Book หนังสือจากถ่านดิบสู่มณีที่(พอ)มีค่า_E Book

จากถา่ นดบิ ... คนดชี อบแกไ้ ข คนจญั ไรชอบแกต้ วั สมู่ ณีท่ี(พอ)มคี า่ 99 เพอ่ื ใหพ้ วกเรา หนั กลับมาส่องกระจก ดแู ลและแก้ไขตนเอง ลองพิจารณาอา่ น ข้อคดิ แนวเดยี วกันนี้ ทีช่ ใี้ หเ้ ห็นว่า เราเสยี ทั้งเวลา พลงั งาน และอารมณ์ ไปกับสง่ิ ซ่ึงไมย่ งั ประโยชน์อย่างไรบา้ ง เผ่อื จะเปน็ ประโยชน์ กบั ผ้ทู ตี่ ิดตามอ่านอย.ู่ ..เพ่มิ ขึน้ People spend too much time finding other people to blame, too much energy finding excuses for not being what they are capable of being, and not enough energy putting themselves on the line, growing out of the past, and getting on with their lives. J. Michael Straczynski ผคู้ นเสียเวลาไปมาก ในการมองหาผอู้ นื่ เพ่ือเป็นเป้าของการต�ำ หนิ เขาใชพ้ ลังงานมากเกินไป ในการหาขอ้ อา้ ง เพื่ออธิบายวา่ ท�ำ ไมตนเองจึงไม่สามารถพฒั นาขึน้ ได้ดีกว่าน้ี แตเ่ ขาหาไดท้ มุ่ เทพลงั งานเพยี งพอ ในการน�ำ พาตนเองไปอย่บู นเส้นทาง เพือ่ พฒั นาเตบิ โต ก้าวพ้นไปจากอดตี และดำ�เนนิ ชีวติ ของตนไปขา้ งหน้า อา่ นดู และพจิ ารณากันนะครับ ทนั ทที ีป่ ระสบปัญหาในการหาแนวทางแก้ไข หรือบรรเทาปญั หาเหลา่ นนั้ ลองเร่ิมตน้ พจิ ารณาจากส่ิงซึ่งตัวเราเองสามารถปรบั ปรุงแกไ้ ขไดก้ ่อน คดิ พจิ ารณาดวู า่ เราควรท�ำ อะไรไหม เพอ่ื แกไ้ ขหรอื ปอ้ งกนั ปญั หาหรอื อปุ สรรค กอ่ นจะเร่ิมมองหาสาเหตุ หรอื ปจั จยั จากภายนอก

มรี บั ...ตอ้ งมใี ห้ จากถ่านดบิ ... 100 สู่มณที (่ี พอ)มีค่า มีรตบั ้อ.ง..มีให้ ผมมโี อกาสท�ำ งานกบั หนว่ ยงาน ซง่ึ มคี วามรว่ มมอื กบั ตา่ งประเทศอยสู่ ององคก์ ร ท้งั มีสว่ นรว่ มในการผลกั ดนั ให้เกิดการเปล่ียนผ่านจากองค์กร ท่ีรบั ความชว่ ยเหลอื ฝา่ ยเดียว ไปสู่องค์กรท่เี ราเรม่ิ สามารถให้ความชว่ ยเหลือผ้อู นื่ องค์กรทงั้ สองดังกล่าว ได้แก่ สมาคมส่งเสรมิ เทคโนโลยี (ไทย-ญีป่ นุ่ ) (ส.ส.ท.) ซึ่งก่อตงั้ ในปี พ.ศ.2516 และสถาบันมาตรวทิ ยาแหง่ ชาติ (มว.) ซึง่ กอ่ ตง้ั ในปี พ.ศ.2541

จากถ่านดิบ... มรี บั ...ตอ้ งมใี ห้ สมู่ ณีท่(ี พอ)มีคา่ 101 ในช่วงแรกๆ ของการก่อตงั้ ส.ส.ท. ได้รบั ความสนบั สนนุ ท้งั ทางการเงนิ บคุ ลากร และองคค์ วามรู้จากญป่ี ุ่น ผมมีโอกาสรว่ มงานกบั ส.ส.ท.ในสถานภาพต่างๆ ตงั้ แต่ กรรมการบริหาร ผูอ้ �ำ นวยการสมาคม จนถงึ นายกสมาคม ประมาณสองทศวรรษหลงั การกอ่ ตง้ั ขณะผมด�ำ รงต�ำ แหนง่ ผอู้ �ำ นวยการสมาคม  มกี ารรอ้ งขอจากหน่วยงานในเวยี ดนาม ทอี่ ยากเขา้ มาศึกษาวิธกี ารบริหารงานและการด�ำ เนนิ การของสมาคมฯ ผมนำ�เรอื่ งเข้าปรึกษาหารอื ในที่ประชมุ กรรมการบรหิ าร มกี รรมการท่านหน่ึง ตั้งค�ำ ถามว่า ส.ส.ท.จะไดอ้ ะไร จากการชว่ ยเหลอื เช่นน้ี ผมพอจะเขา้ ใจ นยั ยะของค�ำ ถาม จงึ พยายามอธบิ ายถงึ ความส�ำ คญั และ ประโยชนว์ า่ การที่ ส.ส.ท. สามารถให้ความชว่ ยเหลือ สนับสนุนผูอ้ นื่ ไดน้ ้ัน ประการแรก ยอ่ มสรา้ งก�ำ ลงั ใจและความเชอ่ื มน่ั แกบ่ คุ ลากรของสมาคมฯ ทกุ คน ใหร้ ับรูว้ า่ ตา่ งไดร้ ่วมท�ำ งานจนองค์กรพัฒนากา้ วหน้าไปมาก กระทง่ั มหี นว่ ยงานอ่นื สนใจอยากมาศึกษาเรยี นรู้ ประการถดั มา การปรบั บทบาทจากการรบั ความชว่ ยเหลอื สนบั สนนุ แตฝ่ า่ ยเดยี ว มาเปน็ ผู้มสี ว่ นใหค้ วามชว่ ยเหลือสนับสนนุ ได้น้นั สง่ ผลให้องคก์ รต้องปรับตัวและพัฒนาตนเองอยา่ งต่อเนอ่ื ง อนั นำ�พาไปสูอ่ งคก์ รทส่ี ามารถพัฒนาอย่างยั่งยืนได้ในทีส่ ดุ ข้อเท็จจริงจนถงึ วนั นี้ ภายหลงั ส.ส.ท. ก่อตัง้ มา 43 ปี กค็ อื ...

มรี บั ...ตอ้ งมใี ห้ จากถ่านดิบ... 102 สมู่ ณที ่ี(พอ)มีค่า ส.ส.ท. ซงึ่ รบั การสนับสนุนจากรัฐบาลญี่ปุ่นหน่งึ รอ้ ยเปอรเ์ ซน็ ต์ในปีแรกๆ สามารถพัฒนา สง่ั สมองค์ความรู้ และทรพั ยากรทางการเงนิ กระทง่ั ประมาณสองทศวรรษหลงั จากนัน้ สามารถพึ่งตนเอง ด�ำ เนนิ กิจกรรมดว้ ยรายไดท้ ห่ี ามาเองท้งั หมด  และต่อมา ส.ส.ท.ไดน้ �ำ รายได้ซึง่ สง่ั สมไว้น้ัน กอ่ ตั้งสถาบนั เทคโนโลยีไทย-ญป่ี ุ่น ในปี พ.ศ.2549 อันเปน็ สถาบันอุดมศกึ ษาเพอื่ พฒั นาบุคลากรระดบั ปริญญา ทางด้านวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ในสว่ นของสถาบนั มาตรวิทยาแหง่ ชาตินั้น ผมไดร้ ับแต่งตั้งเปน็ ผอู้ �ำ นวยการกอ่ ต้ัง ในชว่ งเดอื นมิถนุ ายน พ.ศ.2544-เดอื นมิถุนายน พ.ศ.2548 และมารบั ต�ำ แหน่งอกี ครั้ง ในชว่ งเดือนมีนาคม พ.ศ.2556-เดอื นมีนาคม พ.ศ.2560 ชว่ งการกอ่ ตงั้ สถาบนั ฯ ในปี พ.ศ.2544 นัน้ ไทยอยภู่ ายใตส้ ภาวะวิกฤตเิ ศรษฐกิจซง่ึ รา้ ยแรงทีส่ ดุ ของประเทศ สถาบนั ฯ คอ่ ยพฒั นาเติบโตข้ึนด้วยความสนับสนนุ และช่วยเหลือ จากสองสถาบนั มาตรวทิ ยาชั้นน�ำ ของโลก คือ PTB ของเยอรมนี และ NMIJ ของญ่ปี นุ่ ในคราวทผ่ี อู้ �ำ นวยการสถาบนั มาตรวทิ ยาของเยอรมนเี ดนิ ทางมาเยย่ี มชมสถาบนั ฯ ผมได้กลา่ วตอ้ นรบั และแสดงความขอบคณุ ถึงการชว่ ยเหลอื ซง่ึ ไดร้ บั ในครัง้ นั้น ความตอนหนง่ึ ว่า

