ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

ว20203 3. ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ครธู ิติมา ประคองทรัพย์



1. ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ขน้ั พื้นฐานมที กั ษะที่ 1-8 2. ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรข์ น้ั สูงหรอื ขั้นผสมมี ทักษะที่ 9-13

ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรข์ ั้นพ้นื ฐาน

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรข์ ั้นสงู หรอื ขั้นผสม



1. นกั เรียน ลองทายซวิ า่ ภาพนมี้ ีรปู สามเหลย่ี ม ดว้ ยกันทั้งหมดก่รี ูป ? ก. 12 ข. 14 ค. 18 ง. 20 จ. 22





ตวั อย่างความผดิ พลาดท่เี กดิ จากการลงความเหน็ จะเห็นไดว้ า่ แทนที่จะเป็นขโมยงัดตามทีพ่ อ่ ลงความเห็น กลบั เปน็ เพราะญาตมิ าเย่ยี ม



อย่ทู ั้งบนบกและในน้า อย่บู นบก อย่บู นตน้ ไม้ อยตู่ ามทะเลทราย จระเข้ งูเขียว งเู ห่า งหู างกระดง่ิ กบ ก้ิงก่า ช้าง อฐู





??? สัตวเ์ ลี้ยงลกู สตั วก์ นิ หญ้า ด้วยนม A สตั วส์ ี่เทา้











1234 1234 1234 1234

6. การหาความสมั พันธ์ระหวา่ ง สเปสกับสเปส และ สเปสกับเวลา สเปสของวตั ถุ (Space) หมายถงึ ที่วา่ งที่วตั ถนุ นั้ ครองที่อยู่ซง่ึ จะมรี ปู ร่าง ลกั ษณะเชน่ เดยี วกับวตั ถนุ น้ั โดยทัว่ ไปแลว้ สเปสของวตั ถุ จะมี 3 มิติ คอื ความกวา้ ง ความยาว และความสงู

สเปสกับสเปส 1. ความสมั พนั ธ์ระหว่างมิติ 2. บอกตาแหน่งหรอื ทิศของวตั ถุ 3. บอกความสมั พันธ์ของส่ิงที่อยู่หน้ากระจกเงา และภาพทป่ี รากฏในกระจกได้ 4. เปรยี บเทยี บสเปสของวัตถุหรอื สิ่งของ 2 อย่าง

ตวั อยา่ ง ใหบ้ อกรปู ทเ่ี กดิ จากการตัดวตั ถเุ ป็น 2 สว่ น ถ้าตดั รปู ทรงกระบอกตามแนว ดัง ภาพจะเกิดรอยตัดเปน็ รปู ใด ก. วงกลม ข. วงรี ค. สี่เหลี่ยม

คำตอบคือ ขอ้ ข (วงรี)

ให้บอกตาแหนง่ และทศิ ทางของส่งิ ต่างๆ ที่เหน็ ในภาพน้ี

ภาพท่ีทา่ นเหน็ เปน็ ภาพของ สมศรใี นกระจกเงา ท่านคกิ วา่ สมศรซี ่งึ ยนื อยู่ หน้ากระจกผกู นาฬิกามอื ใด ก. มือซา้ ย ข. มอื ขวา

คาตอบ คอื ขอ้ ก สมศรผี กู นาฬกิ าขอ้ มือซา้ ย

หนฝู นทาแจกนั ตกแตก และหาชิน้ สว่ นไม่เจอ น้องๆคนเก่งชว่ ยทีครับ หนฝู นปวดหวั ไปหมดแลว้

ช้ ินสว่ นไหน...จะ สวมเขำ้ ชอ่ งไหน ไดพ้ อดี

ยง่ิ ทง้ิ ก้อนนา้ แขง็ ไวใ้ นจานนาน เขา้ ขนาดของก้อนนา้ แขง็ จะ เป็นอยา่ งไร คาถามนมี้ งุ่ หมายใหบ้ อกความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งใด ก. การเปลยี่ นตาแหนง่ ทอี่ ยขู่ องส่ิงต่างๆ กบั เวลา ข. การเปลยี่ นขนาดหรอื ปรมิ าณของสิ่งตา่ งๆ กบั เวลา

