บ้านเราเมืองเกินร้อย

ส่อื การเรียนรสู้ าระทอ้ งถนิ่ โดย

บา้ นเรา เมืองเกินรอ้ ย เร่อื งและภาพ ธรี ะวฒั น์ คะนะมะ โครงการ สร้างสรรค์ส่อื การเรียนร้สู าระท้องถ่นิ เลขมาตรฐานประจ�ำหนังสือ 978-616-235-300-0 บรรณาธกิ ารอำ� นวยการ อธปิ ตั ย์ บ�ำรงุ ทศั นัย วงศ์พิเศษกุล ผู้ช่วยบรรณาธิการอ�ำนวยการ วราพร ตยานุกรณ ์ อสิ ระ โพธจิ ันทร์ ฉัตราภรณ์ กงสิน นนั ธนา เจรญิ ภักดี ทัศนยี ์ ประกอบพร ปรัชญาพร พัฒนผล บรรณาธกิ ารดำ� เนนิ งาน ระพีพรรณ พัฒนาเวช ขอขอบคุณ รงุ่ ทิวา ธรณี และ อนันต์ เจรญิ แกน่ ทราย ออกแบบปกและรปู เล่ม ปถมาพร แผ้วประยรู พิมพ์คร้ังแรก ๒๕๖๑ จ�ำนวน ๓,๐๐๐ เลม่ สงวนสิทธิ์ © ธีระวฒั น์ คะนะมะ และสำ� นักงานอทุ ยานการเรียนรู้ ส�ำนกั งานบรหิ ารและพฒั นาองคค์ วามรู้ (องคก์ ารมหาชน) เจา้ ของโครงการ สำ� นกั งานอทุ ยานการเรียนรู้ (สอร.) สงั กัดส�ำนกั งานบรหิ ารและพัฒนาองคค์ วามรู้ (องคก์ ารมหาชน) ส่วนบริการ ศนู ย์การค้าเซน็ ทรลั เวลิ ด์ ชั้น ๘ Dazzle Zone ถนนราชดำ� ริ ปทุมวัน กรงุ เทพฯ ๑๐๓๓๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๒๕๗ ๔๓๐๐ โทรสาร ๐ ๒๒๕๗ ๔๓๓๒ สว่ นสำ� นกั งาน ๙๙๙/๙ อาคารสำ� นักงานเซ็นทรัลเวิลด์ ช้ัน ๑๗ ถนนพระราม ๑ ปทมุ วัน กรุงเทพฯ ๑๐๓๓๐ โทรศพั ท์ ๐ ๒๒๖๔ ๕๙๖๓-๕ โทรสาร ๐ ๒๒๖๔ ๕๙๖๖ www.tkpark.or.th พิมพท์ ่ี บริษทั สหมิตรพริ้นติง้ แอนด์พบั ลิสชิง่ จำ� กัด

ค�ำนำ� ภารกจิ ส�ำคัญตอ่ สังคมประการหน่ึงของสำ� นักงานอทุ ยานการเรียนรู้ คือ การปลกู ฝังนสิ ยั รักการอา่ น และการกระจายโอกาสในการเข้าถึงแหลง่ เรียนรู้ทีท่ ันสมัยและสอดคลอ้ งกบั ความสนใจของเด็ก เยาวชน และ ประชาชน ในรปู แบบหอ้ งสมุดมชี ีวิตที่สรา้ งสรรคบ์ นพืน้ ฐานการมสี ว่ นร่วมของภาคสว่ นตา่ งๆ โดยส�ำนักงาน อุทยานการเรยี นรไู้ ด้รว่ มกบั องค์กรปกครองสว่ นท้องถิน่ ในภูมภิ าคต่างๆ เพื่อขยายผลการดำ� เนินงานดังกลา่ ว การสร้างสรรคส์ ่ือการเรียนรู้สาระทอ้ งถ่นิ ใหม้ ีรูปแบบการน�ำเสนอที่ทันสมัยและดึงดูดความสนใจ เป็นเครื่องมอื ท่สี �ำคัญอยา่ งหน่งึ ซึ่งสำ� นักงานอุทยานการเรยี นรเู้ ห็นวา่ มสี ว่ นในการสร้างแรงบนั ดาลใจให้เด็ก และเยาวชนสนใจการอา่ นและใฝห่ าความรอู้ ยา่ งต่อเน่ือง โดยนำ� เร่อื งราวภมู ิปัญญาสาระท้องถิ่นใกล้ตวั ท่ี สอดคล้องกบั วยั การด�ำรงชีวิตพรอ้ มกบั สอดแทรกแนวคดิ ดา้ นคณุ ธรรม จรยิ ธรรม มาเปน็ เน้ือหาของสอื่ การ เรียนรู้สำ� หรับเยาวชนตามชว่ งวัย ตง้ั แต่ ๗-๑๒ ขวบ สอื่ การเรยี นรู้สาระทอ้ งถิ่นจังหวัดร้อยเอ็ด ชดุ น้ี ส�ำนักงานอทุ ยานการเรียนรูไ้ ด้รว่ มกันสร้างสรรคก์ ับ นักวิชาการและนักเขียนในท้องถนิ่ เพ่อื ใหเ้ ดก็ และเยาวชน รวมทั้งประชาชนทัว่ ไปในจังหวดั ร้อยเอด็ ไดร้ ับ ความรู้และความภาคภมู ใิ จในวฒั นธรรมและท้องถ่ินตน รวมท้ังก่อใหเ้ กิดความเขา้ ใจและการยอมรบั ในวิถี ชีวติ วัฒนธรรมท่หี ลากหลายตามบรบิ ทพ้ืนที่และสภาพแวดลอ้ มที่แตกต่างกนั ออกไป สำ� นักงานอุทยานการเรียนรู้ มุง่ หวงั ว่าหนงั สอื ชดุ นจี้ ะเป็นสื่อการเรยี นรูอ้ ีกชดุ หนง่ึ ที่จะสง่ เสรมิ การ อ่านและการเรยี นรไู้ ดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ซง่ึ หมายถงึ เปน็ หนังสือที่ผอู้ า่ น อา่ นอย่างมีความสุข สนุกในการ อา่ น และก่อใหเ้ กดิ ความตระหนักในคณุ ค่าของท้องถนิ่ ตนเองได้อย่างแท้จรงิ ส�ำนักงานอทุ ยานการเรียนรู้



