เล่มที่-5 ความสุภาพ เบญจางคประดิษฐ์

เบญจางคประดิษฐ์ เลม่ 5 ความสภุ าพ จิรนั ธนนิ ขนั ตโิ ชตบิ ริบรู ณ์ / เร่อื ง กิ่งกาญจน์ นรนิ รัมย์ / ภาพ

เบญจางคประดษิ ฐ์ เล่ม 5 ความสภุ าพ กลุ่มสาระสงั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 6 สาระที่ 1 ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม จิรนั ธนนิ ขนั ตโิ ชตบิ ริบรู ณ์ / เรือ่ ง กง่ิ กาญจน์ นรนิ รัมย์ / ภาพ

คานา “เบญจางคประดิษฐ์” เปน็ หนังสือส่งเสรมิ การอ่าน ชดุ คณุ ธรรมพืน้ ฐาน 8 ประการ เล่มที่ 5 ความสภุ าพ แรงบันดาลใจท่ีเขียนหนังสอื เรื่องน้ขี นึ้ มาเพ่ือพฒั นาคุณธรรม จรยิ ธรรม นักเรยี นในเรอื่ งความสภุ าพ เมือ่ ผ้เู ขยี นไดร้ บั ผิดชอบ สอนนักเรียนที่ศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ วัดบ้านหนองกระทุ่ม ซึ่งต้ังอยู่ตรงข้ามกับโรงเรียน และศูนย์ศึกษาฯ ต้องส่ง กิจกรรมการสวดมนต์บูชาพระรัตนตรัย ทานองสรภัญญะ และการบรรยายธรรม ร่วมกับสานักวัฒนธรรมจังหวัดบุรีรัมย์ ทุกปี ผู้เขยี นตอ้ งฝกึ นกั เรียนตั้งแต่ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 1 ถึงชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 3 น้องอาย เป็นหนึ่งในนักเรียนที่คัดเลือกมาฝึก แต่ด้วยมี บุคลิกเหมือนเด็กผู้ชาย สูงเก้งก้าง และพูดจาห้วน ๆ ผู้เขียนได้ฝึกบุคลิกการกราบพระให้กับน้องอาย (เด็กหญิงอันธิกา กิ่งวงษา) มากกว่าคนอื่น ๆ ปัจจุบันน้องอายได้เป็นตัวแทนพาน้อง ๆ และพี่ ๆ สวดมนต์ แผ่เมตตา ในกิจกรรมสวดมนต์ประจาวันของ โรงเรียน ตง้ั แตเ่ วลา 12.30-13.00 น.ผเู้ ขียนเหน็ ว่าการยกตัวอยา่ งนกั เรยี นที่ได้ปรบั เปลี่ยนพฤติกรรม บคุ ลิกภาพได้ในทางท่ีดีข้ึนมา ดาเนนิ เร่ืองเปน็ อกี แนวทางหนง่ึ ในการพฒั นาคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ในเร่อื งความสุภาพได้ จึงนาเรื่องใกล้ตัวเด็กมาผูกการดาเนินเรื่อง นักเรียนสามารถเอาเป็นแบบอย่างนาความรู้และพฤติกรรมไปปฏิบัติในชีวิตประจาวันได้ สอดคล้องกับการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม ของนกั เรยี นซง่ึ กาหนดไว้ในหลกั สูตรสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ท่ีตอ้ งการใหน้ ักเรยี นเปน็ คนดี คนเกง่ มคี วามสขุ และมี ความกตญั ญู (นักเรียนท่ีเปน็ ตวั ละครดาเนนิ เร่อื ง เรียนในศูนยศ์ กึ ษาฯ ทั้งหมด) เอกลักษณ์เฉพาะของภาพในหนังสือส่งเสริมการอ่าน เล่มนี้คือ ภาพการ์ตูนทุกภาพวาดด้วยเทคนิคทาง คอมพิวเตอร์ ภาพแต่ละภาพจึงเป็นตัวการ์ตูนแบบคลิปอาร์ต เมื่อนาภาพการ์ตูนใส่ไว้ในเครื่องคอมพิวเตอร์หรือโน้ตบุ๊ค ไม่ว่า นกั เรียน คณะครูหรอื ผู้ทส่ี นใจ สามารถนาภาพการ์ตนู ทีเ่ ปน็ คลิปอาร์ต ไปสร้างเป็นภาพใหม่ เขียนเนื้อหาของหนงั สือส่งเสรมิ การอา่ นไดเ้ พิม่ ข้ึนมาอีกเป็นจานวนมาก โดยผ้จู ดั ทา ได้จัดทาภาพการ์ตูนเป็น 2 ลักษณะ คือ เป็นภาพลายเส้น และภาพสีสวยงาม ภาพลายเส้นเม่ือสร้างเปน็ นทิ าน แลว้ พิมพ์ออกมาสามารถนาไปฝกึ ระบายสเี พอื่ พัฒนาความคิดสรา้ งสรรค์ได้อีกดว้ ย ผ้จู ดั ทา ขอขอบพระคณุ นายถวิล เติมรมั ย์ ผอู้ านวยการโรงเรียนวัดหนองกระท่มุ สานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา ประถมศึกษาบุรีรัมย์ เขต 1 ที่อานวยความสะดวก ส่งเสริมและสนับสนุน ให้ผู้จัดทาได้พัฒนาหนังสือส่งเสริมการอ่านเล่มน้ี เพ่ือ แนวทางในการส่งเสริมให้นักเรียนช้ันประถมศึกษาปีที่ 6 มีคุณธรรม จริยธรรม ตามท่ี สถานศึกษาต้ังเป้าหมายไว้ผู้จัดทา ขอขอบพระคุณไว้ ณ โอกาสน้ี ผ้รู ายงาน ขอขอบพระคณุ นางนยั นา ขมุ ทรัพย์ ครเู ชยี่ วชาญ (ข้าราชการบานาญ) โรงเรียนเทศบาล 1 “บุรีราษฎร์ดรุณวิทยา” จังหวัดบุรีรัมย์ และนางจินตภาณี ชื่นประโคน ครูชานาญการพิเศษ โรงเรียนอนุบาลห้วยราช สานักงาน เขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาบรุ ีรมั ย์ เขต 2 ทีไ่ ด้ชว่ ยอา่ นและตรวจสอบสานวน ภาษา ในเน้อื หาของหนังสือส่งเสริมการอ่านเล่ม นี้ ผู้รายงานขอขอบพระคุณไว้ ณ โอกาสนี้ ผู้รายงาน ขอขอบพระคุณ นางสาวก่งิ กาญจน์ นรนิ รัมย์ นักศกึ ษาสาขาวิชาศลิ ปะ ชัน้ ปีท่ี 2 มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏบุรีรัมย์ ที่ได้ช่วยถ่ายทอดเนื้อหาของหนังสือส่งเสริมการอ่านออกมาเป็นภาพ มีสีสันสวยงาม น่าสนใจ ผู้จัดทา ขอขอบพระคุณมา ณ โอกาสน้ี บุญบารมที ั้งหลาย ท่ผี ู้จัดทาไดพ้ ัฒนาหนังสือสง่ เสริมการอา่ นเล่มน้ี เพอ่ื เป็นแนวทางในการพฒั นา คุณธรรม จริยธรรม ของนกั เรยี น ขอจงดลบนั ดาลให้ทกุ ๆ ท่านท่ีมีส่วนร่วมในการพัฒนาครง้ั น้ี มแี ต่ความสขุ จิรันธนิน ขันตโิ ชติบรบิ ูรณ์ 24 สงิ หาคม 2561

