BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI ESKİŞEHİR YATIRIM ORTAMI 2019 Eylül, 2019 bebka.org.tr
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI ESKİŞEHİR YATIRIM ORTAMI 2019
İÇİNDEKİLER 1 ESKİŞEHİR YATIRIM DESTEK OFİSİ..................................................................................................................................................2 2 RAKAMLARLA ESKİŞEHİR.......................................................................................................................................................................4 3 KONUM VE ULAŞIM.........................................................................................................................................................................................8 4 SOSYAL HAYAT................................................................................................................................................................................................. 10 5 EKONOMİK YAPI.............................................................................................................................................................................................. 12 6 İŞGÜCÜ.................................................................................................................................................................................................................... 16 7 DIŞ TİCARET....................................................................................................................................................................................................... 18 8 SEKTÖRLER....................................................................................................................................................................................................... 22 9 KÜMELENME.................................................................................................................................................................................................... 36 10 ÖZEL YATIRIM BÖLGELERİ................................................................................................................................................................ 38 11 ÜNİVERSİTELER........................................................................................................................................................................................... 42 12 AR-GE VE YENİLİKÇİLİK....................................................................................................................................................................... 43 13 ULUSLARARASI YATIRIMLAR......................................................................................................................................................... 45 14 YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ................................................................................................................................................................... 48 15 NEDEN ESKİŞEHİR?.................................................................................................................................................................................. 60 KAYNAKÇA............................................................................................................................................................................................................... 62
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 1 ESKİŞEHİR YATIRIM DESTEK OFİSİ Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma tanıtım imkânları açısından kalkınmaya Ajansı (BEBKA) 25.01.2006 tarih ve 5449 yön verecek bir model oluşturulmuştur. sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Kalkınma Ajansımız, Bölge Planı’nda ortaya Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında konan strateji ve öncelikler çerçevesinde Kanun’a dayanarak 14 Temmuz 2009 bölgedeki sektörel ve tematik sorunlara tarih ve 2009/15236 sayılı Bakanlar Kurulu çözümler sunacak proje ve faaliyetleri Kararı ile kurulmuştur. BEBKA; Bursa, desteklemektedir. Eskişehir ve Bilecik illerinde kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında Eskişehir Yatırım Destek Ofisi ise görevleri koordinasyon ve iş birliğini geliştirerek ile ilgili olarak doğrudan BEBKA Genel kalkınmaya yön veren, yerel sorunlara Sekreterliğine karşı sorumlu olan bir yerel odaklı çözümler sunan, kaynakların çalışma birimidir. yerinde ve etkin kullanımıyla sürdürülebilir kalkınmaya hizmet eden bir kurumdur . Temel amacımız kamu kesimi, özel sektör, sivil toplum ve üniversiteler arasındaki koordinasyon ve iş birliğini sağlayarak bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmaktır. Bu amaç doğrultusunda bilimsel yöntemlerle ve katılımcı bir anlayışla bölgesel önceliklerimizi belirleyen 2014-2023 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı hazırlanmıştır. Bu bölge planı çerçevesinde proje finansman destekleri, eğitim ihtiyaçları, yatırım ve 2
Eskişehir Yatırım Destek Ofisi, Yatırımınızla İlgili Tüm Süreçlerde Yanınızda… Eskişehir Yatırım Destek Ofisi neler yapar? • İlin iş ve yatırım ortamına ilişkin analiz, rapor ve strateji çalışmaları yapar. • İlin iş ve yatırım ortamına ilişkin envanter çalışmaları yürütür. • Yatırımcılara bilgi sağlar ve onları yönlendirir. • İş ve yatırım ortamının geliştirilmesine yönelik olarak ilgili kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yapar. • Yatırımları izler. • İlin iş ve yatırım ortamını tanıtır ve ile yatırımcı çeker. • Devlet yardımlarına ilişkin olarak, ilgili mevzuatta belirtilen iş ve işlemleri yapar. • Yatırımcıların izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idari iş ve işlemlerini, ilgili makam ve merciler nezdinde sonuçlandırmak üzere ajans yönetim kurulu adına tek elden takip ve koordine eder. • Bilgilendirme ve raporlama çalışmaları yapar. 3