จากถ่านดบิ ... มรี บั ...ตอ้ งมใี ห้ สู่มณที (ี่ พอ)มีคา่ 103 “...17 years ago, when NIMT was established under the worst economic crisis of the country, we were struggling for survival. Among friends who extended their helping hands at the time we most needed were the PTB experts and PTB scientists, who not only trained our young staffs but also showed us how the best metrologists should perform. They also helped in setting a high standard for us to strive for. Without such thoughtful help, it would not be possible for NIMT to have become who we are today...” “...17 ปที แ่ี ลว้ มา สถาบนั ฯ กอ่ ตง้ั ภายใตว้ กิ ฤตทิ างเศรษฐกจิ ซง่ึ รา้ ยแรงทส่ี ดุ ของ ประเทศ และเรากำ�ลงั ดิ้นรนเพ่อื การอยรู่ อด ผูเ้ ชยี่ วชาญและนักวทิ ยาศาสตร์ จาก PTB เปน็ เพือ่ นกล่มุ แรกๆ ทยี่ น่ื มือมาใหค้ วามสนบั สนุน ในยามที่เราต้องการสง่ิ นั้นมากทีส่ ุด ผู้เชี่ยวชาญและนักวทิ ยาศาสตร์เหลา่ น้ี ไมเ่ พยี งชว่ ยฝึกสอนบคุ ลากรหนมุ่ สาวของเรา แตเ่ ขาเหลา่ นั้นยังแสดงให้ พวกเราเหน็ ประจกั ษว์ า่ นกั มาตรวทิ ยาชน้ั น�ำ นน้ั ปฏบิ ตั งิ านกนั อยา่ งไร เขาเหลา่ นน้ั ยังชว่ ยวางมาตรฐานท่สี งู ยิ่ง เพอ่ื ให้บคุ ลากรของเรามงุ่ มั่น บรรลุให้ถงึ หากปราศจากซง่ึ ความช่วยเหลอื ที่ไตร่ตรองเชน่ นี้ เราคงไม่สามารถพฒั นา มาเปน็ สถาบันฯ ดงั ทุกวนั นไ้ี ด…้ ”

มรี บั ...ตอ้ งมใี ห้ จากถ่านดบิ ... 104 สูม่ ณีท่ี(พอ)มีค่า ทกุ คร้ังที่มโี อกาส ผมจะพูดกับนกั วิทยาศาสตร์และบคุ ลากรของสถาบันฯ เสมอวา่ เราสามารถพฒั นาเตบิ โตมาไดท้ ุกวันน้ี เพราะความชว่ ยเหลอื จากผ้อู นื่ ดงั นนั้ หากมีโอกาส เราจะตอ้ งให้การสนับสนุนสถาบนั ฯ ในประเทศอนื่ ๆ ท่ียงั ลา้ หลังอยู่ เพื่อใหเ้ ขาพัฒนา ยืนข้นึ มาได้ และเป็นเสาหลักสำ�หรับประเทศชาติของเขาตอ่ ไป จนถงึ ปี พ.ศ.2559 สถาบนั ฯ ไดฝ้ กึ อบรมบคุ ลากรดา้ นมาตรวทิ ยา ของประเทศตา่ งๆ กวา่ 481 คน จาก 27 ประเทศ สถาบนั ฯ ร่วมมือกับ ไจกา้ และกระทรวงการต่างประเทศของไทย จัดการอบรมบคุ ลากรดา้ นมาตรวิทยาแก่กลมุ่ ประเทศ กมั พชู า ลาว เมียนมาร์ และ เวียดนาม ครง้ั ละประมาณสองเดือน เป็นเวลาสปี่ ตี อ่ เน่อื ง ผมมีความเช่อื โดยส่วนตัววา่ การตอบแทนบญุ คุณซง่ึ ดีท่ีสุด คือ การน�ำ เอาสิง่ ท่เี ราเรยี นร้จู ากความช่วยเหลือ ไปถ่ายทอดต่อ ใหก้ ับผจู้ ำ�เปน็ และต้องการ เพ่อื รว่ มช่วยพัฒนาให้เขาเหลา่ นัน้ สามารถหยัดยืนข้ึนมาได ้ การใหค้ วามชว่ ยเหลือผ้อู ่นื เชน่ นี้ ในดา้ นกลบั กนั จะสร้างเงอื่ นไขใหเ้ ราตอ้ งปรบั ปรงุ ตนเอง พัฒนาให้รดุ หนา้ ไป อนั เป็นหนทางแห่งการพฒั นาทย่ี ั่งยืน อย่างแท้จริง

จากถา่ นดบิ ... Connecting My Dots สมู่ ณที ี่(พอ)มีคา่ 105 Connecting My Dots ในชว่ งสองปีเศษมานี.้ ..คือ ระหวา่ งปี 2010-2012 สภาวะการ(ถกู )จ้างงานของผมมกี ารเปล่ียนแปลงไปมาน่าสนใจ หลงั จากทีผ่ มหมดเทอมการท�ำ งานใน สวทช. กลางปี 2010 แลว้ ผมกเ็ ปลย่ี นสถานภาพมาเป็น Partially Employed (หรือจะเรียกว่า Partially Unemployed กแ็ ล้วแต่) โดยช่วยงาน สวทช.แบบไม่เต็มเวลา จนถงึ ส้ินปี 2010 ในตน้ ปี 2011 ผูใ้ หญ่ที่ผมเคารพ ชักชวนใหผ้ มชว่ ยงาน จนถงึ ส้ินปี ผมจึงสามารถรักษาสถานภาพ Partially Employed ต่ออกี หนึ่งปี

Connecting My Dots จากถ่านดบิ ... 106 สมู่ ณีที่(พอ)มีค่า เมือ่ ข้ึนปี 2012... ผมจึงกลายสภาพเปน็ Fully Unemployed คอื ตกงานอยา่ งเตม็ รปู แบบ กระทงั่ เพือ่ นอาจารย์ชาวญีป่ ุ่น ไดช้ กั ชวนให้ผมมาชว่ ยงานของ JICA ในโครงการ AUN/SEED-net ต้งั แต่ เดือนตลุ าคม 2012 ขอกล่าวถงึ โครงการ AUN/SEED-net อนั ทรงคณุ คา่ นีส้ กั เลก็ น้อย AUN/SEED-net ยอ่ มาจาก ASEAN University Network/ Southeast Asia Engineering Education Development Network เป็นโครงการซึง่ ไดร้ บั การสนบั สนนุ จากรัฐบาลญีป่ นุ่ ผ่าน JICA โดยมีเป้าประสงค์ เพอื่ พฒั นาทรัพยากรมนษุ ย์ ในระดับอดุ มศึกษา และ มุ่งเนน้ พัฒนาบคุ ลากรด้านวิศวกรรมศาสตร์ เพอ่ื น�ำ พาไปสกู่ ารพฒั นาดา้ นเศรษฐกจิ และสงั คมทย่ี ง่ั ยนื ของกลมุ่ ประเทศ ในอาเซยี น

จากถ่านดบิ ... Connecting My Dots สมู่ ณีที(่ พอ)มีค่า 107 ในขณะทผ่ี มเขา้ ไปรว่ มงานนน้ั มสี มาชกิ ทเ่ี ปน็ สถาบนั อดุ มศกึ ษาในอาเซยี น 26 แหง่ กบั ทั้ง ได้รบั การสนับสนนุ จากมหาวิทยาลยั ซ่ึงร่วมโครงการในประเทศญี่ปนุ่ อีก 14 แหง่ โครงการดงั กลา่ ว เรมิ่ ตน้ ในเฟสแรก เมือ่ ปี 2003 (2003-2008) มีการขยายต่อมาในเฟสท่ีสอง (2008-2013) และจะสิ้นสุดในเฟสทีส่ าม (2013-2018) ผมมคี วามสุข กับสภาวะชีวติ เชน่ น้ีดีเปน็ ปรกติ จนอยู่มาวนั หนึ่ง ในเย็นวันที่ 30 มกราคม 2013 ขณะที่ผมกำ�ลังกินขา้ วเย็นกบั ครอบครวั อยทู่ ่บี า้ น เพื่อนร่วมงานเก่าของผมทส่ี ถาบันมาตรวทิ ยาแห่งชาติ โทรฯ เขา้ หาผม พรอ้ มกับระลำ�่ ระลักบอกว่า “อาจารย์ บอรด์ สถาบนั ฯ มีมติแตง่ ต้ังอาจารยเ์ ปน็ ผูอ้ ำ�นวยการแลว้ นะ” ประมาณกลางปี 2011 เพอื่ นร่วมงานเก่ากลมุ่ ก๊วนเดยี วกันน่แี หละ ท่ีมาชักชวนใหผ้ มไปลงสมคั รต�ำ แหนง่ ผู้อ�ำ นวยการของสถาบันฯ โดยยืนยนั ว่าผมสมคั รได้...เพราะไมม่ ีกำ�หนดเง่อื นไขอายุเอาไว้ ผมก็ตกลง...ลงนามในใบสมัคร ทพี่ รรคพวกอตุ สาหถ์ ือติดมาให้ หลังจากนั้นไมน่ าน กเ็ ขา้ รบั การสมั ภาษณ์ โดยมผี สู้ มัครอ่ืน อีกสองสามทา่ น ผลปรากฏว่า กรรมการสรรหา เหน็ ควรจะเสนอช่อื ผม... แต.่ ..นกั การเมอื งทเ่ี ป็นรัฐมนตรสี มยั นน้ั ...ไม่อยากไดผ้ ม เร่ืองนี้ จึงคาราคาซงั มาเปน็ เวลาเกือบปคี รึ่ง จนผมคิดว่ามนั คงจบไปเรียบร้อยโรงเรยี นไทยแล้ว