1 น้องอายอาศัยอยู่กับแม่และน้องสาว น้องอายเป็นเด็กที่มี บุคลิกภาพดูกระด้าง เก้งก้างไม่น่ารัก พูดจาไม่สุภาพ ก้าวร้าวเพ่ือน ๆ และญาติผู้ใหญ่ เพื่อน ๆ พ่ี ๆ น้อง ๆ และคนรอบข้างจึงไม่มีใคร ชอบเล่นด้วย

2 วันนนี้ อ้ ง ๆ เพอ่ื น ๆ และพี่ ๆ พากันนง่ั เปน็ ระเบยี บเรยี บร้อยใน หอ้ งสมดุ นอ้ งอายเดนิ เข้าไปชะโงกดูใกล้ ๆ เหน็ วา่ น้อง ๆ เพ่ือน ๆ และพี่ ๆ ต้ังแต่ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 จานวน 2 คน น่ังคู่กันพร้อมกับพนมมือ และยกมือข้นึ ไหว้พร้อมเพรียงกนั ดว้ ยกิรยิ าสุภาพ ออ่ นน้อม และสวยงาม “โห พี่แหวว กับ พ่ีฟง มีกิริยามารยาทอ่อนช้อยสวยงามจังเลย เราอยากฝึกกราบพระเหมอื นพ่ี ๆ บ้าง” น้องอายเอย่ พดู เบา ๆ ชืน่ ชมพ่ีทงั้ คู่

3 เสียงปรบมือเป็นกาลังใจจากคุณครูและนักเรียนที่น่ังดูพร้อม ด้วยเสียงกล่าวช่นื ชมจากคณุ ครู “วันน้ี คุณแหวว กับ คุณฟง ตัวแทนนักเรียนชั้นประถมศึกษา ปีที่ 4-6 กราบพระและทาความเคารพไดส้ ุภาพ สวยงามออ่ นน้อม มากคะ่ ” ทุกคนย้มิ แยม้ และเหน็ ดว้ ยกับคาพูดท่ีคณุ ครกู ล่าวชม

4 “ต่อไปเป็นตัวแทนนักเรียนจากช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 คือ พ่ีณัฐวฒุ ิ กบั พ่อี มนิ ตรา คะ่ ” ครบู อกตวั แทนนกั เรียน 2 คน ออกมานง่ั คกู่ นั อยู่ดา้ นหน้า และครูไดช้ แ้ี จงกจิ กรรมต่อไป “กอ่ นทน่ี กั เรยี นจะฝึกกราบพระ นกั เรยี นควรมคี วามรู้เก่ยี วกบั การกราบแบบเบญจางคประดษิ ฐ์ กอ่ นนะคะ เพราะทง้ั ค่เู พิ่งมาฝกึ เปน็ วนั แรก” ครูจิรนั ธนิน ช้แี จงกบั นกั เรยี นด้วยใบหนา้ สดใส

5 “เบญจางคประดษิ ฐ์” แปลว่า ต้ังไวเ้ ฉพาะซ่ึงองค์ห้า คอื การกราบโดยให้อวัยวะ 5 ส่วน จดลงให้ติดกับพ้ืน คือ เข่าท้ังสอง ฝ่ามือ ท้ังสอง และหนา้ ผาก “ดังน้นั การกราบพระแบบเบญจางคประดิษฐ์ จึงเป็นการกราบที่แสดงถึงความเคารพอย่างสูงสุด คือ กราบพระพุทธรูป หรือพระสงฆ์ เท่าน้ัน” ทุกคนน่ังฟังความรู้ท่ีคุณครูเล่าด้วยความตั้งใจ และมีความสุข

6 “นกั เรยี นคุกเขา่ แล้วเดินชนั เขา่ ช้า ๆ ไปที่หน้าโตะ๊ หมู่บูชา ณัฐวฒุ ิ อยกู่ อ่ น และอมินตรา เดนิ ตามหลังนะคะ” นักเรยี นทั้งสอง ปฏิบัตติ ามทีละข้ันตอน หลาย ๆ ครัง้ เพือ่ ให้สามารถสารวมตัว แนบแขน ขา้ งลาตัว ขณะฝกึ เดินด้วยเขา่ เพื่อเตรยี มน่ังในท่าทถ่ี กู ต้องต่อไป

7 “ผู้ชายนง่ั คุกเข่า เรียกวา่ นัง่ ท่าพรหม หรือ ท่าเทพบุตร” “ผหู้ ญิงนั่งคกุ เขา่ ราบ คอื น่งั ทบั ฝ่าเท้าท้งั สอง เรยี กวา่ นั่งท่าเทพธิดา” ณัฐวุฒิ และ อมินตรา ยกมือขึ้นประนมระหว่างอก ปลายน้ิวชิดกันต้ังขึ้นแนบตัวไม่กางศอก เป็นท่าที่ 1 เรียกว่า “อัญชลี” นกั เรียนฝึกทาท่าอญั ชลี และเอามอื ทง้ั สองลงวางท่ีหนา้ ขา แลว้ พนมมอื ฝกึ ทาท่าอญั ชลี กลับไปมาหลาย ๆ คร้ัง เพอื่ ใหเ้ กิดความสวยงามและ ความถนัดในการวางข้อศอกลงข้างลาตัว” ทั้งคู่ปฏิบัติตามที่ครูบอกช้า ๆ ด้วยความสภุ าพอ่อนน้อม