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 2 RAKAMLARLA ESKİŞEHİR Yüzölçümü İlçe Sayısı 13925 km² 14 Kaynak: TÜİK 871.187 763.570 NÜFUS VE GÖÇ 1,23 % Nüfus İl Merkez Nüfusu 63 Yıllık Nüfus Artış Hızı (ortalama) 3049 3,51 % Nüfus Yoğunluğu (km² başına düşen insan sayısı) İstanbul (4246) Ankara (4317) Net Göç Net Göç Hızı En Çok Göç Aldığı İl En Çok Göç Verdiği İl Kaynak: TÜİK (2018) Nüfus Artış Hızı 0,025 0,02 0,015 0,01 0,005 0 2015 2016 2017 2018 2014 Eskişehir Türkiye Kaynak: TÜİK (2018) 2013 yılından 2018 yılına gelindiğinde Eskişehir’in nüfusu %8,9 artarken, Türkiye Nüfusu %6,9 artmıştır. 4
Hastane Şehri Eskişehir: Bin kişi başına Türkiye’de 2.7 yatak düşerken bu oran Eskişehir’de 4.1’dir. SAĞLIK Hastane Sayısı 17 Yatak Sayısı 3.560 1.856 Toplam Hekim Sayısı 1.039 Uzman Hekim Sayısı Kaynak: Eskişehir İl Sağlık Müdürlüğü Devlet ve özel hastaneleri, yüksek sayıda hekim ve yatak sayısı ile Eskişehir, sağlık hizmetlerine erişim anlamında Türkiye’nin önemli şehirlerinden biridir. EĞİTİM 94,57 % Net Okullaşma Oranı (Lise) 3 Üniversite Sayısı Yüksekokul/Fakülte Mezun Sayısı 10.220 Üniversite Öğrenci Sayısı (Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora) 69.290 Doktor Öğretim Üyesi Sayısı Doçent Sayısı 785 Profesör Sayısı 466 Kaynak: Yükseköğretim Kurulu, TÜİK (2018) 641 Gelişmiş üniversiteleri ve yetmiş bin civarı üniversite öğrencisi ile Eskişehir, her alanda yetişmiş insan kaynağı barındırmaktadır. 5
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR ULAŞIM VE HABERLEŞME 904 Yıl Kaynak Devlet ve İl Yolları Uzunluğu (km) 313,55 2018 KGM 2018 Bölünmüş Yol Uzunluğu (km) 227 2017 TCDD Demiryolu Konvansiyonel Hat Uzunluğu (km) 405 2017 DHMİ Demiryolu Yüksek Hızlı Tren Hat Uzunluğu (km) 737.815 2015 BTK 80.048 2017 Demiryolu Yük Taşıması (ton) 31.972 2017 Havayolu Uçak Yolcu Trafiği 754.093 2017 Fiber-Optik Kablo Uzunluğu (km) 794.088 2017 Geniş Bant İnternet Abone Sayısı Mobil Telefon Abone Sayısı Güçlü yurtiçi kara ve demiryolu bağlantılarına sahip olan Eskişehir, çevresinde yer alan yüksek nüfus ile stratejik bir konumdadır. ENERJİ 2.985.412,65 Yılı Kaynak Toplam Elektrik Tüketimi (MWh) 1.342.935,69 2017 EPDK Sanayi Elektrik Tüketimi (MWh) Temmuz – 10,75 2017 En Fazla Güneşlenme Süresi (Ay-Saat) Haziran – 6,38 YEGM En Fazla Global Radyasyon Değeri (KWh/m2 – Gün) - - 6
7
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 3 KONUM VE ULAŞIM Eskişehir, İç Anadolu Bölgesi’nin kuzeybatısında 29-32 derece doğu boylamları ile 39-40 derece kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. İlin kuzeyinde Bolu, güneyinde Konya ve Afyonkarahisar, doğusunda Ankara, batısında Kütahya ve Bilecik illeri bulunmaktadır. Kriter/İl Ankara İstanbul İzmir Bursa Antalya Konya Uzaklık (km) 233 324 411 155 424 339 Seyahat Süresi (saat) 1,5 2,5 5 Ulaşım Şekli YHT* YHT 5 2 2 * Yüksek Hızlı Tren Otomobil Otomobil Otomobil YHT B15u5rskam 8B5ilekcimk 218Bkomlu 78 km 235 km Ankara Kütahya A1f3yo2nkm 3K3o9nykam 8
Ulaşılabilir Şehir: Eskişehir; 405 km hızlı tren hat uzunluğu ile Türkiye’de 1.; 632 km toplam hat uzunluğu ile Türkiye’de 3. sırada. Kara, demiryolu ve hava ulaşımı bakımından önemli imkânlara sahip olan Eskişehir, ülkemizin en önemli şehirleri olan İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Konya’nın merkezinde yer almaktadır. Karayolu ve demiryolu bağlantılarının oldukça yoğun olduğu ve önemli limanlara oldukça yakın bir konumda olan Eskişehir’de Hasan Polatkan Havalimanı ile TCDD Hasanbey Lojistik Merkezi ve Organize Sanayi Bölgesi Lojistik Merkezi olmak üzere 2 adet lojistik üssü bulunmaktadır. 9
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 4 SOSYAL HAYAT Eskişehir, Türkiye’nin kent ve yaşam kalitesi en yüksek illerinden birisi olarak değerlendirilmektedir. Türkiye’nin en gelişmiş büyükşehirlerinden birisi olan ve yaşanabilir kentler sıralamasında kültür-sanat alanında öne çıkan Eskişehir; eğitim, sağlık, ulaşım ve sosyal hayat olanakları bakımından diğer illere kıyasla önemli avantajlara sahip bir yerleşim merkezidir. 10
Üniar araştırması: 2019 Öğrenci Dostu Üniversite Araştırmasında öğrencilerin en memnun olduğu şehir listesinde Eskişehir 1. Sırada. Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu (URAK) tarafından gerçekleştirilen ‘’İller arası Rekabetçilik Endeksi’’ çalışmasında Eskişehir’in Türkiye’nin en rekabetçi 8. ili olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmanın yaşam kalitesi alt endeksine göre ise Eskişehir, Türkiye genelinde 3. sırada yer almıştır. Yine Eskişehir, değişken bazlı olarak “İldeki Bir Yüksek Öğrenim Programından Mezun Olan Kişi Sayısı” bakımından 1. sırada yer almış olup, ‘’Öğretim Üyesi Başına Düşen Üniversite Öğrencisi Sayısı’’ bakımından da 1. sırada kendisine yer bulmuştur. İLLER ARASI REKABETÇİLİK ENDEKSİ Sıralama İldeki Bir Yüksek Öğrenim Programından Mezun Olan Kişi Sayısı Alt Endeksi 1 1 Öğretim Üyesi Başına Düşen Üniversite Öğrencisi Sayısı 3 Yaşam Endeksi 8 Genel SOSYO-KÜLTÜREL DURUM Yıl Kaynak 2017 Tiyatro Salonu Sayısı 13 2017 TÜİK 2017 Kültür ve Turizm Bakanlığı Tiyatro Seyirci Sayısı 153.397 2017 2017 Sinema Salonu Sayısı 31 2019 Sinema Seyirci Sayısı 1.132.447 Halk Kütüphanesi Sayısı 11 Müze Sayısı 20 Sanat şehri: Türkiye’de tiyatro salonu sayısında 11 Eskişehir 7. sıradadır. Bin kişi başına düşen tiyatro seyircisi sayısında da Eskişehir 6. sıradadır.