เมืองเกบนิ า้ รน้อเรยา เรอื่ งและภาพ ธีระวัฒน์ คะนะมะ

ร้อยเอ็ดบา้ นเราเปน็ เมืองแสนสงบและอยสู่ บาย เมืองรอ้ ยเอด็ มีประวัติศาสตรม์ ายาวนาน แม้ว่าจะต้ังอยู่ บนดินแดนทเ่ี คยแหง้ แลง้ เรยี กวา่ ท่งุ กุลารอ้ งไห้ ๖ ปจั จุบนั รอ้ ยเอ็ดเขยี วชอมุ่ ชมุ่ ชนื้ และสวยงาม ทง้ั ทงุ่ นา ปา่ เขา และยังมีสถานที่ส�ำคัญชวนคน้ หา

๗

เมอื งรอ้ ยเอ็ดตงั้ อยบู่ นที่ราบท่งุ กลุ ารอ้ งไห้กจ็ ริง แตม่ ีพื้นทส่ี ูงๆ ต่ำ� ๆ เปน็ ภูเปน็ แอ่ง ๘

บึงเกลือคอื แอง่ น�ำ้ ใหญ่ ในสมัยเม่ือสองร้อยปกี ่อน แอง่ น้ี รับน้ำ� จากล�ำหว้ ยเลก็ ๆ เม่ือถงึ ฤดูแลง้ น้�ำแหง้ ขอดเหลอื แต่ผง เกลือคา้ งอยขู่ อบแอ่งให้ชาวบา้ นนำ� ไปใช้ ๙

ห่างจากบึงเกลอื ขน้ึ ไป บนเนินเขาเปน็ ท่ีตง้ั ของ พระมหาเจดีย์ชยั มงคล ๑๐

เปน็ เจดียเ์ ดยี วทีไ่ ด้รับอนุญาตจากหลวงปูศ่ รี มหาวีโร เม่อื คร้งั ยังมชี วี ิตอยู่ ให้สร้างขึน้ ๑๑

๑๒

เมอื งร้อยเอด็ มีแหล่งเรียนรู้มากมาย สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดี คือพื้นทน่ี า่ สนกุ บรรดาเด็กๆ ชอบชวนกันมาผจญภัยในสวน ๑๓

เมอื่ ถึงเดอื นส่ี มีงานบญุ “กินข้าวปุน้ บุญผะเหวด ฟังเทศน์มหาชาด*” *ชาด มาจากคำ� วา่ ชาดก ตามการเขียนของท้องถนิ่ ๑๔

๑๕

ถัดไปไมไ่ กลนกั มสี วนสมเดจ็ ๑๖ พระศรีนครนิ ทร์ รอ้ ยเอด็ ท่รี ่มรน่ื

ประตูเมืองสาเกตนครอยใู่ กลๆ้ ชวนกนั ป่นั จักรยานไปตอ่ ปัน่ เร่ือยๆ ไม่ต้องรีบ ๑๗

ลอดซุ้มประตูเมอื ง ม่งุ หนา้ ไปไหวห้ ลวงพ่อพระใหญ่ หลวงพอ่ พระใหญ่ วัดบูรพา ภิราม หรือพระพุทธรตั นมงคล มหามณุ ีเปน็ พระพทุ ธรปู ยืนท่สี ูง ท่สี ุดในประเทศไทย ๑๘

คราวนี้ปนั่ จักรยานกันเร็วร่ปี ระเดีย๋ วเดียวก็ถงึ ๑๙ วัดสระทอง มากราบพระสังกจั จายน์ แลว้ ด่วนจ๋มี ุ่งไปวดั เหนอื วัดเกา่ แกค่ ู่บา้ นคเู่ มือง มีโบราณวัตถตุ ้งั แต่สมัยอยุธยาโนน้