8 ท่าที่ 2 เรียกว่า “วันทา” นักเรียนยกมือขึ้นพร้อมก้มศีรษะลง โดยให้ปลายนิ้วชี้จรดหน้าผาก “นกั เรียนฝึกทาท่าวนั ทา หลาย ๆ ครั้ง นะคะ เพ่ือให้กาหนดระยะจังหวะการก้มศีรษะข้ึนลงพร้อม ๆ กัน แล้วพูด ในใจวา่ “วันทา” ณฐั วฒุ ิกบั อมินตรา จะได้จดจาและเขา้ ใจทา่ วันทา ด้วยค่ะ” ครูจิรันธนนิ บอกนักเรยี นทง้ั สอง และให้ระยะเวลาในการฝกึ ของนกั เรยี น

9 “ทา่ ท่ี 3 อภิวาท เปน็ การทอดมอื ลงกราบ ให้มือและแขน ท้ังสองข้างลงพร้อมกัน มือคว่าห่างกันเล็กน้อย ให้หน้าผากจรดพ้ืน ระหวา่ งมอื ได้” “ชาย ให้กางศอกท้ังสองข้างลง ต่อจากเข่าขนานไปกับพ้ืน หลังไม่โกง” “หญิง ให้ศอกท้งั สองข้างคร่อมเข่าเลก็ นอ้ ย” “ฝึกท่าที่ 2 และท่าท่ี 3 พร้อมกับพูดในใจว่า “ วันทา อภิวาท” เพื่อให้จังหวะการกราบลงและตั้งตัวตรงขึ้นต่อเนื่องพร้อม ๆ กัน” ครูบอก นกั เรยี นทงั้ ค่ใู หป้ ฏบิ ตั ติ าม ทาให้เกิดความพร้อมเพยี งดูสวยงามมากยง่ิ ขึ้น

10 “ทั้งสองเข้าใจจังหวะการกราบทั้งสามข้ันตอนแล้ว ครูขอให้ นักเรียนฝึกปฏิบัติ พร้อมกับพูดในใจ “อัญชลี วันทา อภิวาท” และให้ จังหวะการกราบช้า ๆ พร้อมกันนะคะ” เม่ือครูอธิบายเสร็จ ท้ังคู่เร่ิมฝึก และพดู เบา ๆ “อัญชลี วนั ทา อภวิ าท” ด้วยกิริยาความอ่อนน้อม

11 เม่ือท้ังคู่ฝึกการกราบแบบเบญจางคประดิษฐ์ หลาย ๆ รอบ ครจู ริ นั ธนินและนักเรยี นที่นง่ั ดตู ่างปรบมือให้กาลงั ใจและกล่าวชม “ครขู อชมเชยนกั เรยี นทง้ั สองทมี ท่ีต้ังใจฝกึ ซ้อมการกราบ ดว้ ยความตั้งใจ พรุ่งนเ้ี ราพบกันท่นี ีเ่ วลาเดมิ นะคะ” จากนน้ั นกั เรียน ทกุ คนตา่ งแยกย้ายกนั กลับบ้าน

12 ในขณะทค่ี ณุ ครแู ละนกั เรยี นคนอ่ืน ๆ กาลงั แยกย้ายกนั กลับบ้าน น้องอายซ่ึงนั่งดูอยู่ข้าง ๆ ประตูห้องสมุดรีบเดินเข้ามาในห้อง และบอกคุณครูด้วยความกระตือรนื ร้นว่า “คณุ ครูคะ หนอู ยากฝึกซ้อมมารยาทไทย ฝึกกราบพระเหมือน พี่ ๆ และเพ่ือน ๆ เพราะหนูอยากเป็นเด็กดีมีกิริยา มารยาท สุภาพ และ ออ่ นนอ้ มคะ่ ”