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 5 EKONOMİK YAPI Sosyo-ekonomik gelişmişlik Tarım %7 açısından Türkiye’nin en önemli Sanayi %39 şehirlerinden birisi olan Eskişehir, Hizmetler %54 ekonomisi ile de ön plana çıkmaktadır. Eskişehir ekonomisinin %54’ünü hizmetler, %39’unu sanayi ve %7’sini ise tarım sektörü oluşturmaktadır. İl ekonomisinde ana sektörlerin dağılımında, hizmetler ve sanayi sektörlerinin öne çıktığı görülmektedir. Kaynak: Eskişehir Sanayi Odası, 2017 İŞ ORTAMI 21.020 Yıl Kaynak İşyeri Sayısı 261.429 2017 SGK Aktif Çalışan Sayısı 2017 TOBB Kurulan Şirket Sayısı 647 2018 Yabancı Sermayeli Firma Sayısı 105 2017 Sanayi ve Yatırım Teşvik Belgesi (Adet) 307 2019 Teknoloji Yatırım Teşvik Belgesi (Sabit Yatırım Tutarı milyar TL) 7,4 2019 Bakanlığı Yatırım Teşvik Belgesi (İstihdam) 9.230 2019 İstihdam Oranı (Bursa-Eskişehir-Bilecik Bölgesi için) 53,6 % 2018 TÜİK İşsizlik Oranı (Bursa-Eskişehir-Bilecik Bölgesi için) 9,2 % 2018 12
Eskişehir ekonomisinin %54’ünü hizmetler, %39’unu sanayi ve %7’sini ise tarım sektörü oluşturmaktadır. Finans ATM Sayısı Eskişehir TR41 Oran % Çalışan Sayısı 644 2.754 23,4 POS Sayısı 1.739 7.315 23,8 Tasarruf Mevduatı 28.031 129.065 21,7 Üye İşyeri Sayısı 6.7 milyar 28 milyar 23,9 27.991 133.593 21 Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği (2018) Eskişehir sanayi işletmelerinin sektörel dağılımı incelendiğinde, ilk sırada %13,37 ile makine ekipmanlar, ikinci sırada %12,89 ile gıda ürünleri ve üçüncü sırada ise %11,33 ile metal ürünleri sektörü yer almaktadır. ESKİŞEHİR SANAYİ İŞLETMELERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (İLK 10) İl Payı (%) Sektör Adı 13,37 12.89 Makine ve ekipmanlar 11,33 Gıda Ürünleri 9,76 Metal Ürünleri 9,64 7,59 Diğer Madencilik ve Taş Ocakçılığı 6,27 Metalik Olmayan Mineral Ürünler 4,22 3,13 Kauçuk ve Plastik 2,77 Elektrikli teçhizat Mobilya Ana Metal Ağaç ve Mantar Ürünleri Kaynak: Sanayi Teknoloji Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü, 2017, 81 İl Durum Raporu 13
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR Eskişehir sanayi sektöründe istihdam paylarına bakıldığında %13,66 ile gıda ürünleri sektörü, %11,96 ile metalik olmayan mineral ürünler sektörü, %9,23 diğer ulaşım araçları sektörü ilk üç sırada yer almaktadır. Ayrıca, 2017 yılında Türkiye’de sanayi sektörü toplam istihdamının %1,92’si Eskişehir’de gerçekleşmektedir. ESKİŞEHİR SANAYİSİNİN ÇALIŞAN SAYISI BAKIMINDAN SEKTÖREL DAĞILIMI Sektör Adı Çalışan Sayısı İL Payı (%) TR Payı (%) 12,43 Gıda ürünleri 9.791 13,66 6,12 1,31 Metalik olmayan mineral ürünler 8.577 11,96 6,72 6,14 Diğer ulaşım araçları 6.615 9,23 8,30 3,89 Makine ve ekipmanlar 6.442 8,98 4,72 3,23 Kauçuk ve plastik 4.118 5,74 8,73 - Metal ürünleri 4.072 5,68 Elektrikli teçhizat 4.010 5,59 Otomotiv, treyler 3.139 4,38 Kimyasal ürünler 2.715 3,79 Giyim eşyaları 2.268 3,16 Toplam 71.699 - Kaynak: Bilim, Sanayi Teknoloji Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü, 2017, 81 İl Durum Raporu Eskişehir’de üretilen bazı ürünler, ulusal ölçekte önemli pazar payına sahiptir. Eskişehir, kompresör (soğutucu), uçak motoru ve dizel lokomotif üretiminde ulusal pazarın tamamına sahiptir. Bu ürünlere ek olarak; boraks, kriko ve buzdolabı üretiminde de Eskişehir, ulusal pazarın yarısından fazlasına hâkim durumdadır. 14
Eskişehir, kompresör (soğutucu), uçak motoru ve dizel lokomotif üretiminde ulusal pazarın tamamına sahiptir. Ulusal Üretimde Eskişehir’in Payı % 120 100 %100 %100 %100 80 %73 %70 %65 60 %50 40 %30 %30 %30 %20 %20 %20 %15 20 0 KompreDsiözUreçl(alskookğMoutotmuooctriu)fu Kriko Manyezit Kiremit Süt Kamyon Fırın Boraks kurutmaBumzadkiolnaebsıi kek, kraker karoları Bisküvi, duvar ve Çamaşır yer Seramik Kaynak: Eskişehir Sanayi Odası, 2016. 15
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 6 İŞGÜCÜ Üç üniversite ve her yıl on bini geçen mezun sayısı ile Eskişehir, yüksek işgücü potansiyeli taşımaktadır. Eskişehir’in de içerisinde yer aldığı TR41 bölgesinde işgücüne katılım oranı her yıl gittikçe artarken istihdam oranı da benzer şekilde artmaktadır. TR41 BÖLGESİ VE ESKİŞEHİR’İN İŞGÜCÜ VERİLERİ Eskişehir TR41 Türkiye Yıllar İşgücüne İşsizlik İstihdam İşgücüne İşsizlik İstihdam İşgücüne İşsizlik İstihdam Katılma Oranı Oranı (%) Katılma Oranı Oranı (%) Katılma Oranı Oranı (%) 2009 Oranı (%) Oranı (%) (%) Oranı (%) (%) 2010 37,4 46,3 41,2 2011 (%) 15,2 38,2 49,3 6,2 46,4 47,9 14 43 2012 44,1 10,5 38,4 50,3 7,8 45,5 48,8 11,9 45 2013 42,7 8,9 40,3 50,1 9,2 46,7 49,9 9,8 45,4 2014* 42,2 8,4 42,9 51,8 9,8 53,6 50 9,2 45,9 2015* 44 8,5 59 9,2 50,6 50,8 9,7 49,5 2016* 46,9 - 54 6,3 51,1 55,1 10,1 50,2 2017* - - 55,4 7,9 50,7 56,1 10,5 50,6 2018* - - - 55,9 9,3 52,3 57 11,1 51,5 - - - 58,1 10 53,6 58 11,1 52 - - - 59 9,2 58,5 11,2 - - - Kaynak: TÜİK (2018) *2014 yılından itibaren TÜİK, il düzeyinde işgücüne katılma, işsizlik ve istihdam oranlarını paylaşmadığı için Eskişehir’e ait il düzeyindeki verilere yer verilememektedir. 16