บา้ นของดนยั อยู่ห่างจากโรงเรียน 500 เมตร ส่วนบา้ น ของเตือนใจอยูห่ ่างจากโรงเรียน 550 เมตร ถา้ ดนยั และ เตอื นใจออกจากบ้านเวลา 7.00 น. แลว้ เดนิ ตรงมา โรงเรียน ปรากฏว่า ทง้ั คู่ถึงโรงเรยี นเวลา 7.25 น. พรอ้ มกัน นักเรยี นคดิ ว่าใครเดนิ เร็วกวา่ กนั เตอื นใจเดนิ เร็วกว่าคะ คาถามนมี้ งุ่ หมายใหบ้ อกความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสง่ิ ใด ก. การเปลีย่ นตาแหนง่ ที่อย่ขู องสิ่งตา่ งๆ กับเวลา ข. การเปลย่ี นขนาดหรือปรมิ าณของสงิ่ ตา่ งๆ กับเวลา

7. การจดั กระทา และการสอื่ ความหมายขอ้ มลู การจดั กระทาขอ้ มลู หมายถึง การนาข้อมลู ทไี่ ด้จากการสงั เกต การวดั การทดลอง และ จากแหลง่ อน่ื ๆ มาจดั กระทาเสยี ใหม่ โดยอาศยั วธิ กี ารต่างๆ เชน่ การจดั ลาดบั การจดั กลุ่ม หรอื การคานวณหาคา่ ใหม่

การสื่อความหมายขอ้ มลู หมายถงึ การนาขอ้ มูลทไ่ี ด้จดั กระทาแล้ว นามาเสนอ และแสดงให้ผู้อน่ื เขา้ ใจ ความหมายของขอ้ มูลชดุ น้ันไดด้ ขี ึน้ กำรนำเสนออำจทำไดห้ ลำยรูปแบบ 100 ทิศตะวันออก 1. พูดหรอื เล่ำใหฟ้ ัง 80 ทศิ ตะวันตก 2. เขียนเป็ นรำยงำน 60 ทิศเหนอื 3. ทำเป็ นตำรำง แผนภูมิ 40 แผนภำพ แผนผงั กรำฟ สมกำร 20 4. โดยผสมผสำนหลำยวิธีตำม 0 ควำมเหมำะสม ไตรมาสที่ 1 ไตรมาสท่ี 2 ไตรมาสท่ี 3 ไตรมาสที่ 4

ผีเสือ้ ทโี่ ตเต็มที่แลว้ จะออกไข่ 7-13 วนั ผเี สื้อที่ 2-3 วัน ภายใน 2-3 วัน ผเี ส้ือเจรญิ เจริญเตม็ วัย มาจากดักแด้ ซ่ึงใชเ้ วลา 7- 13 วัน กวา่ จะเป็นผีเสื้อ ตวั ดกั แด้ ไข่ สาหรบั ตัวหนอนไดม้ าจากไข่ซง่ึ ใช้เวลา 4 วนั ตัวดกั แด้ 35-42 วัน ตวั หนอน 4 วนั ไดม้ าจากตัวหนอนใชเ้ วลา 35-42 วนั ชีวิตของผีเสอื้ จะวนเวียนอยเู่ ชน่ น้ี ข้อมลู ชุดท่ี 1 ขอ้ มลู ชดุ ที่ 2

การเปลย่ี นแปลงหรอื จัดกระทากับขอ้ มูลของผีเสอ้ื เป็นการจัดกระทาโดยวิธใี ด ก. การทากราฟ ข. การทาวงจร

ช้างหากนิ เปน็ ฝูง สตั วท์ ี่หากินเป็นฝูง ช้าง กวาง มด ผึ้ง กวางหากนิ เปน็ ฝงู สัตว์ทหี่ ากนิ ตามลาพงั จ้ิงจก ค้างคาว จ้งิ จกหากินตามลา้ พงั แมลงวนั มดหากนิ เปน็ ฝูง ผง้ึ หากนิ เปน็ ฝูง ขอ้ มลู ชุดท่ี 2 ค้างคาวหากนิ ตามลา้ พงั แมลงวันหากินตามลา้ พงั ขอ้ มลู ชดุ ท่ี 1 ข้อมลู ชุดท่ี 2 เปน็ ข้อมลู ที่จดั กระทาแล้วด้วยวิธใี ด ก. หาความถ่ี ข. จัดเรยี งขอ้ มูล ค. แยกประเภท ง. คานวณหาคา่ ใหม่

ภาพขา้ งลา่ งนมี้ ใี ครบา้ ง อะไรทช่ี บ้ี ่งวา่ เปน็ บคุ คลน้นั และกาลงั เกิดเหตกุ ารณ์ใด



ประชากรในประเทศไทยจากการสารวจในชว่ ง 5 ปี ต้ังแต่ พ.ศ.2515 ถึง พ.ศ.2519 เรียงลาดบั จานวน ดงั น้ี 38.4, 40.0, 41.3, 42.4 และ 43.3 ลา้ นคน นักเรยี นจะแสดงวิธกี ารจัดกระทากบั ขอ้ มูลและ ส่ือความหมายขอ้ มูลได้อย่างไร