Connecting My Dots จากถ่านดิบ... 108 ส่มู ณีท่(ี พอ)มคี ่า ดังนน้ั เมือ่ เพอ่ื นร่วมงานโทรฯ มาในยามเยน็ คำ�่ เชน่ นั้น ผมจึงคิดวา่ คงกำ�ลังอำ�ผมเลน่ เลยตะคอกกลบั ไปว่า “เฮย้ ก�ำ ลังกินขา้ วอยู่ อยา่ มาล้อเลน่ นา่ ” แลว้ วางหไู ป จนสกั ครูต่ อ่ มา กม็ ีโทรศัพท์อีกสายจากผูใ้ หญท่ ี่ผมเคารพ... บอกว่า “อาจารยป์ ระยรู ขอแสดงความยนิ ดดี ้วย” นั่นแหละ ผมจึงเริ่มเชื่อว่ามนั คงจะจริง นับเป็นการตดั สินใจที่ยากล�ำ บากท่ีสดุ ครั้งหน่งึ ของผม ว่าจะเลือกอย่างไรดี... เพราะไม่วา่ ผมจะตัดสนิ ใจอย่างไร กต็ อ้ งมบี างคนท่ีไมช่ อบใจ หรือ กระทัง่ โกรธผม ระหวา่ งการทำ�งานท่ี AUN/SEED-net และมีความสขุ กบั การแปลและเขียนหนังสือ ถ่ายรูป และ เดินออกก�ำ ลงั กาย กับความรับผิดชอบใหม่ ตอ่ สถาบันฯ ดแู ลโครงสร้างพ้ืนฐานดา้ นคณุ ภาพ ซึ่งส�ำ คญั ท่สี ุดของประเทศ

จากถา่ นดบิ ... Connecting My Dots สู่มณีที(่ พอ)มคี ่า 109 ขอ้ คิดของ “หลวงพอ่ Jobs” ชว่ ยในการตดั สนิ ใจใหผ้ มมาก ดงั ท่ีเขาพดู เกย่ี วกบั การเชื่อมโยงจุดตา่ งๆ ในชีวติ (Connecting the Dots) Again, you can’t connect the dots looking forward; you can only connect them looking backwards. So you have to trust that the dots will somehow connect in your future. You have to trust in something — your gut, destiny, life, karma, whatever. This approach has never let me down, and it has made all the difference in my life. ย้ำ�อีกครงั้ นะ...คณุ ไมส่ ามารถโยงจดุ ตา่ งๆ (ในชีวิต)ไปยังอนาคตได้ คณุ ท�ำ ได.้ ..เพยี งการเชอ่ื มตอ่ สถานภาพปจั จบุ นั ของคณุ ไปยงั สง่ิ ทค่ี ณุ ท�ำ ในอดตี ดงั นน้ั คุณจึงตอ้ งมีความเชอื่ วา่ ...จดุ ต่างๆ ในชีวติ ขณะนี้ จะเช่อื มโยงไปยังอนาคตของคณุ ได้ โดยวิธใี ดวธิ หี นึง่ คุณต้องมคี วามเชื่อในบางสง่ิ อยา่ ง... เช่น ในกึน๋ ของคณุ ในเปา้ หมาย ในชวี ติ ในกรรม หรือ อะไรกแ็ ลว้ แต่ มมุ มองชวี ิตเช่นนไ้ี ม่เคยท�ำ ใหผ้ มผดิ หวัง และชว่ ยสร้างความแตกต่างให้เกิดขึน้ ในชวี ติ ผม ครบั ...คงจรงิ อย่างที่ “หลวงพ่อ Jobs” บอกไว้ เราสามารถเช่ือมโยงจุดของชวี ิตจากปจั จบุ ันไปยังอดตี แต่เราไมส่ ามารถก�ำ หนดส่ิงท่เี ราท�ำ ปจั จบุ ัน เพื่อเชื่อมโยงไปสอู่ นาคตได้อย่างแนช่ ดั

Connecting My Dots จากถ่านดบิ ... 110 สูม่ ณที ่ี(พอ)มีคา่ ดงั นั้น เราต้องมคี วามเชอื่ มัน่ มีศรทั ธา ตอ่ อดุ มคตขิ องตน และตอ่ กรรมดีใดๆ ท่ีเราเคยท�ำ มา ตลอดในจุดตา่ งๆ ในชีวิต ผมจะไปเริม่ ท�ำ งาน ทสี่ ถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ ต้งั แต่วนั ที่ 18 มนี าคม 2013 น้คี รับ เมอ่ื ฟ้า มอบโอกาสและความรบั ผิดชอบไวก้ บั เรา ฟา้ ก็คง มอบสติ ปัญญา และ สขุ ภาพท่ีสมบรู ณ์ เพือ่ ใหเ้ ราสามารถปฏบิ ัตภิ ารกิจใหล้ ลุ ่วงดว้ ยดีได้ Everything happens for a (good) reason  

ยกทสี่ าม : วรี ชนนริ นาม ค�ำ้ จนุ ใหส้ งั คมกา้ วไป ■ ผมอยากทำ�งานทที่ รงความหมาย อนั จะยงั ประโยชนต์ อ่ ชนรุ่นหลัง... ■ คนทสี่ มถะเชน่ นี้ คงไม่มที าง ร่วมในงานสกปรกกับเขาด้วยหรอก ■ คนง่ีเง่ามกั คดิ เร่อื งงา่ ยๆ ให้ย่งุ ยากซบั ซ้อน ■ เรือ่ งเลา่ ของวศิ วกรหัวแข็ง ■ แรงบันดาลใจจากชายสงู วยั ■ สรรสรา้ งความเป็นคน ■ เปน็ ทที ผี่ มต้องตอบแทนพี่บา้ ง

จากถา่ นดิบ... 112 ส่มู ณที (่ี พอ)มีค่า วรี ชนนริ นาม ค�ำ้ จนุ ใหส้ งั คมกา้ วไป ทุกสังคมสามารถพัฒนาก้าวหนา้ ไปได.้ .. ดว้ ยเพราะมผี ้คู น ซง่ึ พรอ้ มทจ่ี ะคิดนอกกรอบ เพราะมีผู้คน ทพ่ี รอ้ มจะเดินออกไปจากชวี ิตทอี่ ยู่ไปแบบวันๆ เพราะมีผูค้ น ทพ่ี ร้อมไล่ลา่ ความฝนั และทดสอบศักยภาพของตน ขอ้ เขียนกล่มุ นี้ น�ำ กรณขี อง “วีรชนนิรนาม” ทผี่ มอา่ นพบ ในสงั คมญป่ี ุน่ มาเรียบเรยี งให้อา่ นกัน สงั คมใด มวี ีรชนนิรนาม เดนิ ตามรอยกนั มาอย่างต่อเน่ือง ย่อมเป็นสงั คมที่แขง็ แกรง่ และสามารถพัฒนาต่อเนอื่ งอย่างยั่งยนื ผมฝนั ทีจ่ ะเหน็ กรณตี ัวอย่างเล็กๆ เหลา่ นี้ จดุ ประกายในหวั ใจของผูอ้ า่ น ให้กลา้ ทจี่ ะเดินตามเสยี งเพรียกรอ้ งในหวั ใจของตน และ สร้างวีรกรรมใหญ่น้อย เพ่ือเปน็ แบบอย่าง สำ�หรบั ชนร่นุ หลังสืบตอ่ ไป

จากถา่ นดิบ... ผมอยากท�ำ งานที่ทรงความหมาย อันจะยงั ประโยชน์ตอ่ ชนรุ่นหลงั สู่มณที ี(่ พอ)มีค่า 113 ผมอยากทำ�งานท่ที รงความหมาย อนั จะยงั ประโยชนต์ อ่ ชนรนุ่ หลงั ผมอา่ นพบบทความน่าสนใจเร่อื งหน่ึง ของชายญป่ี นุ่ ชอ่ื Inou Tadataka (伊能 忠敬 1745-1818) เขาใชเ้ วลา 17 ปี เดินเทา้ ไปทั่วเกาะของญป่ี นุ่ สิริรวมระยะทางที่เขาเดนิ ประมาณ 34,900 กิโลเมตร ประมาณ 40 ล้านกา้ ว (เฉลี่ยเดนิ ปีละไม่นอ้ ยกวา่ 2,000 กิโลเมตร) อา่ นมาถึงจดุ น้ี หลายท่านก็คงรสู้ ึก กึง่ ต่ืนเต้น ก่งึ งนุ งง จะเดินไปหา...อะไรกัน ??? หลายคนคงคิดในใจ ท่เี ร้าใจ ใหต้ ดิ ตามอ่านมากกว่าน้ัน ก็คือ คุณ Inou Tadataka เรมิ่ ปฏบิ ัตกิ ารย่งิ ใหญ่น้ี ภายหลังอายุครบ 50 ขวบไปแล้ว 