Üç üniversite ve her yıl on bini geçen mezun sayısı ile Eskişehir, yüksek işgücü potansiyeli taşımaktadır. TR41 Bölgesi İşgücü Verileri 70 2015 2016 2017 2018 60 İşgücüne Katılma Oranı İşsizlik Oranı 50 İstihdam Oranı 40 30 20 10 0 2014 Kaynak: TÜİK (2018) 17
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 7 DIŞ TİCARET TÜİK Dış Ticaret Verileri 2018 yılı verilerine göre Eskişehir, 1 milyar dolar üzerinde ihracat tutarı ile ülkemizde en fazla ihracat yapan ilk 20 il içerisinde yer almıştır. Son 5 yılda, Eskişehir ekonomisi sürekli dış ticaret fazlası vermiştir. Eskişehir Dış Ticaret Verileri 1.2 Milyar $ 829,4 912,1 837 862,1 902,2 1.061 1 Milyar $ 739,4 826,1 706,6 741,2 820,6 918,3 900 Milyon $ 2013 2014 2015 2016 2017 2017 800 Milyon $ İhracat 700 Milyon $ 600 Milyon $ 500 Milyon $ 400 Milyon $ 300 Milyon $ 200 Milyon $ 100 Milyon $ 0 İthalat Kaynak: TÜİK (2018) 18
Son 5 yılda, Eskişehir ekonomisi sürekli dış ticaret fazlası vermiştir. Eskişehir İhracat Payları İmalat %93 Madencilik ve Taş Ocakçılığı %6 Tarım ve Ormancılık %1 Kaynak: TÜİK (2018) ESKİŞEHİR’İN ÜLKE BAZINDA İHRACATI Toplam İhracattaki Payı (%) Ülkeler 34,24 A.B.D. 8,66 Almanya 8,20 Fransa 4,46 Avusturya 3,12 Romanya 19
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR ESKİŞEHİR’İN ÜLKE BAZINDA İTHALATI Ülkeler Toplam İthalattaki Payı (%) A.B.D. 28,21 Fransa 8,29 8,21 Çin 8,15 Almanya 8,00 İspanya Kaynak: TÜİK (2018) Eskişehir Sanayi Odası Dış Ticaret Verileri Kayıtlı adresleri başka yerde olan veya Eskişehir dışındaki gümrükleri kullanan işletmelerin yapmış olduğu ihracatlar, resmi ihracat rakamlarına yansımamaktadır. Bu sebeple, resmi veriler Eskişehir Sanayi Odası’nın ihracat rakamları ile farklılık göstermektedir. Eskişehir Sanayi Odası verilerine göre, Eskişehir son dört yılda 8 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirmiştir. ESKİŞEHİR SANAYİ ODASI ÜYESİ FİRMALARIN İHRACATLARI Yıl İhracat (Milyon $) 2017 2.292 2016 2.044 2015 2.141 2014 2.271 2013 2.211 2012 2.121 2011 1.756 Kaynak: Eskişehir Sanayi Odası, 2017 20
Eskişehir Sanayi Odası verilerine göre, Eskişehir son dört yılda 8 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirmiştir. ESO’ya üye işletmelerin sektör bazında ihracat verileri incelendiğinde, makine imalat sanayinin %46,2 pay ile en fazla ihracatı gerçekleştiren sektör olduğu görülmektedir. ESKİŞEHİR’DE SEKTÖR BAZINDA İHRACAT (ESO’YA ÜYE İŞLETMELER) Sektör Firma Sayısı İhracat (ABD $) Pay (%) Makine İmalat Sanayi 38 944.431.805 46,2 9 360.715.880 17,6 Madencilik 12 100.452.573 4,9 Taş ve Toprağa Dayalı İmalat Sanayi 6 36.556.493 1,8 25 106.004.061 5,2 Dokuma ve Hazır Giyim Sanayi 11 137.560.510 6,7 Metal Eşya ve Metal Ana Sanayi 15 56.476.055 2,8 11 301.061.142 14,7 Gıda Sanayi 8 0,1 Kimya, Plastik ve Kauçuk Sanayi 1.560.769 Elektrikli Araç ve Gereç İmalat San. Orman ürünleri, Mobilya ve Kağıt San. Kaynak: Eskişehir Sanayi Odası, 2017 21
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 8 SEKTÖRLER Rekabet Gücü • Makine-Metal Sanayi Makine Metal Sanayi Yüksek • Havacılık Sektörler • Raylı Sistemler Ana metal sanayi ile doğrudan bağlantılı • Gıda Sanayi olan makine sektörü, Eskişehir’de en fazla • Seramik sektörel üretim değerine sahip olup, nitelikli işgücü ve gelişmiş ana ve yan sanayisi ile Gelişme • Turizm ilin lokomotif sektörlerinden bir tanesidir. Potansiyeli • Animasyon Eskişehir’de en yüksek ihracat değerine • Madencilik sahip sektörlerin başında makine metal Yüksek • Otomotiv Sanayi sanayi gelmektedir. Eskişehir Sanayi Odası Sektörler (ESO) verilerine göre, 2017 yılında makine metal sanayi, 944 milyon doların üzerinde ihracat gerçekleştirmiştir. 22
Eskişehir Sanayi Odası verilerine göre, 2017 yılında makine metal sanayi, 944 milyon doların üzerinde ihracat gerçekleştirmiştir. Havacılık Eskişehir, havacılık sektöründe ülkemizin en önemli firmalarına ev sahipliği yapmaktadır. Ülkemizde savunma sanayi alanında en önemli işletmeleri çatısı altında toplayan Savunma ve Havacılık Sanayi İmalatçıları Derneği’nin (SASAD) Havacılık ve Uzay grubunda yer alan 7 ana kurumun 3’ü Eskişehir’de faaliyet göstermektedir. Bu kurumlar Alp Havacılık, Coşkunöz Savunma Havacılık ve TEI’dir. 2018 yılı Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesinde TEİ 115. sırada yer alırken, Alp Havacılık 319. sıradadır. Eskişehir 2018 yılında ülkemizin hava ve uzay taşıtları ihracatında yaklaşık 255 milyon dolarlık verdiği fazla ile ülkemizde 1. sıradadır. İhracattan aldığı pay bakımından ise yaklaşık yüzde 17 oranı ile 3. sıradadır. Eskişehir Sanayi Odası verilerine göre, havacılık sektöründe 2017 yılında 360 milyon dolardan fazla ihracat gerçekleşmiştir. 23