เยน็ ย่ำ� ขบวนนักปั่นกลับเขา้ เมือง ผ่านหนา้ ๒๐ พพิ ิธภณั ฑสถานแห่งชาติร้อยเอ็ด แตว่ ันน้ีเดก็ ๆ มีเวลาไมพ่ อ

นกั ป่นั ตง้ั ใจวา่ จะกลับมาดเู พ่ือให้รเู้ รอื่ งเมอื งรอ้ ยเอ็ด อย่างลึกซ้งึ จงึ มุ่งหน้าไปดปู ลาในสถานแสดงพนั ธ์สุ ัตว์น้�ำ เทศบาลเมอื งร้อยเอ็ดแทน ๒๑

วันน้นี กั ปั่นอ่ิมอกอิ่มใจ ไดป้ นั่ จักรยานดบู า้ นดเู มือง กอ่ นจะสัญญากันวา่ วันหยดุ ครั้งหนา้ จะชวนเพอื่ นๆ มาปั่นชมเมืองเกินร้อยอกี ครั้ง ๒๒

รายละเอียดหนงั สือ หนังสอื เร่ือง บ้านเรา เมืองเกินรอ้ ย เป็นหนงั สอื ท่บี อกเล่าถึงสถานท่ที สี่ ำ� คัญ ของเมืองรอ้ ยเอด็ ในรปู แบบสารคดีสน้ั ๆ เพือ่ จดุ ประกายให้นกั เรียนในรอ้ ยเอ็ดหรือพื้นที่ ใกล้เคยี งได้หันมองและสังเกตสถานทีท่ ค่ี ุน้ เคยมากกว่าแค่ผ่านไปเทา่ นน้ั หลังจากอ่านหนงั สือเลม่ นจี้ บแลว้ คณุ ครสู ามารถชวนนักเรยี นช่วยกนั คดิ โครงงาน โดยมหี ลักการ ดังนี้ ๑. ก�ำหนดประเดน็ ปัญหา หรอื ข้อสงสัย หรอื สังเกตเหตกุ ารณต์ ่างๆ ๒. ตง้ั ค�ำถามและตง้ั สมมุตฐิ าน ๓. สบื คน้ และรวบรวมขอ้ มูลเพอื่ ตอบคำ� ถาม ๔. วิเคราะหแ์ ละสรุปผลการศกึ ษา เปรียบเทยี บก่อนและหลังการรณรงค์ เขยี นอภิปรายผล และสรปุ บทเรยี น ใหข้ ้อเสนอแนะในการศกึ ษาคร้งั ตอ่ ไป ๕. ส่ือสารและนำ� เสนอผลการศกึ ษา (สามารถอา่ นรายละเอยี ดเพ่ิมเตมิ ได้ในหนังสือค่มู ือสร้างสรรค์จากสาระทอ้ งถ่ิน) ประวัตนิ กั เขยี นและวาดภาพ ๒๓ ธรี ะวัฒน์ คะนะมะ การศกึ ษา ปริญญาตรี ศลิ ปบณั ฑิต สาขาศลิ ปะไทย มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร ประสบการณก์ ารท�ำงาน - เขียนภาพจติ รกรรมฝาผนงั วดั พทุ ธปทปี กรุงลอนดอน ประเทศองั กฤษ - เขียนภาพประกอบบทพระราชนิพนธ์ “พระมหาชนก” - เขยี นภาพประดับตกแต่งพระเมรุในงานถวายพระเพลิงพระศพ สมเดจ็ พระเจา้ พีน่ างเธอ เจา้ ฟ้ากลั ยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครินทร์ เกียรตปิ ระวตั ิ พ.ศ.๒๕๓๐: รางวัลยอดเยี่ยม การประกวดงานศิลปกรรมเทดิ พระเกยี รติ ๖๐ พรรษา พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร โดยสมาคมหนงั สอื พิมพแ์ หง่ ประเทศไทย พ.ศ.๒๕๓๑: รางวลั เกยี รตินยิ มอันดบั ๓ เหรียญทองแดง การแสดง ศิลปกรรมแหง่ ชาติ ครัง้ ท่ี ๓๔ พ.ศ.๒๕๓๒: รางวัลเกยี รตินิยมเหรยี ญเงิน ศิลป์ พรี ะศรี การแสดงศลิ ปกรรม รว่ มสมยั ของศลิ ปินรนุ่ เยาว์ คร้ังที่ ๓, ครัง้ ที่ ๖ พ.ศ.๒๕๓๔: รางวลั ยอดเย่ียม “พู่กนั ทอง” ในโอกาสที่สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี มพี ระชนมายคุ รบ ๓๖ พรรษา ของธนาคารกสิกรไทย พ.ศ.๒๕๓๕: รางวลั ท่ี ๓ ในโอกาสที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร มีพระชนมพรรษาครบ ๖๐ พรรษา พ.ศ.๒๕๓๖: รางวัลท่ี ๑ ในโอกาสที่สมเด็จพระสังฆราช มพี ระชนมายคุ รบ ๘๐ พรรษา ของธนาคารกสิกรไทย เปน็ ต้น

หนงั สือในชดุ สือ่ การเรียนรู้สาระทอ้ งถ่นิ จังหวดั ร้อยเอด็