แผนภูมแิ สดงจานวนประชากรในประเทศไทย จ้านวนประชากร (ล้านคน) 45.5 - 40.0 – 35.5 – 30.0 – พ.ศ. 2515 2516 2517 2518 2519

8. การพยากรณ์ หมายถึง การทานาย หรือ การคาดคะเนสงิ่ ทเี่ กดิ ขน้ึ ลว่ งหนา้ โดยอาศยั ขอ้ มลู ทีไ่ ดจ้ ากการสงั เกต หรือปรากฏการณท์ เ่ี กดิ ขนึ้ ซา้ ๆ หรอื ความรทู้ เ่ี ป็นความจรงิ หลักการ กฎ หรอื ทฤษฏที ี่มอี ยแู่ ลว้ ในเรือ่ งนนั้ มาชว่ ย สรปุ

การสังเกต การวดั ขอ้ มลู การหา ความสมั พนั ธข์ อง + ตวั แปรต่างๆ ประสบการณ์ทมี่ อี ยู่ การพยากรณ/์ ทา้ นาย ส่ิงทีจ่ ะเกิดขนึ้

ขอ้ มูล นายแดงกนิ ปู 5 คร้ัง ต่อมาทอ้ งเดนิ ทง้ั 5 ครั้ง นายแดงกินปู เปน็ ครง้ั ท่ี 6 จะเกดิ อะไรขนึ้ …………..? สามารถคาดคะเนผลทเ่ี กดิ ขึ้นไดล้ ว่ งหน้า เพราะมขี ้อมูลมากอ่ นเปน็ การพยากรณ์ ถ้านายแดงกนิ กุ้ง เป็นครง้ั ท่ี 6 จะเกิดอะไรขน้ึ …………..? ไม่สามารถคาดคะเนผลท่ีเกดิ ขนึ้ ได้ เพราะไมม่ ขี อ้ มูลมาก่อน เป็น การตัง้ สมมตฐิ าน

9. การตั้งสมมติฐาน (Formulating Hypothesis) หมายถึง การคดิ หาคาตอบลว่ งหนา้ กอ่ นทจ่ี ะ ดาเนนิ การทดลอง เพ่ือตรวจความถูกต้องในเรื่องนนั้ ๆ 1. เป็นเครอ่ื งมอื กาหนดแนวทางใน การออกแบบการทดลอง 2. บอกความสมั พนั ธข์ องตวั แปร 3. อาจถกู หรอื ผดิ กไ็ ด้

**เดก็ ที่กนิ นมแม่จะแขง็ แรงกวา่ เด็กท่กี ินนมวัว** ตวั แปรต้น คือ................................................ ตัวแปรตาม คอื ................................................... ตัวแปรที่ ตอ้ งควบคุม คอื ................................................ คา้ ที่ต้อง กา้ หนดนิยามเชิงปฏิบัตกิ าร คือ........................................... จะท้าการ ทดสอบสมมติฐาน นี้ไดอ้ ย่างไร...............................

10. การกาหนดนิยามเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร (Defining Operationally) หมำยถึง กำรใหค้ วำมหมำยของ คำ หรอื ขอ้ ควำมเพ่ือใหเ้ ขำ้ ใจตรงกนั และ สำมำรถ สงั เกต หรอื วดั ได้

ตัวอยา่ ง ออกซิเจนเป็นก๊าซทชี่ ว่ ยในการติดไฟ เมื่อนา ก้านไม้ขดี ไฟท่คี ุแดง แหยล่ งไปในกา๊ ซน้นั แล้ว ก้านไมข้ ดี ไฟจะลุกเป็นเปลวไฟ (สังเกตและระบุสถานการณ์ทดสอบได)้ ออกซเิ จนเปน็ กา๊ ซท่ีมี เลขอะตอม 8 และมีนา้ หนัก อะตอมเทา่ กับ 16 (ไมส่ ามารถสังเกตและระบสุ ถานการณ์ ทดสอบได้)

ข้อความใด เป็นการกาหนดนยิ าม เชงิ ปฏบิ ัตกิ ารน้าสะอาด คือ ◆น้าทต่ี ม้ แล้วและไม่มีสี ไม่มกี ลิ่น ไม่มีรส ◆น้าสะอาด คือ นา้ ท่ปี ราศจากเช้ือโรค

ขอ้ ความใด เป็นการกาหนดนยิ ามเชิงปฏิบตั กิ าร ไก่สมบูรณ์ คอื ไกท่ อ่ี ว้ นมาก ไก่สมบรู ณ์ คอื ไกท่ ม่ี นี า้ หนกั มาก