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR Raylı Sistemler Eskişehir, ülkemizde hem üretim hem de ulaşım ağları açısından raylı sistemler sektörünün başlıca merkezlerinden birisidir. Kamuya bağlı ortaklıklar yanında özel sektör firmalarının da bulunduğu Eskişehir’de, bu alanda faaliyet gösteren en büyük kurum TÜLOMSAŞ’tır. Bölgede, raylı sistemler sektörü genel olarak; TÜLOMSAŞ’a tedarik sağlayan yan sanayi şeklinde yoğunlaşmıştır. Eskişehir, raylı sistemler sektöründe firmalara uluslararası rekabet avantajları sağlayan bir üretim ortamı sunmaktadır. İlin lojistik üssü olması, önemli limanlara yakınlığı ve ilde sektörel nitelikli işgücünün ve üniversite-sanayi iş birliğinin varlığı firmalara önemli rekabet avantajları sağlamaktadır. 24
Gıda Sanayi TR41 Bölgesi, gıda ürünleri imalatının yoğun olarak yer aldığı bölgelerin başında gelmektedir. Başta un ve unlu mamuller olmak üzere, et ve süt ürünleri, çikolata ve şekerleme üretimi, Eskişehir’in ülke genelinde ön plana çıktığı gıda sanayi alanlarıdır. Eskişehir Sanayi Odası verilerine göre, gıda sanayisinde 2017 yılında 175 milyon dolardan fazla ihracat gerçekleşmiştir. İlde gıda sanayisinde faaliyet gösteren en büyük firma ETİ Gıda A.Ş.’dir. Eskişehir gıda sanayi ihracatında öne çıkan ürün grupları ise bisküvi, kek, çikolata ve süt ürünleridir. 2018 yılı Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesinde ETİ Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. 37. Sırada yer almaktadır. Peyman Kuruyemiş Gıda Aktariye Kimyevi Maddeler Tarım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. ise 376.sıradadır. 25
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR Seramik Eskişehir yerleşim alanı, güçlü ulaşım ve fiziksel altyapısı, doğal kaynaklara yakınlığı ve insan kaynakları açısından ülkemizin seramik sektöründe rekabet üstünlüğüne sahip illerinden birisidir. Eskişehir ili ve çevresinde yer alan Seranit, Yurtbay, Eczacıbaşı ve Lapino gibi firmalar seramik üretiminde dünya çapında tanınmaktadır. Bölgede Kütahya, Bilecik illerini de kapsayan Eskişehir merkezli seramik kümesi bulunmakta olup Eskişehir, seramik sektörüne yönelik yapı kimyasalları konusunda önemli bir yere sahiptir. 26
Madencilik Eskişehir’de endüstriyel hammadde açısından oldukça zengin maden yatakları yer almaktadır. Başta bor ve manyezit olmak üzere ilde sepiyolit, mermer, kaolen, perlit, mika ve kum-çakıl gibi önemli hammadde kaynakları bulunmaktadır. Beyaz altın, deniz köpüğü ve Eskişehir taşı gibi isimlerle de ifade edilen lületaşının da ticari olarak işlenebilir yatakları ülkemizde sadece Eskişehir’de bulunmaktadır. Eskişehir Sanayi Odası verilerine göre, madencilik sektöründe 2017 yılında 460 milyon dolardan fazla ihracat gerçekleşmiştir. 27
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR Turizm Eskişehir, başta kültür ve termal turizmi olmak üzere, doğa turizmi, mağara turizmi hava sporları turizmi, inanç turizmi ve kongre turizmi gibi alternatif turizm türlerinde oldukça önemli bir potansiyele sahiptir. Eskişehir’de gelişme potansiyeli yüksek bazı turizm alanları şunlardır: Kültür Turizmi: Eskişehir’de tarih boyunca birçok medeniyet ve uygarlık yer almıştır. Bu uygarlıkların başlıcaları; Hititler, Frigler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılardır. Bu sebeple, kentte birçok antik kent, anıt, kale, tarihi ev, müze ve mimari eser bulunmaktadır. Ayrıca UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde Eskişehir’e ait Frig Vadileri, Odunpazarı Evleri, 2018 yılında Anadolu’daki Ahşap Tavanlı ve Ahşap Destekli Camiler kategorisinde de tescillenen Sivrihisar Ulu Cami olmak üzere 3 adet kültürel varlık bulunmaktadır. 28
Doğa Turizmi: Eskişehir’de birçok milli park ve benzeri sahalar ile yürüyüş yolları, kamp alanları, bisiklet rotaları, tırmanış alanları ve 25’ten fazla mağara ve düden bulunmaktadır. 29