ผมอยากท�ำ งานที่ทรงความหมาย อันจะยงั ประโยชน์ตอ่ ชนรุ่นหลงั จากถา่ นดบิ ... 114 ส่มู ณีที(่ พอ)มคี า่ Inou Tadataka เกิดในจงั หวดั ชิบะของญปี่ นุ่ ในวัย 17 ปี เขาถูกรับเป็นบตุ รบญุ ธรรมของครอบครัวมีอันจะกิน ทปี่ ระกอบอาชีพด้านการคา้ ขา้ ว และผลติ สาเก Inou Tadataka ชว่ ยดแู ล และพัฒนาธุรกิจให้ขยายตวั จวบจนกระทั่งอายุได้ 50 ปี เขาก็มอบหมายธรุ กิจน้ใี ห้กับลกู ชาย และออกเดินทาง เพอ่ื สานความฝันทีเ่ ขามีอย่ตู ้ังแต่เดก็ กลา่ วกนั วา่ ในวยั เดก็ Inou Tadataka มคี วามสนใจดา้ นดาราศาสตรอ์ ยา่ งมาก เขามกั มีค�ำ ถาม ขอ้ สงสัยวา่ “โลกของเรา มีขนาดใหญโ่ ตเพยี งไร ?” “จนั ทรปุ ราคา และ สรุ ิยุปราคา เกิดขึน้ ไดอ้ ย่างไร ?” เป็นตน้ หลังจากมอบหมายธุรกิจของครอบครัวใหก้ บั ลกู ของตนแลว้ เขากอ็ อกเดินทางไปเอโดะ หรอื โตเกยี วในปัจจุบนั เพอื่ เขา้ ศึกษาในวิชาดาราศาสตร์ กับครผู เู้ ชีย่ วชาญชาวญปี่ ุ่นสมัยนั้น เขาใชเ้ วลาศกึ ษาอย่ทู ี่นี่ เป็นเวลาห้าปีเต็ม หลงั จากนน้ั โชกนุ กม็ อบหมาย ใหเ้ ขาท�ำ การส�ำ รวจ เพอ่ื จดั ท�ำ แผนทป่ี ระเทศญป่ี นุ่ น่นั จึงเปน็ จุดเร่มิ ต้น ของการเดนิ ทพั ทางไกล 17 ปี เป็นระยะทาง 34,900 กิโลเมตร เพื่อสำ�รวจ และจดั ทำ�แผนท่ีฉบบั แรกของญีป่ ุ่น และ เขากด็ ำ�เนนิ การได้ กระทั่งเสรจ็ สำ�เร็จ โดยเขาอธบิ าย ถงึ เหตแุ ห่งการดำ�เนนิ ภารกิจหนักหนว่ ง

จากถา่ นดบิ ... ผมอยากท�ำ งานที่ทรงความหมาย อันจะยงั ประโยชน์ตอ่ ชนรุ่นหลงั สูม่ ณที ่(ี พอ)มีค่า 115 ในช่วงวัยกวา่ 50 ปนี ี้ว่า 後世の役に立つような、しっかりとした仕事がしたい ผมอยากทำ�งานทท่ี รงความหมาย อันจะยงั ประโยชน์ตอ่ ชนรนุ่ หลงั สง่ิ ทค่ี ณุ Inou แสดงให้เหน็ เป็นแบบอย่าง ส�ำ หรับชนรุ่นหลังกค็ อื ไมว่ า่ มันจะเป็นงานยากเย็นเข็ญใจเพียงไร  หากเพยี งเรามีความใฝ่ฝนั ผนวกเขา้ กับความเพยี รพยายาม และความทุ่มเท โดยไม่ท้อถอย ภารกิจใหญโ่ ตเชน่ ไร กส็ ามารถบรรลุได้ ขณะเดียวกัน แผนท่ีซง่ึ คณุ Inou จัดท�ำ จนสำ�เรจ็ น้ัน กเ็ ปน็ ผลงานลำ�้ คา่ ทชี่ นรุ่นหลงั สามารถน�ำ ไปใชป้ ระโยชน์ รวมท้ังพัฒนาใหม้ ีความถกู ตอ้ งสมบูรณ์ยงิ่ ข้นึ ทง้ั นี้ แม้ คุณ Inou เอง อาจจะไมม่ ีแม้แต่โอกาส ทีจ่ ะใช้แผนท่ี ซึง่ ตนใช้เวลาถึง 17 ปี ในการจดั ทำ�

ผมอยากท�ำ งานที่ทรงความหมาย อันจะยงั ประโยชน์ตอ่ ชนรุ่นหลงั จากถา่ นดิบ... 116 สูม่ ณีท่ี(พอ)มีคา่ ผมขอปดิ ทา้ ย ดว้ ยวรรคทองทส่ี ะทอ้ นแนวคดิ ลกั ษณะเดยี วกนั ในโลกตะวนั ตก... “A society grows great when old men plant trees whose shade they know they shall never sit in.” Greek Proverb สังคมจะพัฒนายิง่ ใหญไ่ ด้ เมื่อผสู้ งู วัยพร้อมปลูกไมใ้ หญ่ โดยตระหนักรู้วา่ ตนจะไมม่ โี อกาสได้น่ังพกั ใตร้ ่มเงาไมน้ ั้น

จากถา่ นดบิ ... คนท่สี มถะเชน่ น้ี คงไม่มที าง ร่วมในงานสกปรกกับเขาด้วยหรอก สู่มณีที่(พอ)มีคา่ 117 สมถะคนท่ี เชน่ น้ี คงไมม่ ที าง รว่ มในงานสกปรกกับเขาด้วยหรอก ผมเคยอ่านข้อความชวนคิดทว่ี ่า Too many people buy things they don’t need with money they don’t have to impress people they don’t know. ผคู้ นจำ�นวนมากซอ้ื หาสง่ิ ของท่ีตวั เองไม่จ�ำ เป็น ด้วยเงินทองซึ่งตนเองไมม่ ี เพยี งเพือ่ จะทำ�ใหค้ นที่ตนเองไม่รูจ้ กั เกิดความประทบั ใจ (ประมาณว่า...อวดมงั่ อวดม)ี

คนท่สี มถะเชน่ น้ี คงไม่มที าง ร่วมในงานสกปรกกับเขาด้วยหรอก จากถา่ นดบิ ... 118 สูม่ ณีท่ี(พอ)มคี ่า แล้วใหห้ วนกลบั มาดสู ังคมไทยทกุ วันนี้ ซง่ึ มอี าการ ที่ไมต่ ่างจากขอ้ คิดขา้ งต้น คือ...อวดมง่ั อวดมี อวดรำ�่ อวดรวย โกงกเ็ อา ขโมยก็ได้ ทจุ ริตกไ็ ม่ยั่น ... เยน็ วันหยดุ ยาว และเปน็ วนั เริม่ ศกั ราชใหม่ของไทย ขอน�ำ เรือ่ งราวอีกฟากฝ่ังความคดิ มาเลา่ สู่กันฟงั มีลุงแก่ๆ ท่านหน่ึง ซงึ่ ผมรู้จกั ในขณะเรยี นอยทู่ ่ญี ีป่ นุ่ ในช่วงปี ค.ศ.1967-1974 ท่ีว่ารูจ้ กั ก็อาจะพดู เกินเลยไปหนอ่ ย เพราะผม “ร้จู กั ” ทา่ น ผา่ นสารคดีทางโทรทัศน์ ขา่ วคราว และบทความหนังสอื พิมพ์ ลุงท่ผี มพดู ถึงคนน้ี คอื Dokou Toshio (1896-1988) ในปี ค.ศ.1954 เกิดกรณีทุจริตคอรปั ช่ันในอตุ สาหกรรมตอ่ เรอื ของญี่ปนุ่ (เป็นบริษัทขนาดยักษ์ มลู ค่าธรุ กิจสสู ีกบั เครอื บรษิ ัทปูนซิเมนตไ์ ทย) ซง่ึ เช่อื มโยงกับฝา่ ยการเมอื งของญ่ปี ุน่ ตำ�รวจสอบสวนพเิ ศษในเขตโตเกยี ว ไดม้ าทบี่ ้านของ Dokou ซง่ึ เป็นกรรมการผจู้ ัดการใหญ่ของบรษิ ทั ตอ่ เรือยักษ์ใหญ่นี้ ในเหตุการณ์ครัง้ น้ัน มผี ูต้ ้องสงสยั จากฝ่ายการเมอื ง ราชการ และเอกชน ถงึ กวา่ แปดพนั คน และ นำ�มาซึง่ การจบั กุมกวา่ ร้อยคน อนั นบั เป็นเหตุการณท์ ุจริตขนาดใหญ่ที่สดุ หลังสงครามโลกคร้ังทสี่ อง

จากถ่านดบิ ... สูม่ ณที (ี่ พอ)มีค่า 119

คนท่สี มถะเชน่ น้ี คงไม่มที าง ร่วมในงานสกปรกกับเขาด้วยหรอก จากถ่านดิบ... 120 สู่มณที (่ี พอ)มคี า่ พนักงานสอบสวนทไ่ี ปคน้ ดูหลักฐานทบ่ี ้านของ Dokou ถงึ กับตะลงึ เมื่อเห็นบา้ นพกั อาศยั ท่ีแสนเรยี บง่าย “น่.ี ..เปน็ บ้านของกรรมการผจู้ ดั การใหญบ่ รษิ ัทช้นั นำ�...อย่างน้ันหรือ?” พนกั งานสอบสวน เมอื่ เหน็ สภาพเชน่ น้ี ถึงกบั ร�ำ พึงกบั ตวั เองวา่ คนทส่ี มถะเช่นนี้ คงไมม่ ที าง ร่วมในงานสกปรกกบั เขาดว้ ยหรอก ผลจากการสืบสวนสอบสวน ตำ�รวจไม่สามารถพบความเช่ือมโยงใดๆ ของ Dokou กบั นกั การเมอื ง เขาจงึ เป็นผบู้ ริสทุ ธจ์ิ ากข้อสงสยั ในเร่ืองนี้ สงิ่ ทีท่ า่ นทง้ั หลายจะยงิ่ ตะลงึ มากกวา่ น้นั ก็คือ Dokou ผนู้ ้ีแหละ ทภ่ี ายหลังเกษยี ณ ไดร้ ับการรอ้ งขอจากรัฐบาลญป่ี ่นุ ให้จดั ท�ำ แผนปฏิรปู รฐั วิสาหกิจสามแหง่ ของญ่ปี นุ่