13 คุณครูจิรันธนิน เห็นว่าถ้าน้องอายได้ฝึกกิริยา มารยาท ด้วย ความสมัครใจ จะทาให้น้องอายเป็นเด็กที่มีกิริยา มารยาท อ่อนน้อม และ พูดจาสุภาพมากย่ิงขึ้นแน่นอน ครูจึงได้พามาน่ังลงกับพื้นหน้าโต๊ะหมู่บูชา และพดู ว่า “ได้ค่ะ ครูจะให้น้องอายฝึกกราบพระแบบเบญจางคประดิษฐ์ เหมอื นที่พี่ ๆ ฝกึ ไปแล้ว ถา้ เราฝกึ กราบพระให้สวยงามถกู ตอ้ งนอ้ งอาย ก็สามารถมีบุคลิกภาพท่ีดี มีกิริยา มารยาท สุภาพ และดูอ่อนโยนมากข้ึน ครูเชอ่ื วา่ น้องอายทาได้ สู้ ๆ นะคะ” ครพู ูดให้กาลังใจพรอ้ มกับย้มิ ให้ ลูกศษิ ย์ดว้ ยความเอน็ ดู

14 ครใู หน้ อ้ งอายนัง่ หันหนา้ ไปทางดา้ นหนา้ โตะ๊ หมูบ่ ชู า และลองให้ กราบพระเพ่ือสังเกตว่าที่เธอแอบดูพ่ี ๆ ฝึกกราบพระน้ัน จะสามารถทาได้ แคไ่ หน น้องอายพูดคาว่า “อัญชลี วันทา อภิวาท” เบา ๆ พร้อมกับ กราบลงอย่างช้า ๆ แบบเบญจางคประดิษฐ์ ทั้งสามขั้นตอน โดยมีครูนั่ง อมยิ้มด้วยใบหน้าท่ีมีความสุข เพราะน้องอายสามารถฝึกกราบพระได้ สวยงาม การที่น้องอายสามารถกราบพระได้ในวันนี้ เกิดจากการสังเกต และอยากทา เมื่อครูให้ลองกราบพระดู เขาจงึ สามารถปฏิบตั ไิ ด้

15 คุณครูจิรันธนิน พาน้องอายนั่งตามสบายพร้อมกับพูดข้ึนว่า “ตอนนนี้ อ้ งอายสามารถฝกึ กราบพระไดส้ วยงาม ครูเช่อื วา่ เม่ือน้องอายได้ ฝึกกิจกรรมท่ีส่งเสริมให้เราเป็นคนที่มีกิริยา มารยาท สุภาพอ่อนน้อม บุคลิกท่ีน้องอายเคยแสดงออกมาในลักษณะท่ีดูเก้งก้าง กระด้าง เหมือน เด็กผู้ชาย ก็จะหายไป เด็กท่ีมีกิริยา มารยาทอ่อนน้อม ถ่อมตน และพูดจา สุภาพ จะมีแต่คนรัก คนรอบข้างอยู่ใกล้ก็สบายใจ วันน้ีเย็นมากแล้ว เรา กลบั บา้ นกันดีกว่านะคะ” คณุ ครูบอกลกู ศษิ ย์ด้วยความเอน็ ดู จากนั้นท้ังคู่ ตา่ งยม้ิ ให้กนั อย่างมีความสุข

ประวตั ิผแู้ ตง่ หนังสือ ช่อื นางจริ นั ธนนิ ขนั ติโชติบรบิ ูรณ์ วัน เดือน ปเี กิด 8 พฤศจิกายน 2504 อายุ 58 ปี เริม่ รับราชการ 1 พฤษภาคม 2524 การศกึ ษา ปริญญาตรี สาขาเทคโนโลยีนวตั กรรมทางการศึกษา ตาแหนง่ จาก วิทยาลัยครบู ุรรี ัมย์ ปรญิ ญาโท สาขาการบริหารการศึกษา จากมหาวทิ ยาลัยรามคาแหง ครู วิทยฐานะ ชานาญการพเิ ศษ โรงเรยี นวดั หนองกระทมุ่ สพป. บุรรี ัมย์ เขต 1