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR Termal Turizm: Çok sayıda termal kaynağa sahip olan Eskişehir, Türkiye’nin en fazla kaplıcası bulunan illerinden birisidir. İlde Sakarılıca ve Kızılinler Bölgeleri termal turizm merkezi bölgesi olarak ilan edilmiştir. Kızılinler Bölgesi, yatırımcıya tahsis açısından hazır durumdadır. TURİZM Tesise Geliş Sayısı 589.659 Geceleme 881.106 Ortalama Kalış Süresi 3,27 Doluluk Oranı (%) 38,76 *Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Belediye Turizm İşletme belgeli konaklama tesisleri verilerine göre hazırlanmıştır. Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı (2018) Otomotiv Sanayi Eskişehir’de gelişme potansiyeli yüksek sektörlerden birisi de otomotiv sanayidir. İlde en önemli otomotiv markalarından biri olan Ford Otosan, İnönü’de faaliyet göstermektedir. Ayrıca Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi’ne ek olarak, Eskişehir- Ankara karayolu üzerinde İmişehir- Kalkanlı sınırları içerisinde kurulması öngörülen Otomotiv İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde otomotiv sanayiye 4,8 milyon m2’lik alanın ayrılması planlanmaktadır. 30
Animasyon Animasyon sektörü, Eskişehir’in gelişme potansiyeli yüksek sektörlerinden birisi olarak değerlendirilmektedir. Bu potansiyeli sağlayan ana nedenler; 30 yıllık animasyon geçmişi ve kültürüne sahip Eskişehir Anadolu Üniversitesi Animasyon Bölümü’nün Eskişehir’de yer alması, önemli animasyon stüdyolarının Eskişehir’de faaliyet göstermesi ve nitelikli işgücünün Eskişehir’deki varlığıdır. Ayrıca Eskişehir Anadolu Üniversitesi bünyesinde kurulan Animasyon Ar-Ge Merkezi, Türkiye genelinde animasyon stüdyolarına hizmet vermektedir. 31
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR Tarım İKLİM Yıl Merkezi Rakım (m) 782 2017 Ortalama En Yüksek Sıcaklık (°C) 29,3 1928-2018 Ortalama En Düşük Sıcaklık (°C) -3,4 1928-2018 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Eskişehir, İç Anadolu, Batı Karadeniz ve Akdeniz iklimlerinin etki alanına dahil olduğundan dolayı kendine özgü bir iklim tipinin varlığından söz edilebilir. Sarıcakaya ve Mihalgazi ilçelerinde mikroklima iklim özellikleri görülse de Eskişehir iklimi, genel olarak sert karasal iklim tipidir. İklim koşulları ve coğrafi şartların etkisiyle tarımsal üretim çeşitliliği mevcuttur. 32
Kaynak: TUIK (2018) Eskişehir İli Tarım Alanları Dekar Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı 42.187 Nadas Alanı 1.765.347 Sebze Alanı 98.359 Süs Bitkileri Alanı 54,2 Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı 3.578.060 Toplam Alan 5.484.007 Tarım alanlarına bakıldığında nadas alanları tarım alanlarının %35’ini; tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanları ise tarım alanlarının %65’ini oluşturmaktadır. Eskişehir İli Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Üretim Miktarları Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Eskişehir (Ton) Türkiye (Ton) Oran % Kaynak: TUIK (2018) Buğday 526.919 16.500.000 3,2 Mısır 122.318 5.700.000 2,1 Çavdar 320.000 2,1 Yulaf 6.637 260.000 4,2 Ayçiçeği Tohumu (Yağlık) 10.853 1.800.000 2,2 Patates 39.879 4.550.000 1,3 Şeker Pancarı 59.845 17.436.100 7,6 Fiğ (Macar) 1.318.583 1.049.606 2,7 Yonca 28.829 17.544.946 1,6 Mısır (Slaj) 277.516 23.197.536 1,1 Bezelye (Yemlik) 261.046 210.706 2,9 6.064 33
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 2018 yılı verilerine bakıldığında Türkiye’de üretilen şeker pancarının %7,6’sı Eskişehir ilinde üretilmiştir. Eskişehir ilinde şeker pancarı yetiştiriciliği yaygındır. Aynı zamanda Türkiye geneli %4,2 oranında yulaf ve %3,2 oranında buğday Eskişehir ilinde üretilmektedir. Eskişehir İli Sebze Üretim Miktarları Sebze Eskişehir (Ton) Türkiye (Ton) Oran % Bezelye 3,5 Kuşkonmaz 3.719 107.344 94,1 Brokoli 4,8 Marul (Kıvırcık) 159 169 6,3 Kereviz (Sap) 9,2 Semizotu 3.319 69.592 35 56,2 Roka 11.820 187.658 34,3 Tere 9,6 Hıyar (Turşuluk) 200 2.179 5,8 Kabak (Çerezlik) 9,0 Soğan (Taze) 1.533 4.382 5,5 Soğan (Kuru) Kaynak: TUİK (2018) 7.261 12.930 2.234 6.517 14.048 146.538 3.196 55.043 12.825 142.854 106.040 1.930.695 Eskişehir ili Türkiye genelinde kuşkonmaz %94,1, semizotu %35, roka %56,2 ve tere %34,3 oranlarıyla bu sebzelerin üretiminde büyük pay sahibidir. 34
Eskişehir İli Meyve Üretim Miktarları Meyve Eskişehir (Ton) Türkiye (Ton) Oran % Zerdali 334 19.927 1,7 Kiraz 12.815 639.564 2 İğde 192 4.427 4,3 Eskişehir’in iklimi daha çok tahıl ve sebze üretimine uygun olmasından dolayı meyve üretimi diğer tarım ürünlerinin üretim miktarlarına göre düşük kalmaktadır. Türkiye geneli üretim miktarlarına bakıldığında zerdali %1,7, kiraz %2 ve iğde %4,3 oranında Eskişehir’de üretilmektedir. 35