จากถา่ นดบิ ... คนท่สี มถะเชน่ น้ี คงไม่มที าง ร่วมในงานสกปรกกับเขาด้วยหรอก สมู่ ณีท(ี่ พอ)มคี า่ 121 คือ การรถไฟ องค์การยาสูบ และองคก์ ารโทรศัพท์ ท่านผู้นรี้ บั ภาระหนักหนว่ งนี้ ในปี ค.ศ.1981 ขณะทม่ี ีอายุ 85 ปี ทีส่ �ำ คญั กว่านั้น ก็คอื ... แผนท่ีจัดท�ำ ได้มีการนำ�ไปปฏิบัติ กระท่งั สามารถปฏริ ปู การรถไฟของญป่ี นุ่ ทเ่ี คยขาดทนุ มาตลอด ใหส้ ามารถท�ำ ก�ำ ไรได้ ส่งิ ท่ผี มอยากจะจบท้าย ในขอ้ เขยี นยาวๆ ชิน้ น้ี กค็ ือ ประเด็นของการปฏิรูปสังคมไทยท่สี ำ�คญั ทส่ี ุด นอกเหนอื จากเรอื่ งการศกึ ษาแล้ว ก็คงเป็นเรือ่ งการสรา้ งค่านยิ มสังคมไทย ให้มีการปรับเปล่ียนจากสงั คมทผ่ี ้คู นชืน่ ชม ความร�่ำ รวย ความม่ังมี ไปส่.ู ..สังคมทีผ่ คู้ นชน่ื ชม คุณงามความดี

คนงี่เงา่ มักคดิ เร่อื งงา่ ยๆ ใหย้ ุ่งยากซับซอ้ น จากถ่านดิบ... 122 สมู่ ณีท(ี่ พอ)มคี ่า งา่ ยๆคนงเ่ี งา่ มกั คดิ เรอ่ื ง ให้ยงุ่ ยากซบั ซอ้ น หลายคนคงยงั จ�ำ กนั ได้ วา่ ประมาณตน้ ปี ค.ศ.2010 สายการบนิ JAL ประสบภาวะขาดทนุ ตอ่ เนอ่ื ง จนตกอยใู่ นสภาพลม้ ละลาย รฐั บาลญป่ี นุ่ ในขณะนน้ั อดั ฉดี เมด็ เงนิ พรอ้ มขอรอ้ งใหน้ กั ธรุ กจิ ผหู้ นง่ึ เขา้ ไปชว่ ยฟน้ื ฟกู จิ การ Kazuo INAMORI (1932- ) คอื ชายญป่ี นุ่ ผนู้ น้ั ... เงอ่ื นไขหนง่ึ ทช่ี ายผนู้ ข้ี อจากรฐั บาล ในการเขา้ ไปแบกรบั งานหนกั หนว่ งน้ี กค็ อื ...เขาไมร่ บั คา่ ตอบแทนใดๆ ทง้ั สน้ิ หลงั การท�ำ งานหนกั สามปเี ตม็ จนน�ำ้ หนกั ตวั เขาลดลงไปรว่ ม 10 กโิ ลกรมั   สายการบนิ JAL กส็ ามารถกลบั มาท�ำ ก�ำ ไรไดใ้ หม่ พรอ้ มทง้ั กลบั เขา้ จดทะเบยี นซอ้ื ขายในตลาดหลกั ทรพั ยอ์ กี ครง้ั

จากถ่านดบิ ... สูม่ ณที (ี่ พอ)มีค่า 123

คนงี่เงา่ มักคดิ เร่อื งงา่ ยๆ ใหย้ ุ่งยากซับซอ้ น จากถ่านดบิ ... 124 สู่มณีที่(พอ)มคี ่า Inamori นบั เปน็ ตน้ ต�ำ นานธรุ กจิ เวนเจอรข์ องญป่ี นุ่ เขาจบการศกึ ษาทางดา้ นวศิ วกรรมศาสตร์ และเขา้ ท�ำ งานในบรษิ ทั ผผู้ ลติ ลกู ถว้ ย และฉนวนเซรามกิ ในเมอื งเกยี วโต เนอ่ื งจากประสบภาวะขาดทนุ ตอ่ เนอ่ื ง บรษิ ทั จงึ มอบหมายใหเ้ ขาท�ำ วจิ ยั เพอ่ื พฒั นาผลติ ภณั ฑใ์ หม่ หลงั การท�ำ งานอยา่ งทมุ่ เทเปน็ เวลาปเี ศษ Inamori กส็ ามารถพฒั นาชน้ิ สว่ น Fine Ceramics ซง่ึ จ�ำ เปน็ ส�ำ หรบั การประกอบจอภาพโทรทศั น์ ผลติ ภณั ฑน์ ้ี ชว่ ยใหบ้ รษิ ทั มรี ายไดเ้ พม่ิ จนสามารถท�ำ ก�ำ ไรไดใ้ นปถี ดั มา อยา่ งไรกต็ าม เมอ่ื เขาลงมอื พฒั นาผลติ ภณั ฑต์ วั ใหม่  Inamori เกดิ มคี วามเหน็ ทไ่ี มล่ งรอยกบั หวั หนา้ จนเกดิ การถกเถยี งกนั อยา่ งรนุ แรง กระทง่ั เขาประกาศขอลาออก

จากถา่ นดิบ... คนงี่เงา่ มักคดิ เร่อื งงา่ ยๆ ใหย้ ุ่งยากซับซอ้ น สมู่ ณีท(ี่ พอ)มีคา่ 125 เพอ่ื นรว่ มงานในบรษิ ทั รวบรวมเงนิ ทนุ จ�ำ นวนหนง่ึ ส�ำ หรบั ใหเ้ ขากอ่ ตง้ั บรษิ ทั ใหม่ เพอ่ื ให้ “เทคโนโลยที ค่ี ณุ พฒั นาขน้ึ มา จะไมส่ ญู หายไป” ทง้ั ยอมให้ Inamori แปลงเทคโนโลยี ซง่ึ เขามอี ยู่ เปน็ หนุ้ ของบรษิ ทั ดว้ ย เขากอ่ ตง้ั บรษิ ทั  Kyocera Corporation ขน้ึ ในปี ค.ศ.1959 โดยมเี พอ่ื นพนกั งานทง้ั หมดแปดคน ไมน่ านหลงั จากนน้ั เขารบั งานจากบรษิ ทั ไอบเี อม็ ในการผลติ ชน้ิ สว่ นของไอซี จ�ำ นวน 25 ลา้ นชน้ิ ผลติ ภณั ฑข์ องบรษิ ทั สามารถผา่ นการทดสอบมาตรฐานคณุ ภาพทเ่ี ขม้ งวดได้ และเปน็ จดุ เรม่ิ ตน้ ของการเตบิ โตอยา่ งกา้ วกระโดด จนกลายเปน็ บรษิ ทั ขา้ มชาตขิ นาดใหญ่ ภายในเวลาสบิ ปเี ศษ ในปี ค.ศ.1984 เขากอ่ ตง้ั บรษิ ทั DDI ซง่ึ ตอ่ มาพฒั นาเปน็ บรษิ ทั โทรคมนาคมขนาดยกั ษข์ องญป่ี นุ่ ทร่ี จู้ กั กนั ในชอ่ื  KDDI Corporation

คนงี่เงา่ มักคดิ เร่อื งงา่ ยๆ ใหย้ ุ่งยากซับซอ้ น จากถ่านดบิ ... 126 สมู่ ณีท(ี่ พอ)มีค่า เงอ่ื นไขสคู่ วามส�ำ เรจ็ ของ Inamori ใชว่ า่ จะโรยดว้ ยดอกกหุ ลาบ หากแตเ่ ตม็ ไปดว้ ยขวากหนาม ซง่ึ เขาตอ้ งฝา่ ฟนั ดว้ ยความอดทน และมงุ่ มน่ั ดงั สง่ิ ทเ่ี ขากลา่ วไวใ้ นทส่ี าธารณะ  成功する人と、そうでない人の差は紙一重だ。 成功しない人に熱意がないわけではない。 違いは、粘り強さと忍耐力だ。失敗する人は、 壁に行き当たったときに、 体裁のいい口実を見つけて努力をやめてしまう。 คนทีป่ ระสบความส�ำ เร็จ กับคนท่ไี ม่ประสบความสำ�เรจ็ แตกต่างกนั แค่เสน้ ยาแดงผา่ แปด คนทไี่ ม่ส�ำ เรจ็ ใชว่ ่าจะขาดความเร่าร้อนและมุ่งมน่ั แตส่ ่งิ ท่ีแตกตา่ งอยู่ทค่ี วามอึด และอดทนต่างหาก คนท่ลี ม้ เหลวน้ัน เมื่อพบกับอุปสรรคมากเขา้ กจ็ ะคิดหาขอ้ แก้ตัวดีๆ เพือ่ ทจ่ี ะเลกิ ล้มความพยายามไป

