ เมธี นายรวง เพ็งเพชร์ นายมาโนช ดวงดี นายธนพล นาพนัง นางอมั พร สวัสดส์ิ ุข นายพมิ ล คงจันทร์ นายวิโรจน์ บุญวงศ์ นางจำปี กลางบน นางเกษร มาดพันธ์ นางเทยี บ ศรีเจรญิ นางพรทพิ ย์ กงไกรจกั ร์ 115

ISBN 978-974-8259-75-8 ปีที่พิมพ์ พ.ศ. ๒๕๕๖ จำนวนพิมพ์ ๘,๐๐๐ เล่ม ควบคุมการผลิตโดย สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ๑๗๓ ถนนนครราชสีมา แขวงดุสิต เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทรศัพท์ ๐๒ ๗๘๗ ๖๙๕๖ โทรสาร ๐๒​ ๗๘๗ ๖๙๕๘ สร้างสรรค์และผลิตโดย บริษัท ดาวฤกษ์ คอมมูนิเคชั่นส์ จำกัด (หน่ึงในทีมกรุ๊ป) ๑๕๑ ถนนนวลจันทร์ แขวงนวลจันทร์ เขตบึงกุ่ม กรุงเทพมหานคร ๑๐๒๓๐ โทรศัพท์/โทรสาร ๐๒ ๕๐๙ ๙๐๙๑ - ๒ ๑๑๒



2