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 9 KÜMELENME Ulusal ve bölgesel rekabetçiliği arttıran bir yaklaşım olarak kabul edilen kümelenme modelinin Eskişehir’de oldukça yaygın olduğunu söylemek mümkündür. Eskişehir ve çevresinde yoğunlaşmış ve benzer iş kollarında faaliyet gösteren firmaların bir araya gelmesi sonucu Eskişehir’de 5 iş kümesi ortaya çıkmıştır. 2010 yılında kurulmuştur. Türkiye’nin ilk küme oluşumlarından bi- risidir. Seramik ve karo ürünleri üretiminde ön planda olan küme- de Bilecik, Kütahya ve İstanbul illerinde faaliyet gösteren firmalar da yer almaktadır. 2011 yılında kurulmuştur. Ülkemizin bu alandaki üç kümesinden bi- risidir. Üye işletmeler; tasarım geliştirme, havacılık sektörüne özgü elektrik ve elektronik ürünlerin üretimi ve geliştirilmesi, motor ve bileşenleri üretimi, sistem entegrasyonu gibi birçok özel süreç gerektiren faaliyeti başarıyla yürütmektedir. 2011 yılında TÜLOMSAŞ önderliğinde kurulmuştur. Üye işletmeler; kaynaklı ve talaşlı imalat, montaj, döküm, kompozit üretim, metal şekillendirme, tasarım, Ar-Ge ve Ür-Ge gibi alanlarda faaliyet gös- termektedir. 36
Ulusal ve bölgesel rekabetçiliği arttıran kümelenme modeli Eskişehir’de oldukça yaygın durumdadır. 2016 yılında kurulmuştur. Ülkemizin ilk madencilik kümesidir. Küme, madencilik sektöründe faaliyet gösteren firmalara mesleki, sosyal, teknik ve ekonomik yönden rehberlik etmeyi ve rekabet içerisinde iş birliği sağlamayı hedeflemektedir. ESKİŞEHİR Eskişehir Sanayi Odası (ESO) öncülüğünde “Eskişehir Mobilya Sana- MOBİLYA yi Kümesi” kurulmuştur. Eskişehir Mobilya Sanayi Kümesi, mobilya SANAYİ sektörü üreticilerini, tasarımcıları ve akademisyenleri bir araya KÜMESİ getirilmesi amaçlanmıştır. Kuruluş hedefleri arasında ise Eskişehir’in mobilyadaki potansiyelini arttırmak, tasarım ve kalite ile farklılık orta- ya koymak ve Eskişehir mobilyasını dünya çapında duyurmak olarak belirlenmiştir. 37
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 10 ÖZEL YATIRIM BÖLGELERİ Eskişehir, 3 Organize Sanayi Bölgesi ve 1 Teknoloji Geliştirme Bölgesi’ne ev sahipliği yapmaktadır. Organize Sanayi Bölgeleri 1973 yılında yatırımcıların hizmetine sunulan Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi, Eskişehir Sanayi Odası öncülüğünde kurulmuş olup Türkiye’nin en büyük Organize Sanayi Bölgelerinden birisidir. Gemlik Limanı’na 160 km, İstanbul Limanlarına 290 km mesafede bulunan Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi’nde altyapı açısından herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Sivrihisar Organize Sanayi Bölgesi, henüz yatırımcıların hizmetine sunulmamış olup alt yapı çalışmaları devam etmektedir. Beylikova Tarıma Dayalı İhtisas Besi Organize Sanayi Bölgesi’nin ise altyapı çalışmaları tamamlanmış olup bölgede parsellerin tahsilatı devam etmektedir. 38
Eskişehir, 3 Organize Sanayi Bölgesi ve 1 Teknoloji Geliştirme Bölgesi’ne ev sahipliği yapmaktadır. 39
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR Adı Durum Türü Bulunduğu İlçe Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi Faal Karma Eskişehir Sivrihisar Organize Sanayi Bölgesi Karma Sivrihisar Beylikova Tarıma Dayalı İhtisas Besi Organize Alt Yapı Çalışmaları Devam ediyor İhtisas Beylikova Sanayi Bölgesi Tahsis Aşamasında ARSA, ELEKTRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARI Gider Kalemi Tutar (TL) Arsa İmmişehir :125 TL / m² KOBİ OSB : 250 TL/ m2 Elektrik (TL/Kwh) Dağıtım Bedeli (TL/Kwh) 0.337105 İletim Sistemi Kullanım Bedeli (TL/Kwh) Doğalgaz Bedeli (TL/Kwh) 0.012136 Doğalgaz Bedeli (TL/ Sm3) Kaynak: Organize Sanayi Bölgesi, 2018 0,015000 0,10719258 1,140529 Tüketim Aralığı Su Fiyatları Ruhsatı Olmayanlar İçin 0 m³- 500 m³ Fiyat 1,98 TL + KDV 500 m³- 5000 m³ 1,71 TL + KDV 5000 m³ - 20000 m³ 0,66 TL + KDV 1,56 TL + KDV 20000 m³ - 40000 m³ 0,57 TL + KDV 1,47 TL + KDV 0,52 TL + KDV 1,44 TL + KDV 40000 m³ - + 0,49 TL + KDV 0,48 TL + KDV Kaynak: Organize Sanayi Bölgesi, 2018 40
Eskişehir Teknoloji Geliştirme Bölgesi Eskişehir Teknoloji Geliştirme Bölgesi, il sanayisinin teknolojiyi etkin kullanmasında ve yenilik üretim merkezi olması konusunda önemli çalışmalar yürütmektedir. İlde Ar-Ge ağırlıklı ihracat potansiyeli yüksek, uluslararası pazarda rekabetçi ve yenilikçi ürünlerin üretilmesi amaçlanmaktadır. Eskişehir Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin Organize Sanayi Bölgesi, Anadolu Üniversitesi ve Osmangazi Üniversitesi’nde olmak üzere 3 yerleşkesi bulunmaktadır. Ar- Ge desteklerinin sunulduğu bölgede, ana faaliyet alanları: Bilgisayar ve bilişim teknolojileri, yazılım ve donanım, iletişim, elektrik ve elektronik sanayi, plastik endüstrisi, seramik ve kompozit malzemeler ile sanayi kuruluşlarının her türlü Ar-Ge faaliyetlerini yapabileceği ve yüksek teknolojili ürünlerin üretileceği diğer alanlar olarak belirlenmiştir. 41