และ... จากถา่ นดิบ... สมู่ ณีท่ี(พอ)มคี า่ 127 バカな奴は単純なことを複雑に考える。 普通の奴は複雑なことを複雑に考える。 賢い奴は複雑なことを単純に考える。 คนงีเ่ ง่ามักคดิ เร่อื งง่ายๆ ใหย้ งุ่ ยากซบั ซ้อน คนงี่เงา่ มักคดิ เร่อื งงา่ ยๆ ใหย้ ุ่งยากซับซอ้ น คนปรกตธิ รรมดา คดิ เรอ่ื งยงุ่ ยากซบั ซอ้ น อยา่ งยงุ่ ยากซบั ซอ้ น คนทป่ี ราดเปรอ่ื ง จะคดิ เรอ่ื งยงุ่ ยากซบั ซอ้ น ใหอ้ อกมาเปน็ แบบงา่ ยๆ ทา้ ยทส่ี ดุ แลว้ ปจั จยั ส�ำ คญั ซง่ึ น�ำ พาไปสคู่ วามส�ำ เรจ็ นน้ั ... ตรงไปตรงมา... กค็ อื ความอดทน การไมย่ อมเลกิ รา ความมงุ่ มน่ั ทจ่ี ะด�ำ เนนิ การจนกวา่ จะถงึ หลกั ชยั ทเ่ี ราตอ้ งการ เทา่ นน้ั เอง...จรงิ ๆ  

เร่อื งเลา่ ของวศิ วกรหัวแขง็ จากถา่ นดิบ... 128 สมู่ ณที ่ี(พอ)มคี ่า เรื่องเลา่ ของ วศิ วกรหวั แข็ง หลายคน คงยงั จ�ำ กนั ไดถ้ งึ เหตกุ ารณแ์ ผน่ ดนิ ไหวครง้ั ใหญ่ ในญป่ี นุ่ เมอ่ื 11 มนี าคม 2011 หลายคน คงยงั จ�ำ ความนา่ กลวั ของอบุ ตั เิ หตุ ซง่ึ เกดิ กบั โรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รท์ ฟ่ี คุ ชุ มิ ะ อนั สบื เนอ่ื งจากแผน่ ดนิ ไหวครง้ั นน้ั แตค่ งมนี อ้ ยคน ทร่ี วู้ า่ หากไมใ่ ชเ่ พราะวศิ วกรหวั แขง็ คนหนง่ึ ทป่ี ฏบิ ตั งิ านอยหู่ นา้ งาน ผซู้ ง่ึ กลา้ ปฏเิ สธค�ำ สง่ั จากส�ำ นกั งานใหญ่ ความรนุ แรงของอบุ ตั เิ หตโุ รงไฟฟา้ อาจจะรา้ ยแรงกวา่ ทเ่ี ปน็ อยมู่ ากมายมหาศาล และสภาพของญป่ี นุ่ อาจจะไมเ่ ปน็ เชน่ ทกุ วนั น้ี

จากถ่านดบิ ... สูม่ ณที (ี่ พอ)มีค่า 129

เร่อื งเลา่ ของวศิ วกรหัวแขง็ จากถ่านดบิ ... 130 สมู่ ณีท(ี่ พอ)มคี า่ วศิ วกรหวั แขง็ ผนู้ ค้ี อื โยชดิ ะ มาซาโอะ (1955-2013) นายโยชดิ ะ มาซาโอะ จบการศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรี จากคณะวศิ วกรรมศาสตร์ Tokyo Institute of Technology แลว้ ศกึ ษาตอ่ ระดบั ปรญิ ญาโทจากสถาบนั เดยี วกนั ในสาขาวศิ วกรรมนวิ เคลยี ร์  หลงั จากนน้ั ในปี 1979 เขาเขา้ ท�ำ งานกบั บรษิ ทั ไฟฟา้ โตเกยี ว ( Tokyo Electric Power Company หรอื TEPCO) นายโยชดิ ะเขา้ รบั ต�ำ แหนง่ ผอู้ �ำ นวยการโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี รฟ์ คุ ชุ มิ ะ ในเดอื นมถิ นุ ายน 2010 เขาจงึ เปน็ ผบู้ ญั ชาการแกป้ ญั หาของโรงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ ในปี 2011 โดยเฉพาะเพอ่ื หาวธิ คี วบคมุ อณุ หภมู ใิ นเตาปฏกิ รณ์ ใหก้ ลบั สสู่ ภาวะทม่ี เี สถยี รภาพเพอ่ื ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ การระเบดิ ขน้ึ  

จากถา่ นดบิ ... สู่มณที (ี่ พอ)มคี า่ 131 จดุ ประเดน็ ส�ำ คญั ในการหลอ่ เยน็ เตาปฏกิ รณด์ งั กลา่ ว กค็ อื การจะใชน้ �ำ้ ดบิ หรอื ใชน้ �ำ้ ทะเล ดงั ค�ำ สนทนาโตต้ อบระหวา่ งเขากบั ส�ำ นกั งานใหญท่ โ่ี ตเกยี ว เร่อื งเลา่ ของวศิ วกรหัวแขง็ ซง่ึ มกี ารบนั ทกึ เทปไว้ ในเวลา 07.00 เศษ ของวนั ท่ี 12 มนี าคม อนั เปน็ วนั ทส่ี องหลงั วกิ ฤตโิ รงไฟฟา้ นวิ เคลยี ร์ 本店｢いきなり海水というのは材料が腐ってもったいない｣ 吉田｢いまから真水というのはないです。水源を切り替えていたら時間がいくらあって もたりない｣ ส�ำ นกั งานใหญ:่ (ขนื )เอาน�ำ้ ทะเลเขา้ ไปหลอ่ เยน็ อยา่ งนน้ั วสั ดอุ ปุ กรณก์ เ็ ปน็ สนมิ นา่ เสยี ดาย... เสยี ของ... นายโยชดิ ะ: จะใหป้ รบั ไปใชน้ �ำ้ ดบิ ตอนนน้ี ะท�ำ ไมไ่ ดห้ รอก หากตอ้ งปรบั เปลย่ี นมาใชน้ �ำ้ ดบิ ในการหลอ่ เยน็ ถงึ เราจะมเี วลา(ในการปม๊ั น�ำ้ )แคไ่ หน น�ำ้ ดบิ กไ็ มเ่ พยี งพอ (ทจ่ี ะหลอ่ เยน็ ) (ขณะนน้ั น�ำ้ ดบิ ส�ำ หรบั หลอ่ เยน็ เตาปฏกิ รณน์ วิ เคลยี รก์ �ำ ลงั หมดลง และนายโยชดิ ะสง่ั การใหใ้ ชน้ �ำ้ ทะเลเขา้ ท�ำ การหลอ่ เยน็ แทน)

เร่อื งเลา่ ของวศิ วกรหัวแขง็ จากถา่ นดบิ ... 132 สู่มณีท(ี่ พอ)มคี ่า หลงั จากการสนทนาขา้ งตน้ ทางส�ำ นกั งานใหญ่ กม็ คี �ำ สง่ั ใหห้ ยดุ การใชน้ �ำ้ ทะเลในการหลอ่ เยน็   นายโยชดิ ะกงั วลวา่ หากขนื ท�ำ ตามค�ำ สง่ั ของส�ำ นกั งานใหญเ่ ชน่ นน้ั จะยง่ิ ท�ำ ใหส้ ถานการณเ์ ลวรา้ ยลงไปอกี เขาจงึ ขดั ขนื ค�ำ สง่ั สง่ิ ทน่ี ายโยชดิ ะท�ำ ไปนน้ั   ในภายหลงั ไดร้ บั การประเมนิ วา่ เปน็ การตดั สนิ ใจทถ่ี กู ตอ้ ง เพอ่ื แกไ้ ขสถานการณว์ กิ ฤติ นายโยชดิ ะ กลา่ วถงึ การตดั สนิ ใจในขณะนน้ั วา่ “พดู ตามตรง สถานการณใ์ นขณะนน้ั มนั เปน็ เรอ่ื งของคนซง่ึ ตอ่ สอู้ ยหู่ นา้ งาน ระหวา่ งความเปน็ กบั ความตาย ในตอนนน้ั หากหยดุ หลอ่ เยน็ ตามทส่ี �ำ นกั งานใหญส่ ง่ั การไป อาจจะตายกนั หมดกไ็ ด้ นน่ั คอื ความรสู้ กึ แทจ้ รงิ ในขณะนน้ั “ ในการใหส้ มั ภาษณเ์ มอ่ื วนั ท่ี 11 พฤศจกิ ายน 2011 อนั เปน็ การใหส้ มั ภาษณค์ รง้ั แรกภายหลงั เกดิ อบุ ตั เิ หตุ  นายโยชดิ ะเลา่ ใหฟ้ งั ถงึ สภาพจติ ใจของตนในขณะเผชญิ วกิ ฤตวิ า่   “...ชว่ งหนง่ึ สปั ดาห์ หลงั จากเกดิ เหตใุ นวนั ท่ี 11 มนี าคม ผมมคี วามรสู้ กึ วา่ คงเอาชวี ติ ไมร่ อดแลว้ ...หลายตอ่ หลายครง้ั   ภายในเตาปฏกิ รณป์ รมาณู อณุ หภมู ขิ น้ึ สงู จนเกดิ การหลอมละลายอยา่ งรวดเรว็ จนกระทง่ั เราควบคมุ อะไรไมไ่ ดเ้ ลย ท�ำ ใหผ้ มคดิ วา่ มนั คงถงึ จดุ จบกนั แลว้ ...”

คนงี่เงา่ มักคดิ เร่อื งงา่ ยๆ ใหย้ ุ่งยากซับซอ้ น จากถ่านดิบ... ู่สมณี ่ีท(พอ)มีค่า 133

เร่อื งเลา่ ของวศิ วกรหัวแขง็ จากถา่ นดบิ ... 134 สมู่ ณที ี(่ พอ)มคี า่ นายโยชดิ ะเสยี ชวี ติ ในวนั ท่ี 9 กรกฎาคม 2013 สองปเี ศษหลงั เหตกุ ารณน์ น้ั ดว้ ยโรคมะเรง็ เรอ่ื งของ นายโยชดิ ะ มาซาโอะ นบั เปน็ กรณศี กึ ษา ทน่ี า่ สนใจยง่ิ ถงึ บทบาทของวศิ วกร (หรอื บคุ ลากรสาขาอน่ื ) ซง่ึ ตอ้ งจดั การสถานการณใ์ นยามวกิ ฤติ ทจ่ี ะตอ้ งด�ำ เนนิ การ และตดั สนิ ใจ เลอื กเอา ระหวา่ ง ค�ำ สง่ั การ กบั สามญั ส�ำ นกึ และ สถานการณจ์ รงิ ระหวา่ งความเปน็ ความตายของบรษิ ทั กบั ผลกระทบทก่ี วา้ งไกลตอ่ ชมุ ชนรอบขา้ ง ผรู้ บั ผดิ ชอบในสถานการณ์ ตอ้ งมสี �ำ นกึ มคี วามตระหนกั ถงึ ผลกระทบ จากการตดั สนิ ใจเชน่ วา่ น้ี จงึ จะน�ำ พาไปสกู่ ารแกไ้ ขสถานการณ์ ทเ่ี ปน็ คณุ ตอ่ สว่ นรวมได้

จากถา่ นดบิ ... แรงบันดาลใจจากชายสงู วยั ส่มู ณีท่ี(พอ)มีค่า 135 แรงบจนัากดชาลาใจยสงู วยั คงมีคนไทยไมม่ ากคนนัก ทร่ี จู้ กั ชายชาวญีป่ นุ่ ท่ีชอ่ื Yuichiro Miura (三浦 雄一郎 เกิด 20 ตุลาคม ค.ศ.1932) ชายผนู้ ้ี เคยปนี ส่ยู อดเขาเอเวอเรสตม์ าแลว้ ถึงสามครงั้ โดยในคร้งั แรก เขาทำ�สำ�เรจ็ ในปี 2003 ขณะมีอายุ 70 ปี จนเขาเปน็ ผูส้ ูงอายุท่ีสดุ ทปี่ นี จนถงึ ยอดเอเวอเรสตไ์ ด้สำ�เรจ็ อยา่ งไรก็ตาม ไมน่ านหลังจากนั้น สถิติน้ี กถ็ ูกท�ำ ลายไป ตอ่ มาในเดอื นพฤษภาคม 2008 เขากป็ นี สยู่ อดเอเวอเรสตส์ �ำ เรจ็ เป็นคร้งั ที่สอง ขณะอายุ 75 ปี ครง้ั ล่าสดุ คณุ มิอุรา ปนี สูย่ อดเอเวอเรสตส์ �ำ เร็จเปน็ ครงั้ ท่สี าม เมอ่ื พฤษภาคม 2013 และเปน็ ผสู้ งู อายทุ ส่ี ดุ ทป่ี นี ถงึ ยอดภเู ขา ขณะอายุ 80 ปี สถิตนิ ี้ ได้รับการบันทกึ ลงใน Guinness Book of Records

แรงบันดาลใจจากชายสงู วยั จากถ่านดบิ ... 136 สมู่ ณีที(่ พอ)มคี ่า อ่านวีรกรรม ในวยั 70-80 ปขี องเขาแล้ว หลายคนคงจินตนาการวา่ คณุ มิอุรา นา่ จะเป็นผทู้ มี่ ีสุขภาพดีเยีย่ มมาแตเ่ ดก็ การณ์หาเปน็ เช่นนั้นไม่... คุณมอิ ุรา เป็นผู้มสี ขุ ภาพที่ออ่ นแอมาก ตัง้ แตว่ ยั เด็ก กระท่งั เขาตอ้ งพกั การเรยี น ในระดบั อนบุ าล ตอ่ มาในชว่ งช้ันประถม เขาป่วยเป็นวณั โรค และต้องพักการเรยี นเพ่อื เข้ารับการรักษาอยู่เกือบครึง่ ปี แม้กระท่งั หลงั จบการศกึ ษาปรญิ ญาตรี ด้านสัตวแพทย์ และเขาก�ำ ลงั จะเดินทางไปศกึ ษาต่อในตา่ งประเทศ เขาก็ลม้ ป่วยด้วยโรคระบบหายใจ จนตอ้ งยกเลกิ การไปศกึ ษาต่อ ผ้ทู มี่ ีพื้นฐานทางสุขภาพออ่ นแอเชน่ ว่าน้ี สว่ นมากมกั ยอมจ�ำ นนต่อชวี ิต ยอมรับสภาพรา่ งกาย ไม่กลา้ ท้าทาย ไม่กลา้ ทำ�สง่ิ ทต่ี นใฝฝ่ นั แตม่ ผี คู้ นจ�ำ นวนไมน่ อ้ ยทย่ี งั ยนื ยนั ยนื หยดั ในวถิ ตี น ทจ่ี ะไลล่ า่ หาฝนั ของตวั เอง และ... คุณมิอุระ เป็นกลมุ่ คนประเภทหลงั

จากถ่านดบิ ... สูม่ ณที (ี่ พอ)มีค่า 137 แรงบันดาลใจจากชายสงู วยั

แรงบันดาลใจจากชายสงู วยั จากถา่ นดิบ... 138 สมู่ ณที ี่(พอ)มคี ่า ลองมาท�ำ ความรู้จกั กบั ชายญปี่ ุ่น ผทู้ ้าทายชวี ติ เพอื่ มงุ่ บรรลุฝันของตนเองนี้ โดยผ่านคำ�พูดของเขาดนู ะครับ 「老いは怖くない。目標を失うのが、怖い！」 何のために長生きしたいのか。 健康の先に何を見たいのか。 その目標がはっきりしないと、 ただの怠け者になってしまう。 การแก่ตวั นน้ั นะ ไม่น่ากลวั อะไร การสญู เสยี เปา้ หมายชีวิตตา่ งหาก ทน่ี า่ กลัว เรามอี ายยุ นื ยาวตอ่ ไป เพ่อื อะไรกนั ละ หากเราไม่มเี ป้าหมาย ทีเ่ พมิ่ เตมิ นอกเหนือจากการมีสขุ ภาพท่ีดี หากเป้าหมายทว่ี ่าน้ัน ไม่มีอะไรชัดเจน เรากค็ งมีชีวติ อยไู่ ปวันๆ เทา่ นัน้ เอง

จากถา่ นดบิ ... แรงบันดาลใจจากชายสงู วยั สูม่ ณที ี(่ พอ)มีคา่ 139 「無理をしないでください」 「生きて帰ってきてください」。 みんなが僕に言いました。 「ありがとうございます」 と返事をしながら、 僕は心の中で別の返事をしていた。 「無理をしなければ行けない。 死ぬ気でチャレンジしなければ 生きては帰ってこられない。 だから僕は人生最大の 無理をしますよ」と。 ผคู้ นต่างกลา่ วกบั ผมวา่ “อยา่ หักโหมจนเกินไปนะ” “กลับมาอย่างปลอดภยั นะ” ผมตอบกลบั ไปวา่ “ขอบคุณมากครับ” แตใ่ นใจจรงิ ของผมนน้ั สง่ิ ที่ผมตอ้ งการพูดกค็ ือ “ไม่หักโหมไม่ได้หรอก ผมตอ้ งท้าทายสงิ่ น้ี แม้ด้วยชวี ิต ไม่เชน่ นนั้ ผมจะกลบั มามองหนา้ ผคู้ นไมไ่ ด้ ผมจะตอ้ งทมุ่ เท และ หกั โหมคร้งั ส�ำ คัญที่สดุ ในชวี ิตของผมเลยแหละ”

แรงบันดาลใจจากชายสงู วยั จากถา่ นดบิ ... 140 สูม่ ณที ่ี(พอ)มคี ่า 「エベレストに登るという夢を持った途端、人生が変わった。 そして、夢を持てば実現できることを改めて知った」 ทันทที ผี่ มมีความใฝ่ฝันที่จะปีนเขาเอเวอร์เรสต์ ชีวติ ของผมกเ็ ปลยี่ นไป พร้อมกนั น้ัน ผมก็พบว่า เม่อื มีความใฝฝ่ ัน เรากร็ ้วู า่ มีวธิ ีท่ีจะบรรลุฝันนั้นได้ ขอตบทา้ ย ด้วยเป้าหมายลกึ ๆ ทค่ี ณุ มิอุรา ทมุ่ เทชวี ติ ของเขา เพอ่ื เป็นแรงบนั ดาลใจ ส�ำ หรบั ชาวญี่ปุน่ สูงวัย この先の日本は高齢化社会でしょう。 せっかく世界で最先端の高齢化社会になったのだから、 どうやって活力を持って生きていくか考えないと。 อีกไม่นาน ญป่ี ุ่นก็จะเปน็ สังคมของคนสูงวัยไม่ใชห่ รือ ไหนๆ กจ็ ะเปน็ แนวหนา้ ของสงั คมสูงวัยในระดบั โลกกนั แลว้ พวกเราตอ้ งคดิ คำ�นึงวา่ จะใชช้ วี ติ อยา่ งมีพลังไดอ้ ย่างไร หลายคนทีอ่ า่ นมาถึงบรรทัดนี้แลว้ คงจะมีความเชอื่ มัน่ คล้ายคลงึ กับผมว่า อะไรก็เป็นไปได้ หากเราปักใจ ที่จะทำ�

จากถา่ นดบิ ... สรรสรา้ งความเปน็ คน ส่มู ณีท(่ี พอ)มคี ่า 141 สรรสรา้ ง คนความเปน็ เพอ่ื นชาวญป่ี นุ่ ของผม แนะน�ำ ใหผ้ มอา่ นเรอ่ื งราวของ Nakamura Tempū โดยไม่ยอมบอกอะไรเพิม่ เตมิ มากกวา่ น้นั เพราะเขาร้วู ่า นเี่ ป็นวิธที ี่จะช่วยให้ผมสนใจติดตามเรือ่ งได้ดที ่สี ุด หลังจากพลกิ หาอ่านจากเวบ็ หลายแหง่ ผมกไ็ ดเ้ รอ่ื งราวดีๆ ที่ขอนำ�มาเล่าสู่กนั ฟังดังนี้ครับ

สรรสรา้ งความเปน็ คน จากถ่านดิบ... 142 ส่มู ณีที(่ พอ)มคี า่ นากามูรา เทม็ ปู (Nakamura Tempū) (中村 天風、20 กรกฎาคม 1876- 1 ธันวาคม 1986) เป็นนักคดิ นักธุรกิจชาวญ่ปี ่นุ แตผ่ ลงานซงึ่ ท�ำ ใหเ้ ขาเป็นที่รู้จักกนั อย่างกวา้ งขวาง คอื การท่เี ขาเป็นชาวญ่ปี ุ่นคนแรก ซึ่งน�ำ การปฏิบัตโิ ยคะมาเผยแพรใ่ นญ่ปี ุน่ พร้อมกนั น้นั เขากพ็ ัฒนาหลักปฏิบัติโยคะทีเ่ รียกกนั ว่า 心身統一法 (Shinshin-tōitsu-hō) ซึ่งแปลความตามตวั ไดว้ า่ แนวปฏิบตั ิของการท�ำ จิตและกายใหเ้ ปน็ หนึ่งเดยี ว นากามรู า เท็มปู เขียนหนงั สือนบั สบิ เลม่ เพอ่ื เผยแพรแ่ นวความคิด ในการดำ�รงชวี ติ ของเขา เป็นหนังสอื ซง่ึ ไดร้ ับการตอบรบั ทดี่ มี าก แนวคดิ พ้ืนฐานของ นากามูรา เทม็ ปู ต้งั อยบู่ นความเชื่อทวี่ ่า “จติ ควบคมุ กาย” หากเราขดั เกลาจติ ให้สะอาด จิตนั้น ก็จะท�ำ ใหก้ ายเปน็ สขุ เป้าหมายการขัดเกลาท่ีนากามรู าพูดถึง ก็คือ การขัดเกลาจติ ใจ ให้ออ่ นนอ้ ม มสี �ำ นกึ รคู้ ณุ และเปี่ยมดว้ ยความปิติยินดี ลองมาทำ�ความเข้าใจ ถงึ ปรชั ญา แนวคดิ ของเขา โดยผา่ นขอ้ คดิ บางส่วน ทม่ี ีการรวบรวมจากบทความต่างๆ ของเขาดนู ะครับ

จากถ่านดบิ ... สูม่ ณที (ี่ พอ)มีค่า 143

สรรสรา้ งความเปน็ คน จากถา่ นดบิ ... 144 สมู่ ณที ่(ี พอ)มคี ่า นากามรู า อรรถาธบิ ายตน้ แหล่งของความสุข วา่ มาจากปัจจยั สำ�คญั สองประการ คอื ความสำ�นึกร้คู ุณ และ จิตใจของความปติ ิยินดี 「良い運命の主人公になりたかったら、 心の中に感謝と歓喜の感情を持つことだ。 感謝と歓喜に満ちた言葉と好意は、 人生の花園に善き幸福という実を結ぶ」 หากเราตอ้ งการเปน็ นายของชะตาชวี ติ ตนเองแลว้ ละก็ จงมีความส�ำ นึกรคู้ ณุ และ ความปิตยิ ินดภี ายในจิตใจเรา การมจี ติ ใจทีด่ ี พร้อมถอ้ ยคำ�ท่ีเปย่ี มดว้ ยความส�ำ นึกรู้คุณ และ มคี วามปติ ิยินดีน้นั จะนำ�พาผลพวง แหง่ ความสขุ มาสู่ชีวิตเรา

จากถา่ นดบิ ... สรรสรา้ งความเปน็ คน สมู่ ณีท(่ี พอ)มคี า่ 145 พรอ้ มกนั นั้น เขาก็เนน้ ยำ�้ ว่า ส่งิ แรกทีพ่ งึ ท�ำ คอื การขดั เกลาจติ ใจ เพอื่ สรรสรา้ งความเป็นคน まずは人間を創れ、 魂を磨け、 さすれば幸福は 向こうからやってくる。 กอ่ นอืน่ ตอ้ งสรรสร้างความเปน็ คนขึ้นมากอ่ น ด้วยการขัดเกลาจิตวญิ ญาณของเรา เมือ่ ท�ำ ไดเ้ ชน่ นั้น ความสุขกจ็ ะเดนิ มาหาเราเอง

สรรสรา้ งความเปน็ คน จากถา่ นดิบ... 146 สมู่ ณีท(่ี พอ)มคี ่า โดยยกตวั อย่างประกอบว่า ダイヤモンドの原石を見ると、 真っ黒けの墨のかたまりみたいだが、 磨いてるとあんな光が出てくる。 それと同じように、心もやったらどうだい。 心はもっと偉大な輝きをもっているんだから。 หากเรามองดูหนิ แรข่ องเพชรแลว้ กจ็ ะพบวา่ มนั เป็นกอ้ นหนิ ทดี่ �ำ สนิท ตอ่ เมอ่ื เราขดั เกลา มนั จึงเปล่งแสงงดงามน้ันออกมา ในท�ำ นองเดียวกัน หากเรามกี ารขดั เกลาจติ ใจของเรา จติ ใจของเรา กจ็ ะเปล่งประกายเจิดจ้า

จากถา่ นดิบ... สรรค์สรา้ งความเปน็ คน สู่มณที (่ี พอ)มคี ่า 147 นากามรู า ทิ้งทา้ ย โดยตั้งคำ�ถามวา่ ... 感謝するに 値するものがないのではない。 感謝するに値するものを、 気がつかないでいるのだ。 หาใช่ว่า ไม่มีสง่ิ ใด ท่ีมคี ุณคา่ เพียงพอสำ�หรับความส�ำ นึกรู้คุณไม่ หากเป็นเพราะ เราไม่(มีจิตใจดีพอที่จะ)สามารถมองเหน็ คุณค่าทเ่ี ราควรสำ�นึกรู้คณุ นนั้ ไดต้ ่างหาก เปน็ อยา่ งไรครบั แนวคดิ ของ 心身統一法 หรอื การท�ำ จติ และกายใหเ้ ปน็ หนง่ึ เดยี ว ลองทบทวน และ ถือปฏิบตั ิกันดูนะครับ...  การขดั เกลาจิตใจของเรา ให้ผอ่ งใส ด้วยความสำ�นกึ ร้คู ุณ และความปิตยิ ินดี ย่อมน�ำ พาสจู่ ติ ทสี่ งบ สันต ิ ซง่ึ เป็นก้าวส�ำ คัญของความสุข และสขุ ภาพทางกาย...

เปน็ ทที ี่ผมตอ้ งตอบแทนพี่บา้ ง... จากถ่านดิบ... 148 สมู่ ณที ่(ี พอ)มคี ่า เปน็ ทีที่ผม ตอ้ งตอบแทนพ่ีบ้าง... ผมอา่ นพบเรอ่ื งดๆี น้ี จากเวบ็ ภาษาญป่ี นุ่ จงึ ขอน�ำ มาแบง่ ปนั กนั อา่ น  และรว่ มกนั ชน่ื ชม กบั จติ ใจรคู้ ณุ ของเดก็ นอ้ ยคนหนง่ึ ทส่ี ามารถสง่ ผล สรา้ งความรสู้ กึ ดๆี ไดอ้ ยา่ งกวา้ งขวาง เรอ่ื งน้ี มกี ารเผยแพรใ่ น Twitter ครง้ั แรกเมอ่ื 27 กรกฎาคม พ.ศ.2558 เพยี งหนง่ึ วนั หลงั จากนน้ั มกี ารน�ำ เรอ่ื งราวน้ี Retweet ตอ่ กวา่ 40,000 ครง้ั (นบั จนวนั น้ี จะมี Retweet ไปแลว้ เทา่ ไร ผเู้ ขยี นไมท่ ราบได)้