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 11 ÜNİVERSİTELER Eskişehir’de Anadolu Üniversitesi (1982), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (1993) ve Eskişehir Teknik Üniversitesi (2018) olmak üzere üç yükseköğretim kurumu bulunmaktadır. OSMANGAZİ ÜN Anadolu Üniversitesi’nde 2017-2018 döneminde 38.784’ü ESKİŞEHİR İVERSİTESİ birinci öğretim, 1290’ı ikinci öğretim, 793’ü Uzaktan Öğretim, 3.170.622’si açık öğretim olmak üzere toplam 3.211.489 öğrenci eğitim görmüştür. 2018-2019 dönemi itibariyle 1526 öğretim üyesi bulunmaktadır. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde 23.631’i birinci öğretim, 7622’si ikinci öğretim, 149’u Uzaktan Öğretim olmak üzere toplam 31.402 öğrenci eğitim görmüştür. 2018-2019 dönemi itibariyle 1628 öğretim üyesi bulunmaktadır. Eskişehir Teknik Üniversitesi 8 Mayıs 2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7141 sayılı Kanunla kurulmuştur. 2018-2019 dönemi itibariyle 1742 öğretim üyesi ve 12494 öğrencisi bulunmaktadır. Anadolu Üniversitesi bünyesinde kurulan Ar-Ge ve İnovasyon Koordinasyon Birimi Teknoloji Transfer Ofisi (ARİNKOM TTO) 2014 yılı itibariyle girişimci ve yatırımcılara çeşitli hizmetler sunmaya başlamıştır. ARİNKOM TTO’nun temel faaliyet alanları şunlardır: • Proje Bilgilendirme ve Destek Hizmetleri • Üniversite-Sektör İş Birliği Hizmetleri • Fikri Hak Süreçleri için Destek Hizmetleri 42
Öğrenci Şehri Eskişehir: Türkiye’de 100 kişiden 4.6’sı üniversite öğrencisi iken; Eskişehir’de 100 kişiden 8’i üniversite öğrencisidir. • Teknoloji Değerlendirme Hizmetleri • Teknogirişim ve Sermaye Desteklerine Erişim ve Bilgilendirme Hizmetleri • Proje Tabanlı Staj (PTS) Hizmetleri • Hukuksal Danışmanlık ve Sözleşme Yönetimi Hizmetleri Eskişehir Osmangazi Üniversitesi bünyesinde yer alan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi Uygulama ve Araştırma Merkezi (ETTOM) ise 2015 yılı Şubat ayı itibariyle faaliyetlerine başlamıştır. ETTOM’un temel amaçları şunlardır: • Ulusal ve uluslararası finansal destek programlarından yararlanılması, • Üretilen bilginin topluma yayılması ve ticari ürüne dönüştürülmesi, • Fikri ve sınai mülkiyet haklarının yönetilmesi ve akademik girişimciliğin teşvik edilmesi yönünde evrensel yaklaşımlar izlenerek ekonomik ve toplumsal gelişmeye katkıda bulunulması ETTOM, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi akademisyenlerine, öğrencilerine ve diğer özel-kamu kurum ve kuruluşlarına aşağıdaki konularda hizmet verebilmektedir. • Tanıtım ve Farkındalık • Eğitim ve Danışmanlık • Proje Yönetimi • Finansal Kaynaklara Erişim • Problem Çözme • Fikri Mülkiyet Hakları • Lisanslama • Ticarileştirme • Girişimcilik İş birliği ve Koordinasyon 43
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 12 AR-GE VE YENİLİKÇİLİK Ülkemizin en yenilikçi şehirlerinden birisi olan Eskişehir’de toplam 21 Ar-Ge Merkezi bulunmaktadır. Birçok Ar-Ge personelinin istihdam edildiği ilde, sınai mülkiyet hakları ve bilimsel yayın verileri ülke ortalamasının üzerinde yer almaktadır. AR-GE MERKEZLERİNİN İLLERE GÖRE DAĞILIMI Sıra İl Ar-Ge Merkezi Sayısı 1. İstanbul 415 2. Kocaeli 126 3. Bursa 124 4. Ankara 108 5. İzmir 83 6. Tekirdağ 48 7. Manisa 28 8. Konya 23 9. Eskişehir 21 10. Antalya 19 Toplam - 995 Kaynak: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2019) 44
Ülkemizin en yenilikçi şehirlerinden birisi olan Eskişehir’de toplam 21 Ar-Ge Merkezi bulunmaktadır. Eskişehir Bursa Bilecik Yıl Marka Tescil Sayısı 807 3.861 79 2018 Patent Tescil Sayısı 45 186 1 2018 Tasarım Tescil Sayısı 180 3.140 70 2018 Faydalı Model Tescil Sayısı 1 21 1 2018 Bilimsel Yayın Sayısı 4.328 3.677 318 2011-2015 Kaynak: TPMK, ULAKBİM Bilimsel yayın sayısında Eskişehir’in, diğer TR41 bölgesi illerine göre daha iyi olduğu söylenebilir. ESKİŞEHİR’İN BİLİMSEL YAYIN PERFORMANSI (2011-2015) Gösterge Adet / Değer Türkiye Sıralaması Yayın Sayısı 4.328 10 Atıf Sayısı 16.205 14 Etki Değeri 3,74 30 Kaynak: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (2016) 45
BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI YATIRIM ORTAMI 2019 ESKİŞEHİR 13 ULUSLARARASI YATIRIMLAR Eskişehir, birçok uluslararası yatırıma ev sahipliği yapmakta olup ilin yatırım ortamı, yabancı sermayeli firmalar için cazip olmaya devam etmektedir. 2018 yılı Temmuz ayı itibariyle, Eskişehir’de uluslararası yatırımlar açısından en fazla paya sahip olan sektör Motorlu Taşıtlar ve Motosikletler Dışında Kalan Toptan Ticaret ve Ticaret Komisyonculuğu olmuştur. İlde faaliyet gösteren önemli uluslararası firmalardan bazıları şunlardır: Barry Callebaut, Hoover, TEI, Peyman, Ford Otosan ve Knauf. Ülkelere göre Eskişehir’de faaliyet gösteren yabancı sermayeli firmalarda Almanya ve İran öne çıkmaktadır. ÜLKELERE GÖRE ESKİŞEHİR’DE FAALİYET GÖSTEREN YABANCI SERMAYELİ FİRMALAR Baskın Ülke Firma Sayısı Almanya 28 İran 15 İtalya 9 Belçika 9 İspanya 7 Irak 6 A.B.D. 5 Suriye 4 Ürdün 4 İngiltere 4 Hollanda 3 46
Search
